คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

ฝายสารสนเทศและพยากรณน า สวนอทกวทยา สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา กรมชลประทาน สงหาคม 2561

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา รหสคมอ : สบอ./สอท.3/2561 หนวยงานทจดทา ฝายสารสนเทศและพยากรณน า สวนอทกวทยา สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา ทปรกษา ผอานวยการสวนอทกวทยา สานกบรหารจดการน าและอทกวทยา หวหนาฝายสารสนเทศและพยากรณน า พมพคร งท 1 จานวน 1 เลม เดอนสงหาคม พ.ศ. 2561 หมวดหม อทกวทยา

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

จดท ำโดย

นำงสำวปญชกำ มลรงษ

ต ำแหนงนกอทกวทยำปฏบตกำร ฝำยสำรสนเทศและพยำกรณน ำ สวนอทกวทยำ

นำงสำวอำทตยำ พพธกล

ต ำแหนงนกอทกวทยำปฏบตกำร ฝำยสำรสนเทศและพยำกรณน ำ สวนอทกวทยำ

สามารถตดตอสอบถามรายละเอยด/ขอมลเพมเตมไดท

ฝำยสำรสนเทศและพยำกรณน ำ สวนอทกวทยำ ส ำนกบรหำรจดกำรน ำและอทกวทยำ กรมชลประทำน

เบอรโทรศพท 0-2241-0371

คานา

รายงานฉบบน จดท าขนเพอเปนคมอเพอการปฏบตงาน การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา ใหกบเจาหนาทของฝายสารสนเทศและพยากรณน าเขาใจถงความส าคญ วตถประสงคและขนตอนในการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยาใหถกตองและเปนแนวทางเดยวกน

คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวาคมอนจะเปนประโยชน ตอผ ทเกยวของกบการใชงานขอมลทาง อต-อทก สามารถตรวจสอบขอมลแตละขนตอนไดอยางถกตอง เพอใหไดขอมลทมมาตรฐาน สามารถน าไปใชประโยชน ในการบรหารจดการน า การพยากรณน า การวางแผนการจดท าโครงการชลประทานตางๆ ไดอยาง มประสทธภาพ

คณะผจดท า ฝายสารสนเทศและพยากรณน า สวนอทกวทยา ส านกบรหารจดการน าและอทกวทยา กรมชลประทาน

สารบญ

หนา

วตถประสงค 1

ขอบเขต 1

ค าจ ากดความ 1

หนาทความรบผดชอบ 2

Work Flow 4

ขนตอนการปฏบตงาน 7

ระบบตดตามประเมนผล 8

เอกสารอางอง 9

แบบฟอรมทใช 9

ภาคผนวก 10

1

คมอการปฏบตงาน การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

1. วตถประสงค

1.1 เพอใหกรมชลประทานมคมอการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยาทชดเจนอยางเปน ลายลกษณอกษรทแสดงถงขนตอนการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา และเปนการสรางมาตรฐานใหเกดขอมลทมคณภาพ สามารถน าไปใชในงานอนของกรมชลประทานได

1.2 เพอเปนหลกฐานแสดงวธการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา ใหผปฏบตงานเขาใจขนตอนการปฏบตงาน และเผยแพรใหกบบคคลภายนอกไดเขาใจกระบวนการท างานและน าขอมลดงกลาวไปใชให เกดประโยชนสงสด

2. ขอบเขต

ในการจดท าคมอครอบคลม ขนตอนการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

3. คาจากดความ

3.1 ความหมายของอต-อทกวทยา

เกยวกบน าในบรรยากาศรวมถงทกขนตอนวฏจกรของน าสวนทอยบนแผนดน เชน น าจากอากาศ น าตกคางตามพชพรรณ น าตกคางตามแองบนผวดน การระเหย การคายน า เปนตน

3.2 ความหมายของการระเหย (Evaporation) การระเหยเกดขนเมอน าเปลยนสถานะจากของเหลวกลายเปนไอ การเปลยนสถานะนตองใช

พลงงานจ านวนหนง เรยกวา ความรอนแฝงของการกลายเปนไอ ( latent heat of vaporization) ในธรรมชาตแหลงพลงงานอนนไดแก รงสแสงอาทตย

ถาพจารณาภาชนะปดทมน าใสอยครงหนง หากมแหลงพลงงานเพยงพอ ในชวงแรกน า จะระเหยไดดแตเมอเวลาผานไประยะหนงการระเหยจะหยดลง ปรากฏการณลกษณะนอธบายไดวา ขณะทท าการปดภาชนะใหมๆ ปรมาณไอน าในอากาศทอยในภาชนะยงมปรมาณนอยท าใหน าระเหยไปในอากาศไดงาย เมอเวลาผานไป ความหนาแนนของโมเลกลของน าในอากาศจะเพมขนเรอยๆ ท าใหอตราการระเหยลดลงจนหยดในทสด

การระเหยจะหยดลงเมอ ปรมาณไอน าในอากาศถงจดอมตว หรอ ความดนไอน าในอากาศเทากบความดนไอน าอมตว (saturated vapor pressure: es) หากตองการใหการระเหยเกดขนตอไป จ าเปนตองมกลไกบางอยางทเคลอนยายไอน าทระเหยจากผวน าออกไป ในสภาพธรรมชาต การเคลอนทของอากาศหรอลม เปนกลไกหลกทเคลอนยายไอน าทระเหยจากพนผวออกไป ท าใหกระบวนการระเหยเกดขนอยางตอเนอง

2

3.3 ความหมายของอณหภม (Temperature)

อณหภม (Temperature) คอ ตวเลขทบอกความรอนหรอความเยน ณ จดๆนน

หนวยวดอณหภม (temperature scale) ทใชในโลกม 3 แบบ คอ องศาเซลเซยส (Celsius, °C) องศาฟาเรนไฮด (Fahrenheit, °F) และองศาเคลวน (Kelvin, °K)

3.4 ความหมายของลม (Wind) ลม (Wind) คอ อากาศซงเคลอนท เนองจากความแตกตางดานความกดอากาศ (air

pressure) ของสองบรเวณ โดยจะเคลอนทจากบรเวณซงมความกดอากาศสง (high air pressure) ไปสบรเวณทมความกดอากาศต า (low air pressure) โดยมอณหภมเปนปจจยส าคญทกอใหเกดความกดอากาศต า (low air pressure)

ความเรวลมเปนปรมาณเวคเตอรคอ มทงขนาดและทศทางความเรวของลม โดยปกตวดเปนไมลตอชวโมง เมตรตอวนาท หรอนอต (1 เมตร/วนาท = 2.237 ไมล/ชม. = 1.944 นอต และ 1 นอต = 1.151 ไมล/ชม. = 0.514 เมตร/วนาท) ทศทางของลมจะบอกดวยทศทางทลมพดมา โดยถอหลกของเขมทศซงมทงหมด 16 ทศทาง อาท เชน N, NE, NNE, ENE เปนตน

3.5 ความหมายของความช น (Humidity) ความช น (Humidity) คอ ปรมาณไอน าในอากาศทมผลตอการเกด การเปลยนแปลง และ

การหมนเวยนของน าในวฏจกรอทกวทยา ความชนทปนอยในอากาศทวๆ ไปจะอยในรปของไอน า (Water vapor) ปรมาณไอน าในอากาศขนอยกบอณหภมของอากาศและของน า ถาอณหภมของอากาศสง จ านวนไอน าในอากาศกจะมมากหรออากาศสามารถรบเอาไอน าไวไดมาก แรงดนของมวลอากาศชนเกดจากผลรวมของแรงดนของมวลอากาศแหงและแรงดนของไอน าในมวลอากาศขณะนน หนวยของแรงดนทนยมใชกนทวไปคอ บรรยากาศ บารและมลลบาร หรอความสงของล าปรอท(มลลเมตร)

โดยท 1 บรรยากาศ (1 atm) มคาเทากบ 101.325 kPa หรอเทากบ 760 มลลเมตรปรอท (mmHg) สวน 1 บาร (1 bar) มคาเทากบ 100 กโลนวตนตอตารางเมตร (kPa) หรอเทากบ 1,000 มลลบาร (mbar) ดงนน ความสงของล าปรอท 1 มลลเมตร (mmHg) มคาเทากบ 1.33 มลลบาร (mbar)

3.6 ความหมายของฝน (Rain)

ฝน (Rain) คอ ของเหลวในรปของหยดน าทเกดจากการทละอองไอน าในอากาศหรอเมฆจบตวหรอเกาะกนจนมขนาดใหญขน จนกระทงอากาศไมสามารถรองรบไวไดอกจงตกลงมาเปนหยดน าขนาดใหญบางเลกบางลงมาตามแรงดงดดของโลก

4. หนาทความรบผดชอบ 4.1 ผอ านวยการสวนอทกวทยา รบทราบและสนบสนนการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

4.2 หวหนาฝายสารสนเทศและพยากรณน า พจารณากลนกรอง และตรวจสอบความถกตองในการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

4.3 ผปฏบตงานทไดรบมอบหมายในการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา ท าการตรวจสอบขอมลน าฝน-น าทา เพอท าใหขอมลมความถกตอง และน าไปใชในงานอนของกรมชลประทานได

3

สรปกระบวนการ ตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

กระบวนการ การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา ประกอบดวยขนตอน ดงน 1. รวบรวมขอมล อต-อทกวทยาจากศนยอทกวทยาชลประทานภาคตางๆ 2. ตรวจสอบขอมลอต-อทกวทยา 3. น าเขาฐานขอมล ตรวจสอบสมการ การวเคราะหดวยหลกการทางสถต 4. ตรวจสอบผลการวเคราะหขอมลอต-อทกวทยา 5. แสดงผลในรปแบบตาราง

4

Work Flow กระบวนการ การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา

รวมเวลาท งหมด 44 วน

5

5. Work Flow ชอกระบวนการ : การตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา ตวช วดทผลลพธกระบวนการการตรวจสอบขอมลดานอต-อทกวทยา: ขอมลไดมาตรฐาน สามารถน าไปใชประโยชนดานชลประทานและดานอนๆ ได

ล ำดบ ผงกระบวนกำร ระยะ เวลำ

รำยละเอยดงำน มำตรฐำนคณภำพงำน ผรบผดชอบ

1

2

3

7 วน

14 วน

10 วน

1.1 รวบรวมขอมล อต -อทกวทยา ทด า เ น น ก า ร ส า ร ว จ เ ก บ ข อ ม ล แ ล ะประมวลผลโดย ศนยอทกวทยาและบรหารน าภาคตางๆ ในรอบ 1 เดอน 2.1 ตรวจสอบความครบถวน และความเปนไปไดของขอมลเมอเปรยบเทยบกบขอมลทางอตนยมวทยา และขอมลอทกวทยา ของพนทใกลเคยง ตามชวงเวลาตางๆของป 3.1 จดเกบขอมลบนฐานขอมล และตรวจสอบสมการ การว เคราะหด วยหลกการทางสถต เพอหาคาสงสด ต าสด คาเฉลย คาสะสมรายเดอน และรายป

1.1 ขอมลทไดครอบคลม ทกสถานทท าการส ารวจเกบขอมลอต-อทกวทยาตามค าสงส านกบรหารจดการน าและอทกวทยา เรองการส ารวจทางอทกวทยาประจ าป

2.1 ขอมลมความสอดคลองกบขอมลทางอตนยมวทยา และขอมลอทกวทยา ของพนทใกลเคยง ตามชวงเวลาตางๆของป 3.1 จดเกบขอมลบนฐานขอมลอยางครบถวนและวเคราะหขอมลดวยหล กการทางสถ ต ด ว ยสมการทถกตอง

เจาหนาท ของ สพ.บอ.

เจาหนาท ของ สพ.บอ.

เจาหนาท ของ สพ.บอ.

รวบรวมขอมล อต-อทกวทยาจากศนยอทกวทยา

ชลประทานภาคตางๆ

ตรวจสอบขอมลอต-อทกวทยา

น าเขาฐานขอมล ตรวจสอบสมการ การวเคราะหดวยหลกการทางสถต

6

ล ำดบ ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน มำตรฐำนคณภำพงำน ผรบผดชอบ

4

5

12 วน

1 วน

4.1 ตรวจสอบผลการวเคราะหขอมล 5.1 น าผลลพธทได แสดงผลในรปแบบของตารางและสามารถสงออกเปนไฟลประเภท excel และ text file

4.1 ผลการวเคราะหทางสถตมความถกตอง 5.1 น าผลลพธทได แสดงผลในรปแบบของตาราง และสงออกเปนไฟลประเภท excel และ text file อยางครบถวน ถกตอง เพอสามารถน าไปวเคราะหตอยอดในงานดานอนๆ

เจาหนาท

ของ สพ.บอ.

เจาหนาท ของ สพ.บอ.

ตรวจสอบผลการวเคราะห

ขอมลอต-อทกวทยา

แสดงผลในรปแบบตาราง

7

6. ข นตอนกำรปฏบตงำน

รำยละเอยดงำน มำตรฐำนคณภำพงำน ระเบยบ เอกสาร บนทก แนวทางแบบฟอรมทใช

ผรบผดชอบ เงอนไข

1.1 รวบรวมขอมลอต-อทกวทยา ทด าเนนการส ารวจเกบขอมลและประมวลผลโดย ศนยอทกวทยาและบรหารน าภาคตางๆ ในรอบ 1 เดอน 2.1 ตรวจสอบความครบถวน และความเปนไปไดของขอมลเมอเปรยบเทยบกบขอมลทางอตนยมวทยา และขอมลอทกวทยา ของพนทใกลเคยง ตามชวงเวลาตางๆของป 3.1 จดเกบขอมลบนฐานขอมล และตรวจสอบสมการ การวเคราะหดวยหลกการทางสถต เพอหาคาสงสด ต าสด คาเฉลย คาสะสมรายเดอน และรายป 4.1 ตรวจสอบผลการวเคราะหขอมล 5.1 น าผลลพธทได แสดงผลในรปแบบของตารางและสามารถสงออกเปนไฟลประเภท excel และ text file

1.1 ขอมลทไดครอบคลม ทกสถานทท าการส ารวจเกบขอมลอต-อทกวทยาตามค าสงส านกบรหารจดการน าและอทกวทยา เรองการส ารวจทางอทกวทยาประจ าป

2.1 ขอมลมความสอดคลองกบขอมลทางอตนยมวทยา และขอมลอทกวทยา ของพนทใกลเคยง ตามชวงเวลาตางๆของป 3.1 จดเกบขอมลบนฐานขอมลอยางครบถวนและวเคราะหขอมลดวยหลกการทางสถตดวยสมการทถกตอง 4.1 ผลการว เคราะหทางสถตมความถกตอง 5.1 น าผลลพธทได แสดงผลในรปแบบของตาราง และสงออกเปนไฟลประเภท excel และ text file อยางครบถวน ถกตอง เพอสามารถน าไปวเคราะหตอยอดในงานดานอนๆ

- - - - -

เจาหนาทของ สพ.บอ.

เจาหนาทของ สพ.บอ.

เจาหนาทของ สพ.บอ.

เจาหนาทของ สพ.บอ.

เจาหนาทของ

สพ.บอ.

- - - - -

8

7. ระบบตดตำมประเมนผล

กระบวนการ มาตรฐาน/คณภาพงาน วธการตดตามประเมนผล ผตดตาม/ประเมนผล ขอเสนอแนะ

1.1 รวบรวมขอมล อต-อทกวทยาจากศนยอทกวทยาชลประทานภาคตางๆ 1.2 ตรวจสอบขอมลอต-อทกวทยา 1.3 น าเขาฐานขอมล ตรวจสอบสมการ การวเคราะหดวยหลกการทางสถต 1.4 ตรวจสอบผลการวเคราะหขอมลอต – อทกวทยา 1.5 แสดงผลในรปแบบตาราง

ไดขอมลทครบถวนทงเดอน ทกสถานวทยาตามค าสงส านกบรหารจดการน าและอทกวทยา เรองการส ารวจทางอทกวทยาประจ าป ขอมลทไดมาจะตองมความสอดคลองกบขอมลทางอตนยมวทยา และขอมลอทกวทยา ของพนทใกลเคยง ตามชวงเวลาตางๆของป การวเคราะหขอมลจะตองใชสมการทถกตองและไดผลลพธตรงตามความตองการ ผลลพธมความถกตอง ครบถวน แสดงผลลพธในรปแบบของตาราง และสงออกเปนไฟลประเภท excel และ text file อยางครบถวน ถกตอง

ผรบผดชอบ รายงาน สพ.บอ.

ผรบผดชอบ รายงาน สพ.บอ.

ผรบผดชอบ รายงาน สพ.บอ.

ผรบผดชอบ รายงาน สพ.บอ.

ผรบผดชอบ รายงาน สพ.บอ.

สพ.บอ.

สพ.บอ.

สพ.บอ.

สพ.บอ.

สพ.บอ.

- - - - -

9

8. เอกสารอางอง

วระพล แตสมบต หลกอทกวทยา (Principle of Hydrology) ภาควชาวศวกรรมศาสตรทรพยากรน า คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร , 2533

วษวฒก แตสมบต อทกวทยาทางวศวกรรม (Engineering Hydrology) ภาควชาวศวกรรมชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน , 2555

9. แบบฟอรมทใช

9.1 แบบฟอรมทใชเกบขอมล Hydro-Met ประกอบดวยขอมล Rainfall, Evapolation, Temp, Wind, Air Temperature, Humidity

10

ภาคผนวก

11

ตวอยางขอมล Daily Hydro – Met Data Table

1.ขอมล Daily Hydro – Met Data Table สถาน 251031 โรงเรยนบานหนองขาม