If you can't read please download the document
Upload
mateusz
View
85
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Chrząszcz - Listopad 2015 (Nr 116)
Citation preview
NR 11 (10) LISTOPAD 2015 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA
Listopad
Listopad jedenasty miesic w roku, wedug
uywanego w Polsce kalendarza gregoriaskiego,
ma 30 dni.
Listopad jest na pkuli pnocnej miesicem
jesiennym, a na poudniowej wiosennym. Nazwa
miesica (wedug Brcknera) pochodzi od
opadajcych jesieni lici (por. czes. listopad,
br. / listapad, ukr. / ystopad, ;
chorw. listopad padziernik). aciska nazwa
November (dziewity miesic; zobacz: kalendarz
rzymski) zostaa zapoyczona przez wikszo
jzykw europejskich.
Polskie przysowia ludowe
na listopad - Deszcz w pocztku listopada, mrozy w styczniu
zapowiada.
- Deszcze listopadowe budz wiatry zimowe.
- Soce listopada mrozy zapowiada.
- Gdy listopad z deszczem, grudzie zwykle
z wiatrem.
- Gdy w listopadzie li na szczytach drzew trzyma,
to w maju na nowe licie spadnie jeszcze zima.
- Grzmot listopada duo zboa zapowiada.
- Jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa.
Wydarzenia historyczne w Polsce. 8 listopada 1632 - sejm elekcyjny wybra na krla
Wadysawa IV,
9 listopada 1989 - rozpoczo si burzenie muru
berliskiego,
10 listopada 1444 - miaa miejsce bitwa pod Warn,
11 listopada 1918 - Polska odzyskaa niepodlego,
12 listopada 1922 - odbyy si pierwsze w historii
wybory do Senatu (w wyborach do Sejmu gosowano
5 listopada),
14 listopada 1982 - Lech Wasa zosta zwolniony
z internowania,
20 listopada 1945 - w Norymberdze rozpoczy si
procesy niemieckich zbrodniarzy wojennych,
23 listopada 1793 - na zamku w Grodnie zakoczy
obrady ostatni sejm I Rzeczypospolitej,
24 listopada 1859 - opublikowano O powstawaniu
gatunkw... K. Darwina,
SZCZEBRZESZYN
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Br%C3%BCcknerhttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_czeskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_bia%C5%82oruskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_ukrai%C5%84skihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_chorwacki2
CHRZSZCZ NR 3 (7) CHRZSZCZ NR 11 (10)
26 listopada 1968 - na wniosek Polski, Konwencja
ONZ wykluczya przedawnienie zbrodni wojennych,
27 listopada 1895 - Alfred Nobel ustanowi Nagrod
Nobla,
28 listopada 1918 - utworzono polsk Marynark
Wojenn,
29 listopada 1830 - w nocy modzi suchacze Szkoy
Podchorych Piechoty w Warszawie pod wodz
porucznika Piotra Wysockiego wraz z cywilnymi
spiskowcami rozpoczli powstanie listopadowe.
Powstanie listopadowe 183031,
wspomnienie Powstanie narodowe przeciw Rosji, rozpoczte 29
XI 1830 w Warszawie, zakoczone X 1831; objo
tereny zaboru rosyjskiego, uzyskao pomoc
z pozostaych zaborw. Powstanie listopadowe
wybucho na fali europejskich ruchw
rewolucyjnych, ale gwn przyczyn bya
wewntrzna sytuacja w Krlestwie Polskim (amanie
konstytucji z 1815 przez cara, wielkiego ksicia
Konstantego i rzd Krlestwa, ucisk podatkowy,
niespenienie obietnicy o poczeniu z ziemiami
zaboru rosyjskiego, represje). Wybuch akcji zbrojnej
zosta przyspieszony wskutek przygotowa cara do
uycia armii Krlestwa Polskiego przeciw
rewolucjom we Francji i w Belgii. Powstanie,
przygotowane przez spisek podchorych pod wodz
porucznika P. Wysockiego, rozpoczo si
w Warszawie atakiem na Belweder (belwederczycy);
zamach na wielkiego ksicia Konstantego nie uda
si. Generalicja polska sprzeciwia si powstaniu,
natomiast znaczna cz wojska wzia udzia
w walce; do pocztkowego zwycistwa przyczyni
si lud Warszawy, ktry zdoby Arsena.
Nastpstwem klski powstania listopadowego byo
ograniczenie autonomii Krlestwa Polskiego
i wzmoony ucisk narodu polskiego we wszystkich
zaborach. Powstanie listopadowe przekrelio
moliwo interwencji rosyjskiej w Belgii i Francji.
Liberalne i postpowe koa w Niemczech, Szwajcarii
i Francji witay wychodcw polskich jako
szermierzy wolnoci.
Narodowe wito Niepodlegoci Polskie wito pastwowe obchodzone jest w dn.
11 listopada dla upamitnienia odzyskania przez
Polsk niepodlegoci w 1918, po 123 latach
zaborw. wito zostao ustanowione ustaw
z 23 kwietnia 1937], zniesione ustaw Krajowej
Rady Narodowej 22 lipca 1945, przywrcono je
w okresie transformacji systemowej w 1989;
jest dniem wolnym od pracy.
Znaczenie daty
Odzyskiwanie przez Polsk niepodlegoci byo
procesem stopniowym. Wybr dn. 11 listopada
uzasadni mona zbiegiem wydarze w Polsce z
zakoczeniem I wojny wiatowej dziki zawarciu
rozejmu w Compigne 11 listopada 1918,
piecztujcego ostateczn klsk Niemiec. Dzie
wczeniej przyby do Warszawy Jzef Pisudski.
W tych dwch dniach , 10 i 11 listopada 1918,
nard polski uwiadomi sobie w peni odzyskanie
niepodlegoci, a nastrj gbokiego wzruszenia i
entuzjazmu ogarn kraj. Jdrzej Moraczewski opisa to
sowami:
- przekazanie przez Rad Regencyjn zwierzchniej
wadzy nad wojskiem brygadierowi Jzefowi
Pisudskiemu,
- po pertraktacjach Pisudskiego z Centraln Rad
oniersk wojska niemieckie zaczy wycofywa si
z Krlestwa Polskiego. W cigu 7 dni ewakuowano
ok. 55 tys. onierzy niemieckich,
- rozbrojenie w nocy niemieckiego garnizonu
stacjonujcego w Warszawie,
- nadburmistrzem Poznania powoany zostaje
Jarogniew Drwski (poprzednik: Ernst Wilms),
- data wybrana w II Rzeczypospolitej jako pamitka
odzyskania faktycznej niepodlegoci przez Krlestwo
Polskie (formalnie niepodlego Krlestwa zostaa
ogoszona 7 padziernika).
A w Szczebrzeszynie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowe_%C5%9Awi%C4%99to_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci#cite_note-1CHRZSZCZ NR 11 (10)
3
Listopad Jan Brzechwa Zote, te i czerwone opadaj licie z drzew,
zwide licie w obc stron
pozanosi wiatru wiew.
Nasza chata niebogata,
wiatr przewiewa j na wskro,
i przelata i koata,
jakby do drzwi puka kto.
W mokrych cieniach listopada
moe kto zabka si?
Nie, to tylko pies ujada.
Pomyl take i o psie.
Strach na wrble wiatru sucha,
sam si boi biedny strach,
dmucha plucha-zawierucha,
cae szyby stoj w zach.
Jaki wty wz na szosie
ugrzz w bocie a po o,
skrzypi, jcz w deszczu osie,
jakby wanie paka kto.
Mgy na polach, ciemno w lesie,
drga jesieni smutny ton,
przyjdzie wieczr i przyniesie
sny i mgy, i stada wron.
Wyj si nie chce spod koucha,
blady promyk wiata zgas,
dmucha plucha-zawierucha,
zimno, ciemno, spa ju czas.
Cerkiew w Szczebrzeszynie.
Najstarsza witynia prawosawna
w Polsce c.d. Prawosawna metropolia Rusi znajdowaa si, od czasu
przyjcia chrzecijastwa z Bizancjum w roku 988,
w Kijowie. Potem, wskutek najazdw tatarskich,
bya przenoszona coraz dalej od Kijowa, aby wreszcie
zainstalowa si na stae w Moskwie. Niezbyt chtnie
widzia to patriarchat konstantynopolski. Patriarcha
Jeremiasz II powouje biskupa poockiego Cyryla
Terleckiego na egzarch (z-ca metropolity)
w Kijowie.
W nastpnych latach zachodz istotne
i dalekosine zmiany. W roku 1569 Unia Lubelska
poczya Polsk i Wielkie Ksistwo Litewskie
w Rzeczypospolit Obojga Narodw. W 20 lat po tym,
w roku 1589, powstaje w Moskwie patriarchat,
ktry wsppracuje z caratem w zbieraniu wszystkich
ziem ruskich, jak to eufemistycznie podaje rosyjska
historiografia.
Powstaa niebezpieczna sytuacja: wadza polityczna
jest w Warszawie i Wilnie, duchowa majca wpyw
na znaczn cz spoeczestwa- w Moskwie.
Przypuszczam, e gdyby wwczas znana bya
instytucja autokefalii (autokefalia niezaleno
kocioa prawosawnego np. w Polsce od wadz
duchowych w Moskwie red.), to ju wtedy mogaby
powsta Polska Autokefaliczna Cerkiew Prawosawna,
jako jedyna moliwo oddzielenia si od jurysdykcji
Moskiewskiego Patriarchatu. Szukano innego sposobu
na rozwizanie tego problemu. W roku 1596 egzarcha,
cz biskupw i duchowiestwa prawosawnego,
przy ogromnym nacisku wadz polskich, powoali Uni
Brzesk (Unici), ktra uznaa papiea gow kocioa,
zachowujc jednak peny ryt bizantyjski- nazywano j
z tego powodu Cerkwi Greckokatolick (Bizancjum
nazywane potem Konstantynopolem byo miastem
greckim). Dzisiaj liczy okoo 4 milionw wiernych
mieszkajcych w zasadzie w zachodniej Ukrainie i
wrd Ukraicw zakarpackich.
Dopiero w roku 1924 r., Patriarcha Konstantynopola
przyzna Polskiej Cerkwi autokefali, przy braku zgody
Moskwy. Z jakim trudem autokefalia rodzia si
w Polsce wiadczy m.in. fakt zamordowania jej
gorcego zwolennika i pierwszego metropolity
w Warszawie- Jerzego (Jaroszewskiego).
Tych wszystkich ludzi walczcych o autokefali
trzeba zachowa we wdzicznej pamici. Czy mona
sobie wyobrazi, e dzisiaj Cerkiew Polska byaby
w dalszy cigu podlega Patriarchatowi
Moskiewskiemu? Grupy i partie nacjonalistw
woayby, e Cerkiew to moskiewska jaczejka,
4
CHRZSZCZ NR 11 (10)
a p miliona jej wyznawcw nie miaoby chwili
spokoju.
Nie bez znaczenia jest przypomnienie,
e Patriarchat Moskiewski przyzna autokefali
Polskiej Cerkwi dopiero w roku 1948, ale pod
warunkiem, e wyrzeknie si autokefalii
konstantynopolskiej. Dowodzi to, e animozje
pomidzy Konstantynopolem a Moskw,
ktra uwaa si za trzeci Rzym- Rzym, Bizancjum,
Moskwa, trwaj ju kilka wiekw.
* * *
Do prawosawia cerkiew szczebrzeska powrcia
w czasie zaborw- w roku 1875 r. Zaczo si,
dobrze do dzisiaj pamitane przez mieszkacw
Szczebrzeszyna, nawracanie nie tylko unitw na
prawosawie (przy pomocy andarmerii
i stacjonujcej tam sotni kozakw). Duchowny
prawosawny - Tracz zabroni katolickiemu ksidzu
udzielania sakramentw. Zabra katolikom koci i
przerobi go na cerkiew. Usiowa chrzci wszystkie
dzieci jako prawosawne. Mj ojciec wspomina, e
do umierajcego stryja przyjecha Tracz z
andarmeri i udzieli przemoc ostatniego
namaszczenia, a pogrzeb odby si w prawosawnym
ceremoniale w asycie andarmerii.
Skutek? Koci prawosawny w Szczebrzeszynie
ponis ogromne straty. Po ukazie tolerancyjnym
cara Mikoaja II w 1905 r. ludno Szczebrzeszyna,
oczywicie oprcz ydw, gremialnie przechodzia
na katolicyzm. Cerkiew zostaa pusta. W latach
trzydziestych XX wieku zostaa przeznaczona do
rozbirki. Byskawiczne dziaania znanego
regionalisty dr. Zygmunta Klukowskiego u
najwyszych wadz w Warszawie zapobiegy temu
barbarzystwu.
Dzisiaj piknie odrestaurowana dziki staraniom
J.E. abp. Abla, prawosawnego ordynariusza
Diecezji Lubelsko- Chemskiej oraz wsparciu
finansowym z funduszy unijnych cieszy oczy
mieszkacw i turystw.
Romuald Koodziejczyk
50 lat Miejskiego Domu Kultury
w Szczebrzeszynie W dniu 27 maja 1965 r. Uchwa Nr 60 Prezydium
Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej w Zamociu
zosta utworzony Miejski Orodek Kulturalno -
Owiatowy w Szczebrzeszynie.
Jednake ju w 1952 r. ruszyy dziaania majce na
celu odbudow zabytkowej synagogi z przeznaczeniem
na siedzib Szczebrzeskiego Domu Kultury.
W odbudowanym obiekcie wraz z MOKO swoje
miejsce znalazy rwnie: Miejsko-Gminna Biblioteka
Publiczna, Ognisko Muzyczne oraz Klub Ksiki
i Prasy.
Przez 50 lat niejednokrotnie zmieniaa si nazwa
placwki, zmieniali si te jej pracownicy i dyrektorzy.
Kady z nich dooy swoj wasn cegiek,
skadajc si na histori Domu Kultury.
Nie sposb wymieni wszystkich osb zwizanych
z placwk, warto jednak przypomnie kolejno jej
dyrektorw. Byli nimi: Kazimierz Makiel, Wiesaw
Mazurek, Zofia Branecka, Wadysaw Kasiura, Ryszard
Rogala, Mieczysaw Gradziuk, Renata Walkiewicz,
Jan wiergo, Romana Paczyk, Wojciech wiergo,
a obecnie - od grudnia 2007r. - Sawomir Kalita.
W 2010 roku, staraniem Gminy Szczebrzeszyn,
w Domu Kultury zosta przeprowadzony remont,
w ramach ktrego odnowiono elewacj budynku,
wymieniono okna, drzwi i rynny, instalacje: elektryczn,
centralnego ogrzewania i wodno-kanalizacyjn.
Placwka wzbogacia si rwnie o nowe wyposaenie:
skadan scen, owietlenie sceniczne, nagonienie.
Powstaj take nowe pracownie: ceramiczna
i audiowizualna, co dodatkowo wzbogaca ofert
orodka.
5
CHRZSZCZ NR 11 (10)
Przez lata Dom Kultury zmienia swoj
wewntrzn struktur organizacyjn, jednak szkielet
jego dziaalnoci pozostawa ten sam: czyli
rozpoznanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb
kulturalnych oraz rozwijanie zainteresowa
mieszkacw gminy poprzez uczestnictwo
w amatorskich zespoach artystycznych oraz
organizacj rnych form edukacji, festiwali, wystaw,
imprez kulturalnych i artystycznych.
MDK w Szczebrzeszynie
50 lat MDK w Szczebrzeszynie -
rozmowa z p. Sawomirem Kalit,
dyrektorem placwki
MDK w Szczebrzeszynie obchodzi w tym roku pikn
rocznic pidziesiciolecie istnienia placwki.
Ile lat to Pan kierowa prac zespou?
Z domem kultury
w Szczebrzeszynie jestem
zwizany od czerwca 1988r. -
to ponad poowa okresu
dziaalnoci orodka. Przez 20
lat pracowaem jako instruktor
zespow muzycznych, a od
grudnia 2007 r. peni funkcj
dyrektora placwki.
Gratuluj od dwudziestu siedmiu lat jest Pan
zwizany z domem kultury, to kawa czasu!
Dowiadczenia zdobyte we wczeniejszym okresie na
pewno owocuj dzisiaj, podczas prowadzenia
placwki. Na czym, Pana zdaniem, polega rola domu
kultury w takim rodowisku jak nasze maego
miasteczka i przylegych wsi?
Dom kultury w niewielkim rodowisku lokalnym
peni funkcj centrum kulturowego, tzn. rozpoznaje
potrzeby kulturalne rodowiska lokalnego, zaspokaja
je i przygotowuje do uczestnictwa w kulturze.
W czasach kiedy rozpoczynaem prac, dominowa
model upowszechniania oparty na ksztatowaniu
form dziaalnoci kulturalnej zgodnie z odgrnie
otrzymywanymi dyrektywami. Dotyczyo to rwnie
ruchu amatorskiego. Przekazanie instytucji kultury
samorzdom sprowokowao orodki kultury do
poszukiwania nowych form dziaalnoci.
W rodowisku lokalnym takie orodki jak nasz s
placwkami wielofunkcyjnymi. Wychodz naprzeciw
rzeczywistym oczekiwaniom i potrzebom
mieszkacw w sferze obejmujcej sztuk, zarwno
profesjonaln jak i amatorsk, lecz take pobudzaj do
aktywnego, kreatywnego uczestnictwa w kulturze.
Wszystko zaley od nas, od naszej inicjatywy
i pomysowoci, siy przekonywania i jakoci
proponowanych usug kulturalnych.
W jaki sposb MDK w Szczebrzeszynie realizuje
te zadania?
MDK prowadzi dziaalno kulturaln
i rekreacyjn (opiekujemy si rwnie boiskami
Orlik), kadc w swej pracy szczeglny nacisk
na amatorski ruch artystyczny w rnych grupach
wiekowych. Poza zajciami staymi prowadzonymi
w orodku, istotnym aspektem naszej dziaalnoci jest
organizowanie imprez i wydarze kulturalnych
(ze szczeglnym akcentem pooonym na zachowanie
wielokulturowego dziedzictwa i tradycji), promocja
lokalnych artystw, aktywizacja mieszkacw oraz
cisa wsppraca z podmiotami dziaajcymi
na terenie miasta. Poprzez nasz aktywno stwarzamy
moliwoci wszechstronnego rozwoju osobowoci,
wraliwoci i kreatywnoci, zainteresowa, uzdolnie
i umiejtnoci, przygotowujc w ten sposb
wiadomych odbiorcw kultury. Dymy do tego,
by nasze dziaania uczyy wraliwoci i inspiroway do
twrczego mylenia, budziy zainteresowania,
rozwijay pasje i uzdolnienia.
Do kogo skierowana jest oferta naszego (bo chyba
mog uy takiego okrelenia) domu kultury?
Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie swoj
dziaalnoci stwarza szanse dla kadego, kto chce
rozwija swoje zainteresowania, talenty i pasje, kto
szuka pomysu, jak wartociowo zagospodarowa
swj czas wolny. Mieszkacy gminy s naszym
potencjaem, a ich pomysy naszym mechanizmem
napdowym.
Wyrnia nas blisko 50 lat bogatej tradycji, szeroka
oferta, przyjazne warunki pracy, niewielkie grupy
zajciowe, w ktrych pracujemy, pena zapau kadra
oraz otwarto na kadego uczestnika zaj.
Ktre dziedziny kultury i sztuki znajduj si w obrbie
Waszego zainteresowania?
Nasza oferta zaj staych uzaleniona jest od
obecnie zatrudnionej kadry instruktorw.
Niezmiennie od wielu lat prowadzimy zajcia
z zakresu plastyki (w tym oprcz tradycyjnych form -
garncarstwo i filcowanie), taca, muzyki, teatru oraz
na bazie Orlika - zajcia rekreacyjne.
Czyli wszystkie najwaniejsze. Jakie zajcia imprezy
kierowane s do poszczeglnych grup wiekowych,
a ktre do wszystkich?
Nasze dziaania ukierunkowujemy na to, aby
placwka bya baz pomysw i warsztatem
umoliwiajcym realizacj ciekawych i cennych
inicjatyw kulturalnych wszystkim, bez wzgldu na
wiek.
6
CHRZSZCZ NR 11 (10)
W praktyce to jednak dzieci i modzie chtniej
korzystaj z naszej propozycji i do tej grupy
wiekowej adresowane s liczne imprezy
o charakterze konkursowym, jak przegldy,
konkursy i festiwale. Nie mniej jednak w ostatnim
czasie obserwujemy wiksze zainteresowanie nasz
ofert osb dorosych. Powstay dwa zespoy
muzyczne Koromyso - folk maszyna
ze Szczebrzeszyna oraz kapela Antki, w ktrych
osoby dorose mog realizowa swoje pasje
i zainteresowania. Prnie dziaa Klub Amatora
Plastyka, rwnie skupiajcy pasjonatw w wieku
dojrzaym. Z racji sprawowanej opieki nad boiskami
Orlik prowadzimy zajcia z szeroko pojtej
rekreacji. Duym powodzeniem (rwnie wrd
osb dorosych) ciesz si organizowane przez nas
rajdy, jak rwnie cotygodniowe wyjcia w teren
z instruktorem Nordic Walking.
Odrbn grup odbiorcw stanowi seniorzy,
dla ktrych w ramach Klubu Seniora mamy cay
wachlarz zaj edukacyjnych i kulturalnych
w zakresie: warsztatw wokalnych i tanecznych,
nauki podstaw komunikacji w jzyku angielskim,
kursu samoobrony oraz zaj z zakresu
gospodarowania budetem i puapek finansowych.
Czy moe Pan zdradzi plany na przyszo?
Czy pojawi si w waszym programie nowe
propozycje dziaa?
W ostatnim czasie dziki pozyskanej dotacji
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostao
zakupione wyposaenia do multimedialnej pracowni
dwiku i obrazu cyfrowego.
Dziki temu stworzone zostanie miejsce
poznawania podstaw edycji obrazu i dwiku
cyfrowego w oparciu o nowe media, takie jak
fotografia cyfrowa, video i rejestracja dwiku.
Uczestnicy proponowanych zaj bd mogli naby
umiejtnoci rejestracji i montau cyfrowego
materiau przy pomocy najnowszych technologii
i specjalistycznego oprogramowania, realizujc
wasne projekty z dziedziny tworzenia filmu,
podcastu, dokumentu, animacji, fotografii i muzyki.
Dodatkowo z pracowni bd korzystay wszystkie
zespoy muzyczne dziaajce w naszym orodku.
Pracownia bdzie suya do nagra muzycznych
oraz umoliwi publikacj ich efektw pracy
w nowoczesnych mediach.
W tym roku mieszkacy Szczebrzeszyna i okolic
mogli wzi udzia we wspaniaej imprezie
Szczebrzeszyn stolic jzyka polskiego. Na czym
polegaa wsppraca MDK w organizowaniu
festiwalu? W nastpnych edycjach imprezy
wspdziaanie bdzie podobne czy szersze?
Ju od wielu lat wsppracowalimy
z organizatorami festiwalu przy tworzeniu programu
i pozyskiwaniu na ten cel dotacji ministra kultury
udao si to dopiero teraz dziki wsplnym wysikom
wielu podmiotw. W pierwszej edycji festiwalu jako
partner bylimy przede wszystkim organizatorem
spektakli teatralnych (dysponujc miejscem i dotacj
celow Gminy Szczebrzeszyn). Dodatkowo po naszej
stronie byo zabezpieczenie techniczne (scena
plenerowa i nagonienie), nasi pracownicy naganiali
oba cieszce si ogromnym powodzeniem koncerty:
Herbert i Atramentowa w wykonaniu Stanisawy
Celiskiej. Dodatkowo bylimy odpowiedzialni
za zorganizowanie, towarzyszcej festiwalowi,
zbiorowej wystawy artystw zwizanych
ze Szczebrzeszynem pn. Artyci swojemu miastu.
Po sukcesie pierwszej edycji zostalimy oficjalnie
zaproszeni przez organizatorw do Rady Programowej
Festiwalu. Szczeglnie zaley nam na tym,
aby w ramach wydarzenia, oprcz wystawy Artyci
swojemu miastu, swoje miejsce znalaz od lat przez
nas organizowany Konkurs Wymowy Polskiej
im. J. Brzechwy. Czynimy rwnie starania o to,
by poprzez rne dziaania festiwalowe uhonorowana
zostaa posta Zygmunta Klukowskiego.
Jak Pan ocenia udzia mieszkacw Szczebrzeszyna
w oferowanych przez MDK zajciach, imprezach?
Nasza oferta ma charakter otwarty i adresowana jest
do szerokiego grona odbiorcw. Gwnym kryterium
decydujcym o ksztacie oferty programowej jest
akceptacja lokalnego rodowiska, mierzona jego
uczestnictwem w rnego rodzaju przedsiwziciach
proponowanych przez Dom Kultury. Nie pamitam,
abymy mieli kiedykolwiek problem z frekwencj na
zajcia staych grup, natomiast bardzo rnie wyglda
to podczas organizowania imprez. Ciesz nas tumy
widzw gromadzcych si podczas koncertw
w ramach Dni Chrzszczowego Grodu, natomiast,
mimo e nasz rynek nigdy nie jest pusty,
to chcielibymy, eby tak wartociowe wydarzenia jak
Eurofolk, ladami Singera czy Szczebrzeskie Dni
Tradycji cieszyy si wikszym zainteresowaniem
mieszkacw naszej gminy.
Co w dotychczasowej pracy moe Pan uzna za swj
najwikszy sukces i sukces caej placwki?
Kiedy obejmowaem funkcj dyrektora MDK
w Szczebrzeszynie stan techniczny zabytkowej
synagogi, spowodowany wieloletnimi zaniedbaniami
w zakresie utrzymania obiektu, by alarmujcy.
Dodatkowo zbyt maa powierzchnia sceny,
brak zaplecza w postaci garderb, pomieszcze
technicznych, sanitariaty niedostosowane do
dzisiejszych norm, nie wspominajc o estetyce oraz brak
nowoczesnego wyposaenia - uniemoliwiay
CHRZSZCZ NR 11 (10)
7
przeprowadzanie wikszej iloci imprez kulturalnych.
Dziki wsplnym wysikom dzisiaj moemy si
pochwali placwk z nowoczesnymi, odpowiednio
doposaonymi pracowniami (pracownia ceramiki
artystycznej, pracownia graficzna, multimedialna
pracownia dwiku i obrazu cyfrowego), scen
teatraln z owietleniem scenicznym i garderob dla
artystw, profesjonalnymi cianami wystawien-
niczymi do organizowania wystaw. Dysponujemy
scen z nagonieniem plenerowym, na ktrej chtnie
wystpuj gwiazdy polskiej estrady. Dodatkowo
uytkujemy nowoczesne budynki Orlika, Stadionu
Miejskiego i Wiejskiego Klubu Kultury
w Kawczynie. Mimo wszystko najwikszym
sukcesem jest to, e wykreowalimy mark MDK
w Szczebrzeszynie jako lokalnego lidera w dziedzinie
kultury, w ktrym pracuje zgrany, aktywny
i dowiadczony zesp pasjonatw, a zakres naszego
dziaania wykracza poza mury budynku.
Czy ma Pan jakie marzenia odnonie MDK?
W dobrze rozwinitych regionach Polski od kilku
lat funkcjonuj tzw. miasta obywatelskie,
ktrych mieszkacy maj duy wpyw na niektre
sfery ycia spoecznego. W Szczebrzeszynie,
w ostatnim czasie, mona zaobserwowa znaczny
rozwj sektora pozarzdowego. Naszym marzeniem
jest to, aby, poprzez wspprac z powstaymi
fundacjami i stowarzyszeniami oraz przez wspieranie
inicjatyw oddolnych, stworzy w naszym orodku
miejsce ksztatowania si spoeczestwa
obywatelskiego, co pomogoby wzmocni potencja
kulturalny i spoeczny naszego miasta.
ycz spenienia tego marzenia , rwnie marze
tutaj nie wypowiedzianych, zarwno zawodowych,
jak i osobistych . Panu i caemu Zespoowi ycz
te wielu sukcesw w realizowaniu trudnych zada,
jakie sobie wyznaczylicie. Dzikuj za rozmow.
Rozmawiaa : Joanna Dawid
Zesp redakcji ,,Chrzszcza docza si
do ycze Joanny Dawid i yczy nastpnych
co najmniej pidziesiciu lat dziaania na
rzecz kultury, wielu sukcesw i poprawy
zainteresowania dziaalnoci klubu wrd
mieszkacw naszego miasta.
Za pracownikom tej zasuonej placwki
yczymy duo zdrowia i wielu wspaniaych
pomysw.
Pytania i odpowiedzi
Ile ycia jest na mojej doni?
Mikroorganizmy mona znale praktycznie wszdzie
take w nas samych. Bez nich nie moglibymy
waciwie funkcjonowa. Sto bilionw mikrobw yje
na zewntrz i wewntrz ludzkiego ciaa. Ich komrek
jest wic w nas i na nas a 2,5 krotnie wicej ni
naszych wasnych! Mao tego, a jedna trzecia
produktw przemiany materii zawartych w krwi
pochodzi od bakterii. Niektrzy badacze twierdz
wrcz, e czowiek nie jest samodzielnym
stworzeniem, tylko chimer powsta z poczenia
rnych organizmw, tzw. halobiontem.
Nie jestemy niczym wicej, jak koloni bakterii na
dwch nogach mwi Jeroen Raes z Flamandzkiego
Instytutu Biotechnologicznego w Belgii. Ju w
jednym mililitrze szeciennym treci jelitowej yje
okoo miliarda bakterii, szacuje si, e rne gatunki
bakterii jelitowych speniaj okoo 15 000 funkcji,
midzy innymi zabijaj zarazki, wytwarzaj witaminy
oraz wzmacniaj ukad odpornociowy.
Jak bakterie nami manipuluj?
Niektre gatunki bakterii s w stanie nawet
wywoywa zaburzenia psychiczne takie jak
depresja czy autyzm. Produkuj one substancje
bdce neuroprzekanikami, ktre mog wpywa na
obszary mzgu odpowiedzialne za przetwarzanie
emocji.
Czy istniej zwierzta, ktre zmieniaj si
w roliny?
Costasiella kurishima - ,,licio owco slimak, nie
tylko z wygldu przypomina podwodn rolin,ale
ywi si tak jak ona. Naley do nielicznych gatunkw
zwierzt na wiecie, ktre s zdolne do
przeprowadzania fotosyntezy. Aby mc to robi,
ten morski limak zamieszkujcy wody w pobliu
Japonii, Indonezji i Filipin zjada algi. Nie trawi ich
jednak cakowicie, lecz dokonuje asymilacji
zawartych w nich chloroplastw czyli tych czci
komrek rolinnych, ktre s odpowiedzialne
za fotosyntez. Dziki temu limak pobiera energi
ze wiata sonecznego i przetwarza j w tlen oraz
cukier. A to sprawia, e przez nastpnych kilka
miesicy obchodzi si bez zjadania alg.
Dlaczego wraz z wiekiem czas pynie dla nas
szybciej?
To samo lato moe trwa dla dziecka dugo,
za dorosemu mija o wiele za szybko. w fenomen
ma przynajmniej czciowe wytumaczenie
w zjawisku proporcjonalnoci: dla jednolatka rok jest
nieskoczenie dugi, poniewa to cay czas jaki zna.
Im jest si starszym, tym mniejsz cz ycia stanowi
miesic czy kwarta.
CHRZSZCZ NR 11 (10)
8
Dla 18 latka rok to a 5,6 % ycia. Ale gdy ma si
36 lat, trwa on tyle, co letnie wakacje dla
pierwszoklasisty.
Ktre zwierzta s najgroniejsze?
Lwy? C, wejcie na ich teren jest oczywicie
niebezpieczne, ale kosztuje ycie zaledwie 100 osb
rocznie. Groniejsze s ju rolinoerne hipopotamy,
ktre w cigu roku tratuj lub miertelnie przebijaj
kami ponad 500 ludzi. Duo bardziej ,,krwioerczy
jest ,,najlepszy przyjaciel czowieka pogryzienie
przez psa koczy si mierci 25 000 rocznie; czsto
z powodu wcieklizny. Dwa razy wicej ofiar maj
na swoim koncie wz, zwaszcza indyjskie kobry.
Ale niekwestionowanym liderem tego smutnego
rankingu s komary. Przenosz one rne
chorobotwrcze organizmy, w tym te wywoujce
malari, porednio zabijajc ponad 725 000 osb
kadego roku.
Jak si dosta na 400 pitro?
Edison Tower to projektowany 400 pitrowy drapacz
chmur o wysokoci 1,3 kilometra, ktry by moe
stanie na Manhattanie w Nowym Jorku okoo 2030
roku. By wjecha na sam gr budynku lub z niego
zjecha, potrzebne s szybkie windy. Problem w tym,
e zdolne je utrzyma stalowe liny o takiej dugoci
byyby o wiele za cikie. Rozwizaniem jest system
magnetycznych dwigw, nad ktrymi pracuje firma
Thyssen Krup. Dziki lewitacji magnetycznej windy
mog dotrze na cakiem nowe wysokoci i w czasie
podry porusza si take w poziomie, a nawet
,,na skos.
Jaka ilo wody znajduje si na ziemi?
A 71 procent naszej planety pokrywaj morza
i oceany. To w nich znajduje si przewaajca
wikszo z wynoszcych okoo 1,4 miliarda
kilometrw szeciennych powierzchniowych
zasobw wody. Woda , jak znamy, moe przybiera
rne stany skupienia: nie tylko pynny, ale te stay
(ld) czy gazowy (para). We wntrzu globu
wystpuje ona jeszcze w innej formie.
Naukowcy przypuszczaj, e w geologicznej
strefie przejciowej pod Ameryk Pnocn znajduje
si ponad 4 miliardy kilometrw szeciennych wody
a wic trzykrotnie wicej, ni wynosz jej
cakowite zasoby na powierzchni Ziemi. Cakiem
prawdopodobne, e istniej jeszcze inne rezerwuary.
Niektrzy badacze twierdz, e we wntrzu naszej
planety jest co najmniej sze razy wicej wody ni
we wszystkich morzach i oceanach.
Dobrze wiedzie: ludzkie ciao zawiera 0,2 mg
zota, 1,75 mg platyny oraz mied. Cena za tak ilo
metali nie przyprawia jednak o zawrt gowy to
okoo trzydziestu groszy.
Zebra R.
Najwiksze bdy w dziejach wiata. Bieg historii przybiera czsto zaskakujcy obrt.
Raz po raz wielcy tego wiata podejmuj ze decyzje,
ktrych skutki obserwujemy po dzi dzie. To znane
nam ze szkolnych podrcznikw lub kryjce si
jeszcze w mrokach przeszoci momenty zwrotne
naszych dziejw. Co by jednak byo, gdyby
najsynniejsze osoby w historii nie popeniy tych
bdw.
Filip II postawi na niewaciwego
dowdc. Wiele bdw historii popeniono pod presj bd
w afekcie. Rzadko byy starannie udokumentowane
i przechowywane dla potomnych. Ale 19 czerwca
1588 roku Alonso Perez de Guzman El Bueno
trzyma w doniach taki wanie bd . Komendant
hiszpaskiej Wielkiej Armady przyglda si
zrezygnowany krlewskiej pieczci na licie.
Spodziewa si, co go czeka. Trzy tygodnie
wczeniej wypyn z flot z portu w Lizbonie. Jego
misj byo podbicie Anglii. Odkd na tronie
zasiadaa protestantka Elbieta I, katolicki krl
Hiszpanii Filip II roci sobie pretensj do angielskiej
korony.
Zaoga Guzmana nie wiedziaa jednak, e jej
dowdca nie ma nic wsplnego z morzem
i bynajmniej nie jest idealnym kandydatem do tego
zajcia. Sam wyzna krlowi Filipowi II: ,,Poniewa
nie mam pojcia ani o marynarce, ani o prowadzeniu
wojny, nie mam prawa przyj funkcji dowdcy tak
wielkiego przedsiwzicia. Ale odpowied
monarchy w ;licie bya jednoznaczna:
,,Powierzyem to przedsiwzicie Bogu ! Py tam
i czy swoj powinno. Filip II by pewny triumfu,
uwaa swoj flot za niezwycion. Zupenie nie
interesowa go fakt, e jej admira wykonywa do tej
pory wycznie prace kancelaryjne, nie zna si na
dowodzeniu i nawigacji oraz najprawdopodobniej
zapadnie na chorob morsk wkrtce po wejciu na
pokad flagowego okrtu. Dla krla nie byo wane,
kto poprowadzi jego flot do zwycistwa i
to by brzemienny w skutki bd.
Dowiadczony dowdca prawdopodobnie
zdoaby przewidzie, co grozi armadzie przy
niesprzyjajcych wiatrach w kanale La Manche.
Powolne i mao zwrotne trjmasztowce
Hiszpanw byy przygotowane do walki z bliskiej
odlegoci w porwnaniu z nowoczesnymi,
zwinnymi galeonami Anglikw znajdoway si
w duo gorszej sytuacji. Wiele okrtw armady
powanie uszkodzono. Wkrtce skoczya si
amunicja, zamk proch, stopniay zapasy, a morale
zaogi coraz bardziej podupadao. Guzman zarzdzi
odwrt.