34

บทท� 4

ผลการวเคราะหขอมล

ในการศกษานาเสนอผลการวจย เร�องพฤตกรรมการใชสมนไพรของชนชาตพนธชอง

ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ผวจยขอเสนอผล การวเคราะหขอมลตามลาดบดงน�

1. สญลกษณท�ใชในการวเคราะหขอมล

2. การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล

3. ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณท�ใชในการวเคราะหขอมล

สญลกษณท�ใชในการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลและการแปลความหมายของ

การวเคราะหในคร� งน� เพ�อใหเกดความ เขาใจท�ตรงกน ผวจยไดกาหนดสญลกษณดงตอไปน�

X แทน คาคะแนนเฉล�ย

S.D. แทน คาความเบ�ยงเบนมาตรฐาน

N แทน จานวนคนในกลมตวอยาง

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล

การวจยคร� งน� ผวจยไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบข�นตอนดงตอไปน�

ตอนท� 1 บรบทของพ�นท�อาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

ตอนท� 2 ขอมลพ�นฐานของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท� 3 พฤตกรรมการใชสมนไพรในปจจบนของชนชาตพนธชองในอาเภอเขาคชฌกฎ

จงหวดจนทบร

ตอน 4 ปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใชสมนไพรของชนชาตพนธชองในอาเภอเขาคชฌกฎ

จงหวดจนทบร

ตอนท� 5 ความคดเหนเก�ยวกบขอเสนอแนะของการอนรกษสมนไพรชองของชนชาตพนธ

ชองในปจจบน

ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท� 1 บรบทของพ�นท�อาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

จากการศกษาถงประวตศาสตรเมองจนทบร สทธวทย จรดล (2548 : 9) ซ� งไดนามาจากเร�อง

หนงสอจนทบร ป พ.ศ. 2546 ขององคการบรหารสวนจงหวดจนทบรไดกลาววา จงหวดจนทบรเดมช�อ

35

เมอง “จนทบร” แตจะเร�มสรางเม�อใดไมมหลกฐานแนนอน ปรากฏหลกฐานตามหนงสอฝร�งเศสช�อ

“แคมโบช” ซ� งชาวฝร�งเศสช�อ มร.อตเมอร เขยนไวเม�อป พ.ศ. 2444 วามบาทหลวงองคหน� งพบศลา

จารกภาษาสนสกฤตท�ตาบลเขาสระบาป ในศลาจารกมขอความวาเม�อ 1,000 ปลวงมาแลว มเมองหน� ง

ช�อวา “ควนคราบร” เปนเมองท�มอาณาเขตกวางมากต�งอยท�เชงเขาสระบาป

ประมาณป พ.ศ. 1400 พวกขอมมอานาจไดแผเขามาครอบครองเมองจนทบร มหลกฐาน

เปนซากเมองเกาหลงเหลออย คอกาแพงกอดวยศลาแลงกบเชงเทนดนข�นมา และมถนนโบราณอก 2

สาย นอกจากน�ยงมศลาแกะสลกเศยรเทวรปท�วดทองท�ว ทบหลงศลปะขอม สงหศลาและศลาจารก

ภาษาขอมท�ไดจากเมองเพนยดหนาเขาสระบาป พวกขอมปกครองเมองจนทบรอยประมาณ 400 ป

กเส�อมอานาจลง ในป พ.ศ. 1800 พวกไทยทางอาณาจกรฝายใตซ� งมราชธานอยท�เมองสวรรณภม (เมอง

อทอง) ไดยดเมองจนทบร ดงน�นจนทบรจงอยในอาณาจกรของฝายใต

ประวตศาสตรการต�งชมชนในจนทบรมลกษณะเคล�อนยายผคนเขามาสะสมจากหลายถ�น

ท�งคนไทย จน ญวน เขมร และลาว ซ� งกระจดกระจายอยในเขตจนทบร และในจานวนกลมคนท�ต�ง

ถ�นฐานอยในจนทบรกมคนด�งเดมท�อาศยอยภายในอาณาบรเวณลมน� าจนทบรมาชานาน น�นกคอ

กลมชาตพนธชอง (Chong) โดยพบวาคนชองท�ต�งถ�นฐานกระจดกระจายอยบรเวณลมน� าจนทบร

และอยรวมกนในเขตตาบลตะเคยนทอง คลองพล และจนทเขลม อาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

คนชองอยรวมกนเปนกลมตามหมบานตาง ๆ ภายในตาบล และมความสมพนธทางเครอญาต ภาษา

วฒนธรรม และพธกรรมเฉพาะกลมคน ซ� งเปนลกษณะเดนท�ทาใหคนชองแตกตางจากคนอ�น (อเนก

รกเงน. 2551 : 41)

ชนชาวพ�นเมองเดมของจนทบรเปนเช�อชาต “ชอง” พวกชองในปจจบนต�งแหลงทามาหากน

อยในปาซ� งตดกบเขตแดนเมองพระตะบอง (ปจจบนเปนจงหวดหน�งในประเทศกมพชาประชาธปไตย)

และบางทองท�ในเขตอาเภอมะขามและอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

อาเภอเขาคชฌกฎ เปนอาเภอหน� งของจงหวดจนทบร อยหางจากตวเมองจนทบร 25.15

กโลเมตร และหางจากอาเภอมะขาม 18.84 กโลเมตร ท�ต�งและอาณาเขต อาเภอเขาคชฌกฎต�งอยทาง

ตอนกลางของจงหวดจนทบร มอาณาเขตตดตอกบเขตการปกครองขางเคยง (อาเภอเขาคชฌกฎ.

ออนไลน. 2560) ดงน�

ทศเหนอ ตดตอกบอาเภอสอยดาว

ทศตะวนออก ตดตอกบอาเภอสอยดาว อาเภอโปงน�ารอนและอาเภอมะขาม

ทศใต ตดตอกบอาเภอมะขาม อาเภอเมองจนทบรและอาเภอทาใหม

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอทาใหมและอาเภอแกงหางแมว

36

ทองท�อาเภอเขาคชฌกฎเดมเปนสวนหน�งของอาเภอมะขาม ทางราชการไดแบงพ�นท�การ

ปกครองออกมาต�งเปน ก�งอาเภอเขาคชฌกฎ ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเม�อวนท� 14 มถนายน

พ.ศ. 2536 โดยมผลบงคบต�งแตวนท� 1 กรกฎาคม ปเดยวกนและตอมาไดมพระราชกฤษฎกาลงวนท�

24 สงหาคม พ.ศ. 2550 ยกฐานะข�นเปน อาเภอเขาคชฌกฎ โดยมผลบงคบต�งแตวนท� 8 กนยายน

ปเดยวกน

อาเภอเขาคชฌกฏแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 5 ตาบล 45 หมบาน ไดแก

1. ชากไทย (Chak Thai) ประกอบดวยหมบานรวม 8 หมบาน

2. พลวง (Phluang) ประกอบดวยหมบานรวม 10 หมบาน

3. ตะเคยนทอง (Takhian Thong) ประกอบดวยหมบานรวม 9 หมบาน

4. คลองพล (Kholng Phlu) ประกอบดวยหมบานรวม 10 หมบาน

5. จนทเขลม (Chanthakhlem) ประกอบดวยหมบานรวม 9 หมบาน

สวนทองท�อาเภอเขาคชฌกฎประกอบดวยองคปกครองสวนทองถ�น 5 แหง ไดแก

1. เทศบาลตาบลพลวง ครอบคลมพ�นท�ตาบลพลวงท�งตาบล

2. เทศบาลตาบลชากไทย ครอบคลมพ�นท�ตาบลชากไทยท�งตาบล

3. เทศบาลตาบลตะเคยนทอง ครอบคลมพ�นท�ตาบลตะเคยนทองท�งตาบล

4. เทศบาลตาบลจนทเขลม ครอบคลมพ�นท�ตาบลจนทเขลมท�งตาบล

5. เทศบาลตาคลองพล ครอบคลมพ�นท�ตาบลคลองพลท�งตาบล

สถานท�สาคญ ไดแก อทยานแหงชาตเขาคชฌกฎ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

ตะวนออก วทยาเขตจนทบร รอยพระพทธบาท วดพลวง วดกระทง

อาชพหลก ไดแก เกษตรกรรม เล�ยงสตว

จากการศกษาของ อเนก รกเงน ( 2551 : 42) ไดมการกลาวถงประวตศาสตรชมชนของ

เขาคชฌกฎไวอยางหลากหลาย โดยเฉาะอยางย�งลกษณะทางภมศาสตรเปนพ�นท�ราบเชงเขา มลกษณะ

เปนท�ราบแคบ ๆ สลบกบพ�นท�ภเขา โดยพบวา พ�นท�บรเวณอาเภอเขาคชฌกฎ ต�งแตตาบลพลวง

ตะเคยนทองและจนทเขลม มลกษณะเปนท�พ�นท�ชองแคบเชงเขา ดานทศเหนอ ประกอบดวย ต�งแต

เขาปางปก เขาฬกา เขาตะเคยนทอง เขากะจาง และเขาคชฌกฎ ซ� งภเขาทางดานเหนอน� เปนสวนหน� ง

ของเทอกเขาสอยดาวและเปนแหลงตนกาเนดของสายน� าตาง ๆ ท�ไหลผานแหลงชมชนชองและไหล

ลงสแมน� าจนทบร สวนทางดานทศใตประกอบดวยเขาอางพอก เขาพญา เขาจวาก และเขากระชาย

ซ� งเปนภเขาเลกกระจายอยท�วไปบรเวณเทอกเขาสอยดาว ความอดมสมบรณของพ�นท�แถบเขาคชฌกฎ

เหนไดจากแหลงน�าจานวนมากท�ไหลผานพ�นท�บรเวณน� ซ� งลาคลองแตละสายมการเช�อมตดตอกน

ผานหมบานตาง ๆ และลาคลองท�งหมดกไหลไปลงแมน� าจนทบร สาหรบบานคลองพลและคลอง

37

ตะเคยน ไหลผานชมชนกอนจะไหลมารวมกนเปนคลองกะทองและลงสแมน� าจนทบร สอดคลองกบ

สเรขา สวรรณไพบลย (2530 : 34) กลาววา “คนชองจะต�งถ�นฐานอาศยอยรวมกนเปนกลมประมาณ

20-30 ครอบครว ตามสายน� าเลก ๆ ท�หลอเล� ยงวถชวตคนชอง โดยมตนกาเนดมาจากเทอกเขา

สอยดาวไหลมารวมกบแมน� าจนทบรและออกสทะเลท�ตาบลปากน� าแหลมสงห” ซ� งผคนสวนใหญ

ในทองถ�นอาศยประโยชนจากแหลงน�าตาง ๆ ในการปลกขาวและทาสวนผลไม

สาหรบกลมชาตพนธในประเทศไทย เหนไดวาสงคมชาวชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวด

จนทบร เปนกลมท�มการเปล�ยนแปลงอยางชดเจน ในชวงระยะเวลา 40 ปท�ผานมาและเปล�ยนแปลง

อยางรวดเรวในชวงระยะหลง เชน การเปล�ยนแปลงความเช�อเร�องโรคและยารกษาโรค ซ� งแตเดม

ชาวชองมความเช�อวา การท�คนหน�งคนใดเกดเจบปวยข�นมาเปนเพราะถกผปากระทา จะตองมหมอผ

รดน� ามนตเสกเปาไลผออกเสยกอนแลวยาท�ใชรกษาจะเปนยาสมนไพร สมยกอนตมยาสมนไพร

แตละคร� งเปนหมอใหญ บางทท�งกนท�งอาบ เชน ถาเปนไขปา เม�อหมอเสกเปาแลวจะตมยาโดยใช

แกนตนควนน ซ� งมอยในปาเปนหลกของยาและมสมนไพรอ�น ๆ ประกอบ ถาเปนโรคปวดทอง

ทองเสย จะใชเปลอกมงคดฝนกบน� าปนใสกนและตมยาสมนไพรอ�นประกอบกนไป ตอเม�อไดรบ

การศกษาและรสาเหตของการเกดโรคตาง ๆ ชาวชองจงไดหลกเล�ยงหาทางปองกน เชน ไมปลอยให

รางกายไดรบความเยนมากเกนไปและหรอถกยงกน เม�อเปนไขปากใชยาเมดท�เรยกวา ยาควนน

นอกจากน� เร�องถกงกด แตเดมใชวธการพอกยาดวยตนเสลดพงพอน ซ� งถาเปนงพษท�ไมรายแรงกหาย

แตถาเปนงพษรายแรง เชน งเหา งจงอาง งสามเหล�ยม และงกะปะ ซ� งงดงกลาวชกชมมาก สวนใหญ

จะใชมดกรดปากแผล เชอกรด พอกดวยใบเสลดพงพอน ซ� งไมมโอกาสแกไดเลย เม�อไดรบความร

เร�อง “เซรม” ขจดพษง ชาวชองกยอมรบและพามาสถานอนามย แตระยะทางไกลบางทกรอดชวต

บางคร� งกตายระหวางทาง (สเรขา สวรรณไพบลย. 2530 : 97)

ในเร�องการเปล�ยนแปลงความเช�อ เร�องยาและการรกษาโรค เชน การจะพาคนเจบปวย

มารกษาในตวเมอง ผอาวโสของหมบานซ�งเปนท�ยอมรบกนในหมคนชองจะเปนผตดสนใจวา สมควร

ไปหาหมอในเมองและเขากจะปฏบตตาม ซ� งกชวยเหลอกนพาเขาเมองโดยทางเกวยนบาง หรอลองแพ

การเปล�ยนแปลงดงกลาวอาจสงผลกระทบทาใหสอดคลองกบพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษาโรค

ของชนชาตพนธชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรในปจจบนเปล�ยนไปจากเดมท�เปนอย

38

ตอนท� 2 ขอมลพ�นฐานของผตอบแบบสอบถาม

ตาราง 1 รอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ

เพศ จานวน รอยละ

ชาย 178 46.40

หญง 206 53.60

รวม 384 100.00

จากตาราง 1 พบวากลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

ท�จาแนกตามเพศน�น สวนใหญท�ตอบแบบสอบถามจะเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยเพศหญง

จานวน 206 คน คดเปนรอยละ 53.6 สวนเพศชายจานวน 178 คนคดเปนรอยละ 46.4

ตาราง 2 รอยละของกลมตวอยางจาแนกตามอาย

อาย จานวน รอยละ

0 - 30 111 28.90

31 - 60 264 68.80

61 - 90 9 2.30

รวม 384 100.00

จากตาราง 2 พบวากลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

ท�จาแนกตามอายน�นสวนใหญจะมชวงอาย 0 - 30 ป จานวน 111 คน คดเปนรอยละ 28.9 รองลงมา

เปนชวงอาย 31 - 60 ป จานวน 264 คน คดเปนรอยละ 68.8 และชวงอาย 61 - 90 ป จานวน 9 ราย

คดเปนรอยละ 2.3 ตามลาดบ

39

ตาราง 3 รอยละของกลมตวอยางจาแนกตามการศกษา

การศกษา จานวน รอยละ

ไมไดเรยนหนงสอ 14 3.70

ประถมศกษา 40 10.40

มธยมศกษาตอนตน 52 13.60

มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. 86 22.50

อนปรญญา / เทยบเทา 80 20.90

ปรญญาตร 95 24.80

สงกวาปรญญาตร 15 4.10

รวม 384 100.00

จากตาราง 3 พบวากลมตวอยางตอบแบบสอบถามในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

จาแนกตามการศกษาน�น จานวน 95 คนคดเปนรอยละ 24.8 สวนใหญจบปรญญาตร รองลงมาไดแก

จบระดบมธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. จานวน 86 คน คดเปนรอยละ 22.5 รองลงมาจบระดบอนปรญญา

หรอเทยบเทาจานวน 80 คน คดเปนรอยละ 20.9 รองลงมาจบระดบมธยมศกษาตอนตนจานวน 52 คน

คดเปนรอยละ 13.6 รองลงมาจบระดบประถมศกษาจานวน 40 คน คดเปนรอยละ 10.4 รองลงมา

จบระดบสงกวาปรญญาตรจานวน 15 คน คดเปนรอยละ 4.1 และไมไดเรยนหนงสอจานวน 14 คน

คดเปนรอยละ 3.7 ตามลาดบ

40

ตาราง 4 รอยละของกลมตวอยางจาแนกตามอาชพหลก

อาชพหลก จานวน รอยละ

เกษตรกร 72 18.70

รบจางท�วไป 116 49.00

คาขาย 98 25.50

ราชการและหนวยงานรฐ 65 19.90

แมบาน 14 3.60

อ�นๆ 19 4.90

รวม 384 100.00

จากตาราง 4 พบวาประชากรกลมตวอยางตอบแบบสอบถามในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวด

จนทบร ท�จาแนกตามอาชพหลกน�น อาชพรบจางท�วไปมสดสวนท�มากท�สดจานวน 116 คน คดเปน

รอยละ 49 รองลงมาไดแกอาชพคาขายจานวน 98 คน คดเปนรอยละ 25.5 รองลงมาไดแกอาชพ

เกษตรกรจานวน 72 คน คดเปนรอยละ 18.7 รองลงมาไดแกอาชพรบราชการและหนวยงานของรฐ

จานวน 65 คน คดเปนรอยละ 19.9 รองลงมาไดแกอาชพอ�น ๆ จานวน 19 คน คดเปนรอยละ 4.9 และ

อาชพแมบานจานวน14 คน คดเปนรอยละ 3.6 ตามลาดบ

41

ตอนท� 3 พฤตกรรมการใชสมนไพรในปจจบนของประชาชนในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวด

จนทบร

ตาราง 5 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษาโรค

กลมของโรค X S.D. ระดบพฤตกรรม

1. สมนไพรรกษากลมโรคทางเดนอาหาร 3.02 1.27 นานคร� ง

2. สมนไพรรกษากลมโรคทางเดนหายใจ 3.05 1.24 นานคร� ง

3. สมนไพรรกษากลมโรคทางเดนปสสาวะ 2.86 1.29 นานคร� ง

4. สมนไพรรกษากลมโรคผวหนง 3.02 1.28 นานคร� ง

5. สมนไพรรกษากลมโรคอ�น ๆ 2.88 1.29 นานคร� ง

รวม 2.97 1.27 นานคร� ง

ตาราง 5 แสดงใหเหนถงผลรวมของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการรกษาโรค

โดยนาผลรวมของคาเฉล�ย และระดบพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษาโรค นามาแสดงใหเหนถง

พฤตกรรมการใชสมนไพรของประชาชนในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

42

ตาราง 6 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดน

อาหาร

สมนไพร

รกษากลมโรคทางเดนอาหาร X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

มงคด 3.08 1.28 นานคร� ง 1

ฝร�ง 3.08 1.26 นานคร� ง 1

ยาหอม 3.08 1.29 นานคร� ง 1

ขม�น 2.94 1.22 นานคร� ง 4

ทบทม 2.93 1.31 นานคร� ง 5

รวม 3.02 1.27 นานคร� ง

ตาราง 6 พบวากลมตวอยางท�จาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคระบบ

ทางเดนอาหาร ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ในภาพรวมอยระดบนานคร� ง ( X = 3.02) และเม�อ

จาแนกพฤตกรรมการใชสมนไพรออกเปนรายประเดน จะสามารถเรยงลาดบเปนรายประเดนจาก

มากไปหานอยได ไดแก มงคด ฝร�ง ยาหอม ( X = 3.08) รองลงมาไดแก ขม�น ( X = 2.94) รองลงมา

ไดแกทบทม ( X = 2.93) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพในประเดนสมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดนอาหาร

ซ� งผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา ประชากรกลมตวอยางมการใชสมนไพรประเภทน� เฉล�ยนานคร� ง

ขอมลท�ผวจยไดรบจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา สาเหตท�ทาใหกลมตวอยางนยมใช

สมนไพรประเภททบทมนอยน�น มสาเหตมาจากภายใตสถานการปจจบนประชาชนชาวบานนยม

ปลกทบทมนอยท�งน� เน�องจากปญหาดานการแพรขยายพนธและความนยมในการปลกรวมตลอดถง

ปจจยดานราคาและการดแลรกษา ดงน�นแมวาประชากรกลมตวอยางจะทราบวาทบทมมสรรพคณ

ในการรกษาโรคระบบทางเดนอาหารไดเปนอยางด แตขอมลท�ไดจากการสมภาษณพบวาทบทม

ท�ปลกไวตามบานเรอนคอนขางมนอยและหาไดลาบาก เม�อชาวบานประสบปญหาเร�องสขภาพ

และตองการใชจงเปนเร�องยากและไกลตว ดวยเหตผลดงกลาวจงเปนปจจยสาคญทาใหกลมตวอยาง

ระบพฤตกรรมการใชทบทมในการดแลสขภาพอยในระดบนาน ๆ คร� ง กรณดงกลาวน�นสอดคลองกบ

คาสมภาษณท�วา

“เด�ยวน� คนไมคอยนยมปลกทบทมกน การดแลกยากลาบากปลกอยางอ�นงายกวา ราคาก

ดกวา” (อนชาต คณสข. สมภาษณ. 2559)

43

ตาราง 7 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคทางเดนหายใจ

สมนไพร

รกษากลมโรคทางเดนหายใจ X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

มะนาว 3.53 1.28 นานคร� ง 1

มะขามปอม 3.27 1.26 นานคร� ง 2

ขง 3.06 1.28 นานคร� ง 3

มะแวง 2.87 1.16 นานคร� ง 4

ดปล 2.54 1.20 นานคร� ง 5

รวม 3.05 1.24 นานคร� ง

ตาราง 7 พบวากลมตวอยางท�จาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคระบบ

ทางเดนหายใจ ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ในภาพรวมอยระดบคอนขางเหนดวยคาเฉล�ย

( X = 3.05) และเม�อจาแนกพฤตกรรมการใชสมนไพรออกเปนรายประเดน สามารถเรยงลาดบเปน

รายประเดนจากมากไปหานอยได ไดแก มะนาว ( X = 3.53) รองลงไดแก มะขามปอม ( X = 3.27)

รองลงมาไดแก ขง ( X = 3.06) รองลงมาไดแก มะแวง ( X = 2.87) และดปล ( X = 2.54 ) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพในประเดนสมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดนหายใจ

ซ�งผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวาประชากรกลมตวอยางมการใชสมนไพรประเภทน� เฉล�ยนานคร� ง

ขอมลท�ผวจยไดรบจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา สาเหตท�ทาใหกลมตวอยางนยมใช

สมนไพรประเภทดปลนอยน�น มสาเหตมาจากภายใตสถานการปจจบนประชาชนชาวบานนยมปลก

ดปลนอยท�งน� เน�องจากปญหาดานความนยมในการปลกเพราะในจานวนสมนไพรท�มสรรพคณในการ

รกษาระบบทางเดนหายใจดปลมสรรพคณนอยท�สด โดยเฉพาะอยางย�งบคลากรท�อยในวงการแพทย

แผนไทยทราบดวาดปล มสรรพคณในการรกษาโรคระบบทางเดนหายใจนอยกวาสมนไพรท�งหมด

ท�ไดกาหนดไวในแบบสอบถาม ดงน�นประชากรกลมตวอยางจงใชดปลในการรกษาระบบทางเดน

หายใจคอนขางนานคร� งและขอมลท�ไดจากการสมภาษณพบวา เม�อชาวบานประสบปญหาเร�อง

สขภาพและตองการใชจงใหความสาคญกบสมนไพรอยางอ�นมากกวาดปล ท�งน� เหตผลสาคญอก

ประการหน�งอาจมาจากการเลาขานบอกกลาวตอ ๆ กนมาจากรนสรนกเปนปจจยท�มผลสงตอเร�องน�

ดวยเหตผลดงกลาวจงเปนปจจยสาคญทาใหกลมตวอยาง ระบพฤตกรรมการใชดปลในการดแลสขภาพ

อยในระดบนานคร� ง กรณดงกลาวน�นสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“สาเหตท�ชาวบานไมคอยนยมดปลในการรกษาโรคระบบทางเดนหายใจกน เพราะสรรพคณ

ไมดเทาสมนไพรพวกมะนาว มะขามปอม ขงและมะแวง” (อนชาต คณสข. สมภาษณ. 2559)

44

ตาราง 8 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคทางเดนปสสาวะ

สมนไพร

รกษากลมโรคทางเดนปสสาวะ X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

สบปะรด 3.28 1.30 นานคร� ง 1

ตะไคร 3.23 1.31 นานคร� ง 2

รากหญาคา 2.73 1.35 นานคร� ง 3

เอ�องหมายนา 2.61 1.26 นานคร� ง 4

ขล 2.47 1.24 นานคร� ง 5

รวม 2.86 1.29 นานคร� ง

ตาราง 8 พบวากลมตวอยางท�จาแนกพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดน

ปสสาวะ ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรในภาพรวมอยระดบนานคร� ง ( X = 2.86 ) และเม�อจาแนก

พฤตกรรมการใชสมนไพรออกเปนรายประเดน จะสามารถเรยงลาดบเปนรายประเดนจากมาก

ไปหานอยได ไดแก สบประรด ( X = 3.28) รองลงมาไดแก ตะไคร ( X =3.23) รองลงมาไดแก

รากหญาคา ( X = 2.73) รองลงมาไดแก เอ�องหมายนา ( X = 2.61) และ ขล ( X = 2.47) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพในประเดนสมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดนหายใจ

ซ� งผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา ประชากรกลมตวอยางมการใชสมนไพรประเภทน� เฉล�ยนานคร� ง

ขอมลท�ผวจยไดรบจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา สาเหตท�ทาใหกลมตวอยางนยมใช

สมนไพรประเภทขลนอยน�น เน�องจากพ�นท�ของอาเภอเขาคชฌกฎน�น พ�นท�สวนใหญเปนภเขาและเปน

สวนผลไมซ� งดนท�สมนไพรประเภทขลน�นไมสามารถเกดข�นไดประชาชนชาวบานไมไดปลกสมนไพร

ขล ถาจะใชสมนไพรประเภทขลจะตองไปหาซ�อมาจากตางพ�นท�แถวแถบชายทะเล เน�องจากปญหา

ดานการแพรขยายพนธในการปลกรวมตลอดถงปจจยดานราคาท�แพงกวาสมนไพรท�ระบอยในกลม

รกษาโรคระบบทางเดนปสสาวะเพราะตองไปซ�อจากตางพ�นท� เปนตน ดงน�นแมวาประชากรกลม

ตวอยางจะทราบวาขลมสรรพคณในการรกษาโรคระบบทางเดนปสสาวะไดเปนอยางด แตขอมล

ท�ไดจากการสมภาษณพบวาขลไมสามารถปลกไวตามบานเรอนไดและหาซ�อไดลาบาก เม�อชาวบาน

ประสบปญหาเร�องสขภาพและตองการใชจงเปนเร�องยากและไกลตว ดวยเหตผลดงกลาวจงเปน

ปจจยสาคญทาใหกลมตวอยาง ระบพฤตกรรมการใชสมนไพรในการดแลสขภาพอยในระดบ

นานคร� ง กรณดงกลาวน�นสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“พ�นท�แถวน�ไมสามารถปลกขลไดหรอก ถาจะใชกตองไปซ�อหามา ซ� งสามารถใชสมนไพร

อยางอ�นงายกวาและไมตองไปเสยเงนเสยทองในการซ�ออก” (หมอแดง. นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

45

ตาราง 9 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคผวหนง

สมนไพร

รกษากลมโรคผวหนง X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

วานหางจระเข 3.44 1.32 นานคร� ง 1

ขา 3.26 1.32 นานคร� ง 2

กระเทยม 2.18 1.34 นานคร� ง 3

ชมเหดเทศ 2.75 1.25 นานคร� ง 4

ทองพนช�ง 2.49 1.15 นานคร� ง 5

รวม 3.02 1.28 นานคร� ง

ตาราง 9 พบวากลมตวอยางท�จาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคผวหนง

ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรในภาพรวมอยระดบนานคร� ง ( X = 3.02) และเม�อจาแนกพฤตกรรม

การใชสมนไพรออกเปนรายประเดน จะสามารถเรยงลาดบเปนรายประเดนจากมากไปหานอยได

ไดแก วานหางจระเข ( X = 3.44) รองลงมาไดแก ขา ( X = 3.26) รองลงมาไดแกกระเทยม ( X = 2.18)

รองลงมาไดแก ชมเหดเทศ ( X = 2.75) และทองพนช�ง ( X = 2.49) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพในประเดนสมนไพรรกษากลมโรคผวหนง ผลการศกษาคร� งน�

มขอคนพบวาประชากรกลมตวอยางมพฤตกรรมการใชสมนไพรของประชาชนในสมนไพรประเภท

ทองพนช�งในลาดบท�นอยท�สด ( X = 2.49 ) กลาวอกนยหน�งกคอมการใชสมนไพรประเภทองพนช�งน�

เฉล�ยนานคร� งขอมลท�ผวจยไดรบจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา สาเหตท�ทาใหกลม

ตวอยางนยมใชสมนไพรประเภททองพนช�งนอยน�น มเหตผลท�วาในปจจบนชาวบานไมนยมปลก

ไวเปนพชสมนไพรชนดน�ท�งน� เน�องจากทองพนช�งน�นไมสามารถนามาใชไดหลากหลายสรรพคณ

เชนสมนไพรชนดอ�น ๆ ท�ระบอยในแบบสอบถามเก�ยวกบสมนไพรรกษากลมอาการของโรค

ผวหนง เชน วานหางจระเข ซ� งสามารถนามาใชเปนยาสมนไพรไดหลากหลายกวาหรอนามาทาเปน

เคร�องด�มเพ�มความชมช�นใหกบรางกายกสามารถทาได ขาเปนสมนไพรท�นอกจากรกษาอาการของ

โรคผวหนงแลวยงนามาทาเปนเคร�องเทศใชในการปรงอาหารไดอกดวย กระเทยมกสามารถนามาปรง

เปนอาหารไดเชนกน ชมเหดเทศน�นประชาชนชาวบานไมนยมปลกกนแตสามารถหาใชไดตามท�

ท�วไปท�มข�นตามแหลงน� าท�ว ๆ ไป เพราะเปนพชท�เกดไดงาย และใชในการรกษาโรคไดหลากหลาย

กวาทองพนช�ง เชน ใชเปนยาระบายแกอาการทองผกไดดวย ดงน�นประชากรกลมตวอยางจงใช

ทองพนช�งในการรกษาโรคผวหนงคอนขางนานคร� งและขอมลท�ไดจากการสมภาษณพบวาเม�อ

46

ประชากรกลมตวอยางมปญหาเร�องโรคผวหนงและตองการใชจงใหความสาคญกบสมนไพรอยาง

อ�นมากกวาทองพนช�ง ดวยเหตผลดงกลาวจงเปนปจจยสาคญทาใหกลมตวอยาง ระบพฤตกรรมการ

ใชทองพนช�งในการดแลสขภาพอยในระดบนานคร� ง กรณดงกลาวน�นสอดคลองกบคาสมภาษณ

ท�วา

“สาเหตท�ชาวบานไมคอยนยมปลกทองพนช�งในการรกษาโรคผวหนงกน เพราะทองพนช�ง

ทาประโยชนไดนอยไมเหมอนพวกวานหางจระเข ขา กระเทยม โดยเฉพาะอยางย�งชมเหดเทศถาคน

เปนโรคผวหนงข�รถเจอข�นอยขางทางกจอดรถเดนลงไปเกบมาใชไดเลย” (หมอขาว. นามสมมต.

สมภาษณ. 2559)

47

ตาราง 10 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคอ�น ๆ

สมนไพร

รกษากลมโรคอ�น ๆ X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

น�ามนมะพราว 3.41 1.25 นานคร� ง 1

ฟาทะลายโจร 3.14 1.25 นานคร� ง 2

ดอกข� เหลก 3.02 1.37 นานคร� ง 3

กานพล 2.86 1.34 นานคร� ง 4

ทาวยายมอม 2.84 1.42 นานคร� ง 5

คาฝอย 2.82 1.27 นานคร� ง 6

ขอย 2.73 1.31 นานคร� ง 7

ไพล 2.70 1.18 นานคร� ง 8

กฤษณา 2.69 1.26 นานคร� ง 9

จนทนแดง 2.63 1.23 นานคร� ง 10

รวม 2.88 1.29 นานคร� ง

ตาราง 10 พบวากลมตวอยางท�จาแนกตาพฤตกรรมการใชสมนไพรรกษากลมโรคอ�น ๆ

ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ในภาพรวมอยระดบนานคร� ง คาเฉล�ย (x = 2.88) และเม�อจาแนก

พฤตกรรมการใชสมนไพรออกเปนรายประเดน จะสามารถเรยงลาดบเปนรายประเดนจากมากไปหานอย

ไดแก น� ามนมะพราว ( X = 3.41) รองลงมาไดแก ฟาทะลายโจร ( X = 3.14) รองลงมาไดแก ดอกข� เหลก

( X = 3.02) รองลงมาไดแก กานพล ( X = 2.86) รองลงมาไดแก ทาวยายมอม ( X = 2.84) รองลงมา

ไดแก คาฝอย ( X = 2.82) รองลงมาไดแก ขอย ( X = 2.73) รองลงมาไดแก ไพล ( X = 2.70) รองลงมา

ไดแก กฤษณา ( X = 2.69) และจนทนแดง ( X x = 2.63) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพในประเดนสมนไพรรกษากลมโรคอ�น ๆ จากผลการศกษาคร� งน�

มขอสงเกตวาประชากรกลมตวอยางมพฤตกรรมการใชสมนไพรของประชาชนในสมนไพรประเภท

จนทนแดงในลาดบท�นอยท�สด (x = 2.63 ) หรออกประการหน� งกคอมการใชสมนไพรประเภท

จนทนแดงน� เฉล�ยนานคร� ง ขอมลท�ผวจยไดรบจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอบงช� วาสาเหตสาคญ

ท�ทาใหกลมตวอยางนยมใชสมนไพรประเภทจนทนแดงนอยน�น เน�องจากสมนไพรประเภทจนทนแดง

เปนไมยนตนท�ขนาดใหญซ� งในสถานการปจจบนน�นจนทนแดงโดนตดทาลายจนเกอบหมด จนแทบ

ไมสามารถมใชเปนสมนไพรเหมอนเชนแตกอนน� จนตองมการควบคมเปนพ�นท�ของปาชมชน

48

ซ� งไมสามารถเขามาตดไมทาลายปาไดเชนแตกอน และคนกไมนยมปลกตามบานเรอนเพราะเปน

ตนไมท�มขนาดใหญและเจรญเตบโตคอนขางใชเวลานาน ทาใหการท�จะใชสมนไพรจนทนแดงให

อยในตวยาแกโรคจงมเปอรเซนตท�นอยลงเม�อเปรยบกบสมนไพรอยางอ�นท�กาหนดไวในแบบสอบถาม

เก�ยวกบสมนไพรรกษาโรคอ�น ๆ กรณดงกลาวน�นสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“โอย! สมยน� จะไปหาจนทนแดงไดท�ไหนหละพอคณ ไมเหมอนเม�อกอน ต�งแตโดนโคน

ทาลายจากนายทน ดนะท�ยงพอหลงเหลออยบางเพราะทางการเขาจดใหเปนพ�นท�ของปาชมชนให

ชาวบานดแลกน ไมเชนน�นหมดไมเหลอ” (หมอเขยว. นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

จากตารางนาเสนอต�งแตตารางท� 5 - 10 พบวากลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการใช

สมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรในภาพรวมอยระดบนานคร� ง ( X = 3.05) โดยสามารถ

เรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดดงน�

ลาดบท� 1 สมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดนหายใจ ( X = 3.05)

ลาดบท� 2 สมนไพรรกษากลมโรคทางเดนอาหารและสมนไพรรกษากลมโรคผวหนง

( X = 3.02)

ลาดบท� 3 สมนไพรรกษากลมโรคอ�น ๆ ( X = 2.88)

ลาดบท� 4 สมนไพรรกษากลมโรคระบบทางเดนปสสาวะ ( X = 2.86)

จากการศกษาในเชงคณภาพขอมลท�ไดจากการสมภาษณมขอคนพบวา สาเหตท�สาคญท�ทา

ใหกลมตวอยางมพฤตกรรมการใชสมนไพรชองในการรกษากลมโรคระบบทางเดนหายใจเปน

อนดบตน ๆ เพราะวาในเขตพ�นท�อาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร เปนพ�นท�มลกษณะนเวศน

เปนภเขาปกคลมไปดวยปาไมนานาพรรณลกษณะเชนน�ภมอากาศจะเยนกวาพ�นท�ของอาเภอตาง ๆ

ในจงหวดจนทบร เม�อมลกษณะของอากาศเปนเชนน� ประชาชนสวนมากมแนวโนมท�จะเปนโรค

ของทางเดนหายใจไดมาก เชน ไขหวด หรอภมแพตาง ๆ เปนตน จากกรณดงกลาวสอดคลองกบคา

สมภาษณท�วา

“แถบน�กลางคนอากาศคอนขางจะเยน ถานอนไมหมผาละก เชามากเปนหวดกนซะมาก”

(สม นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

49

ตอนท� 4 ปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใชสมนไพรของประชาชนในอาเภอเขาคชฌกฎ

จงหวดจนทบร

ตาราง 11 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใชสมนไพรในการรกษาโรค

กลมปจจยท�มผลตอพฤตกรรม X S.D. ระดบพฤตกรรม

1. ความสะดวกสบายในการใชสมนไพร 4.22 .85 มากท�สด

2. ราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพ

ดวยสมนไพร

4.16

.84

คอนขางมาก

3. ความพอเพยงของการใชสมนไพร

ในการรกษาโรค

4.09

.89

คอนขางมาก

4. ประสทธผลของการรกษาโรคดวยสมนไพร 4.05 .90 คอนขางมาก

5. วฒนธรรมในการรกษาโรคดวยสมนไพร 3.92 .91 คอนขางมาก

รวม 4.09 .88 คอนขางมาก

ตาราง 11 แสดงถงปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใชสมนไพรในการรกษาโรค มคาเฉล�ย

โดยรวม พบวาอยท�ระดบการแปรผลคอนขางมาก เปนปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใชสมนไพรในการ

รกษาโรคของประชากรกลมในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

50

ตาราง 12 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามความสะดวกสบายในการใชสมนไพร

ความสะดวกสบาย

ในการใชยาสมนไพร X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

1. ความสามารถหาไดงายของสมนไพร 4.29 .84 มากท�สด 1

2. ความสามารถปลกเองไดของสมนไพร 4.28 .78 มากท�สด 2

3. ความสามารถใชเปนยาไดทนท

โดยไมตองไปหาแพทยแผนปจจบน

4.09

.94

คอนขางมาก

3

รวม 4.22 .85 มากท�สด

ตาราง 12 พบวากลมตวอยางในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร เหนวาการใชยาสมนไพร

ชอง มความสะดวกสบายคอนขางมากโดยภาพรวม ( X = 4.22) และเม�อจาแนกความสะดวกสบายในการ

ใชยาสมนไพรออกเปนรายประเดนสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอยไดแก การใชยาสมนไพร

เพราะสามารถหาไดงาย ๆ ( X = 4.29) รองลงมาไดแก การใชยาสมนไพรเพราะสามารถปลกเองได

( X = 4.28) และการใชยาสมนไพรเพราะโรคบางชนดสามารถใชไดทนทโดยไมตองไปหาแพทย

แผนปจจบน ( X = 4.09) ตามลาดบ

จากการศกษาในเชงคณภาพ ในประเดนของกลมประชากรท�เหนวาความสะดวกสบายในการ

ใชยาสมนไพรคอนขางมาก เน�องจากอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรเปนพ�นท�ท�มความอดมชมช�น

แวดลอมไปดวยตนไมนานาชนด ภายใตตนไมนานาชนดดงกลาวน�น ประชาชนกจะนยมปลกสมนไพร

เพ�อเอาไวใชในการรกษาโรคเบ�องตน ซ� งวฒนธรรมวถชวตดงกลาวน�นมมาต�งแตสมยโบราณกาล

เม�อผวจยไดลงพ�นท�เพ�อสารวจขอเทจจรงพบวาเกอบทกหมบานแทบทกครวเรอนมการปลกสมนไพร

เอาไวใชในครวเรอน ดงน�นเม�อมการเจบไขไดปวยหรอมอาการท�ไมรนแรงมากนกชาวบานกจะ

สามารถใชสมนไพรน� ท�มอยในบรเวณใกลเคยงนามารกษาข�นพ�นฐานไดอยางทนทวงทและทนเวลา

กรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“แถวน� ปลกสมนไพรทกบาน เพราะเปนภมปญญาท�ถายทอดกนมาต�งแตสมยโบราณ”

(ใหญ นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

51

ตาราง 13 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพดวยยาสมนไพร

ราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพ

ดวยยาสมนไพร X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

1. ความสามารถหาซ�อไดในราคา ไมแพงของสมนไพร

4.19 .81 คอนขางมาก

1

2. ความสามารถหาซ�อสมนไพรได ในพ�นท� ซ� งไมตองเดนทางไกลทาให ลดคาใชจาย

4.16

.83

คอนขางมาก

2

3. การใชสมนไพรทาใหลดคาใชจาย ในการดแลสขภาพ

4.14

.89

คอนขางมาก

3

รวม 4.16 .84 คอนขางมาก

ตาราง 13 พบวากลมตวอยางในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร เหนวาการใชยาสมนไพรชอง ท�จาแนกตามราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพในภาพรวมอยระดบคอนขางมาก ( X = 4.16) และเม�อจาแนกตามราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพดวยยาสมนไพรออกเปนรายประเดนสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดแก การใชยาสมนไพรเพราะสามารถซ�อไดในราคาไมแพง ( X = 4.19) รองลงมาเปนการใชยาสมนไพรเพราะสามารถหาซ�อไดในพ�นท�ซ� งไมตองเดนทางไกลทาใหลดคาใชจาย ( X = 4.16) และการใชยาสมนไพรบางชนดเพราะทาใหลดคาใชจายในการดแลสขภาพลดลง ( X = 4.14) ตามลาดบ ในการศกษาเชงคณภาพในประเดนของกลมประชากรท�เหนวาราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพดวยยาสมนไพร คอนขางมาก เน�องจากสมนไพรสวนใหญเปนพชท�ประชาชนนยมปลกกนอยางแพรหลายโดยเฉพาะอยางในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร นอกจากน�แลวยงมการใชภมปญญาทองถ�นในการแปรรปสมนไพร เพ�อใชในการรกษาโรคตาง ๆ เชน มะนาว ชวยรกษาอาการ ไอและขบเสมหะ ตะไคร ใชเปนสวนประกอบของเคร�องปรงอาหาร แลวยงชวยในเร� องระบบทางเดนปสสาวะ ดงน�นในภาพของความเปนจรงสมนไพรเหลาน�นประชาชนสามารถใชควบคกนไปในการดาเนนชวตประจาวน กลาวคอเปนไปไดท�งประโยชนของยารกษาโรคและประโยชนทางดานโภชนาการ ดวยเหตผลดงกลาวน� เองยงทาใหการใชยาสมนไพรในการบารงรางกายตลอดถงการใชในการรกษาโรคจงเปนเร�องงายและมราคาต�ากวา ยารกษาโรคแผนปจจบนอกท�งการใชพชสมนไพรยงปลอดภยรวมท�งยงไมมผลขางเคยงถาผานกระบวนการผลตอยางถกวธ และปจจยท�สาคญท�สดสาหรบกรณน� คอปจจยดานราคาท�เหมาะสมซ� งประชาชนท�มรายไดต�าสามารถเขาถงไดกรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา “สมนไพรหางาย ราคาถก ไมมเงนซ�อกขอกนกนได” (สม นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

52

ตาราง 14 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามความเพยงพอของการใชยาสมนไพรในการรกษาโรค

ความเพยงพอของการใชสมนไพร

ในการรกษาโรค X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

1. การใชยาสมนไพรเพราะเปนพชท�ม

อยท �วไป

4.16 .82 คอนขางมาก

1

2. การบกรกแผวถางปามผลตอแหลง

ของสมนไพร

4.07

.93

คอนขางมาก

2

3. การใชยาสมนไพรถงแมวาตองใช

จานวนมากแตกจะทาใหประสทธภาพ

ในการรกษาไดผลด

4.03

.91

คอนขางมาก

3

รวม 4.09 .89 คอนขางมาก

ตาราง 14 พบวากลมตวอยางในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร เหนวาความเพยงพอ

ของการใชยาสมนไพรในการรกษาโรคภาพโดยภาพรวม ( X = 4.09) และเม�อจาแนกความพอเพยง

ของการใชยาสมนไพรในการรกษาโรคออกเปนรายประเดนสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอย

ไดแก การใชยาสมนไพรเพราะเปนพชท�มอยท �วไป ( X = 4.16) รองลงมาไดแก การบกรกแผวถางปา

มผลตอแหลงของสมนไพรเพราะทาใหพชสมนไพรหมดไปจากแหลงท�มอย ( X = 4.07) และการ

ใชยาสมนไพรถงแมวาตองใชจานวนมากแตกจะทาใหประสทธภาพในการรกษาไดผลด ( X = 4.03)

ตามลาดบ

จากการศกษาเชงคณภาพประเดนของประชากรท�เหนวาความพอเพยงของการใชยาสมนไพร

คอนขางมาก เน�องจากสมนไพรเปนพชท�มอยท �วไป จากการสมภาษณขอมลในเชงคณภาพมขอคนพบ

วาชาวบานในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรทกครวเรอนท�เปนเกษตรกรจะมการปลกพชสมนไพร

สาหรบใชประกอบอาหาร เชน มะนาว มะกรด ขง ขา ตะไคร พรกไทย ตาลง เปนตน และอกดานหน� ง

สามารถใชเปนสมนไพรรกษาอาการเจบปวยท�ไมรนแรง เชน การใชเสลดพงพอน รางจด เพ�อรกษา

เวลาโดนแมลงสตวกดตอย เปนการปฐมพยาบาลเบ�องตนกอนท�จะไปโรงพยาบาลตาบล อาเภอหรอ

จงหวดตอไป ดวยเหตดงกลาวจงทาใหยาสมนไพรยงมเพยงพอกบความตองการของประชาชนท�จะ

ใชรกษาอาการเจบปวยเบ�องตนในเขตอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร จากกรณดงกลาวสอดคลองกบ

คาสมภาษณท�วา

“ชาวบานแถบน� ปลกสมนไพรกนทกบาน เจบปวยเลก ๆ นอย ๆ ไมตองว�งไปถงมอหมอ

หรอก” (ใหญ นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

53

ตาราง 15 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามประสทธผลในการรกษาโรคดวยสมนไพร

ประสทธผลในการรกษาโรค

ดวยสมนไพร X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

1. ความสามารถรกษาโรคบางอยางของ สมนไพรไดผลดกวาการแพทย แผนปจจบน เชน โรคเลอดตาง ๆ

4.09 .91 คอนขางมาก

1

2. ความสามารถรกษาโรคบางโรคของ สมนไพรใหหายขาดไดเชน งสวด งฝกขา เรม เปนตน

4.07

.85

คอนขางมาก

2

3. การใชยาสมนไพรเพราะบางโรค ไมมยาแผนปจจบนในการรกษา เชน โรคประดงตาง ๆ

4.00

.93

คอนขางมาก

3

รวม 4.05 .90 คอนขางมาก

ตาราง 15 พบวากลมตวอยางในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรเหนวาการใชสมนไพรชองมประสทธผล ( X = 4.05) และเม�อจาแนกประสทธผลของการใชยาสมนไพรในการรกษาโรคออกเปนรายประเดนสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดแก การใชยาสมนไพรเพราะสามารถรกษาโรคบางอยางไดผลดกวาการแพทยแผนปจจบน เชน โรคเลอดตาง ๆ เปนตน( X = 4.09) รองลงมาไดแก การใชยาสมนไพรเพราะสามารถรกษาโรคบางโรคใหหายขาดได เชน งสวด งฝกไข เรม เปนตน ( X = 4.07) และ การใชยาสมนไพรเพราะบางโรคไมมยาแผนปจจบนในรกษา เชน โรคประดงตาง ๆ ( X = 4.00) ตามลาดบ ในการศกษาเชงคณภาพในประเดนของประชากรท�เหนวาการใชยาสมนไพรประสทธผลในการรกษาโรคคอนขางมาก ดวยความเรงรบของประชาชนในสมยน� เพ�อท�จะตองทามาหาเล�ยงชพ จะรอรกษาโรคใหหายขาดมนตองใชเวลาในการรกษา โรคบางอยางท�ไมถงข�นลมหมอนนอนเส�อ กจะรกษาเอาพอทเลาไปกอน เพ�อใหไปทางานหาเล�ยงชพได จงหนไปใหความสนใจในการรกษาของแพทยแผนปจจบนกนมาก แตกยงมประชาชนท�ใหความสนใจในการรกษาโรคดวยสมนไพรยงคงใหการตอบรบการรกษาโรคดวยสมนไพร ซ� งในความเปนจรงแลวการรกษาโรคบางโรคตองใหการรกษาท�ตอเน�องเพ�อท�ใหอาการของโรคน�นหายไปจากรางกายท�เปนอย และโรคบางโรค ถาไมหายขาดมนกจะสามารถกลายเปนโรคอ�น ๆ ท�อนตรายกวาเดมได ดงน�นประสทธผลในการรกษาโรคดวยสมนไพรจงเปนเหตผลหน�งท�ประชากรกลมตวอยางใหความสนใจ จากกรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

54

“โรคบางอยางโรคหายชานก ตองอดทนรกษามนถงจะหาย โรคบางอยางถาไมรกษาให

หายขาด อกหนอยถามนกลายไปเปนอยางอ�นแลวยงเลย” (อนชาต คณสข. สมภาษณ. 2559)

ตาราง 16 คาเฉล�ยของกลมตวอยางจาแนกตามวฒนธรรมการรกษาโรคดวยยาสมนไพร

ประสทธผลในการรกษาโรค

ดวยสมนไพร X S.D. ระดบพฤตกรรม ลาดบท�

1. การใชสมนไพรชอง ยงคงมอยเพราะ

ยงมการสบทอดองคองคความร

กบคนรนตอไป

4.14

.92

คอนขางมาก

1

2. การใชยาสมนไพรเพราะความเช�อ

ในเร�องพธกรรมของชาวชอง

3.69

.90

คอนขางมาก

2

รวม 3.92 .91 คอนขางมาก

ตาราง 16 พบวากลมตวอยางในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรเหนวาวฒนธรรมในการ

รกษาโรคดวยยาสมนไพร คอนขางมากโดยภาพรวม ( X =3.92) และเม�อจาแนกวฒนธรรมในการ

รกษาโรคดวยยาสมนไพรออกเปนรายประเดนสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดแก การใช

สมนไพรชองยงคงมอยเพราะยงมการสบทอดองคความรใหกบคนรนตอไป ( X = 4.14) รองลงมา

ไดแกการใชยาสมนไพรเพราะความเช�อในเร�องพธกรรมของชาวชอง ( X = 3.69) ตามลาดบ

ในการศกษาเชงคณภาพ ในประเดนของกลมประชากรท�เหนวาวฒนธรรมในการรกษาโรค

ดวยสมนไพรคอนขางมาก ทาใหมการใชสมนไพรในการรกษาโรคมาจนทกวนน� ไมวาจะเปนการ

สบทอดองคความรใหกบคนรนตอไป และการใชยาสมนไพรเพราะความเช�อในเร�องพธกรรมของ

ชาวชอง จะเหนไดวายงมกลมของประชาชนท�ยงสนใจกบการรกษาโรคดวยสมนไพรชอง และเปน

การการรนตวาสมนไพรชองยงคงอยใหเปนมรดกทางภมปญญาพ�นบานในเร�องของการรกษาโรค

ดวยสมนไพรชองใหกบคนรนตอ ๆ ไป เร�องพธกรรมของชาวชองถงแมวาปจจบนการกระทาในเร�อง

พธกรรมตาง ๆ อาจลดนอยถอยลงเพราะอาจทาใหเสยเวลาในการทามาหาเล�ยงชพแตกยงคงมความ

เช�อในเร�องพธกรรมหลงเหลออย แตอาจจะยอสวนใหมขนาดของระยะเวลาใหส�นลงเพ�อใหทนยค

ทนสมย ซ� งเทากบเปนการท�ยงดารงถงประเพณความเช�อของวฒนธรรมของการรกษาโรคดวยยา

สมนไพร กรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“เม�อกอนน� เวลาทาพธรกษาคนปวยเสยเวลามากนกของท�เอามาไหวครกตองมากพอสมควร

แตเด�ยวน� ทาพธไมตองมากมายเหมอนแตกอนนกแคจดธปบอกกลาวเคร�องเซนไหวกไมตองมากมาย

แลวกใชพอประมาณพอแลว” (อนชาต คณสข. สมภาษณ. 2559)

55

ตารางนาเสนอ 11 - 16 พบวากลมตวอยางท�จาแนกตามปจจยท�มผลตอพฤตกรรมการใช

สมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ในภาพรวมอยระดบคอนขางมาก คาเฉล�ย

( X = 4.22) โดยสามารถเรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดดงน�

ลาดบท� 1 ความสะดวกสบายในการใชยาสมนไพร ( X = 4.22)

ลาดบท� 2 ราคาท�เหมาะสมในการดแลสขภาพ ( X = 4.16)

ลาดบท� 3 ความพงพอใจในการใชสมนไพรรกษาโรค ( X = 4.09)

ลาดบท� 4 ประสทธผลในการรกษาโรคดวยสมนไพร ( X = 4.05)

ลาดบท� 5 วฒนธรรมในการใชสมนไพร ( X = 3.92)

ประเดนของกลมตวอยางท�มพฤตกรรมการใชสมนไพรคอนขางมากเปนลาดบสดทาย

เก�ยวกบวฒนธรรมในการใชสมนไพรในการรกษาโรค ( X = 3.92 ) ขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณ

และการสงเกตการของผวจยมขอคนพบวาภายใตกระแสสงคมในยคโลกาภวฒนท�ประชาชนในสงคม

ตองทามาหาเล�ยงชพ จนเปนเหตใหความสะดวกความสบายเร�มมบทบาทสาคญในการดาเนนชวต

แมวาพ�นท�ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบรจะเตมไปดวยแมกไมนานาพนธรวมถงพชสมนไพร

มากมายหลายชนดกตาม แตในทางปฏบตเราจะพบวาเม�อมประชาชนอาการเจบไขไดปวยประชาชน

มกจะนกถงยาแผนปจจบนเปนอนดบตน ๆ เน�องจากยาแผนปจจบนน�นหาซ�อไดงายและสะดวกในการ

บรโภค ดงน�นเม�อความสะดวกในการหาซ�อยาแผนปจจบนรบประทานเองทาใหวฒนธรรมในการ

ใชสมนไพรเร� มถกกลนกนและคอย ๆ นอยลง ยกเวนกลมประชาชนท�มความมงม�นและมความ

คาดหวงกบยาสมนไพรยงสงอยยงคงรณรงคและใชสมนไพรในการรกษาอาการของโรคตอไป

สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“ถาจะกนยาสมนไพรตองเขาปากวาจะไดมา ไมใชของงาย ไมเหมอนกบยาสมยใหม

หรอกเดนเขาเซเวนกหากนไดแลว” (หมอดา นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

56

ตอนท� 5 ความคดเหนเก�ยวกบขอเสนอแนะของการอนรกษสมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

ตาราง 17 คาเฉล�ยของกลมตวอยางเก�ยวกบขอเสนอแนะของการอนรกษสมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

ขอเสนอแนะการอนรกษสมนไพรชอง จานวน (คน) รอยละ

1. การสนบสนนใหหมบานชองเปนแหลงเรยนรดานสมนไพร ท�สาคญ

8.5

22.1

2. การจดต�งชมรมสมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวด จนทบร

63

16.4

3. การจดการสงเสรมใหมการขยายพนธสมนไพรชอง 59 15.4 4. การจดงบประมาณของรฐในการฟ� นฟสมนไพรชอง 40 10.4 5. การเพ�มชองทางการประชาสมพนธใหประชาชนท�วไปเหนถง ภมปญญาพ�นบานชองกบการรกษาโรคดวยสมนไพรชอง

34

8.9

6. การจดงบประมาณใหมการฟ� นฟขนบธรรมเนยมชนชาตพนธชอง 29 7.6 7. การเพ�มวธทาผลตภณฑเก�ยวกบสมนไพรชองในรปแบบตาง ๆ 27 7.0 8. การจดการสงเสรมรายได โดยจดใหมตลาดนดสมนไพรชอง เปนประจา

24

6.3

9. การจดใหมสมนไพรชองในบญชรายช�อของยาสามญประจาบาน 21 5.5 10. ขอเสนอแนะอ�น ๆ 2 0.5

จากการศกษาของผวจยในประเดนความคดเหนเก�ยวกบขอเสนอแนะในเร�องการอนรกษสมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร ผลจากการศกษา พบวากลมตวอยางของผตอบแบบสอบถามมขอเสนอแนะดงน� 1. การสนบสนนใหหมบานชองเปนแหลงเรยนรดานสมนไพรท�สาคญเปนจานวน 85 คน คดเปนรอยละ 22.10 2. การจดต�งชมรมสมนไพรชองในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร จานวน 63 คน คดเปนรอยละ 16.40 3. การจดการสงเสรมใหมการขยายพนธสมนไพรชอง จานวน 59 คน คดเปนรอยละ 16.40 4. การจดงบประมาณของรฐในการฟ� นฟสมนไพรชอง จานวน 40 คน คดเปนรอยละ10.40

57

5. การเพ�มชองทางการประชาสมพนธใหประชาชนท�วไปเหนถงภมปญญาพ�นบานกบ

การรกษาโรคดวยสมนไพรชอง จานวน 34 คน คดเปนรอยละ 8.90

6. การจดงบประมาณใหมการฟ� นฟขนบธรรมเนยมของชนชาตพนธชอง จานวน 29 คน

คดเปนรอยละ 7.60

7. การเพ�มวธทาผลตภณฑเก�ยวกบสมนไพรชองในรปแบบตาง ๆ ท�ทนสมย จานวน 27 คน

คดเปน รอยละ 7.00

8. การจดการสงเสรมดานรายไดโดยจดใหมตลาดนดสมนไพรชองเปนประจา จานวน

24 คน คดเปนรอยละ 6.30

9. การจดใหมสมนไพรชองในบญชรายช�อของยาสามญประจาบาน จานวนประชากร

21 คน คดเปนรอยละ 5.50 ตามลาดบ

ในการศกษาเชงคณภาพประเดนเก�ยวกบขอเสนอแนะเก�ยวกบการอนรกษสมนไพรชอง

ในอาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร โดยท�ผวจยหยบยกเอาประเดนท�ประชากรกลมตวอยางเสนอแนะ

ใหมการสนบสนนใหหมบานชองเปนแหลงเรยนรดานสมนไพรท�สาคญ จากการสมภาษณมขอคนพบ

วาสาเหตท�ทาใหประชากรกลมตวอยางใหความสาคญเก�ยวกบเร�องการสนบสนนใหหมบานชอง

เปนแหลงเรยนรท�สาคญเปนอนดบแรก เน�องจากสมนไพรชองน�น บคคลท�วไปอาจไมรวาสมนไพร

ตางชนดกนสามารถรกษาโรคไดไมเหมอนกน เชนเสลดพงพอน สามารถรกษาพษของแมลงพษ

สตวกดตอยไดเปนบางชนดหรอสมนไพรรางจด สามารถนามาตมด�มเพ�อชาระลางสารพษตาง ๆ ได

เปนตน บคคลท�วไปท�สนใจหาความรเร�องสมนไพรกจะสามารถเรยนรได ดงน�นการใหหมบานชอง

เปนแหลงเรยนรดานสมนไพรท�สาคญจงสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“ชมชนไหน ๆ กเหมอนกน ถงไมมการรวบรวมขอมลของชมชนน�น ๆ เอาไวเปนแหลง

เรยนรของคนรนตอ ๆ ไป สกวนชมชนน�นกจะไมรวามอะไรเปนส�งสาคญของชมชนหรอมมความ

เปนมาอยางไร สมนไพรชองกเหมอนกน ถาเราไมมการเกบรวบรวมขอมลและทาเปนแหลงท�ใคร ๆ

กมาเรยนรได มวแตจะไปหาดเอาตามปาเขาเหมอนแตกอนน�น อกหนอยกจะไมมใครสนใจและไม

มใครรวาสมนไพรตาง ๆ เรยกวาอะไร” (เอก นามสมมต. สมภาษณ. 2559)

อยางไรกตามผลจากกการหาขอมลในเชงคณภาพท�ผวจยไดจากการสมภาษณ ในประเดน

เก�ยวกบการจดใหมสมนไพรชองในบญชรายช�อของยาสามญประจาบาน จานวนประชากรกลมตวอยาง

จานวน 21 คน คดเปนรอยละ 5.50 ซ� งขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณสามารถระบไดวา สาเหตท�

ประชากรกลมตวอยางใหความสาคญเก�ยวกบเร�องน� อยในลาดบนอยน�นมเหตผลมาจากการท�จะบรรจ

ยาสมนไพรชองใหเปนยาสามญประจาบานน�นอาจเปนเร�องไกลตว เพราะตองผานกรรมวธมากมาย

เชน การสกดเอาสารตาง ๆ ท�มอยในตวยาออกมาใชประโยชนในการรกษา ซ� งมนเปนเร�องไกลตวมาก

จากกรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

58

“จะเอาสมนไพรชองพวกน�มาเปนยาสามญประจาบานนะเหรอ มนจะตองผานกระบวนการ

ตาง ๆ อกมากมาย เสยเงนเสยทองอกมาก สส�งยาแผนปจจบนมาดกวา สบายกวากนเยอะเลย”

(เจาหนาท�โรงพยาบาลของรฐ. สมภาษณ. 2559)