1

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

พระไพศาล วสาโล

2

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สพพทานง ธมมทานง ชนาตการใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหทงปวง

www.kanlayanatam.comwww.visalo.org

พมพครงท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๔ จ�ำนวนพมพ ๘,๐๐๐ เลม จดพมพโดย ชมรมกลยาณธรรม ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ๑๐๒๗๐ โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔ ภำพประกอบ จน-เจา-คะ ออกแบบปก ธระวฒ พลารชน, ฐมาพร วงศเอกชตระกล จดรปเลม คนขางหลง ชวยแกค�ำ อะตอม พมพโดย บรษทขมทอง อตสาหกรรมและการพมพ จ�ากด โทร. ๐-๒๘๘๕-๗๘๗๑-๓

พระไพศาล วสาโล

ชมรมกลยาณธรรมหนงสอดล�าดบท ๑๓๖

3

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

ข อ ม อ บ เ ป นธ ร ร ม บ ร ร ณ า ก า ร

แด

จาก

4

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ค�าปรารภ

มนษยทกคนลวนรกตนเอง แตนาแปลกทคนสวนใหญ กลบไมสามารถอยกบตวเองได หากอยคนเดยวเมอใด ไมนานกจะ รสกกระสบกระสาย หรอถกความเหงาเกาะกมจตใจ

คนจ�านวนไมนอยจงพยายามหนตวเอง ดวยการท�าตน ใหวนกบสงตางๆทอยนอกตว เชน เทยวเตรสนกสนาน ชอปปง เลนเกมออนไลน หรอไมกวงหาผคน สนทนาไมหยด อยหางจากโทรศพท (และแบลคเบอร) ไมได หลายคนยอมแลกอสรภาพและ ความสขสงบ เพอมใครสกคนเปนเพอนหรอครก แมจะถกเขา ท�ารายจตใจกยอม ทงนเพยงเพอจะไดหายเหงาเทานนเอง

เรารกตนเองแตเหตใดจงทนอยกบตนเองไมได หากเรา รกตนเองจรง เรายอมพอใจและมความสขทไดอยกบตวเอง แต เหตใดเราจงรสกเหงาในยามทไมมใครนอกจากตวเอง ใชหรอไมวา นนเปนเพราะเรายงไมเปนมตรกบตวเอง ในสวนลกเรายงทะเลาะ เบาะแวงหรอขดแยงกบตนเอง จงพยายามหนตวเองอยตลอดเวลา จะวาไปแลวความทกขสวนใหญของผคน ลวนมรากเหงามาจาก การทไมสามารถเปนมตรกบตวเองไดอยางแทจรง

5

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

ตอเมอเปนมตรกบตวเอง เราจงจะพบสนตสขภายใน และ สามารถอยคนเดยวไดโดยความเหงาไมอาจรกล�ากล�ากรายจตใจได เมอมความสขจากภายใน กไมจ�าเปนตองไลลาหาความสขจาก ภายนอก ไมวาทรพยสนเงนทอง ชอเสยงเกยรตยศ หรอผคนทคอย พะเนาพะนอ ตรงกนขามกลบสามารถแบงปนความสขใหแกผอน ไดไมขาดสาย ไมวาจะอยทไหนกเปนสขและอบอนใจ ทกสถานท เปนเสมอนบาน ทงนเพราะมตนเองเปนเพอนสนททตามตดไป ทกหนแหง

ค�าบรรยายทง ๖ บททประกอบเปนหนงสอเลมน เปน ค�าบรรยายหลงท�าวตร ณ วดปาสคะโตเมอป ๒๕๕๒ ชมรม กลยาณธรรมเหนวามประโยชน จงไดน�ามาจดพมพเปนรปเลมทสวยงาม ขอขอบคณคณอจฉรา กลนสวรรณ ประธานชมรมฯ ทไดชวยขดเกลาตนฉบบในเบองแรก เปนการผอนแรงขาพเจาในการ จดเตรยมตนฉบบใหพรอมพมพได

หวงวาหนงสอเลมนจะมสวนชวยใหผ อานกลบมาคนด และเปนมตรกบตนเองอยางแทจรง

พระไพศำล วสำโล๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓

6

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สารบญ

เปนมตรกบตวเอง ๙มองนอกอยาลมใน ๒๙เปดใจพรอมยอมรบทกสง ๕๑อยกบปจจบนใหเปน ๗๙รทนกเลส ๑๐๓รใจกไรทกข ๑๒๙ประวตพระไพศาล วสาโล ๑๕๔

7

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

เราทนอยกบตวเองไมได

เราแปลกแยกกบตวเอง

ทงหมดนแสดงใหเหนวาจรงๆแลว

เราไมไดเปนมตรกบตวเองสกเทาไหร

ดงนนอาตมาจงกลาววา

ตวเราเองหรอคนทเราเหนในกระจก

นนแหละคอมตรทเพงรจก

8

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

9

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

เปนมตรกบตวเอง

ทนแตกอน บรเวณตรงขามศาลาใหญ มหนขนาดปาน

กลางแผนแบนๆ เขยนขอความไววา “ทนไมมคนแปลกหนา

มแตมตรทเพงรจก” ทนจงเปนสถานทหนงทพวกเราจะได

มาพบกบมตรใหมทอาจจะไมเคยรจกกนมากอน แตมตรท

ไมเคยรจก ในความหมายทแทจรงแลว เปนอะไรทมากกวา

พระสงฆ แมช ฆราวาส ญาตโยม หรอใครๆทเราไดมา

พบปะเจอะเจอกนทน บคคลเหลานนซงอยในศาลานแลว

ถอวาเปนมตรใหมของเรา มตรทเราอาจจะไมเคยพบมากอน

เมอไดพบกนแลว กอาจจะเปนก�าลงใจในการปฏบตภาวนา

ของเราได

10

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ถามองใหกวางออกไป มตรทเพงรจกอาจจะมมาก

กวานน ไดแก ธรรมชาต เชน ปาไม นก หรอสตวนานาพนธ

ทงหมดทกลาวมากเปนมตรใหมของเราเชนกน หลายคน

ทมาใหมอาจจะไมคนเคยปาทน แตขอใหมนใจวา ธรรมชาต

คอปาไม ตลอดจนสงสาราสตว จะเปนมตรทดของเราทกคน

ไมเปนอนตรายแกเรา และอาจจะชวยใหความปลอดภย

รวมทงใหความสงบแกเรา บางอยางอาจจะท�าหนาทยงกวา

มตร คอเปนครบาอาจารยของเราไดดวย เชน แมลงกด นก

กด หรอแมแตหน กสามารถทจะเปนครบาอาจารยของเรา

ไดในหลายเรอง แลวแตวาเราจะมองเปน หรอมองเหน

หรอเปลา นกเรยกไดวา เปนมตรทเพงรจกเชนกน

11

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

แตอาตมาอยากใหเราไดพบกบมตรทเพงรจกทส�าคญ

มากทสด ทเราจะขาดเสยมไดเลย มตรผนนไมไดอยไกล

จากเราเลย อยใกลมาก ถาเราสองกระจก กจะพบวาคนท

เราเหนในกระจกนนแหละคอมตรของเรา แตอาจจะเปน

มตรทไมเคยรจกหรอเพงรจกในความรสกของหลายคนกได

จรงๆแลวเรารจกตวเราเองนอยนะ เราอาจจะรสกเหนหาง

กบตวเองแทบจะตลอดชวตเลยกวาได โดยเฉพาะคนในยค

ปจจบน ซงมสงเสพสงบรโภค มเทคโนโลยตางๆมากมาย

ในแงหนงเทคโนโลย เชน โทรศพท โทรทศน อนเตอรเนต

กเปนสอกลางใหเราไดรจกผคนมากมาย สามารถทจะม

สายตากวางไกล เหนความเปนไปของผคนในอกซกโลกหนง

ได เชน เกดอะไรขนทเมองจน ทอเมรกา หรอทอซเบก-

สถาน เรากสามารถร ไดโดยฉบพลน ผานทางโทรศพท

โทรทศน เดยวนมโปรแกรมคอมพวเตอรใหมๆมากมาย

ตระกลแปลกๆ ชอแปลกๆ ทท�าใหเรารเหนสงตางๆทอยไกล

ออกไปได เราสามารถทจะออนไลน หรอพดคยผานทาง

อนเตอรเนตกบคนในอกซกโลกหนง หรอในอกมมหนงของ

ประเทศได

12

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

แตในอกแงหนงเทคโนโลยเหลานกท�าใหเราเหนหาง

จากตวเองออกไปอก จนกระทงเกดสภาวะท เรยกวา

แปลกแยกกบตวเอง บางคนอาจจะไมคอยคนเคยกบค�าวา

แปลกแยก แตแมจะไมคนเคยกบค�าน กคงรสกสมผสกบ

สภาวะนได โดยเฉพาะในยามทเราตองอยคนเดยวในหอง

หรอในสถานทใดๆทไมมโทรศพท ไมมโทรทศน ไมมผคน

จะพดคย ไมมหนงสอใหอาน มแตเราเพยงคนเดยว เราจะ

รสกอยางไรเมอเราอยในสภาพเชนนน แมวาจะมอาหาร ม

ปจจย ๔ มสงอ�านวยความสะดวกมากมาย หากเราตองอย

คนเดยว ไมสามารถจะตดตอพดคยกบใครได และไมมงาน

อะไรใหท�าดวย สวนใหญกคงรสกอดอด กระสบกระสาย

หงดหงด บางคนอาจจะรสกเบอ แมเพยงแคชวโมงเดยว

กตาม เพราะแตกอนเคยมอะไรใหท�า เชน ดหนงฟงเพลง

อานหนงสอ โทรศพท พดคยกบเพอน ไปเทยวหาง หรอ

ไมกท�าโนนท�านไปเรอย แตพอมาอยกบตวเอง สวนใหญ

เกอบรอยเปอรเซนตกวาได จะรสกอดอด หงดหงด กระสบ

กระสาย นคออาการทเราทนอยกบตวเองไมได เรยกวา

สภาวะทแปลกแยกกบตวเอง

13

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

นาแปลกนะ ทงๆทเราบอกวาเรารกตวเอง แตพอม

เวลาอยกบตวเองจรงๆกลบทนไมได อยากจะไปอยกบ

อยางอนมากกวา อยากไปอยกบผคน อยากพดคย อยากไป

เทยวหาง อยากไปท�าโนนท�าน คนทมาปฏบตธรรมสวนใหญ

มกจะถกก�าหนดใหอยคนเดยว ไมตองถงขนเกบอารมณกได

แคใหเดนจงกรม ใหสรางจงหวะเคลอนไหวมออยคนเดยว

ท�าไปไดสกชวโมง หรอแคครงชวโมง ใหมๆกมกจะท�ากนไมได

นงคอตก ใจรอนรม อยากจะเลกปฏบตเพอไปท�าอยางอน

แตวาถาจ�าเปนตองอยอยางนนนานๆ กเลอกทจะหลบ

การหลบกเปนการหนตวเองอกแบบหนง ถาไมหลบ กมก

หาเรองคดฟงซาน เปนการสรางโลกแหงความคดขนมา แลว

พาตวเองหนเขาไปในโลกแหงความคดนน ทงหมดนเพออะไร

กเพอทจะหนตวเอง เพราะเราทนอยกบตวเองไมได เรา

แปลกแยกกบตวเอง ทงหมดนแสดงใหเหนวาจรงๆแลว เรา

ไมไดเปนมตรกบตวเองสกเทาไหร ดงนนอาตมาจงกลาววา

ตวเราเอง หรอคนทเราเหนในกระจกนนแหละ คอมตรทเพง

รจก

14

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

บางคนมาถงวดแลว กยงไมเจอมตรทวากม แตหาก

วาเราไดเจอ และไดรจกเพยงแคนดหนอย กถอวาคมคา

มตรคนนจะวาอยใกลกใกล ไมมอะไรจะใกลเทากบตวเอง

ไมมอะไรทใกลเทากบใจของเรา แตในอกแงกดหางไกล

เหลอเกน ไกลมาก เราสามารถทจะรเรองเกยวกบดวงจนทร

รเรองเกยวกบจกรวาล กาแลคซ มเหตการณอกาบาตชน

ดาวพฤหส หลายรอยลานกโลเมตร เรารไปหมด แตวาใจ

ของเราเอง เรากลบไมคอยรจกสกเทาไหร เพราะฉะนนเมอ

อตสาหมาถงทนแลว พวกเราคงจะไดรจกเพอนใหม จะเปน

พระ เปนแมช เปนโยม นนกดอย แตทขาดไมไดกคอการ

รจกตวเราเอง และเปนมตรกบตวเราเองใหได

ไมใชเรองงายเลยทเราจะเปนมตรกบตวเราเอง การท

เราจะเปนมตรกบตวเราเองได บางครงกตองดนดน บางคน

กวาจะพบตวเองตองเดนทางไกลมาก หลายคนบอกวา โอ

วดปาสคะโตท�าไมอยไกลอยางน สมยกอนนยงทรกนดาร

ล�าบากกวานมาก เพราะไมมถนนลาดยาง พอหนาฝน

ถนนกเปนหลมเปนบอ พอมาถงกบนกนอบเลย วาท�าไมมา

สรางวดไกลอยางน เขารสกวาไกลเหลอเกนส�าหรบการ

เดนทางมาปฏบต แตจะวาไปแลว ระยะทางเทานไมไกลเลย

15

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

ส�าหรบการทเราจะมาคนพบตวเอง และเปนมตรกบตวเอง

ไมไกลเลยนะ ระยะทางประมาณ ๓๐๐ กโลเมตร บางคน

กวาจะคนพบตวเองได ตองเดนทางขามทวป บางคนบาน

อยองกฤษ อยอเมรกา จะมารจกตวเองไดกตอเมอเดนทาง

มาถงเมองไทย อยางเชน หลวงพอสเมโธ เกดทอเมรกา

แตกวาจะมาคนพบตวเองได ทานตองเดนทางมาถง

อบลราชธานมาพบหลวงพอชา ทานจงไดมโอกาสร จก

ตวเองอยางแทจรง บางคนกไมไดตงใจจะพบตวเองกม เชน

ทหารอเมรกนบางคนหลงสงครามโลกครงท ๒ เขามภารกจ

ตองเดนทางไปประเทศญปน เพราะประเทศญปนแพสงคราม

เขาเดนทางมาในฐานะผพชต แตปรากฏวา กลบถกชาวญปน

พชต คอพชตใจ เอาชนะใจเขาได เพราะวาเขาไดมาสมผส

ศาสนาพทธนกายเซน เกดความประทบใจมาก จงอทศชวต

ทงชวต มาบวชเปนพระในพทธศาสนานกายเซน ทแรก

มาถงญปนคดวาจะมาปกครองเขา แตกลบมาคนพบตวเอง

ทประเทศญปน

บางคนตองเดนทางไกลกวานน เชน ทหารองกฤษคนหนง

ชอ ฟรานซส ยงฮสแบนด รวมทพองกฤษเพอมายดเมองหลวง

ของธเบต เราคงทราบดวาประเทศธเบตอยไกลมาก ความสง

16

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

กวาระดบน�าทะเล ประมาณ ๕ กโลเมตรเขาอตสาหดนดน

จากอนเดยขนมา กวาจะมาถงเมองลาสาล�าบากมาก มาถง

ธเบตในฐานะทหารองกฤษ เพอยดครองเมองลาสา แตเมอ

ออกจากธเบต เขาไดเปลยนจากทหารกลายเปนผใฝธรรม

เพราะไดคนพบตวเองทธเบต เขาเลาประสบการณวา ตอนท

เขาตองยาตราทพออกจากลาสา ไดทอดสายตามองออกไป

ทวเมอง เหนทวเทอกเขาสลบซบซอนไกลลบลบ เกดความรสก

ปตทวมทนขนมาในจตใจ เรยกวาเกดความเปลยนแปลง

ภายในจตวญญาณของเขา เขาเลาวาเพยงแคชวโมงเดยว

ขณะเดนทางออกจากลาสา มคณคายงกวาชวตทเหลอ

เสยอก เพราะเขาไดคนพบตวเองแลว เขากลายเปนผท

17

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

ใฝธรรมหนมาศกษาศาสนา ตอมาไดกอตงสภาศาสนาโลก

เพอสรางสนตภาพในโลก นกเปนตวอยางของการเดนทาง

ขามทวปเพอมาพบตวเองในทสด

เพราะฉะนน เราเดนทางกนมา ๒๐๐-๓๐๐ กโล เพอ

มาถงวดน ไมถอวาไกล ส�าหรบการคนพบและรจกตวเอง

เปนเรองส�าคญมากในการทเราจะตองรจกและเปนมตร

กบตวเองใหได เพราะถาเราเปนมตรกบตวเองแลว เราจะ

พบกบความสข ทเราวงวนกนทกวนน มวดนรน ไขวควา

เสาะแสวงหาสงตางๆมากมาย กเกดจากการทเราไมม

ความสขภายในเพยงพอ เราคดแตจะหาสงอนจากภายนอก

มาเตมเตม ใจเราวางเปลา ใจเราพรองความสข คดวาความสข

จากภายนอกสามารถมาเตมใจใหเตมได เชน ความสขจาก

วตถ ทรพยสน เงนทอง สงอ�านวยความสะดวก รวมทง

ชอเสยง เกยรตยศ เราคดวาถาไดสงนนมากจะท�าใหสขได

แตแลวกไมสขจรง เพราะตองไปดนรนไขวควา แขงขนกบ

คนอน เพยงแคจะใหไดขนสองขน กตองไปแขงกบเพอนๆ

เพราะมโควตาจ�ากด กวาจะไดมากเหนอย ยงต�าแหนง

หวหนากอง ต�าแหนงผอ. กยงตองแขงกนเขาไปใหญ ได

มาแลวกสขชวคราวแลวกเบอใหม อยากจะไดอะไรทมนสง

18

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

กวานน เดนกวานนอก แตไดเทาไหรกไมพอ มเงนแสน

กคดวาถามเงนลานจะมความสข หรอถามสบลานจะม

ความสข แตแลวมนกไมสขจรง สขแคประเดยวประดาว

จนถงขนวามเปนรอยลาน พนลาน กยงไมมความสข

มนกธรกจดานกอสรางคนหนง อตสาหกอบกธรกจ

ของพอ ซงเปนหนชวงสมยเศรษฐกจวกฤตนบพนลาน เขา

สามารถกอบกใชหนไดหมด ภายใน ๓ ป อก ๓ ป ตอมา

กจการของเขามสนทรพยเพมขนอกหลายพนลาน จนกระทง

ธรกจมสนทรพยอยนบหมนลาน ตวเองกมทรพยสนสวนตว

หลายรอยลาน ฟงดกนาจะมความสขด แตวนหนงเขารสก

เบอ บอกวาตวเองหมดคณคาทางธรกจแลว ไมมความสข

เพราะไมมอะไรทาทาย คดวาถามอยางอนอาจจะดกวา เขา

บนวา “ผมกแคเศรษฐหมนลานคนหนง” ขนาดเปนเศรษฐ

หมนลาน ยงพดแบบน เขาบอกวาเศรษฐหมนลานในเมอง

ไทยมตงหารอยคน จงรสกวาตวเองไมมคา ไมมความหมาย

คดวาถามาเลนการเมอง ไดเปนรฐมนตรคงจะดกวา ใน

เมองไทยมรฐมนตรอยแค ๔๐ คน ไดเปน ๑ ใน ๔๐ มนด

เทหกวาเปน ๑ ใน ๕๐๐ แลวเขากไดเปนจรงๆ เขาดใจมาก

แตเขากมความสขไดไมนาน เพราะเขามต�าแหนงเปนแค

19

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

รฐมนตรชวย จงอยากเปนรฐมนตรวาการ พอไดเปนรฐ-

มนตรวาการกยงไมมความสขอก เพราะมนเปนกระทรวง

เกรดบ ตองเปนกระทรวงเกรดเอจงจะมความสข แตพอได

เปนรฐมนตรกระทรวงเกรดเอไมนานเทาไหร กโดนพพากษา

คดบานเลขท ๑๑๑ จงไมสามารถจะเลนการเมองตอได เลย

ตองใหคณพอมาเลนการเมองแทน เขาทมเทขนาดนกยงไม

พบความสขทแทจรงเลย

สงทเราแสวงหาจากภายนอก และเชอวาจะใหความ

สขแกเราได เรยกวาโลกธรรม ไดแก ลาภ ยศ สรรเสรญ

และสขแบบโลกยสข สงเหลานไมสามารถจะท�าใหเราม

ความสขไดอยางแทจรง เพราะไมยงยน แปรเปลยนเปนนจ

อกทงยงเบองาย ใครไดไปกไมรจกพอเสยท และทไมรจก

พอกเพราะลกๆเราไมมความสขภายใน ทไมมความสข

ภายใน กเพราะวาเราไมเปนมตรกบตวเอง ไมสามารถทจะ

ทนอยกบตวเองได มความแปลกแยกกบตวเองอยลกๆ คน

เราถาหากสามารถทจะอยนงๆแลวมความสขได แคนนก

พอแลว แตวาจะมสกกคนละทสามารถอยนงๆแลวมความ

สขได สวนใหญเราคอยแตจะหาอะไรท�า ไมใชเพราะขยน

หรอก แตเพราะใจมนดน มนตองการหนออกจากตวเอง

20

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

นกปฏบตธรรมลองสงเกตด เวลาปฏบตอยคนเดยว

พอเดนจงกรม พอสรางจงหวะไปไดสก ๒-๓ ชวโมง (ถา

อยถงนะ) กจะเรมหาอะไรอนท�า อยากท�าโนนอยากท�าน

เชน เหนใบไมตกกอยากจะเอาไมกวาดไปกวาด ตกแค

ใบเดยวกรสกวานงเฉยไมไดแลว ตองลกไปกวาด หรอไมก

ตองไปซกเสอซกผา แตพอใหไปท�างานจรงๆ เชน ไปชวย

ท�างานในครว ท�าไดสกพกกไมเอาแลว เหนอย อยากจะ

กลบมาปฏบต พอมาปฏบตอยกบตวเอง ๔-๕ วน ไมเอา

อกแลว อยากจะหางานท�า จตใจกระสบกระสาย เปลยนไป

เปลยนมาอยเรอยๆ นเปนอาการหนตวเอง เหมอนการหน

เสอปะจระเข

คนทกวนนอยในสภาพเชนน การมาปฏบตธรรมจะ

ท�าใหเราเหนอาการอยางนชดเจนเลย โดยเฉพาะถาอยใน

สภาพทไมมทางหนไมมทางไป นอกจากตองปฏบตธรรม

อยางเดยว จะเหนชดเลยวาทเราพยายามท�าโนนท�าน ไมใช

เพราะอะไรอน แตเพราะวาเราตองการหนตวเอง ทผานมา

เราสามารถหนตวเองได เบอกไปเทยว ไปดหนงฟงเพลง ม

ทางหนไปเรอยๆ จงไมรจกตวเองเสยท บางทการรจกและ

เปนมตรกบตวเอง เกดขนไดกเพราะไมมทางหนไมมทาง

21

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

ไปแลว ท�าใหเราตองมาเผชญหนากบตวเอง การทเราตองมา

เผชญหนากบตวเองนแหละ จะท�าใหเราเรมทจะรจกตวเอง

เหมอนกบการทเราจะรทกขได เราตองเจอทกข ถาเราหนทกข

อยเรอยๆ เรากไมมทางทจะรจกทกขไดเลย เพราะวาเรา

ไมมโอกาสทจะเผชญหนากบมน ทกขเปนหนงในอรยสจ ๔

กจในอรยสจขอแรก คอตองรทกข การทเราจะรจกตวเอง

ไดกเชนเดยวกน เกดจากการทไมมทางไป ไมมทางหน แต

ทผานมาเปนเพราะเรายงมทางหน จงหนตวเองอยเรอยไป

จงไมรจกตวเองเสยท

22

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ถานกปฏบตมาอยในสถานการณ อยในบรรยากาศ

แบบน กจะเออใหเราไดมาเหนตวเองมากขน และเรากจะ

เรมเรยนรวา เราจะอยกบตวเองไดอยางไร ใหมๆกอาจจะ

มนวรณตางๆเกดขนมากมาย เชน ความเบอ ความฟงซาน

ความอดอด ทงหมดนเปนอาการของใจทไมสามารถทจะ

ทนอยกบตวเองได มองอกแงหนงมนเปนอบายของกเลส

ทมาหลอกลอใหเราเลกปฏบต เพอเราจะไดหนตวเองอกครง

หนง คนททนนวรณไมได ทนความเบอ ทนความงวงเหงา

หาวนอน ทนความเซองซมไมได กจะเลกปฏบต นนคอ

ชยชนะของกเลสหรอกเลสมาร มารมหลายชนด กเลสมาร

เปนตวหนงทตองการใหเราหนจากตวเอง มนไมตองการให

เรารจกหรอคนพบตวเอง เพราะถาเราคนพบตวเองไดเมอไหร

ถาคนพบอยางถงทสดแลว เราจะพนจากอ�านาจของมาร

อยางสนเชง อยางทพระพทธเจาไดทรงท�าใหดเปนแบบอยาง

การรจกตวเองไมใชแครจกวาเราเปนใคร เรามนสย

ใจคออยางไร เรามความถนดตรงไหน แตยงหมายถงการท

เราไดเหนความจรงของกายและใจ เหนจนกระทงถงขนรวา

กายนไมใชเรา ใจกไมใชเรา เรา หรอ “ตวก ของก” เปนแค

ความคดทปรงแตงขนมาเอง ไมมเราตงแตแรก พอรอยางน

23

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

เขา ความเหนแกตว ความยดตดถอมนในตวกของกมน

หายไปหมดเลย เปนสภาวะทไมมอะไรจะมาครอบง�าไดอก

ตอไป ทกขกไมสามารถจะตงหรอหยงลงไปได ความยนด

ยนรายกไมสามารถจะเกดขนได มารทจะมาบงการใหเรา

ท�าโนนท�านหรอชกใยอยเบองหลงกไมมอ�านาจอกตอไป

อยางทพระพทธเจาตรสวา จตทฝกอบรมดแลว ยอมพนจาก

บวงของมาร

มารวางบวงเอาไวเพอดกใหเราอยในอ�านาจของมน

วธดกบวงของมารกไมตางจากพรานลาสตว ทภหลงชวงน

จะมพรานมาวางบวงทวปาเลย ๒-๓ วนกอน ชาวบานเกบ

มาได ๓๐๐ กวาอน วนนกไปเกบอก คงเจออก ๒๐๐-๓๐๐

อน วธการของพราน คอเอาแรวมาวางซงไมไดยากอะไรเลย

ไมตองใชเหยอ แคเอาลวดสลงมามดเอาไวเปนหวงใหญๆ

พอทจะใหสตวเดนผาน แลวคอมนจะไปตดกบบวง บวงก

จะรดแนนเลย ปกตเวลาจะจบสตวจะตองใชเหยอ เชน จะ

จบปลากตองใชเหยอ หรอไมกตองใชนกตอ แตวธการท

งายกวานนกคอเอาบวงมาวางไว แลวท�าทางเดนใหสะดวก

หนอย ปรกตในปาหญาจะรกมาก ถาท�าทางใหสตวเดน

งายๆ แลวเอาบวงมาวางไวตรงกลางทาง กสามารถจบสตว

24

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ไดแลว ปกตสตวกเหมอนคน คอชอบทางทเดนสบาย อะไร

ทรกๆกไมอยากเดน พรานเลยท�าทางตรงนนใหสบายๆ

โลงๆหนอย เอาแรวมาวางไวตรงกลาง พอสตวเดนผานก

จะตดแรว มนกจะดง จะดนรน พอดงบวงแลวกยงมดคอ

มนแนน สตวถกจบไดงายๆอยางนเอง

วธการของพราน คอตองท�าทางใหเดนไดสะดวก สตว

กจะสญจรไปตามทางทสะดวกนน มารกใชวธนเชนกน ดงนน

ทางใดทสะดวกสบาย เราตองเพมความระมดระวงใหมาก

เพราะวาเราอาจจะไปตดบวงของมารกได มารเขาฉลาด

ไมตองเอาเหยอมาลอเลยกได เพยงแคท�าทางใหเดนสบายๆ

สะดวกๆ พวกเราสวนใหญชอบทางสบาย อะไรทสบายก

เอาไวกอน อยางการปฏบต พอล�าบากสกหนอยเรากเลก

ปฏบตแลว นงเลนนอนเลนสบายกวา อยางนเขาทางมาร

25

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

แตถาเรายอมพบความล�าบากบาง ยอมทจะเผชญ

กบนวรณ ความฟงซาน ความเบอ ความอดอด จนถงจดท

เราพอรทนแลว เรากสามารถทจะอยกบมนได ไมใชอยดวย

ความทนนะ แตอยดวยการมสตเหน มสตรอารมณตางๆท

เกดขน อารมณพวกนนกจะคอยๆดบไปๆ ไมวาจะเปน

ความงวง ความเบอ ความหงดหงด ในทสด เราจะเรมเหน

ตวเอง เมอเรมเหนตวเองแลว เรากสามารถทจะเปนมตรกบ

ตวเองได ถงตอนนนแมเราอยกบตวเอง ปฏบตอยคนเดยว

เรากมความสขได ไมตองวงหนตวเอง หรอดนรนไปหา

สงเสพสงบรโภค

การทจะกลบมาเปนมตรและมสนตกบตวเองได เรา

ตองพรอมฝาฟนปญหา ใจส ไมกลวอปสรรคใดๆ เชน คนท

คดจะเลกบหร คดจะเปนอสระจากบหร กตองพรอมเจอกบ

อาการลงแดง ปวดหว กระสบกระสาย ครนเนอ ครนตว

สารพดอาการทงหมดน จะวาเปนอบายของกเลสกได

เพอใหเราเปลยนใจ ใหเราเลกลมความตงใจทจะเลก

บหร มนจะท�าทกอยางเพอใหเรายอมกลบไปเสพใหม ไมวา

จะเปนบหร เหลา หรอยาเสพตด แตถาเราไมกลวอาการ

ลงแดง กลาทจะฝาฟนจนถงทสด เรากจะไดรางวลตอบแทน

26

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ทคมคา คออสรภาพจากสงเสพตดเหลานน แลวเรากจะ

กลบมามความสขกบตวเองได โดยไมท�ารายตวเอง

ทกวนน การแสวงหาความสขสวนใหญของเรา เปนการ

ท�ารายตวเอง ไมวาจะเปนการแสวงหาความสขจากสงเสพตด

หรอจากกามสข ถงทสดแลวกเปนการท�ารายตวเองทงนน

แสดงวาเราไมไดรกตวเองจรง เราไมไดเปนมตรกบตวเองจรง

เพราะเราก�าลงท�ารายตวเอง แตถาเราเปนอสระจากสงเหลาน

ไดมากขนเรอยๆ เรากจะพบกบความสข ความสขเหลานน

คอรางวลของการทเราไดเปนมตรกบตวเอง

การเปนมตรกบตวเองจงส�าคญมาก มาปฏบตทวดน

ทงท ขอใหเราไดพบกบตวเอง เปนมตรกบตวเองใหได

นแหละคอมตรคนส�าคญทอยากแนะน�าใหพวกเรารจก

27

เ ป น ม ต ร ก บ ต ว เ อ ง

เรากเปรยบเสมอนตนไมใหญทใหความส�าคญเพยง

การพยายามแทงยอดใหสงขน สงขนแตไมเคยส�ารวจดรากของตวเองวาหยงลกแคไหน

เมอรากหรอฐานภายในตนเวลาเจออปสรรคกสนไหว บางทกถงกบลมครนลงมา

เปนเพราะอะไรไมใชเปนเพราะวามนสงเกนไป

แตเปนเพราะวารากมนตนเกนไปตางหาก

28

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

29

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

เคยสงเกตบำงไหม ตนไมทจะแทงยอดสงใหญขน

ไปได ตองมรากทหยงลกลงไปในดน ยงสงเทาไหร รากกยง

ตองหยงลกมากเทานน ท�าใหตนไมสามารถตานทานแรงลม

และพายฝนได ในท�านองเดยวกน เวลายงธน ถาอยากจะให

ลกธนพงไปขางหนาไดไกลๆ กตองดงสายธนเขาหาตว ยง

ดงมาขางหลงมากเทาไหร ธนกจะมก�าลงแลนไปขางหนา

ไดเรวขนเทานน อยากไปขางหนากตองถอยหลง อยากจะ

ขนสง กตองพรอมหยงรากลก

มองนอกอยำลมใน

30

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

พวกเรากเปรยบเสมอนตนไม สวนใหญเปนตนไมทให

ความส�าคญกบการพยายามแทงยอดใหสงขน สงขน เพอท

จะไดเดนกวาตนอน แตเราเคยส�ารวจดรากของตวเองบาง

หรอเปลา วารากของเราหยงลกแคไหน มคนจ�านวนมาก

ทเปรยบเสมอนตนไมสงใหญ คอมต�าแหนงหนาทการงาน

สงเดน มความรบผดชอบมากมาย แตรากหรอฐานภายใน

กลบตน เพราะฉะนนพอเจออปสรรค เจอแรงกระทบ แรง

เสยดทานกสนไหว หรอบางทกลมครนลงมา ไมตางจาก

ตนไมใหญทโคนลมเพราะลมพาย เปนเพราะอะไร ไมใช

เปนเพราะวามนสงเกนไป แตเปนเพราะวารากมนตน

เกนไปตางหาก

เมอสกสบกวาปกอน มวดหนงในจงหวดนครปฐม

สรางธปยกษทสงทสดในโลก วนหนงมพายพดกระหน�า

อยางแรง จนธปยกษนพงครนลงมา ท�าใหมคนตายกลาย

เปนขาวหนาหนง ผคนกวจารณกนวา เปนเพราะสรางธป

สงเกนไป ทจรงกไมถงกบสงมากหรอก แค ๓๐-๔๐ เมตร

ตกทสงกวานมมากมาย แตทมนพงครนลงมา จรงๆแลวเปน

เพราะวาฐานมนไมลกพอตางหาก ถาฐานมนลกพอแลว

กคงจะไมพงครนลงมางายๆ

31

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

เพราะฉะนนฐานขางในเปนสงส�าคญมาก ถาพวกเรา

เปนตนไม กอยาลมค�านงถงรากทอยขางใน สงนมความ

ส�าคญมาก รากทหยงลกและแผกวาง สามารถทจะเปนฐาน

ใหตนไมแทงยอดสงขนและแผกงกานสาขาใหรมเงาท

กวางใหญได

ในท�านองเดยวกน เมอเราตองการความเจรญกาวหนา

ขอใหนกถงลกธนทพรอมจะพงไปใหไกลทสด แตหากเรา

ไมนาวสายธนเขาหาตว กไมมทางทธนจะพงดวยก�าลง

แรงได ฉะนนตนไมกด ธนกด จะมลกษณะรวมกนอยางหนง

คอจะพงขนสงหรอพงไปขางหนาได ตองอาศยแรงหนนหรอ

แรงสงจากทศทางตรงกนขาม อยากจะขนสงกตองหยงลก

อยากพงไปขางหนากตองถอยหลง อนนเปนกฎของธรรมชาต

กวาได

เดยวนคนจ�านวนมากลมกฎนไป เราไปใหความส�าคญ

กบเรองชวตภายนอกจนละเลยชวตดานใน เราตองการ

แสวงหาทรพยภายนอกแตละเลยทรพยภายใน จรงอย

ชอเสยงเกยรตยศเงนทองอาจท�าใหเราดโดดเดน แตถาหากวา

ขางในของเราไมมฐานใจทหยงลกลงไปแลว กยอมจะ

32

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

คลอนแคลนไดงายๆ ไมตองถงกบเจอพายหรอก เพยงแค

เจอลมปากของผคนกกระเทอนสนไหวแลว นนเปนเพราะ

ใจไมมรากหรอฐานทลกพอ เราไปใหความส�าคญกบความ

ส�าเรจภายนอกมากเกนไป จนลมและละเลยการท�างาน

ภายใน ถาเราท�างานภายในหรอมชวตดานในทมนคงแลว ก

ไมตองกลวอะไร ถงแมวาจะเจออปสรรคขางหนา กสามารถ

ฟนฝาไปไดอยางราบรนดวยจตใจทมนคง

ธรรมชาตของมนษยเราชอบสนใจสงนอกตว เรามก

จะใหความส�าคญกบโลกภายนอก มากกวาชวตดานใน อาจ

จะเปนเพราะธรรมชาตใหเครองมอรบรโลกภายนอกมาถง

๕ อยาง คอ ตา ห จมก ลน กาย ทงหมดนมไวเพอรบร

โลกภายนอก ตาเอาไวเหนรป หเอาไวฟงเสยง จมกเอาไว

ดมกลน ลนเอาไวรบรส กายเอาไวรบสมผส ทงหมดน

ชวยท�าใหเราสามารถตอสจนเอาชนะภยจากภายนอกได

แมมนษยเราจะไมมก�าลงวงชาอะไรมาก แตเรากไดอาศย

อายตนะทง ๕ น และทส�าคญกคอใชสตปญญาในการ

จดการกบโลกภายนอก จนมชวตทปลอดภยและสขสบาย

แตจรงๆแลวเราไมควรมองขามชวตดานใน ทงความรสก

นกคด และอารมณภายใน ลวนเปนสงส�าคญเหมอนกน

33

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

เรามใจทสามารถรบรอารมณและความรสกภายในได

อายตนะภายใน ๕ อยาง เอาไวรบรโลกภายนอกกจรง แต

วาเรามใจทสามารถรบรโลกภายใน สดสวน ๕ ตอ ๑ จง

เปนธรรมดาทเราจะสนใจโลกภายนอก และใฝฝนมนหมาย

ในการแสวงหาความส�าเรจภายนอก จนลมภาวะภายใน ซง

นอกจากจะเปนผลใหขาดฐานภายในทมนคงและหยงลก

เพอหนนสงใหเรากาวหนาไดอยางแนวแนหรออยางยงยน

แลว ยงท�าใหเราเกดความทกขไดโดยงาย

ความทกขของคนเรา จรงๆแลวไมไดมาจากไหน

ตวการส�าคญมาจากภายใน แตเปนเพราะเราไมคอยไดหน

มาดหรอรเทาทนโลกภายในของเรา พอมอะไรมากระทบ

เกดความทกขขนมา เรากมกจะโทษสงภายนอก เชน โทษ

ดนฟาอากาศ โทษผคน โทษหนวยงาน บางทกกนดาชะตา

กรรมตางๆนานา วาเปนตวการท�าใหเราทกข ท�าใหเราเปน

อยางนนอยางน เราสามารถชนวโทษสงตางๆรอบตว แต

ลมมองมาทใจของเรา วาใจของเรานเองทเปนปญหา และ

เปนตวการของความทกขทงมวล

34

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สงทเปนอนตรายมากทสด ไมใชอะไรอนเลย คอใจ

ของเรานแหละ ใจทเราเหนหางแปลกแยก ทจรงแลว ใจน

พรอมจะเปนมตรกบเรา แตเปนเพราะเราเหนหาง แปลกแยก

ละเลย ไมเอาใจใส ใจนจงกลบมาเปนอนตรายกบเรา ถงกบ

สามารถจะท�าใหเราท�ารายตวเองได ไมมสงมชวตใดเลย

ทคดท�ารายตวเอง มแตจะปกปองตนใหปลอดภยจาก

อนตรายภายนอก มกแตมนษยเทานน ทสามารถท�ารายตวเอง

ไดดวยการฆาตวตาย ดวยสาเหตรอยแปดพนเกา ซงไมใช

เปนเรองทเปนอนตรายถงชวตเลย

35

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

ธรรมดาคนเราแมจะเจบปวดมากแคไหน มนอยมาก

ทคดจะท�ารายตวเอง หรอคดฆาตวตาย สวนใหญท�าราย

ตวเองเพราะเหตอนมากกวา สวนใหญเปนเรองจตใจ และ

ไมใชเรองทคอขาดบาดตายเลยในสายตาของคนทวไป เชน

แมไมซอโทรศพทมอถอให หรอสอบไดไมถงเกรด ๔ หรอ

เรยนไมทนเพอน หรอแมไมใหเงนคาเลาเรยน หรออกหก

สงเหลานสามารถเปนเหตใหคนเราปลดชวตตวเองได ไมม

ใครมาท�ารายเรา แตเปนเพราะใจทเราปลอยปละละเลย จน

กระทงมนกลายเปนอนตรายตอตวเราเอง

พระพทธเจาตรสวา โจรท�ารายโจร กไมรายเทากบ

ใจทวางไวผด แตในทางตรงขาม ไมวาพอแมจะดกบลก

อยางไร กไมดเทากบใจทวางไวถก ดงนนใจจงเปนสงส�าคญ

ทสด บอยครงไมมใครมาท�ารายเรา แตเรากลบท�าราย

ตวเอง ไมใชเฉพาะเรองใจอยางเดยว แมแตโรคภยไขเจบ

หลายอยาง ทท�าใหคนเราถงตายได จรงๆแลวกมสาเหต

เกดจากภมตานทานในกายของเรานนเอง อยางโรคทเรา

กลวกนมากเวลาน เชน โรคหวด ๒๐๐๙ ความจรง พษสง

มนนอยกวาอกหลายๆโรค อยางเชน โรคซาส โรคไขหวด

นก แตวามสงหนงทเหมอนกน คออนตรายทท�าใหถงตาย

36

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

นนไมไดเกดจากตวไวรส จรงๆแลวผปวยไมไดตายเพราะ

พษของไวรส ไมวาจะเปน H5N1 หรอวา H1N1 ตางกไมใช

ตวการทท�าใหผ ป วยเสยชวต แตทผ ป วยเสยชวตกลบ

เปนเพราะภมคมกนในรางกายนนเองทไปท�าลายอวยวะ

ตางๆ โดยเฉพาะปอดจนท�างานไมได

หากผาศพผ ปวยทตายเพราะหวดนก หรอเพราะ

โรคซาส จะพบวาปอดถกท�าลายยบเยน เหลวเละเปนวน

เลอดเตมปอด ไมใชเพราะไวรสท�าลายปอด แตเปนเพราะ

ภมคมกนในรางกายของเขาเองทเขาไปเลนงาน มนเหน

ไวรสซอนตวอยทไหน มนกสงกองทพเขาไปจดการถลม

ความจรงมนตองการถลมไวรส แตผลขางเคยงกสงผลให

เนอเยอในปอดหรอในอวยวะทส�าคญตางๆ พงพนาศยบเยน

ไปดวย เพราะภมคมกนมนตนตกใจ ไมเคยเจอเชอแบบน

เหมอนกบมโจรจบเดกไปเรยกคาไถ แลวกไปซอนตวอย

ในบาน ต�ารวจทหารกตนตกใจ ทงกลวทงโกรธ มงมนจะ

37

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

เลนงานโจรเรยกคาไถนนอยางเดยว จงเอาปนยงถลม

เอาระเบดหรอเอาเอม ๗๙ ยงเขาไปหมายจะฆาโจรใหตาย

แตปรากฎวานอกจากโจรจะตายแลว บานกพงยบเยน

สวนเดกทเปนตวประกนกพลอยตายไปดวย นเปนเพราะ

ภมค มกนทตนตระหนกเกนเหต ท�าให อวยวะส�าคญ

พงพนาศ รางกายบอบช�าจนถงตายได

ใจทตนตกใจ ใจทวาวนสบสน กอาจท�ารายเจาของ

ไดเหมอนกน ถาเราไมรจกดจตดใจของเรา หรอใหความ

ส�าคญกบการรกษาจตใจของเรา ดงนนแทนทจะพงความ

สนใจไปทโลกภายนอกอยางเดยว เราควรกลบมารใจของ

เราบาง ถาเราไมรใจของเราแลว ใจนแหละจะเปดทางให

ความทกข และอารมณอกศลตางๆเขามาครอบง�า อยาง

เชน ความโกรธ พอเปดใจใหความโกรธเขามาครองจต

ครองใจแลว มนกลกลามแผขยาย จนท�ารายตวเองได

ขนาดท�ารายตวเองกยงไมรตว ยงไปเพงโทษสงภายนอก คด

แตจะเลนงานคนอน หาวาเขาท�าใหเราทกข จนลมไปวาไฟ

โทสะทเราสมขนมากลางใจนแหละ ก�าลงท�ารายเรายงกวา

ใครอน แลวยงผลกใหเราท�าอะไรตออะไรทเปนโทษกบ

ตวเองเพราะความลมตว ลองสงเกตดนะเวลาเราโกรธใคร

38

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เรากอยากจะท�ารายเขา อยากจะดาเขา อยากจะแชงชก

หกกระดกเขา แตเราเคยสงเกตไหม ทนททเราอยากจะ

ท�ารายใครสงแรกทถกท�ารายกคอใจของเรา เวลาเราอยากจะ

เลนงานใครดวยความโกรธ เราลมไปวาเราก�าลงเลนงานตวเอง

เราท�ารายตวเองโดยไมรตว เพราะเรามวแตมองขางนอก

จนลมมองขางใน ถาเราลมมองใจตวเอง เราจะถกอารมณ

อกศลท�ารายจนกนไมไดนอนไมหลบ หรอถงกบลมปวย

ไมใชแคความโกรธเทานน ความเศรา ความเบอ

ความเกลยด หรอแมแตความอยาก กสามารถจะท�ารายเรา

ไดตลอดเวลาเชนกน พออยากไดอะไร เพยงแคเกดความ

อยากเทานนแหละ กเกดทกขแลว เพราะใจมนดน ความไม

อยากกท�ารายใจเราไดเหมอนกน ถอเปนโทสะอยางหนง

ความไมอยาก ไมชอบ เชน ไมอยากใหอากาศรอน ไม

อยากใหฝนตก กเปนอารมณทเจอไปดวยโทสะ พอเกดขน

แลวเราไมรเทาทน กจะลกลามขยายตว จนกระทงท�ารายใจ

ของเราได เราคดแตวา คนอนท�าใหเราทกข แตเราลมมอง

เขามาขางใน เรากเลยไมรวา อารมณตางๆทปลอยใหมา

ครอบง�าใจเรานนแหละ ทเปนตวแผดเผาและทมแทงใจเรา

มากกวาคนอนหรอสงอน

39

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

เวลาใครวาเราต�าหนเรา เรากคดแตจะตอบโตหรอ

เลนงานเขา แตเราไมดใจของเรา วาใจทคดจะตอบโต

นนแหละทท�าใหเราทกข และจรงๆเราไมเพยงคดจะตอบโต

เขาเทานน แตยงพยายามขดค ยค�าพดและการกระท�า

ของเขาออกมา เรองทผานไปแลวเปนเดอนเปนป เรากยง

เกบเอามาคดใจทมอปาทาน ไปยดค�าพดเหลานน แลว

เอามาตอกย�าซ�าทวนกยงท�าใหมความทกขมากขน ท�าให

โกรธหนกขน เลยอยากจะไปเลนงานเขา นเพราะลมดใจ

ของตวเราเอง ไมฉกคดเฉลยวใจวา ในเมอเราไมชอบค�าพด

เหลาน แตท�าไมเราชอบคดถงมนบอยๆ เคยถามตวเองไหม

เราไมชอบการกระท�าหรอค�าพดแบบน แตท�าไมชอบนกถงมน

บอยๆ ความจรงเราเพยงแควางมนลง กสบายแลว ไมมอะไร

ทกขรอน แตเพราะเราเอาเรองทผานไปแลว มาย�าคด

มนกยงทมแทงตวเอง พอเกดความโกรธ เกดความไมพอใจ

ขนมา กยงไมร ทนใจตวเองอก คดแตจะไปเลนงานเขา

บางทเลนงานเขาแลว กยงไมรตว วาเราท�าสงทไมเหมาะสม

ออกไปแลว

เราลมตวตงหลายขนตอน ตงแตตอนทขดเอาเรอง

ทผานไปแลวมาคด ไปจมอยกบอดต ดงเอาอดตขนมา

40

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เหมอนกบขดผตายซากใหคนชพขนมา เพอท�ารายเรา พอ

เกดความไมพอใจขนมา กไมรทนอก คดแตจะเลนงานเขา

ยงคดกยงทกข กยงไมรตว จนกระทงถงขนทระเบดอารมณ

ออกมา ท�าอะไรทไมสมควรไปแลวกยงไมร ทน เรยกวา

ลมตว

เคยไดยนเรองลงเกลยดกะปไหม ลงทวดมนชอบ

ขโมยกนอาหาร บางทมคนโยนขาวเหนยวใหมน มนกชอบ

ทแรกกนารกดนะ พอเหนมนมา เขากโยนขาวเหนยวให แต

พอมนไดขาวเหนยวแลว มนกชอบ ตดใจ คราวนกจะมา

ตามตอ พอไมไดกนกจะคนขาวของกระจยกระจาย คนหอง

ครว มนเปดประตครวได วธหนงทจะจดการมนกคอ เอา

กะปยดไสในขาวเหนยว พอมนกนขาวเหนยว มอมนกถก

กะป พอมอถกกะป กเหมน มนไมชอบกลนกะป พยายาม

ก�าจดกลนกะป มนไมรจกใชผาเชด จงใชมอถกบเปลอกไม

ขดเสรจกเอามาดม ถายงมกลนกถอก แลวเอามอมาดมใหม

มนไมชอบกะป แตกอดดมหากลนกะปไมได

41

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

คนเรากเหมอนกน ถามอเราไปถกกะป หรอไปถก

ขหมา พอลางมอเสรจ เรากตองเอามอมาดมใชไหม กลน

ขหมามนเหมน เราไมชอบ แตเรากอดไมไดทจะดมมอหา

กลนขหมา ถายงเหมนอย กไปลางมอใหม ลางใหมเสรจ

เอามาดมอก ลงกท�าอยางนนเหมอนกน อยาไปวามนเลย

เพราะเรากท�าอยางนนเหมอนกน ลงกจะเอามอขดๆๆ ขด

กบตนไม แลวกดม ดมแลวกขดใหม จนกระทงเลอดไหล

ซบๆ กยงไมเลกขด ตราบใดทยงมกลนกะปอย ถามวากะป

ท�าใหมนเปนแผลเลอดไหลหรอเปลา เปลาเลย กะปไมท�า

ใหมนมแผลนะ แตทมแผลกเพราะความเกลยดกะป ใจท

เกลยดกะปนแหละ ทท�าใหมนลมตว ท�ารายตวเองจนมแผล

คนเรากเปนอยางนเหมอนกน ค�าพดทเราไมชอบ บาง

อยางกเปนแคค�าพดธรรมดา แตเราเกบเอามาคด บางทเขา

กไมไดดาวาอะไร เพยงแตเขาบอกวาเราไมมสต พอถกทก

วาไมมสตเทานนแหละ เกบเอามาคดใหญเลย ตอนอาตมา

บวชใหมๆ อยวดสนามใน ฉนจานกะละมง มพระใหม

หลายรปฉนไมระวง ชอนกระทบกะละมงสงเสยงดง พระท

เปนพระพเลยงทานกบอกวา อยาฉนเสยงดง ฉนใหมสต

หนอย ทานพดธรรมดาๆ แตเราเกบมาคดแลว วาทานวา

42

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เราหรอเปลา ทงๆททานไมไดเจาะจงวาใคร แตเราเกบเอา

มาคด นแสดงวาหหาเรอง เปนเพราะใจชอบปรงแตง แลวก

เอามาปรงจนกระทงเกดความทกข รสกอคตตอพระพเลยง

ทานนน ไปกนใหญเลย นเปนเพราะเราลมดใจของเรา

เวลามอะไรมากระทบเรา แมวาเปนสงภายนอกกตาม

สงส�าคญคอเราตองมาดใจของเราดวย กอนทเราจะไป

จดการกบสงภายนอกทท�าใหเราไมพอใจหรอท�าใหเราทกข

เราตองไมลมดใจของเรา ถาเราลมดใจ เรากอาจจะเผลอท�า

สงทไมสมควร หรออยางนอยๆกปลอยใหอารมณอกศล

เผาลน หรอทมแทงจตใจของเราจนได เราตองฉลาดในการ

ดใจของเราดวย ตองถอเปนหลกไวเลยวามองนอกอยาลมใน

ธรรมชาตของคนเรา ชอบมองนอกอยแลว เราจ�าเปนตอง

มองขางนอกเพอความปลอดภย หรอเพอจดการสงแวดลอม

ใหดขน ขางนอกมนไมดกตองปรบปรงแกไข แตวาอยาไป

เพงแตขางนอกจนลมขางใน ถาเราลมขางในแลวเรากทกข

เราควรฉลาดในการสรางสมดล มองนอกแลวกตองไมลมใน

ดวย ความทกขจะลดนอยลง

43

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

อาตมาเคยไปอภปรายรวมกบหลวงพอพยอม กลยาโณ

มตอนหนงทานเลาใหฟงวา ทานไดดหนงสารคดรายการหนง

ทานประทบใจมาก เปนรายการของทวไทยชอ “พลเมอง

เดก” เขาเอาเดกหลายๆคนมาท�ากจกรรม คลายๆเปน

เรยลลตโชว คราวนนมเดกสามคนมาท�ากจกรรมอยางหนง

คอขนของขนรถไฟ ทจรงท�าหลายอยาง แตวามการขนของ

ขนรถไฟดวย การขนของขนรถไฟ จะตองเรงท�า เพราะ

รถไฟออกตรงเวลา เผอญบายวนนนสมจตร จงจอหอ

นกชกเหรยญทองโอลมปกขนชก มการถายทอดสด เดกชาย

๒ คนกเลยทงงานไปดถายทอดสด ปลอยใหเพอนทเปน

ผหญง อายประมาณ ๑๒ อายไลๆกนขนของคนเดยว เหนอย

เลยนะ พธกรกเลยไปถามวา หนคดยงไง ทเพอนๆหนไป

ดโทรทศน เดกคนนนตอบด เธอตอบวาหนเหนใจเขา เพราะวา

เขาเปนแฟนสมจตร นานๆเขาจะไดดสมจตรชก พธกร

44

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

กถามแหยอกตอไปวา หนไมโกรธหรอไมคดจะไปดาวาเขา

หรอททงใหหนท�างานคนเดยว เดกตอบดนะ เธอตอบวา “หน

ขนของขนรถไฟ หนกเหนอยอยางเดยว แตถาหนโกรธหรอ

ไปดาวาเขา หนกเหนอย ๒ อยาง”

ถาพวกเราเปนเดกคนนน เราจะเหนอยอยางเดยว

หรอเหนอย ๒ อยาง คนสวนใหญเลอกเหนอย ๒ อยางนะ

คอขนของไปกดาเพอนไป วาแยมาก ท�าไมทงใหกท�าคน

เดยว หรอไมกโทษโนนโทษน คนสวนใหญเวลาน ไมได

เหนอยอยางเดยวนะ เหนอย ๒ อยาง คอเหนอยกายแลว

ยงเหนอยใจดวย เหนอยกายเพราะขนของ แตเหนอยใจ

หรอทกขใจ เพราะวาใจมนบน ใจมนโวยวายไมพอใจ บางท

เรากไมพอใจเพอนรวมงาน บางทเรากไมพอใจเจานาย คน

สวนใหญเลอกทจะเหนอย ๒ อยาง แตเดกคนนฉลาดนะ

เธอรวาถาเธอโกรธเพอน เธอกตองทกขใจ ในเมอขนของ

ขนรถไฟกเหนอยกายอยแลว ท�าไมตองหาทกขใจมาใสตว

อก เดกคนนเธอรนะ วาความโกรธมนท�าใหเธอเปนทกข เธอ

มสตรทน เธอตองเคยเหนใจทโกรธ จงรวาความโกรธท�าให

เธอเปนทกข ท�าใหเหนอย ๒ อยาง เธอจงปลอยวางได จง

สามารถท�างานคนเดยวไดอยางสบายใจ

45

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

คนเราถาฉลาดดใจของเรา ถงจะเหนอยกเหนอย

อยางเดยวนะ กคอเหนอยแตกาย ถาจะเจบกเจบอยางเดยว

คอเจบทกาย พระพทธเจาตรสวาผทไมมการศกษา เมอเจอ

ทกขเวทนา กจะเปรยบเสมอนเจอธน ๒ ดอก ธนดอกแรก

คอ เกดทกขเวทนาทางกาย ธนดอกท ๒ คอเกดทกขเวทนา

ทางใจ แตผทมปญญาแลว กโดนแคธนดอกเดยว คอปวด

กาย แตไมปวดใจ เวลามเหตการณอะไรทเกดขนกบเรา

ลองดใจของเราดวย ถาเราฉลาดทจะดใจของเราแลว แม

ขาดทนกขาดทนแคอยางเดยว เชน เงนหายกหายแตเงน

นะ แตใจไมหายดวย แตถาไมดใจกจะรสกเศราเสยใจ หรอ

เสยดายวาท�าไมเงนหาย ใครเอาเงนของเราไป ใจจะเฝา

เสยดาย เฝาเสยใจ ทงๆทเงนหายไปแลว เอาคนมาไมได

อนนเรยกวาทกข ๒ ตอนะ คอเสยทรพยดวยเสยใจดวย

บางคนกนอาหารทอรอยแตไมร สกอรอยดวย เพราะนก

เสยดายเงน รสกวาอาหารแพงไป กนอาหารอรอยแลวยง

ไมรสกอรอย อยางนเรยกวา เสยโอกาสทจะไดรบความสข

ขางหนา นอกจากจะไมไดรบความสขทอยขางหนาแลว ก

ยงมความทกขอก คอนอกจากใจไมเปนบวกแลว ยงตดลบ

อก ความจรงถาเปนกลางๆกยงด ยงพอเสมอตว

46

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

คนเราทกขเพราะเหตนกนมาก ไมใชเพราะมเหต-

การณมากระทบเทานน เหตการณมากระทบกท�าใหทกข

หนงอยางแลว แตพอวางใจไวผดกเพมทกขอก เปนคณสอง

คณสาม เวลามคนต�าหนกเหมอนกน ค�าต�าหนกเพยงแค

ลมปาก ปลอยใหผานเลยไปกได แตพอเอาค�าพดเหลานน

มาครนคด ใจกกลายเปนทกข ลองสงเกตดเถอะนะเวลา

มอะไรเกดขนกบเรา ใจทลมดขางในกท�าใหเราเผลอไปเลนงาน

คนอน หรอแมแตเพยงคดเทานนเอง เรากทกขแลว

47

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

มอะไรเกดขนกตาม อยาทกข ๒ อยาง อยาทกข ๒

ตอ ถาตกงานกตองล�าบากเรองงาน สวนเงนในกระเปาก

พรองลง แตอยาท�าใหความสขในใจเราพรองไปดวย แต

สวนใหญกจะปลอยใหใจพรองไปดวย หรอหนกขนไปอก

คอเอาความทกขมาซ�าเตม แตถาเรารจกดใจของเราแลว

แทนทจะเปนทกข ๒ อยาง กจะทกขอยางเดยว ยงกวานน

ยงสามารถท�าใหทกขทเกดขน กลบกลายเปนของดไดดวย

หลวงพอทานหนงพดเปนคตวา “คนด ใครปาขหมา

ใหกกลายเปนดอกไม” คอสามารถเปลยนรายใหกลายเปนด

ได แตกอนเคยทกข ๒ อยาง คอพอของหาย ใจกหายดวย

ตอมาพอดใจเปน กหายแตของแตใจไมทกขดวย ตอมา

ฉลาดขนอก คอมองวาของหายกดเหมอนกนนะ มนสอนใจ

เราวาไมมอะไรทเปนของเราจรงๆ ไมมอะไรทจรงยงยน

พอสตมาปญญากเกด มองวาปญหาทเกดขนกลายเปนของด

ไป เงนหายกดเหมอนกน เตอนใจไมใหประมาท ตอไปตอง

ระมดระวงมากขน กลายเปนวาไดก�าไร คอไดบทเรยน อนน

เพราะคดเปน

48

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เราตองมาถงตรงนใหได คอเปลยนจากทกข ๒ ตอ

หรอขาดทน ๒ ตอ ใหกลายเปนก�าไร แตกอนอนตองหด

เปลยนจากทกข ๒ ตอ ใหกลายเปนทกขตอเดยวกอน เวลา

งานเสยหายหรองานลมเหลว กใหเสยแตงานแตใจเราไมเสย

ดวย อนนเรยกวาทกขตอเดยว แตกอนเราทกข ๒ ตอ งาน

กเสยใจกเสย ตอมาเรารจกดใจ กเสยแตงานแตใจไมเสย

ตอมาเราฉลาดขนอก เพราะรจกมองจนเกดปญญา คอมอง

วางานลมเหลวกมขอดเหมอนกนนะ ท�าใหเรารวาจะตอง

ปรบปรงตวเองหรอปรบปรงวธการท�างานอยางไร เรยกวา

ผดเปนคร คอสอนใจเราวา คนเราไมใชวาจะส�าเรจไปทก

อยาง กตองมโอกาสลมเหลวบาง ถาเราคดแบบนเปน เราก

ไมขาดทนแลว เราจะไดก�าไรสถานเดยว

เพราะฉะนน เวลาอะไรเกดขนกบเรากตาม อยามว

แตมองนอก ใหมาดใจหรอดขางในดวย รบรองวาไมวา

อะไรเกดขนกบเรา กจะไมมทางขาดทนเลย มแตไดก�าไร

อยางเดยว

49

ม อ ง น อ ก อ ย า ล ม ใ น

การเปดใจรบความทกขนนจะท�าใหเราเปนคนสขงายแตถาใจของเราปดกน

พยายามผลกไสความทกข ความทกขกยงเขามาหลอกหลอน 

กลายเปนคนทสขยากถาอยากสขงายตองเปดใจพรอมรบความทกข

ถาท�าอยางนความทกขทเขามากจะกลบกลายเปนมตร

ไมมาทรมานหรอมารบกวนเรามาก

50

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

51

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

ชำวบำนคนหนงเจบปวย จงไปหาหมอทโรง

พยาบาล ไปหาหลายครง ไมรวาเปนโรคอะไรแน ยาทใหไป

กแครกษาอาการ วนหนงหมอบอกคนไขวา “ปาเปนมะเรง

นะ จะอยไดอกไมเกน ๓ เดอน” พอไดยนเทาน แกชาไป

ทงตวเลย หลงจากนนอกเพยง ๑๒ วน แกกเสยชวต ความ

จรงแมหมอบอกวาจะอยไดไมเกน ๓ เดอน แตคนไขจ�านวน

มากกสามารถจะอยไดเกน ๓ เดอน แตคณปาคนนอยได

เพยงแค ๑๒ วน เปนเพราะอะไร สาเหตการตายคงไมใช

เปดใจพรอมยอมรบ

ทกสง

52

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เพราะกอนมะเรงเลนงานอยางจโจมฉบพลนอยางเดยว แต

นาจะเปนเพราะใจทไมสามารถยอมรบความจรงไดวาตวเอง

เปนมะเรง ใจทไมสามารถยอมรบความเปนจรงได วาจะม

เวลาอยในโลกนอกไมกเดอน บอยครงใจทวตกกงวลกลบ

ท�าใหเราเปนทกข หรอท�ารายตวเราได อาจจะยงกวาโรค

ภยไขเจบเสยอก

สงทท�ารายเรามากทสด ไมใชสงภายนอก แตคอใจ

ของเราทวางไวไมถกตอง บอยครงสาเหตของปญหาอยท

ตวเราเอง ท�านองเดยวกบคนทตายเพราะโรคไขหวดนก

เพราะโรคซาส หรอโรคหวด ๒๐๐๙ ตวไวรสจรงๆไมได

ท�าอนตรายถงตาย แตเปนเพราะภมคมกนในรางกายตน

ตระหนกตกใจ มอาการคลมคลง อาละวาดบาเลอด เลยท�าให

อวยวะตางๆถกท�าลายไปดวย ทจรงมนตองการท�าลายไวรส

แตดวยความตนตระหนก ภมคมกนกเลยท�ารายเนอเยอ

หรออวยวะทมไวรสเหลานหลบซอนอย เลยกลายเปนการท�าราย

ตวเอง ไมใชเฉพาะรางกายทตดโรคหวดเทานน แตรวมถง

คนทท�าใจยอมรบความเปนจรงไมไดในเรองตางๆ ใจตนเอง

นแหละทกลบมาท�ารายเราได อาจจะรนแรงยงกวากอน

มะเรงในรางกายเสยอก

53

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

อะไรทท�าใหเราไมสามารถจะยอมรบความจรงได

สาเหตคอความยดตดนนเอง คนเราพอยดอะไรสกอยาง

เมอยดมนถอมนแลว ดวยความยดกอยากจะใหมนอย

อยากจะใหมนเทยง พอมนแปรเปลยนไป กท�าใจไมได ไม

สามารถจะยอมรบความจรงได ยดกบอยากมกไปดวยกน

พอยดแลวกอยาก แตวาสงทเรายดสงทเราอยากนน มน

ไมยอมเปนไปตามใจเรา พอมนแปรเปลยนไป หรอพอเรา

พลดพรากจากมนไป กท�าใจยอมรบความจรงไมได ยง

หวนคดหวนอาลยอย ดวยความยดความอยากนน

คนเราทกขเพราะมเหตการณไมพงประสงคเกดขน

กบเรากอน เหตการณทท�าใหคนเราทกขมอะไรบาง กอยางท

เราสวดมนตทกเชาๆ เชน การพลดพรากจากสงอนเปนทรก

ทเรายดเอาไว จะเปนแกวแหวนเงนทอง ชอเสยง ต�าแหนง

หนาท หรอคนทเรารก จะเปนลกหลาน พอแม หรอคครอง

กตาม เรายดเอาไว แตความเปนจรงคอ เราหนความพลด

พรากสญเสยสงเหลานนไมพน แตเมอไมเขาใจความจรง

มความหลงเปนพนอย กเลยไปยดทกอยางเอาไว เปนการ

ยดททวนกระแสความจรง เมอถงคราวสงทยดสงทอยากนน

พลดพรากสญเสยไปถกท�าลายไป เรากยอมรบไมได

54

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

นอกจากการพลดพรากจากสงเปนทรกแลว การ

ประสบกบสงไมเปนทรกกเปนทกขเหมอนกน เชน ความ

เจบไขไดปวย ตกงาน หรอถกต�าหนถกตอวา สงเหลาน

คอความจรงทไมมใครหนพน บางทเรากตองเจอกบสภาพ

อากาศทรอน หองทอบชน ยงชม ทงหมดนเปนสงทไมนา

พงพอใจทงนน พอเราประสบเขา ใจเรากอยากจะผลกไส

มนออกไปไกลๆนเปนปฏกรยาทเจอดวยโทสะ ใจทผลกไส

ท�าใหเรายอมรบความจรงไดยาก เพราะมความชงอย และ

มความยนรายเกดขน คนเราจะทกขกเพราะการกระท�า ๒

อยางคอ หนง ยดอยาก และสอง ผลกไส เมอสงทเรายด

สงทเราอยากมนแปรเปลยนไป เรากทกข เมอเจอสงทเรา

ไมชอบ เรากพยายามผลกไสออกไป แตพอมนไมไป เราก

ทกขอก ทงความยด ความอยากกด ความผลกไสกดกท�าให

เราไมสามารถยอมรบความจรงได เมอเรายอมรบความจรง

ไมได เรากยงผลกไสสงทเราไมชอบออกไป เชน ปวยเปน

มะเรงแลวเรายอมรบไมได กเลยพยายามผลกไส แตวายง

พยายามผลกไสมนออกไป กยงคดถงมน นบเปนเรองแปลก

55

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

ท�านองเดยวกน เวลาเราโดนยงกด ใจเราอยากจะปด

มนออกไปไกลๆ ถาตบไดกตบ แตอยในวด เราตบยงไมได

กอยากจะใหมนไปไกลๆ พอมนบนตอมใกลตว ใจเรา

จะจดจออยกบยงตวนน อยางอนไมสนใจแลว คดแตจะไล

มนออกไปไกลๆ ยงไมชอบกยงจดจอใจ พอมนเกาะตวเรา

เราจะมอาการตอตานทนท เชน ตวเกรง รสกขยะแขยง พอ

ถกมนกดจะรสกเจบคนชดเจนมากขน เวลามเสยงรบกวน

กเชนกน จะเปนเสยงคนพดคยขางลาง เสยงโทรศพทหรอ

เสยงรถจกรยานยนตดงมาจากขางลาง หรอแมแตเสยงฝน

ตกปรอยๆ กระทบหลงคากแลวแต เสยงเหลานอาจจะไม

ดงนก แตอาจจะรบกวนการฟงของเรานดหนอย พอเราเรม

เกดความไมพอใจ ใจจะดนทนท อยากจะผลกเสยงนนออก

ไป ทนจตกยงปกตรงอยกบเสยงนน พอใจปกอยกบเสยงนน

กจะรสกวาเสยงมนดงขนๆๆ ชดเจนขนเรอยๆ จนกระทง

ฟงเสยงอาตมาเทศนไมรเรองเลยกม ทงๆทเสยงอาตมาดง

กวาเสยงทมารบกวนเพราะใชไมโครโฟน แตเราจะฟงไมร

เรองแลว เชนเดยวกบเวลาโดนยงกด พอใจเรานกอยาก

ผลกไสมนออกไป แตมนไมยอมไป จตกยงเปนทกข กยง

ดน ยงปกตรงอยทยงทก�าลงกดแขนขา จงฟงไมรเรองวา

อาตมาพดอะไร

56

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

แตทนททเราวางใจถก เราปลอยวางหรอยอมรบมน

จะดงกดงไป ชางมน ยงจะกดกกดไป พอเราท�าใจยอมรบได

ความทกขกจางคลายไป ถามวายงกดเจบไหม กเจบ เจบท

แขน เจบทขา เกดทกขเวทนาทางกาย แตวาไมมความทกข

ทางจตใจ ถาจะทกขกทกขแคอยางเดยว คอทกขกาย แต

ไมทกขใจ เพราะวาใจยอมรบได ใจไมผลกไส ยงเราอยาก

จะผลกไสอะไรออกไป สงนนยงยนยง เหมอนตกตาลมลก

พอเราผลกมนออกไป มนกเดงกลบ เราผลกมนแรงเทาไหร

มนกเดงกลบมาหาเราเรวเทานน

สงเกตไหมเวลามรถขวางหนาบานหรอไมขอนขวาง

ทาง เราไมชอบ เราอยากจะเขนหรอดนมนออกไป แตยงเรา

ออกแรงเขนออกแรงดนมนมากเทาไหร ตวเรากยงใกลชด

ตดสงนนมากขน เวลาเราเขนรถ ตวเรากจะไปตดชดกบตว

ถงรถเลยใชไหม ทงๆทเราอยากจะผลกมนออกไปไกลๆ แต

ยงผลก เรากยงใกล ยงชด ยงสนท ยงแนบ นคอธรรมชาต

ขอใหเราสงเกตความจรงตรงน ทจรงมวธทดกวานน นนคอ

การท�าใจยอมรบมน เมอยอมรบความเจบปวย อยางมากก

แคปวยกาย แตวาไมปวยใจ ไมทกขใจ

57

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

คนเรานอกจากจะทกขเพราะใจทยดและผลกไสแลว

อกสาเหตทท�าใหเรายอมรบความจรงไมได กคอใจทหวงหา

อาลยอดต หรอกงวลกบอนาคต เชน คณปาทเลาใหฟง พอ

รวาปวยเปนมะเรง จะอยไดไมเกนสามเดอน ทงๆทยงเดน

เหนไปไหนมาไหนได แตพอใจเปนกงวลถงอนาคต วาจะ

ตองตายแลว คดถงความเจบปวดระหวางทนอนโรงพยาบาล

ตองทกขทรมาน ตองเสยคาใชจาย คดถงลกถงหลานวาเขา

จะอยยงไง ถาเราจากไป ทงหมดนเปนเรองอนาคตทงนน

แตพอไปคดถงอนาคตเขา เหนแตเรองรายๆ สภาพจตใจ

เลยย�าแย พอใจแยลง กยงยอมรบมะเรงไมได เพราะเหน

วามนชกน�าเหตรายตางๆมาให ใจจงยงผลกไสหนกขน

นเปนเพราะไมอยกบปจจบน ไปอยกบอนาคต ตตนไปกอน

ไข หรอไมกหวนอาลยในอดต วากอนหนานเราสขสบาย

กวาน ไปไหนมาไหนได อยากกนอะไรกไดกน แตนเราตอง

มาปวย ท�าอะไรไมไดเลย ทรมานเหลอเกน ยงคดกยงทกข

58

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

คนทเสยของรก ของมนเสยไปแลว แตใจกยงนกถง

ของนนอย ทงๆทมนกลายเปนอดตไปแลว เสยคนรก อกหก

เขาเปนอดตไปแลว แตใจกยงคดถงเขาอย คอยงยดสงท

เปนอดตไปแลว สงทพงปรารถนานาพงพอใจ พอไปยดเขา

ใจกไมอยกบปจจบน ไปอยกบอดต คดปรงแตงวา สมย

กอนเรากบเขาเคยมความสขดวยกน แตตอนนเขาไมอย

แลว ความอาลยในอดตท�าใหยอมรบปจจบนไมได เพราะ

เหนชดเลยวาอดตนนดกวาตอนน เมอไหรกตามทเรามการ

เทยบเคยงกน เหนวาอดตสบายกวาน เปนสขกวาน เราก

ยงยอมรบปจจบนไมได

บางครงเราไดงานมา ทจรงงานนนกไมหนกหนาอะไร

แตพอเราไปเปรยบเทยบกบคนอน เหนเขาไดงานเบากวาเรา

ท�างานนอยกวาเรา แคนแหละเราทกขเลย ทงๆทกอนหนา

นน ไมไดรสกอะไร แตพอไปเปรยบเทยบกบคนอนเขา กจะ

รสกวาเราถกเอาเปรยบ เราตองท�างานมากกวาคนอน ใจท

รสกวาฉนตองท�างานมากกวาคนอน หรอรสกวาไมไดรบ

ความเปนธรรม กท�าใหเรายอมรบความจรงไมไดเชนกน

ทนใจเรมดนรนผลกไส ไมเอาแลวงานน ท�าไมตองมา

ท�างานน ไมเปนธรรมไมยตธรรมเลย ท�าไมตองเปนฉน

59

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

มนปรงขนมาเลย เพราะเปรยบเทยบกบคนอนนนเอง

อยาวาแตการท�างานมากกวาคนอน เวลาไดของด ได

โชคลาภ ปรกตเรากจะดใจ แตทนททรวาคนอนไดโชคลาภ

มากกวาเรา เราเปนทกขเลย สมมตมคนเอาโทรศพทมอถอ

มาแจกเราคนละเครองๆ เราดใจใชไหม แตพอรวาอกคน

หรอวาอกหลายคน นอกจากไดโทรศพทมอถอแลว เขายง

ไดกลองถายรปดวย ความดใจจะกลบกลายเปนความเสยใจ

ทนท เพราะเรารสกวาเราไดนอยกวาคนอน ท�าไมถงคดแบบ

นน เพราะการเปรยบเทยบ ใจจงไมยอมรบ ทกขใจวาท�าไม

ฉนจงไดแคนเอง ท�าไมฉนไดแคโทรศพทอยางเดยวเทานน

ทจรงนาจะดใจดวยซ�าวาไดโทรศพทฟรๆมาหนงเครอง แต

ผคนมกไมมองอยางนน

การยอมรบความจรงไมได มนไมใชเกดขนเฉพาะเวลา

เราเจอเรองรายๆอยางเดยว เวลาเราไดของดๆ แตรสกวา

ไดนอยกวาคนอน แคนกท�าใหทกขแลว นเปนเพราะการ

เปรยบเทยบ ยงเรายดตดกบความยตธรรมดวยวา ควร

จะตองไดเทากน พอเราไดนอยกวากเลยรสกวาไมเปนธรรม

จงยงเปนทกขกวาเดม ใจทปฏเสธความจรงกด ใจทกงวล

60

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

อยกบอนาคต หรอวาอาลยในอดตกด หรอการเทยบเคยง

กบคนอนกด ทงหมดนลวนเปนเหตทท�าใหเรายอมรบ

ความจรงไมได แตถาเรามสตรทน เหนใจทมนดน เหนใจ

ทมนบน เหนใจทมนโวยวาย เรามสตรทน เราลองเปดใจ

ใหกวาง ยอมรบมน เราจะรเลยวา ทกขทเราแบกเอาไวจะ

เบาลงไปมากเลย คนเราถาลองเปดใจใหกวาง ยอมรบสภาพ

ความเปนจรง เราจะพบเลยวาชวตเบาลง ความทกขนอยลง

พอเจอเหตการณอะไรขนมา กลบกลายเปนสบายใจไปได

เมอเรวๆนกได ฟ งเรองเล าของอาจารยคนหนง

หลายคนอาจจะเคยไดยนชอ อาจารยประมวล เพงจนทร

หลายปกอนแกเดนเทาเปลาจากเชยงใหมไปบานเกดคอ

สมย เกษยณราชการกอนก�าหนด ตงใจมานานแลววาเมอ

เกษยณกจะไปกราบคารวะแผนดนเกด โดยใชวธการเดน

เปนการเดนทล�าบากกวาการธดงคของพระ เพราะนอกจาก

ระยะทางไกลกวาแลว กยงเดนคนเดยว และไมพกเงนตดตว

ไปดวย บางทพระธดงคยงมปจจยตดตวบาง หรอถงแม

ไมมปจจยตดตวไปเลย กไมมวนอด เพราะถาบณฑบาต

เมอไหร กพอไดฉน หรอบางท กมคนนมนตขนรถ พระ

ธดงคจงสบายกวา แตอาจารยประมวลเดนคนเดยว ไมพก

61

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

เงนตดตว และตงใจวาจะไมแวะเยยมเพอนทไหน ใชเวลา

เดน ๒ เดอน จนถงเกาะสมย หลงจากนนไดเขยนหนงสอ

ชอ “เดนสอสรภาพ” มชอเสยงเปนทรจกมาก

๒-๓ ปตอมา คอเมอตนปน อาจารยประมวลกลบ

ไปอนเดย อาจารยประมวลบอกวา ไปเพอตอบแทนบญคณ

อนเดย เนองจากแกจบปรญญาเอกจากทนน จบตอนทยง

บวชเปนพระ ตอนนนทงทแทบไมมเงนเลย กสามารถเรยน

จนจบได เพราะไดรบความเออเฟอจากคนอนเดย และ

อกหลายๆคน จบปรญญาเอกมาไดวชาความรตดตว กลบมา

เปนอาจารยสอนอยทมหาวทยาลยเชยงใหม จนกระทง

เกษยณกอน ๖๐ จงอยากจะกลบไปตอบแทนบญคณอนเดย

และถอโอกาสทบทวนชวตดวย

62

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เมอบนถงอนเดยอาจารยประมวลไดตงจตหรอ

อธษฐานจตไวขอหนงวา จะเปดใจพรอมนอมรบทกอยางท

เกดขนกบตวเองในประเทศอนเดย อะไรทเปนของอนเดย

จตใจจะพรอมรบสงนน จะไมบน ไมใชแคนอมรบอยางเดยว

แตจะมองใหเหนวาทกอยางทเกดขนกบตนนน เปนสงท

เทพผศกดสทธแหงอนเดยประทานมาใหดวยความเมตตา

อาจารยประมวลบอกวา จะนอมรบและร�าเรยนใหดทสด

โดยถอวาทกอยางทเกดขนกบตวเองดทงนน เพราะเปน

สงทเทพอนเดยประทานมาให

การตงจตแบบน นบวากลาหาญมาก เพราะคนท

ไปอนเดยคงจะร หรอเคยมประสบการณวาถกแขกหลอก

สารพด ถกหลอก ถกขโมย ถกโกง คนไทยมกมความรสก

ทไมดกบคนอนเดย จนมส�านวนไทยวา ถาเจองกบแขก ให

ตแขกกอน แตอาจารยประมวลกลบท�าใจไวเลยวา ไปคราวน

จะไปตอบแทนบญคณอนเดย ใครขออะไรกจะให ซอของ

เขาบอกราคาเทาไหรกจะไมตอเลย แลวแกกท�าไดอยางนน

จรงๆปรากฎวา ไปอนเดยเดอนกวา มความสขมาก ไมรสก

วาไปเจอสงเลวรายอะไร ไมมความทกขเลย กลบเจอแต

สงดๆ

63

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

มคราวหนงนงรถสามลอ ระยะทางกไมถงกโล คา

โดยสารนาจะประมาณ ๑๐ หรอ ๑๕ รป ปรากฏวาแขก

บอก ๕๐ รป อาจารยประมวลกนกในใจวา หนบญคณ

ครงนเขาคดดอกเบยแพงจง แตกไมเปนไร ๕๐ ก ๕๐

เพราะตงใจไวแลววา ใครขอกจะให จะไมมการตอรอง นง

รถแปบเดยวกถงแลว พอถง กควกเงนให ทแรกควกแบงค

๒๐ ออกมา แลวจะควกแบงค ๒๐ ทสอง แขกกบอก ไม

ใชๆ ๕๐ พดผดไป ๑๕ not five zero but one five

ไมใชหาศนย แตหนงหา กคอ ๑๕ พอไดยนเชนนอาจารย

ประมวล รสกองขนมาเลย วาทจรง ใจเขาประเสรฐ แตเรา

ไปคดไมดกบเขา มองวาเขาเรยกเกนราคา ทจรงเขาตงใจ

เรยกเรา ๑๕ เทานน แตภาษาไมคอยด อนนกไมรวาจรงๆ

แลวแขกมาเปลยนใจภายหลงหรอเปลา ทแรกอาจจะตงใจ

เรยก ๕๐ กได เพราะคดวาคนไทยหวานหม หรออาจจะ

ตงราคาเผอตอ แตพอผโดยสารใจป�าจะใหจรงๆ แขกกคง

รสกวา เราเรยกแพงเกนไป อาจจะเปลยนใจภายหลงกได

เพราะเจอคนทมน�าใจกบเขา หรอจรงๆเขาอาจจะพดผด

ตงแตแรก แตอยางไรกตาม ถาเปนคนไมซอ เราบอก ๑๕

แตเขาจะให ๕๐ เรากอาจจะสวมรอยเลยวา ๕๐ ก ๕๐ ถอวา

ออยเขาปากแลว แตวาแขกคนนบอกวา ๑๕ ยนกรานจะเอา

64

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

๑๕ แตอาจารยประมวลกใหไปเลย ๕๐ เพราะถอวาเขา

มาสอนธรรมะใหแกเรา ใหเราเหนวาใจเรามอคต ไปมองเขา

ในแงราย อาจารยประมวลขอบคณเขาดวยนะ ทท�าใหมอง

เหนตวเองวาใจเรายงมอกศล

อาจารยประมวลเจอเหตการณอยางนอยเรอยๆ คนท

ไปเจอแขกโกง มกจะโมโห กระฟดกระเฟยด แตอาจารย

ประมวลอยอนเดยอยางมความสขมาก ไมคอยมปญหา

กลบเจอคนดๆ ดวย เพราะท�าใจพรอมนอมรบทกอยาง ตอน

หลงเดนไปไดสก ๒-๓ อาทตย เรมโทรม มหนวดเครา ม

ผมเผายาว เสอผามอมแมม เพราะตงใจวาจะไปอยางงาย

ทสด เสนทางไหนทคนอนเดยใช กจะใชเสนทางนน จะไมม

การนงรถตดแอรชนหนง จะไมมการนอนโรงแรม ไปอยาง

ทเคยไปอยสมยทยงเปนพระนกศกษาจนๆ

มคราวหนงนงรถไฟ แขกทนงขางๆเหนแกโทรมกไล

ใหแกไปนงทอน นงบนพนเลย แกกยอมนะ ทงๆทตว

แกเองมตว กลบยอมนงบนพน เพราะตงใจไวแลว วาอะไร

ทเปนของอนเดย จะนอมรบทกอยาง ดวยจตใจทนมนวล

ถกไลกยอมไปนงบนพน ไปนงกบคนอนเดยทเปนแมกบลก

65

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

ดฐานะยากจน ปรากฎวานงไดไมนานเดกนอยเกดทองเสย

ขนมา กอตรงนนแหละ ตองเอาน�ามาราด เอาน�ามาราดไม

พอ ยงเชดกนใหเดกดวย อาจารยประมวลชวยเชดกนให

เดก น�าทลางกนเดกกนองอยบนพน เวลารถไฟขนทางลาด

น�ากไหลนองไปถกคนโนนบาง ถกคนนนบาง คนกแตกฮอ

หนกนใหญ แตแกไมหนนะ เอา เอากเอา อะไรทเปนของ

อนเดยเอาหมด กลายเปนวามความสข น�าทลางกนเดก มน

มาถกขาแกเหมอนกน แตแกกลบมความสข และไดพดคย

สนทกบแมของเดกดวย

ตอนหลง เนอตวกโทรมมากขนเรอยๆ วนหนงไปเจอ

ขอทาน ปกตขอทานเวลาเจอคนไทย ตองขอเงน แตปรากฏ

วาขอทานเหนแกเปนเพอนเลย ซอน�าชาใหแกกนดวย พอ

ตอนขากลบ ขนเครองบน อาจารยประมวลซอหนงสอมา

เยอะ จะตองเสยคาปรบ เจาหนาทสนามบน จะคดคาปรบ

๕,๘๐๐ รป กประมาณ ๕,๐๐๐ บาทไทย แกไมตอรองเลย

นะ ถามวาตองไปจายทไหน พรอมจะจาย ระหวางทรอ

จายคาปรบนน กบรกรรมสวดมนตปรชญาปารมตาไปดวย

รอเปนชวโมงกไมมใครมาเรยก จนกระทงมการสบเปลยน

เจาหนาท เจาหนาทคนใหมมาถามแกวามารออะไร กบอก

66

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

วารอเสยคาปรบ เจาหนาทบอก ไมตองเสยเงนแลว ไปขน

เครองบนไดเลย

อาจารยประมวลยนดจะจายคาปรบ กลายเปนวาไม

ตองจาย เพอนบางคนบอกวา พยายามตอรองขอไมจาย

กลบตองเสยคาปรบ เชน พยายามตอรองวาเปนนกศกษา

ไมตองเสยไดไหม แขกกไมยอม จะเอาคาปรบใหได แต

อาจารยประมวลตงใจวา อะไรเกดขนทกอยางพรอมรบหมด

เขาจะเรยกเทาไหรกให เขากลบไมเอา อาจารยประมวล

เจอเรองแบบนมาก เวลาใครไปอนเดย บางทเรองนนาจะ

67

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

เปนบทเรยนได ถาเราจะลองไปแบบนดบาง เราจะมความ

สข แตบางคนไปไมมความสขนะ โดนแขกหลอก ๓๐ รปก

กระฟดกระเฟยด ตงแตเชากยงขนเคองจนกระทงบาย ไป

เทยวทไหนกไมสนกเลย เพราะโมโห ท�าใจไมไดทถกแขก

หลอก ถาเราไปแบบน ไมวาจะไปทไหนกตามกจะไมม

ความสขเลย

แตอาจารยประมวลไปแบบพรอมยอมรบทกอยาง ใจ

ทเปดรบทกอยาง ไมใชเพยงแคเปดรบอยางเดยว แตมอง

วาทกอยางทเกดขนลวนมประโยชน เปนบทเรยนทจะให

เราไดเรยนร ถาคดแบบนจะชวยเราไดมาก จะท�าใหเราม

ความสขได ทนาสนใจคอ เมอเราเปดใจนอมรบความทกข

บางทกลบจะมสงดๆเกดขน อาจารยประมวลเลาวา ตอน

หนงตงใจจะเดนจากสารนารถไปพาราณส (สารนารถ คอ

ทแสดงปฐมเทศนา) ระยะทางประมาณ ๑๔ กโล กตงใจ

จะเดนเทาไป แตมแขกขสามลอมาตามตอไมเลก ชวนแก

ขนรถ แกกบอกไมขนหรอก ๑๔ กโลเดนไปได สบายมาก

แขกตอวาขนรถเถอะ พอแกเดนไปไดสกกโล กคดไดวา

เราจะเอาแตใจของเราไมได เราตองคดถงคนอนดวย เขา

อยากจะใหเราขนรถ เรากขนใหเขาหนอย สดทายกขนรถ

68

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ระหวางทางกคยกบแขก คนขบรถสามลอบอกวา เขาไมม

ผโดยสารขนรถมา ๓ วนแลว ถาไมมผโดยสารวนน เขา

ไมรจะกลบบานยงไง เพราะไมมเงนซอแปงท�าโรตใหลกกน

อาจารยประมวลฟงแลวกอง วา โอ นเขาล�าบากจรงๆนะ

๓ วนไมมเงนสกแดง ไมมเงนจนกระทงไมรจะเอาอะไรไป

ซออาหารใหลกกน เขาคงทกขมาก

ระหวางทป นสามลอ แดดกรอน เวลาขจกรยานน

แขกตวโยนเลย เหนอย เหงอโทรมตว แตมเหตการณหนงท

ประทบใจอาจายประมวลมาก กคอในขณะทแขกก�าลงปน

สามลอดวยความเหนอยลานนเอง มลมเยนพดมา ทนใดนน

เองแกกกางแขนทงสองขางอยางมความสข แลวกพดเปน

ภาษาอนเดยวา ขอบคณพระเจา ลองคดด คนธรรมดาถา

ก�าลงจมอยกบความทกข คดถงลก คดถงหนสน ไมรจะ

หาเงนมายงไง และยงเหนอยอยดวย ถามลมเยนพดคงจะ

รสกเฉยๆไมรสกหรอกวานนเปนความสข แตแขกคนนแก

เปดใจยอมรบทกอยางทเกดขน ไมยอมปลอยใจจมอยกบ

ความทกข พอมความสขหรอลมเยนๆเขามากระทบ จตใจ

กเปดรบความสขไดเตมทเลย

69

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

คนจ�านวนมากเวลาทจมอยกบความทกข กจะพยายาม

ผลกไสความทกข พยายามปดใจไมยอมรบความทกข ทงๆท

มความสขอยรอบตวกมองไมเหน ยงผลกไสความทกข จต

กยงปดกน ไมพรอมรบแมกระทงความสข แตพอเปดใจ

ยอมรบความทกข ความสขกเขามาไดงาย แตถาเราปดใจ

ไมยอมใหความทกขเขามา ความสขกเขามาไมได คนท

จมอยกบความทกข อะไรเกดขนกบตวเองแมวาจะเปน

สงดๆ กไมสามารถจะรบรได เพราะใจมนปดและพยายาม

ผลกไสความทกข ถาเราลองเปดใจของเราใหกวาง ไมเพยง

แตความทกขจะเขามาเปนเพอนเราเทานน ความสขก

สามารถจะเขามาสมผสจตใจเราไดงายขน

70

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

แปลกนะ เปดใจรบความทกข แตความสขกลบเขามา

ไดงาย เหมอนกบแขกคนน เพยงแคลมเยนๆพดมา แกม

ความสขมากเลย ทงๆเมอกยงบนวาไมรจะเอาอะไรไปซอ

ขาวใหลกกน เหนอยกเหนอย แตแกอยกบปจจบน การเปด

ใจรบความทกขนน จะท�าใหเราเปนคนสขงาย แตถาใจของ

เราปดกน พยายามผลกไสความทกข ความทกขกยงเขามา

หลอกหลอน กลายเปนคนทสขยาก ถาอยากสขงายตองเปด

ใจพรอมรบความทกข ถาท�าอยางนความทกขทเขามาก

จะกลบกลายเปนมตร ไมมาทรมานหรอมารบกวนเรามาก

เมอสก ๔-๕ เดอนกอนมโยมคนหนงปวยเปนมะเรง

มารกษาตวทนตงแตตนป ชอโยมหย แกเปนมะเรงปอด

บอกวาขอใชวาระสดทายทวด กฏทพกกไมไกลจากทน

สกเทาไหร แกอยากฟงเสยงพระสวดมนต ฟงหลวงพอ

แสดงธรรม อาตมาเคยไดคยกบโยมหยหลายครง ถามแกวา

มความทกขอะไรบาง แกบอกวามความกงวลวา ถาถงวาระ

สดทาย สตจะรบมอไหวไหม มความกงวลเรองนเรองเดยว

อาตมากถามวา แลวตอนนเปนยงไงท�าใจไดไหม แกตอบวา

ตอนนไหว ยงรบมอไดอย อาตมาจงแนะน�าวาใหวางใจ

อยกบปจจบน อยาไปกงวลกบอนาคต ถาตอนนท�าใจยอมรบ

71

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

ความเจบปวยได ถงตอนนนกจะยอมรบไดเอง ในทสด

เชาวนหนงแกกจากไปอยางสงบ รสกตวเกอบตลอด แกให

นองสาวซงเปนคนดแล ไปตกขาวทศาลานอก พอนองสาว

กลบมา แกกนงเงยบไปแลว ทแรกนกวานอนหลบ ตอนหลง

จงรวาจากไปแลว เปนการไปอยางสงบ ไปแบบงายมาก

ทงๆทตอนแรกกงวลมาก วาจะไปอยางสงบไดไหม เมอแก

ท�าใจยอมรบปจจบนได อนาคตไมตองหวงแลว แกกไป

อยางสงบจรงๆ

คนเรามกจะหวงกงวลลวงหนา ท�าใหใจไมยอมรบ

สภาพความจรงทเปนอย ถาเปนมะเรงกจะขดขน จะตอส

ท�าใหเปนทกขมากขน ทจรงเราสามารถยอมรบปจจบน

ไดงายขน หากไมตตนไปกอนไข หรอกงวลลวงหนา

ทพดมาทงหมดนเนนเรองการยอมรบเหตการณรายๆ

ทเปนลบทเกดขนกบเรา แตวาการยอมรบอกอยางหนง

ทส�าคญ คอยอมรบสภาวะ หรออารมณทเกดขนกบใจเรา

บางทนกปฏบต จะไมคอยยอมรบอารมณบางอยาง เชน

ความเครยด ความหงดหงด ความเบอ หรอความโกรธ

เพราะเราเหนวามนไมด

72

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

พอปฏบตไปนานๆเรากตดด พอเราตดดเรากจะ

ไมชอบอารมณพวกน เราจะชอบอารมณทสงบ ผองใส

เบกบานแชมชน รสกตว ถาอารมณทตรงกนขามเราจะ

ปฏเสธ ไมยอมรบ ความหงดหงดเกดขนกไมยอมรบ

ความโกรธเกดขนกไมยอมรบกเลยทกข บางทไปโกรธคนอน

ดวย เชนหากมเพอนมาทกวา ชวงนร สกเธอจะหงดหงด

บอยนะ พอมคนทกแบบนโกรธเลยนะ นกปฏบตจะไมชอบ

ใหใครมาทกแบบน ถาใครมาบอกวาเราหงดหงด ถาใครมา

บอกวาเราโกรธ เราจะไมพอใจ หากมาดาพอลอแม เรา

ไมวานะ แตอยามาบอกวาเราไมมสตนะ โกรธมากเลย

จะดายงไงไมวาแตอยาทกนะวาก�าลงหงดหงด เรยกวา

นกปฏบตมอารมณออนไหวหรอออนแอกคงไมผด โดนทก

แคนกโกรธแลว ถาคนธรรมดาทกกนแคน เขาเฉยนะ

ไมรสกอะไร แตนกปฏบตใจจะบอบบางมาก เพราะตดด

พอทกวาหงดหงด เทานกโมโหใสคนทกแลว อนนเรยกวา

ไมยอมรบตวเองตามทเปนจรง ท�าใหเราเปนทกขกบตวเอง

ตลอดจนระบายความทกขใสคนอน

73

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

เราตองเรยนร ทจะยอมรบอารมณไมดเหลานดวย

วามนคอความจรงทเกดกบเรา ถาเรายอมรบมนได อารมณ

พวกนกจะคอยๆท�าหนาทของมน เปนเหมอนเพอนบาน

ทมาแลวกไป แตถาเราพยายามผลกไส มนยงโผล มนยงผด

มนยงยนยง อะไรทเราตอตาน ผลกไส มนกลบอย หากวางใจ

เพยงสกวาร มนกจางหายไป ลองสงเกตดนะ อะไรทเรา

ผลกไส มนกจะอยยนยง แตถาเราเพยงแตรมน มนกจะ

คอยๆดบไป หรอวาหายวบไปเลยกม ดงนนเราตองเรยนร

ทจะยอมรบอารมณตางๆทเกดขนกบเราตามทเปนจรงดวย

อยาตดด อยาปฏเสธสงทเกดขน เพราะนนแสดงวาเรา

ก�าลงไมยอมรบความจรง เราก�าลงยดกบสงทควรเปน เรา

ไมไดอยกบปจจบน แตเราไปอยกบสงทควรเปน ซงมน

ไมใชปจจบน มนคออนาคต นกปฏบตหรอคนทใฝธรรมะ

มกจะอยหรอยดกบสงทควรเปน เพราะฉะนนใครมาทกวา

เราโกรธ เราจะไมชอบ แมไมมใครมาทก แตพอรวาโกรธก

จะพยายามไปกดขมมนไว

เราลองเปดใจยอมรบทกอยางไดไหม การปฏบต

ทแทจรงคอการเปดใจยอมรบทกอยาง ทเกดขนในปจจบน

เพราะทกอยางนนคอธรรมชาตธรรมดา ลองฝกด สมมตวา

74

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เราจะตงจตวาวนนทงวนหรอพรงนทงวน เราจะยอมรบทก

อยางโดยไมบนไมโวยวาย เราจะยอมรบทกอยาง ไมวาท

เกดขนภายนอกหรอภายใน แดดรอนกยอมรบ ฝนตกก

ยอมรบ อาหารไมอรอยกยอมรบ ไดไปอยกฏทไมดกยอมรบ

เสยงดงกยอมรบ ยงกดยงชมกยอมรบ ลองฝกแบบนด

บาง อยาไปพถพถนวากฏตองด ตองมทางจงกรมทด ตอง

สงบ นนเราก�าลงอยกบความไมจรง อยกบอดมคตมาก

เกนไป นกปฏบตตองพรอมทจะยอมรบทกอยาง เราลองท�า

อยางนนดสกวนหนง ท�าเหมอนอยางทอาจารยประมวล

บอกไว หากอะไรเกดขนกบเราถอวาดทงนน เปดใจพรอม

ยอมรบอยางออนโยนและนมนวล ไมผลกไส ไดกฏอะไรมา

กยอมรบ ยงกดกยอมรบ เพอนกนเสยงดง หรอชอบชวนคย

เรากยอมรบ ยอมรบในฐานะทมนเปนธรรมชาตธรรมดา

แลวเราลองดซวา เราจะไดเรยนรอะไรบาง ใหมๆใจจะ

ไมยอมรบนะ ใจมนจะบน ใจมนจะโวยวาย บางทอาจารย

แสดงธรรมไมถกใจ ใจกไมยอมรบ แตถาเราเปลยนมมมอง

เสยใหมวา อะไรเกดขนกบเรา ยอมรบทงนน นเปนการปฏบต

ทจะชวยฝกใจเรามาก แลวจะเหนใจทบน เหนใจทโวยวาย

ใจทไมชอบ แตเมอเหนแลวกตองยอมรบเหมอนกน ไมใชวา

75

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

ไปกดขมมนเอาไว ลองท�าดซวาเราจะท�าไดไหม หนงวน

เตมๆ อะไรทเกดขนกบเรา อะไรทเปนปจจบน ถอวาดทงนน

ไมมอะไรทเสย ไมมอะไรทบกพรอง ไมมอะไรทแยๆเลย

ทกอยางดหมด ถกใจทกอยาง

ถานกปฏบตธรรมท�าได อาตมาเชอวาจตใจเราจะ

นมนวลขน สตกจะดขนดวย เราจะเหนใจทบน เหนใจท

โวยวาย ตโพยตพายไดชดเจนขน แตกอนนอาจจะไมเหน

เพราะวาเรามกพยายามเขาไปแกไขสถานการณเสยกอน

ไดกฏไมดเหรอ กขอเปลยนกฏใหม อาหารไมอรอยเหรอ

76

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เรากไมตก ไปหาของอรอยๆกนแทน ใจทจดจออยกบการ

เปลยนแปลงแกไขปจจยภายนอก ท�าใหเราไมทนเหนความคด

ความอยาก ความผลกไส หรออาการบนโวยวาย แตพอ

เราพรอมยอมรบทกอยางทเกดขน โดยไมคดหนหรอแกไข

เรากจะเหนอาการบน อาการโวยวาย ความไมชอบเกดขน

อยางชดเจน ท�าใหรจกกเลสของเราไดชดเจนขน

หากท�าใจยอมรบทกอยางไดเชนน เราจะเหนกเลส

ภายในใจชดเจนขน กเลสจะโผลมาตอนทเจอเหตการณ

ไมพงประสงคแบบน มนจะโวยวาย ถาเราเชอมน เรากจะ

หนไปแกไข หนไปจดการกบสงภายนอก พดอยางนไมได

หมายความวาการไปแกไขจดการสงภายนอกไมด แตการ

เปดใจพรอมยอมรบทกอยางเชนน จะเปนอบายในการฝก

ใจเรา ใหเราไดเหนกเลสของตวเองไดชดๆ เพอเราจะได

ร เทาทนตวเองชดเจนขน และเพอฝกใจเราใหออนโยน

นมนวลยงขน

77

เ ป ด ใ จ พ ร อ ม ย อ ม ร บ ท ก ส ง

อะไรทบงตาบงใจ

ท�าใหเราไมเหนความสขทอยรอบตว

นนกคอความคดทจมอยกบอดต

หรอกงวลกบอนาคต

หมกมนอยกบความทกข 

เมอใจไปจมอยกบสงเหลาน 

จะเหนความสขทมอยรอบตวไดอยางไร

78

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

79

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

กำรไมอำลยในอดต และไมกงวลถงอนาคต ถอวา

เปนการอยกบปจจบน ค�าวาอยกบปจจบน หรอวาอยกบ

ปจจบนขณะ เปนค�าทพวกเราคนเคยกนมาก และแพรหลาย

ในวงการนกปฏบต ค�าวาอยกบปจจบน มความหมายหลาย

แงหลายมม ความหมายหนงกอยางทเราสวดมนต คอการ

ไมไปหมกมนกบอดตหรอความทรงจ�าทผานไปแลว และไมไป

กงวลกบอนาคตทยงมาไมถง

อยกบปจจบนใหเปน

80

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

อกความหมายหนงคอ การยอมรบความเปนจรงท

เกดขน ในเมอมนเกดขนแลว ไมวาเราจะชอบหรอไมชอบ

กปฏเสธไมได ถาเราไมชอบเรากจะทกขใจ นอกเหนอจาก

ความทกขทเกดกบรางกาย หรอความพลดพรากทเกดกบ

สงของหรอคนรก เรยกวาทกข ๒ ตอ การยอมรบปจจบน

ท�าใหความทกขลดลงเหลอแตสงทเกดขนนอกตวเรา แตวา

ไมกระทบกระเทอนไปถงใจ ท�าใหเราหนมาใสใจจดการกบ

ปญหาทเกดขน ไมเสยเวลาไปกบการบน ไมเสยอารมณไป

กบการตโพยตพาย นคอการยอมรบความเปนจรง ไมวาจะ

เจบปวย ไมวาจะเปนหนสน ไมวาของหาย พลดพรากจาก

คนรก อกหก ตกงาน ขอใหเรมจากจดน คอยอมรบมนให

ไดกอน แลวคอยคดวาจะท�าอะไรตอไป

อยกบปจจบน ยงหมายถงการเหนความจรงตามทเปน

อนนมความหมายกวางมาก แตถาจะพดอยางเจาะจงกคอ

เวลาเรามความทกข กใหมองความทกขตามทมนเปน ถาเรา

มองไมเปน เรากจะเปนทกข “ฉนเปนทกข” กบ “ฉนมทกข”

นไมเหมอนกน ฉนมทกขกหมายความวา ทกขเปนแคสวนหนง

ในอกหลายสงหลายอยางทฉนม แตถาฉนเปนทกขกคอทกข

เปนฉน ทกขเปนทงหมดของฉน มความแตกตางกนอยมาก

81

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

เมออาทตยทแลวอาตมาไปพดกบเครอขายผ เปน

โรคมะเรงทโคราช กบอกกบเขาวา อยาไปคดวาเราเปน

มะเรง เราไมไดเปนมะเรง เราเพยงแตมมะเรงอยในตว

แตกตางกนมากเลยระหวางความรสกวา “ฉนเปนมะเรง”

กบความรสกวา “ฉนมมะเรงอยในตว” ฉนมมะเรงอยในตว

หมายความวามะเรงเปนแคสวนหนงในตวฉน ฉนยงมอะไร

ดๆ อกตงเยอะแยะ แตหากบอกวาฉนเปนมะเรง กหมายความ

วามะเรงคอฉน ฉนคอมะเรง มะเรงเปนทงหมดของฉน

มองไมเหนอยางอนอกเลย นอกจากฉนเปนมะเรง มะเรง

กเลยครอบง�าจตของเรา

คนทบอกวาฉนเปนคนลมละลาย แสดงวาฉนไมเปน

อยางอนแลว ทงๆทฉนยงเปนอยางอนอกหลายอยาง ฉน

เปนพอ ฉนเปนแม ฉนเปนคนขยนหมนเพยร ฉนเปนคน

มความสามารถ เปนอะไรตงหลายอยาง แตพอบอกวาฉน

เปนคนลมละลาย ความเปนคนลมละลายกมาครอบง�าชวต

จตใจของฉนหมด ฉนไมเปนอะไรอกแลวนอกจากเปนคน

ลมละลาย แตถาพดวาฉนมปญหาลมละลาย อนนถก ฉนม

ปญหาลมละลาย แตฉนกยงมอกหลายอยางทดๆในชวต

82

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ตองแยกใหออกนะ ระหวางฉนมทกข กบฉนเปนทกข

นคอการมองความเปนจรง หรอมองปจจบนตามความเปน

จรง อยาปลอยใหความทกขครองจตครองใจ จนกระทงเรา

ละเลย หรอมองไมเหนสงอนๆทเรามหรอเปนอย ถาเรา

มองวาความทกขทเกดขนนน เปนแคสวนหนงในชวต เราก

จะเปดหเปดตามองเหนสงอนๆทเราม ซงมดอกเยอะ

มผหญงคนหนงเปนโรคทาลสซเมย หรอจะบอกวา

มโรคทาลสซเมยกไดตงแตเกด ทาลสซเมยเปนโรคเลอดท

บนทอนรางกายมาก หมอบอกวาเธอจะมอายไมเกน ๒๐ ป

แตตอนนกอายเกอบ ๓๐ แลว รางกายแคระแกรนเหมอนเดก

เลย ตาโปน ออนแอ กระดกออน ขาหกเปนประจ�า เขาเฝอก

มานบสบครงแลว เธอนาจะเปนคนทมความทกขมาก แต

เธอกลบพดวา “เลอดเราอาจจะจาง จะแยหนอย แตเรากยง

มตาเอาไวมองสงทสวยๆ มจมกไวดมกลนหอมๆ มปากไว

กนอาหารอรอยๆ แลวกมรางกายทยงพอท�าอะไรไดอก

หลายอยาง แคนกเพยงพอแลวทเราจะมความสข” นแสดงวา

เธอเหนตวเองตามทเปนจรง เธอไมเพยงยอมรบวามทาลสซเมย

อยในตว แตยงสามารถเหนสงดๆ อกมากมายในตว เมอเธอ

เหนอยางน เธอจงสามารถสมผสรบรถงความสขรอบตวได

83

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

แตคนจ�านวนมากไมสามารถเหนความทกขของตวเอง

ตามทเปนจรงได คอมองวามนใหญโตเกนจรง จนกระทง

กลายเปนทงหมดของชวต ครอบจตครอบใจจนไมสามารถ

เหนสงสวยงามหรอสงดๆ รอบตว ไมสามารถรบรแมแตกลน

หอม หรอรสชาตอาหารทเอรดอรอยได กนอะไรกไมอรอย

ฟงเพลงกไมเพราะ ทงนเพราะจมอยกบความทกข เอาแต

หมกมนกลมใจวาฉนเปนมะเรง ฉนเปนคนลมละลาย ฉน

เปนคนแย แตถาเรามองเหนความจรง เหมอนมองปจจบน

ตามความเปนจรง เราจะเหนไดวา ความทกขหรอปญหา

ทเกดขนกบเรานน เปนแคสวนหนง หรอเปนแคสวนเสยวเดยว

ของชวต เรายงมสงดๆ อกมากมายหลายอยางทเปนความจรง

เหมอนกน เปนปจจบนเหมอนกน เมอเหนเชนน เรากจะไม

ตอกชกหวตวเอง หรอวากนดาชะตากรรม สามารถจะมพลงใจ

ในการด�าเนนชวต ถาเราเหนอยางน เรากจะเหนคณคาใน

ตวเองหรอเหนคณคาของสงทเราม

คนเรามสงดๆอกมากมาย แตเราไมคอยเหนคณคา

ของสงทเราม เพราะมวจอมจมอยกบความทกข การอยกบ

ปจจบนมความหมายในแงนอกดวย คอการทเราสามารถ

ชนชมและพอใจในสงทเราม การทเราไมยอมรบปจจบน

84

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สวนหนงเพราะเราไปเทยบเคยงกบอดตทเราเคยม คนทม

หนสนสบลานยสบลานทกขมาก สวนหนงกเพราะวาเปรยบ

เทยบกบอดต วาแตกอนฉนมรถคนใหญๆ มบานหลงใหญๆ

แตตอนนบานกไมม รถกคนเลกลง แถมมหนสนอก เมอคด

อยางนกเลยยอมรบความจรงไมได ท�าใหไมสามารถจะเหน

สงดๆทตวเองมอย วาถงแมจะมหนสนเยอะ แตยงมลกท

นารก มภรรยาหรอคครองทด มสขภาพแขงแรง ท�าอะไรได

สะดวก เดนเหนไปไหนไดสบาย

สงเหลานลวนเปนสงทมคาทงนน แตเราไมสามารถ

จะเหนมนได เพราะปลอยใจใหจมปลกอยกบความทกข จง

ไมสามารถมองเหนหรอรสกชนชมสงทเรามได ในท�านอง

เดยวกนเวลาเราไดของสงใดมา เชน ไดรบหนงสอแจกคนละ

เลม ไดรบซดคนละแผน เราดใจใชไหม แตพอเหนเพอนได

หนงสอ ๒ เลม ซด ๒ แผน เราเสยความรสกเลย รสก

ไมพอใจทไดแคเลมเดยวแผนเดยว อยางนเรยกวาไมอย

กบปจจบนแลว อยกบปจจบนคอ เราไมไปเทยบเคยงกบใคร

เมอไมเทยบเคยงกบใคร เรากจะพอใจในสงทเราม ยนด

ในสงทเราได ถาอยกบปจจบนเปน เราจะพอใจในสงทม

ยนดในสงทได

85

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

เวลาเราซอของแลวไดของราคาถกกวาทองตลาด

เรากยนดในของทไดมานน จะไมไปเทยบกบคนอน วาเขา

ซอไดถกกวาเรา เราซอมา ๕๐ บาท เขาซอมา ๒๕ บาท

กชางเขา อาจจะยนดกบเขาดวยซ�า ขณะเดยวกนเรากพอใจ

ในของทซอมา แตสวนใหญพอไปเปรยบเทยบกบเขาแลว

เรากลบไมมความสข เราอจฉาเขา หรอต�าหนตวเองทนาจะ

ตอราคาใหมากกวาน เลยรสกไมชอบของชนนน เหนของ

ชนนนแลวรสกเจบไปทหวใจ เหมอนกบจะเตอนใจวาเธอโง

ทไมตอราคาใหมากกวาน คดอยางนนไป อยางนเรยกวา

ไมอยกบปจจบน เพราะไปเทยบเคยงคนอน เลยไมพอใจ

ในสงทมไมยนดในสงทได

วยรนจ�านวนมาก ทงๆทรปรางหนาตาดกยงเปนทกข

เพราะไปเปรยบเทยบกบคนอน เปรยบเทยบกบดารา เปรยบ

เทยบกบนางแบบ เพราะฉะนนแมจะเปนนางงามจกรวาล

กยงมความทกขได หากไปเปรยบเทยบกบนางงามจกรวาล

รนกอน วาเขาสวยกวาเขาเดนดงกวา เมอเปนเชนน ไมวา

มเทาไหรไดเทาไหร ถาอยกบปจจบนไมเปน กจะมความ

ทกขเสมอ แตถาอยกบปจจบนเปน แมจะพการ แมจะเจบ

ปวยกมความสข อยางผหญงทเปนทาลสซเมย

86

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

บางคนไมมแขน ไมมขาเลย มแตหว กมความสขได

ชาวญปนคนหนง ชอโอโตทาเกะ เขยนหนงสอเรอง “ไมครบ

หา” เขามแตหวอยางเดยว แขนสองขาสองไมม จะไปไหน

มาไหนกตองนงรถเลอนไฟฟา แตเขาเปนคนทมความสข

คนหนง ยมแยมแจมใส เขาบอกวา “ผมเกดมาพการ แตผม

มความสข และสนกทกวน” ขนาดพการยงเลนบาสเกตบอล

เปนตงแตเลก (ไมรเลนยงไงนะ) ใสเสอผาเองเปน กนขาวเอง

เปน เพราะพอแมสอนมาด ไมใหสมเพชตวเอง เขาไมได

รสกวาเขาเปนคนพการ ชวยตวเองไมได กลบรสกพอใจใน

ตนเอง ฉนมแคหวหนงหวกพอใจ ไมไปเปรยบเทยบกบคนอน

วาเขามหวหนง แขนสอง ขาสอง เขาใชชวตเหมอนคนปกต

แตกอนเปนนกขาว ตอนนเปนครโรงเรยนมธยม เมอเขา

พอใจในสงทม ยนดในสงทได เขากมความสข นเรยกวา

เปนอกแงหนงของการอยกบปจจบน เพราะวาทกเวลานาท

เราทกคนลวนมสงดๆมากมาย ไมไดมแตสงทแย ไมไดม

แตความพรองอยางเดยว เพราะฉะนนถาเราอยกบปจจบน

เปน เรากสามารถมความสขไดทกเวลา

เมอวานอาตมาไดยกตวอยาง คนถบรถสามลอใน

อนเดยทอาจารยประมวลเลาใหฟง แมเขาจะยากจน แมจะ

87

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

มปญหา วาจะเอาเงนทไหนไปซออาหารใหลกกนคนน แม

จะถบสามลอเหนอย แตพอมลมพดเยนๆมาสมผสตว จต

กพรอมจะเปดรบความสข อาแขนกวางรบลมเยนๆ พรอม

กบกลาวขอบคณพระเจา นเรยกวาเปนจตทไวตอความสข

หรอพรอมจะเปดรบความสข อนนเปนเพราะใจเขาอยกบ

ปจจบน ถาใจกงวลอยกบอดต จมอยกบความคดวา ฉนจะ

เอาอะไรมาใหลกกน เดอนหนาจะมคาเลาเรยนใหลกไหม

หากกงวลอยอยางน แมลมเยนๆพดมาถกตวกคงไมรสก

มความสขหรอก เพราะใจปดเสยแลว เนองจากไมอยกบ

ปจจบน ใจจมอยกบความทกขในอดต หรอกงวลกบอนาคต

แตถาเราอยกบปจจบน เรากสามารถมสขไดทกเวลาไดทก

ขณะ เพราะจรงๆแลว ความสขมอยรอบตวเราอยแลว อยท

วาเราจะเหนหรอไม อยทใจเราเทานนเอง

อะไรทบงตาบงใจท�าใหเราไมเหนความสขทอยรอบตว

นนกคอความคดทจมอย กบอดต หรอกงวลกบอนาคต

การหมกมนอยกบความทกข มวแตคดวาฉนเปนมะเรง

ฉนเปนคนลมเหลว ฉนเปนคนลมละลาย เมอใจไปจมอย

กบสงเหลาน จะเหนความสขทมอยรอบตวไดอยางไร มตา

กเหมอนไมม มจมกกเหมอนไมม มปากกเหมอนไมม

88

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เพราะวาใจปกจมอยกบความทกข แตถาอยกบปจจบนเปน

กจะเหนความสข หรอไดรบความสขทกเวลา ความสข

หาไดงายๆ แคไดสมผสกลนดอกไมหอมๆกเปนความสข

อยางหนง นเปนอกแงหนงของการอยกบปจจบน ซงกอให

เกดอานสงสทด

ปจจบนยงหมายถงสงทเราก�าลงท�าอยในขณะนดวย

อย กบปจจบน คออย กบสงทเราท�า ในขณะนเราก�าลง

ฟงค�าบรรยายอย ใจเรากอยกบการฟงค�าบรรยาย ใจเรา

ไมไปท�าอยางอน ไมไปคดวางแผนลวงหนา วาอาทตยหนา

จะท�าอะไร ใจเราไมมวกงวลกบงานทยงคงคางอย ใจเรา

ไมไปจดจออยกบเสยงทดงมาจากขางลาง หรอไมไปจดจอ

อยกบเสยงไกขน ใจเราอยกบการฟงค�าบรรยาย เรยกวา

อยกบปจจบนเหมอนกน พดงายๆกคอวา ตวอยไหน ใจก

อยนน เราลางจาน รดผา ท�าครว หนผก นคอสงทก�าลง

ท�าอยในปจจบน ใจกอยกบสงนน ใจไมออกไปนอกตว ใจ

ไมแลนกลบไปอดต ไมทะยานสอนาคต แตอยกบงานทท�า

ไมหนไปท�าอยางอน เชน ตวก�าลงหนผก ลางจาน แตใจ

นกถงงานทอดกฐนเดอนหนา อยางนเรยกวาไมอย กบ

ปจจบน

89

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

บางคนท�าหลายอยางพรอมกน นกไมอยกบปจจบน

ก�าลงกนขาวอย แตตามองไปทโทรทศน หฟงขาว หรอไม

กคยโทรศพทไปดวย วนวายไปหมด แถมยงท�าไมไดดสกอยาง

การทเราฝกท�าทละอยางๆ กายท�าอะไร กใหใจอยกบสงนน

เปนการฝกใจใหอยกบปจจบน ท�าใหเกดความรสกตว รตว

วาก�าลงท�าอะไรอย นนแหละคอการอยกบปจจบน แมท�า

ไดยาก แตวาส�าคญมาก ปจจบนในแงน นอกจากหมายถง

สงทเรามแลว ยงหมายถงสงทเราก�าลงท�า

ปจจบนยงหมายถง กายและใจ รปและนาม ทเปนอย

ในขณะน ปจจบนคอการระลกรกาย ระลกรใจ หรอพด

90

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

งายๆคอ ไมลมกาย ไมลมใจ เพราะกายและใจคอปจจบน

จรงๆ ไมมอะไรทเปนปจจบนเทากายและใจอยแลว แมแต

ของนอกตว ทรพยสมบตกยงไมใชปจจบนชดๆ เทากบ

กายและใจ อยกบปจจบนคอ ระลกรกายและใจ ไมลมกาย

ไมลมใจ อนนคอสงทท�าไดยากกวาอยางอน บอยครงเรา

ท�าอะไรกตาม มกลมกายลมใจ แมแตการฟงธรรมอยใน

ขณะน ฟงไปๆบางทลมกายวาก�าลงนงอย เพราะใจอาจ

ก�าลงนกทบทวนหรอไตรตรองถงสงทไดฟงมา เมอกตด

ประโยคหนงไมคอยเขาใจ กเฝาครนคดอยกบประโยคนน

วาหมายความวาอะไร อนนกเรยกวาลมใจไปแลว เพราะวา

ใจหลดเขาไปในความคดกยงไมร ตว รวมทงไมร ดวยวา

ผบรรยายพดอะไรไปถงไหนแลว การอยกบปจจบนในแงน

จงหมายถงการรกายรใจในปจจบน

รกายคอรวาก�าลงท�าอะไรอย ไมใชคดเอา หรอไมใช

บอกกบตวเองวาก�าลงท�าอะไรอย แตมนรสกจรงๆวาก�าลง

ท�าอะไรอย รสกวาก�าลงนงอย โดยทไมตองบอกตวเองวา

ฉนก�าลงนงอย กระพรบตากรวาตวเองกระพรบตา ไมตอง

ไปคอยจองวาเมอไหรจะกระพรบตา เวลาใจเผลอคดไป

เขาไปอยในความคด หรอถล�าจมเขาไปในอารมณ กร รแลว

91

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

กพาใจกลบมาอยกบปจจบนได ไมลมกายไมลมใจ เมอ

ไมลมกายไมลมใจ ใจอยกบเนอกบตว กจะเกดความรสก

ตวขนมา ความรสกตวเปนเครองหมายแสดงวาเราก�าลง

อยกบปจจบน ถาไมรสกตว เพราะใจไปอยกบอดต เพราะ

ไปอยกบอนาคต เพราะไปมองคนอน หรอวาถล�าเขาไปใน

ความคด ถล�าอยในอารมณ ทงหมดนไมใชปจจบน แตเมอใด

กตามทใจกลบมาอยกบเนอกบตว กจะเกดความรสกตวขน

ความรสกตวเปนเครองชเครองแสดงวาอยกบปจจบนได

หรออยกบปจจบนเปน

นเปนเรองทตองฝก เพราะเปนการอยกบปจจบนท

ละเอยดออนมาก ตองอาศยการเจรญสต พดถงสต ทจรง

เรากมกนทกคน เพราะวาสตคอความระลกได ระลกไดวา

เชานเราจะกนขาวกโมง ระลกไดวาเมอเสรจอบรมแลว เรา

จะไปไหนตอ ระลกไดวาตอนบายเรามนดอะไรกบใครบาง

หรอระลกไดวาเราวางรมไวทไหน เวลาท�างานเพลนๆ สกพก

กระลกขนมาไดวานดเพอนเอาไว หรอตมน�าเอาไวในครว

จะขบรถแตหากญแจรถไมเจอ แลวกนกขนมาได วาเอาไป

วางไวขางเตยง หรอวางไวในหองครว อนนเปนระลกไดทงนน

นคอสต แตเปนสตหรอความระลกไดในเรองนอกตว

92

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สงทเราตองมแตมกจะขาดกน กคอระลกไดในเรอง

ตวเอง ไดแกเรองกายเรองใจ เรองรปเรองนาม การม

สตจะท�าใหเราไมเผลอเขาไปในความคด ไมเผลอเขาไปใน

อารมณ ถาเราเผลอเขาไปในอารมณเมอไหร เชน เครยด

โกรธ จะมหลงตามมาเลย หลงวาฉนโกรธ หลงวาฉนเครยด

ความจรงแลว ฉนไมไดโกรธ ฉนไมไดเครยด ความเครยด

ไมใชตวฉน ความโกรธไมใชตวฉน ถามสตจะเหนชด วา

มความเครยดอย ในใจ ไมใชฉนเครยด แตจะเหนวาม

ความเครยดอยในใจ

“ฉนเครยด” กบ “ฉนมความเครยด” สองอนน

ไมเหมอนกน ฉนเครยดกคอความเครยด เปนตวฉน แตวา

ฉนมความเครยด หรอเหนวา ฉนมความเครยด ในแงน

ความเครยดเปนเพยงอาการอยางหนงทเกดขนในใจ แต

ไมใชตวฉนทงหมด คลายกบทบอกวา ฉนมมะเรงอยในตว

ซงตางกบค�าพดวาฉนเปนมะเรง มะเรงเปนเรองของกาย

เทานน ไมใชเปนเรองของใจเลย แตพอบอกวาฉนเปนมะเรง

เขา มะเรงกลายเปนเรองของใจดวย มมะเรงในใจแลวตอนน

กคอทกขทงกาย ทกขทงใจ แตถามสตร กาย รใจ พอม

ความเครยด มความโกรธ มความเบอ จะเหนวามนเปน

93

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

สภาวะหนงทเกดขนกบใจ หรอเวลาเจบ เวลาคน เพราะยง

กด กเหนวามความคนเกดขน แตความคนไมใชตวฉน เปน

เรองของกายเทานน

ถาเราไมลมกายไมลมใจ กจะแคเหน แตจะไมเขาไป

เปน อยางทหลวงพอค�าเขยนทานไดพดย�าอยเสมอ ฉน

เครยดกบฉนเหนความเครยดมนตางกน ถาลมกายลม

ใจ กจะเขาไปในความเครยด เขาไปในความปวด กลาย

เปนผปวด ทงๆทแคปวดกาย แตวาพอเปนผปวด ใจมน

กปวดดวย พอเขาไปในความเครยด ทงทความเครยดเปน

อาการอยางหนงของใจ แตถาไมมสต กจะรสกวาฉนเครยด

คอมการปรงตวฉนขนมาเปนเจาของความเครยด หรอเปน

ผเครยด แตถาเรามสตรกายรใจ เหนกายเหนใจ กจะเหน

ตอไปวา กายไมใชฉน ใจกไมใชฉน กายไมใชเรา ใจกไมใช

เรา จะเหนมากขนไปเรอยๆ เหนไปถงขนวา ทคดวาเปนเรา

หรอตวกนน เปนสงทถกปรงขนมา ลมกายลมใจเมอไหร

ตวเรากเกดขน แลวเรากจะกลายเปนเจาของความเครยด

ความโกรธ ความปวด ความเจบขนมา คราวนกเลยทกข

ไปใหญเลย

94

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เพราะฉะนนถาไมอยากทกขกตองเรมตนจากการฝก

ใหระลกรกายและรใจในปจจบน ไมลมกายไมลมใจ ไม

ถล�าเขาไปในความคด ไมถล�าเขาไปในอารมณ แลวกจะ

เหนสงทเกดขนกบกายและใจตามทเปนจรง จะไมเอาความ

ทกขของกายมาเปนความทกขของฉน ไมเอาความทกขท

เกดขนในใจมาเปนความทกขของฉน หรอปรงตวฉนขนมา

เปนเจาของความทกขเหลานน นเปนสงทคนหลงไปมาก

ทงหมดนเรมตนจากการทเราลมกายลมใจ หรอลมตว พอ

ลมกเลยหลง พอหลงกท�าใหลมตวมากขน ทแรกมนลม

กอน ลมสงทท�า ลมกายลมใจ เลยเขาไปในความคด ถา

เปนเรองไมด กปรงแตงอารมณขนมา เปนความไมพอใจ

แลวลกลามเปนความหงดหงด กลายเปนความโกรธ จาก

95

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

ความโกรธ กโมโห หลดปากดาไป เผลอไปท�าลายขาวของ

อนนเพราะหลงเขาไปในความคดกเลยลมตว แตทหลงเขา

ไปในความคด กเพราะลมกายลมใจตงแตแรก เพราะลม

จงหลง และเพราะหลง กเลยลมหนกเขาไปใหญ

ถาเราสามารถอยกบปจจบนเปนในทกแงมม จนกระทง

มาถงจดทเรยกวาไมลมกายไมลมใจ กจะท�าใหเราสามารถ

อยกบปจจบนไดอยางมความสข โดยไมหลงตดในความสข

นนดวย เพราะถาตดความสขเมอไหรเรากลมและหลง

ไดเหมอนกน มลมเยนๆ พดมา เกดสขเวทนาขนกซมซาบ

ดมด�าในความสขนน นเรยกวาลมใจแลว หลดเขาไปใน

สขเวทนา อยากอยในภาวะนนนานๆ อยางนจดวาเปน

ความหลงอยางหนง เพราะท�าใหหลดจากปจจบนไป

ก�าลงท�าอะไรอย ไมร เรองแลว แมจะเปนชวขณะทหลด

เขาไปในเวทนาหรออารมณนน แตกเปนความหลงอยางหนง

แตถ าเราร ตวเมอไหร กจะกลบมาเหนความสข เหน

สขเวทนา แตไมใชเปนผสข ฉนมความสข แตฉนไมใชเปน

ผสข เปนสขกหลงเหมอนกนนะ เหมอนกบเปนทกข สงท

ควรท�าคอเพยงแตเหนวามทกขหรอเหนวามสข เกดขน

กบกายเกดขนกบใจเทานน

96

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ดงนนถาเราอยกบปจจบนในมตนได กจะเกดปญญา

ขน ซงจะท�าใหเราเหนปจจบนตามความเปนจรง จนเหนถง

ขนวาตวเราหรอตวกเปนเพยงสงทถกปรงแตงขนมา ความ

ส�าคญมนหมายวาเปนเรา กเปนการปรงแตงขนมา ความคด

วาเราสขเราทกข กเกดจากการปรงแตงขนมาเชนกน

เพราะวาสขทจรงกไมใชเรา ไมวาเกดขนกบกายหรอเกด

ขนกบใจกตาม มนกไมใชเรา อนนเปนความจรงทเราจะตอง

มองใหเหนเปนล�าดบไป แตกอนอน ตองใหรเทาทนอารมณ

ความร สกใหได การทเราจะร เทาทนอารมณความร สก

จนกระทงไมหลง หรอไมลม กตองหมนเหนบอยๆ เหนแบบ

ยอมรบมนได

ยอมรบในอารมณทเกดขน อารมณอะไรกตาม จะด

หรอไมดกตาม เรากยอมรบมน สวนใหญเราจะยอมรบ

แตสงทด สงไมดเราไมยอมรบ เชน ความหงดหงด ความ

โกรธ แตถาเราวางใจเปนกลางได คอเหนอยางเปนกลาง

อยางทหลวงพอเทยนบอกวา รซอๆ รเฉยๆ เมอเหนบอยๆ

เหนบอยๆ กจะจ�าอารมณตางๆทเกดขนได แตกอนไมเคย

เหนเลย เพราะเกดขนทไรกถกมนลากจงไป มนฉดลากใจ

เขาไปในอารมณนนทกท เหมอนคนทมาคอยลอ มาคอย

97

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

ลวงวามาทางนส แลวกจงมอเราไป เสรจแลวพอไปในมมอบ

กปลนทรพย ขโมยเงนเราไป พอเราออกมา เดยวมนมาอก

แลว แลวกมาลากมาจง มาชกชวนเราไปอก พอเขาไปใน

มมอบมนกปลนทรพยเรา ท�าอยางนครงแลวครงเลา ท�าไมเรา

ถงยอมใหท�า กเพราะเราจ�าไมไดวานผราย นขโมย ความจ�า

เราสนหรอไมมความจ�าเลย

มคนแบบนเยอะนะ ความจ�าสน เหนแปบเดยวกลม

แลว มคนหนงความจ�าสนมาก ไปหาหมอ หมอตองแนะน�า

ทกครงวาเขาชออะไร พอหมอไปเขาหองน�า ๕ นาท กลบมา

คนไขจ�าไมไดอกแลวกตองแนะน�าใหมอกวาเขาชออะไร หมอ

ตองแนะน�าวาชออะไรทกครงไป เรากเปนพวกความจ�าสน

เหมอนกน โดนอารมณมนลาก มนหลอกไป เหมอนกบโจร

ทชกชวน ลอหลอกเราไปในมมอบ แลวกปลนทรพย พอ

เจอใหมเรากจ�าไมได วานคอโจร มนกเอาขโมยเงนเราไปอก

แตตอมาพอเราเจออยางนบอยๆ เราเรมจ�าได เรมรวาน

ผรายนะ คราวนจะมาชกจง จะมาจงมอเราไป เราไมไปแลว

ใหมๆ อาจจะเชอมน แตพอไปถงกลางทาง เรากนกขนมาได

นโจร พอนกไดเรากสะบดมอหลดออกมา แตตอนหลงเพยงแค

มนเรมจงมอเราเทานนแหละ เรากจ�าไดและไมไปกบมนแลว

98

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

มสตกคอระลกได ไมหลงเชอไปตามอารมณและ

ความคด แตกอนเคยถกความโกรธ ความเบอ ความเครยด

ทเกดขนหลอกลอไปเปนประจ�าจนถล�าไปนาน แตตอนน

ร แลว จ�าไดแลวกไมหลงเชอมน ไมยอมใหลากจงไป

ตอนหลงกเรมวางระยะกบมน มนจะมาชกจงเรา เราไมไป

เรายนอยหางๆ จะหลอกเราไปไหน เราไมไปไมหลงเชอ

ทงนเพราะจ�าไดวามนชอบหลอกเรา การฝกสตท�าใหเราร

และเหนอารมณบอยๆจนจ�าได พอจ�าไดแลว คราวตอไป

มนมาอกเรากไมถล�าไปตามมน เรากแคมองอยหางๆ เหน

แตไมหลงเขาไปในอารมณนน กท�าใหเราอยกบปจจบนจรงๆ

99

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

คอไมทงกายไมทงใจ ไมลมกายไมลมใจ เพราะกายและใจ

คอปจจบน สวนอยางอนไมวาจะเปนความคดหรออารมณ

ตางๆ เปนสงปรงแตง ของหลอก ไมใชเปนของจรง ไมใช

ปจจบน

เพราะฉะนนเราตองไมรงเกยจ ไมผลกไส เวลาอารมณ

หรอความคดตางๆเกดขน เราไมปฏเสธ เราถอวาสงเหลาน

เปนครสอนเรา ใหเราจ�าไดแมนย�า ใหเรารเทาทนเขาได

ไวขน เหมอนกบภมคมกนในรางกาย ทพอเจอเชอเขามา

แคครงเดยวกจ�าได คราวหนามนมาอก จะเปนเชอหวดหรอ

อหวาตมนกท�าอะไรเราไมไดแลว เพราะภมคมกนรางกาย

ของเราท�างานไวมาก เนองจากจ�าไดวานเปนเชอโรค เพยง

เจอเชอโรคแคครงเดยว ถามาอกมนจ�าไดแลว แตใจของเรา

กวาจะจ�าอารมณได จนกระทงไมถล�าเขาไปในอารมณนน

ตองเจอหลายครง เจอครงแลวครงเลา เจอเปนสบ เจอ

เปนยสบ เจอเปนรอยครงถงจะจ�าได แตวากตองยอมเสย

เวลา อยาไปรงเกยจ อยาไปปฏเสธผลกไสอารมณตางๆ

ทเกดขน อยาไปเลอกทรกมกทชง วาอยางนดฉนเอา

อยางนไมดฉนไมเอา ทกอยางเปนครสอนเราไดทงนน

ไมวาบวกหรอลบ ความยนดหรอยนราย กสอนเราได

100

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

แตกอนเราเผลอไปยนรายกบอารมณทไมนาพอใจ เผลอก

ไมเปนไร รตวเมอไหรกท�าใหม อยาไปยนรายมนอก ยนด

กบอารมณทนาพอใจกเหมอนกน ทแรกกเผลอยนด เผลอ

กไมเปนไรขอใหร ตอไปกจะไว ไมยนดกบมน

นเรยกวาระลกรในกายและใจ ไมลมกายไมลมใจ

โดยเฉพาะลมใจ จะลมไดงายมาก แตถาลมใจแลว มนกลม

กายดวย เชน เราถล�าเขาไปในอารมณ ถล�าเขาไปในความ

คด กลมไปแลววาก�าลงท�าอะไรอย กนขาวกไมรวากนขาว

เพราะใจไปอยกบความคดปรงแตง เดนกไมรวาเดน เพราะ

วาใจก�าลงกงวลถงงานการทคงคางอย

ขอใหเราเขาใจเรองการอยกบปจจบน อยกบปจจบน

ใหเปน มทงระดบทงทหยาบ ไปจนถงระดบทละเอยด ทง

ระดบทงาย ไปจนถงระดบทยาก แตกไมเกนความสามารถ

ของเราทกคน

101

อ ย ก บ ป จ จ บ น ใ ห เ ป น

การรทนจตใจของตวเองนอกจากเราจะตอง

รทนอารมณทเกดขนแลวเราตองไวพอทจะสาวลงไปจนเหนตวการทอยเบองหลง

อารมณหรอความคดฉะนนการเจรญสตจงมความส�าคญมาก

102

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

103

ร ท น ก เ ล ส

ใจนเปนใหญ แตหากวาเราเปดชองใหกเลสครองใจ กเลสกกลายเปนใหญแทน ถงตอนนนแลวใจกตองคลอย

ตามกเลส ธรรมชาตของใจ โดยเฉพาะใจทไมมการอบรม

มกจะคลอยตามกเลส ยงอยในสงแวดลอมทกระตน ยวย

ปลกเรา กจะท�าใหคนเราหลงตามกเลสไปไมมทสนสด กเลส

มนกฉลาดเสยดวย สามารถปรงแตงเหตผลจนแมแตคนทม

การศกษา หรอคนทมความรกยงคลอยตามกเลสได เชน

เหนคนก�าลงเดอดรอน ก�าลงล�าบากอยตอหนาตอตา แทนท

จะเขาไปชวยเหลอเขา กเลสกอาจจะสรรหาเหตผลมาอาง

วาเปนกรรมของสตวบาง หรอวาชวยเขาแลวเราไดอะไร

รทนกเลส

104

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เมอมขออางอยางนแลว กสามารถเมนหนาหนไดอยาง

สะดวกใจ บางทมนกหาอบายสนองความเหนแกตว เชน

ก�าลงนงรถเมลหรอรถไฟฟา เผอญมคนแก เดก หรอคนทอง

มายนอยใกลๆ กแกลงท�าเปนไมเหน แกลงหลบบาง จะได

ไมตองลกใหเขานง อยางนเรยกวาตามใจกเลส เดยวนม

แบบนเยอะ การตามกเลส หรอถกกเลสจงไป ไมวาจะเปน

ความโลภ ความโกรธ หรอความหลง

ดวยเหตนการปฏบตในพทธศาสนาจงเรมตนดวย

การตานกเลส ไมใชตามกเลส เรมตงแตทาน การใหทาน

เปนการตานกเลสโดยตรงเลย ปกตคนเรายอมมความ

หวงแหนเงนทอง อยากเกบสะสมใหมาก ไมอยากแบงปน

พระพทธศาสนาจงสอนเรองการใหทาน เพอท�าใหกเลส

สวนทเปนความตระหนบรรเทาเบาบาง เปนการทวนกระแส

กเลส อยากย�าวาเราไมไดใหทานเพยงเพราะวาเรามจต

เมตตาเทานน แมจะไมมจตเมตตาเลย แตรอยวามกเลส

มความโลภ มความเหนแกตวอย ผ ฉลาดยอมพยายาม

สละออกไป ดวยการใหทาน การใหทานคอการตานกเลส

ฝายโลภะโดยตรง แตวาระยะหลงเราใหทานกนไมถกตอง

คอใหทานแลวกลบเพมพนกเลส เชน บรจาคหรอท�าบญ

105

ร ท น ก เ ล ส

๑๐ บาท กขอใหถกลอตเตอรเปนลาน ใหทานแตละอยาง

ท�าบญแตละอยางกหวงรวย หวงมงม อนนไมใชเปนการ

ตานกเลสแตกลายเปนตามกเลส การท�าบญอยางนจะได

ผลนอย การใหทานแบบนจะไมชวยท�าใหจตใจโปรงเบา

เพราะวาเปนการพอกพนกเลส แตถาท�าอยางถกตองแลว

คอใหเพอชวยเหลอเขาจรงๆ ไมหวงประโยชนเขาตว กจะ

ชวยบรรเทาอ�านาจของกเลสทละนอยๆ

นอกจากทานแลว ศลกเหมอนกน โดยเฉพาะศล ๕

ชดเจนมาก เปนการตานกเลสสวนทเปนโลภะ โทสะ โมหะ

โทสะ คอความโกรธ อยากจะท�าราย อยากจะเบยดเบยน

อยากจะเอาชวตเขา กมศลขอท ๑ มาคอยกนเอาไว สวนศล

ขอท ๒ กเปนการตานโลภะ คอ ความอยากขโมย อยาก

ชวงชงทรพยสนของเขา ศลขอท ๓ กเหมอนกน เปนการ

ตานราคะ คอความอยากจะแยงชงคนรกของเขา หรอลกสาว

ของเขา ศลขอท ๔ ตานโทสะทอยากท�ารายเขา ดวยการโกหก

พดเทจ ศลขอท ๔ ตานโมหะคอความหลง อนเกดจากการ

เสพสรายาเมา ศล ๘ หรอศล ๑๐ กมจดหมาย ท�านอง

เดยวกนคอเพอตานกเลส ไดแกความอยากเสพความสข

ความสขทางกาม เชน การกนอาหารปรนเปรอตน การ

106

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ประดบประดาดวยเครองหอม เสพสงบนเทงเรงรมย การ

ละเลนสนกสนาน หรอการเพลนในการนอน เปนตน ทงหมดน

เปนการตานกเลสทงนน

จากศลแลวกมาถงภาวนา ภาวนาม ๒ สวน เรยกวา

สมถภำวนำกบวปสสนำภำวนำ หรอวาสมถกรรมฐำนกบ

วปสนำกรรมฐำน สมถกรรมฐานยงเปนการตานกเลสอย

แตเปนการตานทแยบคายกวา เชน เมอมโทสะกเอาเมตตา

หรอกรณามาบรรเทาความโกรธ เวลาเราโกรธ จตใจจะรอนรม

แตพอเราตงจตปรารถนาด หรอแผเมตตาใหเขา ใจกจะ

เยอกเยน เหมอนกบวาเอาน�ามาดบไฟ หรอเวลาเกดตณหา

ราคะขนมา วธการแบบสมถะกคอ พจารณาอสภกรรมฐาน

นกถงซากศพหรอความไมงามของรางกาย กจะท�าใหราคะ

ฝอลง เพราะเจอธรรมะคปรปกษ ราคะตองเจอกบอสภะ

นกเปนการตานกเลสแบบหนง เปนการทวนกเลส จะ

เรยกวาเปนการ “ยอนศรกเลส” กได เวลาหลงใหลมวเมา

เพลดเพลนในความสข กนกถงความตาย คอพจารณามรณสต

ท�าใหเกดความสงเวช เกดความตนตระหนก หรอเกดความ

กลวขนมา ท�าใหความหลงใหลเพลดเพลนในความสขฝอลง

ถาจตฟงซาน กใชวธบงคบหรอก�าหนดจตใหอยกบสงใด

107

ร ท น ก เ ล ส

สงหนง เชน ลมหายใจบาง ทองพองยบบาง ความฟงซาน

กสงบลงไปได ทงหมดนเรยกรวมๆวาเปนการตานกเลส

เหมอนกน แตวาเปนการตานดวยการบงคบควบคมจต ไมใช

การบงคบควบคมกายหรอวาจา เหมอนกบทานและศล

แตถามวาเทานพอไหม แทนทจะตามกเลส กตานกเลส

แคนยงไมพอนะ ดวยเหตนจงตองมวปสสนากรรมฐาน

วปสสนากรรมฐานไมใชการตานกเลส แตเปลยนมาเปนการ

รทนกเลส ตรงนคนทถนดกบการตานกเลส อาจรสกวาท�ายาก

เพราะวาถกฝกมาใหตานกเลสอยางเดยว โดยเฉพาะคนท

ใฝธรรมะ เราถกสอนมาวาตองตานกเลสอยางเดยว ทานกด

ศลกด หรอการกดขมอารมณทเปนอกศล ลวนเปนไปเพอ

ตานกเลสทงนน ดงนนพอมาท�าวปสสนา หรอเจรญสต-

ปฏฐาน ซงเปนบาทฐานของวปสสนา กยงอดไมไดทจะตาน

กเลส เวลามความโกรธ ความหงดหงดเกดขน หรอแค

ความฟงซานเกดขน กจะเขาไปจดการกบมน ดวยการกดขม

เวลามนวรณเกดขน เชน ความงวงเหงาหาวนอน (ถนมทธะ)

ความฟงซาน (อธจจกกกจจะ) ความลงเลสงสย (วจกจฉา)

ความปรงแตงทางกาม (กามฉนทะ) หรอความหงดหงด

ขนเคองใจ (พยาบาท) นกปฏบตจะมองวานวรณเหลานเปน

108

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

กเลสทจะตองกด ตองขม ตองจดการ แตใชวธนอยางเดยว

ไมพอแลว จะตามกเลสกไมใช จะตานกเลสตะพดตะพอ

กไมถก โดยเฉพาะในขนของการบ�าเพญทางจต ทเรยกวา

วปสสนาหรอสตปฏฐาน ถงขนนตองยกระดบมาสการรกเลส

หรอรทนกเลสแทน อนนจะเรยกวาเปนทางสายกลางกได

พอปฏบตมาถงจดหนง ตามกเลสกสดโตง ตานกเลส

กสดโตง ถามาถงขนเปนวปสสนาแลว เราจะตองยกจตมาส

ทางสายกลาง คอรทกอยางทเกดขนกบใจ รความเปลยนแปลง

ของใจ ทจรงกรวมไปถงกายดวย ไมวาทกขเวทนาหรอสข

เวทนากตาม พอมาถงขนทเปนการเจรญสต หรอวปสสนา

แลวจะไมมการเลอกทรกมกทชง ในขนสมถกรรมฐาน เรา

ยงเอาเมตตามาขมโทสะ เอาอสภะมาขมราคะ แตพอถง

จดทเปนการเจรญสตปฏฐาน เพอเปนบาทฐานสวปสสนา

เราตองเปลยนวธการ คอหนมาเรยนรทจะดใจของตนอยาง

เปนกลาง อะไรเกดขนกสกแตวาร ไมตองไปท�าอะไรกบมน

รเฉยๆ โกรธกร ดใจกร ชอบกร ชงกร ยนดกร ยนรายกร

ตรงนดเหมอนงาย เพราะวาไมตองท�าอะไรนอกจากร แตวา

ความเคยชนเดมๆ ท�าใหเราอดไมไดทจะเผลอใชวธการเดมๆ

กคอไปกด ไปขม ไปตานกเลส

109

ร ท น ก เ ล ส

เราตองลองปรบใจเสยใหม เพราะวาการปฏบตธรรมก

มวธการเฉพาะตวในแตละขนแตละตอน ในทางพทธศาสนา

เราจะมค�าวาธรรมานธรรมปฏบต คอปฏบตธรรมสมควร

แกธรรม ทานและศลเราท�ามามากแลว กควรท�าตอไป แต

พอมาถงเรองของการบ�าเพญทางจต โดยเฉพาะการเจรญสต

และปญญา เราตองเรยนรวธทจะรทนกเลสบาง ไมจ�าเปน

ตองไปกดขมหรอตานกเลส ทางสายท ๓ ส�าคญมาก เพราะ

วาการรทนกเลส เพยงแตด หรอเหนมนเฉยๆ เทานกม

อานภาพมาก การจะสกบกเลส บางทกไมไดท�าดวยการ

ตานมน หรอเลนงานมน เพยงแตร เพยงแตเหนเฉยๆ มนก

110

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ลาถอยไปได โดยทเราไมตองไปท�าอะไรกเลสเลย เวลาโกรธ

เราเหนความโกรธเกดขน มนกดบไป ทจรงจะวาดบมนก

ไมถก เพราะถงเราไมมสตดมน มนกดบเองอยแลว แตปญหา

คอมนดบแลวกเกดใหมอก เพราะวาธรรมชาตของอารมณ

ทงหลาย ทงรปธรรมและนามธรรม มนเกดแลวดบ พอเกดปบ

กดบปบ แตพอมสตรปบ มาขวางกลาง มนกไมเกดขน มนดบ

อยแลวนะ แตพอมสตร มนกไมเกด ท�าไมมนถงไมเกด

เพราะวาสตเปนกศล พอมกศลเกดขน อกศลกเกดขนไมได

แตวาเราไมถนด ไมคนกบการท�าอยางน เราจงพยายามเขาไป

ตานมน พยายามผลกไสมน แตเราลมไปวา ถาเราท�าอยางนน

กงายทจะถล�าเขาไปอยในอ�านาจของมน อารมณพวกน

เหมอนกบมกาวตดอย พอเราเอามอผลกมน ปรากฏวามอเรา

ตดมนเลย เกดการยดตดขน แลวมนกลากเราไปตามอ�านาจ

ของมน

เปรยบเทยบใหเหนชดเจน สมมตวามรถคนหนงหรอ

ซงทอนหนงขวางหนาบาน เราอยากจะเขนหรอดนใหมน

ไปไกลๆ แตวายงเขนยงดน ตวเรากยงแนบชดสนทกบรถ

หรอทอนซงใชไหม อยากผลกใหมนไปหางๆ แตเรากบมน

กลบยงใกลชดกน ท�านองเดยวกน พอเราพยายามผลกไส

111

ร ท น ก เ ล ส

ความคดฟงซาน สงทเกดขนกคอ ยงผลกไสมนกยงโผล

ยงผด ยงหามกเหมอนยงย ทเปนเชนนนกเพราะใจทอยาก

ผลกออกไปนนเปนใจทเจอดวยกเลส คอความโลภ ความ

อยาก มนเปนอกศล อกศลเมอเจอกบอกศลกเสรมกนพอด

ท�าใหมนมก�าลงเพมขน แตถาหากเรามสต คอเหนมน

เฉยๆ ดวยใจเปนกลาง ไมมความรงเกยจ หรอความอยาก

ผลกไสเจอปนอย กจะเปนกศลลวนๆ เมอเปนกศลลวนๆ ก

ไมเปดโอกาสใหอกศลเกดขนได แตถาเราอยากจะผลกมน

ออกไป อยากจะกดขมมนใหหายไป ขณะจตนนเจอดวยอกศล

จงกลายเปนเชอใหกบอารมณอกศลทเราอยากจะผลก

เทากบไปเตมเชอใหมน เหมอนกบเราอยากจะดบไฟ แตเรา

เอาน�าทผสมน�ามนเทลงไป แทนทไฟจะดบมนกลกโพลง

เพมขน

ดวยเหตน การจดการหรอเกยวของกบกเลส เราตอง

เรยนรวธการอกขนหนงดวย กคอการรทนกเลส โดยรเฉยๆ

วธนมอานภาพ พระพทธเจาหรอพระสาวก เวลาถกมาร

ไมวากเลสมารหรอเทวปตตมารมารงควาน วธหนงททาน

ใชบอยกคอ การรทน หรอการบอกใหมารนนรวา ทานรทน

มาร มารมอบายหลายอยาง ทจะท�าใหผปฏบตเลกท�าความ

112

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เพยร ในพระไตรปฎกหมวดทชอมารสงยตต พดถงอบาย

หลากหลายของมาร เชน หลอกใหกลว โดยปลอมมาเปน

พญาชางบาง เปนงยกษบาง ท�าใหเกดแผนดนไหวบาง

หรอไมกมาลอหลอกใหเขว คราวหนงขณะทพระพทธเจา

ยงทรงบ�าเพญเพยรอย หลงจากทรงละการบ�าเพญทกรกรยา

แลว มารกมาชวนใหพระองคกลบเขาหาทกรกรยา โดยบอกวา

ทางนถกแน แตพระองคกปฏเสธ เพราะรวานเปนอบายของ

มาร บางครงพระองคก�าลงบ�าเพญเพยรอย มารบอกวา ทาน

สะสมบญมากแลว ทานจะบ�าเพญเพยรอกท�าไม มารมา

หลอกอยางน พระพทธเจาซงตอนนนยงไมตรสร กบอกวา

เราไมไดมความตองการบญแมแตนอย ทานควรไปบอกแก

ผตองการบญดกวา มาถงตรงนพระองคไมตองการบญแลว

พระองคปฏบตเพอมงพนทกข คอเหนอบญเหนอบาป แม

เมอพระองคตรสรแลว มารกยงมาชวนใหพระองคกลบไป

ครองราชย มารจะปรากฏตวในรปลกษณตางๆกน เชน

เปนพราหมณบาง เปนดาบสบาง

พระสาวกกโดนมารหลอกหรอรงควานเชนกน บางครง

มารกมาชกชวนภกษณวาไปสวรรคดกวา อยาไปนพพาน

เลย สวรรคมสงงดงามมากมาย แตทานกปฏเสธไป บางท

113

ร ท น ก เ ล ส

มารกใชฤทธ เชนมาเขาทองพระโมคคลลานะ ทานบอกให

ออกไป มารไมยอมออก ทานจงพดกบมารวา “เรารจกทาน

ทานอยาคดวาเราไมรจกทาน” แคนแหละ มารกออกจาก

รางพระโมคคลลานะ ดวยความเสยใจทถกรทน อกคราว

หนงมารเขาสงพระพรหมเพอใหกลาวต�าหนพระพทธองค

พระองครวานเปนฝมอของมาร จงตรสวา “มารผมบาป

เรารจกทาน ทานอยาเขาใจวาเราไมรจกทาน” เพยงเทาน

มารกหยด สงหนงทมารกลวกคอ กลววาคนอนจะรทนอบาย

ของมาร มหลายครงทเมอพระพทธเจาหรอพระสาวก

รทน มารกลาถอยไปดวยความเสยใจ พรอมกบร�าพงวา

“พระพทธเจาทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา” คราวหนงมาร

มาแกลงพระสมทธ ดวยการท�าใหเกดแผนดนไหว พระสมทธ

ตกใจจงเลกท�าความเพยร รบไปกราบทลพระพทธเจา พระองค

ทราบวาเปนอบายของมาร จงตรสใหพระสมทธร พระสมทธ

กลบไปบ�าเพญเพยรใหม พอเกดแผนดนไหวอก พระสมทธ

กบอกใหมารรวาทานรแลววาเปนอบายของมาร มารพอไดยน

เชนนนกเสยใจ หยดรงควาน พรอมกบร�าพงวา “พระสมทธ

รจกเรา”

114

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

การรหรอเหนกเลสมารเฉยๆ รวามนเกดขนในใจ จง

มพลงมาก สามารถท�าใหมารลาถอยไปได โดยทไมตองใช

อทธฤทธเลย ถามวารทนมารดวยอะไร กรดวยสตหรอความ

ระลกได ทแลวมาเวลาเราเกดอารมณอกศลขนมา เรามก

จะตาน จะตอส แลวกพนตมน อนนนกดอย แตวายงไมพอ

เราตองเรยนรอกวธหนงซงใชในการบ�าเพญวปสสนา คอ

รหรอดมนเฉยๆ วธนไมใชของยาก เพราะวาเรามความ

สามารถทจะดหรอรใจอยแลว เราทกคนมสต สามารถร

ความเปนไปภายในใจไดอยแลว

อยาวาแตพวกเราซงเปนนกปฏบตเลย แมแตเดกๆก

มความสามารถเชนนอย มแมคนหนงเลาใหฟง วาวนหนง

ลกซงอายแค ๔ ขวบ ไมพอใจยามาก ทเอาดอกไมกระดาษ

ของตวเองมาผสมกน แทนทจะแยกคนละส แมอาสาวา

จะชวยแยกให แตลกกไมยอม ยนยนจะใหยาท�าใหเหมอน

เดม ปกตคนเปนแม ถารวาลกโกรธยา แมกจะบอกวาอยา

โกรธยานะลก มนไมด แตแมคนนไมท�าอยางนน แมถามวา

“ลกโกรธยามากใชไหมทมาท�าของลกเสย ไหนลกบอกแมซ

วาลกโกรธยาแคไหน เทานหรอ” แลวแมกกางมอออกเลกนอย

เดกยงเงยบ แมจงกางมอใหญกวางแบบเทาฟา คราวน

115

ร ท น ก เ ล ส

ลกกางมอออกเทาฟาเหมอนแม แสดงวาลกโกรธยาเทาฟา

แถมยงบอกแมใหไปบอกยาดวยวาลกโกรธยาตงเทาน

ถาเปนแมทวไปกตองตกใจทลกโกรธยาเทาฟา แตแมไม

ตระหนก แมบอกลกวาไดเลยลก แมจะไปบอกยาให พด

แคน ลกกเดนจากไปราวกบไมมอะไรเกดขน แมไมไดสอน

ลกใหตานกเลส หรอใหกดขมความโกรธ แตแมท�าหนาท

เปนกระจกสะทอนใหลกเหน วาตวเองมความโกรธแคไหน

พอเดกเหนปบ สตเกดขน ความโกรธกคอยๆหายไป

แมคนหนงกเลาคลายๆกน ลกชอนองเพลง อายแค

๓ ขวบครง เสยใจเพราะกบตาย รองไหไมหยด ทแรก

แมกใชวธปลอบใจ แตพดอยางไรกไมไดผล แมเลยเปลยน

วธใหม โดยท�าหนาทสะทอนความรสกของลก แมพดกบ

ลกวานองเพลงเสยใจทกบตายใชไหม นองเพลงกพยกหนา

เสรจแลวแมกนงอยขางๆกบลกเงยบๆ ไมไดบอกลกเลย

วาอยาเสยใจนะลก มนเปนอนจจง ทกขง อนตตา ถาพด

อยางนนเดกไมรเรองนะ แมเพยงแตใหเดกรบรความรสก

ของเขาโดยทแมเปนตวสะทอน พอแมพดอยางน เดกกเหน

ความรสกของตววาก�าลงเสยใจทกบตาย ความรสกตวก

เกดขน พอความรสกตวเกดขน ความเสยใจกคอยๆหาย

116

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ไป แมก�าลงสอนลกใหรทนกเลส ใหรทนอารมณอกศล น

กเปนวธการแบบพทธ สวนใหญเราจะใชวธการสอนใหเดก

ตานกเลส ซงกดอย แตวามนไมใชเปนวธเดยวทใชได ยงม

วธอนคอการท�าใหเดกรตว วธการนใชไดไมวาเดกเลกหรอ

เดกโต เพอนคนหนงเลาใหฟง ลกสาวอาย ๑๒ มาขอเงน

แมเพอซอของเลน เปนไมโครโฟน พอกดปมจะมเสยงเพลง

ออกมา เหมอนกบวาเรารองเพลงได แมถามวาเทาไหร เดก

ตอบวา ๔๐๐ บาท แมตกใจ บอกวาแพงนะ ๔๐๐ บาท แต

ลกกรบเราจะเอาใหได แมกไมคานลกนะ แตตอรองกบลกวา

แมจะใหเงนลกนะ แตมเงอนไข ๒ ขอ หนงแมจะหกเงน

คาขนมลกวนละครงหนงจนครบ ๔๐๐ บาท สอง ทกเยน

117

ร ท น ก เ ล ส

กอนกลบบานแมอยากใหลกดไมโครโฟนอนนน แลวกดใจ

ของลกทอยากไดไมโครโฟนดวย ผานไปได ๔ วน ลกกมา

บอกแมวาไมเอาละ แมถามวาท�าไมละ ลกอยากไดไมใช

เหรอ เดกบอกวาเบอแลว เอาคาขนมเอาไปท�าอยางอนดกวา

เสยดายเงน ลกดใจตามทแมบอก พอมาดความอยาก กเหนวา

ความอยากคอยๆคลายไป เพราะความอยากมนไมเทยง

วนแรกกอยากไดมาก พอวนท ๒ ความอยากกลดลง พอถง

วนท ๔ ความอยากกแทบจะเปนศนย แลวเดกกไดคดวาเงน

๔๐๐ บาทแพงไป เอาเงนไปท�าอยางอนดกวา

ปกตเวลาแมเจอลกรบเราอยากไดของเลน วธการทแม

ทวไปใชกคอตดร�าคาญ ใหเงนลกไปเลย อนนเรยกวาตาม

กเลส แมบางคนกใชวธตานกเลส หามลกวาอยาซอเลย มน

แพง แตแมคนนมอบายดกวานน ลกจะซอกซอได แตวาให

ลกไปดของแลวกดใจดวย เปนธรรมชาตของจตอยแลว พอ

มสตดใจ กจะเหนเลยวาความอยากมนไมเทยง ถงแมไมด

ความอยากกไมเทยงอยแลว แตพอดใจ กจะใหเหนชดยงขน

วาความอยากคอยๆหายไป อกอยาง พอมสตดใจ เหนความ

อยาก ความอยากกคลายไป หรอปลอยวางได นเปนวธท

ใชได แมกระทงกบเดก กสามารถฝกใหเดกมสตได

118

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

มวธการหลายอยางทพอแมสามารถใชกบลกได เชน

ลกโกรธ แมกถามวาลกโกรธใชไหม ลกตอบวาใช แมถามวา

โกรธแคไหน เสรจแลวกเอาสมาระบาย โกรธแคนใชไหม

เอาสระบายลงไปในกระดาษ โกรธแคนใชไหม ลกบอกไมใช

มนโกรธมากกวาน ลกกเอาสละเลงเขาไปใหญ ในแงหนงก

เปนการระบายความโกรธ แตในแงหนงกท�าใหเดกเหนความ

โกรธของตวเองอยางเปนรปธรรม พอท�าเสรจเดกกรตว พอ

รตวเดกกสงบลงได

เราเปนผใหญกสามารถท�าอยางนได และสามารถ

ท�าไดดดวย แตปญหาของผใหญคอผใหญมความคดซบซอน

ชอบหาเหตผลมาสนบสนนอารมณของตว เชนเรามกม

119

ร ท น ก เ ล ส

เหตผลมายนยนวา ทเราโกรธนนถกแลว สวนเดกมความคด

ทไมซบซอน พอรทนความโกรธ ความโกรธกเพลาลงเลย

แตผใหญจะไมยอมใหความโกรธทเลา มกสรรหาเหตผลเปน

ขออางวาสมควรแลวทโกรธ ตองโกรธใหมากๆ เพราะไอน

มนเลว มนชว เราจะสรรหาเหตผลมาเพอสนบสนนความ

โกรธ หรอหาเหตผลมาสนบสนนความอยากของเรา แทนท

มนจะเพลาลงเมอมสตรทนกเลส มนกลบพงโพลงขนมาใหม

เพราะเราไปปรงแตง ยงคนทมการศกษา กจะยงมความฉลาด

ในการสรรหาเหตผลมาปรงแตงหรอรองรบสนบสนนกเลส

ของตวเอง

เพอนคนหนงมคอมพวเตอรโนตบค เพงซอมาไดปเดยว

พอเจอโนตบ คตวใหม อยากไดขนมากจะหาเหตผลให

ตวเองวา โนตบครนนดนะ มนเบา ความเรวสง แถมเกบไฟ

ไดนาน เหมาะกบการเอาไปท�างานตางจงหวด คอทงๆทร

วาตวเองอยาก แตพอมเหตผลอยางนเขามา สตกกระเจงเลย

เพราะความอยากมก�าลงมากขน เพราะฉะนนเราตองรทน

เหตผลทถกปรงแตงมาเปนขออางดวย รทนลงไปวาเหตผล

ทงหมดนเปนขออางของกเลสทงนน กเลสมนกมเหตผลของมน

เหมอนกนนะ อยาไปคดวาเหตผลนนเกดจากปญญาบรสทธ

120

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

อยางเดยว ยงฉลาด ยงจบปรญญาสง กยงฉลาดในการสรรหา

เหตผลมาสนบสนน รองรบความตองการของมน ถาเรา

ไมรทนกเลส เรากจะถกมนหลอกไปเรอยๆ

ดงนนการรทนจตใจของตวเอง นอกจากเราจะตองรทน

อารมณทเกดขนแลว เราตองไวพอทจะสาวลงไปจนเหน

ตวการทอยเบองหลงอารมณหรอความคด การเจรญสตม

ความส�าคญมาก ประการแรกคอชวยปองกนไมใหกเลสเขามา

ครองจตครองใจ ไมใชเพราะผลกไส ไมใชเพราะรงเกยจ แต

เพราะร รแลวไมหลงเชอ พอมนหายไป ความสงบกมาแทนท

เราไมจ�าเปนตองกดขม เราเพยงแตเหน ใจกจะสงบ เปน

ความสงบโดยไมจ�าเปนตองหลบลหนหนาผคน หรอหนสง

เยายวนยวย คนเราเวลาอยากจะสงบใจ กตองหนมาอยวด

จะไดไมตองดโทรทศน ไมตองฟงวทย ไมตองดหนงสอพมพ

ไมมขาวสารทจะมากระตนโทสะ ไมมละครทจะมากระตนโลภะ

หรอราคะ ไมมโฆษณาทจะมากระตนความอยาก มาอยใน

บรรยากาศแบบนเรากสงบได แตสงบอยางน เปนความสงบ

ทตองพงพาสงแวดลอม อาศยสงแวดลอมเปนหลก ดงนนถง

ไมปฏบตธรรมกสงบได แตถาเรามาอยทามกลางสงแวดลอม

ทกระตนยวย สตจะมความส�าคญมาก แมวามสงมากระทบ

121

ร ท น ก เ ล ส

ทางตา ทางห ทางจมก แตมนไมกระเทอนถงใจ เพราะพอ

มความอยากเกดขน มความหงดหงดเกดขน ทนททมสตร

กวางมนลงได ท�าใหเกดความสงบใจ แมจะอยทามกลาง

สงแวดลอมทวนวาย หรอสงทยวยเยายวน หรออยทามกลาง

ผคน ซงมนสยไมตรงกบเรา แตไมวาอะไรมากระทบ หรอ

รบร ทางตา จมก ห ลน กาย เรากมสตร ทน ท�าใหเกด

ความสงบได

อยางทบอกไวแลว วปสสนากรรมฐาน ไมไดมจด

มงหมายแคใหเกดความสงบ แตยงชวยใหเราเหนความจรง

ของใจจากการเหนอารมณตางๆ เกดขน เมอเรามสต เรา

กจะเหนมนเกดดบ การเหนบอยๆ ไมวาจะอารมณบวก

หรออารมณลบ อฏฐารมณหรออนฏฐารมณ กศลหรออกศล

ชอบหรอชง ยนดหรอยนราย ทงหมดนถอเปนของดทงนน

คอเปนวตถดบเพอใหเราไดเหนธรรมชาตของจต เหนธรรม-

ชาตของนามธรรม เหนธรรมชาตของทกสง รวมทงรปธรรม

ดวย เหนความเกด ความดบของมน เหนวามนไมเทยง

ไมจรง ไมวากศลหรออกศล ในแงนจงมคณคาเสมอกน ตาง

กไมเทยงทงค แลวกเปนทกข เปนทกขในทนหมายความวา

ไมสามารถทนอยในภาวะใดภาวะหนงไดนาน ลองสงเกตดนะ

122

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

เวลาเราดใจ หรอวาเวลาเรามความสข ความสขมนกอย

ไมนาน ความสขมนไมสามารถจะทนอยในสภาพเดมของ

มนได มนตองแปรเปลยนไป ความทกขกเหมอนกน ความ

โกรธกเหมอนกน ความเบอกเหมอนกน ไมสามารถจะคงทน

อยไดนาน เรยกวาเปนทกข ทกขงกคอทนอยในภาวะใด

ภาวะหนงไมไดนาน เปนความไมเทยงอกแบบหนง

ยงเหนตอไปวา มนเปนอนตตา คอกายและใจ รวม

ทงอารมณตางๆ ไมใชเรา ไมใชของเรา การเจรญสต ถา

เราเปนผ ดเฉยๆ กจะเหนเลยวา ทเดนนเปนกายทเดน

ไมใชเราเดน ทคดนเปนใจทคดไมใชเราคด ทโกรธน

ใจโกรธไมใชเราโกรธ แตถาไมมสต กจะส�าคญมนหมายวา

มเราเปนผเดน เปนผโกรธ แตพอมสตกจะเหนชดขนเรอยๆ

จนความเปนเราไมมทตง เพราะมนเปนการปรงแตงขนมา

ความจรงเหลานเหนไดจากการทเราดใจอยบอยๆ

เรยกงายๆวามองตน มองตนทแรกกเหนนสยของตวเอง

เหนความถนด ความชอบของตวเอง แตมองไปลกๆ กลาย

เปนวาไมเหนตนแลวนะ มองตนจนไมเหนตนเลย มนมแต

รปและนาม มแตกายและใจ ทเคลอนขยบ กายเคลอนไหว

123

ร ท น ก เ ล ส

ใจคดนก มองตนดๆ มองไปลกๆ ไมเหนตนแลวนะ แตวา

ใหมๆกไมเหนตนแคชวขณะ พอเผลอ พอไมมสต หรอ

พอลมตว ความหลงกมาแทนท พอความหลงมากปรงตวก

ของกขนมา แตถาเราเหนบอยๆกจะเหนความจรงของรป

และนาม ของกายและใจ กจะเกดปญญา เพราะปญญาใน

พระพทธศาสนา ไมไดเกดจากการคดเอา แตเกดจากการ

เหนของจรง เราจะเหนของจรงได กตองเปดใจยอมรบ เปด

กวางทกอยางดวยใจเปนกลาง ไมเลอกทรกมกทชง ไมวา

กศลหรออกศล ไมวาดใจเสยใจ ไมวาชงหรอชอบ เปด

รบเสมอกน ไมรงเกยจ ไมผลกไส แตกอนนเราผลกไส แต

ตอนนเราเรยนรทจะไมผลกไส หดมองดวยใจเปนกลางๆ

คนทตดดมกจะไมชอบความโกรธ ไมชอบความเกลยด

เพราะเปนอารมณทไมด ทานตช นท ฮนห จงสอนวา ให

ลองโอบกอดความโกรธดบาง โอบกอดดวยสต อนนเปน

ส�านวนเพอใหเราไมผลกไส ตามความเคยชน ตามนสยตดด

ของเรา คนทตดดมกเหนวา โกรธไมด เกลยดไมด นกปฏบต

โกรธไมได เกลยดไมได แตพอเราเจรญวปสสนาเรายอมรบ

ตวเองตามทเปนจรง กจะเหนเลยวาไมใชเราโกรธ ไมใช

เราเกลยด มนเปนใจทถกปรงแตงขนมา เวลาใครมาต�าหน

124

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

ถาไมมสตกโกรธ แตถามสตกรวาความโกรธเกดขน เวลา

มความรสกเสยหนาเกดขน กเหนวาไมใชเราเสยหนา แต

ถายงมองไปถงตรงนไมได อยางนอยกมองใหเหนวากเลส

มนทกข ไมใชเราทกข เวลาท�าอะไรเสยหนา กใหรวากเลส

มนเสยหนา กเลสมนทกข ไมใชเราทกข

ถาเรามสต เหนอยเรอยๆดวยใจเปนกลาง จนกระทง

เหนวา ไมมเรา ไมมของเรา มแตรปและนาม เมอมความ

ทกขเกดขนกยกใหเปนความทกขของรปและนามไป เชน

ตอนนรสกเมอยขนมา ถาไมมสตกรสกวาฉนเมอย กเมอย

แตถามสตเหนความเมอย กจะคนความเมอยหรอความ

ทกขใหเปนของรปไป ไมใชเราทกข ไมใชเราเมอย มนเปน

รปทเมอยหรอเปนกายทปวด

ถาพดจรงๆแลว กายกไมปวด กายมนไมรสกหรอก

แตเปนเวทนา ทางพระพทธศาสนาจงแยกออกมาเปนกาย

เวทนา จตและธรรม เพอใหเหนวาเวทนานกอกตวหนง มน

ไมใชกายทปวด แตเปนทกขเวทนาทเกดขนมา แตใหมๆ

เรายงไมตองไปแยกแยะขนาดนน เราพดรวมๆไปกแลวกนวา

เหนกายมนทกขนะ ไมใชเราทกข เหนใจมนโกรธ ไมใชเรา

125

ร ท น ก เ ล ส

โกรธ การเหนอยางนจะเปนบาทฐานไปสวปสสนา คอเหน

ความจรง ความจรงทไมมเราตงแตแรกแลว เพราะฉะนน

จงชวยท�าใหความทกขลดนอยลง เพราะวาตอไปนไมมเรา

เปนผทกข ความทกขทเกดขน เราคนใหรปและนาม คนให

ธรรมชาตไป

แตกอนนโง แตกอนนหลง กไปเหมาเอาความทกข

ของรปของนามมาเปนของเรา บางทกไปเหมาเอาความทกข

ของกเลสมาเปนของเราดวย กเลสมนโมโห กเลสมนโกรธ

กเลสมนเสยหนา กไปเหมาเอาความทกขของกเลสมาเปน

ความทกขของเรา วากโมโห กโกรธ กเสยหนา นบวาเราโง

แทๆ อยดๆ ไมวาด ยงไปเหมาเอาความทกขของรปและนาม

หรอความทกขของกเลสมาเปนของก แตพอเรามสตร เรา

ไมเหมาไมแบกใหเหนอยเปลาๆ เราวาง เราคนใหเจาของ

คนความทกขใหรปและนามไป หรอคนความทกขให

ธรรมชาตไป จะคนความทกขใหกเลสไปกได

การทเรามสต รทนกเลส ท�าใหกเลสเบาบางและดบไป

บางคนอาจจะถามวา ท�าไมโกรธ รวาโกรธแลวท�าไมยง

ไมหายโกรธ อนนเปนเพราะสตยงไมกลาแขงรวดเรว คอ

126

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

สตเกดขนมาแวบเดยว ไมใชสตทตงมน อกเหตผลหนงกคอ

พอรวาความโกรธเกดขน กมความรสกเจอปนอยลกๆวา

ไมพอใจ อยากจะใหความโกรธหายไป พดอกอยางหนงคอ

เกดโทสะตอความโกรธ สงเกตไหม มนเกดโทสะตอความ

โกรธ เกดโทสะตอความหงดหงด เวลาหงดหงดเกดขน ก

ไมพอใจความหงดหงด เวลาความโกรธเกดขน กไมพอใจ

ความโกรธ มนโกรธซอนโกรธ เมอเปนอยางน ความโกรธ

จะหายไปไดยงไง ในเมอสตทเราม เปนสตทไมบรสทธ

ลวนๆ แตเจอไปดวยความโกรธ เพราะฉะนนจงเกดปญหาวา

รตววาโกรธแลวแตท�าไมยงไมหายโกรธ นนเพราะสตทมไมใช

สตทบรสทธแตเจอดวยโทสะตอความโกรธนนๆ กเทากบ

ซ�าเตมหรอสาดน�ามนเขากองไฟ แลวความโกรธจะหาย

ไปไดอยางไร แตถาเรามสตทบรสทธลวนๆ ทเปนกลาง ก

จะท�าใหจตตงมน ไมถล�าเขาไปในความโกรธหรอปรงให

ความโกรธเพมพนขน เพราะวาเมอไมมโทสะเจอปนอย

กจะดบความโกรธไดงาย พดอกอยางคอดบสนท ไมเกดขน

มาอก เหมอนกบดบไฟดวยน�าบรสทธ ไมมน�ามนเจอปน

ไฟนนยอมดบไปในทสด

127

ร ท น ก เ ล ส

เราไมสามารถเลอกได 

วาจะตองมสงดๆ

เกดขนกบชวตของเรา

แตเราเลอกไดวาจะยอมใหมน

มอทธพลตอชวตจตใจเราแคไหน

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

128

129

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

เวลำเรำมเพอน เรากอยากไดเพอนทร ใจ เวลาเรา

ท�างานกอยากไดลกนองทรใจ เวลาเรามแฟน มคครอง ก

อยากไดแฟน หรอคครองทรใจ เวลาเรามความทกข เราก

อยากใหคนเหนใจเรา แตวาเราเคยถามตวเราเองบางหรอเปลา

วาทเราเรยกรองใหใครมารใจ ใหใครมาเหนใจ แลวตวเราเองละ

เคยคดจะรใจตวเองบางไหม เคยคดจะเหนใจตวเองบาง

หรอเปลา

รใจกไรทกข

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

130

เราเรยกรองกนมาก ใหใครตอใครมาเหนใจ มารใจเรา

แตท�าไมเราไมคดทจะรใจหรอเหนใจตวเองบาง เมอไมรใจ

ไมเหนใจตวเอง แตกลบไปเรยกรองแสวงหา หรอวาไป

กะเกณฑใหใครตอใครมารใจ หรอเหนใจเรา จะเปนไปได

อยางไร อยากถามวาระหวางคนขางนอกทจะมารใจเรา

หรอตวเราเองทรใจตวเอง อะไรทยากกวากน ถาเราไมรใจ

ตวเองแลว จะใหคนอนมารใจเราไดอยางไร ถาเราไมเหนใจ

ตวเองแลว เราจะใหคนอนมาเหนใจเราไดอยางไร สวนใหญ

เวลาใครๆบอกวาอยากใหคนอนมารใจเรา กมกจะหมายถง

วาอยากใหเขารความตองการของเรา รวาจะปรนเปรอ หรอ

ตอบสนองความตองการของเราอยางไร นเรยกวารใจเรา

ถาไดอยางนนกดอย แตวาสงทเราควรจะท�าใหได กคอรใจ

ตวเอง รเทาทนความรสกนกคดของตวเอง

เวลาเราโกรธ เราเคยรใจตวเองไหม วาก�าลงโกรธ

เวลาเราเกลยด เรารทนความเกลยดในใจเราไหม เวลาเราเบอ

เราเศรา เราเคยรทนความเบอความเศรา ทงๆทมนเกดขน

อยกลางใจเราหรอเปลา รใจอยางนแหละทส�าคญกวาการ

ไปกะเกณฑใหใครตอใครมารใจเรา และมกจะเปนอยางน

คอ พอคนอนไมรใจเรา เชน เพอนไมรใจเรา ลกนองไมรใจเรา

131

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

คครองคนรกไมรใจเรา เรามกจะโกรธ แตเราไมเคยคดท

จะรใจตวเอง เมอเกดความโกรธเนองจากคนอนไมรใจเรา

ทงๆทมนเผาลนจตใจเราอย เราเหนบางหรอเปลา เราปลอย

ใหความโกรธเผาลนใจเปนวนเปนคน เราเคยคดอยากจะรใจ

ตวเองบางไหม เปนเพราะเราไมรใจตนเองเวลาความโกรธ

เกดขน เราจงปลอยใหความโกรธเผาลนจตใจจนกนไมได

นอนไมหลบ หรอถงกบลมปวย

บางครงอยดไมวาด ก�าลงสบายๆ ก�าลงสงบๆ กไปเกบ

เอาความโกรธมาใสตว มาใสใจของเรา ดวยการไปคดถง

เหตการณทผานไปแลว อาทตยทแลว เดอนทแลว ปทแลว

หรอสบปทแลว ไมยอมปลอย ไมยอมวาง แลวยงรสกวา

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

132

สมควรทเราจะโกรธคนนน คนน เพราะเขาไมดกบเรา คนนน

อาจจะเปนพ เปนนอง เปนเพอน หรอแมแตเปนพอเปนแม

เราคดวาเขามหนาททจะตองเอาใจเรา เขามหนาททจะตอง

รใจเรา เมอเขาไมท�าหนาทน เรากสมควรโกรธ เรามเหตผล

ทจะโกรธ กเลสมนสรรหาเหตผลมาเพอทจะสนบสนน

ค�าจน รองรบความโกรธ เรากเลยเลยงความโกรธเอาไว

เหมอนกบเลยงไฟ ใหมนเผาลนจตใจเรา ถามวาเวลาโกรธ

เราทกขไหม ใครๆกยอมรวาทกข แลวท�าไมยงใหความ

โกรธเผาลนใจอย อยางนจะเรยกวาเหนใจตวเองหรอเปลา

เราอยากใหคนอนเหนใจเรา แตเราไมเหนใจตวเอง

เราท�ารายตวเองบอยๆไป วนละหลายๆครง เราอยากให

คนอนทะนถนอมเรา อยากใหคนอนนมนวล ออนโยนกบเรา

แตเรากลบซ�าเตมตวเองดวยการเอาความโกรธ เอาความ

เกลยด เอาความโศก ความเศรา มาเผา มาทมแทง บางท

นอยเนอต�าใจ กเอาความนอยเนอต�าใจมาเผา มาทมแทง

มากรดใจของเรา อยางนเรยกวาเราเหนใจตวเองหรอเปลา

ทจรงถาเรารกตวเอง เหนใจตวเอง เรากตองไมท�า

อยางนน พระพทธเจาตรสวา สงแรกทควรท�า คออยาเอา

133

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ทกขมาทบถมตว แตเราท�าอยางนกบตวเองทกวนๆ เวลา

เปนทกขเรามกจะโทษคนนนคนน วาท�าไมดกบเรา แตถา

ใจเราไมเปดรบ หรอไมรวมมอ จะทกขไดอยางไร เขาจะ

พดอะไร เขาท�าอะไร นนเปนเรองของเขา ถาใจเราไมสมยอม

ไมรวมมอ กไมมทางท�าใหเราทกขได โดยเฉพาะทกขใจ

จะเกดขนไมได ถาใจเราไมเปดรบ หรอรวมมอ สมยอมให

สงภายนอกมาเลนงานใจเรา จะเปนค�าพด จะเปนการกระท�า

ของใครกตาม ยอมจะท�าอะไรจตใจเราไมได อยางมากกท�ากบ

ทรพยสมบตของเรา หรอจะท�ากบรางกายของเรา แตวา

ไมสามารถจะท�าใหใจเราทกขได ของหาย กเปนเรองของ

นอกตว หรอแมแตจะมาท�าใหเราเจบเราปวด กสกแตวา

รางกายทปวดแตไมสามารถจะทะลทะลวงมาถงใจได หรอท�า

ใหใจเราเจบปวดได ถาใจเราไมเปดรบ ไมอาแขน ไมรวมมอ

ดวยการเอาสงทเขาท�านนแหละ มาทมแทงตวเราเอง

กายกสวนหนง ใจกสวนหนง อะไรเกดขนกบกาย ไมได

แปลวาใจตองทกขดวย เราไดยนอะไร เราเหนอะไร เราได

กลนอะไร ไมไดแปลวา ใจเรากจะตองกระเพอมตามสงท

เราไดเหน ไดยนไดฟง มนมชองวาง และมระยะหางอย ลอง

สงเกตดเมอเกดผสสะขนมา เมอตาเหนรป หไดยนเสยง

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

134

จมกไดกลน แมวาเราจะไดเหนสงทไมงาม จมกไดกลนท

ไมหอม หไดยนเสยงดง หรอกายไดรบสมผสทแสบรอน ไมได

แปลวา พอเหน ไดยน ไดสมผสปบ ใจตองทกขปบ ถงแมวา

จะเกดทกขเวทนาขนทกาย กยงไมสามารถท�าใหทกขใจได

ถาเราไมยนรายกบผสสะทเกดขน เมอเกดผสสะขน ไดยน

ไดเหน ไดฟง เปนธรรมดาทตองเกดทกขเวทนา เชน ห

ไดยนเสยงดงตองเกดทกขเวทนาขน แตไมใชทกขเวทนา

ทางใจ

ถาจะเกดความทกขทางใจตองผานอกหลายขนตอน

ขนทหนง คอเกดความยนดยนรายกอน เมอยนดยนราย

แลว หากยงปลอยใหปรงตอไป กกลายเปนการยดตด การ

ผลกไส ถายนดเรากไขวควา ถายนรายเรากผลกไส จตท

ผลกไสหรอไขวควา กจะท�าใหเกดอาการดนขนมา คอถา

อยากได อยากไขวควากดนเพอไปครอบครอง ทกขตงแต

ตอนทใจดนอยากจะได อยากครอบครอง หรอพอผลกไส

รงเกยจ ปฏเสธ จตกดนเพอผลกออกไป ทงหมดนท�าใหเกด

ความทกข เมอยนดยนราย แลวไขวควาผลกไส สงทเกดขน

ตามมาคอทกขใจ หรอเกดความรสกวากทกขนะ

135

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

จากชวงทเกดทกขเวทนาทางกาย แดดรอน รอนกาย

หรอวาไดยนเสยงกระทบ กอนทจะมาเกดเปนความรสกวา

กทกขหรอทกขใจ ตองผานอก ๓-๔ ขนตอน ตามหลก

ปฏจจสมปบาท พอเกดผสสะแลวกเกดเวทนา เกดเวทนาแลว

กมตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรา มรณะ แลวถงเกดทกขขน

ขอใหสงเกตวามกขนตอน จากเวทนา แลวกตณหา ความ

อยาก ทงอยากไดและอยากผลกออกไป เกดอปาทาน ความ

ยดตด ไมวายดตดสงทชอบหรอสงทไมชอบ กยดตดทงนน

แลวเกดความปรงแตงขนมาเปนชาต คอเกดความรสกวา

มตวกเกดขน ตวกผอยาก ตวกผเครยด ตวกผโกรธ กโกรธ

กเครยด แลวกจะปรงไปเปนชรา มรณะและทกขโทมนส

ตามล�าดบ สรปคอมหลายขนตอน

สรปงายๆ คอวาพอเกดผสสะ เกดทกขเวทนาขนมา

กเกดความยนด ยนราย แลวกเกดการผลกไส ไขวควา เกด

การดน มนไมใชแคผลกไสทใจ แตยงมพฤตกรรมแสดงออก

มาดวย เชน อยากได อยากครอบครอง เปนการกระท�าออก

มา หรอวาผลกไสออกไป ผลกไสดวยค�าพดบาง ถาใชค�าพด

แลวยงไมไป กตอยต ทบตท�าราย ทงหมดนกเปนกระบวน

การทท�าใหเกดความทกขขน คอกทกข แตไมไดแปลวาเมอ

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

136

เกดทกขเวทนาทางกายแลว จะท�าใหเกดทกขทางใจโดย

อตโนมต มนตองผานหลายขนตอน เรองนเปนสงส�าคญ

ทเราควรรจก เพราะวาถาเรามสตรทน แมจะมความยนด

ยนราย แตพอมสตรความยนด รความยนราย รทน ทเรยก

วารใจ คอรความยนดยนราย รชอบ รชง กหลด กวางได ก

จะไมปรงแตงจนเกดความรสกวากทกข หรอเกดความทกข

ใจขน ไมมการส�าคญมนหมายวาความทกขใจทเกดขน เปน

ของก มกเปนผทกข

เพราะฉะนนเมอเกดเหตการณทไมดกบเรา แมจะม

คนไมรใจเรา แมจะมคนพดไมถกหเรา แมจะมคนต�าหน

เรา แมจะมคนมาท�ารายเรา แมจะเจบปวย มนกจะหยด

อยเพยงทกาย จะไมลามตอมาทใจ ถามสตร คอรใจ จะ

ไมเกดกระบวนการปรงแตงเปนยนดยนราย เกดการไขวควา

ผลกไส หรอยดอยาก ถาไมมสงเหลานกไมเกดความทกข

ขนมา ตรงนส�าคญมาก หมายความวาสงแวดลอม หรอ

เหตการณตางๆทเกดขนกบเรา ไมจ�าเปนจะตองท�าใหเรา

ทกขใจ ตรงนแหละคอกญแจทจะน�าไปสอสรภาพ คนเราถา

ไมมตรงน กกลายเปนทาสของสงแวดลอม เขาดามา เรา

กโกรธ เขาต�าหนเรา เรากทกข หรอวาเจอแดด เรากรอน

137

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ไมใชรอนกายอยางเดยว รอนใจดวย เจบปวย เรากทกข

เรากลายเปนทาสของสงแวดลอม ทกวนนเรารตวไหม เรา

สงเกตไหมวาเราเปนทาสสงแวดลอม คอเราจะสบายได ก

ตอเมออยในททสงบ เยนสบาย แตหากรอบตวเรามเสยง

อกทก กไมสงบแลว นกปฏบตธรรมหลายคน พอมเสยง

อกทกรอบตว จตใจกวาวนแลว นไมใชเปนการปฏบตท

ถกตอง เพราะการปฏบตทถกตอง สงรอบตวเปนอยางไร

ใจกเปนกลางได ใครจะรอง ใครจะบน ใครจะสงเสยงดง

อยางไร ใจเรายงเปนปกต

แตถาเราไมมสต จะปฏบตไมถก เราจะคอยพงพา

สงแวดลอม เราจะคอยพงพาผคนรอบตววา ตองพดดๆ กบ

ฉนนะ ตองไมสงเสยงดงนะ ตองเดนเบาๆนะ ไมปดประต

เสยงดงนะ ตองไมนนทาฉนนะ ตองรใจฉนนะ ขอถามวาเรา

จะเจอคนอยางนตลอดเวลาไดทไหน แมแตเรายงไมรใจตวเอง

แลวจะใหคนอนรใจ หรอปฏบตดๆ กบเราไดอยางไร แมแต

เรายงไมรจกถนอมจตใจของเราเลย แลวจะใหคนอนถนอม

จตใจเราไดอยางไร และในเมอเราตองเจอคนไมนารกอยเสมอ

เราไมพลอยตองทกขใจไปทกเรองเพราะคนเหลานหรอ

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

138

ทกวนนเราตกอยภายใตอ�านาจของสงแวดลอม ไมวา

จะเปนผคน ไมวาจะเปนดนฟาอากาศ หรอเหตการณบานเมอง

รวมทงขาวสาร บางทกไมตางจากหมาหลายตวทวดปามหาวน

หรอภหลง เวลาตระฆง ท�าวตรเชา ท�าวตรเยน พอตปบ

มนหอนปบเลยนะ ตปบหอนปบ ตถหอนถ ตยาวหอนยาว

มนหามตวเองไมได กลายเปนทาสของระฆง เราเปนอยางน

บางหรอเปลา พอคนพดจาไมดกบเรา เราโกรธทนท พอ

คนต�าหนเราปบ เราฉนทนท เปนอตโนมตเลย คนทมา

วดปามหาวน เหนหมาหอนอยางนกหวเราะ วาหมามน

กลายเปนทาสของระฆงไป แตหากมาดใจตวเองบาง จะพบ

วาบอยครงเรากเปนอยางนนเหมอนกน เพยงแตวาเราไมได

139

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

มปฏกรยากบเสยงระฆง เรามปฏกรยาทนทกบเสยงพด

เสยงต�าหน หรอการกระท�าของคนอนทเหนทางตา

ถาเราไมปฏบต ไมรจกดใจตวเองกจะเปนอยางน เรา

จะกลายเปนทาสของสงแวดลอม แตถาเรารจกดจต ดใจ

จะไมเปนอยางนน จะมการแบงเลยวา โลกภายนอก เขาท�า

กบเรากอยางหนง แตวาจตใจของเรานนกจะมปฏกรยาอก

แบบหนง เมอถงตอนนนเรากจะไมทกขกบเสยงพดของผคน

เรากลบมองวา มนดดวยซ�า เพราะเรามสต มปญญาพอท

จะเขาใจ หลวงพอทานหนงพดวา คนฉลาด คนด ใครปา

ขหมาให กกลายเปนดอกไม ทานพดสนๆกระชบด ใครปา

ขหมาใหกกลายเปนดอกไม หมายความวา ใครจะพด ใคร

จะดาอยางไร กลบกลายเปนด ซงเราท�าไดนะ แมแตคนท

ไกลวด เขากยงท�าได ถามการรเทาทนจตใจตนเอง

เจาของเมองโบราณ เสยชวตไปนานแลว เขาพดวา

“วนไหนไมถกต�าหน วนนนเปนอปมงคล” ค�าต�าหนท�าอะไร

เขาไมไดเลย กลบกลายเปนของด ไมใชแคเปนกลางนะ

กลบกลายเปนของด อนนกเปรยบเหมอนขหมากลายเปน

ดอกไม อกคนทพดนาสนใจ บางคนอาจจะรจกชอตอง ศษย-

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

140

ฉอย เมอยสบปกอนโดงดงมาก เปนนกเลนสนกเกอร แลว

กดงไวมาก อาย ๑๒ ปสามารถชนะแชมปโลกได แตไมได

แขงแบบทางการ อายไมถง ๒๕ เขาตดอนดบ ๑ ใน ๓

ของโลก เกงกวาภราดร ศรชาพนธอก ภราดรแค ๑ ใน ๑๐

ของโลก ตอง ศษยฉอยพงเรวมาก แลวตอนหลงเขากตกเรว

เดยวนหลายๆคนกไมรจกเขาแลว แตเมอเรวๆนเขากเปน

ขาวอก เพราะเขากลบมาสวงการใหม มคนไปถามเขาหลาย

เรอง ถามถงชวตของเขาในชวง ๒๐ ปทผานมาหลงจากทตกต�า

คนเราเวลาตกต�า มนตกต�าจรงๆนะ นอกจากฝมอจะตก

แลวนะ ธรกจทลงทนไปหลาย ๑๐ ลาน กถกเพอนโกง แลว

ยงถกสอมวลชนวจารณ แตกอนสอมวลชนชนชมเขา ตอนหลง

กวจารณเขาเสยๆหายๆ แตเขาพดไวนาสนใจวา สอมวลชน

วจารณเขาถอวาเปนเหมอนอาจารย เขาบอกวา ถาเราผาน

ค�าวจารณไมได เรากไมมทางเจรญ

เพราะฉะนนค�าวจารณจากสอมวลชน หรอจากใคร

กตาม ขอใหถอวาเปนเสมอนอาจารย อยางนเรยกวาเขา

เปลยนขหมาใหกลายเปนดอกไม ไมเปนทาสของค�าวพากษ

วจารณหรอความเหนของคนภายนอก อนนเขาร เขาเขาใจ

ตรงนไดสวนหนง เพราะเขาปฏบตธรรม ไดไปบวชกเรม

141

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

เขาใจวาชวตไมมอะไรทเทยงแทแนนอน ท�าใหเขาท�าใจได

จากการทเขาพงขนสงสดแลวกตกลงมา เขาบอกวามนกเปน

ธรรมชาต ธรรมดา เขาใชค�านบอยมาก มนเปนธรรมชาต

ธรรมดา มนไมมอะไรทเทยงแทยงยน ไมมอะไรทจรง สมย

กอนคนบอกวาเขาหลบตาแทงยงลงหลมเลย แตเดยวนแทง

หลายครงกไมถก พวกรนพคนอนๆท�าใจไดไหม แตตองพดวา

หากรนนองเขาเกงกวาเรา เราไมควรอจฉาหรอไมพอใจ

ตองมองใหเหนวาด โลกจะเจรญกาวหนาได กเพราะวาคลน

ลกใหมไลคลนลกเกา

พวกเราทเปนนกปฏบต บางทรนนองเขาปฏบตธรรม

ไดดกวาเรากเรมเขมนแลว ไมวาจะเปนพระเปนช บางทเรา

ท�าใจไมได รนนองปฏบตธรรมไดดกวา มความฉะฉานใน

เรองธรรมะมากกวา แตวาคนอยางตองเขาใจ เขามองเปน

เรองดดวยซ�า แสดงวาใจเขาเรมเปนอสระจากสงแวดลอม

ภายนอก คอใครจะเกงกวา เขากไมไดทกขอะไร คนจ�านวน

มาก ถาคนอนเกงกวาเรา เราทกข เพราะเราไมมมทตาจต

เพราะเราไมมสตรทนความอจฉาหรอความโกรธ แลวกจะ

เปนทกขเรอยไป คนเราเกงแคไหน กตองมคนทเกงกวา

เรยกวาเหนอฟายงมฟา เพราะฉะนนถงแมจะเกงคดวากเกง

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

142

แตวาลกๆกยงรสกเปนทกข เพราะมคนทเกงกวา แลวเรา

จะมความสขไดอยางไร หากคดแบบน

แตถาเรามสต อะไรเกดขนกบเรา อะไรเกดขนกบ

ทรพยสมบตของเรา กบชอเสยงเกยรตยศของเรา เราก

ไมทกข เพราะรวาเปนอนจจง ไมทกข เพราะวางความยดตด

ถอมนวามนเปนของเราได หรอไมทกขเพราะรเทาทนความ

ยนราย หรอความไมพอใจทเกดขน ตรงนคอความหมาย

ทแทของค�าวาอนทรยสงวร เราสวดมนต มตอนหนงพดถง

ส�ารวมในอนทรย ส�ารวมในทวาร คนสวนใหญเขาใจวา

ส�ารวมในตา ห จมก ลน กาย ใจ คอวา คมตา คมห คมจมก

คมลน นนไมใชความหมายของอนทรยสงวร หรอความส�ารวม

ในอนทรย ความส�ารวมในอนทรยหมายความวา เมอตา

เหนรป หไดยนเสยง จมกไดกลน ลนไดรส ไมวาจะเปนบวก

เปนลบ ใจกไมกระเพอมไหว คอไมยนด ยนราย เมอไดเสพ

ของอรอย ไดเหนของด หรอไดรบค�าชม ใจกไมกระเพอม

หรอฟ เมอถกต�าหน หรอเมอเจอสงทท�าใหใหเกดทกขเวทนา

ใจกไมแฟบ นแหละคอความหมายของอนทรยสงวร ซงจะ

ท�าใหเราสามารถทรงใจใหเปนปกตได แมจะอยทามกลาง

สงแวดลอมทเปนตรงกนขาม เราอยาไปเรยกรองสงแวดลอม

143

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ทสงบ ทด ทสะดวกสบายเลย เพราะถาเรามวแสวงหา โดย

คดวาเมอสงแวดลอมดแลวใจเราจะดไปดวย อนนนเราก�าลง

พาตวเขาไปเปนทาสของสงแวดลอม นกปฏบตไมกะเกณฑ

สงแวดลอม ไมวาจะเปนผคน ดนฟาอากาศ หรอเหตการณ

บานเมองวาจะตองถกใจเรา หรอจะตองมคนรใจเรา เพราะ

เราเรยนรทจะรจกดใจของตวเอง ถาเปนอยางน กจะท�าให

เราเปนอสระตอสงแวดลอมไดมากขนตามล�าดบ

เราไมสามารถเลอกได วาจะตองมสงดๆเกดขนกบ

ชวตของเรา ไมวาจะร�ารวยมาจากไหน ไมวาจะยงใหญแคไหน

เราไมมสทธกะเกณฑ หรอควบคมบงคบ หรอเลอกไดวาจะ

ตองมสงดๆเกดขนกบเราตลอดเวลา แมจะเปนผมอ�านาจ

แคไหนกยงมคนนนทาเรา แมจะดแคไหน กยงมคนต�าหน

ตเตยน เชนพระพทธเจา กยงมคนต�าหนตเตยนพระองค

ไมมทางทเราจะเลอกใหเกดเหตการณดๆกบเราได แตเรา

เลอกไดวาจะยอมใหมนมอทธพลตอชวตจตใจเราแคไหน

เชน เขาดามา ใจเราไมทกข เรากท�าได หรอวาเขาแกลงเรา

เขาโกงเรา ใจเราไมหวนไหว เราท�าไดนะ อนนคอสงทเรา

เลอกได กายเจบ กายปวย แตใจสงบได อนนเราเลอกไดนะ

เราท�าไดนะ

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

144

เราเลอกไดวาจะยอมใหสงภายนอกมอทธพลตอใจเรา

แคไหน และเราเลอกไดวาจะมปฏกรยากบมนอยางไร สอง

ขอนส�าคญมาก เราอยาไปเผลอ อยาไปผดทาง คอคดจะ

ไปควบคม บงคบ เรยกรอง กะเกณฑใหตองมสงดๆ เกดขน

กบเราตลอดเวลา เวลาเราท�าบญ อธษฐาน เรามกจะเรยกรอง

สงน ขอใหรวย ขอใหประสบความส�าเรจ ขอใหมคนรกทด

ขอใหมการงาน เจานายทด เราเรยกรองใหเกดสงดๆ เกดขน

กบชวตของเราทงนนเลย แตเราไมเคยถาม ไมเคยเรยนร

หรอใสใจกบการฝกฝนใหตวเองมความสามารถทจะเลอกวา

จะใหสงภายนอกมามอทธพลตอเราแคไหน หมายความวา

ถงแมจะจน ถงแมจะท�างานไมส�าเรจ ถงแมจะเจบจะปวย

เรากเลอกไดวาจะทกขหรอสขกบมน เราเลอกไดนะ และเรา

ยงเลอกไดวาจะมปฏกรยากบมนอยางไร แตเราไมคอยยอม

เลอก ๒ อยางหลงเทาไหร เราคดแตจะไปเลอกอยางแรก

คอขอใหมสงดๆเกดขนกบเรา ทรพยสนเงนทอง ชอเสยง

เกยรตยศ ความส�าเรจ เปนตน

145

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

นนคอความหลงอยางหนง เพราะวาในโลกน ไมมอะไร

ทจะเปนไปตามใจเรา ถกใจเราไดตลอดเวลา ไมวาเราจะ

ยงใหญแคไหน ถาเรายอมรบวา ทกอยางไมแนนอน อะไรๆ

กมดและมรายควบคกน แตไมวาเกดอะไรขน เรากจะกลบมา

ดใจตวเอง แมเจอเรองรายๆ เราจะท�าใจอยางไรกตอง

มสต แมจะเกดทกขเวทนาขนกบกายกไมปรงแตง จนเกด

ความรสกวากทกข หรอเกดความทกขใจ ตรงนเราเลอกได

ตองอาศยการรทน อยางทยกตวอยาง เดกผหญงทขนของ

ขนรถไฟ เพอนๆ ทงใหเธอขนของขนรถไฟคนเดยว พธกร

กไปถามวาหนไมนกโกรธ ไมคดจะดาวาเพอนททงใหเรา

ท�าคนเดยวหรอ เดก ๑๒ ขวบ เขาตอบดวา “หนขนของขน

รถไฟ หนกเหนอยอยางเดยว ถาหนโกรธหรอ ไปดาวาเขา

หนกเหนอย ๒ อยาง” เดกพดอยางนได เพราะวาเธอรวา

ถาโกรธแลว มนทกขใจ ไมใชแคทกขกายอยางเดยว ทกข

กายเพราะวาขนของขนรถไฟ แตทกขใจเพราะโกรธ เพราะ

คดจะไปดาวาเพอน หรอเพราะคดวา ไมยตธรรม ไมแฟร

ถกกนแรง เดกรเลยวาถาคดแบบน ใจจะทกข อนนแสดงวา

เดกเขารใจตนเอง เมอรใจแลว กเลอกเลยวา ฉนขอเหนอย

อยางเดยวดกวา คอเหนอยแคกาย

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

146

คนเราเลอกไดนะวาจะเหนอยอยางเดยว หรอจะเหนอย

๒ อยาง เวลาปวย เราเลอกไดวาจะทกขอยางเดยว หรอ

ทกข ๒ อยาง ทกขอยางเดยวคอทกขกาย ทกข ๒ อยาง

คอทกขทงกาย ทกขทงใจ เราเลอกไดวาเราจะเอาทกขอยาง

เดยว หรอจะเอาทกขสองอยาง เวลาของหาย เราเลอกได

วาเราจะเสยอยางเดยวคอเสยของ สวนใจไมเสย แตถา

ไมมสต ไมรใจเลย กจะไปควาเอาทกข ๒ อยาง เอาปวด

๒ อยาง แลวเรากกนดาชะตากรรม หรอโทษเพอนวา

เอาเปรยบเรา หรอโทษคนนวาพดจาไมดกบเรา แตเปนเรา

ตางหาก ทเลอกควา ๒ อยางเอง การเจรญสตส�าคญมาก

ถาเราไมมสตรทน เรากจะท�ารายตวเราเอง สงทเราไมชอบ

นนแหละ ใจเรากจะไปความาทมแทงตวเรา เราไมไดไขวควา

มาเฉพาะสงทเราชอบ แตแมกระทงสงทเราไมชอบ เรากยด

เอาไวไมยอมปลอย

ญาตของอาตมาคนหนง บานของเขากคงเหมอนกบบาน

หลายๆบานในกรงเทพ คอวาคนหนงเชยรสเหลอง แตอก

คนหนงเชยรสแดง คนพสาวเชยรเสอเหลอง ชวงนนคอเดอน

เมษา เสอแดงมการชมนมกนทสนามหลวงและทหนาท�าเนยบ

นองสาวเชยรเสอแดง กนงจองดโทรทศน ทรายงานขาวการ

147

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ชมนมของเสอแดง พสาวมาเหนนองจองดโทรทศน กตอวา

นองสาววา ไปดมนท�าไมไอพวกน นองสาวร�าคาญ ไมอยาก

ตอลอตอเถยง กเลยเดนออกจากทนนไป หนงชวโมงตอมา

นองสาวกลบมาตรงหองทดโทรทศน ปรากฎวาพสาวกลบมา

นงดแทน พสาวเชยรเสอเหลอง พสาวไมชอบเสอแดง แตวา

จดจองดโทรทศน รายงานขาวเรองเสอแดง ดไปกดาไป แสดง

วาทกข แตเมอทกขแลวไปดท�าไม เขาปลดเปลองจตใจจาก

จอโทรทศนไมได ทงๆทดไปกทกขไป เหนพวกเสอแดงกดา

วา แตไมยอมละสายตาจากจอโทรทศน ทงๆทไปบอกนอง

สาววา ดมนท�าไม แตตวเองกลบจองดตาไมกระพรบ แลวก

ดไปดาไป

เราเปนอยางนบางหรอเปลา อาจจะไมใชเปนกรณ

เสอเหลอง เสอแดง แตวาเวลาเราเกลยดใคร เรากจะนกถง

คนๆนน เวลามงานเลยง คนเปนรอย ถาเกดคนทเราเกลยด

ขหนาเดนเขามาในหองนน สายตาเราจะไปจดจองคนๆนน

เลย เขาเดนไปทางไหน เรากจะจดจองดเขา กในเมอเรา

ไมชอบเขา แลวไปสนใจเขาท�าไม ไปจองเขาท�าไม นเรยก

วาเปนความยดตดอกแบบหนง ทงๆทใจมนอยากจะผลกไส

เพราะความโกรธ เพราะโทสะ ทนททเราอยากจะผลกไส

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

148

เรากยดตด ความยดอยาก และความผลกไสแมจะเปน

สงตรงขามกน แตมนมาดวยกน เหมอนกบความอยากกบ

ความไมอยากกจะมาดวยกน ถาอยากประสบความส�าเรจ ก

จะกลวความลมเหลวในเวลาเดยวกน ถาอยากรวยกจะรสก

กลวความยากจน มนจะมาคกนตลอดเวลา การผลกไสกบ

การไขวควา การยดตดกบการปฏเสธ มนเปนฝาแฝดทมา

ดวยกนนะ อยากรวยกกลวจน อยากดงกกลวไมดง ความกลว

เหลานแหละจะคอยรบกวนใจเรา ยงเราพยายามผลกไส มน

กยงผดโผลและรงควานเราไมหยด

ความเศรากเหมอนกน เพอนคนหนงเลาใหฟง วาได

จดหมายจากเพอนชายทเธอแอบชอบอย แตวาจดหมายฉบบ

นนไมไดตอบสนองความรกของเธอ เธออานจดหมายเสรจ

กเศราซม ระหวางนนเอง มเพอนอกคนหนงมากดกรงท

หนาบาน แลวกตะโกนชวนเธอไปเทยว พอเธอไดยนเพอน

เรยก เธอรสกหงดหงดไมพอใจขนมาทนท นกในใจวาเวลาสข

กไมสมหวง เวลาจะทกขยงมคนมารงควานอก เธอรสก

อยางนเพราะเธออยากจะจมอยในความทกขตอไป นเปน

เพราะอะไร เพราะวาความทกขมนมรสชาต มนมแรงดงดด

ทงๆทไมชอบความเศรา แตวามนมแรงดงดด คนทไมรใจ

149

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

กอยากจะจมอยในความทกข เขาไมรวาก�าลงท�ารายตวเอง

ความเศรามนดนกหรอ ถงคลอเคลย ถงไปลมหลง ถงไป

จมปลกอยกบมน ไมใชนะ แตวาเปนเพราะความไมรตว

ไมรตวเพราะไมรใจ เมอไมรใจ กเลยไมเหนใจตวเอง จง

ท�ารายตวเอง ทมแทงตวเอง ซ�าเตมตวเอง และเรากไปโทษ

คนโนนคนนวาท�าใหเราทกข

เพราะฉะนน ถงเวลาแลวทเราจะเลกเรยกรองคนโนน

คนนใหเหนใจเรา ใหรใจเรา ตรงกนขามเราควรหนมารใจ

ตนเองดวยการหมนดใจตนเสมอ ถาเราไมดใจเรา ไมรใจเรา

กจะกลายเปนทาสของอารมณและความรสกนกคดตางๆ

สงแวดลอมจะกลายเปนโทษแกเรา ท�ารายเรา ทงๆทจรงๆ

แลว เปนเพราะใจเราเปดหรอยอมใหสงนนมาท�ารายเรา

มากกวา อยาลมนะวา เราไมสามารถจะเลอกสงดๆ ใหเกดขน

กบเราได แตเราเลอกได วาจะยอมใหมนมอทธพลตอเรา

แคไหน

มเดกคนหนงนาประทบใจมาก เปนเดกไตหวนชอ

โจวตากวน อายแค ๑๐ ขวบเอง เปนมะเรงทขา ตองรกษา

ดวยเคมบ�าบด ๗ ครง ฉายแสงอก ๓๐ ครง สดทายกตอง

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

150

ตดขา แกเขยนหนงสอเลมหนงชอวา “ฉนยงมขาอกขางหนง”

แกไมไดเขยนวา “ฉนเสยขาไปขางหนง” เหมอนคนทอกหก

แตแทนทจะพดวาฉนเสยคนรกไป กลบพดวา ฉนยงมเพอน

อกมากมาย อนนคอความตางกนระหวางคดบวกกบคดลบ

ในหนงสอเลมนมบทกวบทหนง แกเลาถงประสบการณท

เขาหองผาตด ๓ ครง ตอนผาตดครงแรก แกเขยนวา พอแม

ประคองฉนเขาหองผาตด ฉนมเดกชายกงวลเปนเพอนบาน

ฉนมเดกหญงสงบเปนเพอนบานเหมอนกน และฉนเลอก

เดกหญงสงบเปนเพอน หมายความวา เลอกเดกหญงสงบ

เปนเพอนตอนเขาหองผาตด ผาตดครงท ๒ พอแมอมฉน

เขาหองผาตด คณปาหวาดหวนเปนเพอนบาน คณลงมนคง

151

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

กเปนเพอนบานฉนเหมอนกน ฉนเลอกคณลงมนคงเปนเพอน

ผาตดครงท ๓ คราวนตองขคอพอเขาหองผาตดแลวเพราะ

เดนไมไหว ฉนมคณความตายเปนเพอนบาน คณอยรอดก

เปนเพอนบานฉน ฉนเลอกคณอยรอดเปนเพอน

เดกคนนรวา สขหรอทกขนนเราเลอกได จรงอยเรา

ไมสามารถเลอกวาขอไมเปนมะเรง โรคภยเปนสงทเลอกไมได

ปบปบกเปนขนมา เปนธรรมดาโลก แตสงทเลอกได คอเรา

จะเลอกเอาเดกหญงสงบ หรอเดกชายกงวล เปนเพอน เรา

จะเลอกคณปาหวาดหวน หรอคณลงมนคงเปนเพอน เดก

คนนรวาเลอกได แมเราไมสามารถจะเลอกชวตทปลอดมะเรง

ได แตเราเลอกไดวาจะรสกอยางไร หรอจะยอมใหมะเรงม

อทธพลตอเราแคไหน จะยอมใหมนยดเยยดความกงวลให

แกเรา หรอเราจะเลอกเอาความสงบ จะยอมใหมนยดเยยด

ความหวาดหวนใหแกเรา หรอเราจะเลอกเอาความมนคง

ในจตใจ

รางวลของนกปฏบตธรรม โดยเฉพาะการเจรญสต

เพอใหเกดปญญา กคอเราเลอกได วาจะเอาสข หรอจะเอาทกข

จะเอาความหวนไหว หรอจะเอาความสงบใจ เราเลอกได

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

152

แตถาคณไมปฏบต หรอปฏบตไมถก กจะหลงไปเลอกอยาง

อน เลอกตรงขาม หรออาจจะเลอกไมไดเลย ถกมนยดเยยด

ใสเขาไปในหวจตหวใจ เพราะใจเราเปดกวาง หรอยนยอม

มนดวย

การปฏบตธรรม จงเปนสงส�าคญมาก แตควรเรมตนจาก

การเจรญสต ใหรทนจตใจของตน ถาคดแตจะเอาความสงบ

โดยเรยกรองใหสงแวดลอมตองสงบดวย ผคนตองเดนเบาๆ

พดเบาๆ คนตองยมแยม ออนหวานตอกน อยางนจะไมมสทธ

เลอกความสขไดเลย เพราะวาเราก�าลงพาตวเราเองไปเปน

ทาสของสงแวดลอม ถาเราคดแตจะกะเกณฑใครตอใครใหด

กบเรา แตเราไมเรยนรทจะฝกใจใหมอสระทจะเลอก เราจะ

หาความสขสงบไดยาก ดงนนนกปฏบตจงอยาไปเรองมาก

กบสงแวดลอม ฝนจะตกแดดจะออก ผคนจะวนวาย งาน

จะเยอะ หรอเสยงจะดง ใหรวานนคอแบบฝกหดเพอใหเรา

เรยนรทจะมสต และเปนอสระจากสงเหลานน เหมอนกบท

ตอง ศษยฉอยกลาววา อปสรรคทงหมดคออาจารย ถาเรา

ผานได เรากจะมแตความผาสขและความเจรญ

153

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ถงเวลาแลวทเราจะเลกเรยกรองคนโนนคนนใหเหนใจเรา ใหรใจเราตรงกนขามเราควรหนมารใจตนเอง

ดวยการหมนดใจตนเสมอถาเราไมดใจเรา ไมรใจเรา

กจะกลายเปนทาสของอารมณและความรสกนกคดตางๆ สงแวดลอมจะกลายเปนโทษแกเรา ท�ารายเรา

ทงๆทจรงๆแลวเปนเพราะใจเราเปด

หรอยอมใหสงนนมาท�ารายเรามากกวา

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

154

พระไพศำล วสำโล นามเดม ไพศำล วงศวรวสทธ เปนชาวกรงเทพ

เกดเมอพทธศกราช ๒๕๐๐ ส�าเรจการศกษาชนมธยมศกษาปท ๕ จากโรงเรยน

อสสมชญ และส�าเรจการศกษาชนอดมศกษา จากคณะศลปศาสตร มหา-

วทยาลยธรรมศาสตร

ทานสนใจปญหาสงคม จงเขารวมกจกรรมคายอาสาพฒนาชนบทและ

กจกรรมอาสาสมครในโรงเรยนอกหลายรปแบบ เมออาย ๑๕ ป ทานไดอาน

งานเขยนของทานอาจารยพทธทาสภกข จงไดปลกฝงความเปนพทธแตนนมา

ทงยงสนใจงานหนงสอ ในระหวางทศกษาอยมหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาน

เคยเปนสาราณยกรวารสารปาจารยสารอยถง ๑ ปเตม

ทานมความสนใจดานการเมอง ไดเขารวมประทวงในเหตการณ ๑๔ ตลาคม

๒๕๑๖ ตอมาชวง ๖ ตลาฯ ๒๕๑๙ เคยไปรวมอดอาหารประทวงในแนวทางอหงสา

จนกระทงถกลอมปราบภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร และถกคมขงเปนเวลา

๓ วน เมอออกจากคกแลวไดมาท�างานเปนเจาหนาทกลมประสำนงำนศำสนำ

เพอสงคม ตงแตปพทธศกราช ๒๕๑๙ ถง พทธศกราช ๒๕๒๖ เนนงานดาน

สทธมนษยชน ชวยเหลอผถกคมขงดวยสาเหตทางการเมอง

พระไพศาล วสาโล อปสมบทเมอพทธศกราช ๒๕๒๖ ณ วดทองนพคณ

กรงเทพมหานคร เรยนกรรมฐานจากหลวงพอเทยน จตตสโภ วดสนามใน

กอนไปจ�าพรรษาแรก ณ วดปาสคะโต อ�าเภอแกงครอ จงหวดชยภม โดย

ป ร ะ ว ต

พระไพศาล วสาโล

155

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

ศกษาธรรมกบหลวงพอค�ำเขยน สวณโณ แตแรกตงใจจะบวชเพยง ๓ เดอน

แตเมอการปฏบตธรรมเกดความกาวหนา จงมความอาลยในผาเหลอง บวช

ตอเรอยมา จะครบ ๒๘ พรรษาในตนปพทธศกราช ๒๕๕๔ น

ปจจบนทานเปนเจาอาวาสวดปำสคะโต แตสวนใหญจะจ�าพรรษาอย

ทวดปำมหำวน (ภหลง) เพอรกษาธรรมชาตและอนรกษปา นอกจากการจด

อบรมปฏบตธรรม พฒนาจรยธรรม และอบรมโครงการเผชญความตายอยาง

สงบตอเนองตลอดมาแลว ทานยงเปนประธานเครอขายพทธกา กรรมการ

มลนธโกมลคมทอง กรรมการสถาบนสนตศกษา กรรมการมลนธสนตวถ และ

กรรมการสภาสถาบนอาศรมศลป ลาสดทานเปนก�าลงส�าคญในเครอขำยสนตวธ

ซงรณรงคใหคนไทยแกปญหาความขดแยงโดยไมใชความรนแรง

พระไพศาล วสาโล ไดชอวาเปนพระสงฆนกกจกรรม หวกาวหนา ใน

จ�านวนนอยนด ทสามารถเชอมโยงความร ทางดานพทธธรรมมาอธบาย

ปรากฏการณของชวตและสงคม ในบรบทของสงคมสมยใหมอยางเขาใจงาย

ชดเจนเปนรปธรรม มทกษะในการอธบายหลกธรรมทยากและลกซงใหเหน

เปนเรองงายตอการท�าความเขาใจ ท�าใหคนรนใหมเกดศรทธาและเหนความ

ส�าคญของธรรมวาเปนเรองนาใครครวญศกษาและปฏบตไดไมยาก ปพทธ-

ศกราช ๒๕๔๘ ทานไดรบรำงวลชเกยรต อทกะพนธในสาขาศาสนาและ

ปรชญา จากผลงานหนงสอ “พทธศาสนาไทยในอนาคต:แนวโนมและทางออก

จากวกฤต” ลาสดทเปนเกยรตประวตส�าคญคอ ทานเปนพระสงฆองคแรกท

ไดรบรำงวลศรบรพำ ประจ�าปพทธศกราช ๒๕๕๓ โดยมตเอกฉนท

แมจะมผลงานชวยเหลอสงคม อนรกษธรรมชาตและสงเสรมการปฏบต

ภาวนามากมาย แตทงหมดทงปวงทกลาวมาแลว พระไพศาล วสาโล ยงคงยนยน

วา “ชวตอำตมำ เปนแคพระอยำงเดยว กเปนเกยรต และประเสรฐสดในชวต

แลว ไมมอะไรสงสดกวำกำรเปนพระ ทเหลอเปนสวนเกน”

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

156

ชอ-สกล จ�ำนวนเงน

๑ คณศภกจ ส�าราญชยกร ๒๘,๔๘๐

๒ คณอรญญา วงแผน ๑๑,๖๐๐

๓ คณสภาพ ทพยทศน ๑๕,๐๐๐

๔ จ.ส.อ.ยทธพงษ บญญะประทป ๑๕,๐๐๐

๕ ภตตาคารฮวเซงเฮง จ�ากด ๑๐,๐๐๐

๖ คณจนทรทพย จนอมานนท ๙,๐๐๐

๗ คณจนสดา เจตนะวบลย ๖,๐๐๐

๘ มลนธเผยแผพระสทธรรม ๕,๐๐๐

๙ คณยนด วสนทราธรรม, คณวสต-ด.ญ.สธาแกว กจฉมาภรณ

๕,๐๐๐

๑๐ คณอมพร ลมพรภกด ๕,๐๐๐

๑๑ คณกฤษดา ตยากล ๔,๐๖๐

๑๒ คณสภาพร หนทรพย ๔,๐๐๐

๑๓ คณพเชษฐ เจรญศรววฒน ๓,๕๘๐

๑๔ ผไมประสงคออกนาม ๓,๓๒๐

๑๕ คณปทมา เทศดนตร ๓,๓๐๐

๑๖ คณประสทธ-คณสรสวด อศรางกร ณ อยธยา

๓,๐๐๐

๑๗ บานขนมนนทวน จ.เพชรบร ๓,๐๐๐

๑๘ คณปวรนน วชรทศนกล ๒,๘๑๐

๑๙ คณสรย ๒,๘๐๐

๒๐ หจก. วลกาญจน ๒,๖๐๐

๒๑ คณเจยว แซอง ๒,๕๐๐

๒๒ คณสมบรณ พรอปถมภ ๒,๕๐๐

๒๓ คณกตตพงษ จนเจอทรพย ๒,๓๐๐

๒๔ คณอรณ ลพสนทร ๒,๑๐๐

๒๕ คณมนตร จงมานะกจ ๒,๕๐๐

๒๖ คณอรญญา อนทสมฤทธ ๒,๐๐๐

๒๗ คณสรรตน เรองศรไพศาล ๒,๐๐๐

๒๘ คณชยต-คณพรทพย วงษกระจาง ๒,๐๐๐

๒๙ คณพรณจตร ยงยน ๒,๐๐๐

๓๐ คณวรรณวสา รตโตบตร ๒,๐๐๐

๓๑ คณเกวลน เอออารมตร ๒,๐๐๐

๓๒ คณขจรศาสน โชตปญจรตน ๒,๐๐๐

๓๓ คณศรนนท เผอกโสภา ๒,๐๐๐

๓๔ คณธวชชย-คณมณ ศรคปต ๒,๐๐๐

๓๕ คณวรรณฤด ศรคปตและคณชลเสก เกดอนนต

๒,๐๐๐

๓๖ คณองคณา วชรตงตระกลและคณธนบดนทร แซตง

๒,๐๐๐

๓๗ คณปานจต ๑,๗๗๐

๓๘ คณสวาง จตตมน ๑,๕๐๐

๓๙ คณอาณษชา โอออน ๑,๔๑๐

๔๐ คณกอบเกยรต อไรวรรณ ๑,๓๕๐

๔๑ คณพมพา วงศสวสด ๑,๓๐๐

๔๒ คณทพยนยนา แซแต ๑,๑๘๕

๔๓ คณจนตนา วงศเพญทกษ ๑,๑๑๐

๔๔ คณชาตร ส�าราญ ๑,๑๐๐

๔๕ คณอรณวรรณ จนแกว ๑,๑๐๐

๔๖ คณมาล แซเตง ๑,๐๘๐

๔๗ คณพชรา ๑,๐๕๐

๔๘ คณสมเกยรต เมฆบรบรณ ๑,๐๐๐

๔๙ คณวนวสาข ฟานกจศ ๑,๐๐๐

๕๐ คณณฐกานต วรรธนาธร ๑,๐๐๐

๕๑ คณสภามาศ มหคคจตตและคณณฐกานต ใจชอบ

๑,๐๐๐

๕๒ คณภคกรณ รจาธนนนทและครอบครว

๑,๐๐๐

๕๓ คณอนงคภทร วรวทธพล ๑,๐๐๐

๕๔ คณจนทรเพญ โคตรธรรม ๑,๐๐๐

๕๕ คณอ�าพร เนตรทพย ๑,๐๐๐

๕๖ คณณชกมล อนกลประเสรฐ ๑,๐๐๐

ล�ำดบ ชอ-สกล จ�ำนวนเงนล�ำดบ

รายนามผรวมศรทธาพมพหนงสอเปนมตรกบตวเอง

157

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

๕๗ คณดารวรรณ อศวแสงพทกษ ๑,๐๐๐

๕๘ คณภคมน เงนประสพสข ๑,๐๐๐

๕๙ คณอาภรณ ลมธระกล ๑,๐๐๐

๖๐ คณเสาวลกษณ ตนจารพนธ ๙๕๐

๖๑ คณสมชาย บญช ๙๒๐

๖๒ คณกตตพชน ดฐธนาธวฒน ๘๖๐

๖๓ คณสพฒน ละอองผล ๘๑๐

๖๔ คณธนภร เพชรเศรษฐ ๘๐๐

๖๕ คณยพด พรรณพนศกด ๘๐๐

๖๖ คณญานนท เลศประสทธวงศ ๗๘๐

๖๗ คณธญนนท ภาคยรชพงศ ๖๖๐

๖๘ คณจรนพวลย โชคแจมใส ๖๐๐

๖๙ คณวสจน ๖๐๐

๗๐ คณอนวฒน-คณนตยา บญเรม ๕๗๐

๗๑ คณอนนพร สมบรณทรพย ๕๒๐

๗๒ คณสวชญา เกยรตครรตน ๕๑๐

๗๓ คณจ�าเรยง เรองรง ๕๐๐

๗๔ คณวยากรณ เจยรธราวานช ๕๐๐

๗๕ คณปรญญา บญธมา ๕๐๐

๗๖ คณธรนทรญา บญม ๕๐๐

๗๗ คณอญชสา พรชอมศร ๕๐๐

๗๘ คณธวชชย ดขจรเดช ๕๐๐

๗๙ คณบญราศ ๕๐๐

๘๐ คณเซยง แซเลยง ๕๐๐

๘๑ คณแมปราณ จนทรสกร ๕๐๐

๘๒ คณกลปราณ จนทรสกร ๕๐๐

๘๓ คณรชดา อษณกร ๕๐๐

๘๔ คณตอพงศ ชวประวตวงศ ๕๐๐

๘๕ คณธญนนท ภาคยรชพงศ ๕๐๐

๘๖ คณกรชนก ศรคปต ๕๐๐

๘๗ คณสพจน-คณอรทย เกดอนนต ๕๐๐

๘๘ คณมรกต วรไพศาล ๔๔๐

๘๙ คณพรญา มาทวโชตกล ๔๓๐

๙๐ คณจรภา กอปน ๔๒๐

๙๑ คณนลมล ฮาย ๔๒๐

๙๒ คณปาณสรา แดนรกษ ๔๒๐

๙๓ คณวจตรา สารนทร ๔๒๐

๙๔ คณอ�านาจ สมบรณทรพย ๔๒๐

๙๕ คณกฤษฤกษ เลาหไพโรจนวฒนา ๔๒๐

๙๖ คณบรรหาร จระศรปญญา ๔๑๐

๙๗ ด.ต.(ญ) วลาวลย ใจรกษ ๔๑๐

๙๘ คณอรพร ววฒนะเศรษฐ ๔๐๐

๙๙ คณสชน โคขาเกอบ ๔๐๐

๑๐๐ คณกมลรษา เขนรตน ๓๗๐

๑๐๑ คณชาตพนธ ผลชวน ๓๖๐

๑๐๒ พ.อ.สมพงษ สดเกต ๓๖๐

๑๐๓ คณภคจรา ตนตมารกร ๓๕๐

๑๐๔ คณวลยา พลอยโคกสง ๓๕๐

๑๐๕ คณนรรตน ทพยมณจรณ ๓๕๐

๑๐๖ คณชรนทร สวชรงกร ๓๓๐

๑๐๗ คณธาวนรตน เตชะอาภรณกล ๓๑๐

๑๐๘ คณกนกนาถ พพฒนมงคล ๓๑๐

๑๐๙ พ.ต.อ.บญเสรม-คณยพด ศรชมภ ๓๐๐

๑๑๐ คณธรรตน คณตกานนท ๓๐๐

๑๑๑ คณจรสศร จนดานกล ๓๐๐

๑๑๒ คณพชย-คณมาล-คณฐานตา-คณพสทธ จนทรวฒรงกล

๓๐๐

๑๑๓ คณอรวรรณ เจรญภกด ๓๐๐

๑๑๔ คณจนตศจ โคงสงเนนและคณนาถอนงค ทรงบรรพต

๓๐๐

ชอ-สกล จ�ำนวนเงนล�ำดบ ชอ-สกล จ�ำนวนเงนล�ำดบ

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

158

๑๑๕ คณสพตรา จงประดษฐภณฑ ๓๐๐

๑๑๖ คณประเสรฐ วะโนปะ ๓๐๐

๑๑๗ ด.ช.ธนภม ศรคปตและครอบครว ๓๐๐

๑๑๘ คณอญชลย วไลวลย ๒๙๐

๑๑๙ คณสภ พงศสทธนนท ๒๖๐

๑๒๐ คณนตยา ตนวเชยร ๒๖๐

๑๒๑ คณธนต อศวเดชวฒกล ๒๕๐

๑๒๒ คณกวสรา สขสดพาร ๒๒๐

๑๒๓ คณพาสนา นนทะ ๒๑๐

๑๒๔ คณพรรณนภา โรจนธตกล ๒๐๐

๑๒๕ คณณรงค มชน ๒๐๐

๑๒๖ คณวมล พวรกษา ๒๐๐

๑๒๗ คณโสมศร ศลปานนท ๒๐๐

๑๒๘ คณพนสชกร ๒๐๐

๑๒๙ คณคงศกด ศรปาน ๒๐๐

๑๓๐ คณกชมน ทพยภาพล ๒๐๐

๑๓๑ คณอลศรา ญาณดาน ๑๓๐

๑๓๒ คณมรกต อทธพรหมาสตร ๒๐๐

๑๓๓ คณเสรภาพ ชาธพา ๒๐๐

๑๓๔ คณวรรณ ศรวชาและครอบครว ๒๐๐

๑๓๕ คณโรจนวฒน อภแดงจนทร ๑๙๐

๑๓๖ คณอรนชาภา วชรทศนกล ๑๘๐

๑๓๗ น.ต.ทศพล ฉายานนท ๑๖๐

๑๓๘ คณเกษม ส�ารวมจตร ๑๖๐

๑๓๙ คณอ�านวย คงคานมตร ๑๖๐

๑๓๘ คณเกรยงไกร คณมงคลวฒ ๑๖๐

๑๓๙ คณกาญจนา โกจนอก ๑๕๐

๑๔๐ คณพชต แซตง ๑๕๐

๑๔๑ คณอนรกษ ผงนรนดร ๑๕๐

๑๔๒ คณจ�านง แจงอกษร ๑๓๐

๑๔๓ คณบว ๑๓๐

๑๔๔ คณกตตพงศ ชมภพงษเกษม ๑๓๐

๑๔๕ คณวรลพชร นราพรพพฒน ๑๓๐

๑๔๖ คณจนนภา ชนะภย ๑๒๐

๑๔๗ คณไพโรจน เยนใจ ๑๒๐

๑๔๘ แมชดวงตะวน สมมา ๑๐๐

๑๔๙ พระอาจารยปรญญา ตสสวโร ๑๐๐

๑๕๐ คณวรรตน เกยรตธนทพย ๑๐๐

๑๕๑ คณแสวง-คณสมบญ โคงสงเนน ๑๐๐

๑๕๒ คณธวช-คณสมจต ศกดาทวากร ๑๐๐

๑๕๓ คณกรองทอง กาญจนวสษฐผล ๑๐๐

๑๕๔ คณวรรณ เลศสรรพวฒ ๑๐๐

๑๕๕ คณชลสรรค มสตย ๑๐๐

๑๕๖ คณบรรหาร จระศรปญญา ๑๐๐

๑๕๗ คณนนทดนทร อทธพรหมาสตร ๑๐๐

๑๕๘ คณเพญนภา ธงน�าชยมา ๑๐๐

๑๕๙ คณรกเกยรต ญาณนาคะวฒน ๑๐๐

๑๖๐ คณธนรจ อศรางกร ณ อยธยา ๑๐๐

๑๖๑ ด.ช.ปญจวฒ อศรางกร ณ อยธยา ๑๐๐

๑๖๒ คณปราณ สทธโรจนอ�าไพ ๙๐

๑๖๓ คณส�าเนาว ยพานช ๘๐

๑๖๔ คณคะนงนจ หะรณสด ๗๐

๑๖๕ คณมลวลย กลโชต ๖๐

๑๖๖ คณจรญบรณ เภตราพนสนไชย ๖๐

๑๖๗ คณอญชล มวงชม ๕๐

๑๖๘ น.อ.หญงนงเยาว ศรสนธ ๕๐

๑๖๙ คณเพมพงศ-ด.ช.เอกสหส ธนพพฒนสจจา

๕๐

รวมศรทธำทงสน ๒๓๗,๘๓๕

ชอ-สกล จ�ำนวนเงนล�ำดบชอ-สกล จ�ำนวนเงนล�ำดบ

ชมรมกลยาณธรรมขอนอมอนโมทนาทกทานทมสวนรวมในการเผยแพรธรรม สาธ สาธ สาธ

159

ร ใ จ ก ไ ร ท ก ข

บนทกทำยเลม

พ ร ะ ไ พ ศ า ล ว ส า โ ล

160บนทกทำยเลม