Embed Size (px)
Citation preview
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Fizjologia człowieka
Osoby prowadzące przedmiot:
Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski [email protected]
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Katedra: Promocji ZdrowiaZakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Temat ćwiczeń 2
Układ nerwowy
Czynność układu nerwowego
Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanej w postaci impulsu nerwowego.
Impuls nerwowy = fala depolaryzacji
Potencjał spoczynkowy błony komórkowej.
Pomiędzy wnętrzem komórki a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stała w spoczynku róŜnica potencjału elektrycznego – potencjałspoczynkowy.
Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi od -60 do -80 mV
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Pompa sodowo-potasowa
Utrzymanie wewnątrz komórek duŜego stęŜenia K+ i małego stęŜenia Na+ wymaga aktywnego transportu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stęŜeń.
Przy udziale ATP-azy na zewnątrz błony transportowane są 3 jony Na+. Do wnętrza komórki ten sam enzym transportuje 2 kationy K+. Energia do aktywnego transportu jonów pochodzi z rozpadu ATP.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Do wnętrza komórki:
2 K+
Cl-
Na zewnątrz błony komórkowej:
3 Na+
Pompa sodowo-potasowa
Bodziec
Jakakolwiek zmiana zachodząca w środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym organizmu i wywołująca reakcję w postaci zmian w obrębie błony komórkowej lub zmian metabolizmu wewnątrzkomórkowego.
WyróŜnia się bodźce: podprogowe, progowe, ponadprogowe.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Potencjał czynnościowy
Bodziec działający na błonę komórki nerwowej zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje tzw. Potencjałczynnościowy. Do wnętrza neuronu napływają zgodnie z gradientem stęŜeń jony Na+ co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem a otoczeniem. Zjawisko to określa się jak depolaryzacjębłony komórkowej.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Prawo „wszystko albo nic”
JeŜeli bodziec jest progowy lub większy to reakcja będzie maksymalna, a kaŜdy bodziec o sile mniejszej niŜ progowa nie wywoła reakcji.
Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005
Synapsa
Miejsce zetknięcia się zakończenia aksonu jednej komórki nerwowej z drugą komórką nerwową lub efektorem nosi nazwę synapsy. Połączenie dwóch komórek nerwowych to synapsa nerwowo-nerwowa, a połączenie komórki nerwowej z komórką mięśniową to synapsa nerwowo-mięśniowa.
Fizjologia CzFizjologia Człłowieka w Zarysie , owieka w Zarysie , W. Z. Traczyk, 2005W. Z. Traczyk, 2005
SYNAPSA NERWOWO -MI ĘŚNIOWA
Neurotransmitery
BŁONA PRESYNAPTYCZNA
SZCZELINA SYNAPTYCZNA
BŁONA POSTSYNAPTYCZNA
Neurotransmiter
Neurotransmiter to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a takŜe z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych.
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30
Neuroprzekaźniki
Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są:
Acetylocholina - obecna np. w neuronach ruchowych oraz w neuronach układu autonomicznego przywspółczulnego i przedzwojowej części układu współczulnego,
Noradrenalina - w neuronach niektórych jąder pnia mózgu oraz pozazwojowej części układu współczulnego,
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29
Neuroprzekaźniki
kwas glutaminowy -uniwersalny przekaźnik , znaleziony w największej liczbie neuronów róŜnych ośrodków całego układu nerwowego,
kwas y-aminomaslowy (GABA) -występujący między innymi w komórkach Purkinjego kory móŜdŜku
glicyna –charakterystyczna dla interneuronów hamujących w rdzeniu kręgowym.
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30
Neuroprzekaźniki
Dopamina - występuje w neuronach istoty czarnej śródmózgowia,
Serotonina -występuje w niektórych neuronach pnia mózgu, których aktywność wiąŜe sięm.in.z procesami snu i czuwania oraz zaburzeniami nastroju (depresją).
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski .Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Fizjologia CzFizjologia Człłowieka w Zarysie , owieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005W. Z. Traczyk ,2005
Fizjologiczne podstawy WysiFizjologiczne podstawy Wysiłłku fizycznego , ku fizycznego , JJ. . GGóórski, 2001rski, 2001
Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
Physiology of sport and exercise,Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004
Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005
Bibliografia
