แผนการสอนบทท11 (3 คาบ)

ความคดรวบยอด

แรงจงใจคอ กระบวนการทเกดขนภายในบคคลทกระตนใหบคคลไปสการกระทำาอยางมเปาหมาย แรงจงใจ

แบงออกเปน3 ชนดคอ แรงจงใจทางสรระ แรงจงใจทางจตวทยาและแรงจงใจใต

สำานก(Unconscious) บคคลจะกระทำาสงตางๆ หรอไมอยางไรขนอยกบแรงจงใจและความเขมของแรงจงใจทเกดขน

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายความหมายและบอกความสำาคญของแรงจงใจได2. อธบายไดวาแรงจงใจมกระบวนการอยางไร3. สามารถนำาทฤษฎแรงจงใจมาอธบายพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจได4. อธบายไดวาแรงจงใจมกประเภทพรอมทงยกตวอยางประกอบได5. สามารถนำาทฤษฎแรงจงใจไปประยกตใชในการจงใจตนเองในการเรยนและการทำางานได6. สามารถแนะนำาผอนในการสรางแรงจงใจได

เนอหาวชา

เอกสารประกอบการสอนบทท11 แรงจงใจกจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาดภาพการแขงขนกฬาแลวถามนกศกษาวา ทำาไมคนในภาพจงมพฤตกรรมดงนน

2. ถามนกศกษาวาแรงจงใจคออะไร แลวเราจะสรางแรงจงใจไดอยางไร

3. บรรยายในหวขอ แรงจงใจ

4. ใหนกศกษาสรางแรงจงใจในการทจะไปสเปาหมายทตองการ โดยกำาหนดเปาหมายเองตามตองการ

5. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดทายบทสอและอปกรณการสอน

1. แผนใสประกอบการสอน2. เอกสารประกอบการสอนบทท11 แรงจงใจ3. ภาพการแขงขนกฬา4. แบบฝกหด

แรง

จงใจ(Motivati

การวดและประเมนผล

1. สงเกตความสนใจในการเรยน2. การอภปรายแสดงความคดเหน3. ตรวจแบบฝกหดทายบท

บทท11 แรงจงใจ การจงใจ และความตองการ

(Motivation and Needs)

นำาเรอง เพราะเหตใดคนเราหรอสตวจงแสดงพฤตกรรมอยเสมอมาตงแตเกดจนตาย คำาตอบกเพราะมแรงผลกดน

อำานาจความอยาก ความตองการหรอพลงขบชกจง กระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมา แรงหรอพลง อำานาจเหลา

นเรยกไดมากมายหลายชอ เชนNeed Motive Drive Want Urge Desire Instinet Wish Libido Incentive

2

ความหมายของแรงจงใจและการจงใจ

แรงจงใจ คอ พลงแรงภายในของบคคล (หรอสตว) ททำาใหคนเรา (หรอสตว) เกดพฤตกรรมและควบคมแนวทางของพฤตกรรมใหบรรลจดหมาย

การจงใจ คอ กระบวนการชกจง เราใจทเกดขนในตวบคคล และทำาใหอยากทำาพฤตกรรมตางๆ ออกมาโดยทตวเองอยากทำาตามทตวเองปรารถนา หรอทำาพฤตกรรมตามทผจงใจคนอนอยากใหทำากได ดงนนการจงใจ

จงม2 ชนด การจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) กบ การจงใจภายนอก ทเรยกวา

Extrinsic Motivation การจงใจภายในบางทเรยกวาSelf-motivationลกษณะสำาคญของแรงจงใจ

1.เปนตวการทกอใหเกดพลงงานในการแสดงพฤตกรรม2. เปนสงเรา สงกระตนใหอนทรยไมหยดนง

3. เปนสงซงตองไดรบการเสรมแรง ( เชน เมอคนเกดแรงจงใจ คนตองไดรบการตอบสนอง อาจ เปนรางวล สงของเปนการเสรมแรงภายนอก

อำานาจหรออทธพลของแรงจงใจ

1. ทำาใหสภาพรางกายเปลยนแปลงไป2. ทำาใหสภาพอารมณเปลยน3. กอใหเกดนสยความเคยชน4. ชวยสรางความรสก5. ทำาใหเกดความมงหวง อยากไดสงตางๆ และจดการปรบปรงสงแวดลอมเสยใหม

ชนดของแรงจงใจ

อาจแยกออกเปนหลายชนด แตทนยมแบงกนนนมอย3 ชนดใหญๆคอ 1. แรงจงใจทางดานรางกาย (Physiological Motives) คอ พลงททำาใหคน

แสดงพฤตกรรมในการรกษาสภาพชวตใหอยรอด อยในภาวะสมดลมปกตสข ไมตาย เชน แรงจงใจในการบำาบดความหว ความกระหาย ความตองการพกผอน การขบถาย และแรงจงใจทางเพศ เปนตน แรงจงใจทางกายนบวาเปนแรงจงใจ

ปฐมภม (Primary Motives) ของคนเราทเดยว 2. แรงจงใจในทางสงคม (Social Motive) เปนแรงจงใจทเกดจากการเรยนร (Acquired, Learned, Secondary Motive) เชน ความอยากมเพอน ตองการ

มหนามตา อยากรวย อยากสขสำาราญใจ แรงจงใจทางสงคม เปนผลมาจากความตองการทางจตใจของคนเราดวย พรอมๆ กน เพอสนองจตใจใหเบกบานในการดำาเนนชวตรวมกนในสงคม

3. แรงจงใจสวนบคคล (Personal Motive) ไดแก แรงจงใจทคนเราอยากทำาอยากเปนหรอ

อยากไดตามทตนเองตองการเปนสวนตวโดยเฉพาะ เปนลกษณะพเศษ

แรงขบ (Dive)

3

แรงขบ ไมใชสงใดสงหนง ไมใชรปธรรมเหมอนกบกลามเนอ หรอเหลก หรอวสดใดๆ แรงขบเปนเพยงคำาๆ หนงทยอมรบความจรงวา พฤตกรรมของมนษยและสตวอนขนอยกบไมเฉพาะแตการหนนกำาลง

(Reinforcement) เทานน แมเมอไมมตวหนนกำาลง รางกายกอาจจะแสดงพฤตกรรมออกไดดวยเรอง ของแรงขบ เชน จำานวนเวลาของการอดอาหาร อดนำา อณหภมในรางกายปกต ฮอรโมนจากตอมตางๆ ผลตออกไมได

สดสวน ความตองการกบแรงขบจะมความสมพนธ ดงรปในไดอะแกรมขางลางน

รปท11-1 โมเดลแสดงกระบวนการเกดแรงจงใจ ทมา : Bernstein. 1988. : 410

แรงขบ คอ อะไร แรงขบ คอ สภาวะของสงมชวตทถกกระตนทางสรระใหเกดการแสดงพฤตกรรม เพอทจะใหถง

จดหมายของความตองการเรวขน นกจตวทยาไดเสนอแนะวธสงเกตเกยวกบพฤตกรรมทเกดจากแรงขบไวดงน

1. เมอสตว บคคลเกดแรงขบ กจะเกดอาการตงเครยด เกดความกระวนกระวาย กระสบกระสาย ยงมแรงขบ มากจะทำาใหมนษยและสตวอยในภาวะตนตว และกระตอรอรนในการกระทำากจกรรมตางๆมากดวย

2. เมอสตวและบคคลไดเรยนรแลว กจะแสดงพฤตกรรมไดเรวขน

3. เมอบคคลมแรงขบมากกพยายามทจะฟนผาอปสรรคไปใหถงจดหมายได4. การใหบคคลหรอสตวไดเลอกทจะแสดงพฤตกรรมอนใดอนหนง ซงโดยปกตแลวมความตองการและแรง

ขบมากกวาหนงเสมอ

ทฤษฎแรงจงใจ (Theory Of Motivation)

ทฤษฎแรงจงใจทสำาคญม6 ทฤษฏ1. ทฤษฎความสมพนธระหวางความตองการแรงขบและเครองลอ (The Need Drive

Incentive Theory) มหลกการวา ความตองการของบคคลจะเปนแรงขบใหบคคล แสดงพฤตกรรม เพอใหบรรลเปาหมายในเครองลอทมอย เชน เมอบคคลตองการอาหารจะเกดความหว กจะดนรนใหไดอาหารมาบำาบด

ความตองการของบคคล เมอบคคลอมแลวความตองการกหมดไป เพราะรางกายกลบคนสสภาวะสมดลแลว

4

2. ทฤษฎสงเรา (Cue Stimulus Theory) สงเราเปนตวกระตนใหบคคลแสดง พฤตกรรม เชน

ปรญญาเปนสงเราใหนกเรยนทสำาเรจมธยมปลายดนรนใหไดปรญญา เปนตน

3. ทฤษฎการเราอารมณ (Affective Arousal Theory) บคคลจะแสดงพฤตกรรมความตองการ

ไดถามการเราอารมณเกดขน เชน ชายหนมอยากเหนรอยยมของหญงชาว จะเราอารมณดวยการชมวา "วนนแตงตวเกด" หรอ "ชดนสวยเปนพเศษ"

4. ทฤษฎแหงการเรยนร (Cognitive Theory) บคคลจะแสดงพฤตกรรมไดถาประสงคจะ ร หรอ

อยากจะทราบอะไร โดยการคาดคะเนเหตการณไวลวงหนา เชน นกเรยนมปญหาอยากรบางเรองกถามคร โดยคาดหวง

วาจะยนดดวย ???

4.1 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning Theory) มความเชอวาพฤตกรรมเกด

จากการเรยนรโดยการเลยนแบบโดยเฉพาะเมอตวแบบ (models) แสดงพฤตกรรมแลวไดรบรางวลเขาจะทำา ตามและยดเอาบคคลทกระทำาพฤตกรรมเปนตวแบบ ตวแบบจงเปนแรงจงใจใหเขาทำาพฤตกรรมตางๆ

4.2 ทฤษฎทางการรการเขาใจ (Cognitive Theories) ทฤษฎในแนวนใชกระบวนการคดเปน

หลกในการอธบายพฤตกรรมทบคคลแสดงออก พฤตกรรมทบคคลแสดงออกขนอยกบการคดตความหมายของ เหตการณ เชน เมอมคนเหยยบเทาเรา เราอาจจะตความหมายไดหลายอยางเชน เขาอาจตงใจ เขาอาจเมา เขาอาจบา

เขาอาจใจลอย เขาอาจเปนคนพการ การคดตความหมายการกระทำาของเขาจะมผลตอการกระทำาของเราทฤษฎในกลม

นม 3 ทฤษฎไดแก4.2.1 ทฤษฎการยกสาเหต (Attribution Theory) พฤตกรรมของบคคล

มาจากสาเหตหนง จากสาเหตพนฐาน2 ชนดคอ สาเหตภายใน เชน บคลกภาพ หรอ ความพยายามของเขา

สาเหตภายนอก เชน สถานการณทางสงคม การกระทำาของคนอนหรอโชค เชนเพอนสอบวชาจตวทยาไดA อาจเปนเพราะความสามารถของเพอน(สาเหตภายใน) กรอกคะแนนผด(สาเหตภายนอก)

4.2.2 ทฤษฎความสอดคลองทางการรการเขาใจ (Cognitive-consistency Theory)

เมอบคคลเกดความเขาใจทขดแยงกนเขาจะเกดความไมสบายใจ และเมอเกดความขดแยงทางการรการเขาใจบคคลจะตองเปลยนความคดของเขาหรอการกระทำาของเขาเพอพยายามทำาใหเกดความสอดคลองขน

4.2.3 ทฤษฎการคาดหวง (Expectancy Theory) บคคลมความคดเกยวกบผลทอาจเกดขนจากการกระทำาของเขาและเขาจะเลอกทจะกระทำาตามคณคาของผลทเกดขนและความนาจะเปนไปไดทจะทำาไดสำาเรจ

การจงใจ=คา(valance) x การคาดหวง(expectancy) เชน ถานสต ผหนงมความรสกวาเกรดวชาจตวทยามคณคาสงสำาหรบเขาและเขามความรสกวาเปนไปไดสงมาก สำาหรบวชา

นทเขาจะทำาไดระดบเกรดA

5

5. ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic Theory) มหลกการวาแสดงพฤตกรรมของบคคลเปน

การสนองพฤตกรรมของบคคล เปนการสนองความตองการทเกบกดไวในจตสำานก เชน พแกลงนอง เนองมาจากความโกรธทเคยมตอคณแมในครงกอนๆ

6. ทฤษฎสญชาตญาณ มความเชอวาสญชาตญาณเปนแรงจงใจผลกดนใหมนษยทำาพฤต กรรม สญชาตญาณคอแบบอยางของพฤตกรรมทไมไดเกดจากการเรยนร

7. ทฤษฎแรงขบ ทฤษฎนใหความสำาคญกบแรงขบทางชวะ(biological drives) เชนความ ห ว

ความกระหาย ความตองการทางเพศ ทำาใหเกดความเครยด ความเครยดทเกดขนภายในเปนตวกระตนใหบคคลกระทำา

พฤตกรรมตางๆ การทำาใหความเครยดลดลงนเรยกวาการเสรมแรง (reinforcement)

รปท11-2 สวนของสมองทควบคมเกยวกบความหว ทมา : Bernstein. 1988 : 416

8. ทฤษฎความตองการของมาสโลว (Maslow 's Hierachy of Need) อบรา แฮม มาสโลว

(Abraham Maslow) ไดแบงความตองการของมนษยตามลำาดบขน ออกเปน5 ขน คอ

1. ความตองการทางดานรางกาย (Physiological Need) เปนความตองการขนพนฐานของมนษย(Survival Need) ไดแก ความตองการในเรองของอากาศ ความตองการอาหาร นำา

เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค และความตองการทางเพศ เปนตน

6

2. ความตองการความมนคงและความปลอดภยในชวต (Safety and Security Need) ไดแก

ความตองการอยอยางมนคง และความปลอดภยจากการถกทำารายรางกาย หรอถกขโมยทรพยสน หรอความมนคงในการทำางานและการมชวตอยอยางมนคงในสงคม

3. ความตองการดานสงคม (Social Needs) ไดแก ความตองการทจะใหสงคมยอมรบวาตนเปนสวนหนงของสงคม

4. ความตองการทจะมเกยรตยศชอเสยง (Esteem Need) ความตองการดเดนในเรองใด เรองหนงททจะใหไดรบการยกยองจากบคคลอน ความตองการดานนเปนความตองการระดบสงทเกยวกบความมนใจใน

ตวเองในเรองของความร ความสามารถ และความสำาเรจของบคคล

5. ความตองการ การประสบความสำาเรจในชวต (Self Actualization Need)

ความตองการตามหลกของ Maslow มาสโลว ผเปนนกจตวทยามนษยธรรม ไดจดลำาดบความตองการ5 ขน ซงเรมจากพนฐานของ

ความตองการทางกาย แลวสงขนทางใจ อนสอดคลองกบแนวความคดทวา คนเราจะสขไดอยางไร ถากระเพาะยงวางอย หรอทวา ทหารตองรบดวยทองนนเอง ชวตทไดรบการตอบสนองเบองตน แลวจะคอยๆ ตองการสงขนตามลำาดบดงน

คอ

ความหมายของความตองการ

ความตองการ หมายถง ภาวะทขาดแคลนของบคคลในสงทจำาเปนจรง เพอการดำารงชวตใหอย

รอด เชน คนเราโดยทวไปตองการมปจจย4 อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค และเพอการคงไวซงพชพนธ ของมนษยทเรยกวา มความตองการทางเพศอกดวยเปนสวนใหญ

ชนดตางๆของความตองการ

ตามหลกพฒนาการมนษย คนเรายอมมความตองการ4 อยาง คอ

1. ความตองการทางรางกาย2. ความตองการทางอารมณ

7

5. ความตองการประสบความสำาเรจในชวต 5. Self – Actualization4. ความตองการทจะมเกยรตยศชอเสยง 4. Esteem Need3. ความตองการการยอมรบ 3. Social Need2. ความตองการความมนคงปลอดภย 2. Safety

3. ความตองการทางสงคม4. ความตองการทางสตปญญา

หรอตามแนวคดของนกจตวทยาW.I. Thomas บอกวา คนเรามความปรารถนา4 อยางคอ1.Wish for Security2.Wish for New Experience3.Wish for Response4.Wish for Recognition

หรอทางหลกพทธศาสนากลาววา คนยอมตองการตามโลกธรรมทอารมณชอบ 4 อยาง คอ ลาภ ยศ

สรรเสรญ สข และในขณะเดยวกนกไมปรารถนาใน 4 อยาง คอ การเสอมลาภ การเสอมยศ นนทา ทกข โดยปกตมนษยเราตองการอะไรมากมาย ความตองการของมนษยเรามทวมทนลนฟา

ดน แตถาจำากดขอบเขตกนซกหนอย ทางจตวทยาสรปวา คนเราตองการใน 7 ประการคอ

1. อยากมชวตยนยาว (ไมอยากตาย)2. อยากรำารวยมงม3. อยากไดรบความปลอดภยในสงคม ไมมใครเบยดเบยน

4. อยากเดน อยากโกเก มชอเสยง

5. อยากสบายกาย ไมเจบ ไมปวย

6. อยากหาความสนกสนาน บนเทง

7. อยากมอสระเสรภาพ ไมเปนขขาใคร

หรออกแนวคดหนง นกจตวทยาหลายทานมความเหนวา ความตองการโดยทวไปของคนเราม9 ประการดงน

1. เสาะแสวงหาเพอน2. ตองการคมครองคนอน3. หาความรความเขาใจใหม4. หนภยอนตรายทงปวง5. เปนตวของตวเอง6. อยากสบายใจ เปนสข

7. ใหคนอนชวยเมอเดอดรอน8. พกผอนหลบนอน

9. ทำาอะไรเลนเพลนๆ สวนตว

ความตองการของเดก ในวยเดกตองการ 4 อยางคอ

1. ความรก

2. ความปลอดภย3. การชมเชยยกยอง

8

4. ความสมฤทธ

รปท11-3 ตกตาหมเปนสญลกษณทแสดงวาเดกตองการความปลอดภย ทมา : Bernstein. 1988 : 428

ในวยรนตองการ5 อยางคอ

1. ความเปนอสระ2. ความอยากเดน อยากดง

3. การไดมเงนใชสอย4. เรองเพศ5. มแนวปรชญาชวตสวนตว

สงททกคนมความตองการ ธรรมชาตของมนษยยอยมการเรยนร และไดรบมรดกตกทอดทางชวตมากมาย

หลายเรองมนษย จงมสงตางๆ หลายอยาง ดงท สโท เจรญสข ไดกลาวไวในหนงสอ “ฉนรกคน” ตอนหนง วาคนเราม

1. การเคลอนไหวไมอยนง2. ความโกรธ3. ความกลว4. ความสงสยอยากร 5. ความเกลยด6. การอยรวม หมพวก

7. การเอาชนะ8. การยอมแพ

9

9. การสราง10. การสะสม

11. หวเราะ-รองไห12. การเลยนแบบ

13. การเลน

14. การรกคนอน

15. ถกคนอนรก

รปท11-4 แรงขบทางเพศเปนแรงจงใจทสำาคญของคนสวนใหญ ทมา : Bernstein. 1988 : 421

ประโยชนของการศกษาเรองความจงใจและความตองการ การเรยนรเรองนจะชวยใหคร

1. เกดความเขาใจในพฤตกรรมของเดกวา “พฤตกรรมทกอยางตองมสาเหตมากอนไมเกดขน ลอยๆ นนคอ ลวนมาจากแรงจงใจและความตองการ

2. ทำาใหครเปนคนชางคด ชางสงเกต คนความเหตผล ไมเชออะไรงายๆ หรอคดทำาอะไรแบบเดาสมตวเองทาเดยว

3. เพอชวยแกปญหาใหนกเรยนในดานการเรยนการสอน การปกครอง การสงคม

4. ชวยสนองความตองการและแรงจงใจของเดกในทางทด ทเหมาะ ทควร

6. เปนประโยชนในการจดกจกรรมแบงหม หรอการทำางานเดยว ตามความตองการหรอแรงจง ใจทผลกดนใหเดกอยากทำา อยากแสดงในทาทางทมคณคาตอตวเดกเองและตอสงคม

7. ทำาใหเขาใจในความแตกตางของคนดขน เชนจะพบวา คนเรามความตองการและแรงจงใจ

10

ดวยกนทกคน แตทวาทกคนกมไมเหมอนกน หรอมเทากน เปนตน

7. เพอชวยสงเสรมเดกตามความตองการ ความสนใจ และความสามารถมากขน

8. เพอทราบกลวธชกจง ยวย กระตน ควบคมใหเดกมพฤตกรรมการเรยนทด

9. เพอเขาใจชดเจนและเหนจรงวา เงน สงของ รางวล ความร(ปรญญา) เกยรตยศ ความเกง กลา ความเดนของวรบรษ วรชน ความเปนนกคดนดปราชญรอบร หรอความเครงครดในศลธรรม เปนคนด เหลาน

ลวนเปนแรงจงใจ หรอสงจงใจใหคนเราแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมาไดในสงคมทพบเหนในโลก

10. พงระลกประกอบวาการตอบสนองความตองการแตพอดพอควร ยอมมประโยชนตอชวต มากกวาการปลอยตว ปลอยใจมงแตสนองความตองการ ความยากจนมากเกนพอด

11. สงเราสำาคญทนกจตวทยาใชในการทดลองเรองการจงใจ เชน

Hunger,Thoirst,Sex ,Pain Achievement

คำาถามทายบท

1. แรงจงใจและการจงใจคออะไร เพราะอะไรคนเราจงแสดงพฤตกรรมอยเสอมตงแตเกดจนตาย

2. แรงจงใจแบงออกเปนกชนด อะไรบาง

3. นกศกษามวธใชแรงจงใจอะไรททำาใหเกดความสำาเรจในทกๆดานในอดตทผานมาจงเสนอแนะจากประสบการณตรงทไดรบและไดเหนมา

4. จงกลาวถงประโยชนของการศกษาเรอง แรงจงใจและความตองการ

5. Maslow ไดตงทฤษฎความตองการของมนษยวามกขน อะไรบาง จงอธบาย

11

เอกสารอางอง

1. จราภา เตงไตรรตนและคณะ.จตวทยาทวไป. พมพครงท2 . สำานกพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร 2543.2. ทรงพล ภมพฒน. จตวทยาทวไป. พมพครงท2. เอสอารพรนตง. 2540.3. Matlin M. W. Psychology. Second edition Holt,

Rinehart and Winston, Inc. Texas. 1995

12