Tajuk 4 a _islam Dalam Tamadun Melayu

8/2/2019 Tajuk 4 a _islam Dalam Tamadun Melayu

1/46

ISLAM DALAM TAMADUNMELAYU


2/46

KONSEP TAMADUN MELAYU

Tamadun Melayu

sebuah tamadun yang dibentuk oleh sekelompok

manusia yang digolongkan secara luas sebagai

kumpulan orang-orang Melayu dan bertempat di

suatu wilayah di Asia Tenggara

dikenali dengan pelbagai nama seperti gugusan

Kepulauan Melayu, gugusan Kepulauan Melayu-

Indonesia, Nusantara, Alam Melayu dan Tanah

Jawa


3/46

Kedatangan Islam Ke Alam Melayu

Berbagai pendapat ahli sejarah tentang tarikhsebenar kedatangan Islam;

1. Abad ke 4 Van Leur dalam bukunya Indonesian

Trade & Society menyatakan bahawa pedagangArab telah berada di Kanton sehingga tahun 618dan 626. Terdapat orang Islam di Asia Tenggara danpantai Barat Sumatera pada tahun 674M.

2. Abad ke 7 Rekod Sejarah Cina oleh I.Tsingmenyatakan bahawa telah terdapat pedagangMelayu Islam di Canton dan Brahnagar(Banggla)


4/46

Kedatangan Islam ke Nusantara

3. Abad ke 13 berdasarkan laporan Marco Polo

yang singgah di Perlak pada tahun 1292M

dan Ibnu Batutah tahun 1345M, bahawa

penduduk di Perlak telah memeluk Islam

4. Era kecemerlangan Islam muncul di Melaka

pada abad ke 15


5/46

Penyebaran Islam ke Nusantara

Disebarkan melalui kegiatan perdagangan

oleh:

Muballigh dari Gujerat, India Muballigh dari pantai Koaromandel, India

Muballigh dari negeri Cina

Muballigh dari negeri Arab dan Parsi


6/46

Kaedah Penyebaran Islam di Nusantara

Ekonomi - Perniagaan & Perdagangan

Dakwah

Politik Peranan Ketua-ketua tempatan dan Raja-raja

Perkahwinan


7/46

ISLAM DIBAWA DARI INDIA

1) Snouck Hugronje, B. Harrison, Arnold, dan Weirtheimmengaitkan kedatangan Islam ke alam Melayu dengan

India berdasarkan hubungan perniagaan dan

kebudayaan antara masyarakat Nusantara dengan

pedagang-pedagang India Muslim di sekitar abad ke-13.

2) Moquette berpendapat Islam datang dari daerah Gujerat.

Ini berdasarkan batu nisan di Pasai yang bertarikh 1428

Masihi dan Gerisik bertarikh 1419 Masihi mempunyai

persamaan dengan di Gujerat. Namun, bukti ini

bercanggah apabila kesultanan Pasai menerima Islam

pada 1042 Masihi manakala Gujerat menerima Islam

semasa Kesultanan Delhi iaitu 1301 Masihi.


8/46

3) Thomas Arnold berpendapat Islam dibawa oleh

pedagang India Muslim dari Banggala atau dari Malabar.

Ini kerana mazhab Syafie penduduk di sini mempunyai

persamaan dengan pegangan penduduk di Nusantara

manakala di Gujerat ialah mazhab Hanafi. Teori inidisokong oleh Harrison.

4) Ahli sejarahwan lain tidak dapat menerima hujah ini

sebagai satu fakta kerana Islam telah bertapak di rantau

Melayu pada abad ke-7 Masihi manakala sejarahwanyang mendukung teori Islam yang dibawa dari India

cenderung mengatakan Islam tiba di Nusantara pada

abad ke-13 Masihi.

ISLAM DIBAWA DARI INDIA


9/46

ISLAM DIBAWA DARI ARAB

1) Pendapat bahawa kedatangan Islam dari Arab telahdipertahankan oleh sarjana tempatan iaitu Prof Dr Syed

Muhammad Naquib Al-attas serta disokong Prof

Hamka.

Prof Dr Syed Muhammad Naquib Al-attas Prof Hamka.


10/46


2) Beberapa hujah dikemukakan iaitu:

I) Pengaruh Asia Barat dalam tulisan Jawi

II) Tatabacaan al-Quran di Nusantara sama dengan

tatabacaan di Asia Barat dan Timur tengah.

III) Pengislaman raja-raja Melayu oleh pendakwah dariTimur tengah. Contoh, Maharaja Derbar II dari

Kedah (1136 Masihi) telah memeluk Islam melalui

Syeikh Abdullah b. Syeikh Ahmad dari Yaman

dengan gelaran nama baharu Sultan Muzzafar Shah.

Parameswara (1414) memeluk Islam melalui SyeikhAbdul Aziz dari Jeddah dan menggelar sebagai

Sultan Muhammad Shah.


11/46

IV) Wujudnya persamaan bahan penulisan dankesusteraan di Asia Tenggara dengan terdapat di

tanah Arab seperti seperti perkataan kitab, syukur

dan soleh.

V) Khalifah Muawiyah bin Abi Sufian telah melakukan

dakwah Islam ke Srivijaya. Pada zaman Khalifah

Umar bin Abd al-Aziz (717-720 M), Raja Srindavarman

telah memeluk agama Islam dan menggelarkan

Srivijaya sebagai Sribuza Islam.

VI) Kajian Muzaffar (2001) tentang salasilah kebanyakanraja-raja Melayu seperti Brunei, Pontianak, Acheh,

Perlis, Patani, Champa, Pahang, Terengganu, dan

Johor mendapati bahawa mereka berketurunan Ahl al-

Bayt.



12/46

ISLAM DIBAWA DARI CHINA DAN CHAMPA

1) Teori ini berdasarkan laporan orang China Islam bahawa

orang Arab-Islam telah datang ke China pada zaman

pemerintahan Maharaja Tai Tsuing dari dinasti Pang

(627-650 Masihi).

2) Rasulullah SAW telah mengutuskan pendakwah

bernama Wahab Abi Kabsyah dan beliau telah

meninggal dunia di Canton serta dikuburkan di situ.

Seterusnya, Khalifah Uthman Ibn Affan mengutuskan

Saad bin Abi Waqqas dan telah mengasaskan masjid diCanton yang diberi nama Wan Shin-zi (masjid kenangan

Nabi).


13/46

3) Pada tahun 878 Masihi, tercetus satu pemberontakanbesar di Canton akibat rasa tidak senang hati dengan

kemajuan ekonomi masyarakat Islam di China. Seramai

100 000 orang asing terbunuh termasuk sebahagian besar

orang Arab telah menyebabkan orang Arab-Islam yang

berada di Canton mencari perlindungan di Nusantara di

samping memperkenalkan Islam.

4) Hubungan Islam dengan China terjalin apabila Khalifah Abu

Jaafar dari kerajaan Bani Abbasiyah telah menghantar 10

000 orang Islam yang berpusat di Turkistan untukmembantu Maharaja Hsnan Tsung (755 M) mengalahkan

pemberontakan menentangnya. Kesannya, kerajaan China

memberikan pelbagai kemudahan dan bantuan kepada

orang Islam di sana.



14/46


5) Di Champa, kewujudan Islam dibuktikan melalui batu nisan

yang bertulis khat kufi yang bertarikh 1039 M dan tugu

(catatan hukum-hukum Islam) bertarikh 1025 Masihi dan

1039 Masihi. Penemuan Batu Bersurat di Kuala Berang,

Terengganu memperkukuhkan teori menyatakan Islamdibawa daripada China dan Champa. Antara sarjana yang

menyokong teori ini ialah S.Q Fatimi dan R.O Winstedt.


15/46

PERANAN ISLAM DALAM

PEMBINAAN TAMADUN MALAYU


16/46

SOSIAL DAN BUDAYA

Budaya,cara hidup dan pemikiran akal manusia

berpandukan kepada ajaran islam dengan

menjadikan al quran dan sunnah sebagai pegangan.

Akidah,syariah dan akhlak mewarnai segenapperlakuan dalam kehidupan.

Berlaku asimilasi antara ajaran islam dan budaya

setempat.

Islamisasi berlaku secara beransur dan tiada

penentangan.


17/46

EKONOMI

Ekonomi berlandaskan hukum syarak. Contohnya

konsep halal dan haram.

Kegiatan perdagangan diteruskan.

Segala perlakuan dalam hal ehwal ekonomi disulami

dengan keikhlasan hati dan undang-undang negara

seperti risalah hukum kanun dan undang-undang

laut melaka.


18/46

POLITIK

Pengislaman raja-raja mengubah sosio-politik. Tertubuhnya kerajaan melayu islam yang pertama di Tanah Melayu.

Konsep dewaraja dihapuskan dan digantikan dengan konsep

manusia.

Watak dan peribadis

ultan berubah ke arah mencintakan ilmu danmendampingi ulama seperti Sultan Mansur Syah di melaka.

Kerajaan-kerajaan melayu islam memainkan peranan penting

sebagai pusat tamadun dan sistem pemerintahan dalam

pentadbiran menggunakan cara kerajaan Turki Uthmaniyyah.

Selepas kedatangan Islam, institusi sultan di Tanah Melayu kekalsebagai institusi berdasarkan perwarisan.

Sistem ini meletakkan raja@sultan sebagai kuasa tertinggi.

Negeri Sembilan; Adat Pepatih. Tunjang kuasa bukan terletak pada

sultan tetapi pada Yang Di-Pertuan Besar.


19/46

Institusi kesultanan Melayu mempunyai hubungan eratdengan ulama.

Golongan pemerintah di Melaka contohnya,mendapatkan nasihat dari golongan ulama sepertiMakhdum Sayid Abdul Aziz, Maulana Abu Bakar,Maulana Sadar Jahan, Maulana Jalaludin.

Konsep daulat. Bermaksud bahawa seseorang raja atausultan itu mempunyai kuasa tertentu yang membolehkansesiapa sahaja melanggar arahannya(derhaka) akanmenerima akibat(tulah).

Bagi mengukuhkan konsep ini, pelbagai adat istiadatdiwujudkan.

Contohnya, adat istiadat membabitkan cara berpakaiandan jenis pakaian,bahasa dan pengucapan,tingkah lakudan sebagainya.


20/46

SISTEM PENDIDIKAN

Kedatangan Islam ke Alam Melayu membawa bersamanyaBudaya Ilmu

Pada zaman kegemilangan Melaka pusat / lokasi pengajian di rumah, masjid, surau bahkan di istana

Istana menyediakan kemudahan perpustakaan,penterjemahan dan penyalinan buku-buku ilmiah

Kedudukan ilmuan diiktirafsetanding dengan parapembesar dan pentadbir

Sukatan pelajarannya melibatkan pengajian al quran dan

asas-asas agama seperti fikah, usuluddin dan akhlak. Istana juga berperanan sebagai tempat menyimpan buku

hikayat yang penting seperti Hikayat Amir Hamzah danHikayat Muhamad Ali Hanafiah.


21/46

Islam mengangkat martabat Bahasa Melayu sebagaibahasa ilmu, agama(fikah, tasawuf,Hadis,Tauhid)

perdagangan,undang-undang Lahirnya tulisan Melayu-Arab / Jawi Bahasa Melayu mempercepatkan kelahiran institusi

pendidikan formal dan tidak formal di alam Melayu

Lahirnya penulis terkenal spt Hamzah Fansuri( al-

Muntahi),Nurudin ar-Raniri(Bustan as-Salatin),Muhammad Arsyad al-banjari( Kitab Usuluddin) danAbdul Rauf Singkil ( Turjumanul Mustafid )

Karya penulis-penulis tersebut menyentuh asas-asas

Is

lam, fals

afah dan pemikirans

erta mencetus

kes

edaranintelektual dan kesarjanaan yang tinggi di kalanganmasyarakat Melayu


22/46

SISTEM PERUNDANGAN

Terbahagi dua; undang-undang bertulis danundang-undang tidak bertulis.

Undang-undang tidak bertulisjuga dikenalis

ebagai adat. Terdapat dua jenis adat, iaitu Adat Pepatih danAdat Temenggung.

Adat Pepatih diguna oleh orang Melayu

Minangkabau di Negeri Sembilan dan Naning,utara Melaka.


23/46

Undang-undang bertulis adalah seperti Hukum KanunMelaka, Undang-undang Laut Melaka, dan sebagainya.

Hukum Kanun Melaka ( undang-undang negeri ) yangmengandungi undang-undang jenayah, muamalah,keluarga, keterangan dan acara, syarat-syarat menjadiraja dan pembesar serta tanggungjawab merekaterhadap negeri dan pemerintahan

Undang-undang Laut Melaka berhubung peraturanpelayaran dan perniagaan, kesalahan jenayahperdagangan dan bidang kuasa nakhoda kapal

Kehadiran Islam telah memperkembangan undang-

undang bertulis seperti Undang-undang Laut Melaka,Hukum Kanun Melaka, Undang-undang Pahang,Undang-undang Kedah, Undang-undang Perak danUndang-undang Johor.


24/46

Pengaruh Islam Dalam Perundangan

1. Mahkamah Inggeris menyebut bahawaundang-undang Islam adalah undang-undangasal di Tanah Melayu

2. Menurut William R.Roff dan Alfred P.Rubin:

Hukum Kanun Melaka atau Undang-undang Melaka pada dasarnya adalah

beras

as

kan undang-undang Is

lam dis

ampingberpegang kepada hukum akal dan hukumadat.


25/46

Pengaruh Islam Dalam Perundangan

Profesor Ahmad Ibrahim( 1981: 35 ):

Sebelum kedatangan penjajah Inggeris

undang-undang Is

lams

udah dilaks

anakan diMalaysia dan hakim-hakim Inggeris mengakui

bahawa undang-undang Islam adalah undang-

undang negeri ini.


26/46

Seni Dalam Tamadun Melayu Islam

Seni tampak( boleh dilihat ) gubahan bunga,

bangunan

Seni Bina Seni Tekstil

Busana


27/46


28/46

Peranan Islam Dalam Kesusasteraan

Melayu

Syed Muhd Naquib al-Attas:

Kesusasteraan Islam membawa suaturevolusi pada pandangan semesta masyarakat

Melayu, dari alam fantasi dngan dewa yangmendiami kayangan yang indah-indah kepadapemikiran yang realistik beraaskan prinsiprasionalisme dan intelektualisme yangditekankan oleh ajaran Islam.


29/46

Karya-karya Sastera Islam

1. Perubahan dari aspek pendokumentasian,

tema, bentuk, genre dan matlamat

2. Terbahagi kepada bentuk pros

a dan puis

i3. Cth prosa spt Hik.Nur Muhammad, Hik.Bulan

Berbelah, Hik.Nabi Bercukur dan Hik. Nabi

Mikraj, kisah Para nabi, sahabat. Hikayat

berbingkai spt Hik.Kalilah wa Dimnah,

Hik.1001 malam dsbnya


30/46

Karya-karya Sastera Islam

4. Cth Puisi spt syair Syair perahu, syair Rubai,

syair Ikan Tungkul

5. Nazam, mathnawi, ghazal. Qitahs

pt dalamTaj Salatin


31/46

Seni Dalam Tamadun Melayu Islam

Seni adalah hasil kreativiti manusia yangterhasil dari gerakan emosi dan panduan darinilai murni yang sesuai dengan fitrah manusia

yang meminati keindahan,kebaikan,ketenangan & kebahagiaan

Seni di dunia Melayu dipengaruhi oleh nilai-nilai India, Islam dan barat

Adat dan upacara agama dipengaruhi olehnilai-nilai di atas


32/46

Seni Tampak dan Ragam Hias

Seni Tampak ialah hasil kreativiti orang Melayu dalam

kraftangan dan hasil ketukangan dengan

menggunakan bahan-bahan yang ada di sekeliling spt

kayu, tembaga, seramik, buluh, rotan dsbnya 2 jenis iaitu Rekabentuk Asas dan Rekabentuk Hiasan

Rekabentuk Asas untuk penggunaan biasa

Rekabentuk Hias

ans

eperti ukiran, pahatan, corak-corak batik dan tenunan seperti kelarai anyaman.


33/46

Seni Tampak

Tradisi dan rekabentuk Melayu juga dipengaruhi oleh

unsur Hindu, Bugis, Minangkabau, Jawa,

Sumatera,Siam dan Islam

Pengaruh Hindu, Siam & Jawa dalam wayang kulit,bangau-bangau perahi dan topeng Mak Yong

Unsur Islam berbentuk ayat Al-Quran dan motif alam

spt kayu, bunga-bunga, awan dan pokok, sama ada

berbentuk natural atau diabstrakkan mengikut

rekabentuk awan larat.


34/46

Seni Persembahan

Seni suara Melayu terbahagi 2 iaitu seni vokal

dan seni muzik

Seni vokal lahirs

elepas

kedatangan Is

lam,tanpa alat muzik seperti endoi( naik buai ),

dendang Siti Fatimah dan Ulit anak.

Berendoi/endoi terkenal di Perak, Selangor

dan Negeri Sembilan bagi upacara-upacara

kelahiran anak dan bercukur kepala


35/46

Seni Persembahan (sambungan)

Puisi yang dilagukan dalam Berendoi spt zikir

berzanji dan marhaban

Nazam dan Naban terkenal di Terengganu,Pahang dan Melaka. Nazam berbentuk syair

mengenai kehidupan Nabi, ilmu tasawuf, fikah

dan ibadat . Persembahannya tanpa alat

muzik


36/46

Seni Ukir

Menunjukkan status pemilik sesebuah rumah

Ukiran pada bahagian-bahagian rumah dan

perabot


37/46

Seni Bina

Rumah Melayu mengikut negeri-negeri

Cirinya sama - serambi, tengah rumah, ruangtengah rumah, bilik, atap, tangga

Rumah NS ( pengaruh Mingkabau), Melaka(keistimewaan pada tangga), Perak, Selangor,Kedah,

Pengaruh Islam pengasingan ruang antaralelaki dan perempuan


38/46

Seni Bina

Boleh dilihat pada masjid, batu nisan,

perhiasan khat dll

Batu nis

an bertulis

an Arab dan ayat al-Qurandan nasihat-nasihat

Di masjid terdapatanjung/mihrab di sebelah

mimbar


39/46

Tekstil

Songket, batik

Melambangkan status penggunanya

khus

us

nya untuk kegunaan pada majlis

ras

mi Unsur seni yang indah, kerja yang teliti dan

menggunakan imej-imej alam


40/46

Busana

Berubah mengikut masa kebaya, baju

kurung, baju melayu

Is

lam mendidik orang Melayus

upayaberpakaian sopan dan menutup aurat iaitu

bahagian badan yang tertentu dan bentuknya


41/46

PERANAN ISLAM DALAM

PEMBINAAN TAMADUN MALAYSIA


42/46

Malaysia kini adalah sebuah negara bangsa

berbentuk pers

ekutuan yang terdiri daripadakomponen 14 buah negeri.

Kewujudan Malaysia sebagai sebuah negara

bangsa sebenarnya merupakan lanjutan

kerajaan-kerajaan Melayu lebih awal.

Kerajaan-kerajaan Melayu tersebut juga

merupakan kesinambungan daripada beberapa

buah kerajaan atau pus

at tamadun Melayu yangpernah wujud di Alam Melayu seperti Srivijaya,

Temasik, Kesultanan Melayu Melaka, Kesultanan

Johor Riau-Lingga dan sebagainya.


43/46

Sistem Perundangan Tradisional

Melaka : Hukum Kanun Melaka, Undang-undang LautMelaka.

Johor : Undang-undang Johor, Undang-undang TubuhNegeri Johor 1895.

Pahang : Undang-undang Pahang. Kedah : Undang-undang Kedah.

Perak : Undang-undang 99 Perak dan Undang-undangKeturunan Daripada Turun Negeri Perak.

Terengganu : Perlembagaan Negeri Terengganu, 1911. Negeri Sembilan : di SungaiUjong, Rembau, Johol dan

Jelebu.


44/46

Agama Islam dan Adat-adat

Istiadat Melayu

Islam dan adat Melayu merupakan elemen penting

dalam tamadun Malaysia.

Dalam perlembagaan, orang Melayu didefinisikan sebagai

orang yang berbahasa Melayu, mengamalkan adatistiadat Melayu.

Agama Islam dijadikan salah satu daripada asas bagi

mengiktirafseseorang sebagai berbangsa Melayu. Begitu

juga dengan perlantikan sultanbagi setiap negeri,sultan dimestikan beragama Islam.

Sultan juga diberikan peranan yang besar dalam

mengetuai agama Islam di setiap negeri di Tanah Melayu.


45/46

Kedudukan Istimewa Orang Melayu

dan Bumiputera

Keistimewaan orang Melayu juga telah menjadi satu asasdalam perkembangan ketuanan orang Melayu penerajuan danpemilikan negara Malaysia.

Keistimewaan ini telah diperuntukan dalam perlembagaanPersekutuan Malaysia dalam Perkara 153.

Di samping peruntukan perlembagaan memberikankeistimewaan orang Malayu, perlembagaan Malaysia jugamemberikan perakuan dan pengiktirafan terhadap undang-undang adat yang dilaksanakan di kalangan orang Melayu.

Namun demikian undang-undang adat ini tidak dapatmengatasi atau melangkah kuasa Perlembagaan PersekutuanMalaysia


46/46

Penerapan Nilai-nilai Islam dan

kesan-kesannya

Penerapan nilai-nilai Islam yang telah menjadi akar umbikawalan terhadap semua dasar dan polisi yang dijalankan olehkerajaan telah menampakkan lagi kepada kita peranan agamaIslam dalam pembentukan negara Malaysia.

Nilai-nilai Islam yang suci dan universal telah dapat diterimaoleh semua bangsa majmuk yang tinggal dalam negara ini.

Nilai-nilai Islam yang berasaskan tauhid dan mencakupi semua

aspek hidup manusia telah menjadi satu mekanisme kawalandan panduan bagi kakitangan kerajaan dalam menjalankantugas mereka. Keistimewaan agama Islam yang menjadiidentiti bangsa Melayu telah menjadikan tamadun Melayusebagai asas tamadun Malaysia.

Documents

Tajuk 4 a _islam Dalam Tamadun Melayu