Chrząszcz - Kwiecień 2008 (nr 25)

8/7/2019 Chrzszcz - Kwiecie 2008 (nr 25)

1/12

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

NR.4 (3) KWIECIE 2008 Egzemplarz bezpa

Wok wit.Media poday, e w okresie wit Wielkanocnych,

na polskich drogach zgino 50 osb. To ogromna liczba tyle osb moe ponie mier w katastrofie duegoautokaru lub maego samolotu. Wtedy jednak mwimy otym fakcie z przeraeniem, ze zgroz. Trbi na tentemat wszystkie media. Bada si przyczyny wypadku,szuka winnych (jak po katastrofie samolotu CASA).W przypadku licznych pojedynczych mierci na drogachnie uderzamy na alarm. Tragedia jakby si rozmywa, nie

przeywamy jej tak mocno. A przecie skutek jest podobny. A by moe jest to sytuacja bardziej tragiczna, bo za mier i kalectwo ofiar odpowiada wielu ludzi,kierowcw, cho nie tylko. Jest wicej tragedii osobistych,

poczucia winy, wyrzutw sumienia, wreszcie wyrokw.To nieszczcie dla caej rodziny sprawcy wypadku.

Jednak polscy kierowcy jed niebezpiecznie,zbyt szybko, czsto na podwjnym gazie. Wewspomnianym okresie witecznym policja zatrzymaa na

polskich drogach 2000 nietrzewych kierowcw! A iluudao si niepostrzeenie dojecha do domw mimo

promili we krwi? Zapewne znacznie wikszej liczbie. Bylipotencjalnymi zabjcami. A najdziwniejsze, e tak wielu znas przymyka oko na takie zachowania, a nawet wsiada dosamochodu prowadzonego przez pijanego kierowc. To ,co przeraa na naszych ulicach, to take jedce

dyskoteki. Modzi ludzie tak gono nastawiaj muzykw samochodzie, e mimo zamknitych okien jest onasyszana na ulicy. Czy kierowcy tych samochodw majszans usysze sygna karetki pogotowia? Wtpi. Niemwic ju o klaksonach innych pojazdw.Byam wiadkiem sytuacji, gdy w warunkach zimowych

prowadzcy karetk pogotowia przez duszy czas niemg wyprzedzi busa, ktrego kierowca przy bardzogonej muzyce rozmawia z pasaerem. Takiesamochody dyskoteki czsto przejedaj te przezSzczebrzeszyn z prdkoci zawrotn, jak na warunki

naszego miasta. Nie wiem, czy reaguje na nie policja,nigdy nie widziaam. Jako kierowca wiem, e nie da si

zupenie unikn bdw na drodze, zdarzaj sinajlepszym kierowcom; jednak bezmylne,celowe niebezpieczne zachowania na drogach

powinny by skwapliwie wyapywane przezstrw prawa.

Niedugo nastpny dugi weekend-majowy. Znowu Polacy wyrusz w podre pokraju i poza jego granice. Inni bd bra udzia wwitecznych festynach, a potem niejednokrotniewraca na podwjnym gazie Zaznaczam, enie mam nic przeciwko witowaniu anifestynom.Przy okazji majowych wit krtka uwaga.Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja tymrazem wypada w sobot, wic niektrzy nawetnie zauwa, e to dzie witeczny. W sobot i

tak nie pracuj, nie ucz si w szkoach.Uczniowie szk ponadgimnazjalnych czsto nie potrafi powiedzie, dlaczego dzie 3 maja jestdniem wolnym od zaj lekcyjnych, nie wiedz,dlaczego witowali. Dzieje si tak mimowysikw nauczycieli historii i jzyka polskiego,mimo programw patriotycznych w szkoach irodowisku. Tylko troszk lepiej przedstawia siwiedza odnonie rocznicy, ktr obchodzimy wdn. 11 listopada. Wiedza historyczna modziey,mwic delikatnie, jest skromna. Mona si tylko

zastanawia, dlaczego zainteresowania modychludzi s tak odlege od tego, co jest wane dla nasjako narodu?

Przywoaam tu do rne okolicznoci.Pozornie nie maj ze sob nic wsplnego, a

jednak Maj zwizek z przeszoci,teraniejszoci, ale i przyszoci. wiadcz orefleksji, o rozwadze, o poczuciuodpowiedzialnoci nas, Polakw. Nietrudno

powiedzie, jak o nas wiadcz.

J.D.

SZCZEBRZESZYN


2/12

2

CHRZSZCZ NR 4 (3)

Droga

Dae nam wolno przed wiekw wiekami,kiedy zbudzie w nas dusz czowieka,

bye, jeste i bdziesz wci z nami,w wiecznoci czekasz.

Czekasz cierpliwie, na nasze spotkanie.Ufam Ci, Panie!Wiem, em niegodny, bez silnej wiary,e czsto upadam tracc nadziej,mych planw nie robi wedle Twej miary,w wierze si chwiej.

Nade mn jest tylko Twe zmiowanie.Ufam Ci, Panie!

Drogi yciowe cierniste i krte,oczy zakryte niewiar i grzechem,nasz krzyk miast straszy pokusy zaklte

powraca echem.wiatem Twe Sowo na ycia polanie.Ufam Ci, Panie!

Tak wiele pokus na drodze czeka,na nasz mao, na nasze saboci,Ty chcesz nauczy kadego czowieka

jego wielkoci.

e nas nie pochon mroczne otchanie,Ufam Ci, Panie!

Przeraa odlego, cierpienie i trud,tuaczka w pokorze, szaroci i biedzie,lecz kady wygodny i prosty drg skrtdo nikd wiedzie.e celem mej drogi nie jest zesanie,Ufam Ci, Panie!

Chc doj za horyzont lecz patrz pod nogi,

chc gwiazdy dosign lecz rk nie wycigam,dal si oddala i przybywa drogi,bo w miejscu stpam.Cho teraz ciemno, lecz dzie nowy wstanie.Ufam Ci, Panie!

lesz do mnie znaki, bym drogi nie straci,a ja z uporem ku swej id stronie,cho dusz gubi chcc ciao wzbogaciza zud goni!Moim ratunkiem Twych znakw poznanie,

Ufam Ci, Panie!

Tak wiele mnie pokus pcha do niewoli,bo jestem guchy na Twe ostrzeenia,i tylko prawda mnie moe wyzwoli,da sens istnienia.e nie jest daremnym Twych ladw szukanieUfam Ci, Panie!

Codzienno przytacza, niszczy uczucia,do ziemi przygniata skrzyda ufnoci,w wietlistej ciszy drugiego chc yciaw Twojej bliskoci.Czekajc na wiary mej zmartwychwstanie,Ufam Ci, Panie!

Kiedy przechodz przez dolin ciemn,gdzie czai si groza i przeraenie,

bd wtedy przy mnie, we mnie i ze mnmym ocaleniem.Z pomoc przyjdziesz na moje woanie.Ufam Ci, Panie!

Mj czas w yznaczye i moje miejsce,w ktrym wypeni si kres mojej drogi.Ty chcesz swoim tchnieniem ogrza me serce

bym nie czu trwogi,kiedy wdrwki kres mojej nastanie.Ufam Ci, Panie!

Ty moj tarcz, przybic i gard,i kiedy dotrwam pokonam trudnoci,a wtedy wejd z dusz otwartdo Twej Wiecznoci!W niej si zanurz, jak py w oceanie,Ufam Ci, Panie!

Marzec 2008

Jerzy Banaszkiewicz

Przepraszamy!

W numerze 3(3),,Chrzszcza zmiesica marca wkrad si bd w artykuleAleksandra Przysady SeminariumNauczycielskie Mskie w Szczebrzeszynie1921 -1934 c.d. Posowie. Zmienione zostaonazwisko jednego z absolwentw tegoseminarium pana Stefana Godzika. Jegonazwisko napisano: Stefan Godzik. Za tpomyk wszystkich zainteresowanych iczytelnikw naszego miesicznika bardzogorco przepraszamy.

Redakcja.


3/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

3

Sprostowanie.Otrzymaem marcowy egzemplarz "Chrzszcza".W Pani tekcie "May sownik historiiSzczebrzeszyna - Plastusie" zakrad si przykry

bd polegajcy na pomieszaniu zawodu dwuKotajw Jerzego i Wojciecha (Wojtusia). Po zatym mona zrozumie, e Wojtu czci

"siedemdziesite urodziny wodza wiatowejrewolucji"- Stalina. Moe to spowodowa

powstanie krzywdzcej opinii o Wojtku i jegorodzinie wrd mieszkacw Szczebrzeszyna,ktrzy w ogromnej wikszoci nie znaj ani jego,ani jego rodziny. Szczeglnie dzisiaj, kiedy IPNstwarza wraenie, e, jak to kto powiedzia,komunici wymordowali 6 milionw Polakw.Zarczam Pani, e caa rodzina Kotajw byaantykomunistyczna i antysowiecka, chociaby zazabranie im dorobku caego ycia. Pozwalam sobiew zaczniku przedstawi ewentualny nowy zapis"Plastusiw".

Brat Wojtka Kotaja Jerzy nie by archeologiem,lecz polonist po KUL-u, sekretarzem redakcji,,Tygodnika Powszechnego, ktrego naczelnymredaktorem by Jerzy Turowicz. Zmar modo, bow wieku 58 lat, i zosta pochowany wrd innychredaktorw ,,Tygodnika Powszechnego nacmentarzu w opactwie Tyniec.

Archeologiem by o 6 lat modszy od JerzegoWojciech Kotaj. Rodzice ich posiadali przed i tu po wojnie bardzo wzity, szczeglnie wrdinteligencji, sklep "delikatesowy". Wojtuwykazywa due zdolnoci plastyczne. Jego pracaw plastelinie wykonana na podstawie ksiki "W

pustyni i w puszczy" zostaa wysana przez szkodo Pastwowego Instytutu Robt Rcznych dla

Nauczycieli w Warszawie, skd jako wybitnazostaa skierowana na midzynarodowy konkursdo Pragi. Tam zaja pierwsze miejsce. Inna praca

pt. "Posterunek na stracenie" przedstawiajcazabitych onierzy i ostatniego z nich przy yciu,strzelajcego z karabinu maszynowego, zostaa

przez instytut wysana na konkurs doAmsterdamu, gdzie zaja drugie miejsce. Jeden zonierzy mia opask z napisem AK.

W roku 1949 upastwowiono sklep p. Kotajw.Stracili jedyne rdo utrzymania. Jednoczenie

jako "burujom" nie pozwolono im nigdzie podjpracy. Trzynastoletni wtedy Wojtu napisa skargdo Bieruta, powoujc si na konstytucj, ktra

obiecywaa da kademu prawo do pracy.

Kancelaria Bieruta polecia Komitetowi PowiatowemuPartii w Zamociu znale prac dla pana Kotaja.Rzeczywicie otrzyma j w Fabryce Terpentyny iKalafonii w Brodach Maych.Niedugo potem Instytut Robt zwrci si do Wojtusia

o wykonanie z plasteliny sceny z lektury "Moda

Gwardia". Trudno byo odmwi w sytuacji otrzymania pracy przez ojca. Kilkadziesit takich prac z rnychszk Polski przekazano do Moskwy. Wojciech Kotajrzeczywicie zosta przyjty do szkoy Kenara wZakopanym, lecz uczy si tam zaledwie trzy miesice,gdy trzynastoletni chopiec nie mg wytrzyma rozkiz rodzin. By moe nie zosta przez to wybitnymrzebiarzem, ale by znanym archeologiem. Skoczystudia w Warszawie, a potem dziesitki lat pracowa jakoarcheolog w Egipcie pod kierunkiem prof.Michaowskiego. Z czasem awansowa i kierowawykopaliskami w Kairze. By tam znany i ceniony tak

przez polskich naukowcw, jak i egipskie wadze.

Romuald Koodziejczyk


4/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

4

Regina Smoter GrzeszkiewiczMay sownik historii Szczebrzeszyna cigdalszy

"Platerwki"Popularna w Szczebrzeszynie nazwa eskiej druynyharcerskiej noszcej imi Emilii Plater. Z inicjatywyJerzego Jwiakowskiego; autora pracy o dziaalnoci

szczebrzeszyskich druynach harcerskich (Skauting iharcerstwo w Szczebrzeszynie 1915 1939.Szczebrzeszyn 1994.) w dniu 5 maja 1995 rokuodbyo si spotkanie seniorek "Platerwek"pocztaWedug danych ze Sowika Geograficznego Krlestwa

Polskiego pod red. B. Chlebowskiego (Warszawa1880), ju w roku 1887 w Szczebrzeszynie istniaa

poczta. W roku 1903 jej naczelnikiem by SiergiejFiedorowicz Obram. O perypetiach urzdu

pocztowego podczas I wojny wiatowej pisa drKlukowski we wspomnieniach opublikowanych naamach ,,Tygodnika Zamojskiego (W przyfrontowymmiasteczku), nr 41 z 1990 roku . Po wyzwoleniemiasta Urzd Pocztowy zosta uruchomiony ponownie(14 sierpnia) w budynku sprzed 1939, roku niezniszczonym przez okupanta. Centrala telefonicznarwnie zostaa uratowana. Po uruchomieniu urzduczynnoci zostay ograniczone do przyjmowania

przesyek zwykych i poleconych opacanychgotwk, z tej prostej przyczyny, e brakowao

znaczkw.11 grudnia 1944 roku zosta aresztowanydotychczasowy naczelnik Kajetan Padziora, jegostanowisko obj delegowany z Urzdu Pocztowegow Zamociu starszy asystent o imieniu Bolesaw(nazwisko napisane jest nieczytelnie). W roku 1945w charakterze penicego obowizki naczelnikaUrzdem Pocztowym kierowa asystent Tadeusz Kus;10 stycznia 1945 roku wprowadzono obrt pieninyza pomoc krajowych przekazw pocztowych. Zdniem 20 stycznia tego roku wprowadzono

przyjmowanie wszelkich przesyek zwykychrejestrowanych za pobraniem listw wartociowych ipaczek

Z kocem stycznia 1946 roku naszczebrzeszysk poczt dokonanozbrojnego napadu -

po sterroryzowaniu pracownikw rabusie zabralisum 33 zotych stanowowic, reszt kasow; ocalaakwota 1.186 zotych. Naczelnikiem urzdu w roku1946 by starszy asystent Wincenty acka ; po

przeniesieniu tego do Radomia funkcj naczelnikapeni starszy asystent Stanisaw Kasperek. Od dnia 9

listopada 1947 roku szczebrzeszysk pocztzarzdza starszy asystent Wacaw Bujnowskidelegowany do

Szczebrzeszyna z Olsztyna Stanisaw Kasperekprzeniesiony zosta do Wrocawia.

25 grudnia 1948 roku dziaalno poczty poddanazostaa gruntownej kontroli, ktr przeprowadziinspektor Ministerstwa Poczt i Telegrafw dyr.Wrona. Od grudnia 1948 roku Urzd Poczty

pracowa: w dni powszednie od godz. 9.00 12.00, wdni witeczne od godz. 10.00 11.00 jednoczenieuruchomiono czno ze Szczebrzeszyna za

porednictwem listonosza wiejskiego trzy razy wtygodniu. 4 listopada 1951 roku kierownictwoUrzdu przej asystent adniak Wadysaw gdystarszy asystent Bujnowski Wacawa zosta

przeniesiony do UPT. Chmielnik. Powysz decyzj podj penicy obowizki Powiatowy InspektorRuchu Pupe Franciszek. 19 sierpnia 1954 roku

przeniesiono znajdujc si dotychczas aparatur

byego radiowza i zainstalowano w pokoju, gdziemieci si centrala telefoniczna. 11 kwietnia 1969roku naczelnikiem zosta starszy asystent BolesawOkoniewski. *)

*)informacje pochodz z notatek subowych pracownikw szczebrzeszyskiej pocztyudostpnionych przez obecnego naczelnika -Henryk Paczyk, pracujc na tym stanowisku od1982 roku).

podatki ydw szczebrzeszyskichydzi szczebrzeszyscy, podobnie jak inni naterenie miast ordynackich, opodatkowani zostali w1655 roku; obowizani byli wwczas dostarcza

proch i ow do zamojskiego cekhauzu; innezobowizania to: podatek od posiadanej suby; w roku 1700

wynosi 1 zoty i 1 groszy od zatrudnionej wcharakterze sucego/ sucej osoby wSzczebrzeszynie ydzi zatrudniali wwczas 26osb

opata od osiadoci (czynsz), wahaa si wgranicach od kilku do kilkunastu groszy.

Najwyszy czynsz pacono od caego placu,niekiedy od nieruchomoci na peryferiach miasta,gdzie obok domu bya dziaka gruntu uprawnegolub sad. W Szczebrzeszynie 2 zote czynszu

pacili waciciele nieruchomoci pooonych wcentrum miasta, 1 zoty od nieruchomoci

pooonych na peryferiach. opaty wnoszone ryczatowo dotyczyy uiszczania

nalenoci od bnicy i cmentarza;szczebrzeszyscy ydzi z tego tytuu pacili wXVII wieku 10 zotych.

Cdn.


5/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

5

Foto Studio EXPRESS

Leszek KaszycaUl. Zamojska 11

22 460 Szczebrzeszyn

PROFESJONALNY MONTApomiary i transport GRATIS

okna drzwi aluzje

APTE KA SPOZ Sp.j.- mio

- fachowo

- tanio

Ul. Zamojska 40, CZYNNE

tel. (084) 6821- 061 CA DOB

Piotr BartnikWaciciel

22 460 Szczebrzeszynul. Zamojska 4

tel. 084 682 29 10kom. 0 604 212 296

www.solidpb.republika.pl

Nasza dziaalno obejmuje:Usugi budowlane, remontowo - inwestycyjne we

wszystkich branach w tym rwnie w obiektachzabytkowych, Usugi stolarskie, lusarskie i szklarskie, Handel materiaami, nawozami, wglem, Budowa pod klucz, Roboty elewacyjne, instalacyjne,

22 460 Szczebrzeszyn ul Boczna 72

Siedziba firmy: Brody Mae 2ctel/fax. (0 84) 682 14 32

BBBAAANNNKKKSSSPPPDDDZZZIIIEEELLLCCCZZZYYYWWW SSSZZZCCCZZZEEEBBBRRRZZZEEESSSZZZYYYNNNIIIEEE


6/12

6

CHRZSZCZ NR 4 (3)

Pocztki Szczebrzeszyna cig dalszy

Czy wszystko to rwnieSzczebrzeszyna dotyczy? Nie wiemy. Bymoe tak, by moe nie. Szczebrzeszyn bydaleko od Kijowa, Pragi, Gniezna, a nawetKrakowa. Wiemy tylko, e wszystko byo tupynne jak na kadym pograniczu, i o

wszystkim mona mwi zaledwie by moe.Losy tych ziem nadal byy zmienne. Utara sinowa nazwa historyczna: Ru Czerwona.Obejmuje tereny rozcigajce si od dorzeczaSanu i Dniestru na poudniu a do grnejPrypeci na pnocy; na zachodzie ograniczonerzekami Wieprz i Por, na wschodzieposzerzone o Woy.

W czasach rozbicia dzielnicowego RusiKijowskiej powstao Ksistwo Bezkie orazdwie Rusie: Halicka i Wodzimierska. RuHalicka skadaa si z ziem: Sanockiej,Przemyskiej, Halickiej i Chemskiej, do ktrejnalea Szczebrzeszyn. Obydwie Rusiezjednoczy w Ru Halicko-WodzimierskKsie Roman (zmar w 1205 r). By synemMcisawa Izasawicza i Agnieszki, crkiBolesawa Krzywoustego, krla Polski. Wlatopisach zwanyjest samodzierc caej Rusi,a w Europie zachodniej - jej krlem. W 1202roku rozszerzy sw wadz na Kijw. Starajc

si rozszerzy swe wpywy w Polsce, mieszasi do walki ksit dzielnicowych. Zgin podZawichostem w bitwie z wojskami LeszkaBiaego.

Jego syn Daniel (Danio 1201-1264),ksi halicko- wodzimierski, po chwilowymprzejciu na katolicyzm otrzyma od papieaInnocentego IV koron za pomoc w tworzeniukoalicji antytatarskiej. W roku 1253 legatpapieski, opat Opizo z Mezano, koronuje wDrohiczynie Daniela na krla Rusi. Stolic

Daniela by Chem. Dla swego syna Lwazaoy Daniel miasto Lww.Pniej krlestwo to rozpado si powtrnie naKsistwa Halickie i Wodzimierskie. Ostatniksie halicki Bolesaw Jerzy II zmarbezdzietnie w roku 1340. Wtedy sukcesj dotych ziem (po w/w Agnieszce crce BolesawaKrzywoustego) zgosi Kazimierz Wielki.Jednak Litwini na tron halicki powoali ksicialitewskiego Lubarta. W rezultacie walkipomidzy Polsk a Litw Kazimierz Wielki

przyczy do Polski w 1352 r. ziemi halick.Z tego okresu pochodzi pierwszy znanydokument z nazw Szczebrzeszyna.

Wydany zosta przez krla Kazimierza Wielkiego wprope Scebressyno opido ruthenieali, co znaczyNIEDALEKO SCEBRESSYNO MIASTARUSKIEGO.

Po ukadach z Litw w roku 1366 terenymidzy Wieprzem a Bugiem przechodz podpanowanie Kazimierza Wielkiego. Po niewielkichzawirowaniach w czasach Ludwika Wgierskiego, ju za czasw Jadwigi Ziemia Chemska wraz zeSzczebrzeszynem znalaza si na stae wKrlestwie Polskim. Najpierw w wojewdztwieruskim a potem lubelskim.

Historia jeszcze raz chciaa naszemuSzczebrzeszynowi przypomnie jego zwizki zRusi. Po ostatnim rozbiorze Polski w roku 1795Szczebrzeszyn wraz z Ziemi Chemsk znalazsi w zaborze Austriackim, w Galicji i Lodomerii.

Nazwa Galicja pochodzi od sowa Galicz (Halicz),a Lodomer w jzyku niemieckim to Wodzimierz. Awic znowu w dawnym ksistwie halicko-wodzimierskim.

Romuald Koodziejczyk

ju wiosna!!!


7/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

7

WOLNO CZY NASTPNA OKUPACJA?(Szczebrzeszyn 1944-1950)

Cig dalszyW knajpce siedziao dwu osobnikw wmundurach czerwonoarmistw. Jeden z nich byautentycznym oficerem [enkawudzist] sowieckim,drugi znanym miejscowym renegatem i kapusiem onazwisku Romanowski. Na obcesow propozycj

picia wdki tato zareagowa szybkim wyjciem ipospiesznym udaniem si do domu. Po kilku chwilachdrzwi zostay wywaone i zacza si szamotanina,ktrej celem byo aresztowanie ojca. Interweniowayssiadki z mieszkania obok. Na widok modych kobietRosjanin zmik, Romanowski awanturowa si wdalszym cigu.Wymknem si, by da zna o burdzie przebywajceju ssiadw pani Jwiakowskiej. Jej interwencja

sprawia przybycie dyurnego podoficera z komendywojennej miasta, ktry jednak stwierdzi, i nie makompetencji do interwencji.

Domylilimy si wwczas, i mamy do czynienia zenkawudzistami. Potem Romanowski pooy si namoje ko i zasn, Rosjanin za chrapa na krzele

pod piecem. Rankiem po otrzewieniu obaj wynielisi.Innym razem z dwoma kolegami wybralimy sina przechadzk. W okolicy mostu na Wieprzu minnas, a nastpnie nieco wyprzedzi, samochd wype-nionyszturmwk. Z burty zlaz ofermowato

wygldajcy osobnik, zatrzyma nas, a nastpniezameldowa aman polszczyzn komu w szoferce:melduj zapalimy dwch przez dowodw. Naszczcie nawin si z tyu miejscowy milicjant [L.Zajdlic], ktry nas odebra i uwolni.

Przez pewien czas jesieni 1944 r. na schodkachssiedniej kamienicy dosy czsto przesiadywamody czowiek nazwiskiem Tadeusz agoda. Byonierzem A.K. Niebawem znikn. Jakkolwiekokolicznoci jego niewtpliwej mierci nigdy nie

zostay wyjanione, kojarz mi si one z dziaalnociowej szturmwki. Takich skrytobjczych a czsto i jawnych morderstw byo w tamtym czasie znaczniewicej.

I na zakoczenie jeszcze jeden epizod z lekcji religii. Na pocztku wrzenia 1944r. ks. Kapalski podwpywem naszych niewczesnych wygupw amicymsi gosem stwierdzi, e bardzo niestosowne jestnasze zachowanie wobec tragedii miasta i ludzi wniszczonej Warszawie. Sowa, ktre na razie nie

dotary do mej wiadomoci, przypomniaem sobie,gdy po raz,

pierwszy po wojnie, w kilka dni po otwarciu mostuPoniatowskiego, jechaem tramwajem. Wwozamigruzu z przez obsunitych cian stanowiy trasczc ruiny dwch dworcw: Wschodniego orazTowarowego

Owe drobne na pozr wydarzenia pojedynczo nie

miayby znaczcej wymowy. Poczone w caoobrazuj tak intencje, jak i metody uzaleniania Krajuod Kremla. Nie jest to oczywicie jakie obrazkompleksowy, ale i nie taki jest cel mych wspomnie

Warto natomiast jeszcze wspomnie nocn majowkanonad, jaka miaa miejsce z okazji zakoczeniawojny. Nie spalimy ca noc, nie znajc przyczynowej strzelaniny, dopiero rano wyjanio si, i tosowiecki miejscowy garnizon wojskowy w tensposb demonstrowa sw rado.

Potem ju byy wakacje i przygotowania dowyjazdu na pierwszy (podobno w caej wyzwolonejPolsce) obz harcerski. cznie szczebrzeszakw

byo siedmi, z klasy drugiej tylko Tadzio Kocielski i ja, pozostali z klas pierwszych. Zawieziono nas doZamocia furmank, nie istnia bowiem wwczastransport samochodowy. Alternatyw moga by

jednie buda p. Kitowskiego (rodzaj dyliansu), luboddalony o trzy kilometry kaprynie kursujcy

pocig. Zbirka nastpia na ul. Akademickiej przygmachu Gimnazjum Mskiego (dawnej Akademii) wZamociu, std zwart kolumn nastpi wymarsz do

pooonego obok Sitaca Wysokiego.Zakwaterowanie mielimy w miejscowej szkole

powszechnej. Komendantem zosta zamojskinauczyciel Jzef Bojar jego zastpc mody czowieknazwiskiem Woniak, wczeniej bardzo czynny przyorganizowaniu zamojskiego hufca. Po niemalszedziesiciu latach nie jestem w stanie precyzyjnieokreli, ilu byo uczestnikw obozu, nie popeni

jednak wikszego bdu stwierdzajc, i byo nas

okoo trzydziestu. Jednym z istotniejszych osigniobozu byo zoenie przyrzeczenia harcerskiego,opartego na przedwojennej formule.(Zapewne ten akt

przyczyni si do braku z mej strony akceptacji dla pniejszych komunistycznych organizacjimodzieowych).

Po dwudziestu dniach nastpi powrt Ponownie przyjecha po nas pan Roman Koodziejczykmieszkajcy w Brodach na szlaku (jego synRomuald by rwnie uczestnikiem obozu).Jechalimy na skrty, pozostawiajc Zamo po lewej

stronie.


8/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

8

Rozpoczynajcy si nowy rok szkolny zapowiadaistotne zmiany. Trwaa ewakuacja rosyjskiegogarnizonu. Rozpoczlimy nauk w nowym obiekcie.By nim jeden z dwu bliniaczych blokw nalecychdo gimnazjalnego kompleksu (pniejszy internateski), ktry jako pierwszy Rosjanie zwrcili nauytek szkoy.

Due zmiany zachodziy w rodowisku szkolnym.Szczebrzeszyn opucili: pani Rzepecka, powracajc dorodzinnego Poznania, pan Jerzy Lubos uda si doBytomia, gdzie przed wojn pracowa w jedynym

polskim gimnazjum, za pani Hacowa z rodzin postanowia szuka lepszej doli na ziemiachodzyskanych, w Dzieroniowie. Natomiast panSawek znalaz si w Opocznie. Nieznane jest mimiejsce emigracji pana Pomaraskiego..Pani JaninaJwiakowska dopiero w nastpnym roku szkolnym

rozpocza prac w lubelskim eskim gimnazjum im.Unii Lubelskiej. Przybye po wakacjach osoby to: in.Bronisaw Przysada, przemiy czowiek peen humoru iyczliwoci dla modziey ( nastpnie wieloletninauczyciel matematyki), panowie Jan Cicho i AntoniMichalski (pierwszy uczcy aciny druginiemieckiego). Przez pewien czas przedmiotwcisych (fizyka, chemia) uczy mody pan Rogowski,Po zawarciu maestwa z koleank z naszej klasyWandzi Sotwisk nowoecy przeprowadzili si doLublina. Dr Joanna Kopytowa uczya historii rwnie

w latach nastpnych w Liceum Pedagogicznym Po przeniesieniu si do Stoczka pod Warszaw niedugozmara. W czasie okupacji przebywaa w Tyszowcach,gdzie na jej oczach ukraiscy rezuni wymordowali carodzin. Uczca geografii pani Antonina Gazowska

pracowaa take, a do mierci w 1957r., wszczebrzeszyskim PLP. Jak meteoryty przemkny

przez gimnazjalne grono pedagogiczne siostry Doleal;panna Maryla i pani Wanda Gumowska.

Istotne ubytki w rodowisku modziey szkolnej

nastpiy dopiero w roku nastpnym. Na razie klasopucili staruszkowie, przechodzc do klasy przyspieszonej, byli to: J.Bartnik, J Bykowski,Tadeuszowie: Kalinowski, Kulmaga i Olcha, M.opuszyska, W. Sotwiska, M. Zbkwna, nie

przypominam jednak sobie, co stao si z MarianemKasz. Natomiast jestem pewny, i w klasie trzeciej

pozostali: H. Jasiukwna, D. Grona, Z. opuszyska,H. Saciukwna, M. Kalita, J. Kotaj, Cz. Bartnik, T.Kocielski, J. Mucha, L. Ndzyski i inni. By teTadzio Padziora, chopiec bardzo wesoy i koleeski

znany mi nie tylko z posiadanego w domowej bieliniarce arsenau pistoletw, ale i ze sprawnegokomenderowania plutonem uduszonych na lekcjach

Much. By i Rysio Jwiakowski, z ktrymstoczylimy podczas lekcji bj, co stao si

powodem godzinnej pogaduszki wychowawczejopiekuna klasy, in. Przysady. Pozostali wicniemal wszyscy z poprzedniego roku.Poniewa przez nasz sal lekcyjn naleao

przej do izby, w ktrej uczya si jedna z klas pierwszych, dosy czsto trjka maychmuszkieterw komicznym sowieckim marszemurzdzaa sobie defilad przez nasz klas Bylito Babiarz, Bizior i Saciuk: -brat Hanki.

Wiele lat pniej w lunej rozmowie ze mn pan in. Przysada stwierdzi, i stanowilimynajsympatyczniejsz klas w jego karierzenauczycielskiej. Bya to sympatia wzajemna!

Klasa ta w roku nastpnym zostaa poczona zjedn z klas przyspieszonych (klasa pierwsza c

z roku 1944) Poniewa jednoczenie by to czaszwikszonego odpywu ludnoci z miasteczka[odesza spora grupa kolegw z roku

poprzedniego], zostalimy w klasie czwartejmniejszoci.

Kontakty z nowymi, tylko troch starszymikolegami, ukaday si jednak dobrze. Wlistopadzie ze wzgldu na stan zdrowia musiaem

przerwa nauk i tak skoczya si moja edukacjaw szczebrzeszyskim gimnazjum.

Powrmy jednak do roku poprzedniego.Ju

we wrzeniu zabrako naszego pierwszegodruynowego Zygmunta Kasztelana. Powrci naswoje ojczyste Pomorze. Byo to zaledwie trzymiesice po zakoczeniu dziaa wojennych.

Ten popiech mg nieco dziwi, bo czas byniebezpieczny. Po wielu latach znalazem w

jakie publikacji notatk, i oficer obronywybrzea Kasztelan zosta przez Niemcw wkrlewieckim wizieniu zgilotynowany. Bymoe to niepewno i niepokj rodziny

powodoway w popiech. Wakat by trudny do

uzupenienia, brako bowiem chopca oodpowiednim autorytecie i posuchu. Po targachwybralimy Romualda Koodziejczyka. TadzioKocielski bardzo chtnie zgodzi si zosta

przybocznym.Byy w tym roku biegi harcerskie poczone

ze zdobywaniem sprawnoci i stopni harcerskich,oraz ogniska, a na wakacje kolejny obzzamojskiego hufca, tym razem w okolicyZwierzyca, w piknie pooonym miejscu onazwie Bukowa Gra.

Aleksander Piwowarek

Cdn.


9/12

CHRZSZCZ NR 3 (1)

PRODUCENT MEBLI OGRODOWYCHZAKAD PRODUKCYJNY22-460 SZCZEBRZESZYN BRODY MAE 24K TEL/FAX 0048-84-6821225www.trimex.net.ple-mail [email protected] -6821224

ODDZIA W SZCZEBRZESZYNIEul Kociuszki 45

22 460 Szczebrzeszyntel. (0 84) 682 15 11, 682 15 12fax (0 84) 682 15 10

MAX POYCZKA MINI RATAZADBAO NAJBLISZYCH?CZEMU NIE

MAX POYCZKAMINI RATA

TYLKO37Z*

MIESICZNEJ RATY

ZADBA O NAJBLISZYCH?CZEMU NIE

Max Poyczk z mini rat moesz przeznaczyna dowolny cel w zalenoci od aktualnych

potrzeb Twoich najbliszych. Wemiesz jszybko i bez formalnoci. Dajemy Ci atrakcyjne,

bezpieczne warunki kredytowania z niskmiesiczn rat. Dziki temu w peni zadbasz osiebie i rodzin

MAX POYCZKA MINI RATA

MAMY PROSTE ZASADY bez zabezpiecze bez zawiadcze maksymalna wysoko poyczki do 20 000 z do 10 000 z bez zgody wspmaonka

DLA TWOJEJ WYGODY OGRANICZAMYFORMALNOCI DO MINIMUM potrzebujemy tylko twojego owiadczenia o

dochodach oraz dokumentu tosamoci wystarczy tylko jedna wizyta w oddziale lub

agencji PKO BP

DAJEMY CI DOSKONAE WARUNKI

KREDYTOWANIA.ZAPRASZAMY ! ! !

9

CHRZSZCZ NR 4 (3)


10/12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

Posowie po Seminarium Nauczycielskie Mskie wSzczebrzeszynie 1921 -1934.

Cig dalszyMarian Kleban ps. ,,Cezary drugi adiutant dowdcy puku mjr. Edwarda Markiewicza ps. ,,Kalina. Oficerwywiadu do spraw specjalnych. Represjonowany.Zygmunt Kape podporucznik ps. ,,Doniec. ,,Ostroga,

,,Zagrny. Oficer broni i oficer szkoleniowy w obozieBronisawa Podzika ps. ,,Jawa dowdcy obozuszkoleniowego w lesie, w rejonie gajwki Krzywe.Kwatermistrz, referent mobilizacyjny AK ObwoduZamo.Stanisaw Taanda ps. ,,egota. Uczestnik kampaniiwrzeniowej. Dziaacz AK. Po oddelegowaniu AntoniegoKoczona na inny teren, zosta po nim komendantem ikwatermistrzem Placwki Szczebrzeszyn.Julian Jwiakps. ,,Proch, oficer. Komendant PlacwkiSuw. Pniej zastpca Piotra Bihuna ps. ,,Gromski komendanta Rejonu Radecznica.

Piotr Zomaniec ps. ,,Szpak, ..Podlaski, oficer rezerwy.Ukoczy w Rembertowie szeciotygodniowy kurs dladowdcw kompanii. We wrzeniu 1939 roku por.Zomaniec, dowodzc kompani 9 p.p. w Zamociu przeszed szlak bojowy Puawy, Chem , TomaszwLubelski. Po powrocie z wojny uczestnik konspiracjiArmii Krajowej. Od maja 1942 do 15 maja 1943 rokukomendant rejonu Skierbieszw. Dowodzi oddziaemlenym, z ktrym walczy w synnej bitwie z Niemcami 4lutego 1943 roku pod Lassowcami. Pniej peni funkcjszefa wyszkolenia w OP 9. Od 15 maja 1944 roku dokoca wojny przebywa w Lublinie, penic funkcj oficera

wyszkolenia Obwodu Lublin Wie.Jzef Andrzej Kotaj ps. ,,Ikar, oficer wywiadu wRejonie Szczebrzeszyn; referent owiatowy.Edward Hasiec ps. ,,Wandeczny, zaopatrzeniowiecobozu szkoleniowego ,,Jawa. cznik punktwkontaktowych w Rejonie Szczebrzeszyn.Wszyscy wymienieni oficerowie, czonkowie AK imieszkacy Szczebrzeszyna ( wyjtkiem ,,Podlaskiego,ktry nie mieszka w Szczebrzeszynie) bylirepresjonowani przez wadze PRL.Jan Grygiel absolwent Seminarium Nauczycielskiego z1928 roku. Przed wojn nauczyciel szkolnictwa podstawowego w Zamociu. Pniej pracowa jakonauczyciel technikum i starszy wizytator spdzielczychrednich szk zawodowych w Warszawie. Do organizacjiZWZ wstpi jesieni 1939 roku. Od 1940 roku peni,jakopodporucznik, funkcj oficera wywiadu w komendzie AKObwodu Zamo. We wrzeniu 1943 roku zosta oficeremwywiadu Inspektoratu Rejonowego AK Zamo,obejmujcego ca Zamojszczyzn. Bra udzia w bitwie pod Osuchami w czerwcu 1944 roku. Tam wykazawielkie zdolnoci strategiczne, wyprowadzajc gruppartyzantw z okrenia.

Uczestniczy rwnie w akcji Burza. By jednym znajzdolniejszych oficerw kierujcych prac wywiadwPolski Podziemnej. Nastpnie prac wywiadowczkontynuowa na stanowisku Szefa Wywiadu InspektoratuAK Delegatury Si Zbrojnych i WiN Zamo. Do chwiliaresztowania w 1946 roku sprawowa te funkcj oficerawywiadu Okrgu Lublin. W konspiracji uywa wielupseudonimw m.in. ,,Rafa, ,,Rokita, ,,Lech, ,,Wrzos,,,Grzegorz. Aresztowany, skazany zosta na 12 latwizienia przez Wojskowy Sd Rejonowy w Lublinie. Wwizieniu odsiedzia 7 lat. Zmar w listopadzie 1999 rokuw Warszawie. Pochowany w Zamociu.Stanisaw Ksiek - absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Szczebrzeszynie rok ukoczenia:1928. Uczestnik kampanii wrzeniowej. Po ucieczce zniewoli niemieckiej powraca do Szczebrzeszyna, gdzie

wsplnie z kolegami z Seminarium organizujekonspiracyjny ruch oporu. W strukturach organizacyjnychruchu oporu zajmuje wiele odpowiedzialnych, corazwyszych stanowisk. W 1940 roku by oficerem wywiaduZWZ w Placwce Szczebrzeszyn. Od 1943 roku -komendantem Obwodu AK Zamo. W 1944 roku zostamianowany szefem artylerii w Inspektoracie Zamojskim iawansowany na kapitana. Od stycznia 1945 roku piastowastanowisko Komendanta AK i Win w TomaszowieLubelskim. W czerwcu tego roku zosta komendantemInspektoratu Zamojskiego AK i WiN. Dziaa wkonspiracji do roku 1947. Wtedy wraz ze sztabem WiN

Okrgu Lublin ujawni si w MinisterstwieBezpieczestwa Publicznego w Warszawie. Mimoujawnienia si zosta aresztowany w 1959 roku i po rokuwizienia zwolniony. W konspiracji uywa pseudonimw:,,Wyrwa, ,,Rota, ,,Turnia. ( szerzej patrz Chrzszcz nr6/2 czerwiec 2007 rok Ostatni dowdca AK na

Zamojszczynie ).Wiedzy do opracowania udziau absolwentw SeminariumNauczycielskiego dostarczyy opracowania:

Jan Grygiel Zwizek Walki Zbrojnej AK wObwodzie Zamojskim 1939 1944,

Jerzy Markiewicz Partyzancki kraj i Paprocie

zakwity krwi partyzantw,Wywiady z e Stanisawem Ksikiem,

Rozmowy i kontakty z uczestnikami Ruchu Oporu

AK, ktrzy brali udzia w Zjazdach absolwentw zakadw ksztacenia

nauczycieli w latach 1952 1969.

Aleksander Przysada

10


11/12

11

CHRZSZCZ NR 4 (3)

Obrazki z mojego dziecistwa.Jan Borowiec

Obrazek 1Urodziem si w dniu 5 grudnia 1933 roku w Boniukoo Szczebrzeszyna, w bardzo biednej rodzinie.Rodzice moi stracili swoich rodzicw w bardzomodym wieku : 5 -7 lat. (dziadkowie zmarli namasowe choroby, jakie w tym czasie pustoszyy caewsie). Dlatego jedynym sposobem przeycia dlatych maych dzieci byo pj na sub dogospodarzy. W czasie tej suby wykonyway onerne prace w gospodarstwie rolnym, midzyinnymi pasienie krw, pomoc przy pilnowaniudzieci. Pniej byli parobkami i tak a do wiekudorosego. Poenili si i rozpoczynali nowe, alewcale nie atwiejsze, ycie. Mieszkali w starymdrewnianym domu babci, ktra zapisaa im ten dom

w zamian za utrzymanie jej do mierci ( zachwek red.). Po mierci babci wybuch poar, podczasktrego spono w Boniu kilka domw, midzyinnymi dom moich rodzicw.Obrazek 2

Ogromnym wysikiem rodzice pobudowalidrewniany dom w Kolonii Lipowiec. Byo to w roku1938. Kolonia Lipowiec powstaa dwa latawczeniej pierwszym mieszkacem by MichaPupiec z rodzin. W czasie drugiej wojny wiatowej

byo ju dziesi domostw. Warunki ycia w tej

nowej miejscowoci byy bardzo cikie. Jednym z powodw tego stanu by brak wody pitnej. Najblisze studnie znajdoway si w gajwceKrzywe, lub na Brodach, na tzw. ,,szlakwce. Byato odlego okoo 3 kilometrw. Ludzie musieli nawasnych plecach donie do swoich gospodarstwwod. Szczeglnie trudny by czas zimowy. Dla

byda topiono nieg. Pierwsza studnia zostaawywiercona ze skadek mieszkacw, na rodkuwsi, w 1939 roku. Ju wtedy byo dobrze,

przynajmniej z wod. Drewna na opa mona byo

przynie z lasu, chocia by on strzeony przezgajowych ordynackich i gajowego niemieckiego. Wczasie wojny nasz miejscowo czsto nawiedzali

partyzanci. Bya wic kontrolowana przez Niemcw.Kolonia Lipowiec ocalaa, gdy miaa wany towar

bimber, ktry przekazywano do folksdojczw naBrodach Duych, a ci przekazywali go dalejwadzom niemieckim. Tym sposobem bimber(pewnie dobrej jakoci) uratowa naszmiejscowo.Obrazek 3W listopadzie 1938 roku przeprowadzilimy si donowego domu w Kolonii Lipowiec. Od roku 1940,

Miaem dwoje rodzestwa: siostr i brata. Razem zrodzicami byo nas picioro. Mieszkalimy w jednejmaej izbie, ktra suya nam za kuchni i pokj doycia. Spalimy na pododze w tej izbie o wymiarach2,80 m na 3,20 m. By jeszcze jeden duy pokj, alenie wykoczony z powodu braku pienidzy. Tam staykrowy, winia i kilka kur. Tak mieszkalimy przez cawojn i a do roku 1947.Obrazek 4

Doskonale pamitam jak ogoszonorozpoczcie wojny . 1 wrzenia 1939 roku wyy syrenyfabryczne Fabryki Kalafonii i Terpentyny w BrodachMaych i Cukrowni Klemensw. Biy wszystkiedzwony kocielne. Sycha byo uderzenia w gongiochotniczych stray poarnych. Wszystko to

powodowao trwog i strach.Obrazek 5

Jak wspomniaem, mielimy ju inwentarz.Midzy innymi w naszym gospodarstwie bya cielnakrowa. Nie byo tego po niej wida, nie bya tewpisana jako cielna. Tato pracowa wtedy w lesie.Dogada si z leniczym Konikiem, e da mu tegocielaka za drzewo na dokoczenie domu. Powycieleniu tak wanie zrobili. Ale kto uczynny

przeskary ojca do sotysa (folksdojcza). Po pewnymczasie ojciec otrzyma wezwanie na posterunek doSzczebrzeszyna. Ojciec nie stawi si. Prbowaszuka pomocy u leniczego, ten jednak nie by w

stanie nic pomc. Poradzi, aby ukrywa si. Przezdwa miesice caa rodzina razem z inwentarzemukrywaa si w lesie. W tym czasie trzykrotnie

przyjedali andarmi niemieccy, z karabinemmaszynowym, ktry mia suy do naszej egzekucji.

Nikogo jednak nie zastali. Tylko ja chodziem razem zdzieciakami i pilnowaem domu. Ostatni raz

przyjechali w piciu pod nasz dom. W tym czasie zlasu przylegajcego do naszej wioski wyszed jakiczowiek. andarmi zauwayli go i z odlegoci okoo500 metrw zaczli do niego strzela. Prawdopodobnie

poranili tego czowieka. On jednak zdoa uciec.andarmi wsiedli na wz i odjechali. Sycha tylko

byo, jak mwili, e to ,,bandit. Od tej pory dali namspokj.. Jeszcze przez dwa tygodnie mieszkalimy wlesie i wrcilimy do domu. Ojciec nie dostawa juadnych wezwa do stawienia si na posterunku.Mimo to jeszcze jaki czas si ukrywa.Obrazek 6

Do szkoy chodziem na Brody Due. Chodziosi przez gry i pola. Byy bardzo srogie zimy. Drogado szkoy i z powrotem wymagaa duego wysiku,szczeglnie dla maych dzieci. W szkole uczylimy sirazem z dziemi folksdojczw.


12/12

12

CHRZSZCZ NR 4 (3)

Kierownikiem szkoy by Niemiec o nazwiskuKitzman. Uczy jzyka niemieckiego. Oprczniego uczyy jeszcze dwie nauczycielki. Z naszego

punktu widzenia nie by to zy czowiek.Pamitam, e jak poszlimy do ogrodu szkolnegona czerenie to strzela za nami. Nie chcia jednaknikogo zabi, strzela tylko na postrach.Obrazek 7

Gdy jednego razu szlimy do szkoy,zobaczylimy jadc furmank, obok ktrej szedKitzman uzbrojony w karabin i pistolet. Nafurmance lea zabity czowiek. By to ZdzisawJwiakowski ze Szczebrzeszyna. Czciowozwisa z tej furmanki. Okazao si, e Kitzman nakach pomidzy Szczebrzeszynem a BrodamiDuymi zastrzeli go. Chwyci jakiego chopa

jadcego prawdopodobnie do lasu, rozkaza muaby pooy zabitego na wz i obwiz go przezcay Szczebrzeszyn a do szkoy i zawrci z

powrotem w kierunku na Brody. Sam Kitzmanszed obok wozu, krzyczc, e tak zginie kady

polski bandyta i kada polska winia. Widzieli tomieszkacy Szczebrzeszyna i okolic : RyszardBielecki i Jzef Denkiewicz oraz WadysawBizior z Brodw Duych. Potwierdza to rwnieAniela Pupiec ( ur. w 1931 roku)zamieszkaa wtym czasie w Kolonii Lipowiec.

Nieco pniej Kitzmana razem z jegoochron i wsppracownikami zabito w Suwku.Wyrok zosta wykonany przez partyzantw,szczeglnie z rodziny Jwiakowskich. Kitzman iinni zabici podczas tej akcji zostali pochowani nacmentarzu w Szczebrzeszynie.Obrazek 8Czsto widziaem Kitzmana i innych Niemcw

przyjedajcych bryczkami konnymi na piwo.Piwiarnia miecia si w budynku przy murzeszpitalnym na ulicy Zwierzynieckiej. By to lokal

tylko dla Niemcw. Prowadzi go by Niemiec onazwisku Krl, zasiedlony przez Niemcw. By onobserwatorem i zbiera informacje dla Niemcw.Krl mia dwu synw w moim wieku. Czsto

bawilimy si razem, std miaem moliwodowiedzenia si czego o nich i o ich ojcu.

Dom Pomocy SpoecznejW Szczebrzeszynie ul. Bonie 117

W roku 2006 rozpoczto zadanie inwestycyjne majcena celu adaptacj i rozbudow Szkoy Podstawowej wSzczebrzeszynie z zamiarem przeniesienia do niejmieszkacw Domu Pomocy Spoecznej wKlemensowie. Wspominalimy o tym w jednym z

poprzednich numerw CHRZSZCZAAktualnie inwestycja ma si ku kocowi i, w

zalenoci od uzyskania rodkw zewntrznych,moliwe jest jej zakoczenie w biecym roku.

Widok od strony wschodniej

Fragment azienki

R.

Chrzszcz miesicznik informacyjnyWydawca Stowarzyszenie Przyjaci SzczebrzeszynaRedakcja Joanna Dawid,Zygmunt Krasny, Leszek Kaszyca,

Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1E-mail: [email protected]

Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

Documents

Chrząszcz - Kwiecień 2008 (nr 25)