คํําาน และเฉลยน น ก นข อใหเปเพอส งเกตป หาและเฉลยทญ เปล ยนแปลงมาได โดยล

คานา ผบรรพชาอปสมบททจะประพฤตตนใหสมกบเพศสมณะ และ จกทาตนใหเปนสมณะทดได ตองรพระวนยเปนเบองตน เพราะฉะนน ทานจงจดรวมหวขอพระวนยไวยอ ๆ พอใหสมกบผบวชใหมจะพง ศกษา และไดจดเปนหลกสตรแหงนกธรรมประเภทหนง สนามหลวง ไดออกปญหาสอบไล และเรยบเรยงเฉลยไวสาหรบตรวจ จาเดมแตม การสอบไลนกธรรมเปนลาดบมา แตในปแรกมนกเรยนเขาสอบนอย และพระกรรมการตรวจกมนอย พอจะทาการปรกษากนไดสะดวก ฉะนนในปแรกจงหาไดเรยบเรยงเฉลยไวไม ตอมาปหลง ๆ นกเรยน มากขน ตองใชพระกรรมการตรวจมากขน จงไดมเฉลยใหพระ กรรมการดเปนหลกแหงการตรวจ ปญหาและเฉลยนน ๆ มหามกฏ- ราชวทยาลย ไดจดพมพขนไวเปนตวอยางเฉพาะศก และมเอกชน รวบรวมพมพขนตามลาดบศกบาง ปญหาและเฉลยกเลอะเลอนไปทกท เพราะการพมพกไมมใครตรวจแกรบรองตนฉบบ สวนการพมพตาม ลาดบหมวดอยางวธนยงไมม. ปญหาและเฉลยนน ๆ แมกองและผอานวยการสอบ ไดมอบ ลขสทธใหแกมหามกฎราชวทยาลย เพอพมพเปนตวอยางแกนกเรยน ทงหลาย ชนเดมกองตารากปรารถนาจกพมพตามลาดบศก แตมา พจารณาเหนวา ไมสะดวกแกการศกษาของนกเรยน จงไดคดจดพมพ ใหเปนไปตามลาดบหมวด และไดมอบภาระใหแกพระมหาสนธ* กจจาโร ป.๕ วดบวรนเวศวหาร จดทาทกประการ. * ปจจบนเปน พระญาณวโรดม

การประมวลปญหาและเฉลยพมพดวยวธน ยากกวาพมพตาม ลาดบศก เพราะตองเลอกจดคดปญหาและเฉลยถง ๒๕ ศก พรอม

ทงปญหาและเฉลยของสนามมณฑลและของสานกเรยนบางสานกใหเขา ตามลาดบวรรค บางขอซากนหรอคลายคลงกนบาง กคดออก ไม นามาพมพไว สาหรบปแรกคอ พ.ศ. ๒๔๕๕ มแตปญหาไมมเฉลย เมอนาปญหามาพมพในทน ผรวบรวมกแตงเฉลยขนมาใหม ตอนไหน เหนควรมปญหากไดทาเพมขน และลงอกษรวา " ส. ป. " (สนธ เปรยญ) กากบไวในทนน ๆ และบางตอนพระศรวสทธวงศเหนสมควร บนทกเชงหนากไดบนทกไว และลงอกษรยอ " ศร ฯ " ( ศรวสทธวงศ ) กากบไวในทนน ๆ และบางตอนหรอบางขอเหนวาไมสมควรเปน ตวอยางบาง หรอซาซากคลายคลงกนมากบาง กไดตดทงเสย อนง การลงเลข วน เดอน ป ทสอบ กากบไวทายปญหาและ เฉลยนน กเพอใหเปนขอสงเกตปญหาและเฉลยทไดเปลยนแปลงมา โดยลาดบ หรอทออกซากนกมเลขกากบไว เพอใหทราบวาปญหา นนไดออกสอบในปไหนบาง และบางปเชน พ.ศ. ๒๔๕๕-๕๖-๕๗-๕๘ เปนตน ททางการอนมตใหแยกสอบตามสานกตาง ๆ ได จงปรากฏ วามวนและเดอนทออกสอบตางกน กองตาราเชอวา การประมวลปญหาและเฉลยพมพขนดวยวธน จกอานวยประโยชน แกนกเรยนผตองการดแนวปญหาเฉลย, แกคร ผสอน, และแกกรรมการผจะออกปญหาหรอตรวจเฉลยของนกเรยน, หรอแกผใครตอการปฏบตพระวนยได. กองตาราขอขอบใจ พระมหาสนธ กจจาโร ป. ๕ วดบวร- นเวศวหาร ผรวบรวมและเรยบเรยง พระมหาอน อรโณ ป.๖ วด พชยญาตการาม พระมหาชวง ถาวโร ป. ๓ วดบปผาราม ผคด และพระกรรมการกองตารา ผชวยตรวจรบรองหนงสอน. กองตาราขออทศนาพกนาแรงในการจดทาหนงสอน บชาพระคณ ของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ผใหกาเนด

นกธรรม และบชาพระคณทานเจาคณพระศาสนโศภณ (แจม จตต- สลโล ป. เอก) วดมกฏกษตรยาราม พระคณาจารยเอกทางรจนา และแปลพระสตร กรรมการมหามกฎราชวทยาลย ซงเปนแมกอง และผอานวยการสอบนกธรรมในบดน. กองตารา มหามกฎราชวทยาลย ๗ ตลาคม ๒๔๘๐

แบบประกอบนกธรรมตร - ประมวลปญหาและเฉลย วนยบญญต - หนาท 1

ปญหาและเฉลยวนยบญญต นกธรรมชนตร อนศาสน ถาม. อะไรเรยกวาอนศาสน เหตไรจงเรยกอยางนน ? ตอบ. นสย ๔ มเทยวบณฑบาตเปนตน อกรณยกจ ๔ มเสพ เมถนเปนตน รวมเรยกวาอนศาสน เพราะเปนกจทพระอปชฌายจะ พงรบสอนใหผอปสมบทใหมรไวในเบองตน มฉะนนผอปสมบทใหม ไมร อาจไปพลาดพลงถงกบขาดจากความเปนภกษกได และเพอให สมกบทวาเปนคาสงสอนในเบองตน จงเรยกชอวาอนศาสน แปลวาส ความตามสอน. ส. ป. ถ. พออปสมบทแลว อปชฌายบอกอนศาสน ขอนความวา กระไร ? ต. อนศาสน ๘ อยาง คอ เทยวบณฑบาต ๑ นงหมผาบงสกล ๑ อยโคนตนไม ๑ ฉนยาดองดวยนามตรเนา ๑, ๔ อยางนเรยกวานสย หมวด ๑ และอกรณยกจ คอ เสพเมถน ๑ ฆาสตว ๑ ลก ทรพย ๑ อวดคณพเศษทไมมในตน ๑, ๔ อยางนเปนกจทภกษ ทาไมไดหมวด ๑. ๒ หมวดนเปนสงสาคญทภกษจะตองทราบเสยแต แรก เพราะวานสย ๔ กเปนของจาเปนทภกษตองอาศยตงแตแรกไป


ถาไมรกจะไปทาในทางอนทผดจากธรรมเนยมของสมณะ ซงเปนการ ไมสมควรประการหนง และอกรณยกจเปนทางสาคญใกลตอความขาด จากภกษ นบวาเปนสงสาคญทควรใหผบวชรเสยแตแรกประการหนง ดงน พออปสมบทแลว พระอปชฌายจงบอกอนศาสนเสยแตเมอบวช ใหมทเดยว. ๒๔๕๗ ถ. เหตไฉนพระศาสดา จงทรงแสดงนสย ๔ ไวในอนศาสน เนองดวยการบณฑบาต นงหมผาบงสกล อยโคนไม ฉนยาดองดวย นามตรเนา ? จงอธบาย. ต. การทพระบรมศาสดาจะทรงแสดงนสย ๔ ไวในอนศาสน เนองดวยบณฑบาต นงหมผาบงสกล อยโคนไม และฉนยาดอง ดวยนามตรเนานน เพราะวาพระองคผเสดจออกจากศากยสกล อน บรบรณมงคงประกอบดวยศฤงคารบรวาร บรรพชา กโดยทพระองค ทรงเหนวา ศฤงคารบรวารหรอลาภยศซงทก ๆ คนปรารถนา แมจะนา ความสขใหเกดกเปนชวคราว ซากลบจะทาบคคลใหกาหนดในอารมณ เปนทตงแหงความกาหนด ขดเคองในอารมณเปนทตงแหงความขด เคอง ลมหลงในอารมณเปนทตงแหงความลมหลง มวเมาในอารมณ เปนทตงแหงความมวเมา ทงทาใจใหเดอดรอนกระวนกระวายเปนทกข ในเมอสงเหลานนวบตไป ครนพระองคทรงเลงเหนเชนนแลวกทรง เบอหนายไมไยด จงไดเสดจออกบรรพชาแสวงหาสงกศลสนตวรบท ซงเปนทางแหงความสงบระงบไมเกยวของดวยสวนลามกเหลานน ใน


ระหวางทพระองคทรงแสวงหาโมกขธรรม ถาในสานกใด แมจะม คณาจารยมหาชนยกยองสรรเสรญวา เปนคณาจารยเอกในทางสงสอน สานศษย พระองคกเสดจไปอยศกษาเลาเรยนตามลทธของเขาจนชาน ชานาญ ถาพระองคทรงตรองเหนวา ลทธเชนนนยงเปนไปดวยสวน ลามกดงกลาว พระองคกเสดจหลกไปแสวงหาทางอน แมทางในท พระองคไดทรงกระทาเอง ถายงเกยวเกาะอยดวยสวนลามก คอยง ไมเปนไปเพอความสงบระงบยงดนอยแลว พระองคกทรงละเสย ทรง กระทาความเพยรเปนไปในจต เพอใหสงบปราศจากความฟงซานอน ประกอบดวยความมกมากกาหนดยนด จงจะไดตรสรธรรมทมเหตผล เมอพระองคไดตรสรแลว เปนพระบรมศาสดา อนพระมหากรณา สมาโยคซงเปนคณสมทย หากตกเตอนพระองคซงจะใหดดายไมได พระองคจงมหนาททจะตองชกจงสงสอนเวไนยสตวใหตรสร จงปรากฏ พระนามวาสงฆบดรหรอสงฆปรนายกผปกครองสงฆแนะนาสงฆ เมอ จะทรงบญญตแบบแผนอะไร ๆ พระองคกทรงบญญตใหเปนไปเพอ สนโดษยนด ปราศจากลามกซงพระองคเคยดาเนนมาแลว อนไมเปน ปฏปทาเพอจะใหตรสร จงทรงแสดงนสย ๔ เนองในการบณฑบาต นงหมผาบงสกล อยโคนไม ฉนยาดองดวยนามตรเนา ใหบรรพชต อาศย เพราะเวนจากกามฆรกจมาบรรพชากโดยประสงควาจะทา ได จงมหนาทตองประพฤตพรหมจรรยอยางเดยว พรหมจรรยกมศล เปนเบองตน คอจะตองบาเพญศลใหบรบรณเสยกอน จงจะบาเพญ สมาธและอบรมปญญาเปนลาดบไป เมอบรรพชตมหนาทเชนน จง


ไมไดเกยวเกาะในการหาเลยงชพ ซงเปนการจบปลา ๒ มอ ทากจ ศาสนาไมไดเตมท จงทรงอนญาต ใหแสวงหาอาหารทางบณฑบาต ททายกถวายตามมตามเกดอยางเดยว เมอไมมความกงวลในการหาเลยง ชพดวยตนเองแลวกจะไดประพฤตพรหมจรรยสะดวก สวนผาบงสกล และอยโคนไม ฉนยาดองดวยนามตรเนา ซงเปนของตาทสดและหา งาย ทพระองคทรงอนญาตใหอาศย กเพอจะปองกนไมใหนาใจกาเรบ เพราะเปนผอาศยเขาเลยงชวต ถาเขาใหของเลว ๆ กจะบนจจจกจก จงทรงชลงไปตาทสด เมอบรรพชตมใจสนโดษยนดดวยปจจยตามม ตามไดแลว กเปนผทเลยงงาย จะบาเพญศลซงเปนความสภาพทาง กายวาจากสะดวก เมอไดบาเพญศลซงเปนดจบนไดขนตนใหเรยบ รอยดงามแลว แมจะเจรญสมาธอบรมปญญา ซงเปนดจบนไดขนสง เพราะเปนคณธรรมอนลมลกโดยลาดบ ซงเปนคณธรรมทผบรรพชาจะ พงปรารถนานนกจะทาไดสะดวก เหตฉะนน พระบรมศาสดาจงทรง สงเคราะหเขาในอนศาสนดวยหมวด ๑.๑

๒๔๕๗ ถ. นสย ๔ เปนเครองอาศยของบรรพชตไมใชหรอ? แตเหต ไฉนจงมไดปฏบตเสยโดยมาก ? จงอธบายใหเหนจรง. ต. การทเราไมไดปฏบตเสยโดยมากนน เหนวาเปนดวยเหต ๒ ประการ คอ ๑. ในบดนอตเรกลาภมบรบรณยงกวาในครงนน ๒. เปน เพราะความประพฤตของภกษในทกวนน โดยมากยอหยอนกวาในครง ๑. ถานกเรยนตอบ ไมจาเปนตองใหมากอยางนกได. ศร ฯ


นนดวย, การทเราไมไดปฏบตตามโดยมากนนเหนวาเปนดวยเหต ๒ อยาง ดงกลาวมานน. ๒๔๕๗ ถ. อยางไรนสย ๔ จงสงเคราะหเขาในอนศาสนดวยหมวด ๑ ? ต. มนษยเปนสตวทมความละอายและผวบาง ตองอาศยเครอง นงหม เพอปองกนความละอายหนาวรอนเปนตน แตตองเปนอยดวย อาหาร และเปนสขไดดวยมทอยอาศยกนหนาวรอนเปนตน และม ยารกษาโรคซงเกดขน ของ ๔ ประการนบวาเปนสงจาเปน มมนษย ใชกนทวโลก ในฝายภกษจาเปนตองอาศยของเหลาน แตวธธรรม- เนยมแสวงหาและอาศยไมเหมอนในทางฆราวาส ถาภกษใหมไมรกจะ ทาไปตาง ๆ ตามทตนเขาใจมา อาจเปนการไมสมควรแกสมณะ พระ- องคจงจดนสย ๔ ซงเปนขอทภกษจะตองใชตงแตตนไป จงจด เขาในอนศาสนหมวด ๑. ๑๒/๑๑/๕๕-๕๗ ถ. เครองอาศยของบรรพชตทางพระวนยวามเพยง ๔ กทใช กนอยทกวนนออกจะมากไปกระมง ? อธบาย. ต. ไมเกน ไมมาก นอกจากอฏฐบรขาร พงจดโดยอนโลม ดงน คอจวรจาพวกผา นบเขาในผาบงสกล จาพวกบณฑบาต คง เปนบณฑบาต จาพวกเสนาสนะ นบเขาในโคนไม จาพวกเภสช นบเขาในยาดองดวยนามตรเนา. ๒๔๖๑


ถ. บงสกลจวร คออะไร ? ต. บงสกลจวรนน คอผาอนหาเจาของมได ทงเกลอกกลวอย กบฝนโดยความเปนขยะมลฝอย อนภกษเกบเลอกเอามาทาจวร. ๒๔๖๗ ถ. กจอะไร ไดชอวาอกรณยกจ ? ต. เพงพยญชนะ กจอนไมดไมงามแกสมณะ ทภกษไมควรทา ชอวาอกรณยกจทงนน แตในอนศาสนกลาวโดยเฉพาะทเปนสาคญ ๔ อยางคอ เสพเมถน ๑ อทนนาทานเปนสวนแหงขโมย อนถงทสด เพราะมลคาบาทหนง ๑ ฆาสตว อนถงทสดเพราะชวตมนษย ๑ อวด อตรมนสสธรรม ๑. ๒๔๕๘ ถ. กจทไมควรทาของภกษม ๔ อยางเทานนหรอ ? จงมมาใน อนศาสนเพยงเทานน. ต. กจไมควรทาของภกษมมากกวา ๔ อยาง ในอนศาสนกลาว ไวเพยง ๔ อยางนน เฉพาะทสาคญ ลวงเขาแลวตองปาราชก หรอ เปนทางอาจตองปาราชก. ๒๔๕๗ ถ. กจไมควรทามมากไมใชหรอ ? เหตไฉนจงยกขนกลาวใน อนศาสนเพยง ๔ อยาง ? ต. มมากจรงอย แตไมจาเปนทจะตองยกขนกลาวในอนศาสน


ทงหมด เพยงแตขอสาคญกพอแลว เพราะจะยกขนกลาวมาก กจะ ทาใหอปชฌายตองเสยเวลาบอกมากไป เวลากจะไมพอ เปนหนาท ของศษยควรจะศกษาภายหลง จงยกขนกลาวในอนศาสนแตเพยง ๔ อยางเทานน พระองคทรงเหนวากจไมควรทา ๔ อยางน กนความ กวางตลอดถงขอหามของพระองคทก ๆ สกขาบท พอแกความจาเปน แลว.๑

๒๔๕๗ ถ. อกรณยกจ ๔ กบปาราชก ๔ มขอความทจะพงเขาใจตาง กนหรอเหมอนกนอยางไร ? ต. ตางกนอยางน คอ โดยทหมายความกวางและแคบตางกน ในบางขอ เชนในขอลกทรพย ซงในอกรณยกจไมพดวาลกมกาหนด เทาไร สวนในปาราชก ๔ มกาหนดกะจานวนราคาของทลกไปไวแน นอนวาตองไดราคา ๕ มาสกขนไป. ขอวาฆาสตว ในอกรณยกจไมนยม จากดวาสตวจาพวกไหน หนกเบาอยางไร ในปาราชก ๔ นยมจากด บงไวแนนอนวาตองฆามนษย จงเปนปาราชก. อก ๒ ขอกนยเดยวกน. ๒๔๕๗ ถ. ฆาสตวเปนอาบตอะไรบาง ทานจงกลาวไวในอกรณยกจวา บรรพชตไมควรทา ? จงอธบาย. ต. เปนอาบตปาราชกเพราะฆาสตวมนษย, เปนอาบตถลลจจย ๑. อกประการหนงกคอ อกรณยกจ ๔ น เมอภกษลวงแลว มโทษถงขาดจากความเปนภกษ เปนทสด จงใหรบบอกไวกอน. ศร ฯ


เพราะฆาสตวอมนษย ตางโดยเปนยกษเปนเปรต และสตวดรจฉาน ทมฤทธแปลงกายเปนมนษยได, เปนอาบตปาจตตย เพราะฆาสตว ดรจฉานทวไป. อธบาย คาวาสตว แปลวา ผของอยในอารมณ เปนคากลาง ๆ ไมนยมวาเปนสตวชนดไหน เพราะฉะนน ทานจงได กลาวไวโดยยอวา ฆาสตวเปนอกรณยกจทบรรพชตไมควรทา. ๒๔๗๔ วนย ถ. คาวา วนยบญญต ไดแกอะไร ? ต. ไดแกขอทพระพทธเจาทรงหาม และขอทพระพททธเจาทรง อนญาต. ๒๔๖๑ ถ. วนยมกอยาง ? อะไรบาง ? ต. ม ๒ อยาง คอ อาทพรหมจรยกาสกขา และอภสมาจารกา- สกขา. อกนยหนง ทรงหามไมใหทาอยางหนง ทรงอนญาตใหทา อยางหนง. อกนยหนง อาคารยวนย อนาคารยวนย. (นกเรยนตอบ อยางนยไหนจงใหอภย ใชได). ๒๓/๘/๗๒ ถ. พระวนยตางจากธรรมอยางไร ? ต. พระวนยตางจากธรรม โดยททรงตงไวเปนพทธอาณา เปน สกขาบท หรอ อภสมาจาร เพอเปนทางนาความประพฤตใหเปน


ระเบยบสมาเสมอกน อนเปนเครองบรหารคณะใหเปนไปโดยสวสด สวนธรรมไมไดทรงตงไวเชนนน ทรงแสดงความปฏบต เพอเปนทาง นาความประพฤตและอธยาศยใหประณตขน ธรรมนนยอมลงโทษ และ ใหคณแกผประพฤต คอผดหรอชอบตามสมควรแกเหต. ๒๔๖๖ ถ. เมอพดถงเรองวนยแลว ทานจะทราบหรอไมวา จะมอย เฉพาะในพระพทธศาสนาหรอแมในศาสนาอนกม ? รไดอยางไร ? ต. มใชวาจะมอยเฉพาะในพระพทธศาสนาเทานน. รไดอยางน คอ วนยโดยตรงไดแกระเบยบหรอกฎขอบงคบ สาหรบเปนเครอง บรหารหมคณะใหมระเบยบไดระดบกน ถาหมไหนไมมระเบยบ หมนน กมแตจะแกงแยงกน ตงตนแตการทากจตาง ๆ กมกไมมความพรอม เพรยงกน ยงกวานนผมกาลงมากกขมเหงผมกาลงนอยเปนตน ทก ๆ หม ยอมมความตองการระเบยบดวยกนทงสน แมในศาสนาอน ๆ นอกจาก พทธศาสนา เขากมระเบยบหรอกฎขอบงคบ เพอใหหมของเขาได ระเบยบเหมอนกน เชนนจงเหนวาวนยแมในศาสนาอน ๆ กมได แต การบญญตยอมบญญตขนตาง ๆ กนไป ตามแตหวหนาหมจดตงขน เทานน. ส. ป. ถ. ในฝายอาณาจกร ผประพฤตลวงกฎหมายอาญาของบาน เมอง ยอมถกจบตวไปลงโทษตามโทษานโทษ สวนในทางพทธจกร ภกษผประพฤตลวงละเมดพระวนย มวธลงโทษกนอยางไร ?


ต. มวธลงโทษอย ๓ สถาน คออยางหนก ยงผตองใหขาดจาก ความเปนภกษ ๑. อยางกลาง ยงผตองใหอยกรรม คอประพฤตวตร อยางหนงเพอทรมานตน ๑. อยางเบา ยงผตองหาใหประจานตนตอหนา สงฆหรอคณะภกษดวยกน ๑. ในเบองตนเปนหนาทของเจาตวผ ตองอาบตนน ๆ จะตองปรบโทษตวเอง แตถาเธอปดบงเสยไมแสดง โทษตวเองตามวธ ยอมเปนหนาทของภกษดวยกนผรผเหนหรอรงเกยจ สงสยจะพงวากลาวตกเตอน ถาเธอไมเชอฟง ไมยอมแสดงคนซงโทษ นน ๆ ถาเปนความเสยหายอยางแรงอนเนองถงหมคณะ เปนหนาท ของสงฆจะพงลงโทษแกเธอ ตามทจะพจารณาไดความจรงเพยงไร. ๔/๙/๖๔ ถ. ในวนยมทงพระอนญาตมทงพระบญญต ภกษปฏบตตามฝาย ไหนจงสมควร ? ต. ภกษตองปฏบตตามทง ๒ ฝาย คอเวนจากขอททรงบญญต หาม ทาตามขอททรงอนญาต จงจะสมควร. ๒๔๕๙ ถ. ในพระวนยมทงขอหามทงขออนญาตไมใชหรอ การปรบ อาบตในขอหามดสมควร สวนการปรบอาบตในขออนญาต เหนสมควร อยางไร ? ต. ใช การปรบอาบตในขออนญาตนนเหนสมควร เพราะขอ อนญาตมเขตจากด หาเปนขออนญาตโดยสวนเดยวไม ถาภกษทาเกน


เขตนนไป ยอมเปนความผดและเสยหายไดเหมอนกน. ๒๔๗๗ ถ. เปนบรรพชตตองปฏบตพระวนยใหสมแกภาวะของตน ๆ ก พระวนยนนคออะไร ? และมการลงโทษตางจากกฎหมายบานเมอง อยางไร ? ต. พระวนยนน คอพระพทธบญญตและอภสมาจาร. มการ ลงโทษตางจากกฎหมายบานเมอง คอ กฎหมายบานเมอง บคคลเปนผ ลงโทษแกผประพฤตผดอกชนหนง บางครงประพฤตลวงแลว แตหา หลกฐานอะไรมได ไมถกลงโทษกม บางครงไมไดประพฤตลวงกฎ- หมาย แตเขาระหวางแกตวไมได ถกลงโทษกม. สวนพระวนยลงโทษ เฉพาะผประพฤตลวงละเมดเทานน เมอประพฤตลวงละเมดแลว ใคร รเหนกตาม ไมรไมเหนกตาม กเปนอนมโทษตามพระพทธบญญต กลาวคอเปนอาบต. ๒๔๗๓ ถ. จงอธบายประโยชนแหงการบญญตพระวนย ? ต. อธบายวา ประโยชนแหงการบญญตพระวนยนน เพอให เปนบรรทดดดกายวาจาใหเรยบรอยดงาม เพราะผทมาบวชในพระ- พทธศาสนา เปนผตางชาตตางสกลตางนสยใจคอกน เมอไมมพระวนย ไวเปนขอขดขนความประพฤตแลว ไหนเลยความประพฤตจะลงคลอง อนหนงอนเดยวกนได เมอในหมหนงตางมความประพฤตผดแปลกกน แลว ผลคอความเสยหายอนไมตองกลาวถง พระวนยยอมเปนเครอง


ปองกนหมผตางชาตตางสกลตางนสยใจคอกน ใหมความประพฤตทาง กายวาจาลงระเบยบเรยบรอยดงาม และใหมสามคคเปนอนหนงอนเดยว กนดงเสนดายอนยดดอกไมตาง ๆ พนธไวใหรวมอยในความเปนระเบยบ ดงาม ไมกระจดกระจายฉะนน. ๒๔๕๗-๕๘ ถ. พระศาสดาทรงเหนอานาจประโยชนอยางไร จงทรงบญญต พระวนย ? ต. ทรงเหนอานาจประโยชนอยางน :- พระวนยเปนเครองรกษาภกษสงฆใหตงอยเปนอนด ประดจดาย รอยดอกไมอนควบคมดอกไมไวไมใหกระจดกระจายฉะนน เปนเครอง ปองกนความประพฤตเสยหาย ชกจงใหประพฤตดงาม นาใหมศรทธา เลอมใส คนทรวมกนอยเปนหมวดหม ยอมมอธยาศยตางกน มกาลง ไมเทากน ผมอธยาศยหยาบและมกาลงมาก กจะขมเหงคนทมกาลง นอย เหตนน พระเจาแผนดนจงทรงตงกฎหมายขน หามปรามไมให คนประพฤตในทางผด และวางโทษแกผลวงละเมดไวดวย นอกจาก นในหมหนง ๆ กยงมธรรมเนยมสาหรบประพฤตอก ในหมภกษกจา ตองมกฎหมายและขนบธรรมเนยมเปนเครองปกครอง เพอกนความ เสยหายและชกจงความประพฤตใหดงามซงเรยกวาพระวนย หากวา ในหมภกษจะไมมพระวนยเปนเครองปกครองแลว จกตงเปนหมวด หมอยไมได ในทสดกจกกระจดกระจายดจดอกไมทวางกองอยในทแจง ไมมดายรอยควบคมไว เมอตองลมพดกจะปลวไปตามลมไมตงอยได


ฉะนน พระวนยยอมรกษาหมภกษใหตงอยไดเปนอนดดงกลาวมาแลว อกประการหนง ผทบวชเปนภกษยอมมาจากสกลตาง ๆ กน สงบาง กลางบาง ตาบาง มพนเพตาง ๆ กน มนาใจตางกน หากจะไมม พระวนยปกครองหรอไมประพฤตตามพระวนย จะเปนหมภกษทเลว ทราม ไมเปนทตงแหงศรทธาเลอมใส ถาตางรปประพฤตตามพระวนย จะเปนหมภกษทด นาใหเกดศรทธาเลอมใส ประดจดอกไมตางพนธ ทงามบางไมงามบาง อนนายชางผฉลาดจดใหเขาระเบยบวางไวใน พาน ยอมเปนของนาดนาชมฉะนน. พระบรมศาสดาทรงเหนอานาจ ประโยชนอยางน จงทรงบญญตพระวนยไว. ๒๔๖๒ ถ. อะไรเรยกวาพระวนยบญญต ถาภกษตงใจปฏบตตามดวยกน ทก ๆ รปแลว จะเปนความดแกตนและผอนอยางไร ? ต. ขอกฎและขนบธรรมเนยม ซงพระพทธเจาทรงแตงตงไวเพอ ปองกนความเสยหาย และชกจงใหประพฤตดงามสาหรบภกษบรษท เรยกวาพระวนยบญญต เปนความดแกตนอยางน: คออยในหมเปนสข ไมตองมวปฏสาร เพราะความประพฤตใจคอแจมใส เปนปจจยแหง การบาเพญสมาธไดสะดวก ตายกไมตองไปสทคต นเปนประโยชน สวนตนโดยสงเขป. ประโยชนแกผอนนน คอไมทาใหหมไดรบความ เดอดรอน ทาผไมเลอมใสใหเลอมใส ใหผทเลอมใสแลวเลอมใสยง ขน ทาพระศาสนาใหงดงามเจรญทวขน ไมเปนทหมนแคลนของ ศาสนาอน เปนเนอนาบญใหเกดผลงามของโลก นเปนปรตถ-


ประโยชนโดยสงเขป. ๓๐/๗/๖๗ ถ. อะไรเรยกวาพระวนย ? ภกษลวงละเมดพระวนยไดรบโทษ อยางไรบาง ? ต. พระพทธบญญตและอภสมาจารทง ๒ น รวมเรยกวาพระ วนย ภกษลวงละเมดพระวนยไดรบโทษ ๓ สถาน คอ สถาน ๑ ขาด จากความเปนภกษ สถาน ๑ ตองอยกรรม สถาน ๑ ตองประจานตว ตอหนาภกษดวยกน. ๑๕/๗/๗๐ ถ. อะไรเรยกวาพระวนย ? พระวนยนนใหสาเรจประโยชน อยางไร ? ต. พระพทธบญญตและอภสมาจาร รวมเรยกวาพระวนย ๆ นน ใหสาเรจประโยชนในอนรกษาสงฆมณฑลใหตงอยเปนอนด ปราบพวก อลชชใหพายแพ ใหภกษผมแกใจปฏบตตามพระวนยไดรบอานสงส กลาวคอนาใหเปนผมมรรยาทเรยบรอย มนสยด ไมมมานะทฏฐ เพราะ เหตถอชาตสกลสงตา บาบดความรอนใจซงเรยกวาวปฏสาร มความ ปราโมทยเบกบานใจ ในเพราะเหนความประพฤตดงามของตน จด เปนหมภกษทด ควรเปนทตงแหงความศรทธาและความเลอมใส ดจดอกไม ตางพนธ อนชางจดสรรใหเขาระเบยบดวยฝมอประณต ยอมชวนให เปนของนาดฉะนน. ๒๘/๘/๗๐ ถ. ภกษไดศกษาพระวนยมความรดแลว ถาตงใจปฏบตใน


พระวนยนนจะมประโยชนแกตนและผอนอยางไร ? ต. เมอภกษมสต ประพฤตถกทางแลว มประโยชนแกตนคอ ทาใหเปนผมมรรยาทดงาม มใจแชมชน แมจะเขาในพวกภกษทม ความประพฤตเรยบรอย กองอาจไมสะทกสะทาน ทงไมถกจบกมลง โทษหรอถกตเตยน มแตจะไดรบความสรรเสรญ ทงเปนปจจยให บาเพญคณธรรมใหยง ๆ ขนไป ดงนเปนตน. สวนทมแกผอนกคอ ไมทาใหหมคณะไดรบความราคาญเดอดรอน ทงเปนเครองจงใจ ผท ไมเลอมใสในพระพทธศาสนาใหเลอมใส ผทเลอมใสแลวใหเลอมใส ยงขน ทงเปนเนอนาบญเกดผลงามของโลก ดงนเปนตน. ๓๐/๘/๗๑ ถ. พระวนยเมอตงใจสงวรดแลว ยอมใหผลซงจะพงรสกดวย นาใจแกผปฏบตไดอยางไร ? ต. มมาก แตเมอจะยกถงผลทเปนหลกแลว คออยในหมภกษ ลชชเปนสขสบาย ไมตองเปนทรงเกยจของเพอนกน. ประการหนง ทาใหใจคออนสบายไมมวปฏสาร เพราะเหตแหงความประพฤตของตน. ๓๐/๘/๖๕ ถ. พระวนยมอะไรเปนอานสงส ควรปฏบตอยางไร จงจะได อานสงสนน ? ต. มความไมตองเดอดรอนใจ ซงเรยกวาวปฏสารเปนอานสงส. ควรปฏบตด ตามทางมชฌมาปฏปทา คอไมใหตงเครงจนเกนไป และ ไมใหหยอนจนเกนควร จงจะไดอานสงส.


ถ. พระบญญตทงสนเมอรวมเขากลาวแลวมกอยาง ? อะไร บาง ? ต. พระบญญตทงสน เมอรวมเขากลาวม ๒ อยาง คอ พระ บญญตทตงไวเดมหรอตงไวเปนคราวแรก เรยกวามลบญญต. พระ บญญตททรงตงเพมเตมหรอแกไขในขอทตงไวเดม เรยกวาอนบญญต. ส. ป. ถ. พระบญญตทงสน เมอพระพทธองคไดตรสเปนพระสมมา- สมพทธเจาแลว กทรงตงไวทเดยวหรอ ๆ ทรงตงขนเมอไร ? ต. จะไดทรงตงไวแตแรกหามได เมอพระองคไดตรสรเปน พระสมมาสมพทธเจาแลว มหมพระสาวกมากขน เนองดวย การบรหารหมคณะ เมอมผใดประพฤตผดแลว จงทรงบญญตภาย หลง เมอยงไมมใครทาผดกยงไมทรงบญญต. เมอทรงบญญตไว ครงหนงแลว มผประพฤตผดไมถงกบมโทษทรงบญญตไว แตเปน เหตใหเสยหายได จงทรงบญญตเพมเตมลงอก, รวมความวา เมอ มผประพฤตผดแลวจงทรงบญญตขน. ส. ป. ถ. พระพทธเจาเปนผมพระญาณเหนกาลไกลมใชหรอ ถาเชน นนทาไมจงไมทรงบญญตลวงหนาไวกอนเลา จะไดปองกนความชว ความเสยหายไมใหเกดขน ขอนเปนอยางไร ? ขอความเหน. ต. เปนผมพระญาณเหนกาลไกลจรง แตทไมทรงบญญตไว


ลวงหนากเพราะพระองคทรงเหนวา ยงไมสมควรทาเชนนน ถาทาลง ไปกอน ผอนจะเหนวาเปนขอหยมหยมเกนไปบาง จกเปนเหตหวาด เสยวของผแรกเขามาบรรพชาอปสมบทบาง ทงยงไมมตวอยางทจะยก ขนอางไดวาใครเปนผทาผด เมอไมมตวอยางทจะยกใหดแลว ผลของ การบญญตกจะไมศกดสทธ พงเหนตวอยางดงกฎหมายบานเมองกตอง อาศยผทากอนแลวจงตราพระราชบญญต ไมไดบญญตไวลวงหนา เหมอนกน. ส. ป. ถ. พระบญญตททรงบญญตตามเหตทเกดขนนน ๆ ทานเรยกวา อยางไร ? ต. ทานเรยกวานทานบาง ปกรณบาง. ส. ป. ถ. มลบญญตกบอนบญญตทง ๒ น เมอรวมกนเขาแลวจะเรยก วากระไร ? ต. เมอรวมกนเขาแลว เรยกวาสกขาบท. ส. ป. ถ. ในสกขาบทหนง มเฉพาะมลบญญตหรออนบญญต หรอ มทง ๒ อยาง. ขอนเปนเพราะเหตไร ? ต. บางสกขาบทมเฉพาะมลบญญต บางสกขามทงมลบญญต และอนบญญต บางสกขาบทมหลายอนบญญต ขอนเปนเพราะเหตท ทรงบญญตไวนนยงไมเหมาะ ถายงหละหลวมกทรงบญญตเพมใหตง


ทตงเกนไปกลดหยอนผอนลงมาหาความพอเหมาะพอด ถาสกขาบทไหน พอเหมาะพอดอยแลว กไมตองมอนบญญต. ส. ป. ถ. เมอมเหตขน คอมผประพฤตผดแลว พระองคกทรงบญญต ตามลาพงของพระองคหรอ ๆ ทรงทาอยางไร ? ต. มใชวาเมอมผทาผดแลว พระองคจะทรงบญญตเอาตามลาพง ของพระองค พระองคทรงใหประชมสงฆ เรยกผทาผดมาไตสวนแลว ชโทษแหงการทาผด ชคณแหงการสารวมระวงแลวทรงบญญตหามมให ทาตอไป. ส. ป. ถ. ภกษผทาผดคราวแรก ซงเปนเหตใหทรงบญญตสกขาบท ทานเรยกวากระไร ? และถกลงโทษอยางไร ? ต. ภกษผทาผดคราวแรก ซงเปนเหตใหทรงบญญตสกขาบท ทานเรยกวาภกษอาทกมมกะ แปลวาผมกรรมเปนเบองตน. ไมตอง ถกลงโทษในเพราะความเปนอาทกมมมะนน เพราะทาผด ซงเปนเหต ใหทรงบญญตสกขาบทคราวแรก. ส. ป.


อาบต ถ. อะไรชอวาอาบต ? ต. โทษทเกดเพราะความละเมดในขอทพระพทธเจาทรงบญญต หาม ชอวาอาบต. ๒๔๕๖-๕๗ ถ. อะไรเรยกวาอาบต และอาบตนนมโทษเปนอยางไรบาง ? ต. กรยาทลวงละเมดพระบญญตและมโทษเหนอตนอย หรอ โทษทเกดเพราะความละเมดในขอทพระพทธเจาทรงหามและไมทาตาม ขอทพระพทธเจาทรงอนญาต ชอวาอาบต. อาบตนนมโทษเปน ๓ สถาน คออยางหนก ยงผตองใหขาดจากความเปนภกษ นไดแก อาบตปาราชก ๑ อยางกลาง ยงผตองใหอยกรรม คอ ประพฤตวตร อยางหนงเพอทรมานตน นไดแกอาบตสงฆาทเสส ๑ อยางเบา ยง ผตองใหประจานตนตอหนาภกษดวยกน เมอทาดงนจงจะพนโทษนน นไดแกอาบตถลลจจยเปนตน ๑. ๒๔๖๒ ถ. อะไรเรยกวาอาบต จงสงเคราะหอาบตทงหมดใหลงใน ๒ ประการ ? ต. โทษทเกดเพราะความละเมด ในขอทพระพทธเจาทรงหาม เรยกวาอาบต สงเคราะหเขาในสเตกจฉา ไมถงขาดจากความเปนภกษ ๑ สงเคราะหเขาในอเตกจฉา ขาดจากความเปนภกษ ๑ รวมเปน ๒ ประการ. ๒๔๕๗-๖๒


ถ. อะไรเรยกวาอาบต ? มกชอ ? จงจดใหเปน ๒ พวก จด ไดอยางไร ? ต. โทษทเกดเพราะความละเมด ในขอทพระพทธเจาทรงหาม เรยกวาอาบต. อาบตนนวาโดยชอม ๗ อยาง คอ ปาราชก ๑ สงฆา- ทเสส ๑ ถลลจจย ๑ ปาจตตย ๑ ปาฏเทสนยะ ๑ ทกกฏ ๑ ทพภาสต ๑. อาบตเหลานจดไดเปน ๒ พวก คอ อเตกจฉา เยยวยาไมได ๑ สเตกจฉา ยงพอเยยวยาได ๑ ปาราชกเปนอเตกจฉา นอกนนเปนสเตกจฉา. ๒๒/๗/๖๙ ถ. อาบต ๗ ชอนน โดยโทษยนอยางไร จงจดลงเปน ๒ ? ต. ยนอยางน อเตกจฉาบต อาบตทแกไมได ๑ สเตกจฉาบต อาบตทแกได ๑. ๒๔๖๐ ถ. คาวาตองอาบตนน หมายความวาอยางไร ? ต. หมายความวา ฝาฝนหรอลวงละเมดในขอทพระพทธเจา ทรงหาม. ๒๔๕๗ ถ. อาบต ๗ อยาง อะไรบาง ? มาในพระปาฏโมกขทงนน หรอ ? จงแสดงคาทวานน. ต. คอ ปาราชก สงฆาทเสส ถลลจจย ปาจตตย ปาฏเทสนยะ ทกกฎ ทพภาสต. ไมไดมาในพระปาฏโมกขทงนน. อาบตถลลจจย ทกกฎบางอยาง และทพภาสต ไมไดมาในพระปาฏโมกข. เพราะ


อาบตเหลานไมไดยกขนสอเทสแสดงทกกงเดอน. ๒๔๕๘ ถ. อาบตในพระปาฏโมกขครบทกชอหรอขาดอะไรบาง ? ต. ไมครบทกชอ ขาดอาบตถลลจจย ทกกฎบางหมวด นอก จากเสขยวตร และทพภาสต. ๒๔๕๕-๕๖ ถ. อาบตมาในพระปาฏโมกขโดยตรงมกอยาง ? ต. ม ๕ อยาง คอ ปาราชก ๑ สงฆาทเสส ๑ ปาจตตย ๑ ปาฏเทสนยะ ๑ และทกกฎบางขอ ๑. ๒๔๕๗ วาดวยโทษ ถ. อาบตมโทษกสถาน ? อะไรบาง ? ต. มโทษ ๓ สถาน คอ ๑. อยางหนก ยงผตองใหขาดจาก ความเปนภกษ ๒. อยางกลาง ยงผตองใหอยปรวาสกรรม ๓. อยาง เบา ยงผตองใหแสดงแกภกษรปใดรปหนง. ๒๔๕๗ ถ. อาบตมโทษกอยาง ? อะไรบาง ? ต. ถาเพงเอาความเสยหายม ๒ อยาง คอ ปณณตตวชชะและ โลกวชชะ ถากาหนดโทษเปนชน ๆ ม ๓ สถาน คอ อดมโทษหรอ มหนตโทษ โทษอยางอกฤกษ สาหรบลงโทษแกภกษผลวงปาราชกาบต


อนเปนโทษรายแรง ขาดจากความเปนภกษ ตองไลสาปเสยจากหมสงฆ ตลอดชาต. มธยมโทษ โทษอยางกลาง สาหรบลงโทษ แกภกษผ ลวงอาบตสงฆาทเสส ตองประพฤตทรมานตน ซงเรยกวาอยกรรม ใหถกตองตามวนยานญาตแลวจงเปนอนพนโทษได. ลหโทษ โทษ อยางเบา สาหรบลงโทษแกภกษผลวงอาบตอก ๕ กอง นอกนนอน เปนความผดทเพลาลงมา ตองทาการลกโทษบอกความผดนนแกสงฆ หรอคณะหรอบคคล ซงเรยกวาแสดงอาบต จงเปนอนพนโทษได. สรปความวาปาราชกาบตเปนอเตกจฉา แกไขใหคนดไมได อาบต นอกนนเปนสเตกจฉา พอแกใหบรสทธได. ๒๔๕๖ ถ. โทษแหงอาบตเปนโลกวชชะกม ปณณตตวชชะกม ฉะน ควรปฏบตอยางไร ? จงจกสมแกคาวาปฏบตเปนกลาง ๆ ชแจงมา. ต. ควรปฏบตอยางน คอ อาบตทเปนโลกวชชะนนลวงเขาแลว ยงความเสยหายใหเกดมาก แมทาคนแลว ความเสยหายนนกยงเปน เหมอนแผลตดตวอย ไมหายไดงาย ควรประหยดใหมาก อยาลวง งาย ๆ ฝายอาบตทเปนปณณตตวชชะนน เหลาใดทภกษยงถอเปน กวดขน ลวงอาบตเหลานนเขาแลว มความเสยหายไดเหมอนกน เหลาใดไมถอเปนจรงจง เพราะกาลสมยและประเทศทาใหเปนอาบต เหลานน แมลวงเขาแลว กไมสเปนอะไรนก. ๒๗/๘/๗๐ ถ. อาบต ๓ อยาง เมอภกษตองเขาแลว มหนาทตางกน


อยางไร ? ต. ตางกนอยางน ปาราชก ภกษตองเขาแลว ขาดจากความ เปนภกษ สงฆาทเสส ภกษตองเขาแลว ตองอยปรวาสตามราตร ทตวไดกระทาปกปดไว ตอมาอยมานด ๖ ราตร ในทสดขออพภาน- กรรมตอสงฆ มภกษอยางนอย ๒๐ รป จงบรสทธได. ถลลจจย ๑ ปาจตตย ๑ ปาฏเทสนยะ ๑ ทกกฎ ๑ ทพภาสต ๑. ๕ น ขอแสดง โทษตอสงฆหรอคณะบคคลจงพนโทษได. ๒๔๕๗ ถ. อาบตกลาวโดยโทษหนกเบามชออยางไรบาง ? อยางไหน ตองไดวตถเดยว ? จงอธบาย. ต. กลาวโดยโทษหนก คอปาราชก สงฆาทเสส. กลาวโดย โทษเบา คอ ถลลจจย ปาจตตย ปาฏเทสนยะ ทกกฎ ทพภาสต ปาราชกและทพภาสตตองไดวตถเดยว. ๓/๙/๗๔ ถ. เปนบรรพชตตองปฏบตพระวนยใหสมแกภาวะของตน ๆ พระ วนยนนคออะไร ? และการลงโทษตางจากกฎหมายบานเมองอยางไร ? ต. พระวนยนน คอพระพทธบญญตและอภสมาจาร ลงโทษ ตางจากกฎหมายบานเมอง กฎหมายบานเมองมบคคลเปนผลงโทษ แกผประพฤตผดอกชนหนง บางครงประพฤตลวงแลว แตหาหลกฐาน อะไรไมได กไมตองถกลงโทษกม บางครงกไมไดประพฤตลวง กฎหมาย แตเขาระหวางแกตวไมได ถกลงโทษกม สวนพระวนย


ลงโทษแตเฉพาะผประพฤตลวงละเมดเทานน เมอประพฤตละเมดแลว ใครรเหนกตาม ไมรเหนกตาม กเปนอนมลงโทษตามพระพทธบญญต กลาวคอเปนอาบต. ๒๙/๘/๗๕ ถ. พระวนยททรงบญญตไวโดยตรงเปนขอหามหรอขออนญาต ? ต. เปนทง ๒ อยาง คอเปนทงขอหามและขออนญาต. ส. ป. ถ. หากวาพลงพลาด ในฝายไหนเกดโทษมาก ? เพราะเหตไร ? ต. ในฝายพระบญญตเกดโทษมาก เพราะพลงพลาดละเมดใน ขอทพระพทธเจาทรงบญญตหาม ตองอาบตตามวตถนน ๆ สวนพระ อนญาตแมจะพลงพลาดไมกระทาตาม บางอยางกไมเปนอาบต เปน แตเสยธรรมเนยมของภกษหรอไมไดรบประโยชนจากพระอนญาตนน. ๒๔๕๙ ถ. อาบตเมอกลาวโดยโทษ นอกจากหนกเบาหรออยางกลาง แลว จะยอใหนอยลงคงไดเทาไร ? อะไรบาง ? ต. เมอยอใหนอยลงคงได ๒ คอ ดลกวชชะ ๑ ปณณตต- วชชะ ๑ จะยอใหเปนสเตกจฉา ๑ อเตกจฉา ๑ กได. ส. ป. ถ. โทษอยางไรเรยกโลกวชชะ อยางไรเรยกปณณตตวชชะ ? จงอธบายพอใหไดความ. ต. ทเปนโทษทางโลก คอผทมใชภกษทาเขากเปนความผด


เชนโจรกรรม นเรยกวาโลกวชชะ. ทเปนโทษทางพระบญญต คอผ มใชภกษทาเขาไมจดวาเปนผด เชนบรโภคอาหารในเวลาวกาล นเรยก ปณณตตวชชะ. ส. ป. สมฏฐาน ถ. อะไรเรยกวาสมฏฐานแหงอาบต ? มเทาไร ? อะไรบาง ? ต. ทเกดแหงอาบตเรยกวาสมฏฐานแหงอาบต. โดยตรงม ๔ คอลาพงกาย ๑ ลาพงวาจา ๑ กายกบจต ๑ วาจากบจต ๑ เมอวา ตามบาลม ๖ คอเตมกายวาจา รวมกนเปน ๑ กายวาจาจต รวมกน เปน ๑. ส. ป. ถ. ภกษเสพเมถนดวยจตคดจะเสพ จะจดวาเกดจากสมฏฐาน ไหน ? ต. จดวาเกดจากสมฏฐานคอจากกายกบจต. ส. ป. ถ. เมอเพงเอาเจตนาเปนทตงแลว จะจดอาบตไดเปนกพวก ? อะไรบาง ? ต. จดไดเปน ๒ คอ สจตตกะ ตองเพราะมเจตนาคอจงใจลวง ละเมดพวก ๑ อจตตกะ ตองเพราะไมมเจตนา คอไมจงใจลวงละเมด พวก ๑. ส. ป.


ถ. อาบตทมาในพระปาฏโมกขทงมวล เราจะรไดอยางไรวา สกขาบทไหนเปนสจตตกะ สกขาบทไหนเปนอจตตกะ ? ต. รไดโดยรปความหรอโวหารในสกขาบทนนเอง ถาสกขาบทใด มรปความหรอโวหารวา " ร " หรอ " แกลง " อยดวย พงทราบวา สกขาบทนนเปนสจตตกะ ถาสกขาบทใดมรปความหรอโวหารไมมคาบง วา " ร " หรอ " แกลง " อยดวย พงทราบวาสกขาบทนนเปนอจตกะ. ส. ป. ถ. ภกษทาผดพระบญญตดวยไมมเจตนาจะแกลงลวง จะปรบ เปนอาบตหรอไม ? จงแสดงอทาหรณ. ต. ถาประพฤตผดพระบญญตในสกขาบททเปนสจตตกะ กไม ตองอาบต เชนทาสตวใหตายดวยไมมเจตนา เชนนไมเปนอาบต, แต ถาทาผดในสกขาบททเปนอจตตกะ แมไมมเจตนาจะแกลงลวงกไมพน อาบต เชนนาสรา ภกษสาคญวานาทควรดม ดมเขาไปยอมตองอาบต. อาการทตองอาบต ถ. อาการทภกษตองอาบตมกอยาง ? อะไรบาง ? ต. ม ๖ อยาง คอ ตองตองดวยไมละอาย ๑ ตองดวยไมรวาสงน จะเปนอาบต ๑ ตองดวยสงสยแลวขนทาลง ๑ ตองดวยสาคญวาควร ในของทไมควร ๑ ตองดวยสาคญวาไมควรในของทควร ๑ ตองดวย ลมสต ๑. ๒๔๕๖


ถ. อาการตองอาบต ๖ อยางนน ตองอยางไหนเปนเลวทสด เพราะเหตไร ? ต. ตองดวยความไมละอายเปนเลวทสด เพราะเปนผดอดาน วายากสอนยาก อาจตองอาบตไดทกอยาง. ๓๐/๘/๗๑-๒๙/๘/๗๕ ถ. การปรบอาบตผรวาหามแลวขนทา กบผไมรพระบญญตและ ทา เปนยตธรรมเสมอกนหรอไม ? จงอธบาย. ต. เปนยตธรรมเสมอกน. เพราะวาบญญตทงสนยอมไม ลาเอยงเขากบใคร สดแตใครลวงเขาเปนตองไดรบโทษตามขอทลวง นน เชนปาราชกสกขาบท ซงเปนขอหามอยางแรงปรบโทษถงความ ขาดจากเปนภกษ ผรวาหามแลวขนทากตองไดรบโทษถงขาดจากความ เปนภกษ แมผไมรวาหามแลวทาเขา กตองไดรบโทษเชนนนเหมอน กน ถงจะอางวาตนไมรพระบญญต กเปนอนยกเวนไมได เพราะ พระบญญตทานวางไวแลว ขอนแมฝายอาณาจกรทานกไมยอมยกโทษ แกผผด ซงจะอางวาไมรกฎหมายนนไมไดเหมอนกน ดวยเหตดงกลาว มาน จงวาเปนยตธรรมเสมอกน. ๒๔๕๗ ถ. ไมร เหตใดจงเกณฑใหตองอาบต นาจะไดรบความยกเวน ไมใชหรอ ? จงอธบาย. ต. ไมนาจะไดรบความยกเวนเลย เพราะวา ถายกเวนโทษ แกผทาผดดวยไมรแลว การบญญตพระวนยกจะไมมอะไรเปนเกณฑ


เพราะจะเปนชองใหภกษบางรปยกขอทไมรนขนแกตวเสมอ ๆ และ ความตงใจจะศกษาใหเขาใจในพระวนยกจะเลวทรามลงทกท เพราะ จะถอเสยวาไมรกไมตองอาบต เพราะเหตนจงเหนวาไมนาจะไดรบ ความยกเวนเลย. ๒๔๕๗ ถ. สมควรอยางไร ทปรบอาบตแกผลวงบญญตโดยไมร ? ต. วนยบญญต เปนเครองรกษาหมภกษใหมความประพฤต เสมอกน ลวงบญญตโดยไมร จะไมปรบโทษ ผลวงกอางวา ไมรราไป ระเบยบของหมกจะกลายเปนไมม หมกตงอยไมได ผอยเปน หมตองมขอบญญตและวตรจรยาสาหรบหม แมเปนคนเขามาใหมก ตองรและปฏบตตาม จะอางวาไมรไมไดเลย. แตคนตางประเทศ เขามาอยในประเทศทมพระราชบญญตอนตนเกยวของ กตองประพฤต ตามทกประการ. ทปรบอาบตแกผลวงอาบตโดยไมร เปนความสมควร อยางน. ๒๔๕๗ ถ. ภกษทาเชนไร เรยกวาตองอาบตดวยไมรวาสงนเปนอาบต ? ต. เชน ภกษไมรพระบญญต ไมแสวงหาเครองเลยงชวตโดย ชอบ ตงตนเปนพอคาทาการซอขายอยางคฤหสถ เขาใจวาเปนการ สะดวก ดงน เรยกวาตองอาบตดวยไมรวาสงนเปนอาบต. ๒๔๕๗ ถ. ภกษตงใจปฏบตในพระวนยวา สงใดทรสกวาเปนอาบต


แลวไมทาสงนน ๑ เมอรงเกยจสงสยแลว จะไมขนทาเปนอนขาด ๑ เชนนเธอจะยงมทางตองอาบตอยางไหนบางหรอไม ? ต. ม คอตองดวยไมรวาสงนเปนอาบต ดองดวยสาคญวาควร ในของทไมควร ตองดวยลมสต. ๒๑/๘/๗๓ ถ. ขอวาสงสยแลวขนทาลง กบขอวา สาคญวาไมควรในของ ทควรนน เปนเหตใหภกษตองอาบตอะไรบาง ? ต. การสงสยแลวขนทา ถาการททานนผดพระบญญต กตอง อาบตตามวตถ กลาวคออาจเปนตงแตปาราชกลงไปจนถงทพภาสต ถาไมผดพระบญญต กตองอาบตทกกฎ เพราะสงสยแลวขนทา สวน การสาคญวาไมควรในของทควรนน เปนเหตใหตองอาบตทกกฎตาม สญญาอยางเดยว. ๑/๑๐/๗๙ ถ. จงยกตวอยาง ตองดวยสาคญวาไมควรในของทควร ? ต. ตวอยาง สาคญวาไมควรในของทควรนน คอ เชนยงเชาอย สาคญวาเทยงแลว ฉนอาหารเปนอาบตทกกฎ หรออกอยางหนง เนอสกรสาคญวาเนอหม ซงเปนเนอทเขาไมคอยจะนยมกนเปนอาหาร กน เมอฉนเขาไปคงเปนอาบตเหมอนกน. ๒๔๕๗ ถ. อาบตทภกษตองดวยสาคญวาไมควรในของทควร มกชอ ? อะไรบาง ?


ต. มชอเดยว. คอทกกฏ. ๒๔๕๗ ถ. ลวงดวยไมละอายปรบโทษชอบแลว ลวงดวยลมสตปรบ โทษไมเปนการเกนไปหรอ ? จงอธบาย. ต. ไมเปนการเกนไป เพราะถาจะไมปรบโทษแกภกษผลวง อาบตดวยความพลงเผลอแลว เปนเหตใหเธอมความประมาท ไม มสต ไมมสงวร เสยมรรยาทผด ไมเปนทเลอมใส ทงเปนเหตให อลชชภกษแกตวได ไมนาพาในพระวนย ไมเปนความงาม ไมเปน ความดเลย มแตทางเสยโดยสวนเดยว เพราะฉะนน จงไมควรยก เวนแกภกษผลวงดวยลมสต. ๒๔๕๖ ถ. ตองดวยลมสตนนอยางไร ? ต. เปนตนวา ภกษรบประเคนเภสช ๕ ไวแลว ไมทาวนยกรรม ปลอยใหลวง ๗ วนไปกด หรอไดอตเรกจวรใหมมาไมวกปหรอ อธษฐานเสย ปลอยใหลวงกาหนด ๑๐ วนไปกด หรอจะนงจะหมซง ผาใหมไมทนไดทาพนทเสยกอนกด เหลานชอวาตองดวยลมสตทงนน. ๒๔๕๕-๒๔๕๖ ถ. ผทลมสตควรไดรบความยกเวนไมใชหรอ เหตใดจงปรบ ใหเปนอาบตเลา ? ต. การทพระพทธเจาไมทรงยกเวนโทษแกภกษผลมสตนน ก


เพราะวาสกขาบทบางขอ ในเมอภกษประพฤตลวงเขา แมจะม เจตนาหรอไมกตาม กเปนโทษอยแลว และประโยชนแหงการปรบ เชนนกยงมอก คอการลมสตน ยอมเกดแกความไมเอาใจใสระวงรกษา เมอจะทาอะไรดวยความไมเอาใจใสแลว ผลทไดยอมมเสยมากกวาด ถาพระองคทรงยกเวนโทษภกษผลมสตดวยประการทงปวง กเทากบ พระองคทรงอดหนนใหภกษมความเลนเลอ ไมเอาใจใสระวงรกษา ในกจอนเปนหนาทของตน การปรบโทษภกษผลมสต ยอมมผลดง กลาวมาน เพราะเหตน พระองคจงไมทรงยกเวนโทษใหแกภกษผลม สตเลย. ๒๔๕๗-๒๔๕๘ ถ. อาบตจาพวกอะไร ตองลมดวยสตกม ? ต. อาบตจาพวกอจตตกะ โดยมากตองเพราะใหลวงกาหนดกาล ดวยความหลงลม แตอยางอนกม เชนลมทาพนท วกป. ๒๔๖๐ ถ. ในการทภกษตองอาบต ๖ อยาง ถาภกษมความละอายอย โดยปกตแลว ยงจะตองอาบตดวยอาการขอไหนบาง ? ไฉนจงวา อยางนน ? ต. ยงจะตองดวยอาการ ๓ อยาง คอ ดวยไมรวาสงนจะเปน อาบตบาง, ดวยสาคญวาควรในของทไมควรบาง, ดวยลมสตบาง. เพราะภกษผมความละอายยอมไมมเจตนาทจะลวงสกขาบทกจรง ถง อยางนน กยงมทางจะตองอาบตในสวนทเปนอจตตกะไดอย เพราะ


ธรรมดาบคคลตองมความไมร ความหลงลม และความเขาใจผด ในบางคราว. ๒๖/๘/๖๘ สกขา ถ. ไตรสกขาคออะไร ? ถาลวงละเมดในสกขาเหลานน ทาน ใหปรบอาบตอยางไร ? ต. ไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา. ถาลวงละเมดสลสกขา ทานใหปรบอาบตตามวตถ อยางหนกปาราชก ถดลงมาสงฆาทเสส ถลลจจย ปาจตตย ปาฏเทสนยะ ทกกฎ ทพภาสต โดยลาดบ นอก นนไมมปรบอาบต. ๒๖/๘/๖๘ ถ. หลกแหงการศกษาของภกษมกอยาง ? อะไรบาง ? ศกษา ตามนนไดประโยชนอยางไร ? ต. ม ๓ อยาง คอ ศล สมาธ ปญญา. ศกษาในสมาธ ทา ใหใจสงบไมฟงซาน อนปรยฏฐานกเลส ไมอาจทาใหแปรปรวน, ศกษาในปญญา ทาใหรเทาทนคตของสงขาร ไมหลงงมงายในภาวะ ของตนและผอน อาจทาอนสยกเลสให เบาบางและศนยสนได. ๒๒/๘/๖๙ - ๑๕/๗/๗๐ ถ. สกขามกอยาง ? มหนาทตางกนอยางไร ? ต. สกขาม ๓ อยาง คอ ศล สมาธ ปญญา. มหนาทตางกน


อยางน คอ ศล สาหรบกาจดกเลสอยางหยาบ อนใหลวงทางกาย ทาง วาจา เรยกวาวตกกมะ, สมาธ สาหรบกาจดกเลสอยางกลาง ทให กลดกลมรมใจ เรยกวาปรยฏฐาน, ปญญา สาหรบกาจดกเลสอยาง ละเอยดทนอนเนองอยในสนดาน เรยกวาอนสย. ๒๔๕๗ ถ. จงแสดงกจแหงสกขา ๓ อยาง ? ต. ศลมอนปองกนวตกกมโทษเปนกจ, สมาธ มอนปราบปราม ปรยฏฐานกเลสเปนกจ, ปญญา มอนกาจดอนสยกเลสเปนกจ. ๒๔๕๗ ถ. จงแสดงสกขาของภกษ อธบายพอไดความ เพอเปนทาง ปฏบต ? ต. สกขาของภกษนนทานจดเปน ๓ อยาง คอ ศล ๑ สมาธ ๑ ปญญา ๑ ความสงวรตามพระวนย ยงอาการกายวาจาใหเรยบรอยไม ลวงพระพทธบญญต และบาเพญวตรจรยาทยงควรจะทาได ยงตนให เปนคนสภาพ นจดเปนศล การรวธทาใจใหปลอดจากนวรณตาง ๆ เรยกวาสมาธ ทาจตใหอาจใหควรแกการงานในคราวทตองการ เรยกวา ปญญา แปลตามศพทวา ธรรมชาตรเหนชด หรอธรรมชาตเปนเหต ใหเหนชด แตในพระพทธศาสนามงความบรสทธเปนผล และความ บรสทธนนจะมไดกเพราะปญญากาหนดรสงขารภายใน กลาวคอ กาย กบใจน การมปรชาหยงรธรรมดานยมและเขาใจสภาวะทงหลาย ตาม เปนไปอยางไร เรยกวาความรอบรในกองสงขาร. ๒๔๕๘


ถ. เหตใดสกขาจงจดเปน ๓ เทานน ? ต. เพราะเหตวา กองกเลสทมอยในสนดานของสตว ทานจด เปน ๓ อยางคอ ๑. อยางหยาบ ๒. อยางกลาง ๓. อยางละเอยด ท นอนจมอยในสนดานของสตว เพราะเหตนนสกขาซงมหนาทสาหรบ ปราบกเลสของสตว จงตองจดเปน ๓ เชนเดยวกน. ๒๔๕๗ ถ. เหตไฉนปญญาทเปนสกขา จงประสงคเอาความรอบรใน กองสงขาร ? ต. เพราะความรอบรในกองสงขาร เปนหวขอทประสงคใน พระพทธศาสนา. ความรอบรทเรยกวาปญญาน เมอจะกลาวโดยทว ไป ไดแกกรยาทรจกเหตผลตามสภาวะตามธรรมดาของธาตวตถ นน ๆ แตความรของโลกไมมทสนสด ของเกาเสอมไป มของใหม มาแทน มของแปลกประหลาดใหเราดอยเสมอ เพราะฉะนน เมอกลาว โดยเฉพาะขอประสงคเอาความรอบรในกองสงขาร ทงทมวญญาณและหาวญญาณ มได จะรตลอดทกอยางหรอเฉพาะบางประการบางชนดของสงขาร กตาม แตตองใหรพรอมทงเหตและผลจนเหนสงขารวาเปนของไมแปลก ประหลาดอะไร เหนอยไดนาน ๆ วางใจเปนกลางไดไมยนดยนราย ในกองสงขารทงปวง ถอนความยดมนถอมนเสยได จงจะเรยกวารอบร เมอรอบรตามสภาวะตามเปนจรงของสงขารแลว ชอวาไดสาเรจผลตาม พระพทธประสงค. ๒๔๕๖


ถ. สกขากบสกขาบทตางกนหรอเหมอนกน ? จงอธบาย. ต. ตางกน. สกขาหมายความกวางกวาสกขาบท. สกขาไดแก ศล สมาธ ปญญา ซงเปนทรวบรวมศาสโนวาทในพระพทธศาสนา ทงหมด แมพระบญญตซงเปนทรวบรวมสกขาบททงสนทเรยกวาพระ- วนย กรวมอยในสกขาทเรยกสลสกขานนเอง. สวนสกขาบทหมาย ความแคบ คอหมายเอาเฉพาะขอหามอนหนง ๆ แหงอาบตนน ๆ อนเปนขอปรบโทษแกภกษผลวงละเมดพระพทธบญญต เปนเอกเทศ อนหนง ๆ ของสลสกขา เทากบมาตราหนง ๆ แหงพระราชบญญต ซงรวมเรยกวากฎหมายฉะนน. ๒๔๕๖ ถ. พระวนยมหนาทปกครองกายกบวาจา ๒ อยาง ไมมทาง ลวงสกขาบทแมดวยใจอยางเดยว เหตไฉนสกขาจงเกยวถงใจและ ความเหนดวยเลา ? ต. จรงอย พระวนยมหนาทปกครองกายกบวาจา ๒ อยาง ไม มทางลวงสกขาบทแมดวยใจอยางเดยว แตสกขาทเกยวถงใจและความ เหนดวยนน เพราะใจและความเหนเปนประธานของกายกบวาจา ถาวา ใจดเพราะไดรบความอบรมและมความเหนถก ดวยหยงทราบธรรมดา นยมแลว กจะชกจงกบวาจาใหทาใหพดแตในทางด เปนกายสจรต วจสจรต. ถาใจชว เพราะไมไดรบความอบรมและมความเหนผด ดวย ไมหยงทราบธรรมดานยมแลว กชกจงกายกบวาจาใหทาใหพดแตใน ทางทชว ลวนเปนสวนเสยหายเปนกายทจรต วจทจรต. ดวยเหตน


สกขาจงมเกยวถงใจและความเหนดวย. ๒๔๕๙-๖๒ สกขาบท ถ. อะไรเรยกวาสกขาบท ? ต. มลบญญต คอขอททรงตงไวเดม และอนบญญต คอขอท ทรงเพมเตมทหลง รวมทง ๒ อยางนเขาดวยกน เรยกวาสกขาบท. ๒๔๖๒ ถ. สกขาบทตางจากสกขาอยางไรบาง ? จงอธบายพอไดความ. ต. สกขาบทตางจากสกขาดงน สกขาบทไดแกพระบญญตมาตรา หนง ๆ เหมอนกฎหมายของบานเมองทตงไวเปนมาตรา ๆ คเปน ขอ ๆ เปนขอหามสาหรบบรรพชตโดยตรง. สวนสกขาไดแกขอท บรรพชตพงศกษา ม ๓ อยาง คอ ศล สมาธ ปญญา. ส. ป. ถ. สกขาบทเชนไร เรยกวาอาทพรหมจรยกาสกขา ? ต. สกขาบทททรงตงไวเปนพทธอาณา ซงจดเปนขอหามอน เปนสวนเบองตนแหงพรหมจรรย เชนหามฆาสตวเปนตน เชนนเรยก วาอาทพรหมจรยกาสกขา. ส. ป. ถ. สกขาบทเชนไร เรยกวาอภสมาจารกาสกขา ? ต. สกขาบทททรงตงขนดวยความเปนขนบธรรมเนยม เชน สอนใหนงหมใหเรยบรอย หามเลนอนาจารตาง ๆ เปนตน เรยกวา


อภสมาจารกาสกขา. ส. ป. ถ. อาทพรหมจรยกาสกขา อภสมาจารกาสกขา ปรบอาบตอยาง สงและอยางตาเพยงไหน ? ต. อาทพรหมจรยกาสกขา ปรบอาบตอยางสงถงปาราชก อยาง ตาเพยงอาบตทพภาษต. อภสมาจารกาสกขา ปรบอาบตอยางสงเพยง ถลลจจย อยางตาเพยงทกกฏ. ส. ป. ถ. สกขาบทกบอาบตตางกนอยางไร ? ต. ตางกน คอ สกขาบทหมายเอาขอทตงไว เปนขอทไมให ภกษประพฤตลวง สวนอาบตนน หมายเอาโทษทเกดเพราะความลวง ละเมดตอสกขาบทขอหามนนเอง ดวยเหตนจงตางกน. ๒๔๕๗ ถ. สกขาบททมาในพระปาฏโมกขมเทาไร ? อะไรบาง ? ต. สกขาบททมาในพระปาฏโมกข ในพระสตรแสดงวาม ๑๕๐ คอ ปาราชก ๔ สงฆาทเสส ๑๓ นสสคคยปาจตตย ๓๐ ปาจตตย ๙๒ ปาฏเทสนยะ ๔ อธกรณสมถะ ๗ แตมมาในพระปาฏโมกขซงใชสวด กนอยในบดน ม ๒๒๗ คอเตมอนยต ๒ เสขยะ ๗๕. ส. ป. ถ. เพราะเหตไร ในพระสตรทานจงไมจดอนยตและเสขยะเขา ไวในพระปาฏโมกขดวย ?


ต. ททานไมจดอนตยเขาไว พจารณาดกคงจะเหนวา เพราะ ถ. อนยตมใชปรบอาบตโดยตรง เปนเพยงลกษณะตดสนอนหนง ซง สาหรบจะไดเปนคมอของพระวนยธรจะพงยกขนปรบแกภกษผละเมดตอ สกขาบทบางเหลาเทานน. สวนเสขยะนนเปนอาบตทแนนนอนแลวกจรง แตมมาก อาบตทกกฎทก ๆ ชนด (เวนทเปนบรพประโยค) ยอม นบวาเปนเสขยะโดยอนโลมสน เพราะเชนนน เสขยะทานจงไมวาง จานวนไวเหมอนสกขาบทอน ๆ บอกแตเพยงวาธรรมทควรศกษาทง หลายเทานน. ส. ป. ถ. คาทเรยกวา อทเทสนน หมายความวากระไร ? ต. หมายความวา พวกหรอหมวดตามชนดแหงอาบต เชน ปาราชกพวกหนง สงฆาทเสสพวกหนง กใหชอวาอทเทสหนง ๆ เปนตน. ส. ป. ถ. ในพระปาฏโมกขทใชสวดอยทก ๆ กงเดอนนน รวมทงหมด มกอทเทส ? อะไรบาง ? ต. ม ๙ อทเทส คอ นทานทเทส ๑ ปาราชกทเทส ๑ สงฆาทเสสทเทส ๑ อนยตทเทส ๑ นสสคคยทเทศ ๑ ปาจตต- ยทเทส ๑ ปาฏเทสนยทเทส ๑ เสขยทเทส ๑ อธกรณสมถทเทส ๑. ส. ป. ถ. บรรดาสกขาบททมาในพระปาฏโมกข ทานเหนประเภทไร ซงแมตงใจสงวรกยงมตองได ประเภทไรแมตงใจลวงกไมสาเรจ จงยก


ตวอยาง ? ต. ในภาคตนเหนสกขาบทจาพวกอจตตกะ เชนลมวกปผาอต- เรกจวร เผลอปราศจากไตรจวร ดงนเปนตน. ในภาคหลงเหนสกขาบท ประเภททเกยวกบภกษณ เชนภกษไมไดรบสมมตสอนภกษณเปนตน. ๓๐/๗/๖๗ ปาราชก ถ. ภกษทาอะไรบาง ขาดจากความเปนภกษ ? ภายหลงกลบ อปสมบทอกไดหรอไม ? ต. ๑. ภกษเสพเมถนขาดจากความเปนภกษ ๒. ภกษถอเอา สงของทเจาของเขาไมให ไดราคา ๕ มาสก ขาดจากความเปนภกษ ๓. ภกษแกลงฆามนษยใหตาย ขาดจากความเปนภกษ ๔. ภกษอวด อตตรมนสสธรรมทไมมในตน ขาดจากความเปนภกษ. ภายหลงกลบ มาอปสมบทอกหาไดไม. ๒๔๖๒ ถ. ศล ๕ สาหรบคฤหสถ ยกขอท ๕ เสย เหลอนนตรงกบ ปาราชก ๔ ของภกษ ถกหรอไม หรอเหนอยางไร ? ต. ตรงกนโดยเคาโครง ผดกนโดยอรรถแคบกวางวากน ใน องคท ๑ ท ๒ ท ๔ แหงเบญจศล ประสงคความกวาง สวนใน ปาราชกของภกษมจากด เชนฆาสตวในปาราชก ประสงคเพยงฆามนษย จาพวกเดยว สวนในเบญจศลประสงคสตวมชวตทวไป ดงนเปนตน. ในองคท ๓ แหงเบญจศลมจากด สวนในปฐมปาราชกหามเสพเมถน-


ธรรมทวไป. ๓๐/๗/๖๗ ถ. พระพทธเจายอมทรงพระมหากรณามใชหรอ เหตไฉนจง ทรงสาปภกษผตองปาราชกไวเปนอยางแรง แมกลบอปสมบทอกไมเปน ภกษ จงอธบาย ? ต. พระองคยอมเปนผทรงพระมหากรณาแททเดยว แตการท ทรงสาปภกษผตองปาราชกไวเปนอยางแรงนน เหนวาพระองคไมได เปนผสาป ความประพฤตชวของตนเองตางหากเปนผลงโทษ เพราะ วา พระองคเปนสงฆบดรสาหรบปกครองหมสาวกบรรพชตใหตงอย ในความประพฤตชอบ ไมใหประพฤตชว ซงผดจากความมงหมายของ พระองค เมอเปนเชนน จาเปนทพระองคจะตองตงกฏขอบงคบไว เพอปองกนความเสยหายของหมบรรพชตและสาหรบใหบรรพชตประ- พฤตตาม ตงอยในความปกครองของพระองค ครนพระองคไดวางกฏ ขอบงคบไวเชนนแลว ถาหากใครฝาฝนลวงเขา กจาเปนตองไดรบโทษ อยเอง เพราะเหตน จงเหนไดวาพระองคไมไดเปนผสาป ความประพฤต ของตนเองเปนผลงโทษ. ๒๔๕๗ ถ. ผตองปาราชก ถอเพศเปนคฤหสถไปแลว กบผลาสกขาโดย ปกต ยงมทางไดทางเสยประโยชนในธรรมวนยตางกนอยางไร ? ต. ตางกน. ผตองปาราชก ถกสงฆสาปไปจากหมแลวจะกลบ มาบวชในพระธรรมวนยอกไมไดตลอดชาต สวนผลาสกขาโดยปกต


นน ถามสทธาปสาทะ จะกลบมาบวชอกกได ทานไมหาม แมมรรค ผลกอาจบรรลได ฝายผทตองปาราชกนน ทานกลาววาหามมรรคผล ตลอดชาต แตถาถอเพศเปนคฤหสแลว ไมเปนสคคาวรณ ไมหาม สคตโลกสวรรค. ๒๔๕๖ ถ. การเสพเมถนเปนโทษรายแรงอยางไร ? จงปรบอาบตแก ภกษผลวงถงกบขาดจากเปนภกษ แมจะอปสมบทอกกไมเปนภกษ. ต. การเสพเมถนเปนโทษรายแรงหลายอยาง คอ ๑. เปนเหต ใหสรางเหยาเรอนกอกงวลอนใหมากขน ๒. การเสพเมถนยอมเปน ไปดวยอานาจแหงความกาหนด และความกาหนดน ยอมเปนมลทเกด แหงอกศลทงปวง อกศลทยงไมเกดกจะเกดม ทเกดมอยแลวกเจรญ ทวมากขนไป ๓. ความมงหมายในการบวชเพอจะตดกงวลใหนอยลง ทากเลสและกองทกขใหหมดสนไปเทาททาได ถาพระองคทรงอนญาต ใหภกษเสพเมถนไดแลว การบวชเพอจะตดกงวลกเลสและกองทกข กจะกลายเปนบวชกอกงวลสะสมกเลสและกองทกขใหมากขน เมอเปน เชนน กจะไมตางอะไรกบคฤหสถทไมบวช ซงเปนการผดจากการ มงหมายในพระพทธศาสนา. การเสพเมถนเปนโทษรายแรงอยางน พระพทธเจาจงทรงบญญตและปรบโทษแกภกษ ผลวงเปนอาบตปาราชก ขาดจากภกษ แมจะอปสมบทอกกไมเปนภกษได. ๑๒/๑๑/๕๕-๕๗ ถ. ภกษเสพเมถน ตองอาบตอะไรบาง ? จงแสดงใหสนเชง


ต. ภกษทเสพเมถนในทวารทง ๓ ทวารใดทวารหนงของมนษย หรอสตวหรอพนทางหรออมนษย โดยทสดของซากศพทยงมทวารอน ใหสาเรจกจได ตองปาราชก ทวารของมนษย สตว พนทางทตายแลว แหวงเวาไปมาก ไมอาจใหสาเรจกจเตมท ตองถลลจจย เสพท อวยวะอนนอกจากทวารทง ๓ หรอทวตถไมมวญญาณเชนตกตาเปนตน ตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. ๕ มาสกซงเปนวตถของอทนนาทานปาราชก เทยบมาตรา ทองคาเปนเทาไร ? ต. เทยบมาตราทองคา เทากบทองหนก ๒๐ เมลดขาวเปลอก. ๒๔๕๖ ถ. ในอทนนาทานสกขาบท อวหารตาง ๆ ตามททานแกไว พอเขาใจแลว แตอยากทราบวา ภกษแอบเขาไปทาลายสมบตของผ อนเสยหายจนใชประโยชนไมได และเมอเจาของถามกปฏเสธเสย จะ ควรวนจฉยโทษอยางไร ? ต. กรยาทแอบเขาไปนนสอเจตนาราย และซาปฏเสธเมอ เจาของถาม เปนอนวาเธอไมคดจะใชความเสยหายนน ตงปรบโทษ ตามราคาของ ตงแต ๕ มาสกขนไปปรบดวยปาราชกาบต ตากวา ๕ มาสกลงมา แตเกนกวามาสก ๑ ขนไป ปรบถลลจจยาบต ตากวานน ลงไป ปรบทกกฏาบต. ๒๒/๘/๗๐


ถ. ภกษถอเอาทรพยทเปนสงหารมะและอสงหารมะ จะตอง อาบตถงทสดไดตางกนอยางไร ? ต. ในทรพยทเปนสงหารมะ ใหตองอาบตถงทสดดวยอาการ ทาใหเคลอนจากฐาน ทเปนอสงหารมะ ดวยอาการทาใหขาดกรรมสทธ. ๓๐/๘/๗๑ ถ. มอบาสกคนหนงลมเงนไวในทแหงหนงราคา ๔ สลง ซงไม ใชทวดทอาศย มภกษเดนมา ๔ รป ๆ หนงหยบเอา ๑ สลง ดงน ภกษเหลานนจะมโทษอยางไรบางหรอไม ? อธบายดวย. ต. ถาภกษนนไมรวามเจาของหวงแหน แตไมไดชวนกน ไปเอา ดงน นอกจากเปนนสสคคย กไมเหนมอะไร เพราะฉะนน ตองเปนนสสคคยเพราะจบตองของนนทกองค ถาภกษนนรวามเจาของหวง แหน แตไมใชชวนกนไปเอา ดงน ตองปรบดวยอาบตถลลจจยทกองค ดวยของนนมากกวามาสก ๑ แลว ถาภกษนนรวายงมเจาของหวงแหน และชวนกนไปเอาของนนพรอมกน ๔ องคแลว ไดของนนมาตาม ความประสงค ดงน ตองปรบอาบตปาราชกทกองค ไมตองสงสย เลยทเดยว. ๒๔๕๗ ถ. ภกษถอเอาสงของทเจาของเขาไมให อยางไรตองปาราชก จงใหอทาหรณ ? ต. ภกษถอเอาสงของทเจาของเขาไมให ดวยเจตนาแหงขโมย ไดราคา ๕ มาสก (เทาราคาทองคาหนก ๒๐ เมลดขาวเปลอก) ตอง


ปาราชก. เชนภกษงดกญแจเขาไปในกฏภกษอนลกยามมา ๑ ใบ ซง มราคาถงเทานน ถอเอาเปนของตน ดงน เธอเปนปาราชก. ๒๔๕๗ ถ. สงหารมทรพย ทภกษถอเอาแลวดวยเถยยจต มกาหนด โทษขดขนตามชนวตถอยางไร ? ต. มกาหนดดงน วตถนนเปนทองหรอเงนตรา หรอของใช แทนทองและเงน ซงมราคาตงแต ๕ มาสกขนไป ปรบอาบตปาราชก หยอนกวา ๕ มาสกลงมา ปรบอาบตถลลจจย ตงแต ๑ มาสกลงมา ปรบอาบตทกกฎ นยนเพงถงเจตนาของผลกไมมเถยยจตตดตอกน ถา เปนผลกของกระจมกระจมโดยฐานทมเถยยจตเนองกน ของนนมราคา รวม ๕ มาสกขนไป ปรบอาบตปาราชกเชนกน. ๒๒/๘/๖๙-๑๕/๗/๗๑ ถ. ภกษทารวมกน ในสกขาบทไหนตองอาบตเหมอนกน ? ใน สกขาบทไหนตองอาบตหนกเบาตางกน ? จงยกตวอยาง. ต. ในอทนนทานสกขาบท ภกษรวมกนตองอาบตเหมอน กน เชนสงวธาวหาร ภกษชวนกนไปลก. ในสกขาบทท ๕ แหง สปปาณวรรค ทวาถงการใหอปสมบทผมอายหยอนกวา ๒๐ ป อปชฌาย ตองปาจตตย ภกษอนตองทกกฏ. ๓๐/๗/๖๗ ถ. จงอธบายถงภกษตองอาบตทกกฏาบต ถลลจจยาบต ปาราชกาบต ในเพราะอทนนาทานใหฟง ?


ต. ภกษถอเอาสงของอนเจาของมไดใหดวยกายหรอวาจา เทา ราคามาสกหรอตากวา ตองทกกฏาบต เทาราคาเกนกวามาสกขนไป แตไมถงราคา ๕ มาสก ตองถลลจจยาบต เทาราคา ๕ มาสกหรอ เกนกวาขนไป ตองปาราชกาบต.๑

๒๔๖๑ ถ. ภกษถอเอาทรพยของผอนดวยการขโมย ทานปรบเปน ปาราชกกทราบแลว แตถาเอาทรพยของเธอเอง จะเปนเหตใหเธอตอง ปาราชกหรอไม ? จงยกตวอยางมาแสดงใหเหน. ต. เปนเหตใหตองปาราชกได คอภกษนาของควรเสยคาภาษ เมอผานทเกบภาษซอนของเหลานนเสย หรอของมากซอนใหเหนนอย ดงน ยอมตองปาราชก ในขณะนาของเหลานนลวงพนทเกบภาษ. อวหารบทนเพงทรพยของตน แตจะตองเสยใหแกผครองบานเมองท ตนนาของผานเขาไป. ๔/๙/๖๔ ถ. ภกษ ก. เชญเอาพระพทธรปในวหารแหงหนงไปเปนสทธ ของตนโดยมไดรบอนญาตจากใคร ๆ ภกษ ข. ทราบเหตนน จง ไปเชญเอาพระพทธรปองคนนเขาไวทเดมเสย เธอทงสองจะตองอาบต อะไรหรอไม ? ๑. อกอยางหนง ภกษตงใจไปลกของเขามราคาได ๕ มาสก พออกเดนไปเปนอาบตทกกฎนบดวย ยางกาว พอจบของทตนประสงคจะลก ของนนเขยอนแตยงไมพนจากฐานตองอาบตถลลจจย นาของ นนพนไปจากฐาน ตองอาบตปาราชก. ส. ป.


ต. ถาพระพทธรปนนมอารกขาอย และทงภกษ ก. เชญเอา ไปดวยเถยยจตเชนน เธอตองอาบตตามราคาพระพทธรป ถาภกษ ก. ไมมเถยยจต คดวาเปนของกลางสาหรบพระพทธศาสนา ใครเอาไป บชาไดกเอาไป เชนนเปนภณฑไทย ถาโบสถนนเปนโบสถรางปรก หกพง ไมมใครหวงหามปกครอง ภกษ ก. ไมตองอาบต ตอเมอไร ทราบวา ทนนมผปฏสงขรณกลบคนดขน ควรใหวตถอนทดแทนหรอ คนไวทยงเดม อรรถหลงนเปนสามจปฏบต สวนภกษ ข. ไมตอง อาบตอะไร แตเปนการเสยมรรยาท ตอเมอไดรบความยนยอมของ ภกษ ก. แลว ไดเชญกลบมาทเดมกสมควร. ๒๔๖๖ ถ. หลกฐานทจะใหเปนอทนนาทานถงอนตมวตถมกอยาง ? คอ อะไรบาง ? ต. ม ๖ อยาง คอ ๑. ของนนไดราคาตงแต ๕ มาสก คอ เทากบ ๑ บาทขนไป ๒. เปนของมเจาของ คอมผถอกรรมสทธ จะเปนของเอกชนหรอของกลาง เชนเปนของสงฆกตาม นยวาของ นนมเจาของหวงหาม ๓. รอยวาของนนมเจาของหวงแหน ๔. ม เถยยจต คอตงจตเปนโจร ๕. พากเพยรพยายามดวยตนเอง หรอใช ผอน ๖. การกระทานนสาเรจเปนโจรกรรม. ๒๔๖๖ ถ. ภกษตกลงกบโจรไปลกของเขา แตภกษไมไดเขาไปลก เปนผคอยดตนทาง โจรลกของเขามาไดราคาเกน ๕ มาสก แลว


มอบใหภกษเกบรกษาไวกอน ภกษเลยโกงไมใหโจร โจรกทอดธระ ดงน ภกษจะตองอาบตอะไร ? ในเวลาไหน ? ต. ตองอาบตปาราชก. ในเวลาทโจรลกได. ๓/๙/๗๔ ถ. ภกษเดนทาง พบพระพทธรปองคหนง ทปชนยสถานโบราณ มความเลอมใสอยากไดไวบชา จงนาเอามาเสยเฉย ๆ เชนนจะควรปรบ ภกษนนดวยอาบตอะไร ? เพราะเหตไร ? ต. ปรบไมได. เพราะไมมเถยยจต. ๒๔๗๗ ถ. ในสกขาบทท ๒ แหงปาราชก ถาพดรวมวา อาการขโมย มไดทงในทรพยของตนและทงของผอน ดงน เปนการพดผดมใชหรอ เพราะอาการขโมยทวไป ตองเกดจากทรพยของผอนทงนน จงอธบาย ใหมหลก ? ต. พดเชนนนถกแลว เพราะทรพยของตนเอง ทานกจดเขา เปนบทอวหารได ทเรยกวาสงกฆาตะ คอภกษนาของควรแกคา ภาษ เมอผานทเกบภาษซอนของเหลานนเสย หรอของมากซอนให เหนแตนอย ดงน ตองอาบตถงทสด ขณะนานนของนนลวงพนเขตภาษ ทานเรยกอาการเชนนวาตระบด. ๑๒/๑๐/๗๘ ถ. ภกษ ง. ลกทรพยไดคราวละ ๑ มาสก จนถง ๕ ครง จะ ปรบอาบตอะไรแกเธอ ?


ต. ถาเธอตงใจแตตนวา จกลกใหถงกาหนดนน ปรบอาบต ทกกฎในคราวแรก. ในคราวท ๒, ๓, ๔, ปรบอาบตถลลจจยทกคราว. ในครงท ๕ ปรบอาบตปาราชก. แตถาเธอไมตงใจไวเชนนน เปน แตเถยยจตลกเอามาคราวหนง ๆ เชนนตองปรบอาบตทกกฎทก ๆ คราว. ๒๔๖๓ ถ. ภกษชวนกนลกเลนไพ มโทษอยางไร ? ต. การเลนการพนนเปนบาปสมาจาร ปรบอาบตทกกฎ และ ควรทาปพพาชนยกรรม การลกเลนเปนการละเมดพระราชบญญตหาม ไมใหภกษเลนการพนน. อนง ผจะเลนการพนนตองเสยเงนคาอนญาต ถาไมอยางนนกถกปรบ เมอภกษลกเลนกถกปรบเปนภณฑไทย. ๒๔๕๘ ถ. ภกษวางยาคนไขผด เขาตายเพราะเหตนน ตองมนสส- วคคหะ ถกหรอไม ? ต. การทจะเปนมนสสวคคหะหรอไมเปนนน ตองเลงเอาเจตนา ถาภกษมใจประกอบดวยความกรณาในคนไข ไมมใจอาฆาต วางยาผด เพราะเขลา ไมเปนมนสสวคคหะ. ๒๔๕๗ ถ. ภกษ ม. เคยเปนแพทย ผาบาดแผลภกษ มา. เพอรกษา ใหหาย แตแผลกาเรบกลายเปนบาดทะยก ภกษ มา. ถงมรณะ ภกษ ม. ตองปาราชกเพราะมนสสวคคหะหรอไม ? จงอางหลก.


ต. ไมตอง เพราะในสกขาบทตตยปาราชกระบไวชดวา แกลง จงตอง. ๒๔๖๐ ถ. พระ ก. ลอบประหารชวตพระ ข. ตาย แตไมมใครรเหน จงเงยบความไป ถาเทยบทางบานเมองกคงไมตองรบโทษอะไร สวน ทางพระศาสนาของเราเปนเชนนนหรอไม เพราะเหตไร ? ต. หาเปนเชนนนไม เธอผนนจะตองไดรบโทษ คอขาดจาก ความเปนภกษทนท ซงถาจะเทยบกบทางบานเมองแลว เทากบตอง ประหารชวต. เพราะการลงโทษทางพระพทธศาสนา ไมตองมผอน เปนผลงโทษ จะวาเจาตวเองตองลงโทษตวเองกวาได ยกเสยแตผท หยาบคายจนเกนสวน ถงกบผอนจบได จงเปนหนาทของเพอนกนจะ พงชวยเพมโทษ เชนคดออกจากหมเปนตน. ๓๐/๙/๖๕ ถ. ความทารณโหดราย สมเดจพระผมพระภาคเจามไดทรง โปรด ทรงคาดโทษในทางพระวนยอยางสงไวเพยงแคไหน มสกขาบท อะไรเปนหลกอาง ? ความวากระไร ? จงวามา. ต. เพยงแคขาดจากภกษภาวะ คอปรบโทษถงปาราชกเปนอยาง สง. มปาราชกสกขาบทท ๓ เปนหลกอาง. ความวา ภกษแกลงฆา มนษยใหตาย ตองปาราชก ดงน. ๒๔๗๖ ถ. อยางไรเรยกวาอวดอตตรมนสสธรรม ?


ต. อวดอตตรมนสสธรรม๑ คออวดธรรมอนนยมวาเปนธรรม ยอดเยยมในทางพระศาสนา เชนอวดวาตนไดสาเรจมรรคผล ตนเปน พระโสดาบนเปนตน อยางนเรยกวาอตตรมนสสธรรม. ๒๔๗๖ ถ. ถาไมมพระบญญตหฃามอวดอตตรมนสสธรรม ผลจกมเชนไร บาง ? ต. ยอมจะมแตผลทเลว กลาวคอความเสอมเทานนเอง เพราะ เปนความประทษรายตอพระพทธศาสนาอยางรายแรง การอวดอตตร- มนสสธรรมเปนการลวงโลก ทาใหคนมปญญานอยหลงเชอตามความ ทไมเปนจรง ยอมทาใหคนเหลานนไดรบความฉบหาย เพราะความ เชอในสงทผด ๆ สามารถจะเปนการทาลายชวตของผนนได สวนผ ทมปญญามากอาศยความตรตรองไมเชองาย กจาใหความเขาใจของ ผนนไมเชอเสย หมดความเลอมใสในพระพทธศาสนา เมอไมมผทม สตปญญานบถอแลวกจะเสอมทรามลงไป จะนบถอเลอมใสอยแตพวก ทโงเทานน พวกโงไมมวชาความรทจะเอาอะไรมาอปการะตอพระพทธ- ศาสนา เพราะพวกนนพากนเดนเขาสทางผดเสยหมด เมอเปนเชนน ไมตองสงสยเลยวา พระพทธศาสนาจะตงอยไดถาวร การทอยไดทก วนน กเพราะอาศยความเชอถอของคนทวไป พระพทธศาสนาจงจะ ๑. การอวดอตตรมนสสธรรม ประสงคธรรมชนทเปนโลกตระ ซงเปนธรรมอนพนวสยของโลก เชนอวดวาตนละกเลสไดเดดขาดเปนตน หรออวดมรรคผลกประสงคชนโลกตระ. ส. ป.


ดาเนนเขาสทางเจรญได. ๒๔๕๗ ถ. ภกษไมมศรทธา อวดวามศรทธา จะตองอาบตอะไร ? ต. ถามงอวดโลกยศรทธา ซงเรยกวา จลสทธา ตองอาบต ปาจตตย เพราะกลาวมสาวาท ถามงอวดโลกตรศรทธา ซงเรยกวา อจลสทธา ตองอาบตปาราชก เพราะอวดอตตรมนสสธรรม. ๒๑/๘/๗๓ ถ. ปาราชกสกขาบทท ๔ ภกษตองดวยรตววาทา หรอไมร ตวกตอง สงเกตไดอยางไร จงตอบอยางนน ? ต. รตววาทาจงตอง. สงเกตไดดวยองคทมเจตนาอวดดวยมง ลาภผล ถาบคคลไมรตวจะอวดดวยมงลาภอยางไรได จงเปนอนรได วาไมรกไมตองโทษ. ๒๔๕๗ ถ. อาบตปาราชกอะไรบาง ทใชใหเขาทากตอง ? ต. สกขาบทท ๒ กบท ๓ ใชใหเขาทากตอง. ๒๔๕๗ ถ. ปาราชกทง ๔ นน ภกษตองลวงครบทง ๔ หรอแตอยาง ใดอยางหนง แตตองลวงถง ๔ ครง จงเปนปาราชก ? ต. อยางนนหามได ลวงขอใดขอหนง แมแตคราวเดยวกเปน ปาราชก. ๒๓/๘/๗๒


ถ. ในปาราชกทง ๔ นน ภกษไมไดทาเอง แตใชใหเขาทา จะตองอาบตปาราชกหรอไม ? ต. ทตองอาบตปาราชกกม คอสกขาบทท ๒ ท ๓. ๒๑/๘/๗๓-๑/๑๐/๗๙ สงฆาทเสส ถ. คาทเรยกวา สงฆาทเสส แปลวากระไร ? โดยอธบาย วากระไร ? ต. แปลวาความละเมด มสงฆในกรรมเบองตนและกรรมอน เหลอ. โดยอธบายวา สงฆเปนผปรบโทษใหอยกรรม สงฆเองเปนผ ระงบอาบต. ส. ป. ถ. ภกษนอนควาทบองคใหกาเนดดวยตงใจวา เมอหลบแลวจก ไดฝนเหนอารมณอนดงาม สกกะจะไดเคลอน เมอเธอหลบแลวฝน และสกกะเคลอน ควรจะปรบอาบตอะไรแกเธอ ? ต. ควรปรบสงฆาทเสส เพราะอาการทเธอทาอยางนนกชอวา ทาความพยายามดวยกายและจต. ส. ป. ถ. ภกษเขยว ถกภกษขาว ฟองวาทากายสงสคคะกบหญง เธอ ปฏเสธ แตคาพยานโจทกมหลกฐานควรฟงเอาเปนจรงได. พระวนยธร จะตดสนลงโทษปรบอาบตอะไร ? ดวยสกขาบทอะไร ? ต. แมจาเลยไมรบ มคาพยานเปนหลกฐานเชนนน กตดสน


ลงโทษจาเลยไดอย อางนยตสกขาบทไดทง ๒ สกขาบท ตรงกบคาวา " หรอเขาวาจาเพาะธรรมอยางใด ใหปรบอยางนน " ลงโทษปรบ เปนอาบตสงฆาทเสส ดวยสงฆาทเสสสกขาบทท ๒. ๒๔๖๐ ถ. ภกษถกบงคบใหจบตองกายหญง จะพงปรบอาบตอะไร แกเธอ ? ต. แมถาบงคบใหจบตอง ถาเธอจบตองดวยมความกาหนด ควรปรบสงฆาทเสส ถาจบตองดวยความจาใจ ไมมความกาหนด ไม ควรปรบอาบตอะไร ๆ แกเธอเลย. ๒๔๖๑ ถ. หญงอนเปนวตถแหงสงฆาทเสสในขอ ๒ กบขอ ๓ ทาน ประสงคเหมอนกนหรอตางกน ? ต. ตางกน ในขอ ๒ หญงทเปนวตถใหเกดอาบตสงฆาทเสส ไมกาหนดวาหญงขนาดไหน โดยทสดหญงทคลอดออกมาในวนนน ภกษมใจกาหนดเคลาคลงจบมอหรอชองผม กตองอาบตสงฆาทเสส แตในขอ ๓ ทานประสงคเอาหญงทรจกความ. ๒๔๕๗ ถ. สามกบภรรยาโกรธกน ภกษพยายามชกโยงใหเขาดกนจน สาเรจ จะควรปรบอาบตอะไรแกเธอ ? ต. ไมควรปรบอาบตอะไร เพราะเขาไมไดหยาขาดจากกน เปน แตเพยงโกรธกนชวคราว แตถาภกษนนเขาใจวาไมควรแลวขนทาลง


คงไมพนทกกฏ. ๒๔๖๓ ถ. สกขาบทท ๖ กบท ๗ แหงสงฆาทเสส มเนอความตางกน อยางไร ? ต. ตางกนอยางน สกขาบทท ๖ ความวา กฎไมมผใดเปนเจา ของ ภกษทาเองกตาม ใหผอนทากตาม เฉพาะเปนทอยของตน พงทาใหไดประมาณ โดยยาว ๑๒ คบ๑ โดยกวาง ๗ คบ๒ ดวยคบสคต ถาทาใหใหญกวาน ตองอาบตสงฆาทเสส แตสกขาบทท ๗ กฎมทายก เปนเจาของ ภกษทาใหเกนประมาณกได ไมตองอาบต. ๒๔๘๕ ถ. มทายกมาหาภกษและกลาววา เขามใจศรทธาจะสรางกฎ ใหเธออยแลว เธอจะตองประสงคกฎนกวางยาวเพยงใด เธอไปขอใหสงฆ แสดงทใหเธอแลว และบอกทายกวา เธอจะตองประสงคกฎนน ยาว ๑๔ คบพระสคต กวาง ๙ คบพระสคต (เกนกาหนด) ควร ปรบอาบตเธอเพยงไร ? ต. ไมควรปรบอาบตอยางใดอยางหนงเลย เพราะกฎนนมทายก เปนเจาของ ทาใหเกนประมาณได. ๒๔๕๘ ถ. ภกษสรางโรงเรยนทาไดขนาด แตไมไดใหสงฆแสดงทให ๑. เทยบนวชางไมยาว ๘ ศอก ๑ นว ๒ กะเบยด กวาง ๔ ศอก ๑ คบ ๔นว ๓ กะเบยด ๒. อนกะเบยด เทยบเซนตเมตรยาว ๔ เมตร ๓ เซนตเมตรกบ ๑ มลเมตร กวาง ๒ เมตร ๓๕ เซนตเมตรกบ ๑ มลลเมตร. ส. ป.


กอน จะควรปรบอาบตเธอตามสกขาบทท ๖ หรอท ๗ แหงสงฆาทเสส หรอควรจะสรรเสรญเธออยางไร ? ต. ไมควรปรบอาบตเธอเลย กลบควรสรรเสรญเธออกวาเปนผ อดหนนในกจทชอบ ถาโรงเรยนนนเปนโรงเรยนหนงสอไทย กเปน การชวยบารงแสงสวางคอปญญา ใหสวางในบานเมองของตน. ถาเปน โรงเรยนทางธรรม กเปนการชวยสบอายพระพทธศาสนา. ๓๐/๘/๖๕-๗๓ ถ. อาบตในสกขาบทท ๖ แหงสงฆาทเสส อยางไรภกษตอง เพราะไมทา อยางไรตองเพราะทา ? ต. ตองเพราะไมทา คอไมขอใหสงฆแสดงทใหกอน, ตอง เพราะทา คอทาในทอนจากทอนสงฆแสดงให หรอทาใหลวงประมาณ. ๒๔๖๓ ถ. สกขาบทท ๘ กบสกขาบทท ๙ แหงสงฆาทเสส มความอธบาย ตางกนอยางไร ? ต. สกขาบทท ๘ มอธบายวา ผโจทไมไดเหนเขาตองปาราชก ไมไดยนคนอนบอกแลวเชอ ไมไดรงเกยจเพราะอาการ แสรงโจท เอาจง ๆ. สกขาบทท ๙ มอธบายวา เอาความของภกษอนมาใสภกษ อกรปหนงผมชอเดยวกน ใจความกคอโจทไมมมลนนเอง เปนแตไม โจทจง ๆ วาทาอยางนน สดแตจะนาความเขาใจของภกษทงหลายไป ในภกษทตนมงนน. ๔/๙/๖๔


ถ. โจทดวยเรองไมมมลในสกขาบทท ๘ และโจทดวยองเลศใน สกขาบทท ๙ แหงสงฆาทเสส ตางกนอยางไร ? จงอธบาย. ต. โจทดวยเรองไมมมลในสกขาบทท ๘ ผโจทไมไดเหนเขา ตองปาราชก ไมไดยนคนอนบอกแลวเชอ ไมไดรงเกยจเพราะอาการ แสรงโจทเอาจง ๆ. โจทดวยองเลสในสกขาบทท ๙ อาความของภกษ อนมาใสภกษอกรปหนงผมชอเดยวกน แตขาพเจาเขาใจวาเขา ไดแกโจท ไมมมลนนเอง เปนโจทจง ๆ ทาเปนพดวาไดเหนหรอไดยนเขา บอกวาภกษรปพรรณอยางนน ๆ ทาอยางนน สดแตจะนาความเขาใจ ของภกษทงหลายไปในภกษทตนแบงนน. ๒๔๖๐ ถ. อยางไรเรยกวาอาบตไมมมล ? โจทดวยอาบตไมมมลตอง อาบตอะไร ? ต. กาหนดโดยอาการ ๓ คอ ไมไดเหน ๑ ไมไดยน ๑ ไมได รงเกยจ ๑ วาภกษนนตองอาบตชอนน เรยกวาอาบตไมมมล. โจท อาบตปาราชกตองสงฆาทเสส โจทสงฆาทเสส ตองปาจตตย เพราระเปน มสาวาทอยในตว ทวาประสงคนนไมมมลทงนน. ๒๔๖๓ ถ. โจทไมมมลกบหาเลศโจทตางกนอยางไร ? ต. โจทไมมมลนน คอโจทดวยเวนจากไดเหน หรอไดยน หรอไดรงเกยจ. หาเลศโจทนน คอความเอาความผดทคนอนทามาเปนเลศ หรอเอาความผดเลกนอยทจาเลยทามาเปนเลศ โจทใหแรงถงปาราชก. ๑/๑๐/๗๙


ถ. มผมาบอกกบภกษขาววา ภกษดาตองปาราชก ภกษขาว เชอตามคาบอกนน โจทภกษดาดวยอาบตปาราชก สงฆพจารณาไมได จรง ควรปรบภกษขาวดวยอาบตอะไร ? ต. ไมควรปรบภกษขาวดวยอาบตอะไรเลย. เพราะอธกรณท เธอโจทนน เปนอธกรณมมล. ๒๔๖๒ ถ. ภกษมเจตนาเตมตามสกขาบท โจทภกษอนดวยอาบตปาราชก ทตนไดยนบอกเลา แตเสรมใหแรงวาตนไดเหนเอง คาโจทของเธอ จดวามมลหรอไม ? ต. คาไดยนบอกเลา จดวามมล แตคาทเสรมใหแรงเกนกวา ทตนไดยนบอกเลามานน จดวาไมมมล. ๒๔๕๗ ถ. ภกษโจทภกษอนดวยอาบตไมมมล ตองอาบตกสถาน ? ต. ตองอาบต ๒ สถาน โจทดวยปาราชก ตองสงฆาทเสส โจทดวยสงฆาทเสส ตองปาจตตย โจทดวยอาบตตาลงมา ตองปาจตตย ในมสาวาทสกขาบท. ๒๔๕๘ ถ. ความเปนจรง จาเลยเปนผไมบรสทธ แตโจทกไมทราบ โจทขนดวยอธกรณทตนเขาใจวาไมมมล ในเมออธกรณถงทสดโจทจะ ถกปรบฐานไหนหรอไม ? เพราะเหตไร ?


ต. โจทถกปรบฐานเปนสงฆาทเสส เพราะเจตนาของโจท. ๒๔๖๒ ถ. ภกษแดงไดรบคาบอกเลาวาภกษดาลวงปาราชก เชอและ โจทภกษดา แตพจารณาไดความวาไมจรง เชนนคาโจทของภกษแดง จดวามมลหรอหาไม ? จงอธบาย. ต. จดวามมล. เพราะคาวามมลในสกขาบทน หาไดหมายเอา อาการทเปนจรงทงนนหรอโดยเอกเทศไม หมายเอาไดเหน ไดฟง หรอรงเกยจโดยอาการ ในเรองนภกษแดงไดรบคาบอกและเชอ จง โจทตามนน จดเขาในองคคอไดฟง. ๒๔๕๗ ถ. ภกษแกลงกลาวหาดวยอาปตตาธกรณอนหามลมได ตอง อาบตอะไร และอาปตตาธกรณอยางไร ชอวาหามลมได ? ต. กลาวหาดวยปาราชกอนหามลมได ตองอาบตสงฆาทเสส กลาวหาดวยสงฆาทเสสหามลมได ตองอาบตปาจตตย. อาบตเชนนนท กลาวหาโดยไมไดเหนเอง ไมไดยนมาแตผอนบอก หรอไมไดรงเกยจ วานาจะเปนได ชอวาหามลมได. ๒๔๕๘ ถ. ภกษไมโจทออกชอตรงๆ แตพดวาตนเหนคนรปรางเชน นน อาการเชนนน และอน ๆ เชนนน ลวงปาราชกสกขาบทสดแต จะใหความสงสยตกอยในภกษทตนชง แตความนนไมจรง ดงน จดวา โจทไมมมล หรออางเลศโจท ?


ต. ถาเพงเฉพาะวตถทภกษนนโจท จดวาโจทไมมมล ถาเพง เฉพาะอาการทโจท จดวาอางเลศโจท. ๒๔๕๖ ถ. ภกษพากเพยรเพอทาลายสงฆใหแตกกน ควรทาอยางไร แกเธอ ? ต. ควรจะกลาวหามปรามกอน เหนไมฟง ควรสวดสมนภาสน. ๒๔๕๗ ถ. ภกษทาสงฆใหแตกกน เปนอาบตอยางไร ? ต. ถาชนตนกาลงเธอพยายามอย มภกษอนตกเตอนแลวไมหยด ยง เปนอาบตทกกฎ ถาถงสงหสวดกรรมเพอใหละพยายามนน จบ คราวแรกไมละ เปนอาบตทกกฎ จบคราวละ ๒ ไมละ เปนอาบต ถลลจจย จบคราวทสดไมละ เปนอาบตสงฆาทเสส ถากาลงเธอพยายาม อย ไมมภกษอนหามปราม และสงฆกไมไดสวดกรรมลงโทษเธอ เธอทาตลอดจนสงฆแตกกนเชนนน เปนอาบตทกกฎตลอดมา. ๑๒/๑๐/๗๘ ถ. ภกษพากเพยรเพอทาลายสงฆใหแตกกน สงฆกนแตกตาม มงหมายอยางหนง ไมแตกกนสมมงหมายอยางหนง เธอคงตองอาบต สงฆาทเสสอยางเดยวกนหรออยางไร ? ต. เธอยงไมตองอาบตสงฆาทเสสทง ๒ อยาง เพราะสงฆยงไมได สวดกรรม ครนสงฆสวดกรรมจบ ๓ ครงแลว เธอยงประพฤตอย เชนนน สงฆจะแตกกนหรอไมแตกกนกตาม เธอตองอาบตสงฆาทเสส. ๒๔๗๖


ถ. การสมคบรวมคดกบคนผด พระศาสดาไมโปรดมใชหรอ ถา อยางนนทรงหามไวในสกขาบทไหนบาง ? จงแสดง. ต. ทรงหามไวในสงฆาทเสสสกขาบทท ๑๑ คอ หามไมใหประ- พฤตตามภกษผทาลายสงฆและสกขาบทท ๖, ๙, ๑๐, แหงสปปาณวรรค คอ หามไมใหชวนพอคาผซอนภาษเดนทางดวยกน และหามไมใหคบภกษ และสามเณรผกลาวคดคานพระธรรมเทศนาของพระพทธเจา. ๒๔๕๙-๖๒ ถ. การคบปาปมตร พระศาสดาทรงบญญตหามไวดวยสกขาบท ไหนบาง ? ต. ทรงหามไวในสกขาบทท ๑๑ แหงสงฆาทเสส และสกขาบท ท ๖-๙-๑๐ แหงสปปาณวรรค. ๒๔๖๓ ถ. ภกษวายากสอนอยางไร จงสมควรทสงฆจะสวดกรรม อนเปนฐานแหงการตองอาบตสงฆาทเสส ในเมอไมละกรรมนน ? ต. คอประพฤตตนเปนคนหวดอ ไมรบคาสอนคาเตอนในทาง สกขาบทอนเนองในอทเทส (คอพระปาฏโมกข) จากเพอนพรหม- จรรย กลบโตแยงไปตาง ๆ. ๓๐/๗/๖๗ ถ. เพราะความเปนผวายากสอนยาก เปนปจจยใหภกษถกปรบ โทษทางวนยเปนไฉนบาง ?


ต. ถกปรบโทษทางพระวนย เปนสงฆาทเสสตามสกขาบท ท ๑๐, ๑๑, ๑๒, ๑๓, กได หรอถลลจจยและทกกฎในบรพประโยคแหง การลวงสกขาบทเหลานกได เปนอาบตปาจตตยตามสกขาบทท ๘ แหง สปปาณวรรค และท ๑ ท ๓ แหงสหธรรมวรรคกได. ๒๑/๘/๗๓ ถ. ภกษทาอยางไร เรยกวาประทษรายสกลและตองอาบตอะไร ? ต. ภกษทาอยางน คอยอมตวใหชาวบานเขาใช เชนเขาวาน ใหจดหรอเกบดอกไมเปนตน หรอใหของแกชาวบาน อยากไดลาภ สกการะมาก โดยอาการประจบประแจงอยางน เรยกวาประทษรายสกล เมอเธอทาอยางนแลว สงฆควรไลออกเสยจากวดเพอทรมานใหรสก ครนภายหลง เธอยงกลบตเตยนสงฆตาง ๆ ควรฉดคราเธอมาในทาม กลางสงฆใหสงฆสวดกรรม ๓ ครง ถาเธอไมละ สวดสมนภาสน จบครง ท ๑ เปนทกกฎ เมอจบครงท ๒ เปนถลลจจย ท ๓ เปนอาบตสงฆาทเสส. ๒๔๕๗ ถ. ภกษประจบคฤหสถ เหตไฉนทานจงเรยกประทษรายสกล ? ต. เพราะตดศรทธาเลอมใสของเขาในบญกศลโดยตรงเสย ให เลอมใสดวยอานาจการประจบของตน. ๒๔๖๓ ถ. ภกษยอมตนลงเปนคนใชของคฤหสถ เพอใหเขาชอบพอ สงฆมอานาจทาอยางไรแกเธอบางหรอไม ? จงชหลก. ต. สงฆมอานาจไลเสยจากวด ถากลบตเตยนสงฆ ภกษอน


หามไมฟง สงฆมอานาจสวดกรรมเพอใหละขอทประพฤตนนเสย ช สงฆาทเสสท ๑๓ เปนหลก. ๒๔๕๗-๖๒ ถ. ในสงฆาทเสส ๑๓ ขอ ขอไหนมโทษมากทสด ? ไฉนจง ตอบอยางนน. ต. ขอท ๑๐ มโทษมากทสด เพราะการทาลายสงฆใหแตก จากหม ไดชอวาทาลายประโยชนของคนมากใหเสยไป เปนบาป หนกทสด ในพระพทธศาสนาทานจดเปนอนนตรยกรรม จงตอบ อยางนน. ๒๔๕๙-๖๒-๗๒ ถ. ในสงฆาทเสสทง ๑๓ ขอนน ขอไหนภกษลวงเขาแลวเปน คนเลวทรามทสด เพราะเหตไร ? ต. ขอ ๑๐ ภกษลวงเขาแลวเปนคนเลวทรามอยางทสด เพราะ อาศยหมอยแลวยงทาลายหม ทงเปนอนนตรยกรรมดวย. ๓/๙/๗๔ ถ. สงฆาทเสส ๑๓ นน ตงแตสกขาบทไหน มกาหนดในการ ตองอยางไร ? ตองเขาแลวจะปฏบตอยางไร ? ต. สงฆาทเสสตงแตสกขาบทท ๑ ถงท ๙ ตองในขณะทา และ ตงแตสกขาบทท ๑๐ ถงท ๑๓ ตองในเวลาจบสวดสมนภาสนครงท ๓ สกขาบทเหลาน ลวงเขาแลวมวธปฏบตดงน ตองบอกภกษดวย กนในวนทลวง ไมเชนนน ตองอยปรวาสกรรมตลอดวนทปกปดไว


เสรจแลว ตองประพฤตมานตเพมเตมอก ๖ ราตร แลวจงขออพภาน- กรรมตอสงฆครบคณะ ๒๐ รป. ๒๔๕๘ ถ. ทาไมสงฆาทเสส ๔ สกขาบทขางปลาย จงกาหนดเวลา ตองอาบตไวเชนนน ? อธบาย. ต. เพราะเปนความผดชนดเพงเรมกอตวขน ซงตอไปอาจกอ ความเสยหายถงหมคณะ จงใชวธตกเตอนหามปรามกนเองไดกอน ๓ ครง ถายงดอดงถอทฏฐมานะกลา จงปรบอาบตเทากบลงโทษเพราะ หวดอ รวมกบความเสยหายทเรมขนนนดวย สวนอก ๙ สกขาบท ขางตนลวงละเมดกเปนความเสยหายหยาบคาย จงปรบไดทนท. ๑/๑๐/๗๙ ถ. อาบตทตองดวยไมตงใจ โทษอยางสงเพยงชนไหน ทา อยางไรจงจะพนโทษชนนนได ? ต. อยางสงเพยงอาบตสงฆาทเสส เชนสกขาบทท ๕ ซงวาดวย การชกสอ. ทจะขามพนโทษนน คอ :- ก. ตองรบบอกแกภกษอน ไมใหลวงไปจนถงวนใหม. ข. ตองขอใหสงฆสวดลงโทษใหไปอยมานด. ค. ตองประพฤตมานต ๖ วน ๖ คน ในระหวางนตองประพฤต กจวตรตาง ๆ ตามกฎ เชนรวมกนรวมนอนกบเพอนภกษไมได. ฆ. เมออยมานตครบกาหนดแลว ตองขอใหสงฆตงแต ๒๐ รป ขนไปสวดอพภานใหพนโทษ นเปนวธปกต แตถาภกษปกปด


ไมบอกแกภกษ ปลอยใหลวงวนไปเทาใด ตองอยปรวาสสนวนเทานน. ๓๐/๗/๖๗ ถ. สกขาบทท ๓ แหงสงฆาทเสสวา ภกษมความกาหนดอย พดเกยวหญง ตองสงฆาทเสส ถาเธอไมไดพดเกยวดวยวาจา เขยน หนงสอเกยว แลวสงไปใหหญงอาน รความ จะวนจฉยวาอยางไร ? ต. วนจฉยวา ตองสงฆาทเสส ตามสกขาบทท ๓ แหงสงฆา- ทเสสนน เพราะหนงสอใชแทนคาพดได. ๓๑/๘/๗๑ ถ. สามภรยาหยากนแลวกด โกรธเคองกนแตไมถงหยากน กด ภกษเปนกลปกะของเขา หวงจะใหเขาปรองดองกน ไดพดไกล เกลยใหคนดกน เธอนนจะตองอาบตอะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ไมตองอาบต เพราะไมไดมงหมายความเปนผวเปนเมย ของเขา เปนแตมงจะใหเขาสามคคปรองดองกนเทานน. ๒๖/๘/๖๘ ถ. เมอเจาอาวาสสงใหภกษลกวดเรยนธรรม เธอยงดอดงไมเรยน ตามคาสง เจาอาวาสเหนวาตกเตอนหลายครง กยงถอรนไมทาตาม จดวาเปนคนวายากสอนยาก จงนาตวมาทามกลางสงฆ เพอสวดสมน- ภาสนใหละทฏฐนนเสย แตเธอกลบคานวา ทาอยางนไมถกแผนพระ วนย จะตดสนวากระไร ? เหตไรจงตดสนอยางนน ? ต. เจาอาวาสผด. เพราะการทเธอดอดานเชนนนเกยวกบการ ปกครอง หาเกยวดวยพระบญญตอนทรงอนญาตใหสวดสมนภาสนไม


คาคานของลกวดชอวาถกในขอน. แตพระลกวดกผด ทถอรน เพราะ ความเกยจคราน ไมเคารพผปกครองเหนอตน ซงตกเตอนโดยชอบ ธรรมอนเปนไปเพอความเจรญ คาตกเตอนของเจาอาวาส ในขอน ถกตอง เปนความเออเฟอด. ๒๗/๘/๗๐ ถ. สงฆยอมไลภกษประพฤตเชนไรออกเสยจากวด ? ต. สงฆยอมไลภกษผประจบคฤหสถ ซงเรยกวาประทษรายสกล ออกเสยจากวด.๑

๑๒/๑๑/๕๕ ถ. คนวางายสอนงาย เมอมอยในคณะใด ยอมทาใหคณะนน เจรญ เพราะฉะนน พระบญญตเพอใหสงฆกระทานคคหกรรมแก ภกษผประพฤตเปนปฏปกษแกธรรมขอนนมหรอไม ? จงอางหลก. ต. ม. ยกสงฆาทเสสขอท ๑๒ เปนหลก ใจความวา ภกษ วายากสอนยาก ภกษอนหามไมฟง สงฆสวดกรรมเพอจะใหละขอท ประพฤตนน ถาไมละตองสงฆาทเสส. ๒๒/๘/๖๙ ถ. ในสงฆาทเสส สกขาบทไหน ภกษตองเพราะมราคะ, และ สกขาบทไหน ตองเพราะมโทสะเปนเคามล ? ต. ตงแตสกขาบทท ๑ ถงท ๔ ภกษตองเพราะมราคะเปน ๑. เดมไมมเฉลย ส. ป.


เคามล. สกขาบทท ๘ ท ๙ ภกษตองเพราะมโทสะเปนเคามล. ๓๐/๘/๗๑ ถ. ในอาบตสงฆาทเสสขอไหนบางทตองในเวลาทา ขอไหน บางไมตองในเวลาทา และผทตองอาบตเชนนแลว จะทาใหตนบรสทธ ดวยอาการอยางไร ? จงอธบาย. ต. ตงแตขอ ๑ ถงขอ ๙ ตองในขณะทา. ตงแตขอ ๑๐ ถง ขอ ๑๓ ไมตองในขณะทา ตอสงฆสวดสมนภาสนแลวยงดอรนอย จงตอง. ผตองอาบตสงฆาทเสสแลว พงทาตนใหบรสทธไดดงน ขนตนตองบอกกลาวแกภกษรปใดรปหนงในคนวนนน แลวประพฤต วตรเรยกวามานต ๖ ราตร จงขอใหสงฆตงแต ๒๐ รปขนไปสวด อพภาน ถาปกปดไวลวงวนเทาใด ตองอยปรวาสครบวนเทานนกอน จงประพฤตมานตและขออพภานตามนยทกลาวแลว ในระหวางทอย ปรวาสนน หากขนตองครกาบตเขาอก ตองกลบประพฤตปรวาส และขอมานตใหม ปรวาส มานต ปฏกสนา และอพภาน เหลาน รวมเรยกวาวฏฐานวธ. ๒๒/๘/๖๙-๑๕/๗/๗๐ ถ. ทาผดอยางไร จงตองถลลจจย ? จงยกอทาหรณ. ต. อทาหรณ เชนภกษอวดอตรมนสสธรรมแกผใด ผนน ยงไมเขาใจ ตองถลลจจยาบตเปนตน. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. อาบตถลลจย เมอกลาวโดยความประสงคในพระปาฏโมกข


สาหรบลงโทษแกภกษผประพฤตลวงพระบญญตดวยอาการอยางไร ? ต. สาหรบลงโทษแกภกษผพยายามจะประพฤตลวงในปาราชก สกขาบท หรอสงฆาทเสสสกขาบท แตทาความผดยงไมถงทสด ดงกลาวไวในสกขาบทนน เชนพยายามจะฆามนษย ใหประหารแลว แตผนนไมตาย เชนนจะปรบอาบตปาราชกไมไดอยเอง แตจะวาไม มโทษกไมไดเหมอนกน เพราะเหตนน ทานจงปรบอาบตหยอนลงมา ดวยยกอาบตถลลจจยขนปรบ. ๔/๙/๖๔ ถ. อาบตถลลจจย ใชปรบแกภกษผทาเชนไร ? ต. ใชปรบแกภกษผกระทาผดโดยทางออม ทไมตรงตอพทธ- บญญตทเดยว ซงเปนบรพประโยคแหงปาราชกและสงฆาทเสส เชน ภกษพยายามใหนาอสจเคลอน แตไมเคลอนในขณะททา หรอไม เคลอนเลย ดงน กปรบอาบตถลลจจย. ๓/๖/๕๗-๑๕/๗/๗๐ ถ. จงอธบายถงวธออกจากอาบตสงฆาทเสสแตโดยยอ ? ต. เมอแนใจวาเปนอนตองสงฆาทเสสแลว พงแจงความนน แกสงฆทมภกษอยางตาเพยง ๔ รป ขอและประพฤตมานตใหถกระเบยบ ๖ ราตร๑ เสรจแลว จงมาขออพภานตอสงฆทมภกษไมนอยกวา ๒๐ รป ๑. นกเรยนพงเขาใจอยางนวา เมอตองสงฆาทเสสแลว บอกแกภกษรปใดรปหนงไวกอน แลวเขาไปหาสงฆแจงใหสงฆทมภกษอยางนอย ๔ รป ทราบความทตนตองอาบตอยางนนแลว ขอและประพฤตมานต ๖ ราตร. ส. ป.


สงฆสวดอพภาน ระงบอาบตนนเสย จงเปนผบรสทธตามเดม. แตถา ผตองอาบตนนปกปดเสย ไมบอกแกภกษดวยกน ปลอยใหวนลวง เทาใด ตองประพฤตมานตและขออพภานตอพระสงฆตามธรรมเนยม. ๙/๓/๕๖-๑๖/๑๑/๖๒ ถ. ภกษตองสงฆาทเสสแลวจะตองปฏบตอยางไร จงจะบรสทธ จากอาบตได ? ต. ปฏบตอยางน คอเมอตองอาบตสงฆาทเสสแลว ตองรบ ไปบอกแกภกษรปใดรปหนง อยาปกปดไวใหลวงราตรไปได แม ปกปดไวนานสนวนเทาใด กตองอยปรวาสสนวนเทานน ถาแม ตนมไดปกปดกจะตองประพฤตแตมานตเพยง ๖ ราตร หรอ ๖ วน กบ ๖ คนเทานน นอกจากนแลวตองมาขออพภานตอสงฆมประมาณใหได ๒๐ รปเปนกาหนด ปฏบตอยางนจงจะบรสทธจากอาบตสงฆาทเสสได. ๒๔๕๗-๕๘ อนยต ถ. สกขาบทเชนไร เรยกอนยตสกขาบท ? จงอธบายพอ ใหไดความ. ต. สกขาบททกาหนดอาบตไวไมแนนอน เรยกวาอนยต- สกขาบท. โดยอธบายวา สกขาบททเรยกวาอนยตน ไมเหมอน กบสกขาบทอน ๆ สกขาบทอน ๆ นน ปรบอาบตไวโดยชดเจน


เชนภกษลวงอยางนน ตองอาบตอยางนน สวนอนยตสกขาบทนน ยงไมปรบอาบตไวโดยตรง แลวแตผลวงจะลวงอยางไหน จงจะ ปรบอาบตลงไปได เทาทวางไวอยางน กเพอจกไดเปนคมอของ พระวนยธรจะพงหยบยกขนพจารณา แลวจงปรบอาบตภายหลง. ส. ป. ถ. อนยต ๒ มไวทาไม ? เพราะไมมอาบตแผนกหนง. ต. แมไมมอาบตแผนกหนงกจรง แตการทมอนยตไวนนกเพอ เปนคมอของพระวนยธร สาหรบยกขนวนจฉยอนวาทาธกรณอนไม แนนอน ซงเกยวกบผหญง. ๓/๖/๕๗-๒๒/๒/๕๘ ถ. ทลบตากบทลบหตางกนอยางไร ? ทานกลาวไวในขอไหน ? ต. ทลบตานน ไดแกสถานทมฝา มกาแพง มมาน มฉากหรอ มเครองปดบงอน ๆ อนจะใหคนรความอยขางนอกแลเขาไปไมเหน คนอยขางใน หรอไกลตา ทมดคนแลไมเหน เชนในกฎ ในเรอน ในปา ในทงกวาง. ทลบหนน ไมมเครองบงอยางใดอยางหนง คนรความอาจแลเหนไดถนด แตฟงเสยงพดไมไดยน เชนกลางวด กลางทง กลางบาน ตางกนอยางอยางน๑ ทานกลาวไวในอนยตขอ ๑-๒ ๑. นกเรยนจะตอบแตสน ๆ เอาแตใจความวา ทลบตา หมายถงสถานทกาบง หรอทไกลตา และทมด ซงผอนมอาจเหนได. ทลบห หมายถงสถานทไมมเครองกาบงผอนอาจแลเหนได แตพดไมไดยน ดงนกได.


และโอวาทวรรคขอ ๑๐ อเจลวรรคขอ ๔ ขอ ๕ แหงปาจตตย. ๒๐/๑๑/๕๗ ถ. ความแปลกกนของอนยตทง ๒ สกขาบทเปนอยางไรบาง ? ต. ความแปลกกนของอนยตทง ๒ สกขาบทนน ดงน สกขาบท แรก กลาวถงทกาบงซงเรยกวา " ลบตา " และอชฌาจารอาจถง ปฐมปาราชก สกขาบทหลง กลาวถงทแจงแตหาง พดฟงไมได ยน ซงเรยกวาท " ลบห " และอชฌาจารเพยงสงฆาทเสสเปนอยางสง โดยสมควรแกสถานท. ๑๒/๑๒/๕๗ ถ. ภกษยนพดกบหญง ๒ ตอ ๒ ในทลบคนแหงหนง จะตอง อาบตอะไร ? ต. เมอกลาวตามอนยตสกขาบท ควรปรบอาบต ๒ หรอ ๓ สถาน โดยควรแกทางพจารณาไดจรงและเปนสตย.๑

๕/๙/๖๖ ถ. ภกษลวงอนยตสกขาบท แตไมมโจทฟอง เธอจะตอง อาบตอะไรหรอไม ? ต. ถาเธอไมไดทาความเสยหายอยางอน เปนแตประพฤตผด บางอยาง เชนนงกบหญง ๒ ตอ ๒ ตองอาบตปาจตตยตามสกขาบท ๑. ในปญหาบงเพยงยนพดในทลบ ฉะนน นกเรยนจะตอบโดยตรงกได โดยวนจฉยตาม ปญหา คอ ถาพดเกยวตองอาบตสงฆาทเสส ถาไมไดเกยวตองอาบตปาจตตย เพราะอยใน ทลบ. ส. ป.


ท ๔ ท ๕ แหงอเจลกวรรคในปาจตตยกณฑ ถาเธอทาความเสยหาย อยางอนเพมเขามา กตองอาบตตามโทษนน. ๓๐/๗/๖๗ นสสคคยปาจตตย จวรวรรค ถ. ผาอะไรเรยกอตเรกจวร ? ต. ผานอกจากไตรจวร เปนผาทไดประมาณ ควรวกปหรอ อธษฐาน คอกวาง ๔ นว ยาว ๘ นว ดวยนวพระสคต โดยกาหนด อยางตา และเปนผาทพอประสงคแลว ไมมทหวงวาจะไดมาอก เรยกวา อตเรกจวร. ๙/๓/๕๖ ถ. มพระพทธประสงคอยางไร จงทรงหามไมใหภกษเกบ อตเรกจวร ? ต. มพระพทธประสงคเพอปองกนความสรยสรายและความมก มากของภกษ จงทรงหามไว. ๓/๖/๕๗ ถ. ตางวาภกษเกบอตเรกจวรไวถง ๒ เดอน จะปรบเปนอาบต นสสคคยปาจตตยดวยสกขาบทอะไร ?


ต. ถาอยในกาหนดพระอนญาตพเศษ เชนอจเจกจวรอยใน จวรกาลเปนตวอยาง ปรบไมได นอกจากน จวรไดปจจยในสกขาบท ท ๓ แหงจวรวรรค ปรบดวยสกขาบทนน อจเจกจวรลวงกาล ปรบดวยสกขาบทท ๘ แหงปตตวรรค อตเรกจวรสามญ ปรบดวย สกขาบทท ๑ แหงจวรวรรค. ๕/๗/๖๐ ถ. ผาเชนไรเปนอตเรกจวร ผาเชนไรเปนกาลจวร ผาเชนไร เปนอกาลจวร มอายตางกนอยางไรหรอเทากน ? ต. ผาทไดมาใหม ยงไมไดอธษฐานหรอวกป เรยกวา ผาอตเรกจวร. ผาทเกดขนในกาลจวรโดยปกต ตงแตแรมคา ๑ เดอน ๑๑ ถงกลางเดอน ๑๒ ถาไดกรานกฐน กาลจวรยดไปถง เพญเดอน ๔ เรยกวาผากาลจวร. ผาอกาลจวรนนคออตเรกจวร นนเอง แตมอายตางกน คอผาอตเรกจวรเกบไวได ๑๐ วนเปน อยางมาก ผากาลจวรมอายมากนอยตามกาลจวร ผาอกาลจวร ถาภกษประสงคจะทาจวรแตยงไมพอ และมทหวงวาจะไดอย มอาย เดอน ๑ เปนอยางมาก ถาไมมทหวงกเทากนกบอตเรกจวร เมอ ไดผามาแลวตองกาหนดตามอายผาเกาและใหม ทมากนอยกวากนเทาใด ถาเกบผานนไวได ๑๕ วนแลว จงไดผาใหม ตองกาหนดตามอาย ผาใหมคอ ๑๐ วน ถาเกบไวได ๒๒ วนแลว จงไดผาใหมมาอยางน ตองกาหนดตามอายของผาเกาคอ ๗ วน. ๑๖/๑๑/๖๒


ถ. พระบญญตทใหประโยชนพเศษแกภกษในจวรสมย (คราว ถวายจวร) มอยางไรบาง ? ต. คอ ทรงอนญาตใหภกษทรงอตเรกจวรไดเกน ๑๐ วน และ อยปราศจากไตรจวรไดตลอดจวรกาล ไมตองอาบตตามสกขาบทท ๑ ท ๒ แหงจวรวรรค. ทรงอนญาตใหฉนคณโภชนและปรมปรโภชน ไดไมตองอาบต ตามสกขาบทท ๒ ท ๓ แหงโภชนวรรค. รบนมนต ฉนแลวไปทอนจากทนมนตนนกอนฉนกด ฉนกลบมาแลวกด โดย ไมลาภกษอนไมตองอาบต ตามสกขาบทท ๖ แหงอเจลกวรรค. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ภกษมหรโอตตปปะอยเตมท อาจตองอาบตไดหรอไม ? จงบรรยายคาทตอบนนใหเหนสม. ต. อาจตองได บางสกขาบททเปนอจตตกะ เชนเกบอตเรกจวร ไวเกนกวา ๑๐ วน ไมวกปอธษฐาน นอกกาล เปนตวอยาง. ๓๐/๘/๖๕ ถ. คาวา จวร หมายเอาผาทงหมด ตงแตกวาง ๔ นว ยาว ๘ นว ดวยนวพระสคตขนไป ใชทวไปในสกขาบททกลาวถงจวร หรอ เฉพาะสกขาบทไหน ? ต. ไมทวไปทงหมด เฉพาะในสกขาบทท ๑, ๕, ๖, แหงจวร- วรรค ในสกขาบทท ๕, ๖, แหงปตตวรรค ในสกขาบทท ๕ แหง โอวาทวรรค ในสกขาบทท ๑ๆ แหงสราปานวรรค ในสกขาบท


ท ๑๐ แหงสหธรรมกวรรค. ๑๒/๑๐/๗๘ ถ. ภกษรสกวาผาทาใหเกดอาบตจกจกนก จงถอแตผา ๓ ผน ไมขอไมรบของใครหมด เธอยงอาจตองอาบต เพราะเรองผาอกได หรอไม ? จงแถลงคาทตอบนน. ต. อาจตองไดเหมอนกน เชนอยปราศจากไตรจวรผนใดผน หนง ในเมอไมมสมยเปนตน. ๓๐/๘/๖๕ ถ. ผาทเรยกวาผาไตรครองนน เปนผาชนดไหน ? ต. ผาไตรครองนน คอ สงฆาฏ จวร สบง เปนผาทภกษ พนทอธษฐานไวสาหรบตวเปนชดพเศษ ซงตางจากผาอตเรกนน ๆ นเรยกวาไตรครอง. ส. ป. ถ. ทเรยกวาอยปราศจากไตรครองนน มกาหนดกนอยางไร ? ต. มกาหนดดงน (กลาวเฉพาะภกษทอยในวด) กฎมบรเวณ ภกษอยผเดยว กาหนดเอาเครองลอมเปนเขต ถาไมมบรเวณ กาหนดเอากฎ. กฎมบรเวณเปนทอยแหงภกษมากรป กาหนดเอากฎทไวผา ไมมบรเวณ กาหนดเอาหองทไวผา ถาหอง ๑ มหลายรปใหกาหนด ดวยหตถยาสในระหวางตนกบผา. ศาลาและอน ๆ อนเปนสาธารณสถาน พงกาหนดเวลาใช


รปเดยวหรอหลายรป. โคนไมและทแจงมเครองลอม กาหนดเอาเครองลอม ถาไม มเครองลอม โคนไมกาหนดแดนทเงาแผในเวลาเทยง ทแจงกาหนด ดวยหตถบาสในระหวางตนกบผา สวนหตถบาสนน ทานกาหนดไววา วดจากตนไปหาทเอาผาไวใหไดศอก ๑ ในระหวาง ถาอยหางกวาน เรยกวาอยปราศ. ส. ป. ถ. ไตรครองเปนวปปวาส ภกษผเปนเจาของจะพงเสยสละ วาอยางไร ? ต. เสยสละวาอยางน อท เม ภนเต ตจวร รตตวปปวตถ อญตร ภกขสมมตยา นสสคคย อมาห อายสมโต นสสชชาม. ๑/๑๐/๗๘ ถ. ภกษเกบอตเรกจวรไวถง ๓ เดอน จะตองอาบตนสสคคย- ปาจตตยหรอไม ? ถาเหนวาตอง จะปรบดวยสกขาบทอะไร ? ต. ถาอยในภายในกาหนดพระอนญาตพเศษ เชนอจเจกจวรอย ในภายในจวรกาลเปนตวอยาง เธอหาตองอาบตนสสคคยปาจตตยไม. ถานอกจากน อตเรกจวรสามญ ปรบดวยสกขาบทท ๑ แหงจวรวรรค จวรไดปจจยในสกขาบทท ๓ แหงจวรวรรค ปรบดวยสกขาบทนน อจเจกจวรลวงจวรกาล ปรบดวยสกขาบทท ๘ แหงปตตวรรค. ๔/๙/๖๔ ถ. ภกษไดผามาประสงคจะทาจวร แตยงไมพอ มหวงอยวา


จะไดมาอก จงเกบผาไวได ๑๕ วน แลวไดผาใหมมาอก เชนน จะทาจวรอยางชาไดกวน ? ต. ทาอยางชาได ๑๐ วน เพราะไดผาใหมมาแลว เปนอน หมดอายเดอน ๑ ผานนตกเปนอตเรก จงทรงไวได ๑๐ วนเปน อยางยง (เมอเหนวาทาไมทน กจงวกปเสย ถอนวกปแลวทาตอไปได). ๑๒/๑๐/๗๘ ถ. สกขาบทท ๑ กบสกขาบทท ๓ แหงจวรวรรค ความแยง กนหรอไม ? จงอธบายใหเหนจรง. ต. สกขาบททง ๒ น ความไมแยงกนเลย เพราะสกขาบทท ๑ นนเปนบญญตสาหรบผาทเปนอตเรกจวรแลว สวนสกขาบทท ๓ เปนบญญตสาหรบผาทเกดขนแกภกษ แตจะทาเปนจวรยงไมพอ เธอยงหวงวาจะไดผามาเพมเตมอยอก ซงยงไมนบวาเปนอตเรกจวร ถาไดผามาพอแลวสนความหวงเมอใด ผานนเปนอตเรกจวร ตก อยในบญญตแหงสกขาบทท ๓ เมอเปนดงน จงไดกลาววาขอความ ใน ๒ ขอไมแยงกนเลย. ๒๔๕๖-๕๗-๕๘-๖๐ ถ. ภกษณไดแกคนเชนไร ? ต. ไดแกผหญงทบวช ไดรบอปสมปทา ๒ ฝาย คอฝาย ภกษณ ๑ ฝายภกษอกฝาย ๑ และทงบวชเปนพระนงเหลองหมเหลอง ซงตางจากหญงชาวบาน. ๒๔๕๗


ถ. จวรชนดไหนเรยกวาจวรเกา ? ต. จวรทบรโภคใชสอยแลวแมครงเดยว เรยกวาจวรเกา. ส. ป. ถ. คาวาจวรในสกขาบทท ๔ แหงจวรวรรค ทานประสงคเอา ผาชนดไหน ? ต. คาวาจวรในสกขาบทท ๔ แหงจวรวรรค ทานประสงคเอา ผาทเปนบรขารสาหรบนงหมทงสน รวมเรยกวาจวร. ส. ป. ถ. ภกษใชใหหญงชาวบานซกยอมจวรเกา ดวยเขาใจวาไมใช ภกษณไมมโทษ สาหรบทางพระวนย พระวนยธรจะวนจฉยวา กระไร ? ต. วนจฉยวา แมใชหญงชาวบานซงมใชภกษณกจรง ใหเขา ซกยอมจวรเกาเชนนน หาเปนอาบตไม แตกไมพนจากความ นาเกลยด เพราะเปนสงไมดงาม ไมควรทา (สมควรปรบอาบต ทกกกฎ). ส. ป. ถ. ภกษจะใหจวรแกนางภกษณทไมใชญาต ไดบางหรอไม ? ต. ไดบาง โดยอาการแลกเปลยนกบของอน. ๒๔๖๒ ถ. เหตไฉน พระศาสดาจงทรงตงสกขาบทเนองดวยการขอไว เปนหลายสกขาบท ?


ต. เพราะคนมกขอไมเปนทพอใจของคนผถกขอ และคนผถก ขอเลา ไมใหกไมเปนทพอใจของผขอ จะทรงตดความไมเปนทพอใจ ของกนและกนเสย จงไดทรงตงสกขาบทเนองดวยอาการขอไวเปน หลายสกขาบท. ๑๒/๑๒/๕๗ ถ. ภกษขอคฤหสถ ตองอาบตอะไร ? ต. ภกษขอจวรแตคฤหสถผมใชญาต มใชปวารณา ไดมา เปนนสสคคยปาจตตย เวนแตขอในสมย คอในเวลามจวรถกชง หรอหายเสย ขอโภชนะอนประณตแตคฤหสถผเชนนนไดมาเปน ปาจตตย ขอบณฑบาตแตคฤหสถผเชนนน ไดมาตองทกกฎ เวน แตอาพาธ. ๒๔๗๐ ถ. ภกษขอจวรแตคนมใชญาต มใชปวารณา เพอตนเอง เชนไรเปนอาบตนสสคคย ? เชนไรเปนอาบตปาจตตย ? ต. ไมมสมย ภกษขอจวรแตคนมใชญาต มใชปวารณา เปนนสสคคยปาจตตย. ถาไมใชญาต แตคนเคยปวารณา ขาด ปวารณาแลว ภกษถอเอาเคานน ขอจวรไดมา เปนปาจตตย อยางเดยว. ๓๐/๘/๗๑ ถ. ภกษตองการจวรและขอกะคฤหสถ ควรหรอไมควร ? ต. ถาขอกะคฤหสถผเปนญาตหรอปวารณา ควร. ถาเขาไมใช


ญาตไมใชปวารณา เมอมสมยคอมจวรถกลก ถกชง หรออนตรายไป ดวยอนตรายอยางใดอยางหนง ขอเขาได ควร ไมมสมย ไมควร แมมสมยเชนนนแลว กตองรจกประมาณในการขอ ถาจวรหาย หรออนตรายไป ๓ ผน ขอได ๒ ผน ถาอนตราย ๒ ผน ขอได ๑ ผน ถาอนตรายผนเดยวขอเขาไมได.๑

๑๒/๑๑/๕๕ ถ. คนเชนไรเรยกวาญาต ? คนเชนไรเรยกวาปวารณา ? ต. คนทเปนเชอสายสบเนองถงกนทางมารดากด ทางบดากด ตลอด ๗ ชวคน คอนบชนตนเปนหนง ขางบน ๓ ขางลาง ๓ เรยก วาญาต คนผอนญาตใหภกษมความตองการดวยปจจยขอได เรยก วาคนผปวารณา แสดงไวในคมภรวภงค ๔ พวก คอ ปวารณา กาหนดปจจย ๑ ปวารณากาหนดกาล ๑ ปวารณากาหนดทง ๒ อยาง ๑ ปวารณาไมกาหนดทง ๒ อยาง ๑. ๓๐/๘/๗๑ ถ. วธนบญาตทางพระวนยนนนบอยางไร ต. นบญาตทางพระวนยนนทานจดเปน ๗ ชน คอนบตงแตตว ภกษขนไปหาผใหญได ๓ ชน คอชน พอ แม อาว นา เปน ๑ ชน ป ยา ตา ยาย เปน ๑ ชน ทวดซงเปนพอแมของ ป ยา ตา ยาย เปน ๑ ชน และนบลงไปหาผนอยชนลก ๑ ชน หลาน ๑ ชน เหลน ๑ ชน รวมเปน ๖ ชน และนบทงตวดวย คอพวกทเปนพนองของ ๑. เดมไมมเฉลย. ส. ป.


ภกษอก ๑ รวมทงสนดวยกนเปน ๗ ชน สวนทเปนเขยสะใภของ ญาตนน ๆ ทานไมนบเปนญาตดวยเลย เวนแตเขยสะใภนน ๆ จะ เปนญาตอยกอน โดยเนองสายโลหตฝายใดฝายหนง ทเปนญาตอยแลว. ๒๔๕๗ ถ. การขอปจจย ๔ เชนไรทรงหาม เชนไรทรงอนญาต ? ต. ขอแตสหธรรมก คอภกษสามเณร มารดา บดา ญาต คนปวารณา ทรงอนญาต. จวรหามไมใหขอตอคฤหสถ นอกจาก นเวนแตขอในสมย คอมจวรชง ถกลก หรอมจวรเสยหาย และในคราวทฤดรอนยงเหลออกเดอน ๑ ทมพระอนญาตใหแสวงหา ผาอาบนาฝนได.๑ บณฑบาต หามไมใหขอตอคฤหสถนอกจากทระบ ชอมาแลว เวนแตอาพาธ. เสนาสนะ มจากดใหขอสมภาระพอทา กฎยาว ๑๒ คบ กวาง ๗ คบ ดวยคบพระสคต. เภสช ระบไว เพยงทปวารณา สนนษฐานไดตามบณฑบาต ไมอาพาธ ทรงหามไมใหขอ ตอคฤหสถนอกจากระบชอมาขางตน อาพาธขอได. ๔/๙/๖๐-๔/๙/๖๔ ถ. ภกษขอจวรตอสามของนองสาว เธอจะตองอาบตอะไร ? ต. ถาสามของนองสาวเปนญาตกด มใชญาตแตปวารณากด ไมตองอาบตอะไร ถามใชญาตและมใชปวารณา เปนเพยงนองเขย ๑. ผาอาบนาฝนแมถงคราวถงฤดแลวจะขอเขาตรง ๆ ไมได ทานหามไวในคมภรวภงคไดแต เพยงพดเปรย ๆ บอกเขาวา บดนถงกาลแหงผาวสสกสาฎกแลวละ ไดเพยงแตแนะนาใหเขาร เทานน. ส. ป.


ตองนสสคคยปาจตตย เวนไวแตสมย. ๕/๙/๖๖ ถ. ภกษขอจวรจากภรยาของพ จะใชไดหรอไม ? ต. ถาภรยาของพเกยวเปนญาตอยดวย หรอไมใชญาตแตได ปวารณาไวเชนนน ได. อกอยางหนง แมเขาไมไดเปนญาต ไมได ปวารณาไว แตภกษมจวรหาย หรอถกโจรชง ไดสมยดงกลาวไว ในจวรวรรคท ๑ กใชได. ๒๔๕๘ ถ. ภกษขอจวรจากศษยของตน ขดของทางพระวนยหรอไม ? ต. ถาศษยของตนเปนญาตหรอไดปวารณาไว ขอไดไมขดของ หรอไมไดเปนญาตและไมไดปวารณาไว แตถาภกษมจวรหาย หรอถก โจรชงไปเสย ไดสมย กขอไดตามควร. ๒๔/๑๑/๖๓ ถ. ในสมยเชนไร ภกษจงจะขอของจากคฤหสถผทมใชญาต และมใชปวารณาได ? ต. สมยทมจวรฉบหายเสย เชนมขโมยลกไป หรอไฟไหม เปนตน หรอมบาตรแตกราวไมตากวา ๕ แหง หรอ ๑๐ นว ขนไป หรอภกษเปนไขเดนไปบณฑบาตไมได ในสมยเชนกลาวมาน ขอของตอคฤหสถทมใชญาตหรอมใชปวารณาได. ๒๔๕๗ ถ. จะยกสกขาบทไหนขนอางไดหรอไมวา แมภกษถกขอคราว


ทควรขอ กยงตองรจกประมาณในการขอ ? ต. ยกสกขาบทท ๖ แหงจวรวรรค นสสคคยปาจตตย ซง มความวา ในสมยเชนนน คอสมยทภกษมจวรอนโจรลกไป หรอม จวรอนฉบหายเสย จะขอเขาไดแตเพยงผานงหมเทานน ถาขอให เกนกวานน ไดมาตองนสสคคยปาจตตย ดงน ขนอาง. ๒๔๕๗ ถ. สกขาบทท ๘ กบสกขาบทท ๙ แหงจวรวรรค ตางกนหรอ เหมอนกนอยางไร ? ต. ตางกน. สกขาบทท ๘ คฤหสถผทจะถวายจวรแกภกษ มคนเดยว ภกษเขาไปกาหนดใหเขาหาจวรทดกวาแพงกวาทเขากาหนด เดม. สวนสกขาบทท ๙ คฤหสถทเขาจะถวายแกภกษมหลายคน ภกษเขาไปพดใหเขารวมทนกนเขา เพอซอจวรทดกวาแพงกวาทเขา กาหนดเดม. ส. ป. ถ. ถามผนาคาจวรมาถวาย ภกษจะพงปฏบตอยางไร ? ต. ถาภกษตองการจวร กพงแสดงคนวดหรออบาสกวา ผนน เปนไวยาจกรของภกษทงหลาย ครนเขามอบหมายกนแลว แต ไมกลบมาบอก หรอผรบกไมไดนามาบอกวารบไว เชนนหามมให ภกษไปเรยกรอง ถาเขากลบมาบอก เมอปรารถนาจวร กพงแจง ความประสงคของตนแกผทรบมอบหมายไวนน กลาวคอทวงหรอ เตอนไดเพยง ๓ ครง ถายงไมได ใหไปยนแตพอใหเขาเหนไดอก


๖ ครง (หากจะทวงอยางเดยว ๖ ครง หรอยนอยางเดยว ๑๒ ครง กได) ถาทวงหรอยนภายในกาหนดนน ไดมาเปนการด ถาไมไดขน ไปทวงหรอยนเกนกาหนด ไดมา ตองนสสคคยปาจตตย ถาไปทวง และยนครบกาหนดแลวไมได ใหบอกกบเจาของเดมวาของนนไม สาเรจประโยชนแกตน ใหเขาเรยกคน และในระหวางทไปทวงหรอ ยนนน ทานหามมใหนงบนอาสนะของเขา มใหรบอามสของเขา มใหแสดงธรรมแกเขา ถาขนไปนงบนอาสนะหรอรบอามส หรอแสดง ธรรมอยางใดอยางหนง ชอวาทาการยนใหเสยไป. ส. ป. ถ. เมอมผตองการจะถวายจวรแกภกษรปหนง ไดนาคาจวร มาหาภกษแสดงความประสงค ภกษกแสดงไวยาจกรให เขากได จดการมอบหมาย สงใหเขาชวยจดจวรถวายแกภกษชอน และได แจงใหภกษทราบเรองโดยละเอยดแลว ครนเมอภกษตองการ เขา ไปทวงเขาถง ๖ ครง จงไดมา เมอเปนเชนน ภกษนนจะตองอาบต อะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ไมตองอาบตอะไรเลย. เพราะวาการทวงกบการยนทาน อนญาตใหหกกนได คอทวง ๑ ครงเทากบยน ๒ ครง หรอยน ๒ ครง เทากบทวง ๑ ครง โดยนยน ภกษไปทวง ๖ ครง กหกการยนหมด ไปยนอกไมได ถาภกษไปยนอยางเดยวคงยนได ๑๒ ครง ฉะนนการท ภกษไปทวงเขาถง ๖ ครง จงไดมานน จงไมตองอาบตในเพราะเหตน ส. ป.


ถ. ถาภกษไปทวงและยนครบกาหนดแลว แตไมได ทงไมได กลบไปบอกใหเจาของเดมทราบ เธอจะมโทษอยางไร ? เพราะอะไร ? ต. ถาไมสาเรจ ไมไดกลบมาบอกเจาของเดม ทานปรบอาบต ทกกกฎ เพราะละเลยวตร. ส. ป. ถ. กปปยการกเชนไร ภกษควรเรยกรอง ? เชนไรไมควร เรยกรอง ? จงแสดง. ต. กปปยการกทภกษหรอทายกไมไดแสดงให เขาอาสารบ เอาเอง ในทตอหนาภกษกด ทายกกด จาพวกหนง. กปปยการกท รบมลคาไวลบหลงภกษ โดยไมมาบอกใหภกษทราบ ทงผมอบ และผรบจาพวกหนง. ๒ จาพวกนภกษเรยกรองไมได กปปยการกทภกษ แสดงใหและเมอเขามอบหมายแลว กไดกลบมาบอกใหภกษทราบ หรอ เขาตกลงกนเองเรยบรอยแลว มาบอกใหภกษทราบเหลานเรยกรองได. ส. ป. ถ. ไวยาจกรกบกปปยการก ตางกนหรอเหมอนกนอยางไร ? ต. ตางกน. ไวยาจกร ตามพยญชนะแปลวา ผทาการ ขวนขวาย ตามความหมาย หมายถงคฤหสถผทาการประจาของ สงฆ กปปยการก ตามพยญชนะแปลวา ผทาใหสมควร ตาม ความหมาย หมายถงคฤหสถผทากจการบางอยางบางครง เทาทภกษ มอบหมายใหทากจทไมควรแกภกษ ใหเปนสงทควร. ส. ป.


โกสยวรรค ถ. สนถตไดแกอะไร ? อยางไหนทรงหาม อยางไหนทรง อนญาต ? ต. ไดแกเครองลาดอยางหนง ทเขาเอาขนเจยมหรอเสนไหม มาลาดซอนกนขนบนพนทเสมอ แลวเอานาขาวเปนตนเทลง กระทา ทเรยกวาหลอ ไมใชทอ. สนถตท ก. หลอดวยขนเจยมเจอดวยไหม ข. หลอดวยขนเจยมดาลวน ค. หลอดวยขนเจยมดาเกน ๒ สวน เจอดวยขนเจยมขาว ขนเจยมแดงอยางละ ๑ สวน ฆ. หลอขนใหม โดยไมตดสนถตเกาคบ ๑ โดยรอบ (คบสคต) มาปนลง เหลาน ทรงหาม สนถตทหลอดวยใชขนเจยมดา ๒ สวน ขนเจยมขาวสวน ๑ ขนเจยมแดงสวน ๑ และเมอหลอตดเอาสนถตเกาคบ ๑ (คบสคต) มาปนลง นทรงอนญาต.๑

๑๒/๑๑/๕๕-๒๓/๑๐/๗๗ ถ. ในนสคคยปาจตตย มสกขาบททเกยวกบนางภกษณก สกขาบท คอสกขาบทอะไรบาง ? ต. ม ๓ สกขาบทคอสกขาบทท ๔-๕ แหงจวรวรรค สกขาบท ท ๗ แหงโกสยวรรค. ๙/๑๐/๗๖ ๑. วธหลอ ไดเคยเหนทเชยงตงเขาทากน เขาเอาไมทาเปนแบบสาหรบหลอ จะเลกใหญอยางไร กไดตามตองการ แลวเอาขนแกะลาดลงในแบบ แตงเสนใหเสมอ แลวเอานาขาวทผสมกบนา ทแชจากนาชนดหนง (จาชอไมได) เทลงจนทวมขนแกะและมไมอดวางทบอยขางบน มเครองอด หรอทบใหแนนเกบไวคางคนหนง จงเปดแบบนาออกผงไวพอแหงกใชได จะทาใหญเทาผาหมนอน กได. อมรา ฯ


ถ. สกขาบทหามรปยะ สาหรบภกษมมาในทไหน มโทษ อยางไร ? สาหรบสามเณรมมาในทไหน ? มโทษอยางไร ? ต. สาหรบภกษมมาในโกสยวรรคบทท ๘-๙ มโทษเปน นสคคยปาจตตย. สาหรบสามเณร มมาในสกขาบทท ๑๐ แหง สามเณรานสกขา มโทษเปนทณฑกรรม. ๑๒/๑๐/๗๘ ถ. เงนทองเปนของทชาวโลกนยมกนทงนน พระศาสดาทรง หามใหภกษรบ เพราะเหตไร ? ต. ถาภกษรบเองหรอใหเขาเกบไวให กจะยวใหทวความ ปรารถนายงขน เปนเหตใหสะสมมากขนทกท เปนอาการทไม สมควรแกเพศและความประพฤตของตน ทงตองเปนกงวลทจะตอง ระวงรกษา จะไปไหนกตองเปนหวงใย ไมไดรบความสะดวกปลอด โปรงใจ เปนเหตขดของแกความสขสาราญ และในครงนนภกษ มกอยปาอาจถกโจรผรายแยงชงไดงาย ลอแหลมตออนตรายแกชวต และพรหมจรรย เหตนนพระศาสดาจงทรงหาม. ๑๖/๑๑/๖๓ ถ. การทภกษรบเงนและทองไมดอยางไร ทานจงปรบโทษ เปนนสสคคยปาจตตย ? ต. การทภกษรบเงนทองไมดหลายอยาง คอ ๑. เปนเหต ใหสะสมสมบต เมอเปนเชนน ความอยากไดทรพยสมบตกจะทว มากขนทกท ๆ แตนนกจะเกดกงวลขน กลาวคอภกษจะตองเกบ


จะตองรกษา ไมมเวลาเลาเรยน เจรญศลสมาธปญญา ๒. การ เกบเงนและทองไวมาก ๆ เชนนน อาจเปนเหตใหถงอนตรายแกชวต กเปนได ๓. ภกษเปนผอาศยบคคลอนเลยงชวต ไมจาเปนตอง สะสมทรพยสมบตไวมาก ซงเปนกรยาทไมสมควรแกสมณะ อนไม ตางอะไรจากคฤหสถ เพราะเหตนน ทานจงปรบโทษถงนสสคคย- ปาจตตย. ๒๒/๗/๕๘ ถ. ทองและเงนกด ของใชทเปนทองและเงนกด เปนวตถให ตองอาบตดวยอาการอยางไรบาง ? ต. ตองนสสคคยปาจตตย เพราะรบหรอใชใหผอนรบ หรอ ยนดทองและเงนทเขาเกบไวเพอตน และทาการซอขายดวยรปยะ ตองทกกฎ เพราะจบตองของทเปนอนามาส. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ภกษ ๒ รปดวยกน ชวนกนไปเทยว แตไมมไวยาจกร หรอกปปยการกไปดวย รปหนงใหเขาเอาคาใชจายใสยามใหแลว ตนนาไปเอง รปหนงใหเขาเอาใสกระเปาให วานผอนยกใหแลว ขน รถหรอลงเรอไป เมอจะใชจายกบอกใหเขาหยบเอาเอง เธอทง ๒ รปน ถาทานเปนพระวนยธรจะวาอยางไรแกเธอ ? จงตอบใหมหลก. ต. ถาขาพเจาเปนพระวนยธร กตองปรบอาบตนสสคคย- ปาจตตยแกเธอทง ๒ รป รปทใหเขาใสยามใหนน ตองเพราะใช รปยะดวยตนเอง รปทใหเขาใสกระเปาให ตองเพราะเกบและบงคบ


ใหใชจายรปยะ ยกสกขาบทท ๔ แหงโกสยวรรค ความวา ภกษ ทาการซอขายดวยรปยะ คอของทเขาใชเปนเงนทองเปนหลกสาหรบ วนจฉย. ถ. ภกษไปฉนในทนมนตแหงหนง ทายกไดถวายมลคาจตปจจย และไดมอบมาแกกปปยการก ครนมาถงกฎแลว ภกษจงสงใหกปปย- การกเกบไวในตลนกญแจแลว ภกษไดรกษากญแจไวเอง เชนน จะผดทางพระวนยอยางไรบาง ? ต. เมอวนจฉยดตามทางพระวนยแลว ตามในสกขาบทท ๑๐ แหงจวรวรรค ทานกลาววา เมอมผนามลคาจวรมาถวาย ภกษตอง การ กพงแสดงไวยาจกรใหเขา และใหบอกวาผนเปนไวยาจกร ของภกษทงหลาย หามแสดงไวยาจกรเฉพาะตน นสอใหเหนวา ทานอนญาตใหผอนรกษา มใชใหตนรกษาเอง การทภกษแสดง ทเกบให ทงรกษาลกกญแจไวเองเชนนน คงไมพนจากอาบต นสสคคยปาจตตย เพราะรกษาลกกญแจเองกเทากบรกษามลคานน ไวเอง เวนแตไมจบตองเทานน นอกนนสาเรจอยแกภกษทงสน. ส. ป. ถ. ภกษรบธนบตรดวยเขาใจวาไมใชเงนทอง เธอจะตองอาบต อะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ตองอาบตนสสคคยปาจตตย เพราะธนบตรเปนของทเขา ใชแทนเงนและทอง แมวตถอน ๆ ถาเขาสมมตขนใชแทนเงนและ


ทอง สาหรบใชซอขายกนในทนน ๆ วตถนนกไมควรแกภกษ ถา ภกษรบเองหรอใชเขารบมาเพอตน กไมพนจากอาบตนสสคคยปาจตตย ถาเปนเพยงจบตอง กตองทกกฏ. ส. ป. ถ. เงนทองเปนของสาเรจประโยชนในสงทตองการไดสะดวก แกผเปนเจาของมใชหรอ เหตไรในพระวนยจงหามมใหรบและให ผอนรบ โดยทสดยนดในเงนทองทเขาเกบไวเพอตนกหาม มเปนอน ตดความสะดวกแกสาวกไปหรอ ? จงบรหารคาทตอบนน. ต. จรงอย เงนทองเปนของใหความสะดวกแกผเปนเจาของ แตสาหรบผทละครอบครวคฤหสถานทรพยสมบตบวชแลว กแปลวา เลกความตองการอะไรตออะไรตาง ๆ ซงเกยวดวยเงนทอง หวง ความปลอดโปรงความสงบเปนเบองหนา ไมตองทาการงานหาเลยง ชพอยางฆราวาส สวนปจจยทจาเปนเชนอาหาร กเนองดวยผอน ชวยเลยงดอปถมภตามควร และทงยงทรงผอนใหขอสงทควรจาก ผเปนญาตและผปวารณาได โดยทสดมผศรทธานารปยะมาเพอภกษ จะไดรบสงทควรตามตองการ กทรงอนญาตใหแสดงไวยาจกรได เชนนจะวาพระวนยตดความสะดวกจงไมชอบ. ทงเงนทองเมอมอยกบ ตนแลวยงเปนทางใหเกดโลภะ เกดความทะยานอยากอยางอน ๆ อก ซงไมใชทางดาเนนของผสมณะ. ขอทรายยงเปนภยแกตนอกใน เรองโจรผรายจะทาอนตราย ตองเปนทกขรอนในใจอนบรหาร ไม เปนอนเลาเรยนศกษาบาเพญสมณกจได ซงไมตางอะไรกบคฤหสถ.


ตามทกลาวมาโดยยดยาวน กลบนาจะนาใหเหนพระมหากรณาและ ความฉลาดของพระพทธเจาเสยอก ไมเปนการทาความขดของแก สาวกเลย. ๓๐/๗/๖๗ ถ. รปยะยอมเปนของมประโยชนมากมใชหรอ เหตไฉนจง ทรงหามไมใหภกษรบ ถงแกปรบเปนนสสคคยปาจตตย ? ต. เปนประโยชนมากจรงในบางคราว แตกอาจนาโทษมาให มากเหมอนกน พงเหนในการทโจรปลนฆาเจาทรพยเปนตน เพราะ ปรารถนาทรพย เงนทองเปนของทใคร ๆ กตองการ และยงทาใหเกด ความโลภยง ๆ ขนไปอกดวย บางคนทมโลภเจตนาแรงกลาแสวง หาในทางสจรตไมได กมกหาในทางทจรต เชนลกขโมยหรอแยง ชงเปนตน บางทกทารายรางกายหรอฆาเจาของเสยดวย คนทม เงนทองเกบไวมาก ๆ ชอวามภยแกตวอยเสมอ ระวงรกษาไมดก อาจมอนตรายขนได เพราะฉะนน เงนทองไมใชเปนของทใหความ สขโดยสวนเดยว พวกภกษเปนผมอาชญาอนวางเสยแลว ปราศจาก เครองปองกนรกษา หากมเงนทองเกบไว จกเปนเหตใหมคนคด ปองรายมากขนเพอหวงเงนทอง พลาดทาอาจถกแยงชงทารายรางกาย หรอถกประหตประหารกได และเปนเหตใหทวความโลภดงกลาวแลว จกไปมวหวงใยเสยในเรองการเกบรกษา ไมเปนอนประกอบสมณธรรม อกประการหนง ภกษเปนผอาศยชาวบานเลยงชพ ไมจาเปนนกทจะ ตองเกบเงนทองไวดวยตนเองสาหรบใชจาย เพราะเหตดงกลาวแลว


จงหามมใหภกษรบ. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. เจกขายชามารองขาย ภกษตองการ จงใหผาสบงไป เจก ถวายชาแกเธอสมราคาสบงนน ดงน เธอลวงสกขาบทไหนหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. นาจะเหนวาเปนการแลกเปลยน ลวงนสสคคยปาจตตย ตามสกขาบทท ๑๐ แหงโกสยวรรค แตในอาบตวาร๑ ในเมอสมราคากน ทานอนญาต๒ จะปรบดวยสกขาบทท ๙ แหงวรรคนนกไมไดเหมอนกน เพราะไมไดซอดวยรปยะ. ๒๑/๑๑/๕๗ ถ. ภกษแลกของกบสามเณร ของทไดมาเปนนสสคคยหรอไม ? และอาศยอะไรเปนหลกจงตอบอยางนน ? ต. ไมเปน. อาศยขอ ๑๐ แหงโกสยวรรค ซงทรงหามวา ไม ใหภกษแลกเปลยนสงของกบคฤหสถ เปนหลก. ๓/๖/๕๗ ถ. ภกษแลกเปลยนสงของกบคฤหสถ ตองอาบตอะไร ? ถา แลกเปลยนกนกบสหธรรมกควร หรอตองอาบตเชนนนเหมอนกน ? และถาภกษมความปรารถนาสงของอยางใดอยางหนง ทาอยางไรจงไม ๑. มหาวภงค ๒/๒๐๐. ๒. แมไมสมราคากน คอฝายภกษใหมากกวา กเหนวาไมเปนอาบต เพราะเธอยอมใหเขาเอง แตทเจกจะใหมากกวานนเหนจะเปนไปไมได ถงหากจะมไดบาง กคงไม เปนอาบตเชนเดยวกน. แตถาภกษตอเขาดวยตนแลวจงตกลงกน เชนนไมพนอาบตนสสคคย- ปาจตตย. ส. ป.


เปนอาบตเชนนน ? ต. ตองอาบตนสสคคยปาจตตย ควร. ตองใหคฤหสถเปน ไวยาจกรจดการให หรอภกษกลาวดวยกปปยโวหารกใชได คอ กลาววา เรามของสงนเราไมตองการ จะตองการของสงนนของเขา ถาภกษไมเหนแกของตนราคามากกวา หรอของเขาราคานอยกวากเปน การตกลงกน ถาภกษยงเกยวดวยราคาไมสมกนกอยาเอา ถาเขาขน ราคาของเราใหอก หรอเขาลดราคาของเขาใหนอยลง ภกษเหนวา สมควรกน กเปนอนสาเรจ. ๑๓/๑๑/๕๘ ปตตวรรค ถ. บาตรชนดไหนเรยกวาอตเรกบาตร ? เมอภกษมอตเรกบาตร เชนนนแลว จะเกบไวไดมกาหนดกวน ? ถาพนจากนนควรทา อยางไร ? ต. บาตรทนอกจากบาตรอธษฐาน เรยกวาอตเรกบาตร จะ เกบไวไดเพยง ๑๐ วนเปนอยางยง ถาพนจากนนตองวกป. คอทา ใหเปนของ ๒ เจาของ. ส. ป. ถ. เมอภกษไดบาตรใหมมา จะอธษฐานใชสอยเสยใหหมดมด หรอ จะตองเกบไวทาไม ? ต. สาหรบบาตรทภกษจะอธษฐานไวสาหรบตวนน ทานทรง อนญาตใหอธษฐานไวใบเดยวเทานน จะเปนใบท ๒-๓ ขนไมได ถา


ขนอธษฐานขนไวเปนใบท ๒-๓ กไมเปนอนอธษฐาน หรอเรยกวา อธษฐานไมขน ถาทงไวลวง ๑๐ วนไป กคงตองอาบตนสสคคย- ปาจตตย. ส. ป. ถ. ภกษไดบาตรมา ๓ ใบ ปรารถนาจะอธษฐานใชเปนบาตร ครอง เพอฉลองศรทธาของเขา แตนกถงพระพทธบญญตทานกหาม ไมใหใชบาตรอธษฐานเกน ๑ ขนไป ทาอยางไรจงจะใชเพอฉลอง ศรทธาของเขาได ? ต. ได. ทานหามมใหอธษฐานเกน ๑ ขนไปกจรง แตกมหนทาง ทจะอธษฐานใชสอยใหทวถงได คอปจจทธรณใบท ๑ อธษฐานใบ ท ๒ เมอปจจทธรณแลว เหนวาลวง ๑๐ วน กวกปเสย เมอจะ อธษฐานใบท ๓ กปจจทธรณใบท ๒ มาวกปเสยอก เมอตองการอก กถอนจากวกปมาอธษฐาน เปลยนกนไปโดยนยน แมสกกใบกได ทานไมหาม. ส. ป. ถ. ลองอธบายด เหตอะไร พระพทธเจาจงทรงตงสกขาบท ปองกนไมใหภกษขอของคฤหสถเปนหลายแหง ? ต. เพราะผทเขามาบรรพชาอปสมบทในพระศาสนา ยอมม อธยาศยตาง ๆ กน ทเปนผมอธยาศยสภาพเรยบรอยและมสนโดษมกนอย กม มอธยาศยหยาบ มความโลภมกมาก มสงนแลวอยากไดยง ๆ ขน ไปไมมทสนสดกม ดวยเหตน พระองคจงทรงตงสกขาบทเกยวดวย


การขอไวเปนหลายสกขาบท เพอปองกนภกษจาพวกหลงนมใหขอของ จากคฤหสถจนเกนพอด ใหรจกประมาณในการขอ เพราะตามปกต ผถกขอยอมไมเปนทพอใจ ขอเขา ๆ ไมใหเกดบาดหมางใจกน หรอ ขอของเขาดวยไมรจกประมาณ ผใหกอดหนาระอาใจ. คนจนมแต ศรทธากลา ขอเขากคงให แตเขาชอกชา อาจเปนเหตใหสกลนน ลมจม พงเหนอนาปณฑกเศรษฐเปนตวอยาง มใจศรทธา ทาบญ ใหทานจนจวนไมมอะไรตดตว มความเสยหายเชนนน พระองคจง ทรงตงสกขาบทปองกนไว. ๙/๓/๕๖-๓/๖/๕๗-๑๕/๗/๗๐ ถ. ถาจะมทางททรงผอนใหขอไดบาง ? จงแสดง. ต. เสนาสนะ ทรงอนญาตใหขอไดทวไป แตตองทาจากด ประมาณ ปจจยอนเหลอ ขอคฤหสถผเปนญาตหรอผปวารณาได สหธรรมกไมหาม คฤหสถนอกจากน ขอไดเฉพาะคราว ในคราว ไตรจวรเสยหรอถกลก ขอใหพอมนงหม บาตรมรอยราวถง ๑๐ นว ขอบาตรใหมได อาพาธ ขอบณฑบาตและเภสชได. ๑๒/๑๑/๕๗ ถ. เภสช ๕ อะไรบาง ? รบประเคนแลวเกบไวฉนไดเพยงกวน ? ต. เภสช ๕ คอ เนยใส เนยขน นามน นาผง นาออย รบ ประเคนแลว เกบไวฉนไดเพยง ๗ วน. ๑๒/๑๑/๕๕-๑๒/๑๑/๕๗ ถ. ในเภสช ๕ นาตาลทรายควรนบเขาในเภสชไหน ? และจะ


พงเกบไวไดกวน จาเดมแตรบประเคนแลว. ต. นาตาลทรายนบเขาในนาออย เกบไวไดเพยง ๗ วน จาเดม แตรบประเคนแลว. ๗/๙/๖๑ ถ. ภกษรบประเคนนาผงไวลมเสย ปลอยใหลวงไปถง ๑๐ วน เขาใจวายงไมลวง ๗ วน เธอจะตองอาบตอะไรหรอไม ? ต. ตองอาบตนสสคคยปาจตตย. ๓๐/๘/๖๕ ถ. ภกษรบประเคนนาตาลทราย กาแฟ และนมไวลวง ๗ วน แลว ยงขนเอามาฉนอย ดวยคดวาตนเปนไข พระวนยธรควร ลงโทษทานอยางไร ? หรอจะอภยโทษฐานไหน ? ต. ไมอภยเลย. ตองปรบตามความผด ดงน เปนนสสคคย- ปาจตตย เพราะรบประเคนนาตาลทรายไวเกนกาหนด เปนทกกฎ เพราะฉนนาตาลนน. สวนนมถาฉนในกาล เปนปาจตตย เพราะฉน โภชนะทรบประเคนไวคางคน ถาฉนนอกกาล เปนปาจตตย เพราะ วกาลโภชนะ สวนกาแฟจดเขาในพวกยาวชวก รบประเคนแลวฉน ไดตลอดกาล นอกจากระคนดวยอยางอน. ๓๐/๗/๖๗ ถ. เภสช ๕ ภกษรบประเคนไวลวง ๗ วน และเสยสละแลว ผรบเสยสละถวายคน ภกษผรบควรจะบรโภคหรอไม หรอควรทาอยางไร ?


ต. ภกษรบเภสชทเสยสละโดยกาลเชนนนแลว ไมควร บรโภคกลนกน แมบรโภคใชสอยทาแผลหรอทาแกขดตามอวยวะ รางกายกไมควร แตนอมไปใชในสงทไมไดใชเกยวของในรางกาย เชนทานามนใชตามประทปเปนตน ใชได ถาภกษผมใชเจาของเดม ใชบรโภคกลนกนไมควร แตบรโภคภายนอก เชน ทาอวยวะ รางกายควร. ส. ป. ถ. ผาอาบนาฝนนนเปนผาชนดไหน ? มกาหนดใหแสวงหา หรอทานงหมไวอยางไร ? ต. ผาสาหรบผลดอาบนา แตในทนเพงเฉพาะใหใชในฤดฝน จงเรยกวาผาอาบนาฝน ในระหวางกาลกาหนดใหอธษฐานใชสอย ถาพนกาลแลวใหวกป มกาหนดใหแสวงหาและทานงหมไว ดงน ตงแตแรม ๑ คา เดอน ๗ ถงเพญเดอน ๘ เปนเขตแสวงหา ตงแต ขน ๑ คา เดอน ๘ ถงเพญเดอน ๘ เปนเขตทานงหม ถาแสวงหา หรอทานงหมใหลวงลากาหนดเขามา ตองเปนนสสคคยปาจตตย. ส. ป. ถ. ภกษใหจวรแกภกษอนแลว โกรธ ชงเอาคนมา ตาม สกขาบทท ๕ แหงปตตวรรค ปรบเพยงนสสคคยปาจตตยเทานน เหตไฉนทานจงไมปรบเปนอวหาร ? ต. เพราะเธอทาดวยสกสญญา คอสาคญวายงเปนของตนและ


เจาของเดมคอภกษผใหยงมกรรมสทธในจวรนนอย ทานจงไมปรบ เปนอวหาร. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. จงชแจงใหเหนวา ภกษใหบรขารแกผอนแลว ภายหลง ชงเอาคนมาเสย เธอสมควรจะไดรบโทษอยางไรบาง ? ต. ภกษใหบรขารแกผอนนน ถาใหจวรแกภกษดวยกน ภาย หลงโกรธ ชงเอาคนมา ตองอาบตนสสคคยปาจตตย ถาใหบรขาร อนนอกจากจวร แลวชงเอาคนมา หรอใหบรขารแกอนปสมบน แลว ชงเอาคนมาดวยความโกรธ ตองอาบตทกกฎ แตถาใหเขา ไปแลว ภายหลงเหนวาไมเปนประโยชนแกเขาเอากลบคนมา ไมเปน อาบต. ส. ป. ถ. ทายกจะถวายผาอจเจกจวร (คอผาจานาพรรษารบดวน) ถวายไดตงแตวนไหน ? รบแลวเกบไวไดเพยงไร ? ถาเกบไวใหเกน ไปจะตองอาบตอะไร ? ต. ถวายไดตงแตเดอน ๑๑ ขน ๖ คา. ภกษรบแลว พรรษา ไมขาด เกบไวไดจนถงวนเพญเดอน ๑๒ ไมตองวกปและอธษฐาน ถาไดกรานกฐน เกบไวไดอกจนถงวนเพญเดอน ๔. พนจากนไปแลว ถาเกบเอาไวไมไดวกปอธษฐาน ผานนเปนนสสคคย ภกษตอง ปาจตตย. ๒๔/๖/๕๗


ถ. ตางวาภกษเกบอตเรกจวรไวถง ๒ เดอน จะปรบเปนอาบต นสสคคยปาจตตย ดวยสกขาบทอะไร ? ต. ถาอยในกาหนดพระอนญาตพเศษ เชนอจเจกจวรอยใน จวรกาลเปนตวอยาง ปรบไมได นอกจากน จวรไดปจจยในสกขาบท ท ๓ แหงจวรวรรค ปรบดวยสกขาบทนน อจเจกจวร ลวงจวรกาล ปรบดวยสกขาบทท ๙ แหงปตตวรรค อตเรกจวรสามญ ปรบดวย สกขาบทท ๑ แหงจวรวรรค. ๕/๗/๖๗ ถ. พจารณาไปตามสกขาบทนน ๆ มขอซงเกยวดวยจวรยงมาก เพอจะตดความยงยากในเรองน ใชจวรเสยแตเฉพาะผาครองจะเปลอง ความเปนอาบตในเรองจวรไดหรอไม หรอเหนวากระไร ? ต. เปลองไดบางแตยงไมหมด เพราะแมไตรครอง ถาภกษ ปฏบตไมถกระเบยบ กอาจตองอาบตไดเหมอนกน เชนอยปราศจาก จาพรรษาอยในปายงไมไดรบสมมต มเหตขน เกบไตรครองไวในบาน เกน ๖ คน ซงเปนฐานใหตองอาบตนสสคคยปาจตตย. และถาไม เออเฟอตอผาครอง กตองอาบตทกกฎไดเหมอนกน. ๓๐/๗/๖๗ ถ. กาลแหงจวรมกาหนดอยางไร ? ภกษไดรบยกเวนในคราวน อยางไรบาง ? ต. กาลแหงจวรมกาหนดอยางน ไมไดกรานกฐน เดอน ๑ ทายฤดฝน คอตงแตแรมคา ๑ เดอน ๑/ ถงวนเพญเดอน ๑๒. ได


กรานกฐน ขยายออกไปตลอดฤดหนาวอก ๔ เดอน คอถงเพญ เดอน ๔. ภกษไดรบยกเวนในคราวน เกบอตเรกจวรไวไดเกน ๑๐ วน อยไมครบไตรจวรกได เกบอจเจกจวรไวไดตลอดคราว ฉน คณโภชนและปรมปรโภชนได รบนมนตฉนไวแลว จะไปในทอน ไมตองลา ตามสกขาบทท ๖ แหงอเจลวรรค. ๑๒/๑๒/๕๗-๑๖/๑๑/๕๘ ถ. ในประเภทแหงนสสคคยปาจตตย มขอยงยากกเรองทเกยว กบผา อดฉงนไมไดวา " อกาลจวร อจเจกจวร อตเรกจวร " นหมายความเหมอนกน หรอตางกนอยางไร ? ขอนกวนยจงแสดง สกนฟง. ต. จวรอนเกดขนนอกเขตจวรกาล นอกเขตอานสงสกฐน เรยกวา อกาลจวร. ตงแตขน ๖ คาเดอน ๑๑ หากมทายกรบรอน ถวายผาปรารภเหตตาง ๆ ผาเชนนเรยกวา อจเจกจวร แปลวาจวร รบรอน. ผาทเหลอจากบรขารประจา อยางตายาว ๘ นว กวาง ๔ นว อาจสารอกสไดเรยกวา อตเรกจวร. อกาลจวรและอจเจก- จวรกทานองเดยวกบอตเรกจวรนนเอง เพราะตองทาอยางใดอยางหนง ภายในเขตททรงอนญาต เหมอนอตเรกจวรซงตองวกป หรออธษฐาน ภายในเขตกาลททรงอนญาต. ๒๗/๘/๗๐ ถ. ทเรยกวาเสนาสนะปานน มกาหนดเขตแดนกนอยางไร ? ภกษผอยในเสนาสนะปาเชนนน ไดประโยชนเปนพเศษหรอไม ? จง


อางทมา. ต. เสนาสนะทตงอยหางจากหมบานประมาณ ๕๐๐ ชวธน คอ ๒๕ เสน ชอวาเสนาสนะปา ภกษผจาพรรษาในเสนาสนะเชนนน ไดรบอนญาตเปนพเศษ เมอมเหตเกดขนจะเกบไตรจวรไวในบานสน ๖ ราตรได ยกสกขาบทท ๙ แหงปตตวรรคขนเปนหลก. ๑๒/๘/๖๙ ถ. ภกษรอย และนอมลาภทเขาจะถวายสงฆมาเพอผใดผหนง เปนอาบตอะไร ? ต. นอมมาเพอตน ตองนสสคคยปาจตตย. นอมมาเพอบคคล อนตองปาจตตย. ๑๓/๑๒/๕๘-๒๒/๘/๖๙ ถ. การทาใหสงฆขาดจากลาภอนจะพงได เกดอาบตกอยาง ? จงอธบาย. ต. การใหสงฆขาดจากลาภอนจะพงได ใหเกดอาบต ๓ อยาง คอ ๑. ภกษใดรอย นอมลาภทเขานอมไปเปนของจะถวายสงฆมาเพอ ตน เปนนสสคคยปาจตตย. ๒. ทาสงฆใหขาดจากลาภ เชนภกษนอม ลาภอนทายกเขาตงใจถวายสงฆมาเพอบคคล ตองปาจตตย. ๓. นอมมา เพอเจดย เปนทกกฏ. ๑๑/๑๒/๖๓ ถ. ทานสอนไววารบของเสยสละแลว พงใหคนแกเจาของเดม ควรคนใหทกอยาง หรอเฉพาะของอะไร ?


ต. ไมควรคนใหทกอยาง ควรคนใหเฉพาะแตของนงหมได เชนจวรเปนตน ซงเปนของจาเปนทใชอยเปนนตย เชนนควรคนให เจาของเดมได. ๒๔๕๗ สรปนสสคคย ถ. วตถอะไรบาง ทเปนนสสคคยโดยวตถ ? ต. เงนทอง ของเปนกปปยะทแลกเปลยนดวยรปยะ สนถต ทหลอเจอดวยไหม สนถตทหลอดวยขนเจยมดาลวน หรอหลอใช ขนเจยมดาเกนสวน เหลานเรยกวาเปนนสสคคยโดยวตถ. ส. ป. ถ. จงยกอทาหรณสกขาบททเปนนสสคคย โดยกรยาทไดมา ? ต. จวรทรบจากมอนางภกษณผไมใชญาตไมใชปวารณา จวรท ขอตอคฤหสถทไมใชญาตไมใชปวารณา. จวรทขอเกนกาหนดในเมอ มสมยทจะขอได จวรทสงใหเขาจายดขนไปกวาทเขากาหนดไว จวรท ไดมาโดยทวงเกนกาหนด ของทแลกเปลยนกบคฤหสถไดมา บาตรท แลกเปลยนกบคฤหสถไดมา บาตรทขอเขาในกาลยงไมควร จวรท ใหแกภกษอนแลวชงเอาคนมา ดายทขอเขามาจากผไมใชญาต ไมใช ปวารณาเอามาทอจวร จวรทสงใหชางทอหกทอดกวาเจาของกาหนดไว ลาภสงฆทนอมมาเพอตน. ส. ป. ถ. สกขาบทอะไรบางทเปนนสสคคยโดยกรยาททา ?


ต. จวรทใชภกษณผไมใชญาตใหซกใหกด ใหยอมกด ใหทบกด สนถตทหลอใหมในเมอใชสนถตเกายงไมถง ๖ ป สนถตทหลอใหม ไมเอาสนถตเกาปน. ส. ป. ถ. สกขาบทอะไร ? ทเปนนสสคคยโดยกรยาททาใหลากาหนด. ต. ขนเจยมทถอเอาเองเกน ๓ โยชน ผาอาบนาฝนทหาได หรอทานงลาวนกาหนด. ส. ป. ถ. จงยกอทาหรณสกขาบททเปนนสสคคย โดยลวงเวลา ? ต. ไตรจวรอยปราศจากเกนราตร ๑ อตเรกจวรลวง ๑๐ วน อตเรกบาตรลวง ๑๐ วน อกาลจวรทไดอนญาตเกนเดอน ๑ อจเจก- จวรลวงจวรกาล จวรอยปราศจาก ๖ คน ในคราวอนญาตพเศษ เภสชลวง ๗ วน. ๒๔/๑๑/๖๓-๑/๘/๗๔ ปาจตตย มสาวาทวรรค ถ. จงลองนกในพระปาตโมกขด ซงทรงวางปาจตตยไว ๒ วรรค ดวยพระประสงคอยางไร ? ต. ซงทรงวางไวเชนนน ดวยพระประสงควา วรรคตน ๓๐ สกขาบท หมายความวาเกยวดวยนสสคคยวตถ ตองเสยสละของนน


กอนจงแสดงอาบตตก วรรคหลง ๙๒ สกขาบท ไมเกยวกบ นสสคคยวตถ เมอลวงเขาแลวพงแสดงทเดยว เวนสกขาบทบางขอ ตองใหตดและใหรอเสยกอน จงแสดงอาบตตก เชนตดเทาเตยงเปนตน เพราะเหตนน จงทรงวางไว ๒ วรรค. ๗/๙/๖๑ ถ. พดเชนไร เรยกวาพดปด ? ต. พดใหคลาดจากความจรง ดวยประสงคจะใหผอนเขาใจผด เรยกวาพดปด. ๙/๓/๕๖ ถ. คาวา มสา ซงแปลวาเทจนน เมอเพงถงกรยามกอยาง ? อะไรบาง ? จงแสดงพอไดความ. ต. เมอเพงถงกรยาททาใหเขาเขาใจผดแลว ม ๒ อยาง คอ มสาทางวาจา ๑ มสาทางกาย ๑. มสาทางวาจา ไดแกการกลาวเทจ คอ กลาวไปใหผดจากจรง. มสาทางกาย ไดแกการกระทาผดใหเขาเขาใจ ผดดวยอาการกาย เชนสนศรษะหรอยกมอเปนตน ซงเปนเครองหมาย ของการปฏเสธ ถาทาใหเขาเขาใจผดไปจากความเปนจรง กจดเปนมสา. ส. ป. ถ. ภกษเขยนหนงสอแสดงความใหเขาเขาใจผดจากความจรง จะจดเปนมสาดวยหรอไม ? ถาหากไมจดเขากแลวไป ถาจดเขา จะจดเขาเปนมสาทางกายหรอวาจา ? เพราะเหตไร ? ต. จดเขาเปนมสาดวย. จดเปนมสาทางกาย. เพราะการเขยน


หนงสอเปนกายประโยค. ส. ป. ถ. พดปดตองอาบตวตถเดยวกนหมดหรอ ? ขอนอยางไร ? ต. พดปดตองอาบตตางวตถกนตามโทษมากและนอย. พดปด เพออวดอตรมนสสธรรมทไมมในตนโดยตรง ผฟงรความ ตอง อาบตปาราชก ผฟงไมเขาใจความหรออวดโดยปรยาย ตองอาบต ถลลจจย อวดโดยปรยาย ผฟงไมเขาใจความ ตองอาบตทกกฎ พดปดโดยกลาวโจทภกษอนดวยอาบตปาราชกไมมมล หรอหาเลสโจทล ตองอาบตสงฆาทเสส พดปดโดยกลาวโจทภกษอนดวยอาบตสงฆา- ทเสสไมมมล หรอโจทดวยอาจารวบต หรอพดขปดกลบจรงเปนเทจ กลบเทจเปนจรง ตองอาบตปาจตตย. ๙/๓/๕๖-๑๒/๑๒/๕๗ ถ. ภกษดาโจทภกษแดง ดวยอาจารวบตไมมมล พระวนยธร จะพงยกสกขาบทอะไรขนปรบดวยอาบตอะไร ? ต. ตามวภงคแหงสกขาบทท ๖ แหงสหธรรมกวรรคปาจตตย ทานใหยกสกขาบทนนขนปรบเปนอาบตทกกฎ แตขาพเจา๑เหนวา พดมสาไมถงใสความผอนยงเปนปาจตตย นถงใสความเขาปรบเปน ทกกฎ เบาไป เมอสกขาบทจะพงยกขนปรบโทษไดแรงกวามอย ไม ควรปรบอาบตตามในวภงค ควรยกสกขาบทท ๑ แหงมสาวาทวรรค ขนปรบดวยอาบตปาจตตย โดยฐานพดมสา. ๕/๗/๖๐ ๑. หมายถงสมเดจพระมหาสมณเจา ฯ ส. ป.


ถ. อปสมบนโจทอปสมบน ดวยอาจารวบตไมมมล จะ ควรยกสกขาบทอะไรขนปรบ ดวยอาบตอะไร ? ต. สมควรจะยกสกขาบทท ๑ แหงมสามวาทวรรคขนปรบดวย อาบตปาจตตย โดยฐานพดมสา. ไมควรจะปรบเปนอาบตทกกฎ ตามวภงคแหงสกขาบทท ๖ แหงสหธรรมกวรรคปาจตตย เพราะม สกขาบทอนจะพงยกขนปรบโทษไดแรงกวา. ๔/๙/๖๔ ถ. พระทองแดงเขาไปหาโยมพระทองดา บอกวาพระทองดา สงใหมาขอจวรแพรเพออาตมา ๑ ตว โยมพระทองดากจดหาจวร แพรถวาย พระทองแดงกรบเอามาเปนของตว ใชสอยตามสบาย ใจ ความจรงพระทองดามไดสงเชนนน พระทองแดงจดการเอาทงนน ดงน นกวนยจะลงโทษพระทองแดงดวยสกขาบทไหน ? ต. ลงโทษพระทองแดงดวยอาบตปาจตตย เพราะมสาวาท.๑

๑๒/๙/๗๘ ถ. เจตนาของภกษผพดมสา กบเจตนาของภกษผดาดวยเรอง ไมเปนจรงตางกนอยางไร ? ต. ตางกนอยางน คอภกษผพดมสานนมเจตนาเพอจะใหเขา เชอถอยคาเทจทตนกลาว เพอจะใหเขาเขาใจผดจากความเปนจรง ๑. ภกษผทาผดโดยอาการเชนน ทางพระวนยปรบอาบตปาจตตย. แตไดทราบจากทานผใหญวา สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส เคยทรงวนจฉยใหปรบอาบตปาจตตย แลว ใหสก. ส. ป.


ภกษผดาดวยเรองไมเปนจรง มเจตนาจะใหผถกดามความเจบแคน และโกรธเทานน ๒๔๗๕ ถ. พดอยางไรเรยกวา ดา และตองอาบตอะไร ? ต. พดแทงใหเขาเจบใจ โดยอาการยกยองใหผดไปจากความ เปนจรง ซงเรยกวาประชดหรอแดกดน พดกดใหเลวไปกวาความจรง ซงเรยกวาดา ถอยคาเหลานรวมเรยกวาดาทงสน. ถากลาวโดยประสงค จะใหเขาไดรบความเจบใจหรออปยศอดส กลาวแกอปสมบนดวยกน โดยตรง ๆ ตองอาบตปาจตตย ถากลาวเปรย ๆ ไมเจาะตวหรอกลาว แกอนสมบน ตองอาบตทกกฎ ถาพดลอเลนกน แตกระทบถงชาต เปนตนของกนและกน หรอพดเปรย ๆ ไมเฉพาะใครเปนตน ตอง อาบตทพภาสต. ส. ป. ถ. ถอยคาทจะยกขนดา ซงทาใหเกดอาบตในสกขาบทนไดนน เปนถอยคาเชนไร ? จงแสดง. ต. ถอยคาทจะยกขนดาซงจะทาใหเกดอาบตนน ทานยกขน กลาวไว ๑๐ ประการ คอ ๑. ชาต ไดแกชนหรอกาเนดของคน ๒. ชอ ๓. โคตร คอแซ ๔. การงาน ๕. ศลปะ ๖. โรค ๗. รปพรรณ- สณฐาน ๘. กเลส ๙. อาบต ๑๐. คาสบประมาทอยางอนอก รวม ๑๐ อยางน เรยกวา อกโกสวตถ แปลวาวตถสาหรบดา ถา ดาโดยองวตถเหลาน แมอยางใดอยางหนง ยอมตองอาบต. ส. ป.


ถ. ภกษกลาวคาหยาบแกอปสมบน สมควรจะปรบอาบตอะไร แกเธอ ? ต. ถากลาวคาหยาบองวตถ ๑๐ ประการ ซงเรยกวาอกโกสวตถ ดวยมงจะใหเขาเจบใจ หรอบนดาลโทสะ ควรปรบอาบตทกกฎ ถากลาวองวตถเชนนน ดวยประสงคจะลอเลน ควรปรบอาบต ทพภาสต ถากลาวดวยองวตถเชนนน แตมงอรรถ มงธรรม มงสงสอน เปนเบองหนา ไมควรปรบอาบตแกเธอเลย. ส. ป. ถ. ทกกฎกบทพภาสต ทานเขาใจวา อยางไหนเปนโทษหนก กวากนหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ทกกฎมนาหนกมากกวา เพราะในวภงคแหงโอมสวาท- สกขาบท ทานจดทพภาสตไวในลาดบตากวาทกกฏ. ๒/๙/๖๑ ถ. สกขาบทททรงบญญตเกยวแกทพภาสตมเทาไร ? และจง ใหนทศนะ สาหรบภกษประพฤตอยางไร จงตองทพภาสตดวย ? ต. มสกขาบทเดยว ซงเนองมาแตสกขาบทท ๒ แหงมสาวาท- วรรค นทศนะ คอ ภกษพดลอเลยนเลนกบอปสมบนหรออนสมบน.๑

๑๑/๑๑/๖๒ ถ. ภกษประพฤตผดพระบญญตดวยอาการอยางไร จงตองอาบต ทพภาสต ? ๑. ประสงคพดลอเลยนดวยคาหยาบคายเรยกวา อกโกสวตถ. ส. ป.


ต. พดลอผอน โดยไมไดเพงความเจบใจหรอความอปยศ แต กระทบอกโกสวตถ ๑๐ มชาตเปนตน มงอปสมบนกตาม อนปสมบน กตาม พดเจาะตวกตาม พดเปรยบเปรยกตาม ตองอาบตทพภาสต. ๒/๙/๖๑-๑๖/๑๑/๖๓-๔/๙/๖๔ ถ. ภกษแสดงอาการหมนประมาทใหเปนทเจบใจแกภกษอกรป หนง จะตองอาบตอะไรหรอไม ? ต. ถาหมนประมาททางกายกะภกษผแกกวา ควรปรบอาบต ทกกฎ ถาออนกวาเสยทางธรรม ถาหมนทางวาจาทเขาลกษณะ อกโกสวตถ ควรปรบอาบตปาจตตย. ๕/๙/๖๖ ถ. ดาภกษดวยคาทไมเปนจรง เปนอาบตปาจตตย เพราะ มสาวาทหรอเพราะดา ? เพราะเหตไร ? ต. เปนเพราะดา เพราะคาดาเปนคาทไมเปนจรงโดยมาก เพอ จะใหผถกดาบนดาลโทสะ ไมตงใจปด. ๑๒/๑๑/๕๕-๒๒/๘/๒๓ ถ. เหตใดภกษจงไมควรประพฤตตนเปนคนปากบอน ? จง อางทมา. ต. เพราะการประพฤตเปนคนปากบอนนน ยอมเปนเหตให เกดความเสยหายทงฝายตนและผอน คอฝายตนกจะเปนทเกลยดชง ไมเปนทเชอถอของคนอน แมจะเขาในทประชมไหนยอมเปนทรงเกยจ และเปนเหตทาลายความสามคคของหม ทงสวนตวกหวงเพอจะให


เขารกและนบถอ เมอไปทาเปนคนปากบอนแลว คนอนยอมหมด ความเชอถอ ขอทควรยกขนอางกคอสกขาบทท ๓ แหงมสาวาทวรรค. ๓/๖/๕๗-๒๒/๗/๕๘ ถ. ภกษกลาวสอเสยดภกษอนดวยคาเทจ จะปรบอาบตปาจตตย แกเธอ เพราะพดเทจหรอพดสอเสยด ? เพราะเหตไร ? ต. ปรบปาจตตย เพราะพดสอเสยด. เพราะเหตวาตงใจยยง. ๑๒/๑๒/๕๕-๒๔/๑๒/๕๘ ถ. พดอยางไร เรยกวาพดสอเสยด ? ต. พดยยงใหเขาแตกกน คอเกบความขางนไปบอกขางโนน เกบความขางโนนมาบอกขางน ดวยประสงคจะใหเขารกตนหรอ เขาแตกกน เชนนเรยกวาพดสอเสยด. ส. ป. ถ. ภกษพดสอเสยดตองอาบตอะไร ? จงแสดง. ต. ภกษพดสอเสยดอปสมบนใหแตกกน ตองอาบต ปาจตตย ถาขางหนงเปนอปสมบน ขางหนงเปนอนปสมบน หรอเปน อนปสมบนทง ๒ ขาง ตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. สงฆาทเสสสกขาบทท ๑๐ กบสกขาบทท ๓ แหงมสาวาท- วรรค ใจความกเรองสอเสยดดวยกน เหตไฉนจงไมรวมกน ตองแยก เปน ๒ สกขาบท ? ต. การทไมรวมกน ตองแยกเปน ๒ สกขาบทนน เพราะวา


สงฆาทเสสสกขาบทท ๑๐ หมายความวา การสอเสยดคนมากทเปน สงฆใหแตกกน มโทษมาก สวนสกขาบทท ๓ แหงมสาวาทวรรค หมายความวา สอเสยดคนนอยไมใชสงฆใหแตกกน มโทษนอย. ๑๗/๑๑/๕๙-๒๒/๘/๖๙ ถ. ภกษจงใจกลาวสอเสยดภกษอนดวยคาเทจ แตผฟงมไดเชอ จะปรบอาบตปาจตตยแกเธอไดหรอไม ถาได ปรบเพราะขอสอเสยด หรอเพราะกลาวเทจ ดวยเหตไร ? ต. เขาจะเชอหรอไมเชอกตาม คงปรบอาบตปาจตตยได ปรบ เพราะขอสอเสยด มใชเพราะขอกลาวเทจ ดวยเหตเธอมเจตนายยง. ๙/๑๐/๖๑ ถ. ภกษชกชวนสามเณรสวดทาวตรโดยสวดพรอม ๆ กนไป เธอ จะตองอาบตอะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ไมตองอาบตอะไร. เพราะมใชสอน แมการสวดอยางอน ๆ กเหมอนกน สาหรบสกขาบทนทานประสงคการสอนใหวาจา คอ หมายถงสงทเขายงจาไมได ถาเปนสงทเขาจาไดแลว วาพรอม ๆ กนไป กชอวาตางคนตางวา ไมจดวาเปนอาบต. ส. ป. ถ. คาทเรยกวาสอนธรรมนน ทานประสงคธรรมชนดไหน ? ต. คาทเรยกวาธรรมในสกขาบทน ทานประสงคเอาบาลทแสดง คาสอนในพระพทธศาสนา อนตางโดยเปนพทธภาษตบาง สาวกภาษต บาง ฤษภาษตบาง เทวดาภาษตบาง. ส. ป.


ถ. อปสมบนในสกขาบทท ๔ มสาวาทวรรค ทานประสงคตาง จากอนปสมบนอยางไร ? ต. ทานประสงคตางกน อปสมบนประสงคเอาภกษหรอภกษณ นอกจากนนจดเปนอนปสมบนสน. ส. ป. ถ. คาวา อนปสมบนในสกขาบทท ๔ กบในสกขาบทท ๕ มสาวาทวรรค ทานประสงคเหมอนกนหรอตางกนอยางไร ? ต. ทานประสงคตางกน ในสกขาบทท ๔ ทานประสงคผมใช ภกษ ภกษณ ทงผหญงผชาย ในสกขาบทท ๕ ทานประสงคเฉพาะ ผชายอยางเดยว. ส. ป. ถ. การนอนรวมกบอนปสมบนนน ซงจดเปนเขตแหงสหไสย ตามสกขาบทท ๕ แหงมสาวาทวรรค ทานประสงคสถานทเชนไร จงทาใหเกดอาบตได ? เชนไรไมเปนอาบต ? ต. การนอนรวมซงเปนเขตสหไสยนน ทานประสงคทมงทบง อนเดยวกน ถาเกน ๓ คนไป ตองอาบตปาจตตย ถาสถานทมงกง บงกง เปนเขตแหงทกกฎ ถามงหมดไมไดบง หรอบงหมด ไมไดมง นอนในทเชนนรวมกนแมเกน ๓ คน กตองอาบต. ส. ป. ถ. สกขาบทบางขอ มอนบญญตผอนลงมาจนเสยความมง หมายเดมกม ถงอยางนนกยงตองยดไวเปนหลก หาทางปฏบตให


สมกาลเทศะจงได เมอเปนเชนนชวนใหนกบรหารสกขาบทท ๕ แหง มสาวาทวรรคในสทธกปาจตตยวากระไร ? จงบรหารมา. ต. บรหารวา ควรถอตามเขตทกาหนดไวเมอนอนรวมกนดงน ในเรอนมหลายชนหลายหองเปนทอยของคนมาก กาหนดเอาเฉพาะ สวนทเปนอย เปนทนอนของคนหนง ๆ เปนเขตสหไสยอนหนง ๆ เมอเพงถงความมงหมายเดม อาจถอใหพอสมเพอไดรบประโยชน จากสกขาบทน คออยานอนในหองเดยวกนกบอนปสมบน ในเมอ มชองอนพอจะหลบหลกได เทานกพอสมควร. ๒๗/๘/๗๐ ถ. มสาวาทวรรคนน ภกษตองอาบตปาจตตย เพราะเรองพด ทงนน หรอเรองไมพดกม คออะไร ? ต. เรองไมพดกม คอสหไสยกบอนปสมบนเกน ๓ คน สหไสย กบมาตคามในคนวนนน ขดแผนดนเอง. ๒๔๗๓-๒๙/๘/๗๕ ถ. การนอนรวมกบหญง ตองอาบตอะไรบาง ? ต. ถานอนรวมกบหญงมนษยแมเปนหญงเกดในวนนน ตอง อาบตปาจตตย ถานอนรวมกบบณเฑาะก หรอสตวดรจฉานตวเมย ตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. มาตคามในสกขาบทท ๖ กบท ๗ แหงมสาวาทวรรค ทาน ประสงคเหมอนกนหรอตางกนอยางไร ?


ต. ทานประสงคตางกน ในสกขาบทท ๖ ทานประสงคหญงแม เกดในวนนน สวนสกขาบทท ๗ ทานประสงคหญงทรเดยงสาแลว. ส. ป. ถ. การอวดอตรมนสสธรรมทไมจรง ปรบอาบตกควรแลว ทจรง ไฉนจงปรบอาบตดวยเลา ? ต. การโออวดเปนมลทน ทางพระพทธศาสนามงความบรสทธ จงปรบอาบต. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. ทานปรบโทษภกษผพดมสาเปนปาจตตย กเพอมใหพด เหลวไหล ถาภกษพดจรงทกเรองไป กเปนพนอาบตเพราะเรองพด หรอเหนแยงอยางไรกวามา ? ต. เหนวายงไมพน เพราะในมสาวาทวรรคแหงปาจตตย สกขาบทท ๘ หามไมใหบอกอตรมนสสธรรมของตนทมจรงแกอนป- สมบน และสกขาบทท ๙ หามไมใหบอกอาบตชวหยาบของภกษ แกอนปสมบน เวนไวแตไดรบสมมต เหลานสอใหเหนวาลวนแตเปน ขอความจรงทงนน แตทานไมอนญาตใหพด ขนพดทานปรบอาบต ฉะน. ๒๗/๘/๗๐ ถ. อาบตอะไรเรยกวาอาบตชวหยาบ ? เพราะเหตไร ทานจง หามมใหบอกอาบตชวหยาบของภกษแกอนปสมบน ? ต. อาบตปาราชกและสงฆาทเสส ชอวาอาบตชวหยาบ เพราะ


ทานเพอจะปองกนมใหนาความชวรายของกนและกน ไปเทยวประจาน ทงอาการทเอาไปเทยวบอกแกอนปสมบนเชนนน กมใชอาการของ ผหวงด ถาหวงดกคงตกเตอนโจทฟองในสงฆจงจะสมควร เทาท เอาไปบอกเลากนเลนเชนนน กตกอยในฐานะประจานหรอคอนขอด กนเลน เชนนทานจงหาม. ส. ป. ถ. พระ ก. เหนพระ ข. ตองอาบตปาราชก ครนจะบอก อนปสมบนไวเปนพยานบางกมสกขาบทบงคบ หากไมบอกเลา โทษ กมเพราะปกปดอาบตชวหยาบ ลงมตวา ถาบอกอาจไดรบผลราย กวาซงจะเกดแกคณะและเจาตวเอง จงนงเสย เชนนจะปรบอาบต อะไรแกเธอในเพราะขอน ไดหรอไม ? จงอางมา. ต. จะปรบอาบตอะไรแกเธอหาไดไม การททาเชนนนชอวา เธอรจกพระพทธาธบายในเพราะอนตงใจวาจะไมปกปด แตเมอไมม เหตจงรอไวกอนเพอหวงความสงบแกคณะ แมในคมภรวภงคทาน กอนญาตไววา ถาภกษเปนผมเจตนาด หวงจะปองกนผลอนราย กวาตางหาก การททาดงนนไมเปนอาบต เปนอนาบต. ๒๒/๘/๖๙ ถ. ดนเชนไรเรยกชาตปฐว ? เชนไรเรยกอชาตปฐว ? อยาง ไหนทาใหเกดอาบตอะไร ? ต. ดนลวน คอดนทไมมอะไรปนหรอมสงอนปนอยเปนสวน นอยเรยกวาชาตปฐว. ดนทรายหรอดนเจอวตถอนอยโดยมากเรยกวา


อชาตปฐว. ทาใหชาตปฐวทาลาย ตองอาบตปาจตตย. ส. ป. ถ. เจกขนดนมากองไวทแหงหนง ตอมาภกษไปทาลาย ออกเกลยพนทใหเสมอ จะควรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ถาดนทเขานามากองไวเชนนนยงไมนาน ภกษทาลายได ทานไมหาม ถาดนนนเปนดนลวนหรอเจอของอนไมถงครงและไมใช กรวดหรอทราย ถาหากฝนตกรดลวง ๔ เดอนไปแลว ภกษไปทาลาย ตองอาบตปาจตตย. ส. ป. ถ. ภกษตองการจะขดหลมปกเสา ครนจะทาเองกเกรงพระพทธ- บญญต เธอจงใหผอนชวยทาให จะตองอาบตอะไรหรอไม ? จงอธบาย. ต. ถาภกษใชดวยถอยคาเปนอกปปยโวหาร เชนใชวาทา จงขดหลมตรงนเปนตน เปนทกกฎ เพราะสง ถาเขาทาตาม ตอง ปาจตตย. ถาภกษพดดวยคาเปนกปปยโวหาร เชนบอกวา ขาพเจา จะตองการปกเสาตรงน ขอทานชวยจดการใหสาเรจ เชนน ทานวา ไมเปนอาบต. ส. ป. ภตคามวรรค ถ. อะไรทเรยกวาภตคาม ? ทาอยางไรเรยกวาพราก ? ต. พชพนธซงเกดอยกบทเรยกวา ภตคาม. ทาใหหลดเคลอน ออกจากทเรยกวาพราก. ส. ป.


ถ. ภตคาม กลาวโดยยอทานจาแนกไวกอยาง ? อะไรบาง ? ตนออยจะจดเขาในอยางไหน ? ภกษพรากตองอาบตอะไร ? ต. โดยยอทานแบงเปน ๒ ชนด คอพชพนธซงเกดอยกบท เรยกวาภตคาม. พชพนธทถกพรากออกจากทแลวอาจเพาะหรอปกให เปนไดอก เรยกวาพชคาม. ตนออยทเกดอยกบท จดเขาในภตคาม ทหลดออกจากทแลวจดเขาในพชคาม. ภกษพรากภตคาม ตองอาบต ปาจตตย. พรากคอทาลายพชคาม ตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. ดอกจอกลอยอยในนา ภกษยกขนใสถงแลวไปเทในนาแหง อน ดวยเขาใจวาจะไมตาย จะตองอาบตอะไรบางหรอ ? จงแสดง. ต. เมอยกขนจากนาซงเปนทเดม กตองอาบตปาจตตย ดอก จอกจะตายหรอไมตาย ขอนนนไมเปนประมาณ แมจะหยบขนจากนา แลวหยอนลงในทเดม กคงไมพนจากอาบตปาจตตยเหมอนกน. ส. ป. ถ. ประพฤตอนาจารนนอยางไร ? ต. กอนแตจะกลาวอนาจารหมายความวาอยางไรนน ควร กลาวขอความเลกนอยในเบองตนกอน ศลแบงเปน ๒ ประเภท คอ อาจาระ ๑ บญญต ๑ สกขาบทมาในพระปาฏโมกขทงสนเปนบญญต กรยามารยาทควรประพฤตอน ๆ ทไมไดมาในพระปาฏโมกขเปน อาจาระ ภกษประพฤตผดในพระปาฏโมกข เรยกวาผดพระบญญต ภกษประพฤตกรยาไมสมควรและไมงามตาง ๆ ไมเกยวแกสกขาบท


ทมในพระปาฏโมกข เรยกวาผดอาจาระ ความประพฤตผดอาจาระ นนแล เรยกวาประพฤตอนาจาร. ๒๔๕๗ ต. เพราะความประพฤตอยางไร ภกษจงถกสวดอญญวาทก- กรรม และวเหสกกรรม และกรณแหงกรรม ๒ อยางนนควรถอ เปนแบบไดอยางไรบาง ? แถลงมา. ต. เพราะภกษประพฤตอนาจารตาง ๆ ครนถกโจทขนและถก ซกในทามกลางสงฆไมปรารถนาจะใหการตามตรง เอาเรองอนมาพด กลบเกลอนเสย อยางนสงฆสวดเรยกวายกอญญวาทกรรม. อก อยางหนง ไมทาดงน ถกซกเขานงเฉยเสยไมตอบ อยางนเรยกวา ยกวเหสกรรม. ควรถอเปนแบบอยางสาหรบภกษ เมอไตสวน ขออธกรณแลว พงเคารพในสงฆผนงพจารณา และใหการตามสตย จรง ไมทาอาการดหมน เอาเรองอนเขามากลบเกลอนเลนสานวน หรอนงเฉยเสยไมใหการทเดยว. ๒๗/๘/๗๐ ถ. กรยาเชนไรเรยกวาโพทนา ? ทาใหเกดอาบตอะไรบาง ? ต. กรยาทกลาวโทษภกษอน ในทตอหนาผอน ดวยเจตนา ราย เรยกวาโพทนา ถากลาวโทษโพทนาภกษผทสงฆสมมตให เปนผทาการสงฆ ถาเธอทาโดยชอบ ตองปาจตตย ถาโพทนา ภกษผทสงฆไมไดสมมตใหเปนผทาการสงฆ แตเธอทาตามลาพงตนเอง หรอโพทนาอนปสมบน ตองอาบตทกกฏ. ส. ป.


ถ. กรยาทโพทนานน ถาหากภกษนนมความผดจรงดงทเขาวา ทางพระวนยจะปรบอยางไรบางหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ถาเรองนนเปนจรง ทานวาไมเปนอาบต แตสมเดจพระ มหาสมณเจา ฯ ทรงแสดงมตไววา ถงแมเรองเปนจรง ถาเอาไปเทยว โพทนาดวยเจตนาราย กคงไมพนจากอาบตทกกฎ เพราะวาผมกนา เรองเทยวโพทนาเชนน อยไหนหมไหน ยอมนาความเสอมเสยมาให หมเสมอ ถาเรองเปนจรงทางทดฟองรองหรอตกเตอนวากลาวกน โดยตรงเชนนจงจะชอวาเหนแกความเจรญตอหมหรอพระพทธศาสนา. ส. ป. ถ. สกขาบทท ๔ กบท ๕ แหงภตคามวรรค ตางกนอยางไร ? ต. ตางกน ในสกขาบทท ๔ ทานกลาวถงภกษผนาเตยง ตง ฟก เกาอ ของสงฆไปตงในทแจงแลว เมอหลกไปไมเกบเอง หรอ ไมใชผอนใหเกบ หรอไมมอบหมายผอนใหเกบ. ในสกขาบทท ๕ ทานกลาวถงทนอนของสงฆทภกษเอาปนอนแลว เมอหลกไปไม เกบเอง หรอไมใชผอนใหเกบ หรอไมมอบหมายผอนใหเกบ. ส. ป. ถ. ภกษยมทนอนของภกษอนไปปนอนในกฎสงฆแลว เมอจะ จากไป ทนอนไมไดเกบสง ทนอนของเขาหายไป ทานจะวนจฉยวา กระไร ? ต. ขาพเจาวนจฉยวา การยมของเขาปนอนในกฎสงฆเชนนน แลว เมอจะไปไมเกบสง ควรปรบอาบตทกกฎ ถาเธอหลกไปดวย


คดวาจะกลบมาอก ไมเปนอาบต แตตนตองสานองในของนน เมอ หายไป ตนตองรบใชเจาของเดม. ส. ป. ถ. ภกษรปหนงเธอมปกตกลวผ นอนผเดยวไมได จงเขา ไปขออาศยนอนในกฎภกษอกรปหนง แตเจาของไมยนยอม โดย อางวาคบแคบ ถงกระนนเธอกแทรกอยดวยจนได นกวนยควรปรบ อาบตอะไรแกเธอบางหรอไม ? ต. ไมควรปรบอาบตแกเธอเลย เพราะความกลวกจดวาเปน อนตรายอยางหนง ทเธอตองดอเขาไปแทรกอยกเพราะความกลว. ส. ป. ถ. ภกษ ก. เขาไปแทรกอยกบภกษ ข. ภกษ ข. ผเจาของเดม ไมยนยอมใหอยดวย ขบไลใหเธอออก เธอไมออก ภกษ ข. จง ขนบรขารของภกษ ก. ออกมาไวเสยขางนอก แตเผอญขโมยมา ลกไป เมอเปนเชนน ถาทานเปนผวนจฉย จะบรหารวากระไร ? ต. บรหารวา ภกษ ก. เมอไมมอนตรายเขาไปแทรกแซงภกษ ข. เชนนน ถาคดวาจะใหเจาของเดมคบแคบใจ และวหารนนเปนของ สงฆ ภกษ ก. ตองอาบตปาจตตย ถาเขาไปโดยมเหต ไมเปนอาบต ถาวหารเปนของบคคลนอกจากตนเอง ตองอาบตทกกฏ. สวน ภกษ ข. ขนบรขารของภกษ ก. ออกมาเชนนน ตองอาบตทกกฎ ของทหายไป ภกษ ข. ตองรบใช. ส. ป.


ถ. ภกษโกรธเคองฉดคราภกษออกจากกฎสงฆ อยางไรตอง อาบต อยางไรไมตอง ? ต. โกรธเคองฉดคราผประกอบดประพฤตชอบ ออกจาก กฎสงฆ ตองอาบตปาจตตย. ฉดคราอนปสมบนหรอขนบรขารออก ตองทกกฏ. ถาฉดคราผประพฤตมชอบออก ไมเปนอาบต. ส. ป. ถ. ภกษเอานารดหญาหรอดน ตองอาบตอะไรบางหรอไม ? จงบรรยายใหสนเชง. ต. ภกษรอยวานานนมตวสตว และสตวนนกเปนสตวเลกไม สามารถจะอยกบแผนดนทปราศจากนาได ถาเทลงกตองอาบตปาจาตตย ถาสตวนนเปนสตวเลก แตอาจอยไดทงบนบกและในนา เชนนเทลง ไมเปนอาบต. ส. ป. โอวาทวรรค ถ. นางภกษณผดกบมาตคามอยางไร ? ต. ภกษณเปนพรหมจารน ไดรบอปสมปทาในพระพทธศาสนา มาตคามเปนหญงชาวบานสามญ. ๒๔๕๘ ถ. ภกษณกบนางช ตางกนหรอเหมอนกนอยางไร ? ต. ตางกน ภกษณ ไดแกผหญงทออกบวชและไดอปสมปทา ในสงฆ ๒ ฝาย คอฝายภกษณสงฆกบฝายภกษสงฆ สวนนางชก


ไดแกหญงทมารกษาอโบสถศล ซงเรยกวาอบาสกานนเอง ตางกบ หญงชาวบานเพยงปลงผมนงขาวหมขาวเทานน. ส. ป. ถ. สามเณร สามเณร สกขามนา ตางกนอยางไร ? ต. สามเณรไดแกชายผมาบรรพชาถอเพศบรรพชต (นงหมผา ยอมนาฝาด) รกษาศล ๑๐ ในสานกของภกษ. สามเณรไดแกหญง ผมาบรรพชาถอเพศบรรพชต รกษาศล ๑๐ นงหมผายอมนาฝาด เชนเดยวกนกบสามเณร สกขมานาไดแกสามเณรผมอายใกลจะอปสมบท (อาย ๑๘ ปขนไป ตองศกษาธรรม ๖ ประการใหบรบรณ ม กาหนด ๒ ป ในระหวางนถาขาดขอใดขอหนงตองตงตนใหม) ไดมา ศกษาและรกษาธรรม ๖ ประการ ปาณาตปาตา ฯ ถงวกาลโภชนา ฯ อย ๒ ปมไดขาด). ส. ป. โภชนวรรค ถ. อาหารในโรงทาน ภกษไมเจบไข ฉนไดเฉพาะมอเดยวนน หรอกมอกได เปนอยางไร ? อธบายมา. ต. ไมเฉพาะมอเดยว จะกมอกได แตฉนไดวนเดยว๑ จะซาตด ๆ กนไปไมได. ๒๔๗๓-๗๕ ถ. ถาทายกนมนตใหรบขนมจน ควรจะรบหรอไม เพราะ ๑. มหาวภงคหนา ๓๐๗ วาคราวเดยว ไมไดวาวนเดยว. ส. ป.


เหตไร ? ต. ไมถง ๔ รปรบกได ทานไมหาม แต ๔ รปขนไปจะรบได เฉพาะสมย คอ เวลาอาพาธ เวลาถวายจวร เวลาทาจวร เวลาเดน ทางไกล เวลาไปทางเรอ หรอหมมากดวยกนอตคตดวยอาหาร หรอผ นมนตเปนสมณะดวยกน อยางใดอยางหนง ไมมสมยไมควรรบ เพราะ ทานปรบเปนอาบตปาจตตยไวในสกขาบทท ๒ แหงโภชนวรรค. ๒๔๕๘ ถ. โภชนะเชนไร เรยกวาปรมปรโภชน ? ต. โภชนะทหลง เรยกวาปรมปรโภชน. ไดแกกรยาทภกษรบ นมนตไวในทแหงหนงแลว ไมไปฉนในทนมนตนน ไปฉนเสยในท อนซงเขานมนตทหลง ในเวลาเดยวกน หรอไปฉนในท ๆ เขานมนต ทหลงกอนแลว ไปฉนในทซงเขานมนตกอนภายหลง ในเวลาเดยวกน โดยมไดทาความตกลงไวกบเจาของ หรอไมไดมอบหมายแบงสวนทรบ นมนตใหแกภกษอนเสยแหงหนง. ส. ป. ถ. ภกษรบนมนตไวแลวไปฉนเสยในทอน จะตองอาบตอะไร บางหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ถามสมย คอคราวเปนไข คราวถวายจวร คราวทาจวร เชนนไมเปนอาบต ถาไมมสมย ตองอาบตปาจตตย เพราะภกษทา อาการเชนนน ยอมทาใหศรทธาของทายกเสอมถอยไป. ส. ป.


ถ. ภกษรบนมนตฉนเชาไวแหงหนงแลว เมอถงวนเวลาทเขา กาหนดไว เธอรบไปเทยวบณฑบาตมาฉนเสยกอนแลว จงไปฉนใน ทนมนต ดวยเขาใจวาการบณฑบาตไมใชการนมนต จะควรหรอไม ? จงตอบใหชอบแตเหต. ต. จะเขาใจวาการเทยวบณฑบาตมาฉน ไมใชการรบนมนตนน ไมได คงตองอาบตปาจตตยเหมอนกน เพราะการทรงบญญตสกขาบทน ขน กดวยทรงประสงคหามไมใหทาเชนนน ถาทาเชนนน เมอไปฉน ของเขากจกฉนแตเพยงเปนกรยา ทายกกจกเสอมถอยไปจากศรทธา. ส. ป. ถ. ภกษไปบณฑบาตในบาน ควรรบขนมไดมากเพยงเทาใด ? และเมอไดมาแลวควรประพฤตอยางไร ? ต. ควรรบไดอยางมากเพยง ๓ บาตร. และเมอไดมาแลว ควร แจกแกภกษอนเพอจะไดไมเขาไปรบอก. ๒๔๕๘ ถ. เมอภกษเขาไปบณฑบาตในบาน เธอรบมา ๔ บาตร กลบมา กไมไดบอกและไมไดแบงแกใครเลย บรโภคเปนสวนตว สมควร จะปรบอยางไรแกเธอ ? ต. ถาไปรบมารวม ๔ บาตร แตไมใชบานเดยว เชนนไมควร ปรบ. ถาบานเดยวทานยอมใหเพยง ๓ บาตร เมอเกนไปกตองปรบ อาบตปาจตตย เมอรบมามากเชนนนแลวไมบอก ไมแบงแกภกษอน ทานปรบอาบตทกกฏ. ส. ป.


ถ. ภกษหามโภชนะในเวลาฉน ลกจากอาสนะแลวฉนไมได ม ยกเวนของทเปนเดนภกษไข หรอของททาวนยกรรมแลว ฉนได, วนยกรรมขอนทากนอยางไร ? ต. ทาอยางน เอาของทจะฉนนนมารวมกนไว นมนตภกษอนท ไมไดหามโภชนะมาฉนพอเปนพธ แลวภกษผนนมอบใหฉน เปนอน ฉนได. ๒๓/๘/๗๒ ถ. ทรงบญญตสกขาบทท ๕ แหงโภชนวรรคไวดวยพระพทธ- ประสงคอยางไร ? ต. ดวยพระพทธประสงคจะรกษาหนาของทายก หากวาภกษ รบนมนตไปฉนในทแหงหนง ไดอาหารไมถกปาก จะฉนแตเลกนอย หามของทเขาเอามาองคาสนนเสย และจะไปฉนทอนอก ดเหมอนทายก ผนนไมสามารถจะเลยงใหอมหนา ทาใหเขาไดรบความอบอายเกอ เมอ มสกขาบทน ภกษจะไมสามารถทาไดอยางนน. ๑๖/๑๑/๖๓ ถ. ภกษแดงอาพาธ แพทยแนะนาใหฉนแปงนมสด เพอจะได ชกาลง ถาฉนตามคาแนะนานน พระวนยธรวาอยางไร ? ต. ถาเธอฉนในเวลาวกาล ตองอาบตปาจตตย ถาฉนในกาล ไมตองอาบตอะไร. ๓๐/๘/๗๑


ถ. ตามนยสกขาบทท ๗ แหงโภชนวรรค ทานประสงคเวลาไหน จดเปนวกาล ? ภกษเขาใจวายงไมเทยว แลวฉนอาหาร ความจรง เวลานนเทยงเลยไปแลว เชนนจะวากระไร ? ต. เวลาเทยงแลวถงอรณแหงวนใหม เรยกวาวกาล. ตองปรบ อาบตปาจตตย เพราะสกขาบทนเปนอจตตกะ แมสาคญผดกไมพน อาบต. ส. ป. ถ. กาลกอยางไหนมกาหนดกาลเทาไร ? จงชตวอยางทมาใน ปาฏโมกข. ต. ยาวกาลกกาหนดเพยงเชาชวเทยงวน เชน ขาวสก ปลา เนอ สตตาหกาลกมกาหนดกาลเพยง ๗ วน เชน เนยใส เนยขน นามน นาผง นาออย. ๑๖/๑๑/๖๓ ถ. ภกษไปบณฑบาตไดนมมา ๑ กระปอง เธอสงใหเดกเกบ ไวฉนดวยอางวาไมไดเกบเอง ทางพระวนยจะมทางขดของอยางไร ? จงแสดง. ต. ถาเธอรบมาดวยตนเองแลว สงใหเดกเกบ ถานามาบรโภค คงตองอาบตปาจตตย เพราะสนนธ คอทาการสงสมอาหาร ถาไมได รบประเคนไว มผนามาใหกบเดก เชนนสงใหเกบได ไมชอวาเปน สนนธ. ส. ป. ถ. โภชนะ ๕ อะไรบาง ? จนอบจดเขาในโภชนะอะไร ?


ต. โภชนะ ๕ นน คอ ขาวสก ขนมสด ขนมแหง ปลา เนอ. จนอบเกบไวไดหลายวนไมเสย จดเขาในขนมแหง. ๒๔๕๘ ถ. สาค นบเขาในโภชนะอยางไหนไดหรอไม ? ต. สาคซงเขาตมหรอเปยกเพอรบประทาน นบเขาในขนมสด อนเปนสวนหนงแหงโภชนะ ๕ ได. ๒/๙/๖๑ ถ. ถ. โภชนะเชนไรชอวาประณต จะขอโภชนะเชนนนจากพเขย ไดหรอไม ? ต. ขาวสกอนระคนดวยเนยใส เนยขน นามน นาผง นาออย ปลา เนอ นมสด นมสม ชอวาโภชนะประณต ถาพเขยเกยวเปนญาต อยเดม หรอพเขยปวารณาเสยกอน จงขอได. ๗/๙/๖๑ ถ. คาวาอาหาร ทานหมายเอายาวกาลกเทานน หรอสงเคราะห กาลกอยางอนเขาดวย ? ต. ทานหมายเอายาวกาลกเปนพน แตในสกขาบทท ๑๐ แหง โภชนวรรค สงเคราะหเอากาลกอนเขาดวย. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. การประเคน กาหนดกนอยางไร จงชอวาเปนอนประเคน ดวยด ? ต. กาหนดดวยองค ๕ คอของทจะพงประเคนนนไมโตหรอหนก


เกนไป พอคนปานกลางยกไดคนเดยวเปนองคอนหนง ผประเคนเขา มาอยในหตถบาสเปนองคอนหนง เขานอมมาเปนองคอนหนง กรยาท นอมมาใหดวยกายกได ดวยของเนองดวยกายกได ดวยโยนใหกได เปน องคอนหนง ภกษรบดวยกายกได ดวยของเนองดวยกายกได เปนองค อนหนง พรอมดวยองค ๕ น จงเปนอนประเคนดวยด. ๒๔๖๓ อเจลกวรรค ถ. คนทเรยกวา อเจลก ปรพาชก ปรพาชกา นน ตางกน อยางไร ? ต. ตางกนอยางน ผทถอเพศเปลอยเปนวตรอยางทเรยกกนวา ชเปลอย นเรยกวา อเจลก นกบวชภายนอกพระพทธศาสนา ผชาย เรยกวา ปรพาชก ผหญงเรยกวา ปรพาชกา. ส. ป. ถ. เดกทไมไดนงผา จะจดเปนอเจลกดวยหรอไม ? เพราะ เหตไร ? ต. ถาเดกนนถอไมนงผา กจดเปนอเจลกได ถาไมไดถอเชนนน แตเปนธรรมดาของเดกเลก ๆ เองทยงไมเดยงสา ยงไมจดเปนอเจลก เพราะทจะจดเปนอเจลกไดนน ทานประสงคเอาการถอเปลอยเปนวตร. ส. ป. ถ. ญวน แขก จะจดเปนนกบวชภายนอกพระพทธศาสนาดวย หรอไม ?


ต. ญวน แขก ถามานบถอพระพทธศาสนา บรรพชาอปสมบทใน พระพทธศาสนา กจดเปนนกบวชในพระพทธศาสนา ถาเขานบถอ ศาสนาอน ถอบวชในศาสนาอน กตองจดเปนนกบวชภายนอกพระ พทธศาสนา. ส. ป. ถ. ภกษ ใหสงของแกนกบวชนอกพระพทธศาสนาเชนนน จะ ขดทางพระวนยอยางไรบางหรอไม ? ต. ถาใหของเคยวของฉนดวยมอตนเอง กตองอาบตปาจตตย ถา บอกใหเขาใหวางให หรอใหสงของทไมใชของเคยวของฉน กไม ขดกบพระวนยอยางไร คอไมเปนอาบต. ส. ป. ถ. ภกษ ๒ รปไปบณฑบาตในบานดวยกน รปหนงมความ ประสงคจะสนทนากจสวนตวกบพชาย จงบอกใหอกรปหนงกลบกอน เพราะเกรงวา ถาเธออยดวยจกรเรองสวนตว จกวนจฉยวากระไร ? ต. คาทวาเรองสวนตวนนไมปรากฏชดวาเปนเรองอะไร ถาหาก เรองทสนทนากนนนขดตอทางพระวนย กจดเปนอนาจารได เมอไล เธอกลบเสย เพอจะปกปดความชว เมอเธอกลบแลว ผบอกใหกลบ ตองอาบตปาจตตย. ถาเรองสนทนาเปนเรองทไมขดกบพระวนย ขอใดขอหนง กไมตองอาบต. ส. ป. ถ. ภกษ ก. เขาไปบณฑบาตในบานกบภกษ ข. มนาย ค. เปน


ศษย ภกษ ก. ปรารถนาจกเขาไปนงคยกบมาตคาม จงใหภกษ ข. กบนาย ค. กลบ เมอบอกใหเขากลบแลวนกละอายแกใจขนมา จงเรยก ใหกลบมาอก เมอเปนเชนน ภกษ ก. จะตองอาบตอะไรบางหรอไม ? ต. ภกษ ข. กบนาย ค. เดนเลยออกมาจากอปจารบาน ภกษ ก. ตองอาบตปาจตตย เพราะขบไลอปสมบน และตองอาบตทกกฎ เพราะ ขบไลอนปสมบน. เมอเขาเดนมายงไมออกจากบานแลวเรยกกลบเขา มาอกกคงตองอาบตทกกฏ. เมอภกษ ก. ไลแลวจกละอายกตาม ไม ละอายกตาม ขอนนไมเปนประมาณ. ส. ป. ถ. ภกษแสดงธรรมแกผหญงซงสามเขานงอยดวย จะเปนอาบต อะไรหรอไม ? ต. ไมตองอาบตเพราะอาการแสดงธรรม แตถานงในเรอนนอน ของเขา ตองอาบตปาจตตย เพราะเขาไปนงแทรกแซง ในสกขาบทท ๓ แหงอเจลกวรรค. ๒๔๕๘ ถ. ภกษนงในทลบกบหญงสาว แตมมารดาของเขาอยดวย ตอง อาบตอะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ทลบมอย ๒ อยาง ถาเปนทลบตา ตองอาบตปาจตตยตาม สกขาบทท ๔ แหงอเจลกวรรค เพราะในสกขาบทนนไมมคาวา ตวตอตว. ถาเปนทลบหไมตองอาบตตามสกขาบทท ๔ แหงวรรคนน


เพราะในสกขาบทมคาวาตวตอตว. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ภกษนงคยกบหญงมากคนดวยกน จะถกปรบอาบตอะไรบาง หรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ถาคยกนกลางแจงซงจดเปนทลบหไมตองอาบต เพราะทเชน นนหญงมากคนคมอาบตได ถานงคยกนในทลบตา หญงแมมากคนกคม ไมได คงตองอาบตปาจตตย เพราะนงในทลบตา กบมาตคาม. ส. ป. ถ. ภกษแกลงละเมดสกขาบทท ๒ แหงอนยต ภายหลงหวงความ บรสทธ ตองทาอยางไรจงจะพนโทษนน ? ต. อนยตสกขาบท ไมมอาบตสาหรบปรบโทษผละเมดเหมอน แผนกอน เปนสกขาบทชลกษณะอธกรณวาควรพจารณาอยางไรเทานน. ในสกขาบทท ๒ หมายทลบห อาจอานวยใหเปนอาบตสงฆาทเสสบาง, ปาจตตยบาง. ตามนยปญหาเมอตองอาบตสงฆาทเสส หวงความบรสทธ แจงเรองทตองแกสงฆ ถาปดไวสนวนเทาใด ตองอยปรวาสแถมกอน สนวนเทานน, ปาจตตยจะบรสทธได ตองแสดงตอหนาบคคล หรอคณะ หรอสงฆ. ๒๗/๘/๗๐ ถ. ภกษนงอยในหองกบผหญง ไมมผชายอยเปนเพอน เปน อาบตอะไร ? ถามผหญงอยดวยหลายคนคมโทษไดหรอไม ? และถา มภกษ ๒ รปดวยกน ชอวามผชายอยเปนเพอนไดหรอไม ? เพราะ


เหตไร ? ต. เปนอาบตปาจตตย. คมไมได. ชอวามผชายอยเปนเพอนได. เพราะทง ๒ รปนนตางคมกนได. ๒๔๕๘ ถ. ภกษนอนในทมงบงอนเดยวกนกบโยมผหญง ชวครเดยว จะตองอาบตอะไรหรอไม ? ต. ถาเปนเวลาราตร ตองอาบตปาจตตย เพราะเปนขอสหไสย กบมาตคาม. ถาเปนเวลากลางวน ตองอาบต เพราะอยในทลบกบ มาตคาม. ๓๐/๘/๖๕ ถ. อยางไรการทาจวรจงเปนเหตไดรบยกเวนตาง ๆ จากสกขาบท นน ๆ และระบยกเวนไวในสกขาบทอะไรบาง ? ต. ครงพทธกาล ภกษเยบจวรใชเอง และคงเยบไมชานาญ ตองชวยกนทาเปนการเอะอะมาก ชะรอยเพราะเหตนเองจงเปนเหตได รบยกเวนตาง ๆ จากสกขาบทนน ๆ มระบไวในสกขาบทท ๒ ท ๓ แหง โภชนวรรค และสกขาบทท ๖ แหงอเจลกวรรค. ๒๔๖๙ ถ. การเขาบาน ตองลาเฉพาะเวลาวกาลเทานน หรอแมใน กาลกตองลา ? จงอธบาย. ต. มใชจากดเฉพาะเวลาวกาลเทานน แมในกาลตองลากม เชน ภกษรบนมนตดวยโภชนะ ๕ แลว จะไปในทอนจากทนมนตนน ในเวลา


กอนฉนกด ฉนกลบมาแลวกด ตองลาภกษทมอยในวดกอน จงไปได ถายงไมเปนนสมตตกะเขาบานตองลาอปชฌายะทกคราว. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. การทอดกฐน เปนบญอยางหนงทนยมกนมาในพระพทธ- ศาสนกตงแตโบราณกาล ภกษทงหลายไดรบประโยชนอะไรทเนอง ดวยพระวนยนบาง ? ต. ภกษไดรบกรานกฐนแลว ยอมไดรบอานสงส ๕ ประการ คอ เทยวไปไมตองบอกลาตามสกขาบทท ๖ แหงอเจลกวรรค ในปาจตตย- กณฑ ๑ เทยวจารกไปไมตองถอเอาไตรจวรไปครบสารบ ๑ ฉนคณ- โภชนได ๑ เกบอตเรกจวรไดตามปรารถนา ๑ จวรอนเกดขนในท นนเปนของไดแกพวกเธอ ๑ ทงไดโอกาสขยายเขตจวรกาลใหยาวออก ไปตลอด ๔ เดอนฤดเหมนตดวย. ๔/๙/๖๔ ถ. ภกษขอจวรกบคนเชนไรเปนอาบตปาจตตย ไมเปนอาบต นสสคคยปาจตตย มหรอไมม เปนอยางไร ? ต. ม, ในสกขาบทท ๗ แหงอเจลกวรรค ในสกขาบทนน กลาวไวดงน ถาเขาปวารณาดวยปจจย ๔ เพยง ๔ เดอน พงขอได เพยงกาหนดเทานน ถาขอเกนกวากาหนดนนไป ตองปาจตตย เวนแตเขาปวารณาอกหรอปวารณาเปนนตย. ๓/๙/๗๔


ถ. คาวาปวารณาในสกขาบทท ๗ แหงปตตวรรค กบคาวาปวารณา ในสกขาบทท ๗ แหงอเจลกวรรค เหมอนกนหรอตางกนอยางไร ? ต. เหมอนกนโดยพยญชนะ ตางกนโดยอรรถ ทวาเหมอนกน โดยพยญชนะ เพราะคาวาปวารณาแปลวา เปดโอกาส เหมอนกน ท วาตางกนโดยอรรถนน เพราะคาวาปวารณาสกขาบทท ๘ แหงปตตวรรค หมายเอาการทภกษเปดโอกาสใหภกษดวยกน วากลาวตกเตอนกนได ดวยหวงด เปนวธอยางหนงของภกษผอยจาพรรษาตลอดไตรมาสแลวจะ พงกระทาตอกน สวนในสกขาบทท ๗ แหงอเจลกวรรค หมายเอาอาการ ทคฤหสถเปดโอกาสใหภกษขอปจจยกาหนดกาลหรอไมกาหนด เปนวธ อยางหนงของคฤหสถ ผปรารถนาจะบารงภกษ. ๓/๙/๗๔ ถ. ภกษขอโภชนะอนประณตจากคฤหสถทไมใชญาต เขาไดเคย ปวารณาไวเกาแก แตหมดเขตปวารณาแลว เอามาฉน เธอจะตอง อาบตปาจตตย เพราะสกขาบทไหน ? ต. เธอตองปาจตตยเพราะสกขาบทท ๗ แหงอเจลกวรรค. ๑๒/๑/๗๘ ถ. ภกษไปทกองทพจะไดบางหรอไม หรอจะตองอาบตอะไร ? จงอางหลก. ต. ภกษไปทกองทพ ถากองทพเขายงไมไดยกไป คงไมตอง อาบตปาจตตย ถาเขายกออกไปแลว ภกษเพอจะด ตองอาบตปาจตตย เพราะสกขาบทท ๘ แหงอเจลกวรรค ถาไปเพออย ถาอยเกน ๓ คนไป


ตองอาบตปาจตตย เพราะสกขาบทท ๙ แหงวรรคนน ในระหวางทไป อยกองทพ ออกไปสสนามรบทพกพล หรอทเขาจดกระบวน ตอง ปาจตตย เพราะสกขาบทท ๑๐ แหงวรรคนน. ไมไดไปเพอด เชนไป เยยมญาตแลวกลบ ไมตองอาบต. ส. ป. สราปานวรรค ถ. ภกษดมนาเมา ตองปาจตตย. ถาสบฝนสบกญชา จะตอง ปาจตตยเหมอนกนหรอตองอาบตอะไร ? ต. สบฝน สบกญชา ตองทกกฏ.๑

๑๓/๓๑/๕๕ ถ. ดมนาเมาทานวามโทษ ถาดมนาไมเมาจะมโทษบางหรอไม ? ต. ถาดมนาไมเมา ซงไมไดกรอง นาสงสยวาจะมตวสตว ทานปรบ โทษฐานปาจตตย. ๗/๙/๖๑ ๑. สบฝนกญชาตองอาบตทกกฎตามพระวนย. ฝายปกครองปรบอาบตแลวใหสก. ส. ป. ๒.เดมไมเฉลย. ส. ป.


ถ. ภกษเสพสรามโทษอยางไรบาง ? ต. ทางพระวนยปรบอาบตปาจตตย ตามสกขาบทท ๑ แหงสรา- ปานวรรค ทางปกครอง ภกษเชนนนไมควรอยในหม เมอพจารณา ไดความเปนสตยใหสกเสย. ๕/๙/๖๑ ถ. ภกษจภกษเปนอาบตปาจตตยกทราบอยแลว แตถาจอนปสม- บนจะตองอาบตอะไร ? ต. จอนปสมบนตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. ภกษ ก. เอามอจบสะเอวภกษ ข. ภกษ ข. ตกใจ ภกษ ก. จะตองอาบตอะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ถาภกษ ก. ประสงคจใหตกใจแลวหวเราะเลน ตองอาบต ปาจตตย ถาไมไดเพงสนก เปนแตเวลาไปถกตองเขา ภกษ ข. ตกใจ เอง ภกษ ก. ไมตองอาบตอะไรเลย ถาภกษ ก. มงใหตกใจ ตอง อาบตปาจตตย. ส. ป. ถ. ภกษเลนนา ทานประสงคนาอยางไหน เปนวตถแหงอาบต อะไร ? ต. ในคมภรวภงคทานแกวา นาตงแตเพยงขอเทาขนไป เปน วตถแหงปาจตตย. แตพระมตของสมเดจพระมหาสมณเจา ฯ ทาน แสดงวานาพอทจะดาไดมดตว พอจะวายไดสะดวก เปนวตถแหงปาจตตย


เลนนาในเรอหรอในอางในแองเปนตน หรอเอามอเอาเทาแกวงขด เลน โดยทสดเอากระเบองรอน เปนวตถแหงทกกฎ. ส. ป. ถ. ภกษรปหนงแสดงธรรมอย ภกษอกรปหนงลกไปเสยแตใน กลางคน ภกษทลกไปจะตองอาบตเพยงไร ? ในขอไหน ? ต. จะตองอาบตหรอไมตอง อาศยอาการของเธอ ลกไปเพราะ ไมเออเฟอ ตองอาบตทกกฎ ลกไปเพราะเหตจาเปน หรอตนเปนโรค ไอ เกรงเสยงไอจะกลบเสยงทานผแสดงธรรม ไมมโทษ. ๒๔๕๘ ถ. ภกษโกรธเคอง ดาภกษดวยคาเทจ สอเสยดภกษตอภกษ ดวยคาเทจ แกลงหลอนภกษใหกลวผดวยคาเทจ เธอจะตองอาบต เพราะสกขาบทท ๑ แหงมสาวาทวรรคดวยหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ดาภกษ สอเสยดภกษ ตองอาบตปาจตตยตามสกขาบท ท ๒ ท ๓ แหงมสาวาทวรรค แกลงหลอนภกษใหกลวผ ตองอาบต ปาจตตย เพราะสกขาบทท ๕ แหงสราปานวรรค เพราะเธอมเจตนา โกรธเคอง. ๓๐/๘/๗๓ ถ. ภกษทาเปนผหลอนสามเณร สามเณรตกใจตาย ควรปรบ อาบตอะไรแกภกษผหลอนนน ? ต. ถาภกษผหลอนสามเณร ดวยมงจะใหกลวแลวจกไดตาย สามเณรตายไปดวยอาการททานน ตองอาบตปาราชก ดวยมงสนกแมเขา


ตาย กคงตองอาบตทกกฏ. ส. ป. ถ. สกขาบททเทาไร แหงวรรคอะไร ทหามไมใหภกษผงไฟ ? ต. สกขาบทท ๖ แหงสราปานวรรค เมอไมมเหตจาเปนหาม ไมใหภกษผงไฟ. ๓๐/๘/๗๑ ถ. สกขาบทเชนไร บญญตเฉพาะประเทศ ? ต. เชนพทธบญญตวา ภกษอยในมชฌมประเทศ ๑๕ วนจง อาบนาไดหนหนง เวนไวแตมเหตจาเปน สวนภกษผอยในปจจนต- ประเทศอาบนาไดเปนนตย. ๙/๓/๕๖ ถ. อาบตประเภทไหนบาง แมภกษผเปนอลชชตองการจะลวง กลวงไมได เพราะเหตไร ? ต. อาบตทเกยวดวยนางภกษณ และเกยวดวยมธยมประเทศ เชนสกขาบทท ๗ แหงสราปานวรรค แมภกษอลชชเตมใจจะลวง กลวงไมได เพราะเหตวาบคคลทจะเปนเจาการใหประพฤตผดไมมตว ความเปนไปของพระวนยพนกาลเทศะของประเทศนน ๆ ดวย. ๒๒/๘/๖๙ ถ. สกขาบทท ๘ แหงสราปานวรรควา ภกษไดจวรใหมมา ตองทาพนทเสยกอนจงนงหมได คาวา " ใหม " นน หมายความวา " ไดมาใหม หรอ จวรใหม " คอไมใชจวรเกา. ถาไดจวรเกามาใหม


จะตองทาพนทเสยกอนจงนงหมได หรอไมตองทาพนท ? ต. หมายความวา จวรนนจะใหมหรอเกากตาม แตไดมาใหม ไมใชผาทเคยบรโภคแลว ถาจวรเกาทไดมานนเปนของพนทแลว เมอ จะบรโภคไมตองพนทอก. ถายงไมไดพนท เมอจะบรโภคตองพนท เสยกอน. ๒๓/๘/๗๗ ถ. เพราะเหตไรพระบวชใหมจงไดรบสอนใหพนทแตแรก ? ต. เพราะจะใหกาหนดจาผาของตนได โดยไมตองใหหลงลมเอา ของผอน ดวยเขาใจวาเปนของ ๆ ตน ในเมอวางปนกนอยและเปนสง จาเปน เพราะบวชเขาแลวกจะตองใชจวรเปนเครองนงหม เพราะ ฉะนน จงไดรบสอนแตแรก. ๑๒/๑๑/๕๕-๕๗ ถ. ภกษไดจวรมาใหมจะพงทาอยางไร จงจะถกตองตามสกขาบท นน ๆ ? ต. ถาจะใชตองพนทอธษฐาน นอกจวรกาลตองวกปไวภายใน ๑๐ วนเปนเกณฑ เมอจะใชจงใหผรบถอนเสยกอน ในกาลจวรไม ตองวกป. ๒๔๕๘ ถ. จวร ผานสทนะ องสะ ผาเชดหนา อยางไหนควรพนท อยางไหนไมควร ? เพราะเหตไร ? ต. จวร องสะ ควรพนท. เพราะใชหม. ผานสทนะ ผาเชด


หนา ไมควรพนท. เพราะไมไดใชนงหม. ๑๗/๑๕/๕๙ ถ. คาวา ใชสอย ในสกขาบทท ๙ แหงสราปานวรรค ทาน ประสงคความวาอยางไร ใหผอนจะเรยกวาใชสอยดวยหรอไม ? ต. แมใหผอนไป กอนโลมเขาในใชสอยไดเหมอนกน. ส. ป. ถ. ฝายหนงมปญหาวา บรขาร ๘ เกดขนภายหลง อกฝาย หนงแยงวา เกดขนแตยคแรก จะยกขอไหนขนอางเปนหลกสาหรบ วนจฉยขอน ? ต. ยกขอ ๑๐ แหงสราปานวรรค ซงระบชอบรขาร ๕ อยาง คอ บาตร ไตรจวร ผารองนง กลองเขม ประคตเอว ขนอางเปนหลก สาหรบวนจฉย. ๑๗/๑๑/๕๙ ถ. ภกษซอนผาเชดหนาของภกษอนดวยวาคดจะลอเลน ตอง อาบตอะไรหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ตองอาบตทกกฏ. เพราะเลนซกซนซอนบรขารเลกนอย. ๑๗/๑๑/๕๙ ถ. อฏฐบรขารคออะไรบาง ? ตางวาภกษซอนมดของรปหนง ดวยหวงวาจะลอเลน จะมโทษชนไหน ? ต. อฏฐบรขาร คอ บาตร สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก มดนอย กลองเขม ประคตเอว ผาหรอทกรองนา ถาภกษซอนมด


เชนนน ทานปรบเพยงทกกฏาบต เพราะมดนอยมไดนบเขาในบรขาร ๕ ซงมาในพระปาฏโมกข. ๗/๙/๖๑ ถ. ภกษ ก. ใชภกษ ข. ใหซอนบรขารของภกษ ค. จะปรบ อาบตองคไหน อยางไร ? ต. ปรบทง ๒ รปเสมอกน คอถาทง ๒ รปมงลอเลนซอน บรขาร คอ บาตร จวร ผาปนง กลองเขม ประคตเอว อยางใด อยางหนง เปนปาจตตย ซอนบรขารอนนอกน เปนทกกฎ ถาทง ๒ รป มไถยจตซอนบรขารอยางใดอยางหนง เปนอาบตตามราคาวตถ ใน ขณะภกษ ค. ปลงธระ. ๕/๙/๖๖ ถ. ภกษซอนหนงสอ สบง สงฆาฏ ของภกษอนดวยคดจะเยา เลน เธอจะตองอาบตอะไร ไฉนจงวาอยางนน ? ต. ซอนหนงสอ เปนทกกฎ เพราะไมใชบรขารซงระบไวใน สกขาบท. ซอนสบงกบสงฆาฏ ตองปาจตตย เพราะ ๒ อยางนเขา ในพวกจวรทมระบไวชดในสกขาบทท ๑๐ แหงสราปานวรรค. ๓๐/๗/๖๗ ถ. ภกษซอนกลองเขม ประคตเอว รม รองเทา ของภกษอน เพอลอเลน เธอจะตองอาบตอะไร ไฉนจงวาอยางนน ? ต. ภกษซอนกลองเขมประคตเอว ตองอาบตปาจตตย เพราะ เปนบรขารทระบไวในสกขาบทท ๑๐ แหงสราปานวรรค นอกนนเปน


อาบตทกกฎ เพราะเปนบรขารทไมไดระบไวในสกขาบทท ๑๐ แหง สราปานวรรค. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ภกษซอนบรขาร ๘ ของภกษอน อยางไหนเปนอาบต อะไร ? ต. ถาซอนบาตร ไตรจวร ประคตเอว (นสทนะ) กลองเขม เปนอาบตปาจตตย นอกนเปนอาบตทกกฏ. ๒๑/๘/๗๓ สปปาณวรรค ถ. ฆาสตวเปนอาบตอะไรบาง ? ทานจงกลาวไวในอกรณยกจ วา บรรพชตไมควรทา จงอธบาย. ต. เปนอาบตปาราชก เพราะฆาสตวมนษย, เปนอาบตถลลจจย เพราะฆาสตวอมนษย ตางโดยเปนยกษเปนเปรตและสตวดรจฉาน ท วามฤทธแปลงกายเปนมนษยได. เปนอาบตปาจตตย เพราะฆาสตว ดรจฉานทวไป. อธบายวา สตว แปลวา ผของอยในอารมณ เปน กลาง ๆ ไมนยมวาสตวชนดไหน เพราะฉะนน ทานจงไดกลาวไวโดย ยอวา ฆาสตวเปนอกรณยกจทบรรพชตไมควรทา. ๑๓/๑๑/๕๘-๓/๙/๗๔ ถ. ภกษรอยวาแมวมกกดหน เธอกเลยงมนไว เมอแมวไป กดหน ภกษผเปนเจาของแมวนน จะมโทษตองอาบตอะไรทางวนย ? ต. ไมมโทษตองอาบตอะไรทางวนย เพราะเธอไมไดใชใหมน


ไปกดหน มนกดหนเองโดยธรรมดา อยางภกษเลยงเดกไว เธอกร เหมอนกนวาธรรมดาเดกยอมตบยง เมอเดกตบยง จะปรบอาบตแก ภกษผเลยงไมได เพราะเธอไมไดใชใหเดกตบยง เดกตบเองตางหาก. ๑/๑๐/๗๙ ถ. ภกษไมร บรโภคนามตวสตว ตองอาบตอยางเดยวกบรอย หรอตางกน ? มอะไรเปนเครองอาง ? ต. ตางกน. มสกขาบทท ๒ แหงสปปาณวรรคเปนเครองอาง ความวา " อนง ภกษใดรอย บรโภคนามตวสตวเปนปาจตตย " ไมร บรโภคไมเปนอาบต เพราะสกขาบทนเปนสจตตกะ รจงเปนไมรไมเปน. ๑๖/๑๑/๖๒ ถ. สกขาบทท ๙ แหงมสาวาทวรรค กบสกขาบทท ๔ แหง สปปาณวรรค ไมเถยงกนหรอ ? ต. ไมเถยงกน สกขาบทท ๙ แหงมสาวาทวรรค ทานไมให บอกแกอนปสมบน เวนไวแตไดสมมต. สวนสกขาบทท ๔ แหง สปปาณวรรค ทานใหบอกแกภกษดวยกน. ๒๔/๑๑/๖๓ ถ. ภกษรอยและเปนอปชฌายะอปสมบทคนอายหยอนกวา ๒๐ ป ตองอาบตอะไร ? และภกษคณะปรกตองอาบตอะไร ? ต. อปชฌายะ ตองปาจตตย ภกษคณะปรก ตองทกกฏ. ๑๓/๑๑/๕๘ ถ. ครงพระศาสดายงดารงพระชนมอย บรษมอายเทาไรจงจด


วาเปนผใหญ คอพนจากความเปนเดกแลว ขอนมอะไรเปนหลก ? ต. บรษมอาย ๒๐ ป จดวาเปนผใหญ คอพนจากความเปน เดก ดวยตรสไววา คนมอายยงไมครบ ๒๐ ป ยอมไมอดทนตอ เยนรอน หวระหาย และสมผสแหงเหลอบยงลมแดดเปนตน สวนคน ทมอายครบ ๒๐ ป ยอมอดทนตอเยนรอนเปนตนได อางสกขาบท ท ๕ แหงสปปาณวรรคเปนหลก. ๗/๙/๖๑ ถ. ภายในยคพระบรมศาสดา บคคลมอายเทาไร จดวาพนจาก ความเปนเดกถงความเปนผใหญ จงอางหลกใหสมกบวนย ? ต. บคคลมอายตงแต ๒๐ ปขนไป จดเปนผใหญ. อาง สกขาบทท ๕ แหงสปปาณวรรคในปาจตตย หามไมใหอปสมบทบคคล มอายหยอนกวา ๒๐ ป เพราะถอวาผมอายหยอนกวา ๒๐ ป ยง ตงอยในฐานเปนเดก ไดรบเพยงบรรพชาเทานน. ๒๗/๘/๗๐ ถ. ภกษเดนทางมาดวยกนกบผซอนฝนเขามาขาย ควรปรบ โทษอยางไร ? ต. ภกษรวาเขาซอนของตองหามเขามาเชนนน ชวนกนเดนทาง มา ตองอาบตปาจตตย ไมรแลวชวน หรอรแลวแตไมไดชวน ตางคน ตางมา เหลาน ไมตองอาบต ถาภกษสงสยอยวาเขาเปนผเชนนนแลว ชวน ตองอาบตทกกฏ. ส. ป.


ถ. ภกษชวนผหญงลงเรอลาเดยวกนไปตามลานา จะควรหรอ เปนอาบตอะไร ? มสกขาบทไหนเปนขออาง ? ต. ไมควร เปนอาบตปาจตตย. มสกขาบทท ๗ แหงสปปาณ- วรรคเปนขออาง ? ๑๓/๑๑/๕๘ ถ. ภกษชวนโยมผหญงโดยสารรถไฟมาพรอมกบตน เพอชม ภมประเทศในจงหวด นบเปนความเออเฟอแกโยมดอยแลว คงไมม ขอเสยหายอะไรละซ ? ขอความเหน. ต. การแสดงความเออเฟอนน นบเปนความดสวนตว แตโยม ผหญงกคอมาตคาม เมอชกชวนรวมเดนทางสายเดยวกน ตามพระวนย จงตองปรบอาบตปาจตตย ตามสกขาบทท ๗ แหงสปปาณวรรค. ๑/๑๐/๕๘ ถ. ในพระวนยหามไมใหคบคนเชนไรบาง ? ต. หามไมใหคบคนเชนน คอภกษผประทษรายสกล ๑ ภกษผ กลาวคดคานพระธรรมเทศนาของพระพทธเจา ๑ สมคบกบสามเณรท ภกษอนใหฉบหายแลว เพราะโทษกลาวคดคานพระธรรมเทศนาของ พระพทธเจา ๑ พระคบคนเหลานมโทษทางพระวนย กลาวคอตอง อาบตปาจตตย จงหามไว. ๕/๙/๖๖ ถ. พระวนย ทานปรบอาบตแกภกษผนอนรวมกบมาตคาม แม ในคนแรก และนอนรวมกบอนปสมบนมากกวา ๓ คน สวนภกษ


ตอภกษมปรบอาบตเพราะนอนรวมดวยกนหรอไม ? ถามจงอาง สกขาบท ? ต. ม. คอภกษดอถอรน ซงถกสงฆลงอกเขปนยกรรม เพราะ กลาวคดคานพระธรรมเทศนาของพระพทธเจา เชนน ภกษกนรวม อยรวมหรอนอนรวม ตองอาบตปาจตตย เพราะสกขาบทท ๙ แหง สปปาณวรรค. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ภกษ ๒ รปนอนรวมกฎเดยวกน รป ๑ เปนอาบตปาจตตย รป ๑ ไมเปนอาบตปาจตตย มอยในสกขาบทไหนหรอไม ? ต. มในสกขาบทท ๙ แหงสปปาณวรรค. ๒๑/๘/๗๓-๒๙/๘/๗๕ ถ. สกขาบททหามไมใหสมาคมกบคนผด มบางหรอไม ? ถาม จงนามาแสดง. ต. ม. ในสงฆาทเสสบทท ๑๑ หามการสมาคมกบภกษผ พากเพยรทาลายสงฆ. สกขาบทท ๖ แหงสปปาณวรรค หามชกชวน เดนทางกบพอคาผซอนของตองหามหรอปดบงภาษ. และสกขาบทท ๙ ท ๑๐ แหงวรรคนน หามสมโภคกบภกษผกลาวคดคานพระธรรม- เทศนาของพระพทธเจา ทถกสงฆลงอกเขปนยกรรม และกบสามเณร ผทถกเสนาสนะ เพราะความผดอยางเดยวกน. ๒๖/๘/๖๘ ถ. การสมคบรวมคดกบคนผด พระศาสดาไมโปรดไมใชหรอ


ถาอยางนนทรงหามไวในสกขาบทไหนบาง ? จงแสดง. ต. ทรงหามไวในสงฆาทเสสสกขาบทท ๑๑ คอหามไมใหประ- พฤตตามภกษผทาลายสงฆ และสกขาบทท ๖-๙-๑๐ แหงสปปาณวรรค คอหามไมใหชวนพอคาผซอนภาษเดนทางดวยกน และหามไมใหคบ ภกษสามเณรผกลาวคดคานพระธรรมเทศนาของพระพทธเจา. ๑๖/๑๑/๖๒ สหธรรมกวรรค ถ. การวากลาวตกเตอนอยางไร ? เรยกวาตกเตอนโดยชอบ ธรรม. ต. วากลาวตกเตอน โดยยกความผดขนพจารณาชใหเหนโทษ แหงความผด พรอมทงยกขอธรรมวนยขนชแจงใหเหนในขอนน และ ชใหเหนคณแหงความประพฤตชอบ นเรยกวา ตกเตอนโดยชอบ. ส. ป. ถ. ภกษ ก. ทองนวโกวาทอย ภกษ ข. เขาไปพดวา คณ จะทองเอาไปทาอะไร ออกพรรษาแลวเรากสก เราไมคดจะบวชจนตาย ภกษ ก. เหนจรงดวย เลยเลกทองนวโกวาท จะวนจฉยอาบตโทษ ของภกษ ข. วากระไร ? ต. วนจฉยวา นวโกวาทแบงออกเปน ๒ ตอน คอ วนยตอน ๑ ธรรมตอน ๑ พดแกลงใหภกษอนคลายอตสาหะตอนวนย เปนอาบต ปาจตตย. ตอนธรรม เปนอาบตทกกฏ. ถาทง ๒ ตอน กเปน อาบต ๒ อยาง. ๓๐/๘/๗๑


ถ. ในสงฆาทเสสบางขอทไมตองอาบตในขณะทลวงทเดยวมอย ในฝายประเภทปาจตตยจะมเชนนนบางหรอไม ? จงแสดงใหเหน. ต. ม. คอสกขาบทท ๒ แหงภตคามวรรค ท ๘ แหงสปปาณ- วรรค ท ๓ แหงสหธรรมกวรรค. ๓๐/๘/๖๕ ถ. ภกษแดงตภกษขาวซงเปนศษยพอเจบ ดวยหวงจะใหด ภกษขาวเคองกลบตตอบ แตเผอญไมถก เชนนทานทง ๒ จะมโทษ ทางพระวนยอยางไร ? จงอางมาตรา. ต. ภกษแดงแมมหวงด แตถาตดวยความโกรธ ไมพนอาบต ปาจตตย ตามสกขาบทท ๔ แหงสหธรรมกวรรค. สวนภกษขาว ตผดไมสมเจตนา จะปรบอาบตดวยปาจตตยไมได แตควรตเธอในทาง ธรรมมากโดยฐานเปนศษย. ๓๐/๗/๖๕ ถ. พระ ก. เกดเถยงกบพระ ข. ตางบนดาลโทสะขน พระ ก. เงอมอทาทจะตอย แตพระ ข. ไวกวาจงตอยเอากอน ใน ๒ รปน ใครจะตองอาบตเพราะอะไร ? ในสกขาบทไหน ? ต. พระ ก. เงอมอขนยงไมไดตอย ตองอาบตปาจตตย เพราะสกขาบทท ๕ แหงสหธรรมกวรรค. พระ ข. ตอย ตองอาบต ปาจตตย เพราะสกขาบทท ๔ แหงวรรคนน. ส. ป. ถ. ภกษดาโจทภกษแดงดวยอาจารวบตไมมมล พระวนยธร


จะพงยกสกขาบทอะไรขนปรบดวยอาบตอะไร ? ต. ตามวภงคแหงสกขาบทท ๖ แหงสหธรรมกวรรคปาจตตย ทานใหยกสกขาบทนนขนปรบ เปนอาบตทกกฎ แตขาพเจาเหนวา พดมสาไมถงใสความผอนยงเปนปาจตตย นถงใสความเขา ปรบเปน ทกกฎเบาไป เมอมสกขาบทจะพงยกขนปรบโทษไดแรงกวา ไม ควรปรบอาบตตามวภงค เชนฆาสตวดรจฉาน ตามวภงคปรบเปน เพยงทกกฎ แตมสกขาบทปรบถงปาจตตย เพราะอยางนนควรยก สกขาบทท ๑ แหงมสาวาทวรรคขนปรบดวยอาบตปาจตตย โดยฐาน พดมสา. ๒๔๖๐ ถ. พดอยางไร เรยกวาพดกอความราคาญ ? ต. พดใหเขาไดรบความเดอดรอนอยางใดอยางหนง เชนเหน พระภกษรป ๑ เธอมกจะคดไปในทางวตกจรต เมอรวาเธอมอะไร ของใจอย กพดสงเสรมในเรองนน ทาใหเธอกลมใจหรอมจต ฟงซานยงขนอก. ส. ป. ถ. สมเดจพระบรมศาสดาทรงบญญตสกขาบทท ๘ แหงสห- ธรรมกวรรคขนไว ดวยพระพทธประสงคอยางไร ? ต. ดวยพระพทธประสงคจะกนความเสยหายในการแอบฟงความ ของคนอน เพราะกรยาแอบฟงความ โลกเขาถอกนวาเปนการเสย กรยาอยางเลวทรามทสด จนคนสอดแนมรบจางสบความลบของคน


ทงหลาย ถงยงตองใชอย เขากไมนยมวาเปนคนด ไมมใครไวใจคน เชนนน พวกจารบรษของประเทศ ถกเขาจบตวได เขากมสทธ ทจะประหารชวตไดทนท โดยไมตองเลอกวาเปนคนของประเทศใด สมเดจพระบรมศาสดาจงทรงบญญตสกขาบทนไว. ๕/๙/๖๔ ถ. คาวา จวร หมายเอาผาทงหมดตงแตกวาง ๔ นว ยาว ๘ นว ดวยนวพระสคตขนไป ใชทวไปในสกขาบททกลาวถงจวร หรอ เฉพาะสกขาบทไหน ? ต. ไมทวไปทงหมด เฉพาะในสกขาบทท ๑, ๕, ๖ แหงจวร- วรรค ในสกขาบทท ๕-๖ แหงปตตวรรค ในสกขาบทท ๕ แหง โอวาทวรรค ในสกขาบทท ๑๐ แหงสราปานวรรค ในสกขาบทท ๑๑ แหงสหธรรมกวรรค. ๒๔๗๘ ถ. สหธรรมกวรรค สกขาบทท ๑๒ ความวากระไร ? ต. ความวา ภกษนอมลาภททายกเขาตงใจจะถวายสงฆมาเพอ บคคล ตองอาบตปาจตตย. ๒๔๕๘ ถ. ภกษตองอาบตปาจตตย เพราะของสงฆมอะไรบาง ? ต. ม. คอ เอาเตยง ฟก เกาอ ของสงฆไปตงในทแจง แลวไมเกบ เอาทนอนของสงฆปนอนในกฎสงฆแลวไมเกบ โกรธเคอง ภกษอนฉดคราไลออกจากกฎสงฆ นอมลาภททายกตงใจถวายสงฆ


เพอบคคล. ๒๖/๘/๖๘ ถ. ลาภทเขาจะถวายสงฆ ภกษทาใหผดเจตนาของเจาของม ทางตองอาบตอยางไรบาง ? ต. มทางตองอาบต ๓ สถาน คอ รอยนอมมาเพอตน ตอง นสสคคยปาจตตย นอมไปเพอบคคล ตองปาจตตย นอมไปเพอสงฆ อนหรอเพอเจดย ตองทกกฏ. ถาไมร ไมตองอาบต. ๒๔๗๐ รตนวรรค ถ. เงนทองเปนอนามาส ไมควรจบตอง ตางวามคฤหสถผ เปนเพอนมาเยยมภกษ ลมสายสรอยทองคาไวในกฎของภกษ ๆ นน ควรปฏบตอยางไร ? ต. เงนทองเปนอนามาสจรงอย แตถามสมยเชนนน ทานให อนญาตพเศษแกภกษเพอจบตองเกบไวใหเจาของได เพราะฉะนนตอง ใหใคร ๆ เกบหรอเกบเองกได เพอใหเจาของเขา. ๒๔๖๓ ถ. ภกษบอกลาวกาลจะไปบานชอโนน เมอไปแลวจะไปบาน ชออนอกควรหรอ ? เพราะเหตไร ? ต. ถาไดบอกลาอก หรอมกจรบรอนเขาลกษณะไปอก ควร. เพราะบอกลามกาหนดบาน. ๒๔๕๗


ถ. กาลเชนไร ภกษเขาบานตองลา ? เชนไรไมตอง ? ต. ภกษผอยในนสย ตองลาอปชฌายะ อาจารยทก ๆ เวลา. ภกษพนนสยแลว ในกาลไมตองลา ในวกาลตองลา เวนไวแตมกจ รบดวน. ๒๔๖๓ ถ. กจอะไร ชอวารบดวน ? ต. เชนภกษถกงกด หรออาพาธอนจะถงความสนชวตไดโดย รวดเรว รบไปเพอหาหมอ หรอเกดไฟไหมขนใกลวด รบไปหาคน มาชวยกนดบไปเปนตน เหลานชอวากจรบดวน. ส. ป. ถ. ภกษเชนไรเขาบานไมตองลาวกาล ? เชนไรตองลาวกาล ? ต. ภกษทมกจรบดวนหรอไมมภกษทจะรบลา ไมตองลาวกาล ภกษนอกนตองลาวกาล. ๒๔๖๖ ถ. มทายกถวายเตยงนอนแกภกษรปหนง แตมเทาสงเกน กาหนด เธอมสนโดษใชตามทได เชนนควรจะปรบอาบตเธอตาม สกขาบทท ๕ แหงรตนวรรคชอบหรอไม ? หรออยางไร ? ต. ไมชอบ. เพราะเตยงนนเธอไมไดทาขนเอง แตเมอเธอ ใชสอย ยอมตองอาบตทกกฎตามมาตราอน. ๓๑/๘/๖๕ ถ. ผาอาบนาฝนมกาหนดอยางไรบาง ?


ต. มกาหนดอยางน อกเดอน ๑ จะเขาพรรษา แสวงหาได อกครงเดอนจะเขาพรรษา ทานงได และตองทาใหไดประมาณ ดาน ยาว ๖ คบพระสคต ดานกวาง ๒ คบครง. ๒๓/๘/๗๒ ถ. ประเพณเดม ภกษใชจวรเลกหรอใหญกวาทใชอยบดน ? ต. ภกษใชจวรเลกกวาทใชอยในบดน. พจารณาตามสกขาบทท ๑๐ แหงรตนวรรค ปาจตตย อนมความวา ภกษทาจวรใหเทาจวรพระ สคตกด เกนกวานนกด ตองปาจตตย ประมาณจวรพระสคตนน ยาว ๙ คบ กวาง ๖ คบพระสคต ดงน จะเหนไดวา พระสคตทรง ใชจวรเลก ภกษกตองใชจวรเลก จะใชหมเหมอนใชอยบดนไมไดเลย. ๒๔๗๕ ถ. มกมผชอบถามเสมอวา บรขาร ๘ ของภกษคออะไรบาง ? และอะไรเปนบรขารสาคญทขาดไมไดในการอปสมบท ? ต. บรขาร ๘ คอ สงฆาฏ อตราสงค อนตราวาสก บาตร มด สาหรบตดเลบ กลองเขม รดประคตเอว ผากรองนา ทสาคญขาดไมได กคอ ไตรจวร บาตร. ๒๗/๘/๗๐ ถ. ในนสสคคยปาจตตยกบสทธกปาจตตย มวธแสดงอาบต ไมเหมอนกน นสสคคยปาจตตย ตองสละสงของกอนจงแสดงอาบตตก สวนสทธกปาจตตย ไมตองทาอยางนน เมอตองแลวกทาคนอาบตนน ไดทเดยว อยางนถกไหม ? หรอจะมขอแยงอยางไรกแยงมา ?


ต. ยงไมถกทเดยว เพราะมขอแยงอย เชนภกษทาเองหรอให ผอนทาเตยงมเทาสงเกนกวา ๘ นวพระสคต ตองตดเทาใหไดประมาณ กอนจงแสดงอาบตตก ตางจากนสสคคยปาจตตย เพราะนสสคคย- ปาจตตยนน ตองสละวตถเพอใหขาดจากกรรมสทธกอน สวนปาจตตย ในทนไมตองสละ เปนแตทาสวนทเกนประมาณใหไดปรมาณเทานน. ๒๗/๘/๗๐ สรปปาจตตย ถ. การละเมดขอหาม ในปาจตตยกณฑใหตองอาบตปาจตตย เสมอกน แมทาอยางนนความเสยยงยงหยอนกวากน สมเดจพระมหา- สมณเจา ฯ ทรงจดเปนหมวดตามความเสยหายหนกเบาไวอยางไรบาง ? จงแสดงเพยงหวขอเพอเปนทางสนนษฐาน. ต. พระองคทรงจดเปนหมวด ตามความเสยหนกเบาไวอยางน คอ ๑. ขออนทาใหเปนคนเลว มกลาวมสาเปนตน ๒. ขอแสดงความ ดรายมกลาววาจาเสยดแทงใหเจบใจเปนตน ๓. ขออนทาใหเสยหาย มประจานความชวของกนและกนเปนตน ๔. ขออนสอความซกซน มเลนจเปนตน ๕. ขออนทาใหเสยกรยา มรบนมนตฉนไวกอนแลว ไปฉนในทนมนตทหลงเปนตน ๖. ขออนสอความสะเพรา มเอา เสนาสนะของสงฆไปตงใชในทแจงแลวไมเกบเปนตน ๗. ขอทลวงแลว ใหเสยธรรมเนยมของภกษ มนอนรวมกบอนปสมบนเปนตน. ๒๒/๘/๖๙ ถ. จงชตวอยางปาจตตยทรงบญญต เพอกนความดราย เพอ


กนความสะเพรา และเพอสกวาเปนธรรมเนยม ? ต. ตวอยางเพอกนความดรายนน คอมสาวาทวรรคขอ ๒ หาม ไมใหดา และสหธรรมกวรรคขอ ๔-๕ หามไมใหประหารเงอมอดจ ประหาร เพอปองกนความสะเพรานน คอภตคามวรรคขอ ๔ ความ วา เมอเอาเตยงตงเกาอของสงฆไปตงในทแจงแลว หามไมใหหลกไป โดยไมไดเกบเองหรอไมใชใหผอนเกบ หรอไมมอบหมายแกผใดกอน ภตคามวรรคขอ ๕ เมอเอาทนอนของสงฆ หรอฟกเครองปลาด ของสงฆ ปลาดในบรเวณวหารสงฆหามไมใหหลกไป โดยไมไดเกบเอง หรอไมไดใชใหผอนเกบ หรอไมไดมอบหมายแกผอน ภตคามวรรค ขอ ๑๐ หามไมใหเอานาซงตนรอยวามตวสตวอยในนน เทรดหญา ดนหรอตนไม สปปาณวรรคขอ ๒ หามไมใหบรโภคนาทตนรอยวา มตวสตวอยในนน เพอสกวาเปนธรรมเนยม เชนรตนวรรคขอ ๔ ถงขอ ๑๐ คอหามไมใหทากลองเขมดวยกระดก ดวยงา ดวยเขา และทนอนดวยนน หามไมใหทาเทาเตยงสงเกนกวา ๘ นว และ หามไมใหทาผาปนง ผาปดฝ ผาอาบนาฝน และจวรประมาณเกนท กาหนดเปนตน. ๒๔๕๗ ถ. จงแสดงตวอยางปาจตตบต ททรงบญญตเพอปองกน ความเปนคนดราย ? ต. ตวอยางปาจตตยาบตเพอกนความดรายนน คอมสาวาทวรรค ขอ ๒ ดาภกษ สปปาณวรรคขอ ๑ แกลงฆาสตว และสหธรรมก-


วรรคขอท ๔-๕ ใหประหารและเงอมอดจประหาร. ๒๔๕๗-๕๘-๕๙-๖๓ ถ. ตองอาบตเพราะวตถอะไรบาง จดเปนความเสยหาย ? ต. เพราะประจานความชวของกนและกน ปดความชวของกน และกน นงในทลบกบหญง ๒ ตอ ๒ นอนรวมในเขตกบหญง เดน ทางกบพอคาผซอนของตองหามเขามา เดนทางกบหญง แอบฟงความ ของผอน เหนของตกถอเอาเปนของเกบได. ๒๖/๘/๖๘ ถ. จงชตวอยางปาจตตยททรงบญญตเพอปองกนเลนซกซน ? ต. เชนหามไมใหเลนจกน ไมใหวายนาเลน ไมใหหลอนกน ไมใหซอนบรขารของกนและกน. ๒๐/๑๑/๕๗ ถ. สกขาบทปาจตตยชนดไร ทรงบญญตเพอปองกนความเสย กรยาของภกษ จงชกอทาหรณมา ๓ มาตร ? ต. สกขาบทปรบปาจตตยแกภกษ (ผเอาเสนาสนะของสงฆไป ตงในทแจง เมอหลกไปไมเกบเองหรอไมสงใหเขาเกบ) สกขาบท ปรบปาจตตยแกภกษ ผไมแสดงความเออเฟอในวนย และสกขาบท ปรบปาจตตยแกภกษ ผแอบฟงความในเมอภกษทงหลายววาทกน. ๕/๗/๖๐ ถ. อาบตปาจตตยเชนไร ทลวงเขาแลวทาใหเสยกรยาของภกษ ? ต. อาบตปาจตตยทลวงเขาแลวทาใหเสยกรยานน เชนรบนมนต


ฉนไวกอนแลว กลบไปฉนเสยในทนมนตภายหลง เขาไปนงแทรกแซง ในสกลทเขากาลงบรโภคอาหาร รบปวารณาเกนกาหนดเปนตน. ๒๔๗๐ ถ. ทาอะไรเพราะความสะเพรามกมเสยมากกวาด โลกถอวา เปนความเสยหายรายแรง ในพระวนยของเราถอกบเขาหรอไม, ถาไม ถอกแลวไป ถาถอกจงแสดงมา ? ต. ทางพระวนยกถอเหมอนกน มหลายสกขาบทททรงบญญต เพอปองกนความสะเพรา คอเอาเสนาสนะของสงฆไปตงในทแจงแลว ตองเกบ ไมใหเอาทนอนไปปไวในวหารของสงฆใหกดท นามตวสตว ไมใหเทรดหญารดดน ไมใหบรโภคนามตวสตว ถาภกษละเมดปรบ อาบตปาจตตย. ๒๗/๘/๗๐ ถ. จงชตวอยางสกขาบทททรงบญญต เพอปองกนความสะเพรา ? ต. ตวอยาง เชนใชนาไมไดกรอง หรอเอาทนอนของสงฆไป ปนอนในกฎแลว เมอหลกไปไมไดเกบเอง หรอไมไดมอบหมาย แกผอน หรอไมใชใหผอนเกบ เหลานเปนตน ทรงบญญตเพอปองกน ความสะเพรา. ๒๒/๗/๕๘ ถ. จงยกตวอยางสกขาบททลวงเขาแลว ใหเสยธรรมเนยมของ ภกษ ? ต. นอนรวมกบอนปสมบน ขดดน พรากภตคาม ฉนคณโภชน


หามโภชนะแลวกลบฉนอก ฉนอาหารในวกาล ฉนอาหารเปนสนนธ ฉนของไมไดรบประเคน ขอโภชนะอนประณต ไมเจบไขแลวผงไฟ นงหมผาไมทาพนท ไมบอกลากอนเขาบานในวกาล ทากลองเขมดวยงา ทาเตยงตงมเทาสงเกนกวาประมาณ ทาเตยงตงหมนน ทาจวรและ ผาบรขารบางอยางใหลวงประมาณ. ๒๔๖๓ ถ. วจทจรต ๔ อกศลกรรมบถ สมเดจพระสคตทรงบญญตไว ในสกขาบทไหนในปาฏโมกข ? ต. วจทจรต ๔ อกศลกรรมบถ ก. มสาวาททรงบญญตใน ปาราชกสกขาบทท ๔ คอหามไมใหพดอวดอตรมนสสธรรมทไมมในตน ในสงฆาทเสสสกขาบทท ๘-๙ หามไมใหแกลงโจทและหาเลศโจทภกษ อนดวยอาบตปาราชก ในมสาวาทวรรคสกขาบทท ๑ หามไมใหพดปด. ข. ปสณาวาจาทรงบญญตไวในสงฆาทเสสสกขาบทท ๑๐ คอหามไมให ทาสงฆเภท และในมสาวาทวรรคสกขาบทท ๓ หามไมใหสอเสยด ภกษ. ค. ผรสวาจาทรงบญญตไวในมสาวาทวรรคสกขาบทท ๒ หาม ไมใหดาภกษ (ถาดาพระอรหนตเปนอรยปวาทกรรม เปนกรรมหนก) ฆ. สมผปปลาปะทรงบญญตไวในสงฆทเสสสกขาบทท ๓ หามไมให พดเกยวหญงดวยทฏลวาจา. ๒๔๕๙ ถ. อาบตเชนไรตองในกาล ไมตองในวกาล เชนไรตองใน วกาล ไมตองในกาล เชนไรตองทงในกาล ตองทงในวกาล จงยก


สกขาบทประกอบ ? ต. อาบตทจากดเนองดวยกาล ยอมตองในกาล ไมตองในวกาล เชนปาจตตยสกขาบทท ๕ แหงโภชนวรรควา ภกษฉนคางอยหาม โภชนะเสยแลว กลบฉนอก ตองปาจตตย ชอวาตองในกาล ไมตองใน วกาล. อาบตทมจากดเนองดวยวกาล ยอมตองในวกาลไมตองในกาล เชนปาจตตยสกขาบทท ๒ แหงโภชนวรรควา ภกษฉนโภชนะในวกาล ตองปาจตตย และสกขาบทท ๓ แหงรตนวรรควาภกษไมบอกลาภกษ ทมอยกอน เขาบานในเวลาวกาล ตองปาจตตย ชอวาตองในวกาล ไมตองในกาล. อาบตทไมจากด เนองดวยกาลหรอวกาล เชนปาราชก ๔ เปนตน ชอวาตองทงในกาลทงในวกาล. ๒๓/๘/๗๗ ถ. จงยกตวอยางอาบตปาจตตยททรงบญญต ดวยนยมกาล นยม บคคล และนยมประเทศ ? ต. นยมกาล เชนหามไมใหฉนอาหารในเวลาวกาล ในกาลทรง อนญาต. นยมบคคล เชนหามไมใหบอกอตรมนสสธรรมทมจรงแก อนปสมบน อปสมบนดวยกน ทรงอนญาต. นยมประเทศ เชนภกษ อยในมชฌมประเทศ คอจงหวดกลางแหงประเทศอนเดย ๑๕ วน จง อาบนาไดหนหนง เวนไวแตเหตจาเปน ในปจจนตประเทศเชนประเทศ เราอาบนาไดเปนนตย. ๔/๙/๖๔


ปาฏเทสนยะ ถ. ภกษรบของเคยวของฉนจากมอนางภกษณทมใชญาต ดวยมอ ตนเอง จะควรปรบอาบตเธอดวยขอไหน ? ต. ภกษณเขาไปบณฑบาตในบาน ถวายกลางทาง ภกษรบ ควรปรบดวยอาบตปาฏเทสนยะขอตน ถาถวายในเวลาอน ไมมขอ จะพงยกขนปรบ. ๒๔๕๘ ถ. สกขาบทอะไร ทารปเดยวพนอาบตดวยกนทงหม ? ต. ปาฏเทสนยสกขาบทท ๒ รกรานภกษณผแมรแมแรดแมรป เดยวพนอาบตดวยกนทงหม. ๒๑/๘/๗๓ ถ. ปาฏเทสนยสกขาบทท ๓ ทรงบญญตไวดวยหมายประโยชน อยางไร ? ต. ดวยหมายประโยชน จะปองกนสกลทกลาวถงนนไมใหยง ยาก และจะยงภกษใหรประมาณในการแสวงหา. ๕/๗/๖๐ ถ. คาวาสกลเสขะในสกขาบทท ๓ แหงปาฏเทสนยะ หมายเอา สกลเชนไร ? ต. หมายเอาสกลทไดรบธรรมพเศษ นบแตพระโสดาบนขนไป ถงพระอนาคาม แตเปนผทอตคดขดสน ไมสมควรทภกษจะพง เขาไปรบกวน. ๓๐/๘/๖๕


ถ. เสนาสนะปาเปนทเปลยว กลาวถงในสกขาบทอะไรบาง ? และเปนทเชนไร ? ต. เสนาสนะปาเปนทเปลยว กลาวถงในปตตวรรค สกขาบท ท ๙ และในปาฏเทสนยสกขาบทท ๔ เปนทประกอบไปดวยความ รงเกยจ คอในอารามและอปจารแหงอาราม พวกโจรดรายมาปลน มาฆามนษยเหนปรากฏอย ตงแตเขตบานมาจนถงเขตอารามไกล ๕๐๐ ชวธน หรอคดเปนเสนได ๒๕ เสน ทเชนนชอวาเสนาสนะปา เปนทเปลยว. ๑๖/๑๑/๕๗ เสขยวตร ขอความทวไป ถ. อะไรเรยกวาเสขยวตร ? ต. วตรทภกษสามเณรจะพงศกษา เรยกวาเสขยวตร. ส. ป. ถ. เสขยวตรสาคญอยางไร ทานจงจดเขาไวในพระปาฏโมกข ? ต. เสขยวตรสาคญอยางน คอเปนวตรอนภกษสามเณรจะตอง ศกษาใหรจกขนบธรรมเนยม การประพฤตกรยามารยาทใหเรยบรอย ตามพทธบญญต เปนบรรทดฐานสาหรบตดความประพฤตของภกษ สามเณรในเวลาเขาบาน รบบณฑบาต ฉนอาหาร และวาดวยธรรมเนยม ไมแสดงธรรมแกบคคลทแสดงอาการไมเคารพ และธรรมเนยมถาย


อจจาระปสสาวะของภกษและสามเณร และปองกนโลกวชชะเขาจะ ตเตยนเปนตน สาคญอยางนทานจงจดเขาไวในพระปาฏโมกข. ๒๔๖๒ ถ. ในเสขยวตร บอกใหทาความศกษา คอหมายความวา อยางไร ? ถาไมทาจะตองอาบตอะไร ? เพราะเหตไรจงตอบอยางนน ? ต. หมายความวา ใหเออเฟอกระทาตามทไดทรงไวแลวนน ๆ ถาไมทาตามเปนอาบตทกกฏ. เพราะขอทพระพทธเจาทรงหามกด ทรงอนญาตกด ในวนยเปนขอทภกษควรปฏบต เมอไมปฏบตเปน ทกกฏฐานไมเออเฟอ. ๓๐/๘/๗๑ ถ. ไมเออเฟอในเสขยวตร เปนอาบตทกกฎไมใชหรอ ? เสชย- วตรไมใชวนยหรอ ? สกขาบทท ๔ แหงสราปานวรรควา " ภกษ ไมแสดงความเออเฟอในวนย ตองปาจตตย " เรองนจะใหทาความ เขาใจอยางไร ? ต. ใช ใชวนย. เรองนทาความเขาใจ เฉพาะสกขาบทท ๔ แหงสราปานวรรค หมายความวา ไมเออเฟอในวนยในเมออปสมบน วากลาวตกเตอนหามปราม ดวยสกขาบททพระพทธเจาทรงบญญต เปนอนาทรยปาจตตย. ไมเออเฟอนอกจากน เปนอนาทรยทกกฏ. ๒๓/๘/๗๗ สารปท ๑ ถ. ครองผาอยางไร เรยกวาปรมณฑล ?


ต. นงปดสะดอ ปกเขาทง ๒ เรยกวานงเปนปรมณฑล หม เขาบานปดหลมคอ ปกขอมอทง ๒ ปกเขาทง ๒ เรยกวาหมเปน ปรมณฑล. ถ. นงหมอยางไร เรยกวาเรยบรอย ? ต. นงจบชายทง ๒ มวนเขามา นงใหขางบนเหนอสะดอ ขางลางใตเขาลงไปเพยงครงแขง หมจบมมจวรทง ๒ มวนเขามาหม ใหขางบนปดหลมคอและขอมอทง ๒ ถาในวดเปดไหลขวา ใหขางลาง เสมอสบง เรยกวานงหมเรยบรอย. ๒๔๕๗-๗๐ ถ. นงหมอยางไร เรยกวานงหมเปนปรมณฑลเรยบรอย ? ต. นงจบชายสบงทง ๒ มวนเขามา ขางบนใหเหนอสะดอ ขางลางใตเขาลงไปเพยงครงแขง หมจวรจบมมทง ๒ มวนเขามาขางบน ใหปดหลมคอและจดขอมอ ขางลางใหเสมอสบง นงหมดงนเรยกวา เปนปรมณฑลเรยบรอยด. ๒๔๕๘ ถ. นงหมเปนปรมณฑลกบปกปดกายดวยด มความอยางเดยว กนหรอมใช ? เหตไฉนทานจงจดแยกกน ? ต. หามความอยางเดยวกนไม. นงหมเปนปรมณฑลนนกลาว ตามธรรมเนยมทใชอยบดน ในวดหมเฉวยงบา คอปดบาและแขนซาย เปดบาและแขนขวา ปกเขาลงมาขนาดผานง. เขาบานหมคลมปดบา และแขนทง ๒ ขาง ปดหลมคอ ขางลางปดหวเขาทง ๒. สวน


ปกปดกายดวยดนน คอผานงผาหมทจดเรยบรอยในเวลานงหมคอยระวง ไมใหเลอนขนเลอนลง คอยชกปกปดอวยวะนน ๆ. การททานแยกกน กเพราะตางกนเชนน. ๒๔๖๒ ถ. นงหมอยางไร เรยกวานงหมโดยเรยบรอย ? ต. นงหมเปนปรมณฑล เรยกวานงหมเรยบรอย คอนงเบองบน ปดมณฑลสะดอ เบองลางปดมณฑลเขา ใหผาหยอนลงไปสก ๘ นว หมเปนปรมณฑลเรยกวาหมเรยบรอย คอทามมทง ๒ ใหเสมอกนแลว จงมวนเขามา ถาหมคลมเบองบนปดหลมคอ บาทง ๒ และปดแขน ทง ๒ เพยงขอมอ เบองตาเสมอกบผานง ถาอยในวดหมเฉวยงบา ลดผาลงจากไหลขาง ๑ เปดแขนขางขวา. ๒๔๖๖ ถ. ภกษอยในวดไมประพฤตตามเสขยวตรสารป ดวย เหนวาเปนในวด จะตองอาบตหรอไม ? ต. ถาเธอไมประพฤตตงแตขอ ๓ ถงขอ ๒๖ ไมควรปรบอาบต แกเธอ เพราะทาระบไวแตเฉพาะไปในละแวกบานและเขาบาน. ถา ไมประพฤตในขอ ๑-๒ ดวยฝนความรสกและไมเออเฟอ ควรปรบ อาบตทกกฎแกเธอตามระเบยบทลวงเสขยวตร. ๓๐/๗/๖๗-๒๗/๘/๗๐ ถ. ในสารปแหงเสขยวตร กลาววานงหมใหเรยบรอย การนงหม ใหเรยบรอยกเปนอนปกปดรางกายดอยแลว ทาไมจงตองปดกายดวยด


อกเลา ? ขอฟงคาอธบายความตางของ ๒ ขอน. ต. นงหมใหเรยบรอยแลว ตอไปตองระวงผานงผาหมนน อยา ใหเลกหลด ปกปดรางกายใหดอยเสมอ ตางกนอยางน. ๒๔๗๓-๒๘/๘/๗๕ ถ. ภกษเดนไปบณฑบาต ผานหนาสนามหดทหาร เหลยวด เขาฝกแถว จะตองอาบตอะไรหรอไม ? เพราเหตไร ? ต. ไมตองอาบตปาจตตย เพราะสกขาบทท ๑๐ แหงอเจลก- วรรค. เพราะเหตวาแถวทหารนนเปนแตฝกหด ไมไดจดใหเขาแถว ในสงคราม แตวาจะไมตองอาบตเลยทเดยวกไมเชง เพราะกรยาท เหลยวนน เปนการไมสารวมจกษ ทานปรบเปนอาบตทกกฏ. ๒๔๕๘ ถ. เสขยวตรหมวดสารป ขอท ๑๑-๑๒ ความวาอยางไร ? เพอประสงคอะไร จงหามไวเชนนน. ต. ความวา ภกษพงทาความศกษาวา เราจกไมหวเราะไป ในบานนงในบาน. ทหามเชนนน กเพอประสงคจะมใหเสยสมณจรรยา ใหมสตระลกไดตงอยในสมณสญญาเสมอ. ๒๔๗๖ ถ. เหตไรจงมขอหามไมใหภกษพดดงเกนควรในบาน ? ถา ละเมดในขอนตองอาบตอะไร ? ต. เพราะการพดดงเกนสวน เปนการเสยงามของพระซงเปน


ผสงบระงบ. ถาละเมดในขอน ตองอาบตทกกฏ. ๓๐/๘/๖๕ ถ. กรยาทยนเดนและนงผงผาย พระศาสดาทรงสงสอนไวใน ทไหนบาง ? จงยกอทาหรณมาสาธก. ต. อทาหรณควรสาธก เชนทรงสงสอนไวในเสขยวตร ภกษ พงทาความศกษาวา เราจกไมโคลงกาย หรอเอามอคากาย เดนหรอ นงในบาน. ๒๔๕๙-๖๐ ถ. เดนปาเอาผาคลมศรษะ จะเปนอาบตอะไรหรอไม ? ถาเปน กแลวไป ถาไมเปน มสกขาบทไหนเปนขออาง ? ต. ภกษคลมศรษะเดนในปาไมคดเลนซกซน เพอจะปองกน อนตราย กลวกงไมทผจะหกทบ เชนนไมเปนอาบต. ในเสขยวตร แหงสารปขอท ๑๓ ทานหามไมใหคลมศรษะเดนไปในละแวกบาน เปน ขออาง. ๒๔๕๘ ถ. ภกษเขาไปในบาน คลมอวยวะ ทานหามหรออนญาต ? จงตอบอางหลก.


ต. คลมอวยวะในทจะปกปด เชนนงหมปกปดรางกายใหเรยบ รอยทานอนญาต ดงสกขาบทท ๓-๔ แหงหมวดสารปในเสขยวตร คลมอวยวะทควรเปด เชนคลมศรษะทานหาม ดงสกขาบทท ๒๓-๒๔ แหงหมวดนน. ๒๔๖๓ โภชนปฏสงยตท ๒ ถ. เสขยวตรหมวดโภชนปฏสงยต ดทรงบญญตจจในเรอง ฉนอาหารเสยจรง ๆ ทรงมงประโยชนอยางไร ? ต. ทรงมงประโยชนทจะใหภกษมกรยาเปนผด ไมใหจะกละ มมมามสกปรกเปนทรงเกยจของผอน. ๒๒/๗/๖๙ ถ. ฉนบณฑบาตอยางไร เรยกวาฉนโดยเออเฟอ ? ต. แมบณฑบาตนนเปนของเลว กไมแสดงอาการวการ ฉน โดยปกต อยางพระศาสดาทรงรบแปงจของนางปณณมาสแลวเสวย โดยมไดทรงรงเกยจ เชนนจดวาฉนบณฑบาตโดยเออเฟอ. อนงเมอ ฉนกตงหนาฉน ไมฉนพลางทาอนพลาง ทานเรยกวาฉนโดยเออเฟอ. ๔/๙/๖๔ ถ. การรบบณฑบาตเปนกจอยางหนง ซงควรศกษาใหเปนไป โดยระเบยบ ฉะนนควรปฏบตอยาไร ? ต. ควรรบโดยความเคารพ แลดในบาตร รบแกงพอสมควรแก


ขาวสก รบบณฑบาตแตพอเสมอขอบปากบาตร. ๒๖/๘/๖๘ ถ. เสขยวตรทงหมดมขอไหนบาง แมภกษใชละเมด กไมได รบยกเวน ? ต. ขอ ๑๑-๑๒ ในสารป และขอ ๔, ๙, ๑๒ ในโภชนปฏสงยต. ๓๐/๘/๖๕ ถ. ทาไมภกษจงไมกลบแกงหรอกบขาวดวยขาวสก ? ต. เพราะมขอหามในเสขยวตร แผนกโภชนปฏสงยตสกขาบท ท ๑๐ โดยเปนกรยาทละโมบ. ๒๔๕๘ ถ. ภกษประพฤตเชนไร ซงเสยมารยาทและโคจร ? จงยก อทาหรณมาใหสมกบขอน ? ต. อทาหรณเรองประพฤตเสยมรรยาท เชนหวเราะดง เดน หรอนงในบาน ฉนโยนคาขาวเขาปาก ฉนทากระพงแกมใหตยเปนตน สวนอทาหรณเรองประพฤตเสยทางโคจร เชนตงแตอาทตยตกไปแลว สอนนางภกษณ หรอไปสอนนางภกษณถงในทอย หรอเขาไปนงใน หองนอนทมแตผวเมยอยดวยกน หรอไปดกระบวนทพเปนตวอยาง. ๒๔๕๙ ถ. ภกษฉนอาหารพลางคยกนพลาง อยางคนขเมากนเหลา ตองอาบตหรอไม ? ต. ถาเธอคยทงคาขาว ตองอาบตทกกฎ ถาคยไมมคาขาว


ไมตองอาบตอะไร. ๒๓/๘/๗๓ ถ. ในเสขยวตรหมวดอะไร ? ทเทาไร ? ไมใหภกษฉนดงจบ ๆ. ต. ในเสขยวตรหมวดท ๒ คอโภชนปฏสงยตขอ ๒๔ หามไม ใหภกษฉนดงจบ ๆ. ๓/๙/๗๔ ถ. ในโภชนปฏสงยต แหงเสขยวตรขอท ๒๗ หมายความวาอยางไร ? ต. ความวา เราจะไมฉนขอดบาตร. ๒๓/๘/๗๒ ธมมเทสนาปฏสงยตท ๓ ถ. พระ ก. กนรมแสดงธรรมแกพระ ข. ผไมเปนไขกนรมอย จะตองอาบตหรอไม ? ต. พระ ก. ตองอาบตทกกฎ เพราะแสดงธรรมแกผไมเคารพ ถงแมเธอจะกนรมอยดวย กไมเปนอนหามความไมเคารพของพระ ข. เสยได เปนอนไมพนอาบต. ๒๔๕๗ ถ. ศสตรากบอาวธตางกนหรอเหมอนกนอยางไร ? ต. ตางกน ศสตรานนทานหมายเอาเครองแทงฟน มคมขาง เดยวหรอ ๒ ขาง แตอาวธทานหมายเอาเครองประหารไมมคม เชน ธนเปลา และธนมเครองพรอม หรอกระสนปนเปนตน. ๒๔๕๘


ถ. ไมพลองเปนไมอยางไร ? ต. ไมพลองเปนไมยาวประมาณ ๔ ศอก ใชสาหรบต. ส. ป. ถ. ศสตรากบอาวธแผกกนอยางไร ? เกยวของกบพระวนยอยาง ไรบาง ? ต. ศสตราไดแกเครองประหารมคม เชนหอกดาบเปนตน อาวธ ไดแกเครองประหารไมมคม เชนปนเปนตน. ทรงหามไมใหแสดง ธรรมแกคนทมของเชนนนอยในมอ และเปนอนามาสดวย. ๒๔๖๒ ถ. ภกษไปในรถไฟกบคฤหสถ จะแสดงธรรมแกผทไปดวยนน ไดหรอไม ? ต. นงเสมอกนหรอภกษนงคฤหสถยน แสดงได. แตเขาใจวา ในทเชนนนเปนเวลาไมสมควร เวนไวแตจะสนทนาธรรมกนบาง. ๒๔๕๘ ถ. ภกษนงแสดงธรรมแกคนนอนอย มโทษตองอาบตอยางไร หรอหาโทษมได ? ต. ถาเขาไมเจบไขแสดงธรรมแกเขา ตองอาบตทกกฏ ถา เขาเจบหาโทษมได. ๒๔๕๙ ถ. เมอครงพทธกาล ใชกรยาเชนไรเปนความเคารพ ? จงอาง ทมา.


ต. ใชกรยายนเปนความเคารพ. มมาในธมมเทสนาปฏสงยต ความวา ภกษพงทาความศกษาวา เรายนอย จกไมแสดงธรรมแกคน ซงไมเปนไขผนงอย. ๒๔๕๗-๕๘ ปกรณกะท ๔ ถ. สกขาบทอะไรบาง ภกษไขไดรบความยกเวน ? กลาวแต ทกลาวไวตรง ๆ. ต. สกขาบททภกษไขไดรบความยกเวนโดยตรงนน คอภกษไข ฉนอาหารในโรงทานเกนกาหนดได ฉนคณโภชนได รบนมนตใน ทแหงหนงแลวไปฉนเสยในทอนได ขอโภชนะอนประณตแตคฤหสถ ทไมใชญาตไมใชปวารณาเอามาฉนได ขอปจจย ๔ แตคนปวารณา เกนกาหนดได ตดไฟเปนเปลวเองกด ใชผอนตดกด ผงได รบของ เคยวในสกลเสขะ หรออยในเสนาสนะปาเปนทเปลยวรบของ เคยวของฉนททายกไมไดแจงความใหทราบเสยกอน ดวยเอามอตนเองมา บรโภคได ขอแกงหรอขาวสกเพอประโยชนแกตนมาฉนได ยนถาย อจจาระปสสาวะกด หรอถายอจจาระปสสาวะบวนเขฬะลงในของเขยว หรอในนากด ภกษไขไดรบความยกเวนทงสน. ๒๔๕๖-๕๗ ถ. พระสมมาสมพทธเจา มพระพทธประสงคอยางไร จงทรง หามถายอจจาระปสสาวะลงในนา ? ต. มพระพทธประสงคจกใหหมภกษรอนามย เพราะนาเปน


สวนหนงททกคนจกตองอาศยบรโภค เมอไปถายอจจาระปสสาวะลงไป ยอมสกปรก เมอบรโภคนาทสกปรกเชนนน ยอมเปนเหตใหเกดโรค ไดตาง ๆ เมอทรงเหนอานาจประโยชนน จงทรงบญญตสกขาบท หามภกษสามเณรทาอยางนน. ส. ป. ถ. นา ททรงหามภกษถายอจจาระปสสาวะลงไปนน ทาน ประสงคนาทกชนด หรอนาอยางไหน ? ต. ทานประสงคเอานาทกชนดหามได ทานประสงคแตนาทใช บรโภคได ถาใชบรโภคไมไดเชนนาเนาเปนตน กไมทรงหาม. ส. ป. ถ. เมอทรงหามถายอจจาระปสสาวะลงในนาแลว ถานาทวม สถานททงหมด จกทาอยางไร ? ต. เมอนาทวมสถานททงหมด ทานทรงผอนผนอนญาตใหถาย ลงได ไมเปนอาบต. ส. ป. อธกรณ ววาทาธกรณ ถ. ววาทธกรณกบอนวาทาธกรณตางกนอยางไร ? ต. ววาทาธกรณ เถยงกนปรารภพระธรรมวนยใชหรอมใช ถกหรอผด สวนอนวาทาธกรณ โจทกนดวยอาบต. ๒๔๕๗


ถ. ภกษววาทกนดวยเรองความเหนตางกน ในวนย นบเขาใน อธกรณอะไรไดหรอไม ? ต. นบเขาในอธกรณได เปนอธกรณชอวา ววาทาธกรณ. ๒๔๕๗ ถ. พระ ก. กบพระ ข. ตางยกยองนาฬกาของตนวาเทยง เกด เถยงกนขนฉะน จะจดเปนววาทาธกรณหรอไม เพราะเหตไร ? ต. ไมจดเปนววาทาธกรณ. เพราะไมไดปรารภธรรมหรอวนย. ๒๔๕๘ ถ. ภกษปรารภพระบญญต เกดเถยงกนขนวา อยางนถก อยางนผด จะจดเปนอธกรณอะไร ? ต. จดเปนววาทาธกรณ. ๒๔๕๘ ถ. ววาทาธกรณระงบดวยสมถะกอยาง ? คออะไรบาง ? ต. ระงบดวยสมถะ ๒ อยาง คอ สมมขาวนย ๑ เยภยยสกา ๑. ๒๔๕๘ ถ. ภกษขากบภกษเขยน เถยงกนดวยวนยวา อยางนนผด อยางนนถก ขอใหพระวนยธรตดสน ในคดนนไมปรากฏวาผแพ ตองอาบต เชนนพระวนยธรควรรบคดไวโดยฐานเปนอธกรณอะไร ? หรอไมควรรบไวดวยไมเขาเกณฑอธกรณ ถาควรรบไว จะพงระงบ อธกรณนดวยสมถะอะไร ? และจะพงทาอยางไร ? ต. ควรรบไวตดสนโดยฐานเปนววาทาธกรณ. จะพงระงบดวย


อธกรณสมถะบทสมมขาวนย, เมอจะระงบประชมสงฆ พงเรยก ภกษผเถยงกนนนมา พงยกเรองเถยงกนนนขนกลาว และพงยกขน ชถกชผด. ๒๔๖๐ ถ. ภกษ ๒ รปตางอวดวาตนเขยนหนงสองามกวากน เกดเถยง กนขน จดเปนววาทาธกรณถกหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ไมถก เพราะไมไดเถยงกนปรารภธรรมวนย. ๒๔๖๒ ถ. ววาทาธกรณกบอนวาทาธกรณ ตางกนอยางไร ? อยางไหน ระงบดวยสมถะอะไร ? ต. ตางกนอยางน ววาทไดแกการเถยงกนปรารภธรรมวนย เรยกวาววาทาธกรณ. ความโจทหากนดวยอาบต เรยกวาอนวาทา- ธกรณ. ววาทาธกรณ ระงบดวยสมมขาวนยและเยภยยสกา. อนวาทา- ธกรณ ระงบดวยสมมขาวนย สตวนย อมฬหวนย ตสสปาปยสกา. ๒๔๖๒ ถ. เกดเถยงกนดวยเรองอปสมบท วาอยางนผด อยางนถก จดเปนอธกรณอะไร ? และจะพงระงบดวยสมถะอะไร ? ต. จดเปนววาทาธกรณ เพราะการเถยงกนเชนนนเกยวดวย ธรรมวนย. ควรระงบดวยสมมขาวนยและเยภยยสกา. ๓๐/๗/๗๑ ถ. ภกษ ๒ รปเถยงกนเรองจวร รปหนงวาจวรปานดกวาจวร


แพร อกรปหนงวาจวรแพรดกวาจวรปาน เชนนจะจดเปนววาทา- ธกรณไดหรอไม ? เพราะเหตไร ? ต. ไมจดเปนววาทาธกรณ เพราะเหตวาเถยงกนนอกเรอง นอกราว ไมไดปรารภธรรมหรอวนยเปนเหต. ๒๔๗๖ อนวาทาธกรณ ถ. อนวาทาธกรณ คออะไร ? ต. คอความโจทกนดวยอาบตนน ๆ. ๒๔๕๖ ถ. อนวาทาธกรณนน ระงบดวยสมถะอะไร ? จงอธบาย. อมฬหวนย ๑ ตสสปาปยสกา ๑. เมออนวาทาธกรณเกดขน พระ วนยธรพงไตสวนฟงคาของโจทและจาเลย ถาเหนจาเลยไมตองอาบต ตามขอหาของโจทแลว กพงใหเธอทง ๒ งดโทษกนเสย ชอวาระงบ ดวยสมมขาวนย. ถาภกษอนโจทพระขณาสพดวยสลวบตอนไมมมล สงฆพงใหสตวนยแกทานดวยญตตจตตถกรรมวาจา อธกรณนนเปนอน ระงบไปดวยสมมขาวนยและสตวนย อนง ภกษผหายจากความเปนบา แลว ถกโจทหาดวยอชฌาจารทเธอประพฤตเมอกาลงเปนบา สงฆพง ใหอมฬหวนยแกเธอดวยญตตจตตถกรรมวาจา อธกรณแมนกเปนอน ระงบไปดวยสมมขาวนยและอมฬหวนย ถาภกษประพฤตอชฌาจาร ถกโจทหาดวยอาบตปาราชกเปนตน เธอแกลงพดกลบเกลอนเสย ถาม


พยานหลกฐานเพยงพอ สงฆลงความเหนพรอมกนวาเปนดงโจทเขาหา แลว ลงโทษแกเธอตามโทษานโทษ ชอวาระงบอธกรณนนดวย สมมขาวนยและตสสปาปยสกา. อนวาทาธกรณระงบดวยสมถะ ๔ ดงท อธบายมาน. ๒๔๕๖ ถ. พระ ก. โจทพระ ข. วานงในลบตากบมาตคาม เรองทเกด ขนเชนนนบวาเปนอธกรณเรองอะไร ? ข. เมอโจทกนดวยเรองอาบตเชนนเรยกวา อนวาทาธกรณ. ๒๔๕๗ ถ. ภกษ ก. โจทภกษ ข. หาวาฆานาย ค. ตาย มพยาน หลกฐานเพพยงพอ แตจาเลยปฏเสธขอหา จดเขาในอธกรณอะไรได หรอไม จะวนจฉยอยางไร ? ดวยสมถะขอไหน ? ต. ได. จดเปนอนวาทาธกรณ. ระงบดวยสมมขาวนยพรอม หนาสงฆ คอภกษเขาประชมครบองค ๕ กาหนดเปนสงฆ พรอมหนา บคคล คอบคคลผเกยวของในเรองนนอยพรอมกน พรอมหนาวตถ คอยกเรองทเกดขนนนวนจฉย พรอมหนาธรรมวนย คอวนจฉยถกโดย ธรรมถกโดยวนย. เรองนนแมจาเลยจะปฏเสธ แตพยานหลกฐานเขา เพยงพอตองถอเอาเปนสมจรง เพราะฉะนน ตนเองใหนาสนะภกษ ข. เสยดวยตสสปาปยสกา ลงโทษแกผผด. ๒๔๖๓ ถ. เมออนวาทาธกรณเกดขนแลว ควรระงบดวยสมถะอะไร


บาง ? ต. ควรพจารณาดวา สมควรระงบดวยสมถะไหนบาง จงจะ เปนไปโดยชอบธรรมและถกตองตามธรรม. ถาจาเลยรบสารภาพระงบ ดวยปฏญญาตกรณะ. ถาไมรบ แตพจารณาไดความจรงตามโจทหา พรอมดวยพยานหลกฐานอนเปนเครองประกอบ ระงบดวยตสสปาปย- สกา. ถาเปนอธกรณทยงยากชกความยาวสาวความยด และเปนเรอง สาคญอนจะเปนเครองกระเทอนทวไป ระงบดวยตณวตถารกวนย. ถาทานผถกหาเปนพระอรหนต ระงบดวยสตวนย. ถาเปนบา ระงบ ดวยอมฬหวนย. ๒๔๖๓ อาปตตาธกรณ ถ. ภกษลวงพระบญญตอยางหนกแลว แตไมมใครโจท เธอ ตองอธกรณขอไหนหรอยง ? จงอธบาย. ต. ตองอาบตปตตาธกรณ. ภกษลวงพระพทธบญญตอยางใด อยางหนง ซงไมมทางยกเวน คงตองอาบต และอาบตนน ๆ เปน อาปตตาธกรณ แมยงไมมใครโจท เพราะโทษทผตองจะพงแสดง ถาเกยวกบสงฆ ๆ กจาตองระงบ จงจดเปนอธกรณได. ๒๔๕๗ ถ. ภกษรปหนงเปนบาเสยสต ประพฤตอนาจารตาง ๆ ครน เวลาเธอหายแลว มภกษอนโจทอาบตเธอหลายขอ พระวนยธรเมอ ระงบอธกรณนน ควรอางขอใด ?


ต. อางขออมฬวนย. ๒๔๕๘ ถ. ภกษเปนอาบตเพราะพรากของเขยว ไมมใครรองฟองเลย เธอชอวามอธกรณตดตวหรอไม ? ถาไมมกแลวไป หากม จะตอง ระงบดวยสมถะขอไหน ? ต. มเรยกวาอาปตตาธกรณ ตองระงบดวยสมถะขอสมมขา- วนยกบปฏญญาตกรณะทง ๒ ขอ. ๓๐/๘/๖๕ ถ. ภกษกระทาคนอาบตทตองแลว โดยสมควรแกธรรม จดวา เปนระงบอธกรณอะไร ? ดวยสมถะขอไหน ? ต. จดวาเธอระงบอาปตตาธกรณ ดวยสมมขาวนยกบปฏญญาต- กรณะ. ๒๖/๘/๖๘ ถ. การปลงอาบตทเราทาการอย จดเขาในอธกรณสมถะขอไหน ? สาหรบระงบอธกรณอะไร ? ต. จดเขาในปฏญญาตกรณะ สาหรบระงบอาปตตาธกรณ. ๒๒/๘/๖๙-๗๐ กจจาธกรณ ถ. การอปสมบทจดเปนอธกรณอะไรดวยหรอไม ? ถาไมเปน กแลวไป ถาเปน จะพงใหระงบดวยสมถะขอไหน ? จงอธบาย. ต. เปนกจจาธกรณ. พงระงบดวยสมมขาวนยอยางเดยว. สมมขา-


วนยนน คอพรอมหนาสงฆ พรอมหนาบคคล พรอมหนาวตถ พรอมหนาธรรม ภกษผเปนปกตตตไมละหตถบาสซงกนและกนเรยกวา พรอมหนาสงฆ พระอปชฌายะผเปนประธานในกจอปสมบทเรยกวา พรอมหนาบคคล ผเพงอปสมบทตอสงฆ เรยกวาพรอมหนาวตถ ภกษผเปนกรรมวาจา ไดสวดประกาศญตตจตตถกรรมถกตองตาม พทธานญาต เรยกวาพรอมหนาธรรม. ๒๔๕๘ ถ. การอปสมบทจดเปนอธกรณอะไรดวยประการหนงหรอไม ? และจะพงระงบดวยสมถะอะไร ? ต. จดเขาในกจจาธกรณดวยประการหนงในอธกรณ ๔. พง ระงบดวยสมมขาวนย คอความพรอมเพรยงแหงสงฆ บคคล วตถ ธรรม วนย. ๒๔๖๑ ถ. กจจาธกรณเปนไฉน ? พงระงบไดดวยอยางไร ? และวธ นนเรยกสมถะอยางไร ? จงแสดง. ต. กจทสงฆจะพงทา เชนใหอปสมบทเปนตน เรยกวากจจา- ธกรณ. พงระงบในทพรอมหนาสงฆ พรอมหนาบคคล พรอมหนา วตถ พรอมหนาธรรมวนย วธนเรยกวา สมมขาวนย. ๒๔๖๒ ถ. สมเดจพระบรมศาสดา ทรงจดกจจาธกรณเปนอธกรณดวย ประการหนง ดวยมพระพทธประสงคอยางไร ?


ต. ดวยมพทธประสงคจะทรงมอบการปกครองคณะไวแกสงฆ ไมปลอยใหบคคลเปนอสระ จงทรงพระอนญาตใหสงฆเปนผทากจนน ๆ อนเนองดวยการปกครองคณะ มการรบคนเขาอปสมบทเปนตน. ๔/๙/๖๔ ถ. โบสถรวสมควรจะซอมทา จดเปนกจจาธรณถกหรอไม ? ถาถกกแลวไป ถาไมถก จะปลอยใหรวอยอยางนนหรอ ๆ สมควร อยางไร ? ต. ไมจดเปนอธกรณดอก. แตวาเปนกรณยทพระสงฆในวด ไมควรใจดา ถาอาจอย ควรชวยกนซอมทาไดกเปนการด ถาไมอาจ กควรขวนขวายอยางใดอยางหนง ตามแตจะทาได มบอกบญแกผม ศรทธาเปนตน. ๓๐/๙/๖๗ อธกรณสมถะ ถ. อธกรณสมถะมเทาไร ? คออะไรบาง ? อยางไหนสาหรบ ระงบอธกรณอะไร ? ต. ม ๗ คอ สมมขาวนย สตวนย อมฬหวนย ปฏญญาตกรณะ เยภยยสกา ตสสปาปยสกา ตณวตถารกะ. สมมขาวนยระงบอธกรณ ไดทง ๔. อก ๕ ยกเยภยยสกาเสย ระงบอนวาทาธกรณ. ปฏญญาต- กรณะ ตณวตถารกะ ยงระงบอาปตตาตกรณดวย. เยภยยสการะงบ เฉพาะววาทาธกรณ. ๒๖/๘/๖๘


ถ. อธกรณสมถะ มใชอาบตแผนกหนงมใชหรอ ถาเชนนน มไวทาไม ? ต. มใชอาบตแผนกหนงกจรง แตกตองมไวเพอเปนเครอง ระงบอธกรณ. ส. ป. ถ. อธกรณอยางไหน ? ระงบดวยสมถะอะไร ? ต. ววาทธกรณ ระงบดวยสมถะ ๒ คอ สมมขาวนยและ เยภยยสการ. อนวาทาธกรณ ระงบดวยสมถะ ๕ คอ สมมขาวนย สตวนย อมฬหวนย ปฏญญาตกรณะ ตสสปาปยสกา. อาปตตาธกรณ ระงบดวยสมถะ ๒ คอ สมมขาวนยและ ปฏญญาตกรณะ. กจจาธกรณ ระงบดวยสมมขาวนยอยางเดยว. ส. ป.

Documents

คํําาน และเฉลยน น ก นข อใหเปเพอส งเกตป หาและเฉลยทญ เปล ยนแปลงมาได โดยล