1

เกษตรวชญา

“เกษตรวชญา” บานกองแหะ ตาบลโปงแยง อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม

2

เกษตรวชญา

เอกสารสาคญ สมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร ทรงพระราชทานนามศนยเรยนรดานการเกษตร

3

เกษตรวชญา

พระราชดาร “เกษตรวชญา” เปนศนยเรยนรดานการเกษตร ทตงอยทางภาคเหนอของประเทศไทย ตามพระราชดาร

ของสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ซงไดทรงมพระราชดาร ทจะมอบทดนสวนพระองค บรเวณ บานกองแหะ หมท 4 ตาบลโปงแยง อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม มเนอท จานวน 1,350 ไร ใหกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ นาไปดาเนนการในลกษณะเปนคลนกเกษตร เพอเผยแพรผลงานวจยและเทคโนโลยการเกษตรจากศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดาร ในรปแบบของศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยชมชน เปนศนยฝกอบรม และวจยพฒนาการเกษตรใหเหมาะสมกบพนท รวมทงเพอการฟนฟและอนรกษสภาพแวดลอมใหเกดเปนระบบนเวศทสมบรณเปนแหลงผลตอาหารธรรมชาต และมการใชประโยนชจากทรพยากรธรรมชาตแบบอยางยงยน

เมอวนท 21 ธนวาคม 2544 สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เสดจพระราชดาเนนเปนการสวนพระองคไปยงพนท บานกองแหะ ตาบลโปงแยง อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม ไดทรงมพระราชดาร ขอใหหนวยงานทเกยวของทาการสารวจและวางแผนการใชทดน รวมทงการพฒนาแหลงนาเพอใหไดแนวทางหรอวธการทเหมาะสมตอการเกษตร สวนจะพฒนาอยางไรหรอปลกพชชนดใด ควรพจารณาหลงจากไดขอมลดงกลาวแลว

ดงนน เมอวนท 24 ธนวาคม 2544 กระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดมหนงสอสงการอยางเปนทางการมอบหมายใหกรมพฒนาทดนรวมกบกรมชลประทานและหนวยงานทเกยวของสารวจวเคราะหขอมลเบองตน กรมพฒนาทดนจงไดดาเนนการสารวจและวางแผนการใชทดนโดยเรงดวนและไดทาการสารวจขอมลตางๆ เชน ขอบเขตพนทโครงการ ลกษณะภมประเทศ เจาะสารวจดน จาแนกความเหมาะสมของดนเพอการวางแผนการใชทดนใหสอดคลองกบศกยภาพของทดน และทรพยากรธรรมชาตทมอยในปจจบนภายใตภาวะเศรษฐกจและสงคมของทองถน สาหรบกรมชลประทานใหสารวจแนวทางการพฒนาแหลงนาตรวจสอบสภาพพนทเพอรวบรวมขอมลและจดทาแผนพฒนาพนท โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณไดนาแผนพฒนาพนทถวายสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เพอทรงวนจฉย

วนท 18 กรกฎาคม 2545 สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ไดพระราชทานทดนสวนพระองคใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ และทรงมพระราชดาร ขอใหกระทรวงเกษตรและสหกรณพจารณากาหนดแนวทางการใชประโยชนทดนเพอการอนรกษและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

วนท 26 ธนวาคม 2546 กระทรวงเกษตรและสหกรณไดนาเสนอแผนแมบทและแผนปฏบตงานเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณป 2546 จากคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (กปร.) จะยดกรอบแนวทางการดาเนนงานตามแผนแมบทและแผนปฏบตงานเพอใหบรรลตามแนวพระราชดารของสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ตอไป ในวาระทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบพระราชทานทดนจากสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ซงเปนพระมหากรณาธคณอยางใหญหลวงใหแกเกษตรกรอยางครบวงจร

4

เกษตรวชญา

พระราชดารเกยวกบโครงการ ใหทาการสารวจและวางแผนการใชทดน พฒนาแหลงนาเพอหาแนวทางทเหมาะสมตอการเกษตร

เล อกพชปล กให เหมาะสม กาหนดแนวทางการใช ประโยชน ท ด น เ พ อการอน ร กษ และการใ ชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

วตถประสงคของโครงการ 1. เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชในโอกาสฉลอง สรราชสมบตครบ

60 ป ในป พ.ศ. 2549 2. เพอเปนการเฉลมพระเกยรตสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร และในวาระเฉลม

ขวญพระโอรส พระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต 3. เพอเปนศนยเรยนรดานการเกษตร คลนกเกษตร และศนยฝกอบรมการทาการเกษตรบนพนทสง

อยางสมบรณแบบ ฟนฟปาเสอมโทรมใหเปนเขตธนาคารอาหารชมชน อนรกษแหลงตนนาลาธารเพอใหเกดการผลตทดแทนหมนเวยน โดยชมชนมสวนรวมและเกอกลกนในระบบนเวศของปาอยางยงยน

4. เพอจดตงศนยอภบาลเดกสายใยจากแมสลก เปนตนแบบในการจดสวสดการใหแกเกษตรกร และเจาหนาทในโครงการ

ทตงและอาณาเขต โครงการ “เกษตรวชญา” ตงอยบานกองแหะ หมท 4 ตาบลโปงแยง อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม

อยระหวางคาพกด x = 478389 – 480830 คาพกด y = 2084111 – 2086082 ในระบบ WGS84 บนแผนทประเทศไทย ลาดบชด L7018 ระวาง 4746 I มเนอททงสน 1,350 ไร โดยมอาณาเขตตดตอดงน

ทศเหนอ อยระหวางหวยนาลวกบแมนาสา ทศใต ตดตอกบหวยสวรรณ (เนน 1286) ทศตะวนออก ตดตอกบดอยผานกกก ทศตะวนตก ตดตอกบหวยนาลวและเสนทางไปบานบวกจนและเนน 1196

5

เกษตรวชญา

แผนทแสดงขอบเขตโครงการ “เกษตรวชญา”

แผนผงการใชทดนรวม

6

เกษตรวชญา

แผนผงการใชทดนของพนทโครงการฯ แบงออกไดเปน 5 พนท (เขต) โดยมเนอหาเกยวกบสภาพพนทการใชประโยชนทดน อาคารและกจกรรมเปาหมาย ทหนวยงานตางๆ ไดพฒนาใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ ตามแนวพระราชดาร นาไปสการใชประโยชนทดนอยางถกตองเหมาะสม บนพนฐานความรความเขาใจในคณคาของทรพยากรของแตละเขต ทมลกษณะภมประเทศ ภมสงคม ศกยภาพ และขอจากดทแตกตางกน แผนผงการใชทดนของโครงการฯ มดงน

1. พนททรงงาน มเนอท 32 ไร 2. พนทสวนราชการ มเนอท 138 ไร 3. พนทพฒนาการเกษตร มเนอท 139 ไร 4. พนทเขตวนเกษตร/ธนาคารอาหารชมชน มเนอท 123 ไร 5. พนทปาไม มเนอท 918 ไร

พนททรงงาน

7

เกษตรวชญา

เนอทจานวน 32 ไร หรอรอยละ 2.37 ของพนททงหมด อยบรเวณสวนลางดานตะวนออกของพนทโครงการ สภาพพนทอยบนเนนสง ซงเปนบรเวณทมองเหนสภาพภมประเทศโดยรอบของพนทโครงการไดชดเจน

พนทสวนราชการ เนอทจานวน 138 ไร หรอรอยละ 10.22 ของพนทโครงการ ตงอยทางสวนเหนอดานตะวนออกของ

8

เกษตรวชญา

พนท สภาพพนทเปนพนทลาดลกคลนลอนชน ความลาดชน 8-30 % ดนสวนใหญเปนดนลก ความอดมสมบรณตา มการใชทดนดานการเกษตร และบางสวนเปนพนทรกราง

9

เกษตรวชญา

10

เกษตรวชญา

พนทพฒนาการเกษตร เนอทจานวน 139 ไร หรอรอยละ 10.30 ของพนทโครงการอยทางสวนเหนอดานตะวนตกของพนท

11

เกษตรวชญา

สภาพพนทมความลาดชนเลกนอยถงลาดชนปานกลาง ลกษณะดนสวนใหญเปนดนลกการระบายนาด ความอดมสมบรณของดนตา พนทอยตดกบหมบานกองแหะ ไดมการจดทาระบบอนรกษดนและนา ฟนฟปรบปรงบารงดน พฒนาแหลงนา สงเสรมอาชพพฒนาการผลตทพงตนเองได วางผงแบงแปลงจดสรรททากนใหกบเกษตรกรแลว จานวน 60 ราย ๆ ละ 1 ไร รวม 60 ไร

12

เกษตรวชญา

พนทเขตวนเกษตร/ธนาคารอาหารชมชน เนอทจานวน 123 ไร หรอรอยละ 9.11 ของพนทโครงการ สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดถงเนนเขา

13

เกษตรวชญา

ลกษณะดนเปนดนลก ความอดมสมบรณของดนตา สภาพการใชทดนปจจบนมไมใหญอยบาง ควรสงวนไวหามบกรกทาลาย พนทสวนใหญเปนปาเสอมโทรม สมควรใหมการพฒนาฟนฟเปนแหลงอาหารชมชน

14

เกษตรวชญา

พนทปาไม เนอทจานวน 918 ไร หรอรอยละ 68 ของพนทโครงการ สภาพพนทสวนใหญเปนปาไมทไมผลดใบ

15

เกษตรวชญา

ประเภทปาดบเขา เปนแหลงตนนาลาธาร พนทเหลานจาเปนตองมการอนรกษใหเปนพนทปาตามธรรมชาตเพอรกษาไวซงระบบนเวศทยงยนตลอดไป สวนบรเวณพนทปาเสอมโทรมใหมการปลกปาทดแทน

พนทรอบโครงการ ประกอบดวยชมชนของเกษตรกรจานวน 10 หมบาน ซงเปนพนททเกษตรกรจะไดรบการถายทอด

16

เกษตรวชญา

ความรใหสามารถนาไปปฏบตในพนทของตนเองไดตอไป ซงประกอบดวยหมบานตางๆ ดงตอไปน

หมท บาน จานวนครวเรอน ประชากร 4 กองแหะ 283 778 1 โปงแยงใน 466 1,748 2 โปงแยงนอก 539 1,859 3 มวงคา 351 1,138 5 โปงไคร 153 460 6 แมสาใหม 153 1,120 7 บวกจน 117 944 8 บวกเตย 107 543 9 ผานกกก 97 628 10 แมสานอย 69 619 รวม 2,335 9,837

กจกรรมการดาเนนงานในพนทโครงการ หนวยงานราชการทมสวนรวมพฒนาโครงสรางพนฐาน และมกจกรรมการดาเนนงานตางๆ ในพนทมดงตอไปน

17

เกษตรวชญา

1.กรมพฒนาทดน พนทสวนราชการ - ถนนลาดยางผวทางกวาง 5 เมตร และทางระบายนา - ถนนลาดยางผวทางกวาง 6 เมตร ไหลทางกวางขางละ 1 เมตร - งานระบบไฟฟา - งานระบบประปา - รวประตทางเขาหลกดานหนาโครงการ - ปอมยาม - บานพกขาราชการ 1 หลง 2 ครอบครว - บานพกคนงาน 5 หอง - สระเกบนาความจ 55,000 ลบ.ม - สระเกบนาความจ 28,000 ลบ.ม - จดทาระบบอนรกษดนและนา - เตรยมพนทระยะท1 - ทางลาเลยงในไรนา - ขนบนไดแบบตอเนอง - ครบนารอบเขา - จดทาระบบอนรกษดนและนาระบบพช(แถบหญาแฝก) - วางระบบทอแปลงสาธต - บอพกนาคอนกรตเสรมเหลก - อาคารศนยเรยนร 777 ตร.ม. - ปลกไมผล (อโวกาโด พช มะมวงนวลจนทร) - ปลกพชตระกลถว+ขาวโพดสลบแปลงครบนา - ปลกถวปนโตตามไหลถนน - ดแลรกษาซอมแซมแนวแถบหญาแฝก - ซอมแซมพลบพลาวชมวว พนททรงงาน - สนามหนาพนททรงงานและลานจอดรถศาลาตรวจงาน - ศาลาตรวจงานในพนททรงงาน - ระบบรดนาตนไมและไฟสองสวาง

18

เกษตรวชญา

- หอถงเกบนา ถงเหลก คอนกรตเสรมเหลก พนทพฒนาการเกษตร - จดทาระบบอนรกษดนและนา - ปรบปรงซอมแซมระบบอนรกษดนและนา และ เสนทางลาเลยง - วางผงแบงแปลงจดสรรทดนทากน - สาธตการอนรกษดนและนา - สระเกบนาความจ 9,000 ลบ.ม - กอสรางวางทอ PVC ความยาว 2,165 เมตร ถงเกบนา - สาธตการปรบปรงบารงดนและจดทาระบบอนรกษดนและนา - สงเสรมการปลกปยพชสด - สาธตสงเสรมการใชปยหมก ปยอนทรยนา - สนบสนนปยหมก - วางทอระบายนา - ปลกหญาแฝก ตามแนวถนน 2. กรมชลประทาน พนทพฒนาการเกษตร - ฝายหวยสวรรณพรอมระบบสงนา - ฝายหวยชางตายพรอมระบบสงนา - สระเกบนาหวยปางหมพรอมระบบสงนาแหงท 1 - สระเกบนาหวยปางหมพรอมระบบสงนาแหงท 2 - อางเกบนาหวยโปงอนพรอมระบบสงนา - เครองสบนาดวยไฟฟาพรอมระบบสงนา 3. กรมสงเสรมการเกษตร พนทพฒนาการเกษตร - พฒนาคณภาพผลผลตชาโยเตเพอจาหนาย - จดทาแปลงสงเสรมการผลตพชผกปลอดภยจากสารพษ - อบรมใหความรการปลกพชผก - สงเสรมการปลกพรกหวานโดยไมใชดน - คาโรงเรอน - อบรมการใหความร - สงเสรมการจดตงกลมยวเกษตรกรนอกระบบโรงเรยนและกลมยวเกษตรกรรมผสม

19

เกษตรวชญา

- สงเสรมการใชจลนทรยไลแมลงในพชผก - ถายทอดเทคโนโลยการเกษตรถนอมและการแปรรปผลผลตทางการเกษตร - อบรมเกษตรกรดานการเกษตร - อบรมเกษตรกรจดทาแผนชมชนแบบมสวนรวม - โครงการสงเสรมการจดตงกลมยวเกษตรกร - ถายทอดเทคโนโลยการถนอมและการแปรรปผลผลตทางการเกษตร - กอสรางโรงเพาะเหดและโรงนงกอนเหดพรอมเตานงแบบลกทงในถง 4. กรมประมง พนทพฒนาการเกษตร - ปลอยพนธปลาในแหลงนา - ปลอยพนธปลาในอางเกบนาโปงอน - ปลอยพนธปลาในหวยปางหม - ปลอยพนธปลาในฝาย 4 แหง - เพาะเลยงสตวนาในพนทสง (กบ-เขยด) - สนบสนนปจจยการผลต - พนธปลากนพช - พนธปลาดก - พนธกบนา - อาหารปลาและกบ - อบรมเกษตรกรเพาะเลยงสตวนา - อบรมเกษตรกรเลยงปลาในบอดน + แจกปจจย - อบรมเกษตรกรเลยงปลาในบอพลาสตก + แจกปจจย - อบรมเกษตรกรการบรหารจดการแหลงนา พนทธนาคารอาหารชมชน - คลนกเกษตร (ดานประมง) - เพาะขยายพนธกบ – เขยดภเขา (รวมคาแรง) - กอสรางโรงเพาะเลยงสตวนา - สงเสรมการพฒนาอาชพการเพาะเลยงสตวนา - การเลยงปลาในบอดน - การเลยงกบนา - ฝกอบรมเกษตรกร - ใหคาแนะนาสงเสรมเกษตรกร

20

เกษตรวชญา

5. กรมปศสตว พนทธนาคารอาหารชมชน - สนบสนนพนธสตวปก - สนบสนนพนธปก (กลมเยาวชน) - สนบสนนพนธสกร - ฝกอบรมดานการเลยงสตวปก - ฝกอบรมดานการเลยงสกร - การปองกนโรคสตว - ฉดวคซนปองกนโรค ( โค กระบอ สกร สตวปก) - การปองกนกาจดพยาธ (โค กระบอ สกร สตวปก) - การปองกนกาจดโรคพษสนขบา - ตรวจเยยมเกษตรกร - ใหคาแนะนาการเลยงสตว - รกษาพยาบาลสตวปวย 6. สานกงานตรวจบญชสหกรณ พนทพฒนาการเกษตร กจกรรมสงเสรมสหกรณ - ตรวจเยยมแนะนาสงเสรมสหกรณ - ตรวจการสหกรณ - อบรมสมาชก/กรรมการ/ผนาสหกรณ - สมมนาเชงปฏบตการรวมกบผแทนสหกรณและเจาหนาทสวนราชการ - เยยมเยยนเกษตรกรผผานการอบรมบญชฟารมเพอตดตามผลการบนทกบญชฯ ใหตอเนอง 5.7 สานกงานสหกรณเชยงใหม พนทพฒนาการเกษตร ใหการศกษาอบรม - สมาชกสหกรณ - กรรมการสหกรณ

21

เกษตรวชญา

- รบสมาชกเพม - ถอหนเพม - สงเสรมสหกรณดาเนนธรกจสนเชอ - จายเงนก - รบชาระคน - สงเสรมสหกรณดาเนนธรกจจดหาสนคามาจาหนาย - สงเสรมสหกรณดาเนนธรกจการฝากเงน - เงนฝากออมทรพยพเศษ 8. สานกงานเกษตรอาเภอ พนทพฒนาการเกษตร - อบรมการปลกผกปลอดภยจากสารพษและการแปรรปอาหารเพอสขภาพแม-ลก 5.9 สานกงานปฏรปทดนจงหวดเชยงใหม พนทธนาคารอาหารชมชน - งานกอสรางอาคาร - เรอนเพาะชา ขนาด 18x30 ตร.ม. พรอมเครองสบนาและมเตอรไฟฟา - ปลกพนธไมตาง ๆ เพอเสรมและการดแลรกษาตนไม - เพาะพนธไมและพชสมนไพรตาง ๆ - ฝกอบรมเกษตรกร - ตดตามดแลรกษาโครงการ 10. สานกงานปฏรปการเกษตร พนทธนาคารอาหารชมชน - ฝกอบรมเกษตรกร - ดแลรกษาธนาคารชมชน - คาจางชวคราวรายเดอน - คาจางชวคราวรายวน 11. สวนปาไม พนทปาไม - แนวกนไฟ - รอบพนทโครงการ - ในพนทโครงการ

22

เกษตรวชญา

- ปาเปยก – ฝายตนนาขนาดเลก - ปลกไมใชสอย บารง - เพาะชากลาไม (ทวไป-หวาย-ไมมคา) พรอมเรอนเพาะชา 1 หลง - ฝกอบรมหลกสตรอาสาสมครพทกษไฟปา - เพาะชากลาหญาแฝก - อบรมราษฎรโครงการอนรกษปาและพฒนา - งานปาเปยก - บารงปา - งานสงเสรมและสาธตปลกไม 3 อยางประโยชน 4 อยาง - งานจดทาตวชวดโครงการ - งานประชาสมพนธเผยแพร - งานอานวยการและประสานงาน

แผนการดาเนนงาน ปงบประมาณ 2560 (กรมพฒนาทดน)

กจกรรม หนวยนบ ป 2560 เปาหมาย งบประมาณ

1.สาธตการใชปยพชสด ไร 200 130,000 2.สาธตการทาการใชนาหมกชวภาพ ไร 450 29,250 3.สาธตการทาปยหมกสตรพระราชทาน ไร 60 204,000

23

เกษตรวชญา

4.ปรบปรงซอมแซมระบบอนรกษดนและนา ไร 100 50,000 5.กอสรางและซอมแซมเสนทางลาเลยง กม. 2 126,000 6.ปรบปรงดแลรกษาพนทโครงการ โครงการ 1 382,000

รวม ไร 710 921,250

แผนการดาเนนงาน ปงบประมาณ 2561-2564 (กรมพฒนาทดน)

กจกรรม หนวยนบ

ป 2561 ป 2562 ป 2563เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ เปาหมาย งบประมาณ

1.สาธตการใชปยพชสด ไร 200 130,000 250 162,500 300 195,0002.สาธตการทาการใชนาหมกชวภาพ

ไร 450 29,250 500 32,500 550 35,750

3.สาธตการทาปยหมกสตรพระราชทาน

ไร 60 204,000 65 221,000 70 238,000

4.ปรบปรงซอมแซมระบบอนรกษดนและนา

ไร 100 50,000 100 50,000 100 50,000

5.กอสรางและซอมแซมเสนทางลาเลยง

กม. 2 126,000 2 126,000 2 126,000

6.ปรบปรงดแลรกษาพนทโครงการ

โครงการ

1 382,000 1 382,000 1 382,000

รวม 710 921,250 815 974,000 920 1,026,750

พนทโครงการ 1,350 ไร หนวยงานหลกทรบผดชอบโครงการ กรมพฒนาทดน

ผลการดาเนนงานดานการพฒนาทดน 1. กรมพฒนาทดนเรมเขาดาเนนการในป 2547 2. ผลการดาเนนงานตงแตเรมดาเนนงาน – ป 2559

24

เกษตรวชญา

2.1 กจกรรมจดทาระบบอนรกษดนและนา 1,800 ไร 2.2 กจกรรมสาธตการปรบปรงบารงดน 4,425 ไร (สาธตการใชปยพชสด สาธตการทา การใชนาหมกชวภาพ สาธตการทาปยหมก สตรพระราชทาน) 2.3 กจกรรมสารวจจดทาแผนทระดบขอบเขตและ 500 ไร วางแผนการใชทดน 2.4 กจกรรมปรบปรงซอมแซมระบบอนรกษดนและนา 2,360 ไร 2.5 กจกรรมกอสรางและซอมแซมเสนทางลาเลยง 19 กม. 2.6 ซอมแซมบานพก 132 ตร.ม. 2.7 กจกรรมขยายเขตระบบไฟ 1 แหง 2.8 กจกรรมปรบปรงระบบประปา 1 แหง 2.9 กจกรรมปรบปรงภมทศน 546 ไร 2.10 กจกรรมปรบปรงศนยเรยนรการพฒนาในโครงการฯ 3 ครง