ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNANR.11 (2) LISTOPAD 2007 Egzemplarz bezpatny

WITO

NIEPODLEGOCIMarian Jonkajtys - Marsz Sybirakw

W dniu 11 listopada 1918 roku marszaek francuski F. Foch, dziaajcy w imieniu pastw sprzymierzonych przyj od delegacji niemieckiej kapitulacj. Tak zakoczya si I wojna wiatowa. Dzie ten bya bardzo wany dla caej umczonej wojn Europy. By te dniem bardzo wanym dla Polski. Po 123 latach niewoli Polska odzyskaa niepodlego. Nadesza upragniona wolno po wielu zrywach wolnociowych i powstaniach. Dzie 11 listopada, na mocy ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, w roku1937 ustanowiony zosta witem narodowym i pozostawa nim do roku1944. Wadze komunistyczne ustanowiy dzie 22 lipca jako dzie odzyskania niepodlegoci. Dopiero w 1989 roku Sejm IX kadencji przywrci obchodzenie wita Niepodlegoci w dniu 11 listopada. Dzie ten skania do refleksji na temat krwawej ofiary krwi wylanej na rzecz odzyskania wolnoci, tym bardziej, e po 21 latach znw trzeba byo walczy o tak wielkimi ofiarami wywalczon wolno. Skania rwnie do refleksji na temat patriotyzmu, ktry powinien sta na stray godnoci naszego Narodu, na stray jego kultury i obyczajw, na stray dziedzictwa naszych ojcw.

Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi, Z rezydencji, biaych dworkw i chat Mymy wci do Niepodlegej szli, szli z uporem, ponad dwiecie lat. Wyduyli drog carscy kaci, Przez Syberi wid najkrtszy szlak I w kajdankach szli Konfederaci Mogiami znaczc polski trakt... Z Insurekcji Kociuszkowskiej, z powsta dwch, Szk, barykad Warszawy i odzi: Konradowski unosi si duch I nam w marszu do Polski przewodzi. A mymy szli i szli - dziesitkowani! Przez tajg, stepy - pltanin drg! A mymy szli i szli, i szli - niepokonani! A "Cud nad Wis" darowa nam Bg! Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi, Szk, urzdw, kamienic, i chat: Mymy znw do Niepodlegej szli, Jak z zaboru, sprzed dwudziestu lat. Bo od wrzenia, od siedemnastego, Dusz drog znw szed kady z nas: Przez ld spod bieguna pnocnego, Przez ubiank, przez Katyski Las!

Proponujemy uczczenie tego dnia piknymi Na nieludzkiej ziemi znowu polski trakt Wyznaczyy bezimienne krzye... strofami poetyckimi.Nie zatrzyma nas czerwony kat, Bo przed nami Polska - coraz bliej!

R.

I mymy szli i szli - dziesitkowani! Cho zdrad pragn nas podzieli wrg... I przez Ludow przeszlimy - niepokonani A Woln Polsk raczy wrci Bg!!!SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 11 (2)

SzablaNa klindze szabli napis zatarty, jak dawna na piersi blizna, jak ksigi historii wyblake karty: Bg, Honor, Ojczyzna. Szukam w sownikach, w encyklopedii co znacz sowa wykute w stali, ktrym przodkowie po mier bdc wierni w spadku historii nam przekazali. I postawili na testamencie agry Syberii, groby Narviku, by potwierdzay nam, jak pieczcie, prawo do mowy we wasnym jzyku. Kto nam odmieni tych sw znaczenie, oczy zasoni chust plugaw, e hasa sztandarw przeszoci s cieniem, a sowa hymnw jarmarczn wrzaw? Co Bg teraz znaczy w yciu narodu, ktry od wiekw zanosi baganie: ...od ognia, powietrza, wojny i godu... Kto nam przywrci opamitanie? Bo nie ma ju Tego, co wyrs nam Bratem, wszystkich rozumia i szuka do koca, wspiera modlitw, czy ze wiatem, lecz odszed na zawsze do Domu Ojca. C Honor znaczy dla mnie, dla ciebie? Czy szkolny problem, jak si go pisze? Wic nie oczekuj sw przysig: Na Honor! bo w zamian moesz usysze cisz... Czy nasza Ojczyzna to sukna kawa, ktry wyszarpie byle achmyta? Czy kraj miertelny powali zawa? Dla kogo taka Rzeczpospolita? Kogo stawiamy na piedestay? Czy zawsze tych, co chway s warci? Cok nie doda wielkoci maym, ni tym, co chodz moralnie obdarci. Dzisiaj miernota, ktrej przed laty nikt przyzwoity by rki nie poda, (najwyej lokaj spuciby baty!) to autorytet, bo tak chce moda. lepo wierzymy, brawo klaszczemy ludziom bez twarzy, sowom bez treci, wic c potomkom swym przekaemy, aby z godnoci w krg dziejw weszli? Odchodz w nico wieszcze, prorocy, rozum zasypia powstaj upiory i ryj haso w pomrokach nocy: Majtek, Kariera, Wybory! Co dobrem jest, a co podoci? Czsto mylimy te dwa pojcia, a y jednoczenie chcemy z godnoci i znale w tym yciu cho troch szczcia. Czym zaguszono nasze sumienie, e wiedzie nie chcemy, gdzie wina, gdzie kara, a gdzie krzywda i zadouczynienie, i kto zbrodni winien: kat, czy ofiara? Spord tych pyta gorycz wytryska bomy w zauek historii zabrnli, lecz tl si jeszcze w ludziach ogniska a w nich gorce iskry Nadziei. Za nami przepa, przed nami mur, lecz jeszcze sycha wci rogu granie, od nas zaley, czy pusty sznur, czy zoty rg nam w doniach zostanie... I cho szakale wychepta chc krew, co mimo ran w yach wci pynie, cho blisko sycha znw wilczy zew lecz nie zgina! I nigdy nie zginie! Jerzy Banaszkiewicz

2

CHRZSZCZ NR 11 (2)

wita Katarzyna Aleksandryjska

W dniu 25 listopada wspominamy w. Katarzyn Aleksandryjsk patronk jednej z parafii w Szczebrzeszynie. Bya ona jedn z najbardziej znanych witych na Wschodzie. Do naszych czasw dochowao si bardzo niewiele wiadomoci. Niektrzy znawcy tematu nawet wtpili w jej historyczne istnienie. Wiadomoci jej dotyczce pochodz z wieku VI i normaln rzecz jest, e s one pene niesprawdzonych legend. Mamy jednak wiadectwa datowane na IV wiek. O tej witej wspominaj w swoich pismach w. Rufin i Euzebiusz z Cezarei. Byyby to wiadectwa pochodzce prawie z czasw ycia tej witej. w. Katarzyna urodzia si w Aleksandrii. Jej ojcem (zgodnie z legend) by krl Kustos. Bya osob wielu zalet; wyksztacona, bardzo zamona i wielce urodziwa. Bya wic bardzo podan parti jeli idzie o maestwo. Dlatego wielu znakomitych mczyzn starao si o jej rk. Ona jednak wybraa sub Bogu i na dowd tego zoya luby dozgonnej czystoci. By to jednak czas najkrwawszych przeladowa wyznawcw Boga Jedynego. W tym czasie panowa cesarz Dioklecjan wraz ze swymi Opracowane na podstawie Internetowej Liturgii Godzin i wsprzdzcymi Cesarstwem Rzymskim L.Clugnet, ST. Caterine of Aleksandria, w: The Catolic Galeriuszem Maksymianem i Konstancjuszem I. Encyklopedia, t.3, New York 1908 (wydanie online). Ten ostatni osobicie zajmowa si R. przeladowaniem chrzecijan. Chcia on zmusi w. Katarzyn do porzucenia wiary w Boga Jedynego. Ona jednak odmawiaa, goszc rwnoczenie zasady wiary chrzecijaskiej. Aby j pognbi i wykaza jej, e goszone przez ni zasady, cesarz zarzdzi dysput, w ktrej z jednej strony braa udzia w. Katarzyna a z drugiej pidziesiciu filozofw z Aleksandrii. Dysputa trwaa bardzo dugo. w. Katarzyna zwyciya. Udowodnia wyszo chrzecijastwa. Wskutek tego wielu dyskutantw przyjo wiar w Chrystusa. Trzeba pamita, e w tym czasie miaa 18 lat. Rozwcieczony cesarz skaza w. Katarzyn na najbardziej wymylne tortury. wczesne rda mwi o takich torturach: smaganie yami woowymi, morzenie godem, amanie koci przy pomocy specjalnie skonstruowanego koa. Te okrutne tortury trway bardzo dugo. Jedyn odpowiedzi na to bya arliwa modlitwa witej. Legenda mwi, e podczas miadenia koci koem, zstpi anio i zniszczy to narzdzie tortur. Jej arliwe modlitwy i nieugite trwanie w wierze w Chrystusa spowodowao, e wielu onierzy i3

oprawcw nawrcio si. Widzc nieugit postaw w. Katarzyny cesarz skaza j na mier poprzez cicie mieczem. Wyrok ten wykonano w 370/312 roku. Dokadna data nie jest znana. Wie o jej mierci rozniosa si ogromnym echem szczeglnie na Wschodzie. Otaczana tak ogromn czci, e ciao jej przeniesiona na Gr Synaj, do klasztoru prawosawnego, stanowicego obecnie miejsce pielgrzymek. Aby tam dotrze naley pokona 3 000 schodw, wykutych w skale. Podaj za Internetow Liturgi Godzin jest patronk: zakonu katarzynek, Nowego Targu, uniwersytetw, adwokatw, bibliotekarzy, drukarzy, filozofw chrzecijaskich, grzesznikw, kolejarzy, koodziejw, literatw, matek, modych dziewczt, mynarzy, modystek, mwcw, notariuszy, piekarzy, powronikw, przdek, studentw, szwaczek, uczonych, wonicw, zecerw. W ikonografii w. Katarzyna przedstawiana jest w koronie krlewskiej, z palm mczesk w doni. Jej atrybutami s: anio, Dzieci Jezus nakadajce na jej palec piercie jak oblubienicy, filozofowie, z ktrymi prowadzia dysput, gazka palmowa, koo, na ktrym bya amana, korona w rku, krzy, ksiga, miecz, piorun.

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Regina Smoter Grzeszkiewicz May sownik historii Szczebrzeszyna cig dalszy

"opiekun" Ta nazwa przylgna podczas okupacji do Zygmunta Klukowskiego, z tej racji, e Doktor opiekowa si, na ile pozwalaa okupacyjna rzeczywisto miejscowymi partyzantami, oraz ludnoci ydowsk z terenu Szczebrzeszyna mwiono o nim: "opiekun miejscowej organizacje spoeczno owiatowe ludnoci ydowskiej" Funkcjonoway w Szczebrzeszynie na przestrzeni lat 1919 1933: opis miasta Szczebrzeszyna wg. relacji z 1934 roku Ognisko Zwizku Nauczycielstwa Polskiego funkcje Zawarty zosta w Ksidze Pamitkowej Stowarzyszenia prezesa peni Stanisaw Wgierski, Ognisko liczyo 16 Urzdnikw Skarbowych na terenie wojewdztwa czonkw, zebrania odbyway si w Szkole lubelskiego (Lublin 1934) - "ludno miasta trudni si Powszechnej nr 1 (mskiej) handlem, rolnictwem i uprawianiem rzemios (szewstwo, i Towarzystwo Gimnastyczne "Sok" - zaoone 8 mularstwo). Miasto pooone jest przy szosie Bigoraj czerwca 1925 roku; prezesem by Zamo i linii kolejowej Lublin Lww, liczy (dane z roku Grabkowski,Towarzystwo skupiao 76 czonkw. 1931) 7.496 mieszkacw. Obszar miasta cznie z Sokolnicy posiadali wasn wietlic, wybudowana gruntami wynosi 26,6 km Inteligencja skada si z ludzi staraniem in. Andrzeja Waligry (dyrektora Fabryki bd nalecych do wolnych zawodw, bd te Kalafonii i Terpentyny w pobliskich Brodach). powicajcych si subie pastwowej i samorzdowej Patronat nad organizacj sprawowaa rodzina wzgldnie zatrudnionych w spdzielczoci, handlu i Zamoyskich, a honorowym prezesem by Adam przemyle". Zamoyski, waciciel Kozwki k. Lubartowa. Podstaw dziaalnoci "Sokoa" by napisany przez dr opis dzielnicy ydowskiej Mariana Wolaczyka Katechizm Sokoli (Lww 1927); Jak wygldaa ta cz Szczebrzeszyna, gdzie mieszkaa kilka Czonkami Towarzystwa Gimnastycznego ludno ydowska przed wybuchem II wojny wiatowej "Sok" m.in. Byli: Kazimiera z Kapciw Rzepecka, opowiedziaa Maria Drodyk - "cae centrum, to po lewej Janian Zajdlic, Jan Gwiazdowski. stronie, to si nazywao ydowskie Zatyy. Przy kociele Zwizek Pracy Obywatelskiej Kobiet powsta w w. Mikoaja mieszkali ydzi dentysta i fryzjer, cay cig lutym 1930 roku - przewodniczc Zwizku bya do ulicy Sobieskiego to byli ydzi. Byy trzy studnie Jadwiga Syrkowa kierowniczka Szkoy Powszechnej publiczne ydzi swoich nie mieli, dlatego z tych brali nr 2 (eskiej), do Zwizku... naleao 20 kobiet; wod, domy jeden na drugim. Cae podcienie to by dom na siedzib organizacji bya wspomniana szkoa domu i jeszcze dom i komrka, nie byo potkw, nie byo Zwizek Polskiej Modziey Demokratycznej niczego, tylko sami ydzi mieszkali. Bogatsi to od ulicy zaoony zosta w sierpniu 1931 roku, przewodniczy mieli kamienice, w gbi mieszkaa biedota. Bnica, w mu Cichoski - Zwizek liczy 36 czonkw, posiada stron na Bonie to wszystko byy domy ydowskie, tylko wasn wietlic. jedna kamienica Guzowskich..." Stowarzyszenie Modziey Polskiej powstao 17 lipca 1932 roku, przewodniczca bya Sawulska; ordynacki szpital weneryczny Stowarzyszenie... skupiao 39 osb Powsta w Szczebrzeszynie w 1834 roku staraniem dr Katolickie Stowarzyszenie Polek zaoone 4 Przystaskiego, ktry z dniem 12 lipca 1833 roku przej listopada 1932 roku, funkcjonowao pod obowizki lekarza naczelnego administracyjnego w przewodnictwem Sylewiskiej liczba zrzeszonych dobrach Zamoyskich i zatrudniony zosta w kobiet wynosia 36, miejscem spotka bya sala Szczebrzeszynie. Dziaalno szpitala trwaa bardzo krtko, parafialna spotkaa si ostrym sprzeciwem sistr Szarytek ktre Towarzystwo Miosierdzia Chrzecijaskiego w. sprzeciwiay si przyjmowaniu kobiet dotknitych Wincentego a Paulo zaoone zostao 4 padziernika chorobami wenerycznymi. 1931 roku, skupiao 98 osb, funkcj prezesa peni ks. Cieliski Order Biaego Kruka Zwizek Strzelecki zaoony zosta 26 marca 1933 Najwysze odznaczenie bibliofilskie przyznawane roku, przewodniczcym by Stanisaw Wgierski, wybitnym kolekcjonerom i mionikom ksiek przez Zwizek... skupia 24 czynnych czonkw i 31 Zakon Bibliofilski. Takim Orderem zosta uhonorowany 28 wspierajcych, siedzib bya wietlica w bursie Szkoy czerwca 1959 roku dr Zygmunt Klukowski. Uroczysto Powszechnej nr 1*) cdn.4

wrczenia odbya si w gmachu Wojewdzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im H. opaciskiego w Lublinie.Wadze Zakonu Bibliofilw nadajcego Order reprezentowa jego Mistrz prof. Kazimierz Witkiewicz z Krakowa, oraz prof. Witold Chomisz z Krakowskiej Akademii Sztuk Piknych. Z przyjaci Doktora obecna bya jego bliska wsppracownica Anna Krycka "byam na uroczystoci nadania Orderu Biaego Kruka. Tam [w bibliotece] jest sala im. dr Klukowskiego, na pierwszym pitrze...."

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Piotr BartnikWacicielPROFESJONALNY MONTA pomiary i transport GRATIS

22 460 Szczebrzeszyn ul. Zamojska 4tel. 084 682 29 10 kom. 0 604 212 296 www.solidpb.republika.pl

SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO ZAPOZNANIA SI Z OFERT PRODUKTOW BANKU POLECAMY duy wybr kredytw: Tanie kredyty konsumpcyjne Kredyty mieszkaniowe (okres kredytowania do 25 lat) Kredyty obrotowe rolnicze GWARANTUJEMY: Szybkie rozpatrzenie wniosku Uproszczone zabezpieczenie spaty Dogodne terminy i sposoby spaty Szerok gam innych produktw: Wysokie oprocentowanie oszczdnoci, Rachunki oszczdnociowe, rachunki firm, rachunki walutowe, Fundusze inwestycyjne, Najtasze przekazy zagraniczne, Kantor (bez prowizji za wymian walut), Niskie opaty: Telefon TP S.A. 1,75 Energia 1,40, pozostae 2,50 z, ZUS 3,50 z.

okna drzwi aluzje

APTEKA SPOZ Sp.j.- mio - fachowo - tanio

Ul. Zamojska 40, tel. (084) 6821- 061

CZYNNE CA DOB

GOTWKA NA ZAWOANIE !!! Sie ponad 1000 bankomatw w Polsce. Bez problemu i bez prowizji od wypat.

Foto Studio EXPRESS Leszek Kaszyca Ul. Zamojska 11 22 460 Szczebrzeszyn

Koniecznie skorzystaj z tej oferty Bank Spdzielczy w Szczebrzeszynie22-460 Szczebrzeszyn, Pl. T. Kociuszki 31, skr. poczt. 16

tel./fax (084) 6 821 119; 6 821 120 Oddzia SuwSuw 76 22-448 Suw tel. (084) 6826 205, 6826 201

Nasza dziaalno obejmuje:

Odzia Radecznicaul. B. Prusa 3a 22-463 Radecznica tel. (084) 6818 006 6818 036

Punkt KasowyGorajec Zagroble 22-463 Radecznica tel. (084) 6810 010

Usugi budowlane, remontowo - inwestycyjne we wszystkich branach w tym rwnie w obiektach zabytkowych, Usugi stolarskie, lusarskie i szklarskie, Handel materiaami, nawozami, wglem, Budowa pod klucz, Roboty elewacyjne, instalacyjne, 22 460 Szczebrzeszyn ul Boczna 72 Siedziba firmy: Brody Mae 2c tel/fax. (0 84) 682 14 32

5

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Leon Rowiski ,,Kasztan Zamiast wywalczonej wolnoci URAL Wspomnienia z lat 1944 -1947 cig dalszy ,,Dwch podoficerw przeszo wzdu dwuszeregu, liczc nas starannie i powoli. Major w kozackiej czapce wystpi krok do przodu i rzuci do nas pytanie: - Kak Polaczki? Zimno aa? Umiechn si jakby z zadowoleniem i kontynuowa dalej Prijechali wy zdies na Ura cztoby uczytsia kak charaszo rabotat! Siczas pajdiom w agier. Budiem britsia, kupatsja no i pokuszajem niemnoszko. Daroga zdies uskaja, nada iti dwojkami. U nas wojennaja kamanda i nada jej podciniatsia. Wy wojennyje ludi. Izwiestno wam czto eto wojennaja kamanda. Smotrytie: szag naprawu, szag nalewu czasowoje buduj strielat. (Przyjechalicie tu na Ural aby uczy si jak dobrze pracowa. Teraz pjdziemy do obozu. Bdziemy si goli, kpa i cokolwiek zjemy. Droga wska, naley i dwjkami. U nas porzdek wojskowy i trzeba si podporzdkowa. Jestecie ludmi wojskowymi. Wiecie co znaczy porzdek wojskowy. Patrzcie: krok na prawo, krok na lewo, stranicy bd strzela). ,,Nasz w rozcign na okoo 200m, a my powoli szlimy pod gr, lizgajc si na ubitym niegu. Jak zwykle ciekawsze i odwaniejsze kobiety zapytay o nasz naradowo: - Wy odkuda? ( Wy skd ? ) - Z Polski. - Apiat Poliaki! (Znowu Polacy!) - Byli tu Polacy? - Byli, byli. W sorok wtarom ujechali w armju. Jest jeszcze odin s Polszy. A wy kak zdies popali? ( Byli, byli. W czterdziestym drugim pojechali do armii. Jest jeszcze jeden z Polski. Jak tu dostalicie si?) - Z partyzantki. - Kak eto suczyosia? (Jak to si stao? ) - Sami nie wiemy. - Bolszenstwo takije moodyje. (Wikszo tacy modzi. ) - Taka zapata za nasz patriotyzm! - Nie poniaa. (Nie zrozumiaam. ) Gdy wyminlimy grup kobiet, ktre wywoay u nas swym wygldem wspczucie, a wymian zda odczucie dobroci, pocztek naszego ,,wa skrci w lewo. Po prawej zobaczylimy gdzieniegdzie rozrzucone po bieli niegu strome, ciemne dachy nieduych drewnianych domkw. Na lewo nieco w dole, charakterystyczne6

zabudowania: prostokt terenu ogrodzonego wysokim, szczelnym potem, z wykami dla wartownikw. W rodku duszego boku ogrodzenia sta may budyneczek, zapewne wartownia, bo bezporednio przy bramie. Spoza potu najeonego drutem kolczastym, wyglday grzbiety trzech dugich budynkw ,,Oto przykad takiego jednego z pierwszych dialogw pomidzy ktrym z nas, a oficerem z komendantury obozu. Zasad byo, e dialog ten by dwujzycznym. Jeeli ktra z wypowiedzi w polskim jzyku nie bya zrozumiaa dla NKWD zisty, tre jej bya przetumaczana przez wewntrznego komendanta obozu. -Dlaczego przywielicie nas tutaj na ten piekielny Ural? -Nie znaju. Moje dieo malekie. My pouczyli prikaz rukowodit agierom i samatriet za wami. ( Nie wiem. Moja sprawa nie wana. Dostalimy rozkaz kierowa obozem i pilnowa was. ) -To wasze smotrienie jest takie, jakbymy byli przestpcami, a nie tymi, ktrzy razem z waszymi partyzantami od Kowpaka walczyli przeciwko hitlerowskim zbirom. - U nas takoj sam zakon dla wsiech: dla Germancow, kotoryje zdies ransze byli i dla etych, kotoryje po was zdies budut. ( Mamy takie samo prawo dla wszystkich: dla Niemcw, ktrzy byli tu wczeniej i dla tych, ktrzy bd tu po was.) - To bardzo gupio! Germascy to wasi i nasi wrogowie. My Polacy nie wrogowie. Gdy wasi onierze przyszli do nas w lipcu, walczylimy rami przy ramieniu i wsplnie wywalczylimy nasz Ojczyzn. Mwili oni nam: my sojuszniki. I za to teraz mamy j waszu mat zapieprza tu u was na waszym zasym Uralu? W waszych hasach, ktre wywiesilicie w stowce czytamy trzy razy na dzie o swobodzie, rwnoci , sprawiedliwoci. To wszystko jest kamstwo. Gdzie swoboda, jeeli trzymacie nas za potem z drutami, czasowoje pilnuj nas jak zoczycw, przy kadym wyjciu za bram mwi, bd do nas strzela za kady krok wprawo lub w lewo! Zmuszacie nas do pracy, ktra nie jest naszym zawodem, naraacie na niebezpieczestwa w prymitywnych kopalniach. Jaka to rwno, jeeli my musimy tam na dole pracowa w strugach czarnego bota, a pilnujcy nas wasi onierze siedz przy windzie w suchym i cieple. Gdy wyleziemy z tych cholernych dziur to dostajemy i oni i my takie samo arcie, ktrego w Polsce psy by nie jady! - Moje dieo malekie! Pouczyli my prikaz, isponiajem prikaz! A na szczot piszczy: my wsie i wy i my pouczajem takoj e sam narkimski pajok, a wy za rabotu w szachtie pouczajetie dopenitielnyj pajok. ( Moja sprawa niewana.

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Dostalimy rozkaz, wypeniamy rozkaz! Jeli idzie o wyywienie i wy i my dostajemy taki sam przydzia, a wy za prac w kopalni dostajecie dodatkowy przydzia. ) - Ilu dostaje ten doponitielnyj ? Oszukuj nas i okradaja! Przy takim karmieniu mona wypru wszystko z siebie, normy si nie wykona! - Prowierim kak riecz stoit s taonczykami na dopelnitielnyj. Prowierym toe normy wyrabotki. Wory pojdut pod sud i w tiurmu! ( Zbadamy jak przedstawia si sprawa dodatkowego wyywienia. Zbadamy take normy pracy. Zodzieje bd sdzeni i pjd do wizienia. ) - Zawracanie kijem Wisy. Wszyscy tu na Uralu jestecie w jednym duym agrze! - Da eto prawda! Mienia nie rozrieszajut z Ngornoj bez komandirowki. W Gubachu nada imiet komandirowku. (To prawda. Nie mog wyjecha z Nagornoj bez delegacji subowej. W Gubachu naley mie delegacj subow.) - To dlaczego tak nas pilnujecie tpe by? - My ispeniajem prikaz. ( My wykonujemy rozkaz.) - Dlaczego nie wolno nam napisa do naszych rodzin, e yjemy? Porwalicie nas i przywielicie na t bia pustyni! Jakie to prawa, e ona i dzieci nie mog wiedzie co stao si z ich mem i ojcem? Dlaczego matka nie moe wiedzie, gdzie podziewa si jej syn? Wszak te najblisze nam kobiety zostay same. Jak one same daj rad w czasach strasznej wojny? - Nie rozreszajut! - Kto i dlaczego? Dalsza kracowa gupota. Czy chcecie nas doprowadzi do wariacji? W agrze czowiek pozostaje czowiekiem! Czy chcecie pozbawi nas czowieczestwa? Nawet tacy bezwzgldni Niemcy pozwalali na korespondencj. - Eto nie moje dieo! ( To nie moja sprawa .) - A jakie w ogle twoje dieo, tpy zupaku? - Ja nie ponia! (Nie zrozumiaem.) - A co ty w ogle rozumiesz? Jak dugo bdziecie nas utrzyma? Kiedy wrcimy do Polski, gdzie jestemy potrzebni krajowi i naszym rodzinom? - Prijdiot prikaz ujediotie! (Przyjdzie rozkaz wyjedziecie! ) - Bez sensu jest ta caa gadka z takim twardogowym, ktry we bie ma prikazy, a nie ma rozumu. ,,Nasza dwunastka dzielia si na dwie grupy: pi osb na skadowisku i siedem wyszych wzrostem na wagonie. Grn cze adunku wyadowywao si stosunkowo atwo, przetaczajc kloce drgami.

Wydwign je trzeba byo na podkady z klocw, opartych na zewntrz na wysokiej burcie wagonu, tworzcych rwni pochy. Po tej rwni rozadowywane kloce staczay si na skadowisko, gdzie trzeba je byo sztaplowa. By potrzebne wielki wysiek, gdy wgbialimy si z naszym rozadunkiem ponad metr od grnych krawdzi burt wagonu. Kloce trzeba byo dwiga na podkady zewntrzne. Im gbiej, tym ciej, cho wewntrz wagonu te ukadalimy rwni z klocw.. Miaa szeroko wagonu powodowaa, e przy wyadunku ostatnich warstw drewna musielimy kloce wypycha prawie pionowo. Ostatnie, po usuniciu podkadw, trzeba byo dwiga rkoma pionowo do gry, eby wyrzuci za burt. Rozadowanie trzech, a nawet czterech 80-tonowych wagonw w cigu zmiany roboczej byo dla nas, na pewno nie dokarmionych, olbrzymim wysikiem. Nie obowizywa przy tym 8-godzinny dzie pracy. onierze nie odprowadzili nas do obozu przed rozadowaniem wszystkich podstawionych wagonw, poganiajc do kracowego wysiku. Po takim ,,wagonowym dniu wleklimy si resztkami si, lizgajc si po drodze i przewracajc na nieg. Jeeli kto przewrci si, koledzy pomagali mu powsta. Resztkami wiadomoci modlilimy si o to, by nastpnego ranka nie podstawiono kolejnych wagonw. W takich dniach szczegln mk dla nas by apel. W kopalni wgla kamiennego w Nagornej charakterystyczna byy prawie pionowe awy. Utwory karbonu przez ruchy tektoniczne zostay postawione niemal pionowo. Miay one szeroko od kilkudziesiciu centymetrw do ponad 3 metrw. Jak gboko sigay nie informowano nas, by moe nie byo to ustalone. Eksploatowano grn cz zoa o cznej wysokoci ponad 200 m. Wysoko t podzielono na 5 poziomw, tu okrelanych mianem ustupw, po czterdzieci kilka metrw wysokoci kady. aw przed zawaleniem si ciany przywgowej, nazywanej tu parod, rozpierao si poziomymi stojkami, wbijanymi pomidzy deski pionowo umieszczone przy cianach. Materia drzewny brygady lesogonw zwoziy na korytarz gwny (koronnoj sztrek), po czym od dou, wycznie rcznie przenosiy na odpowiednie ustupy. Przenoszenie to przeprowadzano tak, e chopcy rozstawiali si w pionie na rozpierajcych stojkach, po czym dwigali drewno ku grze. Trzeba byo przyj drewno i podnie z dou rkami, przytrzyma kolanami, eby znw rkami wydwign je do gry. By przemieci je na odpowiedni poziom trzeba byo parokrotnie si rozstawia. Cdn.7

CHRZSZCZ NR 11 (2)

LEGENDA O Czarnej Damie ze Szczebrzeszyna cig dalszy ukasz Grka po powrocie do Szamotu bezskutecznie oczekiwa na powrt Halszko do domu. Wysyane przez niego dania powrotu nie odnosiy skutku. Zagroony perspektyw utraty dochodw z majtku ony, poprosi o pomoc opiekuna Halszki krla Zygmunta Augusta. Na dworze tego krla Grkowie mieli bardzo due wpywy. Krl nakaza Halszce natychmiastowy powrt do ma narzuconego jej si. Panie: matka Beata i crka Halszka uwaay, e lub z ukaszem Grk, w wietle obowizujcego wtedy prawa jest nie wany, gdy nie zosta skonsumowany, czyli wedug nich ukasz nie jest mem Halszki. Obawiajc si interwencji krla ksina Beata potajemnie, w przebraniu wdrownego pielgrzyma udaa si do dawnego konkurenta do rki Halszki ksicia suckiego Szymona Olelkowicza. Sprowadzia go do Lwowa. W roku 1559 odby si (nastpny) lub Halszki z ksiciem. Majc zaledwie 20 lat Halszka zostaa zmuszona kolejny raz do zawarcia kolejnego maestwa. lubu tego nie uzna krl Zygmunt August. Nakaza on wykonanie postanowienia dostarczenie Halszki do Szamotu, do prawowitego jego zdaniem ma. Postanowienie to mia wykona starosta lwowski. W tej sytuacji Panie Beata i Halszka zamkny si w klasztorze. W obleniu klasztoru i w walce o Halszk bierze udzia brat ukasza Andrzej Grka waciciel Szczebrzeszyna. By to czowiek bardzo porywczy, wrcz awanturniczy. Walnie przyczyni si on do zabicia nowoeca ksicia Szymona Olelkowicza i powrotu Halszki do Szamotu pod eskort zbrojn. Zazdrosny i okrutny m ukasz Grka zamyka Halszk na dugie lata w wiey zamkowej w Szamotuach. Zazdro wynika nie z braku mioci Halszki do niego ale z obawy o utrat dochodw z majtku si polubionej ony. Wie moga opuszcza Halszka raz w tygodniu w niedziel. Podziemnym przejciem udawaa si do pobliskiego kocioa na msz wita i modlitwy. W kociele przebywaa w specjalnej niszy, tak aby bya niewidoczna dla innych wiernych. Z tej okrutnej, haniebnej niewoli wyzwolia j dopiero mier ma tyrana. Wie opucia chora, wycieczona, prawie obkana. Wiadomoci o prawdziwych i tragicznych losach Halszki zaczynaj rozchodzi si po caym kraju. O jej yciu przez wieki opowiadali wdrowni pieniarze i zwykli ebracy. Losy jej ycia byy rwnie tematem utworw wielu pisarzy jak: J. Szujskiego, J. Kraszewskiego, J. Wojciechowskiego. Zostay rwnie opisane przez Bogdana Wiernichowskiego i Maciej Kozowskiego w ksice Duchy Polskie, w ktrej legenda o Halszce zostaa nazwana Czarna Ksiniczka z Szamotu. Historia Czarne Ksiniczki z Szamotu zostay oparta o dostpn w tych czasach literatur: ukasza Grnickiego Dzieje w koronie polskiej Stanisawa Orzechowskiego Ksig omiorga.Informacj o yciu Halszki zawiera take Wielka Encyklopedia Powszechna W-wa 1966 r. Ujawnione dramatyczne losy Halszki stanowiy tre legendy, ktra poruszaa serca i umysy wspczenie yjcych Polakw i okryway hab rd Grkw. Z tych pewnie wzgldw, a moe i innych, brat nieyjcego ju ukasza Andrzej Grka zaprasza Halszk do Szczebrzeszyna. Halszka, traktowana nareszcie jako osoba wolna, traktowana z naleytymi jej honorami powoli odzyskuje spokj. Czas jej ycia upywa na modlitwach w miejscowych wityniach. Odzyskuje rwnie rwnowag psychiczn. Cho moga ubiera si jak ksina, nosia do koca ycia czarny strj zakonny, z okresu przebywania w klasztorze lwowskim. Halszka umiera okoo 1580 roku i zostaje pochowana w podziemiach cerkwi greckokatolickiej. Z du doz prawdopodobiestwa potwierdzaj to badania naukowe i podania ludowe. O pojawieniu si ducha kobiety z ubioru podobnej do zakonnicy powstaa legenda Czarna Dama ze Szczebrzeszyna. Aleksander Przysada

8

CHRZSZCZ NR CHRZSZCZ NR 3 (1)11 (2)

PRODUCENT MEBLIZAKAD PRODUKCYJNY 22-460 SZCZEBRZESZYN BRODY MAE 24K www.trimex.net.pl e-mail info@trimex.net.pl

OGRODOWYCHTEL/FAX 0048-84-6821225 -6821224

ODDZIA W SZCZEBRZESZYNIE ul Kociuszki 45 22 460 Szczebrzeszyn tel. (0 84) 682 15 11, 682 15 12 fax (0 84) 682 15 10 MAX POYCZKA MINI RATAZADBA O NAJBLISZYCH? CZEMU NIE MAX POYCZKA MINI RATA TYLKO MAX POYCZKA MINI RATA MAMY PROSTE ZASADY bez zabezpiecze bez zawiadcze maksymalna wysoko poyczki do 20 000 z do 10 000 z bez zgody wspmaonka DLA TWOJEJ WYGODY OGRANICZAMY FORMALNOCI DO MINIMUM potrzebujemy tylko twojego owiadczenia o dochodach oraz dokumentu tosamoci wystarczy tylko jedna wizyta w oddziale lub agencji PKO BP DAJEMY CI DOSKONAE WARUNKI KREDYTOWANIA. ZAPRASZAMY ! ! !

37Z*MIESICZNEJ RATY ZADBA O NAJBLISZYCH? CZEMU NIE Max Poyczk z mini rat moesz przeznaczy na dowolny cel w zalenoci od aktualnych potrzeb Twoich najbliszych. Wemiesz j szybko i bez formalnoci. Dajemy Ci atrakcyjne, bezpieczne warunki kredytowania z nisk miesiczn rat. Dziki temu w peni zadbasz o siebie i rodzin

9

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Maria Buczko

BEZDOMNO Wrd wielu ludzi chorych, uomnych Urodzia si na poudniowym Podlasiu. Liceum Ty, Panie Jezu bye bezdomny. Pedagogiczne ukoczya w Chemie Lubelskim. Twa czysta Matka szuka musiaa Studia pedagogiczne w Lublinie. Cae dorose ycie Miejsca urodzin, bo go nie miaa. zwizana ze Szczebrzeszynem. Wiele lat przepracowaa w przedszkolu miejskim. Pniej Nikt nie uyczy Ci swej gociny, Studium Wychowania Przedszkolnego w W szopie odbyy si Twe narodziny. Teraz, o Panie ju masz gdzie mieszka, Szczebrzeszynie. Obecnie na emeryturze. W kadym z serc naszych moesz zamieszka. NASZE MIASTO Wiele w Polsce piknych miast I z pewnoci kady z nas Chciaby jedzi tu i tam Z mam tat albo sam. Wszdzie dobrze gdzie nas brak. Lecz my nie sdzimy tak. Pokochamy miasto swe. Nasz Szczebrzeszyn z tym co jest. Przecie piknie w naszym Szczebrzeszynie. Gdy wezbrana rzeka wiosn pynie. Kiedy latem kwitn pikne kwiaty. Rozsyaj wok wo bogat. Najjaniejsze sonko w Szczebrzeszynie. Dwiczny piew skowronkw w Szczebrzeszynie. Najpikniejsze re w Szczebrzeszynie I Szczebrzeszyn wanie z tego synie. Dzieci co mieszkaj tu Znaj dobrze luzy szum. Wiedz gdzie rdeka s. Na zamczysko chodzi chc. Wszystko szanujemy tu. Nie amiemy w parku bzw. Zgodnie te bawimy si. Bo kochamy miasto swe. W naszym miecie tak dostojni gocie. Chwili takiej kady nam zazdroci. Piknie dzi witamy miych goci. Bo Szczebrzeszyn synie z gocinnoci. Wic zapraszamy Ci na gocin, Zechciej zaszczyci kad rodzin I kady dom nasz i skromne progi. Oczekujemy Ci Jezu drogi. Krluj nam Chryste zawsze i wszdzie Niech kade serce Twym domem bdzie. Chcemy Ci Jezu intronizowa, Zechciej w miasteczku naszym krlowa. Chc Ci zapewni, dowiadczysz gociny Od kadej katolickiej, szczebrzeskiej rodziny. Nieche si skraca nasze czekanie Na Twoje Jezu nam krlowanie Czeka Ci kady chory, bezbronny, Nie bd ju nigdy wrd nas bezdomny. ZAPROSZENIE Jak duga i pikna historia Zamocia Zamo nigdy nie goci tak wanego gocia Przybywasz Ojcze wity do Padwy Pnocy By krzepi nas nadziej i wiar i moc. Dzielisz si z nami sw wielk radoci, Utwierdzasz nas w wierze, e Bg jest mioci. Uczysz nas mioci, jakiej sam Bg kae, Wynosisz rodakw na wite otarze. Za to Ojcze wity bardzo Ci cenimy I z radoci wsplnie z Tob chtnie si modlimy. Przyjed Ojcze wity do nas po raz wtry W te renesansowe, stare , polskie mury. Przyjed Ojcze wity i do Szczebrzeszyna, Gdzie si wielka odnowa na serio zaczyna. Przyjed Ojcze wity chocia na chwileczk, To take sympatyczne i mie miasteczko.

Najpikniejsze sonko w Szczebrzeszynie. Jest tu duo zieleni, kwitnie macierzanka, Dwiczny piew skowronkw w Szczebrzeszynie. Wic Ci zapraszamy Jeszcze w Szczebrzeszynie chrzszcz brzmi w trzcinie wierna szczebrzeszanka. I Szczebrzeszyn wanie z tego synie.

10

CHRZSZCZ NR 11 (2)

Psalmy w Szperwce. W miejscowoci Szperwka do chwili obecnej piewane s pieni poegnalne przy zmarym. W czasie gdy ciao zmarego znajduje si w domu rodzinnym mczyni ( wycznie ) piewaj pieni majce form psalmw. Posiadaj oni kilka egzemplarzy psaterzy. Do kadego z psaterzy zasiada 2, 3, 4, lub wicej mczyzn, dzielc si na zespoy, ktre kolejno piewaj odpowiednie czci psalmw. Dzieje si tak dlatego, aby po odpiewaniu swojej czci psalmu odpocz, gdy swoje czci piewaj inne zespoy. Takie piewanie trwa dosy dugo. Niekiedy gdy bierze w nim udzia wiksza ilo mczyzn, trwa to do godziny 2 po pnocy. Jest coraz mniej mczyzn chtnych do piewania tych pieni poegnalnych. Umiej to jeszcze czyni mczyni starsi wiekiem. Wraz z naturalnym ubywaniem piewakw , coraz rzadziej odbywaj si te misteria. Niej przedstawiamy teksty psalmw z psaterza pana Albina Flisa.R.

11

CHRZSZCZ NR 11 (2)

ROZMAITOCIPowicenie otarza w kociele p.w. w. Katarzyny Aleksandryjskiej. Podczas powitania goci pan Jerzy Banaszkiewicz odczyta napisany na t uroczysto wiersz pod tytuem Otarz. Prezentujemy ten wiersz niej. Obraz znajdujcy si w bocznym otarzu kocioa pod wezwaniem w. Katarzyny Aleksandryjskiej, przedstawiajcy j, datowany jest na okres 18301840 r. R.

W dniu 4 listopada o godz. 17.00, podczas uroczystej Mszy witej odbyo si powicenie: tabernakulum w otarzu gwnym, nadstawy otarzowej, kompletu naczy liturgicznych (kielich, puszka na komunikanty i patena), stou otarzowego. Msza wita sprawowana bya przez Ksidza OTARZ Biskupa diecezji zamojsko lubaczowskiej Wacawa Depo; Ksidza Kanclerza Adama Stajemy przed nowym, witym otarzem, Farosza i Ksidza Dziekana Andrzeja Pikul. std do nas pyn bdzie ewangelii sowo, std modlitwy do Pana wzniesiemy razem, tutaj dla wiary rodzimy si na nowo. Tutaj ofiara bdzie sprawowana za tych, ktrzy byli, s i ktrzy bd tu zegn si twarde karki i kolana, tutaj kamienie serc naszych zmikn.

Std patrzysz na nas Hostii Oczami jak wtedy Wywyszony na szczycie Golgoty, widzisz, jak u Stp Twoich skadamy nasze radoci, rozpacz, tsknoty. Std widzisz nasze mstwo i nasze saboci, Udzia w uroczystoci wziy wadze i nas bezradnych wobec twardych praw wiata, administracyjne Powiatu Starosta Zamojski cierpisz wraz z nami gd sprawiedliwoci, Henryk Matej oraz Miasta w osobach Burmistrza widzisz, jak dobro ze zem w nas si splata. Mariana Mazura, Wiceburmistrza Jerzego Banaszkiewicza i Sekretarz Urzdu Miasta Mari Tu Krwi Prawdziw wino si staje, Oczko. . by zmy z nas saboci oraz grzechw brud, Homili wygosi Ksidz Biskup odwoujc tu wielbi Ci za to bdziemy, Panie, si w niej gwnie do tosamoci kocioa. e chleb przemienia w Ciao Eucharystii cud. Rozwaania dotyczyy zagadnienia czym jest koci? I kim jest koci? Wiele sw powici A gdy wiat bezduszny pustk nas przeraa, Ksidz Biskup nowej parafii, jej zadaniom w gonitw dnia, lkami nocy, jednoczeniu wiernych. zawsze moemy u stp otarza Ksidz Kanclerz odczyta dekret zezwalajcy w Twym Chlebie ywym szuka pomocy. na caodobowe wystawienie Najwitszego Sakramentu. Jest to wyjtkowe wyrnienie, udzielane niewielu kocioom. Jerzy Banaszkiewicz

Chrzszcz miesicznik informacyjny Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna Redakcja Zygmunt Krasny, Leszek Kaszyca, Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1 E-mail: sps@onet.eu Projekt rysunku Chrzszcza Agnieszka Wrbel12