7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

1/29

Sistem

zelenila ufunkcijiorganizaci

je gradaolakovi Armin

Sarajevo, decembar

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

2/29

i!ologija gradova

"ostoje razni kriterijumi za odre#ivanje ti!ologije gradosu naj$e%e sljedee ti!ologije&

statisti$ka,

funkcionalna i

sociolo%ka.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

3/29

FIZIKA STRUKTURA GRADA

Saobraajn

e !ovr%ineSlobodne!ovr%ine'elene

!ovr%ine

Svako naselje se sastoji od

izgra#eni( i neizgra#eni(!ovr%ina. )zgra#ene!ovr%ine su objekti inastre%nice, aneizgra#ene, saobraajne,slobodne i zelene!ovr%ine.

!ovr%ine sa niskim, srvisokim rastinjem. "o

!ovr%ina u naselju !o!ovr%ine. "rirodni elenaseljima najvi%e do!!obolj%anju ekolo%ki(!odi*u i estetski kvalikojem se nalaze. + naorganizuju vee zelen

!arkovi, a na !arcelamba%te. +z saobraajne!ostavljaju drvoredi, akrovovima se organizba%te. "rirodni elemevje%ta$ki formirani i uizgra#eni !rostor fon

*ardinjere, staklenici-elementi mogu biti !r

+rbani mobilijar

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

4/29

+loge gradskog zelenila

+ !rostornom !laniranju, sistem gradski( zeleni( !ovr%ina !redstavljasku! razli$iti( kategorija gradskog i !rigradskog zelenila racionalnoras!ore#eni( na teritoriji grada, !ovezani( kako me#usobno tako i savangradskim vegetacionim cjelinama.

aznovrsne

ulogezelenila

zdravstvena, socijalna, estetska, kulturna, edukativna, itd.

una!rekvalitet *

grad

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

5/29

Sistem zeleni( !ovr%ina je u ne!rekidnoj i dinami$nojinterakciji sa izgra#enom strukturom grada. Sa njom konkurenciji u kojoj, zbog slabe zakonske regulative k%titi od ne!rekidnog !ritiska izgradnje, $esto gubi i ta!relazi u dio izgra#enog gradskog !rostora.

/eze sistema gradskog zelenila sa !rigradskim iregionalnim vegetacionim cjelinama do!rinose !ove!rostornog i rekreativnog kvaliteta urbane sredine.

+rbani zeleni !rostori su zna$ajni elementi svakog gr

+loge gradskog zelenila

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

6/29

Urbani zeleniro spetar

osobina za "rnji!o%e multiarateristi

+loge gradskog zelenila

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

7/29

azvoj i !rimjena odgovarajue strategije za(tieva razumijevanje interdisci!linarnu bazu znanja koja nas informi%e o kom!leksnom uzajfaktora koji su !ovezani sa !roblemima zeleni( !rostora. a bi se obosnova i dao do!rinos odr*ivom urbanom razvoju, !rojekat )Sturereati%ni! po%ina* !oku%ava da !rodre dublje u !rirodu kom!leksni(se de%avaju izme#u razli$iti( funkcija urbani( zeleni( !rostora i !okustrategiju koja mo*e da zadovolji vi%estruke za(tijeve koji se o$ekuju od gr

Svakom gradu je !otrebna zelena infrastruktura %to !adekvatnu !ovr%inu zeleni( !rostora odre#enog kvaliteta, zadovoljenje socijalni( i estetski( !otreba gra#ana i ekograda.

+loge gradskog zelenila

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

8/29

"oveanjem io!timiziranjem

kvantitetaurbani( zeleni(!rostora !osti*e

se sljedee&

zeleni prostori formiraju osnovnu strukturu kao element cjelipodruja;urbani zeleni sistem sastoji se od veih i manjih zelenih prostokontinuitet mree zelenih prostora;zeleni koridori stvaraju veze izmeu urbanih zelenih prostoraolakava pristup korisnika;postoji optimalan raspored zelenih prostora unutar grada;postoji povezanost urbanih zelenih prostora izmeu grada i o

K%aliteturbani!zeleni!

prostoratreba #a bu#e

taa% #a+

zeleni prostori ispunjavaju ekoloku ulogu;

promovie biodiverzitet tako to e obezbijediti raznovpromovie prirodnu regeneraciju vegetacije unutar gradprioritetnih podruja za ouvanje prirode;

promovie socijalnu dobrobit urbanih zelenih prostora ivot;ima visoku estetsku vrednost, a samim tim i pozitivan njegovu ekonomiju.

Upotrebaurbani!

zeleni!prostora

je#e,nisan

a roz

dostupnost, otvorenost i lak pristup zelenim proatraktivnost;multifunkcionalnost prostora i sposobnost da sepotrebama korisnika;opremljenost i ureenostpostojanje opreme za rekreaciju i odmor;;

-laniranje$ raz%oji mena#.ment

urbani! zeleni!

prostora treba #aomo"u/e

visok nivo uea javnosti;razvoj partnerstva vlasnika i korisnika u privatnim i javnimintegraciju novih znanja i iskustava u stratekom procesu p

razvoj novih strategija za smanjenje trokova odravanja urrazvoj strategija za zatitu zelenih prostora od drugih nain

Raz%ojzelenestrukturegrada za!tiie%a#u"oro0nu strate"ijusa jasno posta%ljenim'ilje%ima$ a sam raz%oj

urbani! zeleni!prostora treba #abu#e posebnooaraterisan+

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

9/29

Kate"oriza'ija zeleni! po%rina u"ra#u o"le#a se roz+ "ra#so zelenilo !arkovi, skverovi, zelenilo

saobraajnica, zelenilo stambeni( blokova, zele

!ovr%ine s!ecijalnog karaktera i za%titni zeleni!ojasevi u gradskom tkivu pri"ra#so zelenilo 3 za%titni !ojasevi i !ark %

mjesta za razonodu i aktivnu rekreaciju i %an"ra#so zelenilo 3 !rirodni ili stvoreni %um

masivi, nacionalni !arkovi, lovna i ribolovna!odru$ja.

+loge gradskog zelenila

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

10/29

4radsko zelenilo

Parkovi

"arkovi !redstavljaju gradske oaze koje slu*e za !asivodmor gra#ana i aktivan odmor djece.

snovni zadatak !arka je !ribli*avanje !rirode gradsk$ovjeku i omoguavanje odmora u ti%ini, svje*ini zele

estetskim ugo#ajima koji mu !rire#uju raznovrsni!redstavnici biljnog svijeta.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

11/29

4radsko zelenilo Centralni park

Svojim sadr*ajem obezbje#uje gradskom $ovjekunajraznovrsnije mogunosti za zabavu i rekreaciju.

vdje su smje%teni !rostori za odr*avanje razni( !ozo!redstava i koncerata, zatim kino sale, biblioteke,

umjetni$ke galerije i drugo.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

12/29

4radsko zelenilo

Rejonski park

6ormiraju se u slu$aju da !risustvo jednog centralnogne mo*e zadovoljiti !otrebu grada, ili u slu$aju kada jcentralni !ark odvojen nekom !rirodnom !re!rekom oostali( dijelova grada.

Sadr*aj i namjena rejonskog !arka su veoma slinicentralnom !arku, s tim da je njegova !ovr%ina manjakree se do 10 (a.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

13/29

4radsko zelenilo

Zelene povrine izmeu blokova zgrada 6ormira se u blizini naselja i $esto se naziva blokovsk

zelenilo.

reba da zadovolje estetsku i sanitarno (igijensku fun

Slu*e za !asivan odmor gradskog stanovni%tva razli$uzrasta i aktivan odmor djece.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

14/29

4radsko zelenilo

Gradski park

7om!ozicija dana%njeg !arka razlikuje se od oni( iz!ro%losti !o izboru i orimjeni ar(itektonski( i biolo%ki(elemenata.

"rilazni dijelovi !arka rje%avaju se alejama zasa#enim

drveem ili stazama uokvirenim *ivom ogradom. + gradskom !arku mo*e se razlikovati dio koji slu*i za

odmor u ti%ini i %etnji !arkovskim stazama, te dio kojaktivnoj igri djece.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

15/29

4radsko zelenilo

Skver

S!ada u najmanju kategoriju zeleni( !ovr%ina u grad

"ovr%ine od 0,25 2 (a koje se naj$e%e nalaze u stadijelovima grada i u sklo!u saobraajnica.

'a(tijevaju veoma !lanski i stru$an !rilaz u rje%avanj

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

16/29

1SN12NI 34353NTI U4I63

+ 8zi$kom smislu ulicu $ine saobraajne !ovr%ine i diteritorija sa obje strane. o zna$i da se ulica sastoji odelemenata, kolovoza, trotoara i !arcela objekata i dvuz saobraajnu !ovr%inu.

9edna od !odjela ulica jeste !o !risustvuzelenila&

3 sa zelenilom 3 bez zel

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

17/29

4radsko zelenilo

Zelene povrine du saobraajnica naselja reba da zadovoljava estetsku i sanitarno (igijensku fun

:iljke se nalaze u veoma ne!ovoljnim uslovima. )slo*eneantro!ogenim uticjima, nalaze se u lo%im zemlji%tima, !im o!asnost od uticaja $a#i, !ra%ine, zaga#iva$a vazdu(

ijelimo i( na& 'elene !ovr%ine du* !lo$nika, )s!red veliki( zgrada, ;a uli$nim raskr%ima, u* glavni( ulica,

u* obala rijeka, jezera i mora, ako se nalaze u naselju.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

18/29

4radsko zelenilo

Zelene po%rine unutar je#o" bloa z"ra#a va kategorija zeleni( !ovr%ina smje%tena je u ne!os

blizini naselja.

vdje se javlja !roblem& vlasni%tvo nad vrtom, jerstanovnici ovakavi( objekata smatraju da mogu

individualno kreirati !rostor is!red svoje kue, %to u vslu$ajeva dovodi do !renatr!anosti i ki$a.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

19/29

4radsko zelenilo

Zelene povrine specijalnog karaktera 'elene !ovr%ine oko objekata s!ecijalne namjene, ka

su %kole, ind. !ogoni, zdravstvene ustanove, dje$iji vrgroblja itd., imaju vi%estruku ulogu.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

20/29

4radsko zelenilo

Groblja kao zelene povrine + veim gradovima !redstavljaju gradske !arkove, !a

taj tretman daje i !rilikom odr*avanja.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

21/29

/eli$ina groblja zavisi od veli$inenaselja, broja stanovnika,dru%tvenog ure#enja, vjerois!ovesti,slobodnog terena, izbora i na$ina

!ostavljanja groblja, li$ne *elje iekonomskog stanja umrlog. 4robljetreba da !oslu*i i kao za%titni zeleni!ojas za s!rje$avanje %irenja grada,rezervoar $istog vazdu(a i da saostalim gradskim zelenilomsa$injava jednu celinu i da !ru*isliku !arka, vrta.

Groblja

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

22/29

4radsko zelenilo

Botanike bae i dendroloki vrtovi

Slu*e u nau$no3istra*iva$ke svr(e.

)zbor biljaka na ovim !ovr%inama zavisi od nji(ove namje

Zooloki vrtovi

)zbor biljnog materijala !rilagoditi *ivotinjksom svijetu.

iskulturni tereni

;aj$e%e se koriste travnjaci i ukrasno grmlje.

)maju dekorativno estetsku funkciju.

Bae oko stanovanjeva kategorija zele

se u blizini obejkata i veinodimenzija.6unkcija ovi( !stvaranje lje!%e sredine za odmor i r

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

23/29

"rigradske zelene !ovr%ine

Zelene povrine zatitnog karaktera van naselja 6ormiranje za%titni( !ojaseva u !rigradskim dijelovim

grada.

)maju zadatak da %tite grad od vjetra, mogu tako#erdo!rinijeti dovo#enju svje*eg vazdu(a u grad.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

24/29

"rigradske zelene !ovr%ine

Park ! ume "rirodno ili vje%ta$ki formirana %uma namijenjena odm

rekreaciji.

"ovezane su gradskim saobraajem sa stambenimnaseljima, te na taj na$in !redstavljaju s!onu

izme#ugradskog i vangradskog zelenila. va kategorija uti$e na dovo#enje svje*eg vazdu(a u

gradsku sredinu, na smjanjenje zaga#iva$a i umanjendjelovanja vjetrova.

"o%to je u svom sastavu i funkciji sli$nija !arku nego

ovdje se koriste vrste ukrasnog drvea i grmlja. simerene i cvi ee nalaze svo e m esto.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

25/29

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

26/29

Zelene povrine du saobraajnica van naselje

Sama izgradnja saobraajnica uti$e na degradaciju!ostojee =ore.

Saobraajnice van grada !rolaze kroz %umske !redjelnji(ovo rje%avanje se mora uskladiti na taj na$in da s!ostojeim ambijentom $ine jednu jedinstvenu cjelinu

"ravilan odabir biljnog materijala uti$e na sanaciju erte %titi saobraajnice od nanosa snijega i uticaja vjetr

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

27/29

"acionalni parkovi

"ovr%ine veliki( dimenzija kojima je cilj o$uvanje !ost=ore od uni%tenja.

)maju nau$ni i estetski zna$aj, a u nekim slu$ajevima!redstavljaju i (istorijsku vrijednost.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

28/29

#ovni i ribolovni tereni

"ru*aju mogunost odmora i rekreacije uz lov i ribolo!rirodi.

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

29/29

'aklju$ak

'elene !ovr%ine u sklo!u gradskog, !rigradsvangradskog zelenila moraju biti me#usobno !ovkako bi $inile jednu cjelinu i zadovoljile sve funkcije od nji( o$ekuju.

'a!ravo zelene !ovr%ine trebalo bi !rojektovati i !

me#usobno na na$in koji omoguuje %etnju u zelejednog na drugi kraj grada.

vakav !rilaz !laniranju zeleni( !ovr%ina je bitraznovrsni !redstavnici biljnog svijeta nose u strukturi umjetni$ke i likovne kreacije koje umirujue na zamoreni ljudski oraganizam, o!lemel udske os ea e, te os e%u u (umane i stva