Download pdf - Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

7/23/2019 Sistem Zelenila u Funkciji Organizacije Grada

http://slidepdf.com/reader/full/sistem-zelenila-u-funkciji-organizacije-grada 1/29

Sistem

zelenila ufunkcijiorganizaci

je gradaČolaković Armin

Sarajevo, decembar



i!ologija gradova

"ostoje razni kriterijumi za odre#ivanje ti!ologije gradosu naj$e%će sljedeće ti!ologije&

statisti$ka,

funkcionalna i

sociolo%ka.



FIZIČKA STRUKTURA GRADA

Saobraćajn

e !ovr%ineSlobodne!ovr%ine'elene

!ovr%ine

Svako naselje se sastoji od

izgra#eni( i neizgra#eni(!ovr%ina. )zgra#ene!ovr%ine su objekti inastre%nice, aneizgra#ene, saobraćajne,slobodne i zelene!ovr%ine.

!ovr%ine sa niskim, srvisokim rastinjem. "o

!ovr%ina u naselju !o!ovr%ine. "rirodni elenaseljima najvi%e do!!obolj%anju ekolo%ki(!odi*u i estetski kvalikojem se nalaze. + naorganizuju veće zelen

!arkovi, a na !arcelamba%te. +z saobraćajne!ostavljaju drvoredi, akrovovima se organizba%te. "rirodni elemevje%ta$ki formirani i uizgra#eni !rostor fon

*ardinjere, staklenici-elementi mogu biti !r

+rbani mobilijar



+loge gradskog zelenila

+ !rostornom !laniranju, sistem gradski( zeleni( !ovr%ina !redstavljasku! razli$iti( kategorija gradskog i !rigradskog zelenila racionalnoras!ore#eni( na teritoriji grada, !ovezani( kako me#usobno tako i savangradskim vegetacionim cjelinama.

aznovrsne

ulogezelenila

• zdravstvena,• socijalna,• estetska,• kulturna,• edukativna, itd.

una!rekvalitet *

grad



• Sistem zeleni( !ovr%ina je u ne!rekidnoj i dinami$nojinterakciji sa izgra#enom strukturom grada. Sa njom konkurenciji u kojoj, zbog slabe zakonske regulative k%titi od ne!rekidnog !ritiska izgradnje, $esto gubi i ta!relazi u dio izgra#enog gradskog !rostora.

• /eze sistema gradskog zelenila sa !rigradskim iregionalnim vegetacionim cjelinama do!rinose !oveć!rostornog i rekreativnog kvaliteta urbane sredine.

• +rbani zeleni !rostori su zna$ajni elementi svakog gr




Urbani zelenširo spetar

osobina za "rnji!o%e multiarateristi




• azvoj i !rimjena odgovarajuće strategije za(tieva razumijevanje interdisci!linarnu bazu znanja koja nas informi%e o kom!leksnom uzajfaktora koji su !ovezani sa !roblemima zeleni( !rostora. a bi se obosnova i dao do!rinos odr*ivom urbanom razvoju, !rojekat )Sturereati%ni! po%šina* !oku%ava da !rodre dublje u !rirodu kom!leksni(se de%avaju izme#u razli$iti( funkcija urbani( zeleni( !rostora i !okustrategiju koja mo*e da zadovolji vi%estruke za(tijeve koji se o$ekuju od gr

Svakom gradu je !otrebna zelena infrastruktura %to !adekvatnu !ovr%inu zeleni( !rostora odre#enog kvaliteta, zadovoljenje socijalni( i estetski( !otreba gra#ana i ekograda.




"ovećanjem io!timiziranjem

kvantitetaurbani( zeleni(!rostora !osti*e

se sljedeće&

•zeleni prostori formiraju osnovnu strukturu kao element cjelipodručja;•urbani zeleni sistem sastoji se od većih i manjih zelenih prostokontinuitet mreže zelenih prostora;•zeleni koridori stvaraju veze između urbanih zelenih prostoraolakšava pristup korisnika;•postoji optimalan raspored zelenih prostora unutar grada;•postoji povezanost urbanih zelenih prostora između grada i o

K%aliteturbani!zeleni!

prostoratreba #a bu#e

taa% #a+

•zeleni prostori ispunjavaju ekološku ulogu;

• promoviše biodiverzitet tako što će obezbijediti raznov• promoviše prirodnu regeneraciju vegetacije unutar grad prioritetnih područja za očuvanje prirode;

• promoviše socijalnu dobrobit urbanih zelenih prostora život;•ima visoku estetsku vrednost, a samim tim i pozitivan njegovu ekonomiju.

Upotrebaurbani!

zeleni!prostora

je#e,nisan

a roz

•dostupnost, otvorenost i lak pristup zelenim pro•atraktivnost;•multifunkcionalnost prostora i sposobnost da se potrebama korisnika;•opremljenost i uređenost• postojanje opreme za rekreaciju i odmor;;

-laniranje$ raz%oji mena#.ment

urbani! zeleni!

prostora treba #aomo"u/e

•visok nivo učešća javnosti;•razvoj partnerstva vlasnika i korisnika u privatnim i javnim•integraciju novih znanja i iskustava u strateškom procesu p

•razvoj novih strategija za smanjenje troškova održavanja ur•razvoj strategija za zaštitu zelenih prostora od drugih način

Raz%oj zelenestrukturegrada za!tiie%a#u"oro0nu strate"ijusa jasno posta%ljenim'ilje%ima$ a sam raz%oj

urbani! zeleni!prostora treba #abu#e posebnooaraterisan+



Kate"oriza'ija zeleni! po%ršina u"ra#u o"le#a se roz+ • "ra#so zelenilo !arkovi, skverovi, zelenilo

saobraćajnica, zelenilo stambeni( blokova, zele

!ovr%ine s!ecijalnog karaktera i za%titni zeleni!ojasevi u gradskom tkivu• pri"ra#so zelenilo 3 za%titni !ojasevi i !ark %

mjesta za razonodu i aktivnu rekreaciju i• %an"ra#so zelenilo 3 !rirodni ili stvoreni %um

masivi, nacionalni !arkovi, lovna i ribolovna!odru$ja.




4radsko zelenilo

• Parkovi

• "arkovi !redstavljaju gradske oaze koje slu*e za !asivodmor gra#ana i aktivan odmor djece.

• snovni zadatak !arka je !ribli*avanje !rirode gradsk$ovjeku i omogućavanje odmora u ti%ini, svje*ini zele

estetskim ugo#ajima koji mu !rire#uju raznovrsni!redstavnici biljnog svijeta.



4radsko zelenilo• Centralni park

• Svojim sadr*ajem obezbje#uje gradskom $ovjekunajraznovrsnije mogućnosti za zabavu i rekreaciju.

• vdje su smje%teni !rostori za odr*avanje razni( !ozo!redstava i koncerata, zatim kino sale, biblioteke,

umjetni$ke galerije i drugo.



4radsko zelenilo

• Rejonski park

• 6ormiraju se u slu$aju da !risustvo jednog centralnogne mo*e zadovoljiti !otrebu grada, ili u slu$aju kada jcentralni !ark odvojen nekom !rirodnom !re!rekom oostali( dijelova grada.

• Sadr*aj i namjena rejonskog !arka su veoma slićnicentralnom !arku, s tim da je njegova !ovr%ina manjakreće se do 10 (a.



4radsko zelenilo

Zelene površine između blokova zgrada• 6ormira se u blizini naselja i $esto se naziva blokovsk

zelenilo.

• reba da zadovolje estetsku i sanitarno (igijensku fun

•

Slu*e za !asivan odmor gradskog stanovni%tva razli$uzrasta i aktivan odmor djece.



4radsko zelenilo

Gradski park

• 7om!ozicija dana%njeg !arka razlikuje se od oni( iz!ro%losti !o izboru i orimjeni ar(itektonski( i biolo%ki(elemenata.

• "rilazni dijelovi !arka rje%avaju se alejama zasa#enim

drvećem ili stazama uokvirenim *ivom ogradom.• + gradskom !arku mo*e se razlikovati dio koji slu*i za

odmor u ti%ini i %etnji !arkovskim stazama, te dio kojaktivnoj igri djece.



4radsko zelenilo

Skver

• S!ada u najmanju kategoriju zeleni( !ovr%ina u grad

• "ovr%ine od 0,25 2 (a koje se naj$e%će nalaze u stadijelovima grada i u sklo!u saobraćajnica.

•

'a(tijevaju veoma !lanski i stru$an !rilaz u rje%avanj



1SN12NI 34353NTI U4I63

• + 8zi$kom smislu ulicu $ine saobraćajne !ovr%ine i diteritorija sa obje strane. o zna$i da se ulica sastoji odelemenata, kolovoza, trotoara i !arcela objekata i dvuz saobraćajnu !ovr%inu.

• 9edna od !odjela ulica jeste !o !risustvuzelenila&

3 sa zelenilom 3 bez zel



4radsko zelenilo

Zelene površine duž saobraćajnica naselja• reba da zadovoljava estetsku i sanitarno (igijensku fun

• :iljke se nalaze u veoma ne!ovoljnim uslovima. )slo*eneantro!ogenim uticjima, nalaze se u lo%im zemlji%tima, !im o!asnost od uticaja $a#i, !ra%ine, zaga#iva$a vazdu(

ijelimo i( na&• 'elene !ovr%ine du* !lo$nika,• )s!red veliki( zgrada,• ;a uli$nim raskr%ćima,• u* glavni( ulica,•

u* obala rijeka, jezera i mora, ako se nalaze u naselju.



4radsko zelenilo

Zelene po%ršine unutar je#o" bloa z"ra#a• va kategorija zeleni( !ovr%ina smje%tena je u ne!os

blizini naselja.

• vdje se javlja !roblem& vlasni%tvo nad vrtom, jerstanovnici ovakavi( objekata smatraju da mogu

individualno kreirati !rostor is!red svoje kuće, %to u vslu$ajeva dovodi do !renatr!anosti i ki$a.



4radsko zelenilo

Zelene površine specijalnog karaktera• 'elene !ovr%ine oko objekata s!ecijalne namjene, ka

su %kole, ind. !ogoni, zdravstvene ustanove, dje$iji vrgroblja itd., imaju vi%estruku ulogu.

• <tite objekte s!ecijalne namjene od uticaja gradski(

sredina, a isto tako imaju i ulogu za%tite grada od razuticaja blizine ovi( objekata.



4radsko zelenilo

Groblja kao zelene površine• + većim gradovima !redstavljaju gradske !arkove, !a

taj tretman daje i !rilikom odr*avanja.



/eli$ina groblja zavisi od veli$inenaselja, broja stanovnika,dru%tvenog ure#enja, vjerois!ovesti,slobodnog terena, izbora i na$ina

!ostavljanja groblja, li$ne *elje iekonomskog stanja umrlog. 4robljetreba da !oslu*i i kao za%titni zeleni!ojas za s!rje$avanje %irenja grada,rezervoar $istog vazdu(a i da saostalim gradskim zelenilomsa$injava jednu celinu i da !ru*isliku !arka, vrta.

Groblja



4radsko zelenilo

Botaničke bašče i dendrološki vrtovi

• Slu*e u nau$no3istra*iva$ke svr(e.

• )zbor biljaka na ovim !ovr%inama zavisi od nji(ove namje

Zoološki vrtovi

• )zbor biljnog materijala !rilagoditi *ivotinjksom svijetu.

iskulturni tereni

• ;aj$e%će se koriste travnjaci i ukrasno grmlje.

• )maju dekorativno estetsku funkciju.

Bašče oko stanovanjeva kategorija zele

se u blizini obejkata i većinodimenzija.6unkcija ovi( !stvaranje lje!%e sredine za odmor i r



"rigradske zelene !ovr%ine

Zelene površine zaštitnog karaktera van naselja• 6ormiranje za%titni( !ojaseva u !rigradskim dijelovim

grada.

• )maju zadatak da %tite grad od vjetra, mogu tako#erdo!rinijeti dovo#enju svje*eg vazdu(a u grad.



"rigradske zelene !ovr%ine

Park ! šume• "rirodno ili vje%ta$ki formirana %uma namijenjena odm

rekreaciji.

• "ovezane su gradskim saobraćajem sa stambenimnaseljima, te na taj na$in !redstavljaju s!onu

izme#ugradskog i vangradskog zelenila.• va kategorija uti$e na dovo#enje svje*eg vazdu(a u

gradsku sredinu, na smjanjenje zaga#iva$a i umanjendjelovanja vjetrova.

• "o%to je u svom sastavu i funkciji sli$nija !arku nego

ovdje se koriste vrste ukrasnog drveća i grmlja. simerene i cvi eće nalaze svo e m esto.



<ume 3 !arkovi•

"odrazumijeva se !rirodno ili vje%ta$ki !odignuta %umse obi$no nadovezuje na !ark %umu, ali je od urbansredine udaljena oko 10 km.

• mogućava razne vidove rekreacije.

• )zbor vrsta drveća i grmlja naklonjen je %umskim vrst

oblici u kojima oni dolaze !rilago#eni su !ostojećemambijentu.

• "erene ovdje nalaze %iroku !rimjenu, dok cvijeće se ksamo na re!rezentativnim mjestima.



Zelene površine duž saobraćajnica van naselje

• Sama izgradnja saobraćajnica uti$e na degradaciju!ostojeće =ore.

• Saobraćajnice van grada !rolaze kroz %umske !redjelnji(ovo rje%avanje se mora uskladiti na taj na$in da s!ostojećim ambijentom $ine jednu jedinstvenu cjelinu

• "ravilan odabir biljnog materijala uti$e na sanaciju erte %titi saobraćajnice od nanosa snijega i uticaja vjetr



"acionalni parkovi

•

"ovr%ine veliki( dimenzija kojima je cilj o$uvanje !ost=ore od uni%tenja.

• )maju nau$ni i estetski zna$aj, a u nekim slu$ajevima!redstavljaju i (istorijsku vrijednost.



#ovni i ribolovni tereni

•

"ru*aju mogućnost odmora i rekreacije uz lov i ribolo!rirodi.



'aklju$ak•

'elene !ovr%ine u sklo!u gradskog, !rigradsvangradskog zelenila moraju biti me#usobno !ovkako bi $inile jednu cjelinu i zadovoljile sve funkcije od nji( o$ekuju.

• 'a!ravo zelene !ovr%ine trebalo bi !rojektovati i !

me#usobno na na$in koji omogućuje %etnju u zele jednog na drugi kraj grada.

• vakav !rilaz !laniranju zeleni( !ovr%ina je bitraznovrsni !redstavnici biljnog svijeta nose u strukturi umjetni$ke i likovne kreacije koje umirujuće na zamoreni ljudski oraganizam, o!lemel udske os eća e, te os e%u u (umane i stva