PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

Redovne studije

Smjer „Poslovna informatika”

Predmet

Tehnološki menadžment

"UČENjE NA DALjINU"

Predmetni nastavnik

Prof. dr Vladimir Stojanović

Student

Luka Ljubičić 6-11/RPI

Banja Luka, oktobar 2014. godine

Sadržaj

1. Uvod................................................................................................................3

2. Učenje na daljinu..........................................................................................4

2.1. Prednosti i mane učenja na daljinu.............................................................................6

2.2. Prednosti i mane učenja na daljinu na Univerzitetu „Apeiron“..................................7

3. Unapređenje postojećeg sistema na Univerzitetu „Apeiron“...................9

Zaključak...........................................................................................................10

1.

2. Uvod

U današnje doba, kada se računari uključuju u svaku sferu kako poslovnog tako i

privatnog života čovjeka savremeno obrazovanje postaje nezamislivo bez upotrebe računara.

Studenti većinu materijala koriste u elektronskom obliku čime se ne izlažu

troškovima štampanja i omogućena je jednostavna razmjena podataka. Na internetu se nalazi

mnogo video treninga tzv. tutorijala od kojih je većina besplatna za preuzimanje i ličnu

upotrebu. Interaktivnim kvizovima se jednostavno može provjeriti znanje, a studije pokazuju

da se na multimedijalan način usvaja veći procenat gradiva za razliku od tradicionalnog

učenja. Računari sa stanovišta studenta olakšavaju učenje.

Gledajući sa stanovišta profesora prednosti je mnogo. U svojim predavanjima

profesori sve češće koriste prezentacije čime pokušavaju zainteresovati studente da prate

njihovo izlaganje. Kratke teze na prezentacijama omogućuju profesorima da ne „odlutaju“ od

teme, a studentima prezentacije služe kao podsjetnik i teze za učenje. Elektronska pošta je u

poslednje vrijeme sastavni dio komunikacije između studenta i profesora čime je studentima

olakšano da izvrše sve zadatke nastavnog predmeta a profesorima se pruža mogućnost da prati

napredak studenta kao pojedinca.

Iako je studiranje u mnogome olakšano i postalo pristupačno većini fizička

udaljenost studenta kao i obaveze onemogućavaju studentima pohađanje nastave. Troškovi

prevoza ili zaposlenje su samo neki od faktora. U svijetu je u 21. vijeku imperativ

visokoškolskih ustanova rad na proučavanju i uvođenju učenja na daljinu. Ne postoje tačni i

provjereni podaci o razvoju učenja na daljinu ali je zanimljiva činjenica da je engleski učitelj

Isak Pitman1 u davnom devetnaestom vijeku, tačnije 1840. godine poštom slao svojim

učenicima zadatke koje trebaju da izvrše, te se ovakav poduhvat može smatrati počecima

učenja na daljinu. U doba današnjice razvija se učenje na daljinu ali eletronskim putem.

1 preuzeto sa http://www.pil-vb.net/kursevi/elektronsko-ucenje-instrukcioni-dizajn/lekcija-prva/elektronsko-ucenje-i-ucenje-na-daljinu/

3

3. Učenje na daljinu

Da učenje na daljinu nije neki pilot projekat ni naučna fantastika pokazuje podatak

da u SAD-u postoji više od 2000 akreditovanih visokoškolskih ustanova koje koriste upravo

ovakav vid nastave. Na našim prostorima je ova tema još uvijek diskutabilna zbog

skeptičnosti nastavnika i profesora prema novim tehnikama i tehnologijama u učenju.

Prostora za napredak svakako ima u svijetu a naročito kod nas. Potrebno je još dosta vremena

da se obrazovanje (kako u školama tako i na fakultetima) unaprijedi, jer u većini škola

nedostaju i računari i projektori kojim bi se barem malo unaprijedilo obrazovanje.

Slika 1- Razvoj učenja, preuzeto sa http://www.pil-vb.net/wp-content/uploads/2010/02/image001.jpg 19.11.2013.godine

Učenje na daljinu ne podrazumijeva isključivo praćenje predavanja putem interneta.

Sama prijava ispita i slanje seminarskog rada spada u oblast učenja na daljinu. Mnogo ispita

se sada polaže putem video konferencije, ne samo zbog odsutnosti studenta sa fakulteta nego i

zbog odsustva profesora.

U BiH razvoj učenja na daljinu je izisetno spor. Razlog tome je nedostatak

finansijskih sredstava da bi se implementiralo ovakav vid učenja. Da bi se nastava izvodila

putem „veze“ potrebno je uložiti novac u infrastrukturu i opremu kao i novac za osoblje koje

bi upravlajlo i održavalo postojeći sistem, što svakako nisu mala sredstva pogotovo da javne

tj. državne fakultete. Kada se obezbjedi sav hardver i ljudski resursi nedostaje još i softversko

rješenje za implementaciju. Pojedine institucije samostalno razvijaju rješenja dok većina kupi

i implementira softver, što predstavlja veliku investiciju.

Razvoj učenja na daljinu veže se za sredinu 19. vijeka dok se elektronsko učenje

razvija u dvadesetom vijeku, razvojem računara i informacionih tehnologija.

4

Počeci elektronskog učenja su shodno razvijenosti IT-a bili izrada prezentacija i

simulacija nekih procesa na računaru. Sljedeći korak je izrada CD-ova sa interaktivnim

sadržajem koji su studenti i đaci koristili. Tek na kraju 20. a početkom 21. vijeka dolazi do

razvoja tzv. menadžmenta za upravljanje učenjem (LMS- Learning Management System).

Doslovno se razvija nauka oko učenja i upravljanja učenjem. LMS omogućuje predavačima

da prate rad i razvoj svakog studenta pojedinačno, da bilježi rad i rezultate u bazu podataka,

kao i da svakoi student dobije neophodnu literaturu (za koju se podrazumijeva da je djelo

profesora ili da profesor poštuje autorska prava).

Kada se razvio jedan ovako složen sistem uvidjela se potreba da se u sistem uvede i

niz drugih alata poput online konsultacija sa studentima (zasnovan na principu četa u realnom

vremenu ili na sistemu video konferencije), diskusija studenata međusobno putem

specijalizovanih foruma ili razmjena elektronske pošte između studenata i profesora. Jedan od

najpristupačnijih alata je čet u realnom vremenu sa profesorom, kao što se fizički zakazuju

konsultacije tako se zakazuju i online konsultacije koristeći čet kao kanal komunikacije.

Studentima je omogućeno da od profesora dobiju sve odgovore instantno što nije slučaj sa e-

mail gdje se najčešće čeka na odgovor.

Sada kada je internet priključak dostupan većini u velikoj mjeri se koriste forumi,

blogovi i u poslednje vrijeme u velikoj mjeri studenti koriste socijalne mreže kao vid

komunikacije. Npr. na društvenoj mreži Facebook studenti formiraju grupe u kojoj se pridruže

studenti koji studiraju isti studijski program, ili isti univerzitet i tu razmjenjuju iskustva i

utiske.

Slika 2 - Forum Univerziteta "Apeiron"

5

3.1.Prednosti i mane učenja na daljinu

Kao i sve drugo, i učenje na daljinu ima svoje nedostatke i prednosti. Prednosti je

mnogo ali nedostatci i mane učenja na daljinu nisu zanemarivi.

Kao što je već navedeno učenje na daljinu zahtjeva mnogo novca što već u startu

predstavlja barijeru nekim institucijama da ih uvedu. Da bi se obezbjedio sistem potrebno je,

pored servera, web domena i softvera, učionica koja je prilagođena da se u njoj vrši snimanje

audio i video zapisa. Potrebna je osoba koja će raditi na obradi audi i video materijala i vršiti

montažu. Pored toga potreban je manji tim zaposlenih kojim će primarno ili sekundarno

zanimanje biti održavanje i administracija sistema kao i ažuriranje sadržaja. Iz svega

navedenog očigledno je da za rad ovog sistema treba zaposliti nekoliko ljudi.

Kada se sistem stavi u upotrebu veliki problem je sigurnost samog sistema i zaštita

autorskih prava. Budući da student koji ima pristup sistemu ima i pristup svim materijalima,

bilo da su to prezentacije, skripte, knjige ili video predavanja problem predstavlja zaštita tih

materijala od distribucije. Ako student može da preuzme sa sistema materijal onda može vršiti

i distribuciju materijala čime nanosi štetu autoru materijala i univerzitetu. Onemogućavanje

preuzimanja materijala prisiljava studenta da konstantno ima računar i internet konekciju, što

je ograničavajući faktor za većinu.

Fizičkim pristupom na predavanjima profesor ima uvid u to ko pohađa predavanja i

da li prati izlaganje dok kod online učenja to nije slučaj. Ne postoji savršeno rješenje za ovaj

problem, ali neki od njih su:

statistika pregleda – web sajt youtube.com je uveo sistem brojanja videa

takav da ako korisnik prekine pregled videa u nekom trenutku pregled se ne

evidentira;

uvođenje interakcije – npr. na svaku tematsku cjelinu sistem zahtjeva od

korisnika da uradi neki test sa jednostavnim pitanjima;

pop-up obavještenja i sl.

Uslovno, brzina interneta. Iako smo u dobu kada je većini dostupan internet, ima i

studenata koji nemaju internet dovoljno velike brzine da koriste sistem. Budući da je

pokrivenost internetom u našoj zemlji poprilično loša, neka mjesta ne mogu dobiti uopšte

dobiti pristup internetu ili korisnici imaju internet jako male brzine.

6

Osnovni adut online učenja je taj što student nema potrebu da dolazi na predavanja.

Ušteda u vremenu i novcu je velika, naročito za vanredne studente. Studenti koji redovno

pohađaju studije su dužni da idu na predavanja, ali ovakav vid učenja pomaže da se na brz,

jednostavan i efikasan način savlada gradivo, i student kao krajnji cilj stiče visoku ocjenu.

Predavanja su zakazana u određenim terminima i ne ponavljaju se, a snimljeno

predavanje se može doslovno neograničeno puta pregledati, zavisno od potrebe studenta.

Često studenti moraju štampati ili koirati skripte i knjige, čime se pored školarine,

izlažu dodatnom trošku. Problem prilikom konstantnog čitanja sa računara su eventualne

posljedice na vid, o čemu individualno studenti trebaju da vode računa.

3.2.Prednosti i mane učenja na daljinu na Univerzitetu „Apeiron“

Ni jedan sistem na svijetu nije savršen, pa tako ni ovaj. Uzevši u obzir da je ovaj

sistem još uvijek u fazi razvoja za očekivati je da ne funkcioniše savršeno.

Sa stanovišta studenata nedostatci su:

cijena – studentima predstavlja problem da pored cijene školarine izdvajaju

novac i za ovaj sistem, iako bi za cijenu jedne godine korištenja sistema

dobili svu literaturu u elektronskom obliku nekima ovo predstavlja suvišan

trošak. Rješenje bi bilo sprovesti anketu i ispitati sve studente da li im je

velika cijena pristupa sistemu te da li bi uz eventualnu korekciju cijene počeli

da koriste ovakav vid učenja;

poprilično niska rezolucija video materijala – ukoliko profesor ili asistent piše

na tabli zadatak ili neki tekst to često nije dovoljno čitko i ne vidi se na

snimku. Rješenje: promjeniti kamere kojim se snima materijal kao i njihovu

poziciju. Trebalo bi postaviti u centar kadra tablu. Drugo rješenje jeste

digitalizacija podataka. Profesori zajedno sa osobom koja montira video

ubacuju sve ono što se nalazi na tabli u digitalnom obliku. Kao dokument u

prilogu i direktno montažom na video;

zvuk – često profesori zaborave staviti mikrofon ili je mikrofon isključen ili

mikrofon drže tako da se ne može čuti glas;

7

neusklađenost zvuka i videa – budući da kamere koje se koriste za snimanje

materijala nisu prvobitno namjenjene za ovu upotrebu, prilikom snimanja

materijala usljed nedostatka svjetlosti kamere i program automatski smanjuju

broj slika u sekundi (FPS – Frames per second). Zvuk se snima posebno pa

prilikom montaže sa zvukom često dolazi do neslaganja. Rješenje: upotreba

drugih kamera ili obezbjeđivanje konstantnog svjetla;

nemogućnost prijave ispita online – iako je Univerzitet dovoljno razvijen,

iako se koriste sve savremene metode za izvođenje nastave i dalje Univerzitet

ne daje mogućnost studentima da online prijave ispit. Online prijavu ispita

nije velik posao implementirati i ne zahtjeva mnogo novca a studentima bi

značilo da ne moraju doći na fakultet samo da bi prijavili ispit. Isto tako bi se

univerzitet oslobodio štampanja suvišnih prijava.

Slika 3 - Sistem učenja na daljinu Univerziteta "Apeiron"

Sve navedene prednosti iz prethodnog poglavlja vrijede i za ovaj sistem, s tim da

postojeći sistem treba još nadograditi.

8

4. Unapređenje postojećeg sistema na Univerzitetu „Apeiron“

U predhodnom poglavlju navedene su mane i rješenja mana. Da bi ovaj sistem

postao popularniji i da bi se u većoj mjeri koristio, pogotovo od strane redovnih studenata

pored dosadapnjih izmjena potrebno je uvesti neke nove tehnologoje i olakšice.

Osnovni nedostatak postojećeg sistema je nedostatak interakcije, i od strane

profesora i od strane aplikacije.

U samu aplikaciju treba uvrstiti interaktivni sadržaj koji će, ukoliko to student želi,

zainteresovati studente za materiju koju uče. Sam suhoparan tekst i klasična predavanja nisu

najinteresantniji način za učenje. Da bi se neka materija savladala bez poteškoća neophodno

je da ona pored ostalog bude i zanimljiva. S toga se kako i u klasičnim predavanjima tako i u

online predavanjima treba uvesti interakcija.

Pored aplikativne interakcije treba uvesti neki vid interakcije odnosno komunikacije

sa profesorom ili asistentom mimo elektronske pošte, budući da studenti koji studiraju

isključivo putem sistema učenja na daljinu nemaju mogućnost da dolaze na fakultet. Ovim bi

se rješio nedostatak direktne komunikacije.

Pored navedene mane nepostojanje opcije za online prijavu ispita bilo bi praktično

uvesti i upis ocjene direktno u online bazu podataka. Ovim bi se rješio problem sa gubitkom

prijava koji se nekim profesorima dešava.

9

Zaključak

Da bi obrazovanje postalo jednostavniji proces i za profesore i za studente potrebno

je vršiti stalnu modernizaciju. Počevši od samog gradiva pa do načina prezentacije.

Mnogi se bave proučavanjem učenja i od davnina se prezentuju metode kojima je

moguće što jednostavnije steći znanje. Način na koji učimo se razlikuje individualno. Svako

različito uči, shvata i pamti. Ali svima nam je zajednička osobina da najviše informacija

pamtimo upravo vizuelnim putem a za tim ono što čujemo. Prema istraživanjima

najneefikasniji način je čitanje samog teksta pa bi shodno tome trebalo izbjegavati ovakvu

metodu kad god je to moguće.

Sam sistem učenja na daljinu objedinjuje metode koje su najnezahtjevnije za studente

a pri tome su i najefikasnije. Ovo su uvidjeli i studenti na Univerzitetu „Apeiron“ pa se sve

više njih opredjeljuje za korištenje ovakvog sistema.

Radom na unapređenju sistema i njegovoj ažurnosti vjerovatno će vremenom i

porasti broj korisnika sistema.

10