จัดการเรียนรู้ที่…km.saard.ac.th/files/150331099474686_15110911110241.doc ·...

แผนการจดการเรยนรท ๖ รายวชา ภาษากบการคด ท๓๐๒๑๙ ชน มธยมศกษาปท ๖ หนวยการเรยนรท ๖ เรอง การคดสรางสรรค เวลา ๗ ชวโมง

๑. สาระสำาคญ ความคดสรางสรรค (Creative thinking) สามารถสรปไดวา เปนความสามารถในการคดของบคคลในการประยกตใชความร ความคด และจนตนาการ ในการสรางความร หรอการประดษฐสงตาง ๆ ขนมาใหม หรอ การปรบประยกตใชความรทมอย ไปใชในสถานการณใหม ทแตกตางไปจากเดม ความคดสรางสรรคจงเปนความสามารถของสมองในการคดหลายทศทางโดยเชอมโยงความสมพนธกบความคดเดม และจดระเบยบขนตอนความคดออกเปนรปแบบใหมกอใหเกดผลผลตหรอแนวทางในการแกปญหาทตางไปจากเดมเพอประโยชนตอตนเองและสงคมตอไป

๒. ผลการเรยนรมความร ความสามารถและทกษะการคดสรางสรรค

จดประสงคการเรยนร๒.๑ อธบายความหมายของความคดสรางสรรค๒.๒ อธบายทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคด

สรางสรรค๒.๓ อธบายกระบวนการคดสรางสรรค๒.๔ อธบายวธและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคด

๒.๕ อธบายลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค ๒.๖ อธบายลกษณะตาง ๆ ของความคดรเรมสรางสรรค

๒.๗ อธบายองคประกอบทกอใหเกดความคดรเรมสรางสรรค

๒.๘ มสมรรถนะในดานความคดรเรมสรางสรรค

๓. สาระการเรยนร ความร

๓.๑ ความหมายของความคดสรางสรรค๓.๒ ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคดสรางสรรค๓.๓ กระบวนการคดสรางสรรค๓.๔ วธและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคด

๓.๕ ลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค ๓.๖ ลกษณะตาง ๆ ของความคดรเรมสรางสรรค ๓.๗ องคประกอบทกอใหเกดความคดรเรมสรางสรรค ๓.๒ ทกษะ/กระบวนการ/กระบวนการคด

๑) ทกษะกระบวนการคดสรางสรรค ๒) มสมรรถนะในดานการคดสรางสรรค

๓.๓ คณลกษณะอนพงประสงค ๑) ความรบผดชอบตองานททำา ๒) ความสนใจกระตอรอรนในการทำางาน

๓) การใหความรวมมอในการทำางาน๔) การเปนผนำาผตามทด

๓.๔ สมรรถนะสำาคญของผเรยน ๑) ความสามารถในการสอสาร๒) ความสามารถในการคด๓) ความสามารถในการคดสรางสรรค๔) ความสามารถในการใชทกษะชวต ๕) ความสามารถในการใชเทคโนโลย

๔. ความเขาใจคงทน (Enduing Understanding) ๔.๑ การทำาบนทกการเรยนร๔.๒ การรายงานหนาชน

๕. ชนงานหรอภาระงาน๕.๑ บนทกการเรยนร๕.๒ แบบฝกทกษะ

๖. การวเคราะหตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หลกความพอประมาณ

เปนสมาชกทดของกลม เปนผนำาหรอผตามทด

หลกความมเหตผล สามารถแกปญหาไดอยางมเหตผล เหนคณคาของการคดสรางสรรค

หลกภมคมกน กลาซกถาม และแสดงความคดเหนอยางถกกาลเทศะ สามารถใชกระบวนการคดสรางสรรคไดอยางถก

ตองเงอนไขคณธรรม

มความซอสตย มความรบผดชอบ

เงอนไขความร มสมรรถนะในดานการคดสรางสรรคมประสทธภาพ

๗. กจกรรมการเรยนรชวโมงท ๑

ขนเตรยม (preparation)

๗.๑ นำาเขาสบทเรยนดวยการ ใหนกเรยนศกษา Power Point เรอง ความคดสรางสรรค

๗.๒ ใหนกเรยนทำาแบบประเมนความคดสรางสรรค๗.๓ ใหนกเรยนศกษาใบความร เรองความคดสรางสรรค

ในประเดนตอไปน ความหมายของความคดสรางสรรค ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคดสรางสรรค กระบวนการคดสรางสรรค

๗.๔ ใหนกเรยนทกคนทำาแบบบนทกการเรยนรสงคร ๗.๕ นกเรยนชวยกนสรปความหมายของความคดสรางสรรค

ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคดสรางสรรค และ กระบวนการคดสรางสรรค

๗.๖ ครสรป ใหคำาแนะนำาและอธบายเพมเตมในประเดนทนกเรยนไมไดกลาวถงและแกไขในจดทบกพรอง คลาดเลอน

ชวโมงท ๒ - ชวโมงท ๓ขนฟกตว (Incubation)๗.๗ ครสนทนากบนกเรยนเกยวกบวธและเทคนคการสอน

เพอพฒนาการคด ๗.๘ ครแบงนกเรยนออกเปนกลมยอย กลมละ 6-7 คน

แลวแตละกลมเลอกประธานและเลขานการกลม๑) ใหเลขานการกลมมารบใบความร เรอง ความคด

สรางสรรค๒) แตละกลมประชมวางแผนงานและแบงหนาทรบผด

ชอบ เพอศกษาใบความร เรอง ความคดสรางสรรค ในประเดนตอไปน

วธและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคด ลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค ลกษณะตาง ๆ ของความคดรเรมสรางสรรค

องคประกอบทกอใหเกดความคดรเรมสรางสรรค๗.๙ ใหทกกลมดำาเนนการศกษาคนควา ปรกษา และ

อภปรายภายในกลมของตน๗.๑๐ แตละกลมเกบรวบรวมขอมลประเดนสำาคญ ๆ และเขยน

รายงานกลม๗.๑๑ ตวแทนกลมแตละกลมรายงานหนาชน๗.๑๒ เปดโอกาสใหกลมอนซกถาม และเสนอความคดเหน๗.๑๓ ครสรป ใหคำาแนะนำาและอธบายเพมเตมในประเดนท

นกเรยนไมไดกลาวถงและแกไขในจดทบกพรอง๗.๑๔ ใหนกเรยนทกคนทำาบนทกการเรยนรสงคร

ชวโมงท ๔ขนคดออก (Illumination หรอ Insight) ๗.๑๕ ครสนทนากบนกเรยนเกยวกบคณคาของการคด

สรางสรรค๗.๑๖ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดคลอง โดยใหนกเรยน ทำากจกรรมดงน

แบบฝกการคดคลอง เรอง การเขยนคำาทขนตนดวย ไม “ ”

แบบฝกการคดคลอง เรอง การบอกชอพชใบเลยงเดยว และพชใบเลยงค แบบฝกการคดคลอง เรอง การบอกประโยชนของ กลวยนำาวา“ ”

แบบฝกการคดคลอง เรอง การบอกคณสมบต Computer แบบฝกการคดคลอง เรอง คดชอบคคล ตามพยญชนะทกำาหนดให๗.๑๗ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน

๗.๑๘ ครเสรมความรความเขาในประเดนทนกเรยนมปญหาไมเขาใจ

ชวโมงท ๕ (ชวโมงท ๕)ขนพสจน 9Verification) ๗.๑๙ ใหนกเรยนศกษา Power Point เรอง การคด

สรางสรรค ๗.๒๐ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการคดสรางสรรค โดยใหนกเรยน ทำากจกรรมดงน

แบบฝกการคดคลอง เรอง อาชพทมความสจรตในสงคมไทยปจจบน

แบบฝกการคดคลอง เรอง บอกโทษของพลาสตก แบบฝกการคดคลอง เรอง คดชอบคคลตามพยญ

ชนะ แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง เดนตามผใหญ“

หมาไมกด” ๗.๒๑ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน(ชวโมงท ๖ - ๗)๗.๒๒ ใหนกเรยนศกษา Power Point เรอง ตวอยางการคด

สรางสรรคขนพสจน 9Verification) ๗.๒๓ ใหนกเรยนพฒนาสมรรถนะในดานการสรางสรรค โดย

ใหนกเรยน ทำากจกรรมดงน แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง ตนไมวเศษ

แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง การนบรปสเหลยม

แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง “ลากเสนตอจด”

แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง “ตอเตมภาพสนข”

แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง “สรางสรรคชอเรอง”

แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค เรอง “สรางสรรครปทรงเลขาคณต”๗.๒๔ ใหนกเรยนแลกเปลยนกนตรวจผลงาน๗.๒๕ ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบวดการคดสรางสรรค (หลง

เรยน)

๘. สอและแหลงการเรยนร๘.๑ ใบความร๘.๒ แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค๘.๓ แบบทดสอบวดการคดสรางสรรค

๙. การวดผล/ประเมนผล๑) วธวดและประเมนผล

๑. สงเกตพฤตกรรมการทำางานของนกเรยนจากความรบผดชอบ ความซอสตยสจรต และความสนใจใฝร

๒. ประเมนการตอบ คำาถาม๓. ประเมนผลการทำากจกรรม การทำาแบบฝกทกษะ๔. ประเมนการนำาเสนอผลงาน๕. ประเมนการทำาแบบทดสอบ

๒) เครองมอวดวธวดและประเมนผล ๑. แบบสงเกตพฤตกรรม การทำางาน ๒. ประเมนการทำาแบบทดสอบ

๓. แบบฝกทกษะการคดสรางสรรค ๓) เกณฑการวดและประเมนผล ผานเกณฑการสงเกต

พฤตกรรม การทำางาน ๘๐%

1. ผานเกณฑทำาแบบทดสอบ ๘๐ %2. ผานเกณฑการทำากจกรรม ๘๐

๑๐. กจกรรมเสนอแนะ -

แบบสงเกตการทำางานกลมท……………………………………………......

หอง………………….

คำาชแจง ๑. สงเกตพฤตกรรมการทำางานของนกเรยนแลวใหคะแนนลงในชองคะแนน

๒. ระดบคะแนน ม ๔ ระดบ คอ๔ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบมาก

ทสด๓ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบมาก๒ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบปาน

กลาง๑ หมายถง มความสามารถในการปฏบตงานในระดบนอย

ลำาดบท

พฤตกรรม

สมาชกในกลม

ความรบผด

ชอบตองานททำา

การเปนผนำา

ผตามทด

ความสนใจ

กระตอรอรน

ในการทำางาน

การใหความ

รวมมอในการทำางาน

รวม

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑๖

รวมคะแนน

เกณฑการตดสนระดบคณภาพ๑๓ ๑๖– คะแนน ดมาก๙ ๑๒ – คะแนน ด๕ - ๘ คะแนน พอใช๑ ๔ – คะแนน ควรปรบปรง

แบบประเมนการนำาเสนอผลงานกลมท……………………………………………......

หอง………………….

พฤตกรรม

สมาชกในกลม

เนอหาชดเจนถกตอง

วธการนำาเสนอขอมล

นาสนใจ

การใชภาษาเหมาะ

สม

ความสมบรณถกตอง

รวม

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑๖

ลงชอ…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..….ผประเมน

เกณฑการใหคะแนน เกณฑการตดสนระดบคณภาพ

๔ หมายถง ดมาก ๑๓ ๑๖ – คะแนน ดมาก

๓ หมายถง ด ๙ ๑๒ คะแนน– ด๒ หมายถง ปานกลาง ๕ - ๘ คะแนน

พอใช๑ หมายถง ปรบปรง ๑ ๔ –

คะแนน ควรปรบปรง

๑๑. บนทกหลงการจดการเรยนร ๑๑.๑ ผลการสอน/ผลสมฤทธทางการเรยน

๑) แผนการจดการเรยนร ๑.๑) เวลาสอนทกำาหนดไว

มาก นอย เหมาะสม๑.๒) เนอหาสาระ

มาก นอย เหมาะสม๑.๓) ผลทไดหลงจากการสอนตามแผน

มาก นอย เหมาะสมความคดเหนเพมเตม ........................................................................................................................... ……………………………………………..………………………………………..……………………………………………………

๒) ผเรยน พฤตกรรมความสนใจในการเรยน มากขน เทาเดม นอยลง

ความคดเหนเพมเตม .......................................................................................................................... ……………………………………………..………………………………………..……………………………………………………

๓) ผลสมฤทธทางการเรยน เปลยนแปลงมากขน เปลยนแปลงนอยลง

ไมเปลยนแปลงขอเสนอแนะ/แนวทางในการแกปญหา

…………………………………………………………………….…………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..……………………

ลงชอ…………………………………..…………………ผสอน

(นางสาวพทธนนท ศรรกษโสภณ)

………………/…………………/…………..……๑๒. ความเหนของรองผอำานวยการฝายวชาการ…………………………………………………………………….…………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..……………………………………

ลงชอ……………………………………………..…

(นายนนธชย แยมโสพศ)

๑๓. ความเหนของผอำานวยการ

…………………………………………………………………….…………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………...……………

ลงชอ…………………………………………………..…

(นายวนย กรานมล)

ความหมายของความคดสรางสรรค

ความคดสรางสรรค เป นสงท มความส ำาคญทท ำาใหบ คคลสามารถสรางสรรคผลงานตาง ๆความคดสรางสรรคเปนผลของความคดทเกดจากพลงสตปญญาของมนษยทควรสงเสรมใหเกดขนในตวเดก มนกการศกษาและนกวชาการไดใหความหมายของคำาวา ความคดสรางสรรค “ (Creative

Thinking)” ในหลายทศนะดงนWallach and Kogan (1965 : 34) เ ช อ ว า ค ว า ม ค ด

สรางสรรค หมายถง ความสามารถ

ของบคคลทจะโยงความสมพนธ (Association) กลาวคอ เมอระลกสงใดกจะเปนสะพานใหระลกถงสงอนไดตอไปโดยสมพนธกนเปนลกโซ เชน เมอเหนกระดาษ กนกถง ปากกา ส พกน สมด จดหมายเปนตน โดยยงคดไดมากเทาไรกยงแสดงถงศกยภาพดานความคดสรางสรรคมากเทานน ซงสงทระลกออกมาตางกเปนสงทสะสมไวในสมองของตน เมอมสงเรามากระตนกมการตอบสนองออกมา ซงบคคลกจะมความคดสรางสรรคมากหรอนอยเพยงไร ขนอยกบประสบการณทเขาไดรบ

กลฟอรด (Guilford , 1967) นยามความคดสรางสรรควา การคดสรางสรรค เปนความสามารถในการทำางานของสมอง ในการคดไดหลายทาง หรอทเรยกวา อเนกนย (Divergent thinking)

ทอรแรนซ (Torrance , 1962) นยามความคดสรางสรรควาเปนกระบวนการของความรสกทไวตอปญหา สงทขาดหายไป สงทไมประสานกน แลวเกดความพยายามในการสรางแนวคด ตงสมมตฐาน ทดสอบสมมตฐาน และเผยแพรผลใหผอนไดรบร และเขาใจอนเปนแนวทางคนพบสงใหม ๆ ตอไป ซงเขาไดศกษาแนวคดแบบอเนกนยของกลฟอรด มาเสนอเปนองคประกอบของการคดสรางสรรค

เดอโบโน (De Bono , 1986) กลาววา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถในการทจะคดนอกกรอบ (Lateral thinking) ความคดเดมทปดกนอยทำาใหเกดแนวคดอยางอนและนำามาพฒนาเพอใชแกปญหาทเผชญอย

วอลลาซและโคแกน (Wallach and Kogan , 1965) ไดนยามความคดสรางสรรควาเปนความสามารถในการเชอมโยงความสมพนธสงหนงไปยงสงอนได บรษท อนฟนท อนโนเวชน จำากด (Infinite Innovations Ltd. น ย า ม เ ก ย ว ก บ ค ว า ม ค ด ส ร า ง ส ร ร ค ไ ว ด ง น (http://www.brainstorming.co.uk/contents.html)

1. ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ส ร า ง ส ร ร ค (Creative) ค อ

จนตนาการ สรางใหม มศลปะ มลกษณะรเรมหรอใหม การออกแบบเพอกระตนจนตนาการ

2. กระบวนการของความสามารถในการสร างสรรค (Creativity) เปนชดของการกระทำา ซงสรางแนวคด ความคด และเปาหมายทางกายภาพใหม

3. กระบวนการคด (Thinking) เกยวกบการพจารณาตดสนใจ หรอ ความเชอ กระบวนการฝกความคดเพอการตดสนใจ จดจ ำา หรอเกบสะสม ทำาการเลอกระหวางสงทจะเลอกดวยปญญา

4. จนตนาการเกยวกบวตถภายนอก (Idea) หรอ ความคดสรางกระบวนการ เปนผลผลตของกจกรรมความฉลาด ผลผลตของกจกรรมทางปญญาซงปญญานเขาใจถงคดอยางมสต

5. การคดสรางสรรค (Creative thinking) เปนกระบวนการคดทเจาะจง ซงพฒนาความสามารถในการสรางสรรคทอยในขนของปญญาเพอใหเกดแนวคดใหม ความสามารถของสมองทจะคดเกยวกบแนวคดใหม ๆ มากทสด ความสามารถของความคดรเรม หลากหลาย และละเอยดลออ เป นด านหน งของปฏ ก รยาทางป ญญาซ งท ำา ให เก ดการเปลยนแปลงพฒนาความคด กระบวนการของการคนพบหรอความคดทมากมาย บางคร งเรยกวา การคดหลากหลาย (Divergent thinking)

ความคดสรางสรรคเกดจากความคดใหม ๆ ทเกดจากการผสมผสานแนวคดตงแต 2 อยางขนไป การผสมผสานแนวคดจะท ำา ให เก ดความค ดใหม ๆ ข นมา เทคน คท ท ำา ให เก ดความค ดสรางสรรคทมการนำาเสนอขนมา เปนตนวา Random Word , Random Picture , False Rules , Random Website , SCAMPER , Search & Reapply , Challenge Facts , Escape , Analogies , Wishful Thinking , Thesaurus

ดลก ดลกานนท (2534 : 40) ไดกลาวถงแบบทดสอบความคดสรางสรรค TCT – DP(The Test for Creative Drawing Production) ของเจลเลนและเออรบาน (Jellen and Urban :1984) ซงสรางตามคำานยามวา การคดสรางสรรค หมายถง การ“คดอยางมสาระ (ProductiveThinking) ในเชงนวตกรรม จนตนาการ และความคดอเนกนย ซงรวมถงความคดรเรม(Originality) ความคดคลอง (Fluency) ความยดหยนในการคด (Flexibility) และความคดละเอยดลออ(Elaboration) ความกลาเสยง (Risk – taking) และอารมณขน (Humor)”

พรรณ เกษกมล (2534 : 75 – 78) ใหความหมายของความคดสรางสรรควาเปนความสามารถทางสมองทคดไดหลายทศทาง หลายแงมม และเนนความคดแปลกใหมของบคคลทมตอสงเราเนนความคดแบบอเนกนย ปรงแตงความคดเดมผสมผสานจนเกดเปนความคดใหม รวมทงการประดษฐคนพบสงตาง ๆ ตลอดจนวธการคด ทฤษฏทมหลกการไดสำาเรจ

วฒ วฒนสน (2539 : 59 – 66) ใหความหมายวา ความคดสรางสรรค หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดแบบโยงความสมพนธของความคดแปลก ๆ ใหม ๆ โดยมสงเราภายนอกเปนตวกระตนทำาใหเกดความคดใหมทตอเนองกนเปนความคดอเนกนย ประกอบดวย ความคลองตวในการคด ความยดหยน และตองเปนความคดรเร มของตนเองทจะนำาไปสกระบวนการคดประดษฐสงแปลกใหม

อาร พนธมณ (2546 : 5 – 6) สรปความหมายของความคดสรางสรรคไววา เปนกระบวนการทสมองคดในลกษณะอเนกนย อนนำาไปสการคดคนพบสงแปลกใหมดวยการคดดดแปลงปรงแตง

จากความคดเดมผสมผสานกนใหเกดสงใหม รวมทงการประดษฐคดคนพบสงตาง ๆ ตลอดจนวธการคดทฤษฎหลกการไดสำาเรจ

ทองเพยร บญเกษ (2547 : 17) สรปความหมายวาความคดสรางสรรค หมายถง ความสามารถในการคดหาค ำาตอบไดหลายทศทาง หลายแงมม นำาไปสสงใหม รวมทงการประดษฐคดคนพบสงตาง ๆ ตลอดจนวธการ ทฤษฏ หลกการไดสำาเรจ

จากความหมายทกลาวมาขางตนสรปไดวา ความคดสรางสรรค หมายถง ความสามารถของสมองในการคดหลายทศทางโดยเชอมโยงความสมพนธกบความคดเดม และจดระเบยบขนตอนความคดออกเปนรปแบบใหม กอใหเกดผลผลตหรอแนวทางในการแกปญหาทตางไปจากเดมเพอประโยชนตอตนเองและสงคมตอไป

สำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ไดกำาหนดใหมการประเมนมาตรฐานดานผเรยน สำาหรบการศกษาขนพนฐานในเอกสาร มาตรฐานตวบงช และเกณฑการพจารณา เพอการประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน รอบท 2 (พ.ศ.2549 – 2553) ไวในมาตรฐานท 4 ดงน มาตรฐานท 4 ผเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง และมวสยท ศน โดยมเกณฑพจารณท กษะการค ดสรางสรรค แล ะจนตนาการ ดงน 1. ผเรยนสามารถรวบรวมความรความคดเดมแลวสรางเปนความรใหมตามความคดของตนเองไดอยางมหลกเกณฑ 2. ความสามารถคดนอกกรอบ 3. มผลงานเขยน / งานศลปะ / งานสรางสรรค 4. การพฒนาและรเรมสงใหม

5. ความสามารถคาดการณและกำาหนดเปาหมายในอนาคตไดอยางมเหตผล

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2549) นยามความหมายของความคดสรางสรรควาเกยวของกบ 3 เรองคอ เปนความคดแงบวก (Positive thinking) เ ป น ก า ร ก ร ะ ท ำา ท ไ ม ท ำา ร า ย ใ ค ร (Constructive thinking) และ เปนการคดสรางสรรคสงใหม ๆ (Creative thinking) ทขาดหายไปจากเดม

จากการศกษาเอกสาร นยามของความคดสรางสรรค สามารถสรปไดวา เปนความสามารถในการคดของบคคลในการประยกตใชความร ความคด และจนตนาการ ในการสรางความร หรอ การประดษฐสงตาง ๆ ขนมาใหม หรอ การปรบประยกตใชความรทมอย ไปใชในสถานการณใหม ทแตกตางไปจากเดม

ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคดสรางสรรค

รปแบบโครงสรางทางสตปญญาของกลฟอรด (Guilford’s dimensional model)

เจ พ กลฟอรด (J.P Guilford , 1954) เปนนกจตวทยาชาวอเมรกากลมจตมต (Psychologist) ทมชอเสยงและรจกกนดเกยวกบงานการศกษาของเขาดานสตปญญาของมนษย เขาไดคดคานความคดเหนของ ชารล สเปยรแมน (Charles Spearman) ทเหนวาทฤษฎองคประกอบเดยวองคประกอบสองตว และองคประกอบหลายชนดไมสามารถทจะอธบายความสามารถเฉพาะ (Specific Abilities) และไดเสนอมตของโครงสรางทางสตปญญาของมนษย ทเรยกวา Structure of intellect หรอเรยกยอวา SI ประกอบดวยสามมต (Three Dimensional Model) ไดแก

มตท 1 ดานเนอหา (Contents) หมายถง วตถ หรอ ขอมลตาง ๆ ทรบรใชเปนสอกอใหเกดความคด เนอหาแบงออกเปน 4 ชนด ดงน

1.1. เนอหาทเปนรปภาพ (Figural Content) ไดแก วตถทเปนรปธรรมตาง ๆ ซงสามารถรบรไดดวยประสาทสมผส แบงออกเปน 3 ชนดคอ

1.1.1 การเหน (Visual)1.1.2 การไดยน (Audiotory)1.1.3 สญลกษณ (Symbolic)

1.2 เนอหาทเปนสญลกษณ (Symbolic content) ไดแก ตวเลข ตวอกษร และสญลกษณทสรางขน เชน พยญชนะ ระบบจำานวน ซงตามปกตเมออยตามลำาพงจะปราศจากความหมาย แตเนองจากเราตงความหมายขนจงใชสอความหมายได

1.3 เนอหาทเปนภาษา (Semantic Content) ไดแก ขอมลขาวสาร ทมกจะอยในรปความหมายซงแทนดวยถอยคำาหรอรปภาพทมความหมาย

1.4 เนอหาทเปนพฤตกรรม (Behavior content) ไดแก สงทไมใชถอยคำาเปนการแสดงออกของมนษย เจตคต ความตองการ รวมถงปฏสมพนธระหวางบคคล บางครงเรยกวา สตปญญาทางสงคม (Social intelligence)

มตท 2 ดานปฏบตการ (operations) หมายถง กระบวนการคดตาง ๆ ทสรางขนมา ซงประกอบดวยความสามารถ 5 ชนด ดงน

2.1 การรบรและการเขาใจ (cognition) เปนความสามารถทางสตปญญาของมนษยในการรบรและทำาความเขาใจ กบสงตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตว

2.2 การจำา (Memory) เปนความสามารถทางสตปญญาของมนษยในการสะสมเรองราว หรอขาวสาร และสามารถระลกไดเมอเวลาผานไปในป ค.ศ.1988 กลฟอรดไดแบงความจำาเปน

เปน 2 ชนด คอ ความจำาทบนทกไว (Recording) และ ความจำาเปนทเกบไวในความจำาระยะยาว (Retention)

2.3 การคดอเนกนย (Divergent thinking) เปนความสามารถในการตอบสนองตอสงเรา และแสดงออกมาไดหลาย ๆ แบบ หลายวธ ความคดประเภทนมความสำาคญตอความคดสรางสรรค

2.4 การคดเอกนย (Convergent thinking) เปนความสามารถทเนนเรองความถกตองของคำาตอบทเปนทยอมรบโดยทวไปวาเปนคำาตอบทดทสด

2.5 การประเมนคา (Evaluation) เปนความสามารถในการตดสนสงทรบร จำาได หรอ กระบวนการคดนนมคณคา ความถกตอง ความเหมาะสม หรอมความเพยงพอหรอไมอยางไร

มตท 3 ดานผลผลต หมายถง ความสามารถทเกดขนจากการผสมผสานมตดานเนอหา และดานปฏบตการเขาดวยกนเปนผลผลต เมอสมองรบรวตถ/ขอมล ทำาใหเกดการคดในรปแบบตางๆ กน ซงสามารถใหผลออกตาง ๆ กน 6 ชนด ดงน

3.1 แบบหนวย (Units) เปนสงทมคณสมบตเฉพาะตว และมความแตกตางจากสงอน ทเปนลกษณะเฉพาะ

3.2 แบบกลม (Classes) เปนกลมของสงตาง ๆ ซงมคณสมบตบางประการรวมกน

3.3 แบบความสมพนธ (Relations) เปนการเชอมโยง 2 สงเขาดวยกน เชน เชอมโยงลกโซ เชอมโยงคำา เชอมโยงความหมาย

3.4 ระบบ (System) เปนแบบแผน หรอการรวมหนวยจำาพวกของขอมลขาวสาร หรอการแสดงความสมพนธทซบซอนของสวนปรกอบ ซงอาจเปนทฤษฎ หลกการ

3.5 การแปลงรป (Transformation) เปนการเปลยนแปลงการหมนกลบ การขยายความขอมลจากสภาพหนงไปยง

อกสภาพหนง เปนตนวาการใหคำาจำากดความใหมหรอการคดแปลงขอมลขาวสารทมอยแลวเสยใหม

3.6 การประยกต (Implication)เปนผลการคดทคาดหวง หรอการทำานายจากขอมลทกำาหนดให

ทฤษฎเชาวนปญญาของกลฟอรด จงประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ 3 มต กลฟอรดไดสรางคาการวดความสามารถตาง ๆ ตวอยางเชน คำาถามเพอใชวดความสามารถเกยวกบความคลองในการใชคำา (Word fluency) ของกลฟอรด ซงประกอบดวยวธการคดอเนกนย (Divergent thinking) เนอหาสญลกษณ (Symbolic) และผลผลตหนวย (Units) กลฟอรด จะใหเขยนคำาทขนตนดวยตว r และลงทายดวย m ใหมากทสด โดยสรปแลวโครงสรางเชาวนปญญาของกลฟอรดประกอบดวยความสามารถทแตกตางกน 180 ชนด คอ (5 เนอหา x 6 วธการคด x 6 ผลการคด = 180 ) ซงแสดงใหเหนวาเชาวนปญญาของบคคลไมควรวดโดยใชคะแนนรวมเพยงอยางเดยว แตจะเปลยนแปรไดดวยการฝกหดละการเรยนร

ในเรองสตปญญากลฟอรดเชอวาสตปญญาเปนผลรวมของความสามารถหลายดานเขาดวยกนซงความสมารถบางดานอาจวดไดดวยแบบทดสอบไอคว(IQ)หรอแบบทดสอบความถนดทางการเรยนทวไป แตกมความสามารถอกหลายดานทไมสามารถวดไดดวยแบบทดสอบดงกลาว ดวยเหตนทำาใหกลฟอรดทำาการศกษาความคดสรางสรรค ความคดมเหตผล และการคดแกปญหาโดยวธวเคราะหองคประกอบ ผลการศกษาพบวา ความคดสรางสรรคประกอบดวยลกษณะของการคดอเนกนย (Divergent thinking) คอ ความสามารถในการคดไดหลายทาง มความยดหยนในการคด ในสวนของการวดความคดสรางสรรค กลฟอรดจะใชแบบวดวดความสามารถทางการคดในดานการคดอเนกนย โดยวธวดตวประกอบในแตละหนวยลกบาศกตามโครงสรางสามมต นอกจากน กลฟอรด ยงได

อธบายรปแบบการคดแกปญหาโดยทวไปวา เปนกระบวนการของความสามารถทางสมองดานการจำา (Memory) การรบรและความเขาใจ (Cognition) การคดแบบอเนกนย (Divergent thinking) การคดแบบเอกนย (convergent thinking) และการประเมนคา (Evaluation) ความสามารถทง 5 ดานน จะผสมผสานกนเมอบคคลไดรบและสภาพทกอใหเกดปญหา โดยการแปลงรปใหเขากบความรทมอยในสวนประกอบของความจำา ซงบางครงอาจมการแกไขขอมลกอน จากนนจะประเมนกลนกรองเพอแยกแยะประเภทของขอมลทเกยวของ และไมเกยวของกบปญหานน อาจจะใชการคดทงแบบเอกนยและอเนกนยสลบกนตามลกษณะของปญหาวาตองการคำาตอบแบบใด (Guilford, 1967 : อางในสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต , 2540 , สรางค โควตระกล : 2545)

ทฤษฎของอ พอล ทอรแรนซ (E.Paul Torrance) ทอรแรนซ (Torrance, 1962 : 3) มความเชอวาการศกษา

ทมงใหผเรยนรจกการยอมรบฟงความคดเหนของผอน กลาคด กลาแสดงออก จะชวยใหผเรยนแตละไดพฒนาความคดสรางสรรคของตนเองอยางเตมท ทอรแรนซไดนยามคดสรางสรรคทปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา สงทขาดหายไป สงทไมประสานกน แลวเกดความพยายามในการสรางแนวคด ตงสมมตฐาน ทดสอบสมมตฐาน และเผยแพรผลทไดใหผอนไดรบรและเขาใจอนเปนแนวทางคนพบสงใหมตอไป เขาไดใชแนวคดแบบอเนกนย (Divergent Thinking) มาเสนอเปนองคประกอบของความคดสรางสรรค 3 องคประกอบ ดงน

1. ความคลองแคลวในการคด (Fluency) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคำาตอบไดอยางคลองแคลว รวดเรว และสามารถสรางคำาตอบไดในปรมาณมากในเวลาจำากด

2. ความยดหยนในการคด (Flexibility) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคำาตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง หลายรปแบบ

3. ความคดรเรม (Originality) หมายถง ลกษณะของความคดแปลกใหม แตกตางจากความคดธรรมดาและไมซำากบความคดทมอยทวไป

ทอรแรนซ ไดเสนอกระบวนการคดความคดสรางสรรค โดยแบงออกเปน 5 ขน ดงน

1. การคนหาขอเทจจรง (Fact – Finding) เรมจากความรสกกงวล สบสน วนวายขนในใจแตยงไมทราบสาเหต จงพยายามคดวาสงททำาใหเกดความเครยดคออะไร

2. การคนพบ (Problem – Finding) พจารณาดวยความมสตจนเขาใจรถงความกงวล วนวาย สบสน และพบวานนคอปญหา

3. การคนพบแนวคด (Idea – Finding) คอ การตงสมมตฐาน ตลอดจนรวบรวมขอมลตาง ๆ เพอทดสอบความคด

4. การคนพบคำาตอบ (Solution – Finding) ทำาการทดสอบสมมตฐานจนสามารถพบคำาตอบ

5. การยอมรบผลทไดจากการคนพบ (Acceptance – Finding) ยอมรบขอคนพบทเปนคำาตอบ และพฒนาแนวคดไปวาสงทคนพบไดจะนำาไปสการเกดแนวคด และการคนพบใหมตอไป ทเรยกวา new challenge (สรางค โควตระกล : 2545) ทอรแรนซไดอาศยแนวคดของกลฟอรซงอธบายวาความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมอทคดไดหลายทาง หรอ ทเรยกวาการคดแบบอเนกนย (Divergent thinking) ซงเขาไดนำามาศกษาถงองคประกอบ ดงน

1. ความคดรเรม (Originality) หมายถง ลกษณะของความคดแปลกใหมแตกตางจากความคดธรรมดา และไมซำากบทมอย

มลกษณะความคดทไมปกตธรรมดา (Wide idea) เปนความคดทเปนประโยชนทงตอตนเองและสงคมความคดรเรมอาจเกดจากนำาความรเดมมาดดแปลงและประยกตใหเกดเปนสงใหมขน

2. ความคดคลอง (Fluency) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคำาตอบไดอยางคลองแคลว รวดเรว และมคำาตอบในปรมาณมากในเวลาทจำากบ ความคดคลองแบงออกเปน 4 ลกษณะไดแก (Wilson,Guilford, Etal. , 1954 cited in Guilford, 1959, : 145 – 146)

2.1 ความคดคลองดานถอยคำา (Word Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยคำาอยางคลองแคลว

2.2 ความคดคลองดานการโยงสมพนธ(Associational Fluency) เปนความสามารถทจะคดหาถอยคำาทเหมอนกนหรอคลายกนไดมากทสดภายในเวลาทกำาหนด

2.3 ความคดคลองดานการแสดงออก(Expressional Fluency) เปนความสามารถในการใชวลหรอประโยค กลาวคอ ความสามารถทจะนำาคำามาเรยงตอกนอยางรวดเรวเพอใหไดประโยคทตองการ

2.4 ความคดคลองในการคด (Ideational Fluency) เปนความสามารถทจะคดสงทตองการภายในเวลาทกำาหนด เชน ใหคดหาประโยชนของกอนหนมาใหมากทสดภายในเวลาทกำาหนด

ความคดคลองในการคด มความสำาคญตอการแกปญหา เพราะในการแกปญหาจะตองแสวงหาคำาตอบหรอวธแกไขหลายวธ และตองนำาวการเหลานนมาทดลองจนกวาจะพบวธการทถกตองตามตองการ

3. ความคดยดหยน (Flexibility) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาคำาตอบไดหลายประเภท หลายทศทางไมซำาแบบ แบงออกเปน

3.1 ความคดยดหยนทเกดขนทนท (Spontaneous Flexibility) เปนความสามารถทจะจะพยายามคดใหหลายหลากรปแบบอยางเปนอสระ

3.2 ความคดยดหยนทางดานการดดแปลง (Adaptive Flexibility) หมายถง เปนความสามารถในการดดแปลงความรหรอประสบการณทมอยใหเกดประโยชนหลาย ๆ ดาน ซงมประโยชนตอการแกปญหา คนทมความคดยดหยนจะคดไดไมซำากน ซงจะเปนตวเสรมใหมความคด คลอง แปลกแตกตางออกไป หลกเลยงการซำาซอน หรอเพมคณภาพความคดใหมากขน

นบไดวาความคดคลองและความยดหยน เปนความคดพนฐานทจะนำาไปสความคดสรางสรรค คอเปนการคดหลายแงมมไดหลายหมวดหม หลายประเภท ตลอดจนสามารใชเปนการสรางทางเลอกไวหลายทาง ความยดหยนจงเปนความคดเสรมคณภาพใหไดด

4. ความคดละเอยดลออ (Elaboration) หมายถง ความสามารถทจะใหรายละเอยดหรอตกแตงเพอใหมความสมบรณ หรอปรบปรง หรอพฒนาสงทมอยใหมประสทธภาพมากยงขน

ทฤษฎของวอลลาซ และโคแกน (Wallach and Kogan)วอลลาซ และโคแกนไดศกษาคนควา และวจยเกยวกบเรอง

ความคดสรางสรรคและไดนยามความคดสรางสรรควาเปนความสามารถในการเชอมโยสมพนธสงหนงไปยงสงอน ๆ ได เขาอธบายกระบวนการเกดความคดสรางสรรคไววาเกดจากความคดสรางสรรคไววาเกดจากความคดในสงใหม ๆ โดยใชการลองผดลองถก วอลเลซ และโคแกน (Wallach and Kogan , 1975) ไดเสนอทฤษฎวา ความคดสรางสรรค คอ กระบวนการอนหนงซงอยระหวางสงเรากบการตอบสนองอาการทสงเรากบการตอบสนองแสดงปฏกรยาตอกน ทำาใหเกดการระลกได ซงถาสงเราและการตอบสนองแสดงปฏกรยาตอเนองกนไปไดมากกยอมระลกไดมาก ผทมความคดสรางสรรคสง

จะระลกไดมากหลายแงมม หลายทศทาง (Divergent thinking) ผทมความคดสรางสรรคตำาจะระลกไดนอยการระลกไดมากยอมจะมโอกาสในสงทผอนระลกไมได ความสมพนธดงกลาวอาจเปนไปโดยความบงเอญหรอจงใจกได

ตามทฤษฎของ วอลแลซ และโคเกน ความคดสรางสรรคเกดจากการโยงความสมพนธระหวางมโนทศนตาง ๆ ทบคคลสรางสมมาจากการเรยนรนนเอง การทบคคลจะมความคดสรางสรรคมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบความสามารถในการเชอมโยงมโนทศนของตนเขากบสงใหมใหมากทสด แสดงวาประสบการณและการเรยนรมผลตอความคดสรางสรรคของมนษย

กระบวนการคดสรางสรรค

กระบวนการคดสรางสรรค จำาแนกออกเปน 4 ขน ดงน1. ขนเตรยม เปนการเตรยมขอมลทจะนำามาใชในการแก

ปญหา2. ขนฟกตว เปนขนทอยในความสบสน ขอมลทมอยไม

สามารถจดเปนระบบระเบยบได เปนขนของการหยดความคดไวชวคราว3. ขนความคดกระจาง เปนขนทขอมลทผานการจดระบบระเบยบ ผานการจดระบบเชอมโยงความสมพนธจนขมวดออกมาเปนความคดเหนภาพพจน เกดมโนทศนจากขอมลนน ๆ เชน อารคเมดสคดออกเมอลงไปในอางนำา

4. ขนทดสอบความคดและพสจนใหเหนจรง เปนขนสดทายของการใชความคด 3 ขนทผานมาแลวนำาความคดเหลานนมาพสจนวาถกตองหรอไม

การศกษาคนควาและวจยของวอลลาซ และโคแกน ไมวาจะเปนเรองแบบวดและชดการสอนเพอพฒนาความคดสรางสรรคกม

ลกษณะคลายและใกลเคยงกบแนวคดและเทคนคของทอรแรนซ แตขาดความชดเจนในกระบวนการวดจงมผนำาไปใชในการวจยคอนขางนอยเมอเทยบกบทอรแรนซ

ทฤษฎการคดสรางสรรคของเดอโบโน (Edward De Bono)

เดอโบโน (Edward De Bono) เปนผนำาดานวธการสอนคด เขาไดเสนอเทคนคในเรองความคดสรางสรรค วา เปนความสามารถทจะคดนอกกรอบเดม ซงปดกนแนวคดอย ทำาใหเกดแนวคดอยางอน และนำามาพฒนาเพอใชแกปญหาทเผชญอยได เดอโนโบเปนผบญญตศพทคำาวา Lateral Thinking และ พฒนานสรณ สถาพรวงศ (2533) ไดใชคำาภาษาไทยวา การคดนอกกรอบ และในปจจบนคำาศพทนมบญญตไวในพจนานกรมขององกฤษอยางเปนทางการ (สรชย รตนกจตระกล , 2536 : 3)

การพฒนากระบวนการคดของเดอโบโน (Edward De Bono ,1995)

เอดวารด เดอโบโน ไดพฒนากระบวนการคดแบงออกเปน 5 ขนตอน (Five stager of thinking) ดงน

ขนท 1 กำาหนดเปาหมาย (TO) เปนขนกำาหนดเปาหมายของการคดและตองระบเปาหมายทตองการอานอยางชดเจน เปาหมายแบงเปน 2 ประเภท

1. เปาหมายทตองการไปไดถงหรอใหบรรล เชน การแกปญหา

2. เปาหมายทตองการรใหชดเจน ถกตองสมเหตสมผล เปาหมายดงกลาวนไมใชการแกปญหา

ขนท 2 รวบรวมขอมล (LO) เปนขนของการรวบรวมขอมลทเชอถอไดและใหขอมลไดมากเพยงพอ

ขนท 3 สรางทางเลอกทเปนไปได (PO) เปนขนการทำาขอมลทรวบรวมมาสรางทางเลอกอยางหลากหลาย และเปนทางเลอกทอาจ

เปนไปได ขนตอนนมความสำาคญเพราะเปนสวนเชอมโยงระหวางขนท 1 , 2 และ 3, 4

ขนท 4 เลอกทางเลอกทเหมาะสม เปนขนของการเลอก หรอประเมนทางเลอกจากขนท 3 โดยใหไดทางเลอกทเหมาะสมทสด ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ตอไปน

4.1 พจารณาทางเลอกตาง ๆ 4.2 ชงนำาหนก ขอมล โดยดขอด ขอดอย ผลกระทบและ

ถกทาง4.3 ตดสนเลอกทางเลอกทเหมาะสม

ขนท 5 ลงมอปฏบต เปนขนการนำาทางเลอกสการปฏบต และเปนการปฏบตทางชอบหรอถกทาง

วธและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคด

วธและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดจากการรวบรวม (Edward de Bono,1991 : 6) มหลายวธ ดงน

1. วธออสโมซส (Osmosis) วธนใชกบผสอนทมสตปญญาด เฉลยวฉลาด และตองใชเวลานานในการสอนผเรยนจงมกไมนยมใชกนแพรหลาย

2. วธสอนดวยปญญา (Intelligent teaching) เปนวธสอนทใชการถามคำาถาม กำาหนดกจกรรมใหเรยนทำา เนนการวเคราะห การแยกแยะขอมล ปญหาของการใชวธนกคอครขาดทกษะการคดหรอมทกษะแตมไมเพยงพอ

3. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical thinking) เปนวธทใชมากในสหรฐอเมรกา ซงครตองมทกษะการคดอยางมวจารณญาณจงจะสามารถสอนผเรยนใหคดได

4. การสรางสถานการณ (Simulation) เปนวธสอนโดยใชสถานการณใหผเรยนเลนหมากรก หมากฮอสส ซงการเรยนร

ดวยวธนผเรยนตองมกลยทธ มการวางแผน เลอกและตดสนใจ แตพบวาในชวตจรงนนไมสามารถหาผเรยนทมความสามารถเลนหมากรก หมากฮอสสไดทงหมด วธการนจงไมเปนทนยมแพรหลาย

5. การอภปราย (discussion) วธนใชกบอยางแพรหลายโดยใหผเรยนอภปรายปญหาหรอเรองใดเรองหนง ซงครตองพยายามหาวธกระตนใหผเรยนทกคนคด มกเปนวธทใชกบเนอหาวชาเปนหลก (Edward De bono , 1995 ,1991 : อางใน สำานกนายกรฐมนตร, 2545)

ลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค

จากการรวบรวมผลการศกษาของนกจตวทยา ซงคนควาเรองความคดสรางสรรค เชน มาสโลว (maslow) สตารคเวธเซอร (Starkweather) และครอพลย (Corpley) พอสรปลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรคไดดงนคอ คนทมความคดสรางสรรค จะเปนตวของตวเองผทมความคดรเรมจะไมยอมคลอยตามความคดเหนของผอนๆ ไดงายๆ และจะมความมานะบากบนอยางยง ในการเรยนใหเดกมความคดสรางสรรค ครจะตองพฒนาตนเองใหเปนคนทมความคดสรางสรรคเสยกอน ตองแสวงหาความรใหมๆ ตลอดเวลา ฝกคดฝกจนตนาการกลาคดคนวธสอนใหม ๆ ทนาสนใจ และพฒนาวธการ ทำางานของตนเองใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของเดกและความกาวหนาทางวชาการดวย ครควรมความรในเรองความคดสรางสรรคซงสามารถพฒนาใหเกดประโยชนตอนกเรยนและตอสงคมได ครควรเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดใหม ไดศกษาหาความร สำารวจ และทดลองในสงทเขาสนใจ ใหคำาแนะนำาเกยวกบแหลงความรตาง ๆ และใหความรก เอาใจใสนกเรยนอยางทงถงและ การสรางความคดสรางสรรคในนกเรยน

และ ครจะประสบความสำาเรจมากนอยเพยงไรยอมขนอยกบความคดสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน ผบรหารระดบการศกษาสงดวย ผบรหารทสงคมตองการ จะตองเปนผทสามารถรเรมสงใหมๆ ทเกดประโยชนตอสวนรวมและเพอความสำาเรจของตนเอง เพอผใตบงคบบญชาหรอผรวมงานจะไดปฏบตตามและเกดความกระตอรอรนทจะสรางสรรคสงใหมๆ บางสวนหลกการสงเสรมการพฒนาความคดสรางสรรคใหแกผบรหารสถานศกษาผมเอตทคคะในเรองความคดสรางสรรค เชน แมคเคนซย และ คอรย (Mackenzie and Corey) ไดเสนอแนวทางในการพฒนาความคดสรางสรรคของผบรหารไวดงน คอ

๑. ผบรหารไมควรยดมนกบวธการบรหารอยางใดอยางหนงตลอดไปในชวตการบรหาร

๒. พยายามคนหาแนวทางปฏบตทดกวาและทใหมกวาเสมอ โดยไมผกพนอยกบความจำาเจ

๓. รจกฟง อาน และวสาสะกบผบรหารคนอนๆในระดบเดยวกนหรอสงกวา เรยนรการคนพบ การทดลองสงแปลกๆ ใหม ๆ ทใหประโยชนตอการนำาไปประยกตใชในการบรหาร๔. หมนตรวจสอบประสบการณ และการฝกอบรมของตนเอง เพอหาจดออนและพยายามชดเชยจดออนนนดวยการศกษาหาความรเพมเตมอยางจรงจง๕. พยายามวเคราะหพฤตกรรมการบรหารของตนเสมอ การวเคราะหพฤตกรรมของตนจะชวยใหเขาใจธรรมชาตของตนไดดขน๖. วเคราะหเหตแหงพฤตกรรม หรอเหตแหงการตดสนใจเพอการแกไขพฤตกรรมการบรหารงานใหสรางสรรคยงขน http://www.kroobannok.com/blog/16705

ความคดรเรมสรางสรรค

ความคดรเรมสรางสรรคเปนความสามารถทจะสรางสงใหม ๆ ขนโดยอาศยประสบการณทมอยเดม และพฒนาขนเปนความคดใหมทตอเนองและมคณคาความคดรเรมสรางสรรคอาจแยกออกไดเปนสองคำา คอ ความคดรเรมกบความคดสรางสรรค สำาหรบความ คดรเรม คอ ความสามารถทจะสรางสงใหม ๆ เปนความคดเรมแรกทไมซำาแบบใคร สวนความคดสรางสรรค คอ ความสามารถทจะสรางสงใหม ๆ ขนโดยอาศยประสบการณทมอยเดม และพฒนาขนเปนความคดใหมทตอเนองและมคณคา

ลกษณะตาง ๆ ของความคดรเรมสรางสรรค 1. ความคดรเรมสรางสรรคในลกษณะกระบวนการ (Creative Process)ตามลกษณะนความคดรเรมสรางสรรคเปนความสามารถในการแกปญหาอยางเปนขนตอนและเปนระบบ ซงเปนกระบวนการทำางานของสมองอยางเปนขนตอนตงแตเรมตนจนสามารถแกปญหาไดสำาเรจ ขนตอนตาง ๆของกระบวนการทำางานของสมองมผเสนอไวหลายแบบ 2. ความคดรเรมสรางสรรคในลกษณะบคคล (Creative Person)ตามลกษณะนเปนการมองดบคคลทมความคดรเรมสรางสรรค วามลกษณะเปนอยางไร หรอประกอบดวย ลกษณะอยางใดบาง ไดมผเสนอไวหลายลกษณะ เชน โรเจอร (Roger อางถงใน สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550 : 19) กลาวไววา บคคลทมความคดรเรมสรางสรรคจะมลกษณะดงน 1. เปนผทเผชญกบปญหาตาง ๆ โดยไมถอยหน รบประสบการณตาง ๆ โดยไมหลกเลยงหรอหลบถอย 2. เปนผททำางานเพอความสขของตนเอง มใชเพอหวงการประเมนผล หรอการยกยองจากบคคลอน

3. มความสามารถในการคดและประดษฐสงตาง ๆ ฟรอมม (Fromm อางถงใน เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2545) กลาวถงลกษณะของคนทมความคดรเรมสรางสรรคไววา 1. มความรสก ประหลาดใจทไดพบไดเหนสงใหม ๆ ทนาทงนาประหลาดใจ สนใจสงทเกดขนใหม ๆ หรอของใหม ๆ 2. มสมาธสง เปนผทสามารถใหความสนใจหรอมสมาธจตใจจดจออยกบเรองหนงเรองใดทสนใจไดเปนเวลานาน ๆ ไมวอกแวก เพอใชเวลานนไตรตรองหรอคดในเรองทกำาลงสนใจอย 3. สามารถยอมรบสงตาง ๆ ได ยอมรบความไมแนนอน หรอสงทเปนขอขดแยงและความตงเครยด 4. มความเตมใจทจะทำาในสงใหม ๆ มความกลาหาญทจะเผชญกบสงแปลกใหมไดทกวน อนาตาส (Anatasi อางถงใน อเนก ตรภม, 2550 : 18) กลาวถงผทมความคดรเรมสรางสรรควา จะตองเปนผทมลกษณะตอไปน 1. มความรสกไวตอปญหา 2. มองเหนการณไกล 3. มความเปนตวของตวเอง 4. มความสามารถในการคดหลายแงหลายมม 5. มความสามารถในการเปลยนแปลงความคดอยางคลองแคลว การสน (Garison อางถงใน อเนก ตรภม, 2550 : 19) กลาวถงลกษณะของบคคลทมความคดรเรมสรางสรรคไววา 1. เปนคนทสนใจปญหา ยอมรบการเปลยนแปลง กลาเผชญปญหา กระตอรอรนทจะแกปญหาและพยายามหาทางปรบปรงเปลยนแปลงสงตาง ๆ อยเสมอ 2. เปนคนทมความสนใจกวางขวาง ทนตอเหตการณรอบดาน สนใจทจะศกษาเพมเตมอยเสมอ ยอมรบฟงความคดเหนทมสาร

ประโยชน และนำาขอมลมาประกอบการพจารณาปรบปรงงานของตน 3. เปนคนทชอบคดหาทางแกไขปญหาไวหลาย ๆ ทาง เตรยมทางเลอกสำาหรบการแกปญหาไวมากกวาหนงเสมอเปนการชวยใหคลองตวประสบผลสำาเรจ 4. เปนคนทมสขภาพสมบรณ รางกายแขงแรง สขภาพจตด มการพกผอนเพยงพอ เปนคนชางซกถามจดจำาเรองราวไดแมน และสามารถนำาขอมลทจดจำาไดมาใชใหเกดประโยชนไดด 5. เปนคนทยอมรบและเชอในบรรยากาศและสภาพแวดลอมวามผลกระทบตอความคดรเรมสรางสรรคจงจดบรรยากาศ และสถานทใหเหมาะสมกบการพฒนาความคดรเรมสรางสรรคและขจดสงรบกวนหรออปสรรคออกไป 3. ความคดรเรมสรางสรรคในลกษณะผลตผล (Creative Product) ตามลกษณะนเปนการมองดสงทเปนผลตผลจากความคดรเรมสรางสรรค ซงอาจเปนไดทงรปธรรมและนามธรรม นวเวลล ชอว และซมสน (Newell Shaw and Simson อางถงใน อเนก ตรภม, 2550 : 19) ไดกลาวถงหลกการพจารณาวาผลตผลใดทจะจดเปนผลตผลจากความคดรเรมสรางสรรคไวดงน 1. เปนผลตผลทแปลกใหม มคาตอผคด สงคมและวฒนธรรม 2. เปนผลตผลทไมเปนไปตามปรากฏการณนยม ในเชงทวามการคดดดแปลงหรอยกเลกผลผลต หรอ ความคดทเคยยอมรบกนมากอน 3. เปนผลผลตทเกดขนจากการไดรบการกระตนอยางสงและมนคงเปนระยะเวลายาวหรอความพยายามอยางสง ทมาของความคดรเรมสรางสรรค

ความคดรเรมสรางสรรคทเกดขนหรอมในบคคลนน เมอพจารณาถงทมาแลวอาจจำาแนกออกไดดงน ความคดรเรมสรางสรรคทเกดขนเพราะความจำาเปน ซงแยกออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก 1. ความจำาเปนอนเนองมาจากสภาวะแวดลอม คอภาวะบางอยางทำาใหเกดความจำาเปนทคนจะตองคดหาทางแกปญหาทไดประสบอย วธการแกปญหามกจะคำานงถงสาเหตทเกดของปญหากอน การพจารณาหาสาเหตและทางแกปญหาหรอหาทางปองกนทำาใหเกดความคดรเรมสรางสรรคในเรองนนขนได เชน ฝนตกลงมาและหลงคาบานทมงดวยจากเกดมรรวนำาฝนไหลลงมาถกสงของในบานเปยก เกดความจำาเปนทจะตองแกไขปญหาน การเอาวสดใด ๆ เชน แผนกระดาษแขงไปแซมหลงคาแทนจากชวคราวเพอกนไมใหนำารวลงมา กนบวาเปนความคดรเรมสรางสรรคทแกไขปญหาได ยงกวานน ถามการนำาวสดหลาย ๆ แบบมาใชกนนำาฝน กนบวามความคดยดหยนในเรองนน ๆ ดวย 2. ความจำาเปนอนเนองมาจากคำาสง กฎเกณฑหรอระเบยบบงคบ บางครงคนเรากอาจถกบงคบใหทำา บางสงบางอยางตามกฎเกณฑทวางไว ทำาใหเกดความคดรเรมสรางสรรคขนมาได เชน เมอไดรบมอบหมายใหทำาโครงการหรอทำางานในโครงการทมอยแลว บคคลกตองพยายามหาวถทางดำาเนนงานตามทไดรบมอบหมายมาหาวธการตาง ๆทำาใหเกดความคดรเรมสรางสรรคได แตอยางไรกตาม บางครงคนเรากอาจอยากจะฝาฝนกฎหรอระเบยบขอบงคบตาง ๆ ดวยการพยายามหาทางเลยงกฎ ฝาฝนระเบยบ กอาจทำาใหเกดความคดรเรมสรางสรรคไดเชนเดยวกน 2. ความคดรเรมสรางสรรคทเกดจากความบงเอญ บอยครงทความบงเอญกอใหเกดความคดรเรมสรางสรรคโดยทไมจงใจทจะทำา แตเมอผลงานออกมาม ความแปลกใหม สามารถแกปญหาหรอใชไดด กไดรบการยอมรบวาเปนความคด

รเรมสรางสรรคได ความคดรเรมสรางสรรคแบบนตองอาศยความชางสงเกตมากกวาปกต จงจะพบแนวคดซงเกดจากความบงเอญ เชน คนโบราณทำาเนอหลนลงในกองไฟ เมอรบหยบออกมากนกอนทจะไหมพบวามรสชาตดขน ซงเปนทมาของการป ง ยางเนอใหสกกอนรบประทานในทกวนน 3. ความคดรเรมสรางสรรคทเกดจากความจงใจหรอตงใจ ความคดรเรมสรางสรรคแบบนนบวาเปนความคดรเรมสรางสรรคทแทจรง การทมนษยจะคดทำาอะไรกตอง มการวเคราะห สงเคราะห จนเกดแนวคดในการทำาสงนน ๆ ขน http://learners.in.th/blog/putaiwan/256054

คำาแนะนำา ใหนกเรยนเขยนแสดงความคดเหน จากคตโบราณทกำาหนดให แลวตอบคำาถามตามประเดนทกำาหนด

คตทวา “เดนตามผใหญ หมาไมกด นกเรยนคดวา”จะเปนจรงตามนนหรอไม

.................................................................................

...............................................................................

.................................................................................

.............................................................................ทำาไมถงคดเชนนน................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ถาเราไมปฏบตตามจะเปนเชนไร................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................แลวถาเราปฏบตตามจะเกดผลดกบเราอยางไร................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................

.............................................................................

.................................................................................

.............................................................................

ตนไมวเศษตนไมตนน มคณวเศษ ทกเพศทกวย ถาขอคำาแนะนำาแลวไซร

จะไดดงใจปรารถนา

นองพลอยขวญ ขอวธการสรางรถทไมตองเตมนำามน แลวเธอจะขอใหตนไมแนะนำาอะไรบาง

การคดสรางสรรค (Creative Thinking) เปนการคดเพอสรางสงใหมๆ ขนมาโดยอาศยการหยงเหนเปนสำาคญหรอเปนการคนหาความสมพนธใหมๆ ระหวางสงตางๆ ทำาใหสามารถแกปญหา คดประดษฐ