Seminarski rad Raunarske mree
Internacionalni univerzitet u novom pazaru
Departman za Raunarske nauke
Smjer: informatika
Raunarske Mree
(seminarski rad)
Student: Mentor:
Beisa Saraevi Prof. Dr amil Suki
Novi Pazar
Maj, 2015. godine
S A D R A J
1. UVOD.3
2. Raunarske mree4
3. Podjela raunarskih mrea..4
4. Primjena raunarskih mrea...5
4.1 Dijeljenje informacija.....6
4.2 Dijeljenje raunarskog hardvera i softvera..6
4.3 Komponente raunarske mree..7
5. Povezivanje raunarskih mrea....9
5.1 Koaksijalni kablovi...10
5.2 Optiki kablovi....11
6. Beine mree wireless...11
7. Topologije..13
7.1 Topologija magistrale (Bus topology)...14
7.2 Topologija zvijezde (Star topology)...14
7.3 Topologija prestena (Ring topology).15
7.4 Topologija mree (Mesh topology)....16
8. Mreni protokoli....17
8.1. Protokoli bez uspostavljanja veze....19
8.2. Protokoli sa uspotavljanjem veze....19
9. Zakljuak...20
10. Literatura..21
1. Uvod
Potreba za informacijama natjerala je ovjeka da uspostavlja veze
sa raznim izvorima informacija i da stvara mree preko kojih e sebi
olakati prikupljanje, prenos, skladitenje i obradu podataka. Naglim
razvojem raunarske tehnologije posljednjih godina (poveanje
performansi uz pad cijena) i sa pravom eksplozijom Interneta, broj
korisnika raunara i raunarskih mrea raste vrtoglavom brzinom. Sa
sve monijom raunarskom opremom svakodnevno se uvode novi servisi, a
istovremeno se u umreavanju postavljaju vii standardi. Vremenom su
se mreni sistemi razvijali da bi danas dostigli nivo praktinog
efikasnog okruenja za razmjenu podataka.
Poeci umreavanja vezuju se za prve telegrafske i telefonske
linije kojima su se prenosile informacije do udaljenih lokacija.
Dostupnost i fleksibilnost tehnologija dananjih savremenih
raunarskih mrea omoguava da se sa bilo koje take na planeti moe
povezati na mreu i doi do eljenih informacija. U poreenju sa
nekadanjom cijenom koritenja servisa mrea, cijena eksploatisanja
dananjih mrea je sve nia. Raunarske mree su danas nezamenjivi dio
poslovne infrastrukture, kako velikih, tako i malih organizacija.
Poznavanje tehnologije i koritenje mrea ak izlazi iz okvira
primjene u poslovanju (koje moe da obezbjedi poslovnu prednost
organizacijama - npr. elektronska trgovina omoguava i malim firmama
konkurentnost na tritu) i zalazi u ostale aspekte ivota ovjeka
postajui dio opte kulture.
Raunarska mrea moe biti prost skup dva ili vie raunara, koji su
povezani adekvatnim medijumom i koji meusobno mogu da komuniciraju
i dijele resurse. Koristi se za prenos kako digitalnih tako i
analognih podataka, koji moraju biti prilagoeni odgovarajuim
sistemima za prenos. Mreom se prenose raunarski podaci, govor,
slika, video, a aplikacije na stranama korisnika mogu biti takve da
se zahtjeva prenos podataka u realnom vremenu (govor, video i sl.)
ili to ne mora biti uslov (elektronska pota, prenos datoteka i
sl.). Mrea se sastoji od raunara, medijuma za prenos (ica, optiko
vlakno, vazduh i sl.) i ureaja kao to su vorita, svievi, ruteri
itd. koji ine infrastrukturu mree. Neki od ureaja, kao to su mrene
kartice, omoguavaju vezu izmeu raunara i mree.
Svaka mrea se moe svesti na slijedee dvije osnovne cjeline:
hardversku i softversku. Hardversku cjelinu sainjavaju mreni vorovi
(nods) u kojima se vri obrada informacija, fiziki spojni putevi i
dijeljeni resursi. vorovi su djelovi mrea u kojima dolazi do obrade
podataka. Postoje dve vrste vorova: vorovi u kojima se vri stvarna
obrada i oni predstavljaju ciljne vorove (hosts), i vorovi kojima
je uloga da usmeravaju informacije (routers). Dijeljeni resursi su
hardverski (tampai, ploteri, faks maine, diskovi i sl.) ili
softverski elementi (datoteke, baze, aplikacije i sl.). Softversku
cjelinu mree ine protokoli pravila po kojima se vri komuniciranje
(razmena podataka) u mrei, operativni sistemi koji su u direktnoj
komunikaciji sa hardverom raunarskog sistema (i imaju podrku za
mreni hardver i mrene protokole) i korisniki mreni softver.
2. Raunarske mree
Raunarska je mrea sistem koji povezuje razliite ili sline ureaje
u jednu cjelinu. U telekomunikacijskom smislu, mrea povezuje ureaje
za obradu podataka i komunikacijske ureaje, na meudravnom planu,
unutar pojedine zemlje, grada, u industrijskom postrojenju,
poslovnim zgradama ili u malom uredu. Potreba za umreavanjem
posljedica je stalnog porasta razmjene podataka (pisama, poruka,
izvjetaja, i sl.) meu zaposlenima. Izraunato je da se oko 60 %
radnog vremena koristi za komunikaciju ili razmjenu podataka. Za
utedu su vremena napravljeni razni ureaji namijenjeni komunikaciji
i razmjeni podataka ( telefaks, osobna raunala, printeri,
viefunkcijski terminali), a sada ih sve treba povezati u raunalnu
mreu za sveopu korist.
3. Podjela raunarskih mrea
Ovisno o udaljenostima koje prilikom umreavanja treba
premostiti, na raspolaganju su nam razliite tehnologije umreavanja
i vrste medija za prijenos podataka. Tako i mree dijelimo u dvije
osnovne kategorije: mree irokih podruja (Wide Area Networks - WAN)
i mree lokalnih podruja(Local Area Networks - LAN).
LAN WAN
Visoko razvijena satelitska tehnologija omoguuje danas
povezivanje bilo koje dvije take na Zemlji, a postoje i instalacije
na kopnu i u moru koje omoguuju meusobno povezivanje klasinim
medijima - obinim ili optikim kabelima. U razvijenim zemljama
postoji niz telekomunikacijskih firmi koje pruaju usluge
povezivanja raznim drugim tvrtkama i organizacijama unutar zemlje
pa i preko granica. Internet - specifina tvorevina raunarske
industrije - omoguuje komunikaciju i razmjenu podataka pojedincima
i organizacijama iz cijelog svijeta. Danas na tritu postoje
satelitski ureaji koji omoguuju pojedincu ili firmi pristup
Internetu putem satelita. Na lokalnom planu zanimljive su mree
raunara u kancelarijama, u poslovnim zgradama ili industrijskim
postrojenjima, odnosno na malim udaljenostima. Takve mree spadaju u
lokalne raunalne mree. Svaka od ove dvije kategorije dijeli se na
podgrupe koje se razlikuju po vrsti medija za prijenos signala,
brzinama rada, mrenim tehnologijama i protokolima koje koriste, kao
i vrsti mrenih operativnih sistema.
4. Primjena raunarskih mrea
Od pojave prvih raunarskih mrea do dananjih snanih personalnih
raunara pokazalo se da raunarske mree poveavaju efikasnost i
smanjuju cijenu obrade podataka. Dijeljenje raunarskih resursa
putem raunarskih mrea ostvaruje se kroz:
Dijeljenje informacija
Dijeljenje raunarskog hardvera i softvera
Centralizovanu administraciju pri obradi podataka.
Shodno tome raunari koji su dio raunarske mree mogu da meusobno
dijele:
Dokumente
Elektronske poruke
Softver za obradu teksta
Softver za praenje projekata
Ilustracije, fotografije, video i audio datoteke
tampae
Faks maine
Modeme
CD ROM ureaje i druge izmjenljive memorije
Hard diskove.
Mogunosti raunarskih mrea se permanentno ire, a takoer se
otkrivaju i novi naini dijeljenja resursa i komunikacije meu
raunarima.
4.1 Dijeljenje informacija
Sposobnost brzog i jeftinog dijeljenja informacija predstavlja
jednu od najvanijih primjena tehnologije umreavanja raunara.
Poznato je da je elektronska pota najei servis za koji ljudi
koriste Internet. Mnogi poslovni ljudi specijalno su investirali u
raunarske mree da bi mogli da koriste prednosti komunikacije na
bazi elektronske pote. Omoguavanjem dijeljenja informacija,
raunarske mree mogu da smanje Slika 1. Dijeljenje na mrei
potrebu za papirnom komunikacijom, poveavaju efikasnost i
korisnicima omogue istovremeni pristup skoro svim podacima koji su
im potrebni.
4.2 Dijeljenje raunarskog hardvera i softvera
Prije pojave raunarskih mrea, korisnici raunara su imali potrebu
za sopstvenim tampaima, crtaima i drugim periferijskim ureajima.
Mree omoguavaju da nekoliko ljudi istovremeno dijeli podatke i
periferijske ureaje.
Mree mogu da se koriste za dijeljenje i standardizovanih
aplikacija, kao to su procesori teksta, programi za tabelarno
izraunavanje, baze podataka inventara itd., da bi se omoguilo da
bilo ko unutar mree, koristi iste aplikacije i istu verziju te
aplikacije.
Ovim je omogueno da se dokumenti lake dijele, kao i da je obuka
korisnika efikasnija. Ljudima je lake da potpuno ovladaju jednim
programom za obradu teksta nego da ue etiri ili pet razliitih
programa ovog tipa.
Slika : Dijeljenje tampaa na mrei
4.3. Komponente raunarske mree:
raunari,
terminali,
komunikacione linije,
komunikacioni hardver,
komunikacioni softver.
Za povezivanje raunara u mreu korisnik treba da raspolae
jednostavnim komunikacionim hardverom u vidu mrene kartice ili
modema.
Slika : Modem Slika :Mrena kartica
Mrena kartica slui za povezivanje raunara u mreu na
udaljenostima do 1000m.Ovakve mree su poznate kao lokalne mree.
Za povezivanje raunara na veim daljinama koriste se modemi, a
takve mree poznate su kao globalne mree .
Sem navedenih hardverskih komponenata u mrei se koriste i
specifini ureaji kao to su:
repetitori za regenerisanje elektrinih signala,
mreni mostovi za povezivanje segmenata pojedinih mrea i
routeri za izbor puta za prenos podataka u mrei.
Mreni adapteri (Network Interface Card, NIC) obezbjeuju spregu
izmeu kablova i raunara.
Zadatak mrenog adaptera je da:
a) Pripremi podatke iz raunara za slanje u mreni kabl.
b) alje podatke drugom raunaru.
c) Kontrolie tok podataka izmeu raunara i sistema kabliranja.
Prima dolazne podatke iz kabla i translira ih u bajtove koje moe da
prihvati procesor raunara.
Switch je ureaj koji upravlja protok podataka izmeu dijelova
lokalne mree (LAN). Za razliku od hub-a, switch dijeli mreni promet
te ga alje na odreena odredita, dok hub alje podatke na sve ureaje
koji su u mrei.
Hub je centralni ureaj za povezivanje raunara u zvjezdastu
topologiju, i dijeli se na aktivne i pasivne hubove.
Mreni softver definie mogunosti mree koje su korisniku na
raspolaganju.
U lokalnim mreama obino postoje tri tipa korisnika mree:
supervizor,
regularni korisnik i
operater.
Supervizor je lice odgovorno za efikasan rad mree. U njegovoj
nadlenosti je odravanje mree, odreivanje prava korisnika, odravanje
sistema datoteka na serveru, izrada sigurnosnih datoteka na serveru
i slino.
Regularni korisnici su sva lica koja preko radnih stanica mogu
prii serveru. Korisnici dobijaju od supervizora ifru pomou koje
mogu prii serveru.
Operater je korisnik koga je supervizor ovlastio da obavlja neke
poslove u mrei.
Slika : Supervizor i korisnici
5. Povezivanje raunarskih mrea
Raunari su povezani u mrei komunikacionim linijama.
Veze mogu biti :
telefonska linija,
koaksijalni kabl,
optiki kabl,
radio veza i
satelitska veza.
Od prirode mree zavisi najvanija karakteristika mree - brzina
prenosa.
Najvei broj savremenih raunarskih mrea su povezane nekom od inih
ili kablovskih veza, koje se koriste kao prenosni medijum i koji
prenosi signale izmeu raunara.
Za razliite potrebe i veliine mrea na raspolaganju stoje
razliiti tipovi kablova.
Tri grupe kablova se koriste za povezivanje veine raunarskih
mrea:
Koaksijalni kablovi
Upredene parice (sa ili bez oklopa)
Optiki kablovi.
Razumijevanje razlika meu karakteristikama navedenih kablova moe
da pomogne u odreivanju koji tip kabla odgovara konkretnom tipu
mree.
Slika 6. Koaksijalni kabl Slika 7. Optiki kabl
5.1 Koaksijalni kablovi
U jednom trenutku, ovaj tip kablova bio je najire koriten za
povezivanje mrea. Postoji nekoliko razloga zbog kojih su
koaksijalni kablovi iroko koriteni: relativno su jeftini,
fleksibilni i laki za primjenu.
U svom najjednostavnijem obliku koaksijalni kablovi se sastoje
od bakarne ice obloene izolacijom. Oko izolacije se nalazi metalna
zatitna mrea oko koje se nalazi spoljanja zatita.
Zatitni mreni omota apsorbuje spoljanje elektrine signale tako
da oni ne utiu na podatke koji se alju preko unutranjeg provodnika.
Zbog toga, korienje koaksijalnog kabla je dobar izbor za vea
rastojanja i za pouzdan prenos podataka na veim brzinama kod manje
sofisticiranih ureaja.
Postoje dva tipa koaksijalnih kablova:
Tanki (thinnet) kabl
Debeli (thicknet) kabl
5.2 Optiki kablovi
Kod optikih kablova (fiber-optic cable) podaci se prenose u
obliku signala koji predstavljaju modulisane svjetlosne impulse.
Radi se o relativno bezbijednom nainu prenosa podataka, jer za
razliku od bakarnih kablova kroz koje se podaci prenose u obliku
elektrinih signala ovdje ne postoje elektrini signali koji se
prenose preko optikog kabla. Zahvaljujui tome nije mogue praviti
izvode sa optikog kabla pa se ne mogu ni krasti podaci. Optiki
kablovi su pogodni za veoma velike brzine i veliki kapacitet
prenosa zbog istoe signala i odsustva slabljenja. Ovi kablovi se
sastoje iz izuzetno tankog staklenog cilindra, koji se naziva
jezgro (core) okruenog koncentrinim slojevima stakla, koji se
nazivaju obloga (cladding). Optika vlakna se ponekad prave od
plastike. Iako je plastika laka za instalaciju ona ne moe da
prenosi svetlosne impulse na istu daljinu kao staklo.
Poto svaki stakleni kabl moe da prenosi signale samo u jednom
smijeru de facto postoje dva kabla u odvojenim oblogama. Jedan kabl
slui za predaju, a drugi za prijem. Svaki kabl je ojaan plastinim
omotaem, a vlakno od Kevlar a mu daje vrstinu.
Prenos kroz optike kablove ne podlijee elektrinoj interferenciji
i izuzetno je brz, 100MBps, a postoje kablovi kod kojih je
ostvarena i brzina od 1Gbps. Ovakvim kablovima signali svjetlosni
impulsi mogu da se prenose na rastojanja od vie kilometara. Optike
kablove treba koristiti ako postoji potreba da se podaci prenesu
veoma velikom brzinom, na veliko rastojanje posredstvom veoma
bezbijednog medijuma.
Meutim, optiki kablovi imaju cijenu koja je komparativna sa
cijenom najkvalitetnijih bakarnih kablova.
6. Beine mree wireless
Osnovna karakteristika beinih mrea jeste rad bez korienja
komunikacionih kanala u vidu kablova. Beine mree za prenos podataka
koriste radio talase ili svetlosne signale s tim da su radio talasi
daleko ee u upotrebi jer za njihovo korienje nije potrebna optika
vidljivost. Jedan od glavnih kriterijuma za kategorizaciju beinih
mrea jeste razdaljina na kojoj je razmena podataka putem njih
mogua. U skladu sa tim, beine mree se mogu podeliti na:
Beine mree kratkog dometa:
Bluetooth
Slika : Bluetooth
Beine mree srednjeg dometa:
IEEE 802.1
Slika :IEEE 802.1
Beine mree velikog dometa:
Satelitske mree
Mobilna telefonija
Paging mree
Kod raunarskih mrea je najee koriena IEEE 802.1 tehnologija
(koja je i inae namenski razvijana za raunarske mree) ali se za vea
rastojanja koriste i mree mobilne telefonije kao i satelitske
mree.
7. Topologije
Postoje tri osnovne LAN topologije: magistrala (bus), prsten
(ring) i zvijezda (star). Ove topologije predstavljaju logiku
arhitekturu mree, ali fiziki, ureaji ne moraju da budu stvarno
rasporeeni u ovom obliku. Bus i ring logike topologije su esto
fiziki organizovane kao star topologija odnosno u obliku zvijezde.
Izbor i specifikacija topologije LAN mree zavisi od: fizikih
lokacija nakojima se nalaze korisnici sistema, koliine podataka u
lokalnim bazama podataka kao i potrebnog auriranja tih baza, od
uestanosti pristupa bazama na drugim lokacijama i zahteva za
komuniciranjem izmeu dve korisnike lokacije.
Veina raunarskih mrea koristi kablove za meusobno povezivanje
raunara. Meutim, to ne znai jednosatvno utaknuti kabl u jedan i
drugi raunar. Razliiti tipovi kablova, kombinovani sa razliitim
mrenim adapterima, mrenim operativnim sistemima i drugim
komponentama zahtijevaju razliite tipove organizacije mree.
7.1 Topologija magistrale (Bus topology)
Ovakav tip mree sastoji se od ureaja koji su povezani na
zajedniki, deljivi kabl. Ova vrsta topologije se esto oznaava i kao
linerana magistrala, jer su raunari povezani u jednu liniju. To je
najjednostavniji i najei metod umreavanja raunara. Ovakva mrea se
sastoji iz jednog kabla koji se zove segment (trunk, backbone),
koji povezuje sve raunare u mrei na jednu liniju.
Slika : Topologija magistrale
U jednom trenutku samo jedan raunar moe da alje poruku
posredstvom magistrale.
Zbog toga broj raunara koji su povezani na magistralu utie na
performanse mree. Ako je na magistralu povezan vei broj raunara,
vie njih e ekati da bi poslao svoje podatke na magistralu, to znai
da e cijela mrea biti sporija.
Prostiranje signala mora da bude zaustavljeno poto stigne na
odredinu adresu. Za zaustavljanje prostiranja signala, komponenta
koja se naziva terminator postavlja se na oba kraja kabla za
apsorbovanje slobodnog signala. Apsorpcija signala oslobaa kabl
tako da drugi raunari mogu da alju podatke.
7.2 Topologija zvijezde (Star topology)
Povezivanje raunara pomou segmenata kablova koji se izvode iz
jedne take oznaava se kao topologija zvijezde. Loa strana ovakve
veze je u tome to kvar u centralnom raunaru dovodi do blokade
cijele mree.
Slika 11. Topologija zvijezde
7.3 Topologija prestena (Ring topology)
Povezivanje raunara pomou kabla koji formira petlju oznaava se
kao topologija prstena. Problem toplogije zvijezde rijeava
topologija prstena u kojoj kvar na nekom raunaru ne blokira rad
cijele mree. Nedostatak prstena je njegova relativno velika duina,
zbog ega se topologija magistrale najee koristi.
Slika :. Topologija prstena
7.4 Topologija mree (Mesh topology)
Kod ovog tipa topologije svi raunari su meusobno povezani
odvojenim kablovima. Ova topologija obezbjeuje da se izmeu dva vora
moe ostvariti veza razliitim prolascima kroz mreu.
Postojanje vie puteva izmeu dva vora poveava pouzdanost mree,
jer prekid nekih veza ne blokira rad mree.
Meutim, moe se postaviti problem najkraeg puta kojim se neka
komunikacija moe ostvariti.
Slika :Topologija mree
8. Mreni protokoli
Prenos podataka kroz mreu se obavlja po protokolima utvrenim
pravilima koja su poznata svim uesnicima u komuniciranju. Protokol
predstavlja standard (konvenciju) za ostvarivanje i kontrolu veze i
prenosa podataka izmeu dve krajnje take. Komunikacioni protokol
predstavlja set standardizovanih pravila za predstavljanje
podataka, signalizaciju, proveru autentinosti i kontrolu greaka,
neophodnih da bi se informacija prenela komunikacionim kanalom.
Kljuni elementi protokola kojim se dogovara spremnost za slanje,
spremnost za prijem, format podataka i sl. su:
sintaksa - format podataka i nivoi signala,
semantika kontrolne informacije u prenosu i kontrola greaka,
tajming brzina prenosa.
Razmjena podataka u raunarskoj mrei je izuzetno sloena. Sa
poveanjem broja umreenih raunara koji komuniciraju i sa poveanjem
zahtjeva za sve savrenijim uslugama (servisima) neophodno je i
usavravanje protokola. Posao komuniciranja je toliko sloen da je
bilo neophodno razviti protokole u vie slojeva. Svaki sloj je
namjenjen za jedan odgovarajui posao. Kod prvobitnih raunarskih
mrea, umreavanje se vrilo zavisno od proizvoaa raunarske opreme.
Sav hardver i softver su bili vezani za jednog proizvoaa, tako da
je bilo veoma teko vriti izmjene, unapreivanja mree i sve je bilo
izuzetno skupo. Uvoenjem standarda za komuniciranje po logiki jasno
definisanim slojevima, pojavilo se vie proizvoaa softverske opreme.
Standardima se omoguilo kombinovanje hardvera i softvera od
razliitih proizvoaa, to je sve zajedno dovelo do pada cijena opreme
i softvera za umreavanje i do poveanja kvaliteta usluga u mreama.
Jedna od najbitnijih stvari kod umreavanja je adresiranje. Ako se
posmatraju samo dva raunara, nema potrebe za adresiranjem, jer sve
to se poalje sa jednog raunara namenjeno je drugom. Ve kada mreu
ine tri raunara, pojavljuje se potreba za adresiranjem. Poslati
podaci sa jednog raunara mogu biti namenjeni jednom od preosta dva
raunara. Dodatno uslonjavanje nastaje ako se posmatra vie
aplikacija na jednom raunaru, koje mogu da komuniciraju sa vie
aplikacija na drugom raunaru. Ovde nije dovoljno samo adresirati
raunar, ve i aplikaciju sa kojom se komunicira. Koraci protokola
moraju da se sprovedu u skladu sa redosljedom koji je isti za svaki
raunar u mrei. U predajnom raunaru ovi koraci se izvravaju od vrha
ka dnu. U prijemnom raunaru ovi koraci moraju da se sprovedu u
obrnutom redosljedu.
Na predajnom raunaru protokol:
dijeli podatke u manje cjeline, nazvane paketi, koje moe da
obrauje,
paketima dodaje adresne informacije tako da odredini raunar na
mrei
moe da odlui da li oni pripadaju njemu,
priprema podatke za prenos kroz mrenu karticu i dalje kroz mreni
kabl.
Na prijemnom raunaru, protokoli sprovode isti niz koraka, ali
obrnutim redoslijedom:
preuzimaju se podaci sa kabla
kroz mrenu karticu unose se paketi podataka u raunar.
iz paketa podataka uklanjaju se sve informacije o prenosu koje
je dodao
predajni raunar.
kopiraju se podaci iz paketa u prihvatnu memoriju (bafer) koja
slui za
ponovno sklapanje.
ponovno sklopljeni podaci prosleuju se aplikaciji u obliku koji
ona moe
da koristi.
Osnovni principi u dizajnu protokola su efikasnost, pouzdanost i
robustnost i prilagodljivost. Potrebno je da oba raunara, predajni
i prijemni, svaki korak izvedu na isti nain kako bi primljeni
podaci imali istu strukturu kakvu su imali prije slanja. U mrei,
vie protokola mora da radi zajedno. Njihov zajedniki rad obezbjeuje
ispravnu pripremu podataka, prenos do eljenog odredita, prijem i
izvravanje. Rad vie protokola mora da bude usaglaen kako se ne bi
dogaali konflikti ili nekompletne operacije, odnosno nekompletan
prijenos informacija.
Rezultat tog usaglaavanje naziva se slojevitost (layering).
Uspostavljanje veze, prenos podataka i raskid veze odreeni su
setom protokola koji su nadleni za jedan od sledeih poslova:
"Handshaking" - uspostavljanje veze;
Pregovaranje o razliitim karakteristikama veze;
Definicija poetka i kraja poruke;
Definicija formata poruke.
Definisanje pravila za obradu oteenih ili nepravilno
formatiranih poruka
(ispravka greaka);
Utvrivanje neoekivanog prekida veze i definisanje daljih koraka
u tom
sluaju;
Prekid veze.
8.1. Protokoli bez uspostavljanja veze
Pri korienju protokola bez uspostavljanja veze inicijalni korak
pri prenosu podataka jeste samo slanje podataka. Ovom koraku ne
prethodi procedura vezana za uspostavljanje veze kao to je to sluaj
kod protokola sa uspostavljanjem veze. Iako je uspostavljanje veze
najee osobina protokola sa pouzdanim prenosom, postoje protokoli
koji omoguavaju pouzdan prenos bez uspostavljanja veze kao i
protokoli koji ne garantuju bezbjedan prenos iako koriste
uspostavljanje veze.
8.2. Protokoli sa uspotavljanjem veze
Pri korienju protokola sa uspostavljanjem veze dvije strane
moraju da uspostave vezu izmeu sebe kao preduslov za razmjenu
podataka. Proces uspostavljanja veze moe se porediti sa pozivanjem
telefonskog broja:
1. Strana koja poziva inicijalizuje liniju (podizanjem slualice)
i unosi
odredini broj.
2. Nakon poziva broja uspostavlja se veza koja jo uvek nije
adekvatna za
prenos podataka i eka se na primaoca poziva da podigne
slualicu.
3. Nakon podizanja slualice primalac poziva obavetava pozivaoca
da je
spreman za razmjenu podataka signalom halo.
4. Nakon primanja signala halo veza adekvatna za prenos podataka
je
uspostavljena i razmjena moe da pone.
Jasno je da procedura potrebna za uspostavljanje veze zahtjeva
odreeno vreme i angaovanje obe strane. Meutim, ona obezbeuje
pouzdaniji (ali ne i potpuno pozdan) prenos podataka i umanjuje
mogunost greke. Uspostavljanje veze se praktikuje kod protokola
koji imaju za cilj da osiguraju pouzdan prenos podataka.
Primjer protokola koji radi sa uspostavljanjem veze je TCP
(Transmission Control Protocol). Protokoli servisa kod kojih su
performanse bitnije od pouzdanog prenosa podataka najee ne ukljuuju
uspostavljanje veze.
Slika : OSI Model i TCP/IP model
9. Zakljuak
Raunarskom mreom moe se smatrati skup nezavisnih raunara koji
mogu da komuniciraju jedan sa drugim preko zajednikog prenosnog
medijuma koji dijele.
LAN (Local Area Networks) su raunarske mree koje su obino
instalirane na malom podruju, recimo, u okviru jedne zgrade ili u
krugu jedne organizacione jedinice. LAN mree se povezuju u vee mree
WAN (Wan Area Networks).
Dio raunarskog hardvera koji obezbjeuje povezivanje raunara je
mrena kartica ili LAN adapter. Preko mrene kartice i mrenog kabla
raunari se povezuju u lokalnu mreu (LAN).
Toplogija mree (nain povezivanja mrenih vorova - raunara i
linija - veze) moe biti star (zvjezda) i bus. Kod zvezda mree svi
raunari su povezani u jednoj taki (centralnom voru), dok kod bus
mree postoji jedna komunikaciona linija koju koriste (dijele) vie
raunara. Svaki raunar u mrei poseduje jedinstvenu mrenu adresu.
Podaci izmeu raunara se razmenjuju uz pomo tih adresa. Kada raunar
poalje podatak nekom drugom raunaru u mrei, on sa podatkom poalje i
adresu raunara koji taj podatak treba da primi. Na taj nain podatak
stigne tano tamo gdje treba.
U arhitekturi raunarskih mrea postoje dva tipa mrea.
Point-to-point mrea je mrea ravnopravnih raunara. Ovde se
podrazumeva povezivanje dva raunara (ili neka druga dva ureaja)
koji mogu direktno da komuniciraju, bez
posrednika. Korisnici ovih raunara mogu da razmenjuju podatke
(fajlove, foldere), zavisno od svojih potreba. Drugi tip mree je
klijent-server mrea, kod kojeg postoji jedan glavni raunar (visokih
performansi) koji se naziva server i vie obinih raunara (tzv.
radnih stanica) koji se nazivaju klijenti. Uloga servera je da uva
neke podatke ili prua neke usluge koje e raunari klijenti da
koriste. Zavisno od namjene servera, podaci koje klijenti koriste
sa servera, mogu biti neki dokumenti (fajl server), programi
(server aplikacija), e-mail-ovi (mail server), stranice Internet
prezentacije (web server) i slino. Znai server opsluuje klijente i
dostavlja im podatke tj.usluge koje oni trae. U jednoj mrei i moe
biti i vie servera, zavisno od njihove namjene. Najee se velike
mree projektuju kombinovanjem point-to-point i klijent-server
arhitekture.
Hardverski dio raunara koji omoguava povezivanje jednog raunara
(ili jedne lokalne mree) sa drugim raunarom (ili drugom lokalnom
mreom) preko telefonske linije naziva se modem. Na ovaj nain se
povezuju raunari na velikim geografskim rastojanjima (na primer
izmeu radnih organizacija ili gradova).
10. LITERATURA
1) Uvod u raunarske mree - Prof. dr Mladen Veinovi, dipl.in.
i
Aleksandar Jevremovi, dipl.in. , Beograd 2007.
2) Openito o raunalnim mreama Grupa autora
3) Uvod u praktino koritenje personalnog kompjutera dr. Zlatko
Lagumdija, Sarajevo 2004.
4) Internet -
http://bs.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunarske_mre%C5%BEe
