บทท� 4

การวเคราะหขอมล

ในการนาเสนอผลงานวจยเร�อง การเมองและความขดแยงขององคกรปกครองสวนทองถ�น

: กรณศกษาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เพ�อตอบคาถามหลกของการวจยคร� งน� ใหชดแจง

มหลกฐานเชงประจกษ (Empirical Evidence) และเพ�อการตอบใหตรงตามวตถประสงค ผวจยจะแบง

หวขอในการนาเสนอผลการศกษาออกเปน 4 หวขอใหญ ๆ ดงน�

1. บรบทการศกษาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

2. การกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

3. สรปวเคราะหปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง จากกรณศกษาการกอรป

ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

4. การจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

บรบทการศกษาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

การศกษาเร�องราวอนเปนท�มาของปญหาตาง ๆ ท�มมาต�งแตอดต กอนการกระจายอานาจ

การปกครองสวนทองถ�น และชวงต�งแตเร�มการกระจายอานาจการปกครองสวนทองถ�น ผวจยเหนวา

ในการถอดบทเรยนเพ�อนาไปสการคล�คลายปญหา กรณความขดแยงทางการเมองในพ�นท�ของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออกมความจาเปนอยางย�งตองการศกษาเพ�อใหเกดความชดเจน และเปนรปธรรม

เชงประจกษถงความเปนมา ในบรบทของการศกษาดานตาง ๆ เน�องจากการศกษาแนวประวตศาสตร

มฐานความเช�อท�วา สาเหตมกจะเปนปจจยสาคญท�ทาใหเกดผลลพธท�งดและไมดเสมอ ในทานอง

เดยวกนหลกเศรษฐศาสตรการเมองมพ�นฐานความเช�อท�วา สงคมเปนตวกาหนดชะตาชวตคน

ดวยหลกคดดงกลาวจงนาไปสการเช�อมโยงท�วาอดตเปนท�มาของปจจบน และปจจบนกมกสงผล

สอนาคตอยเสมอ ดงน�นการท�จะศกษาถงการเปล�ยนแปลงในดานตาง ๆ จาเปนอยางย�งท�จะตองศกษา

มตตาง ๆ ซ� งเช�อมรอยกน กบเอกสารทางประวตศาสตร อนเปนการบนทกท�เกดจากเร�องเลาท�มการ

เลาขานกนตอ ๆ กนมา สามารถสรปไดวา สภาพบรบททางเศรษฐกจ การเมองสงคม และวฒนธรรม

ของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ยคกอนการกระจายอานาจหรอเรยกวายคด�งเดมน�น จากการศกษา

เอกสารทางประวตศาสตร และการเลาเร�องจากความทรงจาของผอาวโสชมชนท�เลาขานสบทอดตอๆ

กนมา เปนเพยงหมบานทงนาปาเขา ท�มประวตศาสตรความเปนมาท�สอดคลองกบคาสมภาษณของ

ผอาวโสในชมชนท�วา

55

“ในอดตมความสมบรณไปดวยปาไมใหญ มทรพยากรทางธรรมชาตอดมสมบรณ ชาวบาน

ประกอบอาชพทาไร ทานา หาของปาและการประมงชายฝ�งทะเล”

การคมนาคมจะใชการเดนทางโดยทางน� าเปนหลกโดยอาศยเรอเมลหรอเรอใบ สวนทาง

ท�ใชสญจรทางบกกมบางแตคอนขางลาบาก ตองอาศยเกวยน ถนนท�สามารถเดนทางจากอาเภอ

มายงตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกยงไมมภมประเทศสวนใหญยงเปนปารกทบ ดวยเหตผลน�

การเดนทางตดตอกนระหวางเมอง จาเปนตองอาศยพาหนะประเภทเรอเปนหลกและทางเดนเทา

เปนหลก

เอกสารบนทกความทรงจาทางประวตศาสตรดงกลาวสอดคลองกบคากลาวท�วา

“เม�อกอนสมยปยาตายาย ความลาบากไมตองพดถงจะไปไหนมาไหนแตละทใชเวลา

เปนอาทตย ตองเดนอยางเดยว ถงอาศยอยใกลทะเลใกลน� ากเถอะ เพราะนาน ๆ จงจะมเรอมาสกลา

สวนใหญกเปนเรอใบไมมเคร�องยนต ไมใชน� ามนเหมอนสมยน� ใชแรงลมธรรมชาตพดไปอยางเดยว

ถงท�หมายตอนไหนกตอบไมได”

คาสมภาษณเบ�องตนสอดรบและเปนไปในทางเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา

“สมยรนพอของผม หมบานอดมสมบรณมาก ทามกลางธรรมชาตสตวปา ดน น� า ปาของกน

ในปาเตมไปหมด ” (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จากประสบการณการดาเนนชวต ซ� งอยในความทรงจาของผอาวโสท�เปนทายาทรนหลาน

เก�ยวกบเร�องราวทางประวตศาสตรของชมชน อนสามารถโยงสบทสรปดานความหมายของช�อหมบาน

ไวอยางสอดคลอง นาเช�อถอ และมเหตมผล โดยหลายทานใหแสดงความคดเหนตรงกนวา ช�อหมบาน

มท�มาจากการนาดนมาตาเปนกระสนดนปนในสมยท�พระเจาตากสน ทาศกบกตเมองจนท และมภเขา

ซ� งมลกษณะคลายงวงชางท�หมอบราบทอดยาวหลายกโลเมตร เช�อมตอระหวางหมหมบานจงเปน

ท�มาของช�อตาบลแหงน�มาถงปจจบน

ลกษณะทางภมนเวศนเปนพ�นท�ราบลม การประกอบอาชพเกษตรกรรม ในอดตเปนพ�น

สเขยวอดมสมบรณดวยทรพยากรทางธรรมชาต และมอาณาเขตครอบคลมพ�นท� ประกอบดวย 11

หมบาน ต�งอยหางจากท�วาการอาเภอ ประมาณ 18 กโลเมตร ต�งอยบนชายฝ�งทะเลภาคตะวนออกของ

ประเทศไทย ลกษณะพ�นท�สวนใหญเปนท�ราบสลบกบท�ดอนและเนนเขา มปาไมนอยใหญ สวนมาก

เปนสวนยางพารา ทเรยน สวนเงาะ เปนตนและพชไรกจะมการปลกมนสาปะหลง ปลกสบปะรด

ปลกถ�ว ฯลฯ (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ประวตศาสตรความเปนมาดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณของผอาวโสชมชน จากการ

ศกษาดานเศรษฐกจชมชนมขอคนพบวา ประชาชนท�อยอาศยอยในบรเวณน� สวนใหญประกอบอาชพ

56

เกษตรกรรมเชนทานา ทาไร หาของปา และทาการประมงชายฝ�งทะเล ซ� งลวนเปนการผลตเพ�อการ

ยงชพท�งส�นนอกจากน� ยงมการเล�ยงสตวเพ�อไวใชงานเชน เล� ยงโค (วว) เล� ยงกระบอ (ควาย) เอาไว

ชวยเหลอแรงงานคนในข�นตอนการไถนา ลากจงเกวยนในการขนยายส�งของ หรอเล�ยงไกบานพนธ

พ�นเมองไวสาหรบทาอาหาร เปนตน เรยกไดวาเปนการผลตเพ�อการยงชพและเพ�อการแลกเปล�ยน

ภายในชมชนอนเปนการสบทอดตอกนเร�อยมาแตคร� งพอแม ป ยา ตา ยาย ควบคกบการประมงจบ

สตวน�าทะเลมาบรโภคเปนอาหาร สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“ เม�อกอนแคยางกาวออกไปหลงบานกไดปปลามากนแลว เงนไมคอยสาคญแทบจะตอง

ไมใชเงนเหมอนสมยน� ” (นาย ถ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กรณดงกลาวน�นเปนลกษณะเชนเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา

“ เม�อกอนคนแถวน� ยงไมรจกการขายหรอก ทาไดมากเกบไวกนใชในครวเรอน เงนทองกไม

จาเปนเพราะไมรจะเอาไปซ�ออะไร เน�องจากระบบการซ�อการขายยงไมม มดมากตองรบเขานอน

ปลาทะเลท�หามาไดกตองตากแดดหรอหมกเปนปลาราเอาไวกนนาน ๆ คาแรงงานไมตองจางเพราะ

ในอดตอาศยพลงการผลตท�สาคญคอ ใชพลงงานของคนและววควายเปนหลก ไมมมลพษ น� าใส

สะอาด อากาศกบรสทธ� ” (นาง ห. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สอดรบกบประวตศาสตรเร�องเลาท�อยในความทรงจาของทายาทตระกลด�งเดมรนเหลน

ดงคาสมภาษณท�วา

“เม�อกอนบานใครมเงน มทองจะตองขดหลมฝงเอาไว กลวเสอโนน เสอน�จะปลนบานเรา

แตเสอแตคนจะคอยใหความชวยเหลอเรา จะคอยมาเตอนวาใหระวงจะมคนมาปลนจ�บานของเราเอง

แตกชอบมคนมาอางช�อเสอเสมอ” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ในระบบกรรมสทธ� ในทรพยสนเอกชนยงไมเกดข�น แตในความเปนจรงแลว ชาวบานมการ

ถอครองท�ดนทากนอยางเปนสดสวนมากอนหนาน� แลว ท�งน� เพราะสภาพวถชวตชมชนยงคงเปน

ชมชนแบบด�งเดมท�มการถายทอดภมปญญา ศกษาเรยนรดวยประสบการณดาเนนชวตตอ ๆ กนเร�อยมา

ต�งแตสมยพอแม ปยา ตายาย หรออาจเรยกวา ชมชนของคนโบราณ ท�มเอกลกษณการอยอาศยรวมกน

แบบสามคค รกใครกลมเกลยว เสมอนญาตพ�นองสายโลหตเดยวกน ตาบลแหงน� เปนสงคมชมชน

ท�มแตความเมตตา โอบออมอาร มการชวยเหลอเก�อกลเตมไปดวยบรรยากาศของการปรองดอง มการ

ใหอภยแกกนและกนไดดวยดเสมอมา

สวนการทานาไดมการปรบเปาหมายการผลตเพ�อยงชพเพ�อการแลกเปล�ยน กลาวคอการผลต

ไวกนไวใชในครวเรอน ท�สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“กนเหลอแลวคอยนาไปแลกเปล�ยนกน”

57

ดวยวถทางเศรษฐกจแบบพอเพยงเพ�อการยงชพ โดยมการอาศยทรพยากรธรรมชาต

แบบสมดลภายในชมชน จงไมเคยมปรากฏการณแยงชงผลประโยชนข�นมาเลยแมแตคร� งเดยว

ดงคาสมภาษณท�วา

“บานไหนทานากทานาดาอยางเดยว บานไหนทาสวนกทาสวนกนไป บานทากะปน� าปลา

กเอามาแลกเปล�ยนกน แตสมยน�ไปตลาดอยางเดยว” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

นอกจากน� แลวผลการศกษายงมขอคนพบวา ในดานบรบททางสงคมชาวบานสวนใหญ

นบถอศาสนาพทธ โดยเม�อถงวนพระหรอวนธรรมสวนะ ชาวบานจะหยดพกการทางานแลวเตรยม

หงหาขาวปลาอาหารไปทาบญท�วดใกลบาน ซ� งจากประสบการณท�ไดจากการลงพ�นท�ศกษา มขอ

คนพบวา มการต�งวดอยในบรเวณใจกลางชมชน ดวยปจจยดงกลาวจงสามารถสรปไดวาวดเปนองคกร

ทางศาสนา ท�มสวนสาคญในการหลอหลอม ขดเกลา ส�งสอนหลกธรรมะตามแนวทางของสมเดจ

พระสมมาสมมาพทธเจา ทาใหชาวบานแหงน� เปนผมจตใจงดงาม มเมตตาธรรม โอบออมอาร

ในอดต

ดงน�นสงคมของชมชน ซ� งเปนบรบทของการศกษา จงมสภาพเปนสงคมชมชนท�มแต

ความสงบสข รมเยน อยรวมกนแบบถอยทถอยอาศย มกมการชวยเหลอเก�อกลกนเตมท� ดวยความ

สจรตใจเสมอนมความเปนญาตสนทมตรสหาย และหากเกดมปญหาความขดแยงใด ๆ ข�นมาภายใน

ชมชน ชาวบานกสามารถหนหนาเขาหากน จนพดคยไกลเกล�ยกนไดทกคร� ง ดงคาสมภาษณท�วา

“เม�อกอนวดมงานประจาปชาวบานจะใหความชวยเหลอ รวมมอรวมแรงกน หาวนก หาวน

หยดทางานชวยงานวดกอน เด�ยวน� ขอโทษท ตองจางอยางเดยว” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ.

2557)

สวนการศกษาบรบทดานการเมองการปกครอง น�นยงไมปรากฏภาพความขดแยงทางสงคม

การเมองการปกครองชดเจนเทาใดนก ท�งน� อาจเน�องจากสภาพชมชนยงคงมประชากรอยอาศยนอยมาก

ท�มเร�องราวอนเปนมาต�งแตอดตด�งเดม กอนการกระจายอานาจการปกครองสวนทองถ�น ชวงเร�ม

การกระจายอานาจการปกครองสทองถ�น และชวงของการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก ใหเกดความชดเจนและเปนรปธรรมเชงประจกษถงความเปนมาและความ

เปนไปของตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจากหลกคดเศรษฐศาสตรการเมองมฐานความเช�อ

ท�วา อดตมกจะเปนท�มาของปจจบน และปจจบนกมกสงผลสอนาคตอยเสมอ ดวยเหตน� เองการศกษา

ปญหาตาง ๆ ท�เกดข�นมาในสงคม จงจาเปนตองศกษาจากการเปล�ยนแปลง ตลอดจนการเช�อมโยง

ทางดานเศรษฐกจ ทางการเมอง ทางสงคมและวฒนธรรมตลอดจนโครงสรางพ�นฐานของตาบล

แหงหน� งในภาคตะวนออก ดวยแนวทางการคล�คลายประวตศาสตร ในการเปล�ยนแปลงทางดาน

เศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรมท�มมาแตคร� งอดตกาลอยางลกซ� ง และเร�มมการปรบเปล�ยน

58

บรบททางดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม และสงคมอยางเหนไดชด มาต�งแตชวงการกระจาย

อานาจการปกครองลงสทองถ�น หลงจากการกระจายอานาจการปกครองมการพฒนาเปล�ยนแปลง

ดวยการพฒนาโครงสรางพ�นฐานเพ�มข�นเปนจานวนมาก ขณะท�การตอสทางการเมอง นกการเมอง

เองกมพลวตการพฒนาอยางตอเน�องเชนเดยวกน ท�งน� เพ�อใหไดมาซ� งอานาจควบคไปกบผลประโยชน

และเม�อผลประโยชนกบอานาจขดกน กยอมนามาซ� งความขดแยงอยางตอเน�อง จนถงปจจบน สดท�

จะหลกเล�ยงได สาหรบการนาเสนอใหเหนถงสภาพของการเปล�ยนแปลงดงกลาว เพ�อมงเปาหมาย

ท�ทาความเขาใจเก�ยวกบบรบทกอนการกระจายอานาจการปกครองมลกษณะอยางไร ศกษาการ

กอรปความขดแยงเร�มกอตวข�นเม�อไร และการดารงอยของความขดแยงในองคกรปกครองทองถ�น

มมากนอยเพยงใด ผวจยจะแบงชวงตอนของการศกษาออกเปน 3 ชวงใหญ ๆ ดงตอไปน�

�. ชวงกอนการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ.

2536 - 2542

2. ชวงหลงการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ.

2542 - 2546

3. ชวงการเลอกต�งนายกบรหารเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2546 -

2557

ชวงกอนการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2536

– 2542

การเปล�ยนแปลงของบรบททางประวตศาสตรดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม

ในชวงป พ.ศ. 2536 – 2542 การกอรปทางการเมองและความขดแยงของตาบลแหงหน�งในเขตภาค

ตะวนออก มขอคนพบวา การมพ�นฐานมาจากดานเศรษฐกจ ท�มความเก�ยวเน�องเช�อมโยงกนของผม

บทบาทอานาจของ 5 ตระกลใหญ ท�มบทบาทสาคญภายในตาบล โดยมพฤตกรรมท�อยเหนอกฎหมาย

ชกจง โนมนาว อาศยอานาจทางการเมอง มสวนเก�ยวของตอการขบเคล�อนในพฒนาความเปล�ยนแปลง

ชมชนในตาบล ตระกลหลก ๆ ไดแกตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. ตระกล คม. และตระกล วป.

ซ� งในท�น� จะเรยกวาโครงสรางข�วอานาจทางการเมอง สาหรบการวเคราะหการกอรปโครงสรางทาง

อานาจน�น ผวจยช� ใหเหนถงเสนทางการสะสมทนของแตละกลม โยงใยกบเสนทางการเขาสการเมอง

และการปฏสมพนธระหวางกลมตาง ๆ จนตกผลกเปนโครงสรางอานาจในท�สด โดยเรยงลาดบ

ดงตอไปน�

ดานเศรษฐกจการเมองของตาบลในชวง พ.ศ. 2536 – 2542 น�นเปนชวงการของพฒนา

เศรษฐกจของชมชน ทองถ�น ซ� งในตาบลกองดนม ตระกล กพ. เดมเปนตระกลแซต�น ถอไดวาเปน

คนจนท�มาจากประเทศจน ตอมาไดทามาหากนมทายาทไดเปล�ยนนามสกลเปน กพ. มบทบาทสาคญใน

59

การสะสมทนในช�นเบ�องตน ไดแก พอคาตระกล กพ. (นาย ช. นามสมมต)ไดมความสมพนธทางเครอ

ญาตกบตระกลของ นาย ต. (นามสมมต) เปนลกพ�ลกนองกนซ� งท�ง 2 ตระกลน� มเช�อสายจนหนตายมา

จากจนแผนดนใหญ มาทางเรอ มาข�นท�ทาเรอแลวน�น ไดมาต�งรกรากท�บานสขไพรวนในภาค

ตะวนออก

โดยสถานภาพทางสงคมแลวน�น ตระกล กพ. มฐานะเปนนายทนทองถ�น ท�เตบโตจากใน

กระแสพอคาของตาบล ดงน�นในป พ.ศ. 2523 ทาใหตระกล กพ. กบตระกล ชก. ไดมาทาธรกจ

โรงงานขนาดยอม “โรงงานทอฟฟ� แมเฮงทอและแมมาลสองพ�นอง” จนมความเจรญกาวหนาร� ารวย

มาก ทาใหคน 2 ตระกลรกใครและไดมโอกาสกาวเขาสวงการเมองดงคาสมภาษณท�วา

“สมยกอนเต�ยแกขยนกวนขนมคนเดยว ขายเอง สงเองเกงมาก จนแกร� ารวยจนทกวนน� ”

ความสมพนธกบคนใน ตระกล บร. ซ� งเปนคนเกาแกของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ทาใหลกท�มความสนทชดเช�อตามมาแต สมยเรยนหนงสอโรงเรยนสไพรวน ซ� งตระกลท�ง 5 ตระกล

เปนมฐานะดท�ชาวบานยอมรบนบถอในอดต ซ� งครอบครวไดรวมในกจกรรมทางการเมองมาตลอด

จนทาใหมการสะสมทนทางสงคม มอานาจท�ไมเปนทางการ สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“เต�ย เขาเปนเจาอาวาสมากอน เขาชอบทาบญถอศล เอาขนมไปแจกกนกน รจกคนเยอะ

เต�ยมพวกมากเปนคนรนเกาเยอะ” (นาง สว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สาหรบตระกลท�มบทบาททางการเมองการปกครองทองท�ในขณะน�น ไดแก ตระกล ชก.

โดยท�ตวแทนของครอบครวท�ม นาย ต. (นามสมมต) ไดดารงตาแหนงผใหญบาน หม 6 ตาบลแหงหน� ง

ในยคสมย กานน มน. (นามสมมต) น�นยงมบทบาททางการเมองในระดบทองท� การเมองการปกครอง

ของตระกล คม. เดมทมาจาก ตระกล ดด. เน�องจากวาตระกล ดด. น�นมอาชพสเทา “นกเลง มาเฟย

ทองถ�น” มาอยางตอเน�อง แตพอมาถงรนลกไดเปล�ยน นามสกลมาใช คม. แทน เน�องจากการเปน

“นกเลง มาเฟยทองถ�น” มผลกระทบตอการดารงชวต ของตระกล คม. น�น มทนทางสงคมมาจาก

ทางการเมอง บรรพบรษไดดารงตาแหนงเปนผใหญบานหม 2 ตระกล คม. ไดมความสมพนธกบ

วป. ท�มความสมพนธกนมาแตบรรพบรษดวยการสะสมทนทางการเมองมายาวนานแลวน�น ต�งแต

ในอดต สมย พ.ศ. 2500 เร�อยมาถง พ.ศ. 2536 - 2542

โดยสถานภาพทางสงคมแลวตระกล คม. มฐานะเปนนายทนทองท� ท�เตบโตในกระแสของ

การพฒนาเศรษฐกจของตาบล เม�อมการเปดเสนทางถนนสขมวท บางนา - ตราด ทาใหตระกล คม.

ไดมาทาธรกจสมปทานโรงโมหนรวมกบผาอารย มความเจรญกาวหนาทาใหตระกล คม. กบ ตระกล

วป. ไดมโอกาสกาวเขาสวงการเมองของ ตระกล คม. ใน พ.ศ. 2536 เร�อยมา

กระแสโลกาภวตนทาให คนในตระกลท�ไดกลาวมาแลวขางตน มบทบาททางการเมอง

การปกครองท�สาคญในระดบตาบลมากอนหนาน�มาแลวน�น จนเปนท�ยอมรบของคนในสงคม ซ� งใน

60

คนเหลาน� มฐานการสะสมมาจากเศรษฐกจมาในอดตจากรนสรน ทาใหคนตระกลเหลาน�นไดสบทอด

การเปนทายาทการเมอง ในลกษณะของการพฒนาจากวถการผลต มาเปนเศรษฐกจแบบการผลต

เพ�อการยงชพควบคกบการผลตเพ�อขาย ท�งน� มปจจยสาคญประการหน� งท�มอทธพลทาใหเกดการ

เปล�ยนแปลงคร� งสาคญ คอการกาวเขาสระบบเศรษฐกจแบบทนนยมตามชาตตะวนตก และการพฒนา

โครงสรางพ�นฐานประเภทตาง ๆ สภาพการเปล�ยนแปลงบรบททางเศรษฐกจ การเมอง สงคม และ

วฒนธรรม มการเปล�ยนแปลงทางการปกครองโครงสรางทางการปกครองอกรปแบบ โดยม

ขอคนพบวาการเปล�ยนแปลงจากจดน� เอง กลายเปนจดเร�มตนความสาคญของการเปล�ยนแปลง

ในสถานะทางสงคม

เม�อพจารณาถงการพฒนาทางดานเศรษฐกจจะตองคานงถงดานการคมนาคม มขอคนพบ

วาความเจรญทางวตถเกดข�นอยางรวดเรวมาก ในสวนของราชการมการจดสรรทางบประมาณลง

ทองท�และทองถ�น

การคมนาคมน�นการกอสรางถนนใหมความสะดวกสบายข�น จากสภาพเดมเปนทางเกวยน

ทางควาย มพลวตการพฒนาเปล�ยนแปลงแบบไมหยดย �ง จนเปนถนนลกรงทกเสนทาง และตอมา

ไมนานจากถนนลกรงกไดรบการพฒนาจนกระท�งกลายเปนทางราดยางมะตอย และถนนคอนกรต

เพ�มมากข�น ทาใหการดาเนนวถชวตของคนในชมชนเร�มเปล�ยนแปลงไป

ในดานการตดตอคาขายกมพอคาแมขาย นาสนคาภายใตบรการท�งเงนสดและเงนผอน

เขามายงชมชนตาบลแหงน� อยางรวดเรว สวนในดานสาธารณปโภคแบบตอเน�องเร�อยมาอยางรวดเรว

ดงคาสมภาษณท�วา

“สมยกอน คนไหนรวย ๆ กรวยเหลอเกน คนไหนท�จนกไมมอะไรเอาเสยเลย หาเชากนค�า

อยไปวน วน’’ (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ในระบบกรรมสทธ� ในทรพยสน เร�มออกเอกสารสทธ� การถอครองท�ดนทากนเปนโฉนด

ใหชาวบานมอยางเปนสดสวนมาแลว เร�มนาท�ดนไปจานองกบธนาคาร และไดแปลงทรพยสนให

เปนทนในการประกอบอาชพของในตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ทาใหเปนโอกาสของคน

ตระกลใหญ ต�งตวเปนนายทนเงนกรายใหญ ดงคาสมภาษณท�วา

“คนเราสมยน� ชอบสบาย ขายท�ดนกน ชอบเปนลกจางเขา ไมรวาท�ดนพอแมเขาถากถาง

มาอยางยากเยน” (นาง ว. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ขอคนพบท�ไดจากการสงเกตการณท�งท�มสวนรวมและไมมสวนรวม ผนวกกบการสมภาษณ

ผเฒาผแก ซ� งเปนผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�นของตาบลแหงหน�ง สามารถสรปไดวา ผท�ไดรบ

การเลอกต�งสวนมากน�น ผท�เขามาดารงตาแหนงของผมอทธพลหรอผกวางขวางในทองถ�นของตาบล

แหงหน�ง บางรายมประวตเปนนกเลงหวไม และบางรายกมอานาจมเงนสะสมมาจากปยา ตายายจนถง

61

รนลกหลาน จงหนเหชวตมาลงเลนการเมองกน ท�งน� เน�องจากการดารงตาแหนงทางการเมอง ในสงคม

ชนบทมองวาเปนผมเกยรต และสามารถเขาถงผลประโยชนรปแบบตาง ๆ ไดงายกวา โดยเฉพาะ

อยางย�งมเงนเดอนเปนคาตอบแทน ในยคแรก ๆ ของการลงสมครรบเลอกต�ง เพ�อชวงชงตาแหนงทาง

การเมอง การศกษาคร� งน�ยงไมปรากฏขอคนพบเก�ยวกบการซ�อสทธ� ขายเสยงแตประการใด มแตการ

อาศยความเปนพรรคพวกในการกาวเขาสอานาจ (พวกมากลากไป) เทาน�น ผดารงตาแหนงทางการเมอง

ยงพบวานกการเมองทองถ�นยงสามารถใชอภสทธ� ในการดารงตาแหนงเพ�อทาใหเกดการอานวย

ความสะดวกในการทาประกอบธรกจตาง ๆ ในเขตตาบลแหงหน�ง ไดเปนอยางดอกดวย สอดคลอง

กบคาสมภาษณท�วา

“เหนไหนนกการเมองเม�อกอนเน�ย เขาทางานเพ�อชาวบานกน แตสมยน� นกการเมองเขา

เอาแตผลประโยชนกนท�งน�นแหละ ” (นาย ส. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา วถการผลตของตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปล�ยนไป

คอนขางมาก อยางไรกตาม แมวากระบวนการผลตยงเปนการประกอบอาชพเกษตรกรรม ทวารปแบบ

ของการผลตมวตถประสงคมงสการขายเปนกหนไปขายเปนสนคา เน�องจากคานยมทางวตถ เร�มแผ

อทธพลเขามาภายในชมชน เคร�องอานวยความสะดวกตาง ๆ มพอคาจากตางถ�นนาเขามาใหบรการ

ถงหนาบานชานเรอนของประชาชนในทองถ�น สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“ทกวนน� เขาไมปลกผกปลกหญาไวกนกนแลว เขาหนซ�อกนกนมอะไรกขายกนไดหมด”

(นาง ม. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ความเปล�ยนแปลงดานการเมองการปกครองในยคน� มขอคนพบวา การเมองในเขตตาบล

แหงหน� ง มการเปล�ยนแปลงคร� งสาคญ โดยเร�มตนจากการท�มพระราชกฤษฎกากอต�งสขาภบาล

ในป พ.ศ. 2537 ตามประกาศราชกจจานเบกษา เลมท� 110 ตอนท� 43 ลงวนท� 9 เมษายน 2537 นโยบาย

จากภาครฐไดกระจายอานาจลงสทองถ�น ซ� งถกขบเคล�อนโดยพระราชบญญตองคการปกครอง

สวนทองถ�น โดยเฉพาะอยางย�งระเบยบในการบรหารราชการของสขาภบาล แตโครงสรางทาง

การเมองการปกครองของเทศบาลตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกดงกลาว ตามพระราชบญญต

เทศบาล พ.ศ. 2496 ทาใหสขาภบาลไดรบการแตงต�งใหเปนหนวยงานนตบคคล มการเลอกต�ง พ.ศ.

2537 เร�อยมา

กาหนดใหองคการปกครองสวนทองถ�นตองมการเลอกต�งตามกฎเกณฑวธการของทาง

ราชการอยางเปนทางการ ดวยวธการลงคะแนนเสยงเลอกต�งผนาโดยทางออมจากสมาชกเลอกเปน

จดเร�มตนสาคญท�ทาใหสงคมในทองถ�น เกดรอยปรราวแตกแยกท�ไดเขามาดารงประธานสภาเทศบาล

ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก อนนามาซ� งกลมการเมองท�มบทบาทสาคญของคนในตระกลท�ได

กลาวมาขางตนภายในสขาภบาล สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

62

“ตาบลแหงน� มนแคบ เปนพวกเดยวกน เขารจกกนคนเคยเกอบทกคนทกบาน” (นาย ฉ.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ชวงหลงการยกฐานะเปนเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542

– 2546

กอนท�ตาบลแหงหน�งจะยกระดบข�นเปนองคปกครองทองถ�นในรปเทศบาลต�งแต พ.ศ. 2542

พบวาโครงสรางอานาจภายในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน�น จะมข�วอานาจท�สาคญใน 5

ตระกลหลก คอ ตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. ตระกลคม. และตระกล วป. มาแตในอดตท�เร�มม

การปกครองทองท�เร�อยมา การจดต�งสขาภบาลถงการยกระดบเปนเทศบาล พบวาการเมองและความ

ขดแยงของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จงมฐานมาจากบทบาทของคนใน 5 ตระกลใหญ ในยค

การกอรปความขดแยงทางการเมองดงน�

ใน พ.ศ. 2542 ไดรบการยกฐานะจากสขาภบาลมาเปนของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

เม�อมการพฒนากาวผานมาถงจดน� ประชาชนเร�มมการต�นตวทางการเมองมากข�น เกดวธคดในลกษณะ

ของการมองตางมมน�น “เปนคนอยนอกเขตเทศบาล และเปนคนในเขตเทศบาล”กลาวคอ ต�งแตม

เทศบาล และองคการบรหารสวนตาบลถกเรยกวา “บานนอก” ขณะท�ในเขตเทศบาลจะเรยกและยกยอง

คนในพ�นท�วา “ในเมอง” ซ� งอยภายใตฐานนดรเดยวกนน�น “ไดถกตคาความเปนมนษยตางกน ระหวาง

คนอยตางพ�นท�เดยวกน เกดการแยงอานาจและผลประโยชน รวมไปถงทรพยากรตาง ๆ ท�มอยในตาบล

โดยเร�มจากคนในตระกลใหญ ท�มการแยงชงทรพยากรในพ�นท� เปนพวกนกเลงอทธพลเกา คนกลมท�

1 น� จะชวยเหลอเพ�อหวงไดผลประโยชน มาจากการเปนฐานคะแนนเสยง สวนกลมท� � เปนพวก

นกลงทนทาเพ�อผท�มบารมของเจานายส�งมาอกตอหน�ง รวมถงความตองการของตนเอง และกลมท� 3

เปนนกการเมองทองถ�นท�ครองอานาจเกาอย อยางไรกตามผลท�ไดรบจากการศกษามขอคนพบวา

ท�ง 5 ตระกลมาจากพ�นฐานเดยวกนอยในรปของระบบอปถมภตอบแทนผมพระคณ เปาหมายตอง

ชวยเหลอดแลจะอยในรปของพระเดชและพระคณ ในการน�ยงมผลทาใหเร�มเหนรอยปรราว อนเกด

ข�นมาจากการแยงชงผลประโยชนในรปแบบตาง ๆ ท�งทางตรงและทางออม

ในทวงทานองเดยวกน สงคมของชาวบานตาบลแหงหน� งท�ในอดตเตมไปดวยความ

สมครสมานสามคค ความรกใครกลมเกลยว เร�มถกอทธพลของระบบทนนยมและดวยกระแสของ

ยคการบรโภคนยมท�กาวกระโดดเขามาในชมชนอยางรวดเรว โดยไดเขาครอบงาในชมชนและสงคม

ทองถ�น ดวยการแอบแฝงมาในรปการบรโภคนยม ผสมผสานกบลทธวตถนยม คอย ๆ กลนวฒนธรรม

ด�งเดมของตาบลแหงหน�งหายไปทละเลกทละนอย โดยท�สภาพท�วไปของสงคม จากท�เคยเอ�ออาทร

ตอกน และใหการชวยเหลอซ�งกนและกนแบบสจรตใจมาโดยตลอดกบกลายเปนการแปรเปล�ยนเปน

“น� าผ�งผสมยาพษ” เม�อองคกรปกครองสวนทองถ�นเขามาน�น นกการเมองเร�มมองเหนถงประโยชน

63

สวนตนมากข�น ซ� งเปนการเรยกรบผลประโยชนและคาตอบแทนท�งทางตรงและทางออม สวนใหญ

จะมองในรปแบบของการแลกเปล�ยนซ�อขายโดยมเงนตราเปนตวกาหนด หรอส�งของอยางอ�น

ตามแตจะตกลงระหวางกน (นาย อ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เม�อพจารณาในแงมมของวฒนธรรมทองถ�นของตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก จากการ

ศกษาคร� งน� มขอคนพบวา คนในชมชนเร�มเส�อมความศรทธาจากการมศลธรรมและวฒนธรรมของ

ทองถ�นในเอกลกษณความเปนตวตนของคนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก โดยเฉพาะอยางย�งมการ

ละเมดศลหาอยเนอง ๆ ปราศจากการเกรงกลวตอบาป ชาวบานเร�มปฏเสธใหความสาคญเก�ยวกบ

คณธรรมจรยธรรมและประเพณอนดงามของประชาชนในทองถ�น ถงกระน�นกตามภายใตเศรษฐกจ

ท�แรนแคนตกต�า ชาวบานในทองถ�นในยคน� ยงคงมความเช�อทางไสยศาสตร เร�องราวเก�ยวกบภตผ

ปศาจและส�งเรนลบท�มองไมเหนอยมากพอสมควรสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“คนเราทกวนน� ซ�อหวย ขอโชคลาภดวยการบวงสรวงส�งศกด� สทธ� ไมชอบทามากน ชวต

หาทางออกท�ดกวาน�ไมได” (นาง บล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การบรหารงานลกษณะแบบแบงเขตระหวางเขตพ�นท�องคการบรหารสวนตาบลและเขต

พ�นท�สขาภบาลตาบลไดเปนฝายบรหารงานจดการพฒนาทองถ�นตามบทบาทหนาท� ท�ไดรบมาจาก

สวนกลางเพ�อใหประชาชนไดรบความสะดวกรวดเรวในการตดตอประสานงานกบหนวยงานของรฐ

การเมองการปกครองเปนหนาท�ของกานน ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน สารวตรกานน

มหนาท�ดแลปกครองรกษาความปลอดภยของประชาชนในทองถ�น แตบางคร� งฝายทองท�และทองถ�น

ละเมดอานาจหนาท�ซ� งกนและกน เชน ถนนพงแจงกานนแตไมแจงนายก น� าประปาไมไหลแจงกานน

เปนตน ดงคาสมภาษณท�วา

“ถงจะแบงหนาท�กนชดเจนแตชาวบานเขายงไมละท�งกานน มเร�องเดอดรอนกไปหากานน

กอนอ�น” ( นาย อ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ชวงการเลอกต�งนายกบรหารเทศบาลของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกต�งแต พ.ศ.

2546 -2557

สาหรบความเปล�ยนแปลงการบรหารของตาบลแหงหน�ง ต�งแต พ.ศ. 2546 – 2557 ซ� งผวจย

เรยกวา ยคการดารงอยของความขดแยง เน�องจากในป พ.ศ. 2546 ซ� งไดมเปล�ยนแปลงขององคกร

ปกครองสวนทองถ�นเพ�มมากข�น ซ� งจากรปแบบการเลอกต�งนายกเทศบาลโดยออมผานสภาสมาชก

เทศบาล นาไปสการเลอกต�งนายกท�มาจากประชาชนเลอกผบรหาร หมายความวา บรบทของตาบล

แหงหน�ง เร�มมรอยปรทางการเมองท�ตองมการแขงตอสทางการเมองเพ�อเขาไปมบทบาทอานาจในการ

บรหารงานของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จากท�สมาชกไดมการเจรจาตกลงกนไดเปล�ยนยาย

จากเวทการตอสจากสภาเทศบาลไปสพ�นท�การตอสของประชาชนในตาบลเดยวกนเพ�อตองการให

64

ไดมาซ� งผบรหารท�มาจากฝายเดยวกน ทาใหรปแบบการเลอกนายกโดยตรงจากประชาชน ดงกลาว

เกดความขดแยงท�ยงคงดารงอยต �งแต พ.ศ. 2546 เปนตนมา

โดยเฉพาะอยางย�งมตความเปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจ ผลการศกษามขอคนพบวา เกดการ

เปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจอยางสดโตงกาวกระโดด โดยท�เร�มจากการเปล�ยนแปลงท�วถการผลต

เพ�อการยงชพควบคกบการขาย กาวกระโดดสวถการผลตเปนแบบเพ�อการขายเตมรปแบบ นอกจากน�

ผลการศกษายงมขอคนพบวา เกดการสรางนวตกรรมดานกระบวนการผลตใหม ๆ ข�นดวยการใช

เทคโนโลยเขามาเพ�อเพ�มผลผลตเชน การใชเคร�องจกรไถนาแทนววควาย เปนตน

สาหรบโครงสรางทางการเมองการปกครองของตาบลแหงหน� ง ตามพระราชบญญตน�

เรยกวา “พระราชบญญต เทศบาล (ฉบบท� 12)” ในชวง พ.ศ. 2546 สาหรบในเขตเทศบาลตาบลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออก ไดแก ทองถ�นซ� งมประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะข�นเปนเทศบาลตาบล

ประกาศกระทรวงมหาดไทย ดวยผลของนโยบายการกระจายอานาจลงสทองถ�น ซ� งถกขบเคล�อน

โดยพระราชบญญตองคการปกครองสวนทองถ�นเปนเทศบาลตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออกน�น

มผลทาใหการเลอกต�งตวแทนทองถ�น ตองกระทาการเลอกต�งจากประชาชนโดยตรง (พระราชบญญต

เทศบาล) ซ� งบญญตใหองคการปกครองสวนทองถ�นทกแหง ตองกาหนดการเลอกต�งนายกเทศมนตร

และสมาชกสภาเทศบาลตามกฎเกณฑวธการของทางราชการ อยางเปนทางการ ดวยวธการลงคะแนน

เสยงเลอกต�งผนาโดยตรง ปจจยสาเหตน� เองเปนจดเร�มตนสาคญทาใหสงคมชมชนกองดน เร�มเกด

รอยปรราวเร�อยมา ภายใตการพฒนาระบบเศรษฐกจภายในและภายนอกชมชนกองดนอยางตอเน�อง

ขณะท�ผนาทางการเมองเองกตองมการพฒนาตนเอง ควบคไปกบการสรางกลยทธเพ�อขบเคล�อน

ยทธศาสตรใหเกดพลงในการแขงขนทกรปแบบ

จากการสมภาษณผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�น ผนวกเขากบการสมภาษณเจาะลกผเฒา

ผแกของตาบลมขอคนพบวา ผท�ไดรบการเลอกต�งสวนใหญ จะมาจากผมอทธพลนานานปการ เชน

ฐานะทางการเงนมธรกจสวนตวท�มการประกอบอาชพท�แตกตางไปจากคนในชมชน เปนการแฝงตว

เขามาหวงตาแหนง หวงผลประโยชนทางการเมอง ท�งน� เน�องจากการดารงตาแหนงผนาทางการเมอง

สงคมมองวาเปนผมเกยรต สามารถเขาถงผลประโยชนรปแบบตาง ๆ ไดงายกวา โดยเฉพาะการไดรบ

เงนเดอนเปนคาตอบแทน นอกจากน�แลวผดารงตาแหนงทางการเมอง ยงสามารถใชเอกสทธ� นอกเหนอ

ในหนาท�ชวยผลกดนการยอมรบในสงคม ท�งน�การมตาแหนงกเพ�อตองการการอานวยความสะดวก

ในดานการประกอบทาธรกจตาง ๆ เชน ธรกจมดใตดน รบเหมาตาง ๆ โครงการของเทศบาลและ

องคการปกครองสวนทองถ�นอ�นไดเปนอยางด ดงคาสมภาษณท�วา

“คนมสเดนทางไปไหนมแตคนตอนรบ ย�งมเงนดวยแลวแทบไมตองเดน อะไรอะไรกถงมอ

ถงปากไปหมด” (นาย ข. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

65

เฉกเชนเดยวกนกบคาสมภาษณท�วา

“มอใครยาวกสาวไดสาวเอา เพราะวาสงคมปจจบนยกยองคนมตงคกนท�วตถและส�งของ”

(นาย ป. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กลาวโดยสรป ววฒนาการของการเปล�ยนแปลงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม

ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2596 ถง ปจจบนสามารถอธบายสรปถงความ

เปล�ยนแปลงในดานตาง ๆ ไดดงตารางตอไปน�

ตาราง 2 แสดงววฒนาการการเปล�ยนแปลงการเมอง เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของเทศบาล

ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก

การกอรปและปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง ในองคกรปกครองสวนทองถ�นของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก

จากบรบทประวตศาสตรของตาบลแหงหน�ง ท�กลาวมาแลวขางตน สามารถท�จะวเคราะห

การกอรปความขดแยงการเมองในของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542 วาเปน

ความขดแยงในการชวงชงตาแหนง นายกเทศมนตรโดยออม คอการผานการโหวตจากสมาชกสภา

เทศบาลโดยมผกระทาการทางการเมองท�อยหรอมเครอขายกบตระกลหลกในเทศบาลตาบลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออก คอ ตระกล ชก. ตระกล กพ. ตระกล บร. และตระกล คม. จากการตอสของกลม

ป พ.ศ. ลกษณะ

เศรษฐกจ

การเมอง

การปกครอง การคมนาคม การรกษาโรค

การจดการ

ความขดแยง

2496 - 2536

2536 – 2542

2542 – 2557

การพ�งพา

ตนเอง

เพ�อยงชพ

และเหลอ

ขาย

เพ�อขาย

ผเฒาผแก,

พระ,นกเลง,

นายบาน,

กานน

ผใหญบาน

องคกร

ปกครองสวน

ทองถ�น

ทางเรอ,ทาง

เกวยน,ทาง

ควายเดน

ทางลกรง,

รถประจาทาง

ถนน

คอนกรต

ถนนลาดยาง

รถสวนบคคล

สมนไพร

(ทา,พน)

ยาสามญ

ประจาบาน

ยาแผนปจจบน

ยาแผนปจจบน

เจรจาไกลเกล�ย

ประนประนอม

ขอพพาท

กฎหมาย,ศาล

66

เครอขายท�ง 5 ตระกล ดงกลาว เปนจดเร�มและเปนฐานใหเกดการเมองของการชวงชงตาแหนงนายก

เทศมนตรของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ผดารงตาแหนงนายกเทศมนตรมลาดบดงตอไปน�

1. นาย ค. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2540 – 2544

�. นาย ต. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2544 – 2546

�. นาย สม. นามสมมต รกษาการนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2546 – 2548

�. นาย สว. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2548 – 2553

�. นาย จ. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2553 – 2557

�. นาย จ. นามสมมต ตาแหนงนายกเทศมนตร ชวงป พ.ศ. 2557 – ปจจบน

ในการศกษาเชงวชาการเพ�อใหทราบถงสภาพความเปนมาของการกอรปความขดแยงทาง

การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งมคนของตระกลสาคญท�มการสะสมทน ตามท�ได

กลาวมาขางตน อนนาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก และเร�ม

มองเหนภาพการกอรปเปนประเดนของความขดแยงท�เพ�มข�นเร�อย ๆ น�น ผวจยจะนาเสนอผลการศกษา

ซ� งเปนเหตการณท�เกดข�นจรงในชวงเวลาของการศกษา ในยคท�มนโยบายการกระจายอานาจลงส

ทองถ�นในการเลอกต�งนายกเทศมนตรโดยตรงจากประชาชน ซ� งงานวจยน� ส�นสดลง ทามกลางการ

ดารงอยของความขดแยงทางการเมอง การฉายภาพปรากฏการณตาง ๆ ท�เกดข�น เปนการสะทอน

ใหเหนถงการกอรปในสถานการณตาง ๆ ท�แสดงถงการกอรปในมตตาง ๆ ซ� งเปนพ�นท�มการตอส

แขงขนเพ�อแยงชงพ�นท� แยงฐานเสยงกนอยางรนแรงระหวางคนในตระกลท�มบทบาททางการเมอง

และยงมความสมพนธกนมาต�งแตอดต จากตระกลใหญ 5 ตระกล ท�เปนนกการเมองทองถ�น อนยงผล

นาไปสการเกดความขดแยงทางการเมองในเขตพ�นท�ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกข�น

ต�งแตป พ.ศ. 2542 เร�อยมาจนถงปจจบน (ป พ.ศ. 2557)

ดงน�นในการกาวมาสตาแหนงของนายกเทศมนตรท�ง 5 คน ในแตละคนมาจากคนในตระกล

ท�มบทบาทในทางการเมองระดบตาง ๆ ทาใหเกดการแยงชงจนเกดความรนแรงเชนเดยวกน แตละ

กรณ จนทาใหมการเสยชวตในกระบวนการเลอกต�งนายกเทศมนตร โดยผานสภาเทศบาลและการ

เลอกต�งโดยตรงจากประชาชน ความรนแรงดงกลาว จงเปนกรณศกษาท�จะสะทอนใหเหนถงการเมอง

และความขดแยงในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก อยางชดเจนรวมท�งส�น 4 กรณศกษา ดงน�

การศกษากรณท� 1 การเสยชวต นาย ก. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออก

ในกรณศกษาท� 1 น�น คอกรณการเสยชวตของนาย ก. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก และภรรยา เม�อวนท� 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 การนากรณศกษาน�มาใช

สาหรบการศกษา เพ�อช� ใหเหนวากรณดงกลาว ไดเช�อมโยงไปสปจจยของการแยงชงตาแหนงทาง

67

การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เชน ตาแหนงนายกเทศมนตรเปนการเปล�ยนแปลง

ฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาล ไดเกดเหตการณท�มาจากปจจยการเขาไมถงขอมลขาวสารนาไปส

รบรขอมลขาวสารท�แตกตางกน และนามาซ� งวถของความขดแยงทางการเมองกระท�งสดทายจบลง

ดวยชวต

เสนทางชวตของ นาย ก. นามสมมต : เฮย ก.

สาหรบประวตของ นาย ก. นามสมมต จากการสมภาษณเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไป

ในพ�นท�เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จะรกนในนาม “เฮย ก. นามสมมต” บดา มารดาเปนคน

เช�อสายจน อพยพท�หนความยากจนมาจากประเทศจนผนแผนดนใหญมเส�อผนหมอนใบเขามาทามาหา

กนในประเทศไทย ประกอบอาชพโรงสขาวและคาขายของชา ทานา ทาไร ไดดาเนนกจการดงกลาว

ระยะหน�ง ตอมาไดขายกจการโรงสขาวใหกบนายทนรายอ�นไป และไดเลกทาธรกจคาขายของชาท�เคย

ทาอย จากน�นไดยายถ�นฐาน มาอาศยต�งรากฐานใหม นาย ก.นามสมมต เปนบตรชายคนท� 2 ของ

ครอบครว ดวยความเปนคนท�ครอบครวมพ�นฐานะดและเปนคนขยนทามาหากน เม�อยายมาอยท�ใหม

แลว ไดทาธรกจตาง ๆ หลายประเภท อาท ลานตากมนเสน และทาธรกจรถบรรทกขนยายมนเสนสง

โรงโมมน นอกจากน�แลวยงประกอบอาชพเกษตรกรรมควบคกนไป เชน การทาสวนทเรยน สวนเงาะ

ไรมนสาปะหลง เปนตน โดยท� นาย ก.นามสมมต จะเปนผดแลกจการดาเนนธรกจลานตากมนเสน

รถบรรทกหวมนเสน ทาสวนทเรยน ทาสวนเงาะ รวมตลอดไปจนถงการทาไรมนสาปะหลงเร�อยมา

เพราะเหนวาชองทางการทาธรกจกจการลานมนตากมนเสน รถบรรทกสบลอและทาสวนผลไม

สรางรายไดใหครอบครวอยางมหาศาล ซ� งในเวลาตอมาไมนาน นาย ก. นามสมมต สามารถต�งตวได

อยางมฐานะม�นคงดวยกจการลานตากมนเสน รถบรรทกสบลอขนยายมนเสน ในการประกอบอาชพ

ดงกลาวสรางรายไดใหตวนาย ก.นามสมมต และครอบครวเปนอยางมาก จากความสาเรจในการทา

ลานตากมน รถบรรทก และสวนผลไมน� เอง เปนฐานสาคญทางการเมองของ นาย ก.นามสมมต หรอ

เฮย ก. นามสมมต ในเวลาตอมา (นาย ร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

นอกจากการสะสมทนทางเศรษฐกจแลว นาย ก. นามสมมต ยงทาการสะสมทนทางสงคม

โดยการบรจาคเงนชวยเหลอชาวบานท�ตกทกขไดยากเม�อเวลาเจบปวย และยงบรจาคเงนชวยเหลอ

ใหชมชนละแวกใกลเคยง ตามวดตาง ๆ ในพ�นท� และมอบทนการศกษาใหเดกนกเรยนตามโรงเรยน

ตาง ๆ ในพ�นท�ไดรวมทากจกรรมสวนรวมอกหลายแหง กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนของ นาย ก.

นามสมมต ดาเนนการโดยผานธรกจหลกของครอบครว ท�ทาการเกษตรกรรมเพ�อขายหลก สามารถ

เขาถงกระแสความตองการของชาวบานในพ�นท�ไดโดยงาย ดงน�น นาย ก. นามสมมต จงสามารถ

กาวข�นมาเปนสมาชกสขาภบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกในเวลาตอแบบไมยากเยนนก (นาย ร.

นามสมมต. ผใหสมภาษณ. 2557)

68

การเขาสเสนทางสายการเมองของ นาย ก.นามสมมต : เฮย ก.นามสมมต

จากความมช�อเสยงในฐานะผมความม�งค�งจากทนทางสงคม ความม�งค�งจากทนทางเศรษฐกจ

ทาให นาย ก. นามสมมต มโอกาสกาวเขาสเสนทางการเมองโดยรจกและสนทสนมกบนกการเมอง

ทองถ�น นกการเมองระดบจงหวด รวมไปถงนกการเมองระดบชาตมากย�งข�นตามลาดบ เร�มตนจาก

การรจกนกการเมองอาวโสอยาง นาย ต. นามสมมต อดตผใหญบานท�ไดลาออกมาลงการเมองทองถ�น

เปนนายกเทศมนตรของเทศบาลตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก สนมสนมกบนาย บ. นามสมมต

อดตกานนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก และนาย จ. นามสมมต ในอดตมตาแหนงผใหญบาน

เกษยณอายแลวไดพลกผนตวมาลงการเมองทองถ�น และเปนพ�นองกบ นาย จ. นามสมมต ท�เปน

พ�นฐานการเมองมากอนหนาน� จากความสมพนธอนดท�ใกลชดสนทสนมกนมายาวนานน� เอง ซ� งเปน

บคคลซ� งเปนท�ยอมรบนบถอของประชาชนในตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ทาให นาย ก.

นามสมมต มความช�นชมและศรทธาในคณงามความดมคณธรรมของบคคลเหลาน� ทาใหนาย ต.

นามสมมต กบนาย บ. นามสมมต และนาย จ. นามสมมต ไดตดตอชกชวนนาย ก. นามสมมต เขาส

วงการการเมองทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกในเวลาตอมา ซ� งเปนจดเร�มตนของ

การกาวเดนในถนนชวตทางการเมองของ นาย ก. นามสมมต โดยการลงสมครสมาชกสขาภบาลเปน

คร� งแรกของชวตการเมอง ในป พ.ศ. 2540 และไดรบเลอกต�งดารงตาแหนงเปนสมาชกสขาภบาล

โดยสงกดอยทมเดยวกนกบนาย ต. นามสมมต ต�งแตสมยแรกท�ลงสมครสมาชกสขาภบาล ดงคา

สมภาษณท�วา “ผมไปขอรองเกล�ยกลอมให เฮย ก. นามสมมต เขามาชวยทมผมหนอย กวาผมจะ

ขอรองใหเฮย ก. นามสมมต รวมทมผมได ผมตองว�งหาคนชวยเคลยรให เฮย ก. ตอบปากรบคา” (นาย

บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

บทบาททางสงคมของ นาย ก. นามสมมต เปนท�รจกกนด “ในนามเฮย ก. นามสมมต”

โดยธรรมชาตเปนคนด มเมตตา รกครอบครว มใจโอบออมอาร เปนคนใจถง ถงไหนถงกน รกพวกพอง

ทาใหเปนท�รกใครของคนในตาบล ชนชนละแวกใกลเคยงพ�นท�ดงคาสมภาษณท�วา

“ไอนองจะมเร�องกบใคร มนเปนคนทางาน เหน ๆ กนอย มนเปนคนเขากบคนงาย ” (นาย บ.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จากการสมภาษณเชงลกพบวา นาย ก. นามสมมต ไดใชยทธวธในการสรางเครอขายทาง

การเมองกบสมาชกสขาภบาลและนกการเมองภายในทองท� ไมคนพบวาเคยขดแยงทางการเมองกบฝาย

ใดเลย ดงน�นจงสามารถทางานเขากนไดกบทกคนและทกข�วการเมอง ท�สาคญอกประการหน� งกคอ

นาย ก. นามสมมต ไมมภาพลกษณในเชงลบเก�ยวกบการทจรตในองคกรตาง ๆ ดงคาสมภาษณท�วา

“เขาเปนคนดนะ มคณธรรม ชอบชวยเหลอสงคม สมครก�สมยกไมพลาดแนรบรองไดเลย”

(นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

69

การสรางเครอขายทางการเมองของ นาย ก. นามสมมต

จากการศกษาการสรางเครอขายทางการเมองของนาย ก. นามสมมต หรอท�รจกกนโดยท�วไป

ในนาม “เฮย ก. นามสมมต” นกการเมองทองท�และนกการเมองทองถ�น การศกษามขอคนพบวา

เกดข�นมากอนท�มการยกฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในป พ.ศ. 2542

ในสมยท�ม นาย ค. นามสมมต เปนนายกสขาภบาล และนาย ต. นามสมมต เปนสมาชกสขาภบาล

ท�งน�อยภายใตการแนะนาของนาย ต. นามสมมต ในการนาทางเขามาสการมบทบาททางการเมอง

ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกคอนขางสง เน�องจาก นาย ก. นามสมมต เปนผมประสบการณ

ทางการเมองทองถ�นมานาน อกท�งยงมฐานทางเศรษฐกจครอบครวท�เขมแขง ทาใหสมาชกสขาภบาล

ใหการยอมรบนบถอ นอกจากน�แลวนาย ต. นามสมมต ยงเปนผสนบสนนให นาย ค. นามสมมต ให

สมาชกสขาภบาลเลอก นาย ค. นามสมมต เขามาดารงตาแหนงนายกสขาภบาลในสมยแรก แตมการทา

สญญาใจตกลงกนไวลวงหนาวา เม�อสขาภบาลยกฐานะเปนเทศบาล นาย ค. นามสมมต ตองมอบคน

อานาจในตาแหนงนายกเทศมนตรใหกบนาย ต. นามสมมต โดยไมมขอแมใด ๆ แตเม�อมการยกฐานะ

จากสขาภบาลเปนเทศบาลในป พ.ศ. 2542 นาย ค. นามสมมต กลบไมปฏบตทาตามขอตกลงท�ให

คาม�นสญญาไวกบ นาย ต. นามสมมต ดงคาสมภาษณท�วา

“ผมทวงคาสญญาท�เคยตกลงกนไวกอนยกฐานะเปนเทศบาล แตพ�เขาไมยอม เขาอางวา

เหลออก 2 ปเอง สมยหนาคอยเอาแลวกน ผมจะทาไงละ ผมตองแบงฝายแบงพวกสมาชกสภาเทศบาล

ผมจะทาไงไดละ เม�อคาพดไมเปนคาพด” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จากตนเหตของความขดแยงท�มข�นจากปจจยสาเหตดงกลาว สงผลทาใหการโหวตคะแนน

เสยงเพ�อแตงต�งนายกเทศมนตรมการแขงขนกนข�นในเวลาตอมา ซ� งการตรวจสอบคะแนนลบพบวา

สมาชกสภาเทศบาล มการโหวตดวยบตรใบเดยว โดยใหสมาชกเลอกผบรหารดารงตาแหนง

นายกเทศมนตร ปจจยท�เกดข�นดงกลาวโดยม นาย ก. นามสมมต เปนตวขบเคล�อนคะแนนเสยงของแต

ละฝาย นาย ก. นามสมมต มความสมพนธท�ดผท�ลงชงตาแหนงท�งสองฝาย เสมอนเปนเหตผท�จะตอง

ตดสนช� ขาดในการเลอกนายกเทศมนตรในคร� งน� สาเหตสาคญทาให นาย ก. นามสมมต สมาชก

สขาภบาล ถกกดดนจากเพ�อนสมาชกเทศบาลกลมการเมองทองถ�นและทองท�ท�งสองฝาย ซ� งม นาย จ.

นามสมมต กบนาย น. นามสมมต เปนญาตพ�นองกบ นาย ก. นามสมมต ซ� งความเปนพ�นองกน นาย

จ. นามสมมต ผชกชวนนาย ก. นามสมมต ใหโหวตคะแนนให นาย ก. นามสมมต ดงคาสมภาษณ

ท�วา

“นองเองตองชวยคนบานเดยวกนนะ ไหน ๆ เรากเปนพ�นองกนถอวาเองชวยอาแลวกน”

สาหรบ นาย ค. นามสมมต ไดสงคนชวยเจรจาไกลเกล�ยกบนาย ก. นามสมมต ซ� งผท�รบ

หนาท�เปนแกนกลางสาหรบการเจรจาขอตกลง กคอ ผใหญ จ. นามสมมต ท�มศกด� เปนอาของนาย

ก. นามสมมต เหตการณดงกลาวทาใหนาย ก. นามสมมต ไดรบความกดดนจนเกดความเครยด

70

ไดนาเร�องดงกลาวไปปรกษากบ นาย บ. นามสมมต กบนาย ต. นามสมมต จนมนกการเมองทองถ�น

คนหน�งกลาวถงคาพดของ นาย ก.ไววา

“ผมเองรสกหนกใจกบการโหวตคะแนนเสยงเลอกนายก ผมจะทาอยางไรด ผใหญชวย

แนะนาผมดวย คร�นผมจะเลอกฝายน� อกฝายน�นกมาวาผม”

นาย ก. นามสมมต ไดกลาวตดพอกบนาย บ. นามสมมต กบนาย ต. นามสมมต ทายท�สด

นาย ก. นามสมมต ไมสามารถหาทางออกใหตวเองได นาย ก. นามสมมต ตดสนใจจบชวตตวเองลง

ดวยวธการฆาตวตาย หรอการถกลอบสงหาร ภายในบานของนาย ก. นามสมมต แบบไมมหลกฐาน

และไมสามารถสบสวนสอบสวนเช�อมโยงไปสการจบตวผตองหาไดจนทกวนน�ภายใตคาถามทางสงคม

ดงคาสมภาษณท�วา

“ผมกบเฮย ก. นามสมมต สนทกนดตอนมอะไรแกจะมาเลาใหผมฟงตลอด แตผมรนะวา

นาย จ. นามสมมต กบผใหญ อ. นามสมมต เขาหวงคะแนนจาก เฮย ก. นามสมมต ท�งค ” (นาย ง.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กรณดงกลาวสอดรบกบคาสมภาษณของผนาทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ทานหน�งท�วา

“ผมคาดไมถงเหมอนกนวามนจะเปนแบบน� นองมนมปญหาอะไรหรอเปลา ถาเปนเร�อง

การเมองจรง ๆ ผมเองกมสวนทาใหมนคดมากเหมอนกน” (นาย จ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เม�อ นาย ก. นามสมมต เสยชวตลง ผลทางกฎหมายท�ตามมากคอจะตองมการเลอกต�ง

สมาชกเทศบาลคนใหม ปรากฏวาสมาชกท�ไดรบการเลอกต�งข�นใหมเปนนกการเมองท�อยทมเดยวกน

กบ นาย ค. นามสมมต สงผลทาให นาย ค. นามสมมต ไดรบการเลอกต�งจากการโหวตคะแนนดวย

การใชวธการกาบตรใบเดยว และไดเขามาดารงตาแหนงนายกเทศมนตรแหงหน�งในภาคตะวนออก

ตอมาตามลาดบ

ชวประวตของ นาย ก. นามสมมต : จากเกษตรกรสการเมองทองถ�น

สาหรบประวตของนาย ก. นามสมมต ผลการศกษาท�ไดมาจากการสมภาษณเจาะลก

มขอคนพบวา ด�งเดมน�นมภมลาเนาอาศยอยในตาบลแหงหน�งของภาคตะวนออก โดยกาเนด มฐานะ

ครอบครวปานกลาง ในดานการประกอบอาชพเปนเกษตรกร ทาสวนผลไม โดยนสยสวนตวไมชอบ

สงสรรคยงเก�ยวกบใคร ๆ ในชมชน เปนคนโอบออมอาร มอธยาศยใจคอด เปนท�รกใครของประชาชน

ในหมบาน และเขตชมชนละแวกใกลเคยง ตนตระกลของนาย ก. นามสมมต ถอไดวาเปนนกการเมอง

รนใหมท�เพ�งเร�มเขามาสเสนทางการเมอง โดยท�กอนหนาน� ไมเคยลงสมครลงเลนการเมองในระดบใด

มากอน เขามาสเสนทางการเมองคร� งแรก ดวยการลงสมครตาแหนงสมาชกเทศบาล เปนคร� งแรกเม�อ

ป พ.ศ. 2542 กอนเสยชวตดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาลไดประมาณ 2 ปเศษ ไมเคยมปญหากบ

71

เพ�อนรวมงานในเทศบาล แตเน�องจาก ไดความกดดนทางการเมองท�ท�ง 2 ฝาย ซ� งมท�งการใชพระเดช

และพระคณ คอฝาย นาย ค. นามสมมต และนาย ต. นามสมมต ไดไปขอใหลงคะแนนโหวตให ดวย

คดเอาเองวาไมวาใครไดรบการโหวตใหเปนนายกเทศมนตร ตวเขาเองกตองทางานดวยความลาบากใจ

อยด ท�งน� เพราะถกความกดดนทางการเมอง จงหาทางออกดวยการจบชวตตนเองลงในท�สด โดยผล

การศกษามขอคนพบวา นาย ก. นามสมมต ไมไดสงกดกลมการเมองคนไหนท�งในระดบจงหวดและ

ระดบชาต เน�องจากไดรบการชกชวนจากนาย ต. นามสมมต และนาย บ. นามสมมต จากน�นกไดสนใจ

ในการเขารวมกจกรรมทางการเมอง ในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เร�อยมากระท�งเสยชวตลง

พรอมภรรยา ดวยขอสนนษฐานทางคดของเจาหนาท�ตารวจวา ฆาตวตายเพ�อหนปญหาความวนวาย

ทางการเมอง ดงคาสมภาษณท�วา

“ผมเองกไมรเหมอนกนวามนเกดอะไรข�น ทางเจาหนาท�บอกวาฆาตวตาย ทางญาตกไมม

ใครตดใจเอาความ จบมอใครดมกไมได ” (นาย ซ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การศกษาเก�ยวกบการกอรปของความขดแยงทางการเมอง อนเก�ยวเน�องมาจากการสงหารตน

หรอการลอบสงหาร นาย ก. นามสมมต สมาชกสภาเทศบาลน�น การศกษาคร� งน� มขอคนพบวา นาย ก.

นามสมมต ถอไดวาเปนกรณศกษาแรกเปนการแขงขนทางการเมองของกลมผลประโยชน ท�มงหวง

ชวงชงผลประโยชนตาง ๆ ท�มอยในเทศบาล อนมสาเหตปจจยมาจากการรบรขอมลขาวสารท�แตกตาง

จนนาไปสวถของความขดแยงทางการเมองในการแยงชงตอสแขงขนในตาแหนงผบรหารของเทศบาล

แหงหน� งในภาคตะวนออก โดยมฐานความคดเดมมาจากความตองการกาวสอานาจ จากการเขาดารง

ตาแหนงทางการเมองท�ผมอานาจของท�งสองฝายพยายามจะแบงการบรหารฝายละ 2 ป ตามท�ไดพดคย

การตกลงกนไวต�งแตแรกกอนเปนสมาชกเทศบาล เน�องจากตางฝายกวเคราะหตรงกนวา หากปลอย

ใหตอสแยงชงกนตามกระบวนการของกฎหมาย ยอมนามาซ� งความเดอดรอนเสยหาย อยางไมมหนทาง

หลกเล�ยงแนนอน แตเม�อถงเวลาข�นจรงสถานการณกลบพลกผน เน�องจากเกดมการรวมทมแบงขาง

โหวตคะแนน หาบคคลเขามาดารงตาแหนงนายกเทศมนตร (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

หลงจากท�ไดสมาชกสภาครบถวนตามจานวนท�กฎหมายกาหนด คอ 12 คนครบ นาย ก.

นามสมมต เปนกลมหน�งท�ไดรบการชกชวนจาก นาย ต. นามสมมต เพ�อขอใหชวยเหลอในการโหวต

คะแนนเลอกนาย ต. นามสมมต เพ�อไดเขาไปดารงตาแหนงนายกเทศมนตร ซ� งในการโหวตคร� งน�

มเง�อนไขวา ผท�จะไดดารงตาแหนงดงกลาวจะตองไดสมาชกมากกวาอกฝายหน�ง เปนสาเหตใหฝาย

นาย ก. นามสมมต และภรรยา ถกกดดนอยางหนกจากท�งฝายนาย ต. นามสมมต และทางซกฝายนาย ค.

นามสมมต โดยใหผลประโยชนตอบแทนท�คลายคลงกน มท�งการเสนอตาแหนงรองนายกเทศมนตร

และการเสนอเง�อนไขอ�นท�เปนเงน กรณดงกลาวสรางแรงกดดนอยางหนกใหกบ นาย ก. นามสมมต

และครอบครว โดยเขาใจวาตนเองตกอยในภาวะกลนไมเขาคายไมออก เพราะไมวาฝายไหนไดตนเอง

72

กหนไมพนขอครหาอยด สดทายหาทางออกไมได จงตดสนใจจบชวตตนเองและภรรยาลง เพ�อหน

ปญหาทางการเมอง เม�อวนท� 13 กรกฎาคม 2542 (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557) สอดคลองกบ

คากลาวท�วา

“เพราะวา คนน� เปนพวก สวนคนน�นมบญคณ ท�งสองฝายเคยชวยเหลอกน เคยเก�อกลกนมา”

(นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การศกษากรณท� 2 นาย บ. อดตกานนตาบลแหงหน�ง ในภาคตะวนออก

กรณศกษาท� 2 เปนกรณท� นาย บ. นามสมมต อดตกานนตาบลแหงหน�ง ในภาคตะวนออก

ถกลอบยงไดรบบาดเจบสาหส เพ�อเปนการช� ใหเหนถงการเช�อมโยงไปสปจจยของการแยงชงตาแหนง

ทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เชน ตาแหนงนายกเทศมนตร ตาแหนง

รองนายกเทศมนตร ตาแหนงท�ปรกษานายกเทศมนตร ตาแหนงเลขานการนายกเทศมนตร เปนตน

เปนสาเหตปจจยสาคญอนนาไปสเสนทางของความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งใน

ภาคตะวนออก

ภมหลงชวตของนาย บ. นามสมมต (พ� บ.นามสมมต ) : การสะสมทนทางเศรษฐกจ

สาหรบประวตนาย บ. นามสมมต อดตกานนตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก จากการ

สมภาษณเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท�จะรกนในนามวา “ พ� บ.” หรอ นาย บ. นามสมมต

เปนคนไทย นบถอศาสนาพทธ ด� งเดมต�งถ�นรากฐานอยท� ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นาย บ.

นามสมมต เปนบตรของ นาง ด. นามสมมต เปนบตรชายคนโตของครอบครว บร. การเขาสการเมอง

คร� งแรก เร�มตนต�งแตระดบทองท�โดยดารงตาแหนงเปนผชวยผใหญบานเร�อยมาหลายสมย ตอมา

ไดรบความไววางใจใหดารงตาแหนงผใหญบาน หมท� 4 ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งอยใน

ตาแหนงผใหญบาน 2 สมย ตอมาเม�อ ป พ.ศ. 2540 ไดรบการเลอกต�งใหเปนกานนตาบลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออก การเขาไปมบทบาททางการเมองของนาย บ. นามสมมต มฐานมาจากการสะสม

ทนทางเศรษฐกจ ดงน�

เสนทางการสะสมทนทางเศรษฐกจของ นาย บ. นามสมมต ในฐานะท�เปนลกชายคนโต

ของตระกล บร. ซ� ง นาย บ. นามสมมต ตองทาหนาท�ดแลนอง ๆ ต�งแตเลก ๆ เม�อนาย บ. นามสมมต

เตบโตข�นพอท�จะแบงเบาภาระของครอบครวได กเร�มสรางทนทางเศรษฐกจจากการทารบจางดแล

ควบคมลานตากมน “เส�ยเอ นามสมมต” ประกอบาชพทาไมเบญจพรรณ สวนผลไม คอ สวนทเรยน

และสวนยางพารามาระยะหน�ง นาย บ. นามสมมต ไดเขามาควบคมดแลกจการใหกบบรษทแหงหน�ง

ท�ตาบลน�าเปนในภาคตะวนออก จากน�นแลวนาย บ. นามสมมต ยงทาตวเปนผมอทธพลเหนอกฎหมาย

ภายใตการคมบอน คมควรถโดยสารประจาทาง หลงจากน�นไดมครอบครวดวยการสมรสกบ นาง ภ.

นามสมมต ไดแยกครอบครวมาสรางฐานะท�ตลาดส�แยกแหงหน�ง ยงประกอบอาชพตามเดมเชน ทาสวน

73

ทเรยน สวนยางพารา เปนนกเลงคมบอน และดแลกจการรถสองแถวมาอยเหมอนเดม เม�อปฏบตตน

เชนท�ไดกลาวมาแลวในระยะหน�ง เหนวาการใชชวตโดยอาศยอทธพลท�เหนอกฎหมายหลายเร�อง

ดวยกน เชน การคมบอน คมกจการรถสองแถว เปนตน ไมสามารถสรางความม�งคงในชวตไดอยาง

ย �งยน ดงน�นจงมองชองทางธรกจอ�น ๆ ท�สามารถสรางความม�งคงใหกบครอบครว นาย บ. นามสมมต

ในอนาคต ตดสนใจลงทนทาธรกจเก�ยวกบ การทาการเกษตรเพ�อจาหนาย ทาธรกจบอทราย และเปน

นายหนาซ�อขายท�ดนในเวลาตอมา ซ� งธรกจท�งหมดน� ไดสรางความม�งค�งใหกบครอบครวไดอยางเปน

รปธรรมในเวลาอนรวดเรว และการสะสมทนทางเศรษฐกจน� เองไดเปนฐานสาคญทางการเมองใหกบ

นาย บ.นามสมมต ในเวลาตอมา (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

นอกจากการสะสมทนทางเศรษฐกจแลว นาย บ. นามสมมต ยงไดทาการสะสมทนทางสงคม

โดยการเร�มสรางเครอขายทางสงคมกบชาวบาน สรางช�อเสยงจากการทากจกรรมกบบคคลหลายกลม

ในสงคม ไมวาจะเปนการชวยเหลอชาวบานในการเจรจาไกลเกล�ยใหกบชาวบานท�ไมสามารถตกลง

เร�องความขดแยงกนได เชน เร�องการระวงแนวเขตแดนท�ดน การลกล�าแนวเขตท�ดน การรวมกจกรรม

กบทางวดโรงเรยน เปนตน กลาวคอ เม�อวดและโรงเรยนมกจกรรมงานบญตาง ๆ นาย บ. นามสมมต

มกรวมในการบรจาคทนการศกษา ใหกบนกเรยนท�เรยนดแตมฐานะยากจนทกปกบทางโรงเรยนตาง ๆ

ท�งน� รวมไปถงวดและโรงเรยนในละแวกใกลเคยงดวย นอกจากน� แลวจากการลงพ�นท�สมภาษณ

แบบเจาะลกของผวจย ยงมขอคนพบวานาย บ. นามสมมต มอปนสยใจคอเรยบงาย ชอบชวยเหลอ

คนผตกทกขไดยากมาโดยตลอด ดงน�นจงเปนท�รจกของชาวบาน เปนท�รกเคารพนบถอของชาวบาน

ในทองถ�นโดยท�วไป ดงคาสมภาษณท�วา

“การเมองไมวาจะเลนระดบไหนกตาม ถาไมคลกคลกบชาวบาน ลงไดสมยเดยวเทาน�นละ”

(นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนของ นาย บ. นามสมมต ท�งการสะสมทนทางสงคมและการ

สะสมทนทางเศรษฐกจ ลวนแลวแตอาศยการดาเนนการโดยผานอาชพธรกจหลกคอธรกจท�ไดทา

การเกษตรเพ�อการขาย กจการธรกจบอทราย กจการนายหนาซ�อ-ขายท�ดน และเปนคนพ�นเพมาโดย

กาเนดสามารถเขาใจถงบรบทและความตองการของชาวบานไดโดยงายและมความลกซ� ง ดงน�น

นาย บ. นามสมมต จงสามารถกาวไตเตาจากนกธรกจทองถ�น ข�นมาเปนนกการเมองจากผชวย

ผใหญบาน มาสการเปนผใหญบาน จนกระท�งกาวหนาถงการดารงตาแหนงกานนตาบลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออกในเวลาตอมา

ความมช�อเสยงโดยอาศยฐานะของทนทางสงคม และพ�นฐานความม�งค�งจากการสะสมทน

ทางเศรษฐกจ ทาให นาย บ. นามสมมต มโอกาสรจกและสนทสนมกบนกการเมองทองถ�น ขยายวง

สการมปฏสมพนธกบนกการเมองระดบจงหวด และการมความสมพนธกบนกการเมองระดบชาต

มากข�นตามลาดบ โดยเร�มตนจากความคนเคยกบการเมองกลม ส.ส. นกการเมองอาวโสของจงหวด

74

ระยอง โดยเปนบคคลท�นาย บ. นามสมมต ใหความเคารพนบถอต�งแตตนมาโดยตลอด นอกจากน�แลว

ผลการศกษาคร� งน� ยงมขอคนพบวา นาย บ. นามสมมต ยงไดรจกสนทสนมกบนกการเมองช�อดง

อกหลายคนในจงหวดใกลเคยง (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เสนทางการกาวเขาสชวตการเมองทองถ�นของนาย บ. นามสมมต

สาหรบ นาย บ. นามสมมตน�น มเปาประสงคหลกของการเขาสเสนทางการเมองทองถ�น

กเพ�อการแสวงหาอานาจทางการเมองในระดบทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในการ

ปกปองผลประโยชนทางธรกจของตนเองและกลมพวกพอง เน�องจากการมตาแหนงทางการเมอง

จะทาใหฝายตรงขามท�เปนคแขงทางธรกจ รวมถงกลมขาราชการท�คอยมงหวงแสวงหาผลประโยชน

รสกเกดความเกรงอกเกรงใจ หรอเกรงกลวจนไมกลาเขามาแทรกแซงและหาผลประโยชนในเชง

ธรกจของนาย บ. นามสมมต เพราะการมอานาจและตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณใหโทษ

ไดตลอดเวลา ดงคาสมภาษณท�วา

“คนท�มอานาจตดตว มตาแหนงทางการเมอง เอาไวเพ�อเปนเกราะปองกนตว เพ�อไมให

คนอ�นมนมารงแกเราได” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จดเร�มตนของการกาวเดนในเสนทางชวตทางการเมองของนาย บ. เร�มจากการดารงตาแหนง

ผชวยผใหญบานหมท� 4 มาสองสมย ตดตอกนมาเปนเวลา 10 ป ตอมาเม�อนาย ย. นามสมมต ท�เปน

ผใหญบานหมท� 4 ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก เกษยณอายราชการ 60 ป ทาให นาย บ. นามสมมต

รบมาตาแหนงเปนผใหญบานหมท� 4 เร�อยมา รวมระยะเวลา 8 ป เม�อป พ.ศ. 2540 ในคร� งท� นาย ล.

นามสมมต ลาออกจากการดารงตาแหนงกานน ทาให นาย บ.นามสมมต ไดลงสมครเลอกต�งเพ�อชวงชง

ตาแหนงกานนตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออกท�วางอย โดยลงแขงขนแยงชงตาแหนงกบนาย วร.

นามสมมต ผใหญบาน หมท� 7 ซ� งท�งนาย บ. นามสมมต กบ นาย วร. นามสมมต มทนทางสงคม

ดารงตาแหนงเปนผใหญบานท�งสองคน นาย บ. นามสมมต ไดรบการสนบสนนจากผนาหลายฝาย

คอ เส�ยเจามอหวยใตดนและเจาของลานตากมน นาย ป.นามสมมต ผใหญบานหมท� 6 นาย ต. นาม

สมมต สมาชกเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก และ“เส�ย ช.”หรอนาย ช. นามสมมต เปนตน

สาหรบฝาย นาย วร. นามสมมต น�น ไดรบการสนบสนนจาก นาย จ. นามสมมต ผใหญบานหมท� 1

นาย ฮ. นามสมมตสมาชกสภาจงหวดระยอง และนาย น. นามสมมต ดงคาสมภาษณท�วา

“ผมกบพ� บ. นามสมมต สนมสนมกนมานาน เปนผใหญบานมาพรอมกน พ� บ. นามสมมต

ชวยผมใหเปนผใหญได ผมตองตอบแทนบญคณเขาส ผมจะไปชวยคนอ�นคนอ�นไดอยางไร” (นาย ป.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ผลการเลอกต�งกานนดงกลาว ปรากฏวา นาย บ. นามสมมต ไดรบเลอกเปนกานนตาบล

แหงหน�งในภาคตะวนออก เม�อป พ.ศ. 2540 เปนตนมา ซ� งมนายทนใหญจากนอกเขตพ�นท�สวนใหญ

เปนกลมท�มฐานทางเศรษฐกจเปนเจามอหวยใตดน มอทธพลเหนอกฎหมายจากการทานกธรกจ

75

มาชวยเหลอในการวางกลยทธการหาเสยงเลอกต�ง ใหนาย บ. นามสมมต การศกษาคร� งน�พบวา นาย บ.

นามสมมต มบคลกสวนตวเปนคนมน� าใจโอบออมอาร ชอบชวยเหลอเก�อกลประชาชนท�ตกทกข

ไดยากในพ�นท�และพ�นท�ละแวกใกลเคยงท�ไดรบความเดอดรอนเร�อยมา กระท�งไดรบการไววางใจ

จากประชาชนในพ�นท�ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ดวยคะแนนเสยงท�ทวมทนจากการเลอกต�ง

กานนตาบล ดงคาสมภาษณท�วา

“การเมองปจจบนถาไมมบารมบาง ตองการปพ�นฐานมาหลายป ถาไมมเงนกไมใชเร�องงาย

ถาไมทาความดอกดวยและไมชวยเหลอใครแลว ใครเขาจะมาชวยเราละ” (นาย อ. นามสมมต.

สมภาษณ. 2557)

อยางไรกด ถงแมผลการเลอกต�งกานนตาบลแหงหน�งจะยตลงแลวกตามแตความขดแยง

ยงดารงอยอยางตอเน�อง ผวจยมขอคนพบวา ผปกครองทองท�และผนาทองถ�น เร�มมรอยแตกราว

แบงฝกแบงฝายอยางชดเจน กลาวไดวาผปกครองทองท�ซ� งทาตวเปนฐานเสยงใหกบนาย บ. นามสมมต

และนาย วร. นามสมมต ตางกมการแตกฝายแบงข�วกนอยางเหนไดชดเจนมากข�น รวมถงประชาชน

ในพ�นท�ไดรบผลกระทบตามมาอยางตอเน�อง เม�อนาย บ. นามสมมต ไดเขาดารงตาแหนงกานนตาบล

แหงน� ไดมาหน� งสมย พอถงสมยท�สองไมมคแขงทางการเมอง ทาให นาย บ. นามสมมต ไดดารง

ตาแหนงกานนตอเน�องมาถง พ.ศ. 2548

เม�อนาย บ. นามสมมต ดารงตาแหนงกานนแลวไดเจรจาตกลงกบนาย ต. นามสมมต วาจะ

ชวยเหลอให นาย ต. นามสมมต ข�นมาบรหารงานนายกเทศมนตรอกคร� งหน�ง หลงจากท�ไดลาออก

จากตาแหนงนายกเทศมนตร เม�อป พ.ศ. 2546 ดงกลาวมาขางตน คอในสมยท� นาย ต. นามสมมต ดารง

ตาแหนงเปนนายกเทศมนตร ไดถกสมาชกสภาเทศบาล โคนลมกลางสภาเทศบาล กลาวคอ นาย ต.

นามสมมต ไดดารงตาแหนงนายกเทศมตร เม�อป พ.ศ. 2544 อยตาแหนงนายกเทศมนตร ประมาณ 2 ป

เศษ นาย ช. นามสมมต หรอ“เส�ย ช.นามสมมต” เร�มไมพอใจตอการกระทาของ นาย ต.นามสมมต

ท�ไมใหงานรบเหมากอสรางถนนหนทางเสนตาง ๆ ซ� งนาย ต. นามสมมต ไดทาการช�แจงใหนายเส�ย

ช. นามสมมต”หรอ นาย ช. นามสมมต ถงเหตผลวา งานกอสรางคอนกรตไดบรรจทาแผนงบประมาณ

แลว แตเน�องยงขาดงบประมาณตองรองบประมาณจากสวนกลางมาอดหนนกอน จงสามารถดาเนนงาน

และทาการโครงการกอสราง ทาให “เส�ย ช.นามสมมต” หรอ นาย ช. นามสมมต เกดความไมพอใจ

และไดมการตอวาตอขานกนอยางรนแรงหลายคร� ง ดงคาสมภาษณท�วา

“เองจะเอางานไปใหใคร หรอเองจะใหกานน อ�วไมยอม อ�วชวยหาเสยงจนเองไดเปน

นายก หมดเงนหมดทองกบเองไปหลายแสนบาท อ�วไมมสทธทางานกอสรางเลยใชไหม” (นาย บ.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

76

กระน�นกตาม เร�องราวความขดแยงท�เกดข�นยงไมจบเพยงตรงน� หลงจากมการเจรจาไกลเกล�ย

จากผมบารมแตกไมเปนผล “เส�ย ช. นามสมมต”หรอ นาย ช. นามสมมต ไดแยกตวออกจากการเมอง

ข�วเดม มาสรางกลมการเมองใหมกบ นาย น. นามสมมต และมการรวมพรรคพวกสมาชกสภาเทศบาล

มารวมทมอยฝายตนเอง นาย ช. นามสมมต และ นาย น. นามสมมต สามารถรวบรวมกลมพรรคพวก

สมาชกสภาเทศบาลไดเกนคร� งหน� งของสมาชกสภาเทศบาลท�งหมดในเทศบาล หลงจากน�นนาย ช.

นามสมมต และนาย น. นามสมมต เร�มกระบวนการชาระบญชแคน ดวยการทาหนงสอรองเรยนนาย ต.

นามสมมต ดวยขอกลาวหาหลายประการ เชน ใชงบประมาณเกนความจรง การรเหนเอ�อประโยชน

ใหกบผรบเหมา และการรเหนกบขาราชการประจาละเลยตอการปฏบตตอหนาท� โดยนาย ช. นามสมมต

และนาย น. นามสมมต ไดสงหนงสอรองเรยนไปถงผวาราชการจงหวด และสานกงานตรวจเงนแผนดน

เปนสาเหตใหนาย ต. นามสมมต ถกต�งคณะกรรมการสอบสวนระเบยบวนย การละเลยตอการปฏบตตอ

หนาท�และมส�งไมชอบมาพากลตอการปฏบตหนาท�ของนายก ต.นามสมมต ถงข�นตองลาออกจาก

ตาแหนงนายกเทศมนตรแหงหน�งในภาคตะวนออก แตยงคงดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาลจนหมด

วาระสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“อ�วกบเองเปนพ�นองกน อ�วกลงทนลงแรงกบเองมาตลอด เงนทองอ�วกใหเองหยบยมกอน

ไมรวาเองไปเช�อใคร อ�วจะเอาเองไวทาไมละ” (นาย ปจ. นามสมมต. สมภาษณ. ����)

ตอมาเม�อ พ.ศ. 2546 มการยายข�วการเมองแลวน�นไดมการเลอกต�งใหมกนภายในเทศบาล

โดยการนาทมของ นาย น. นามสมมต. “เส�ย น. นามสมมต.” หรอนาย ช. นามสมมต และนาย จ.

นามสมมต โดยให นาย สม. นามสมมต มาเปนผรกษาการแทนนายกเทศมนตร สมาชกท�ไมเหนดวย

ไมมใครกลาคดคานปลอยไปตามเกม เพ�อนสมาชกของทมฝาย นาย ต. นามสมมต ไดเกบความโกรธ

เอาไวในใจไมปรปาก แตปญหาภายในเทศบาลยงคงไมจบส�น เกดความแตกแยกกนภายในเปน 2 ฝาย

ท�ขดแยงในเร�องการแบงผลประโยชนไมลงตวหลายดาน โดยท�สมาชกเทศบาลไมมใครกลาตอตาน

นาย น. นามสมมต และ“เส�ย น. นามสมมต” หรอ นาย ช. นามสมมต เน�องจากท�งสองคนเปนผม

อทธพลทางการเมอง เร�อยมาจนหมดวาระ ดงคาสมภาษณท�วา

“สมยกอนเปนเพ�อนกนโตมารนเดยว เท�ยวกนนอนสมยเปนหนม ทาไมผมจะไมรนสย

ใจคอเขาเปนคนแบบไหน ถาใครไมมผลประโยชนมาหยบย�นให จางใหมนจะเลนดวย” (นาย บ.

นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กลาวโดยสรปกคอเม�อหนมาพจารณากรณนาย บ. นามสมมต เหนไดวา ท�งคกรณ ในอดต

เคยเปนกลมการเมองท�เคยเปนพวกเดยวกน เม�อมการเลอกต�งจาเปนตองมการแบงฝายเพ�อสนบสนน

นกการเมองจากฝายตนเอง ท�งน� เพราะตองการมอานาจอนนาไปสการแสวงหาผลประโยชนของ

ตนเองและพรรคพวก ทาใหทาลายมตรภาพท�เคยนบถอกนมาต�งแตสมยบรรพบรษอยางยาวนาน

77

และเม�อดาเนนมาถงจดแตกหกทางเมอง ความสมพนธเคยใกลชด ความไวเน�อใจกนท�เคยบงเกดม

กลบกลายมาเปนความแคนท�ตองทารายถงชวตกนและกน เพราะขาดเหตผลแหงการรบรไมเขาใจ

อนมผลพวงมาจากการแขงขนกนทางการเมอง

ชวต อาชพ และนกการเมองกบการลอบสงหารกานน บ. นามสมมต

สาหรบประวตอดต กานน บ.นามสมมตน�น ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา เปนคนพ�นเพ

ด�งเดมอยในตาบลแหงหน�ง เปนตระกลผมฐานะทางครอบครวดพอประมาณ เปนบคคลท�มเครอญาต

เปนผมน�าใจโอบออมอาร ชอบชวยเหลอทกคนท�มเร�องเดอดรอน เร�มตนชวตในทางการเมองคร� งแรก

ดวยการดารงตาแหนงเปนผชวยผใหญบาน การประกอบอาชพมธรกจสวนตว เชน ดแลบอทราย

ใหกบนกธรกจใหญคนหน�งในตาบล ตอมาไดรวมกนทาบอทรายกบนาย ช. นามสมมต. ประกอบกบ

การทาสวนยางพารา และสวนทเรยนเร�อยมา จนกระท�งไดรบการเลอกต�งเปนผชวยผใหญบานหม

ท� 4 เม�อ ป พ.ศ. 2531 หลงจากน�นเม�อ ป พ.ศ. 2536 ไดรบการเลอกต�งเปนผใหญบานหมท� 4 อยใน

วาระการดารงตาแหนง 2 ป กลาออก เพ�อตองการสมครตาแหนงผใหญบานอกคร� ง ท�งน� มวตถประสงค

เพ�ออยดารงตาแหนงผใหญบานหมท� �ใหมใหครบวาระ 4 ปเตม แตตอมามการชงตาแหนงกานน

คนใหมข�นมาทาให นาย บ. นามสมมต ลงสมครแขงขนกบ นาย วจ. นามสมมต ซ� งท�งคมตาแหนงเปน

ผใหญบานดวยกนท�งค ผลการเลอกต�งคร� งน�น นาย บ. นามสมมต ซ� งไดการสนบสนนจากผใหญบาน

ผชวยผใหญบาน ท�ง 8 หมบานรวมดวยสมาชกเทศบาล และสมาชกองคการบรหารสวนตาบล ซ� งผล

การเลอกต�งดวยคะแนนเสยงทวมทนในคร� งน� มผลกระทบกอใหเกดความขดแยงทางการเมองอยางมาก

กบผท�ใหการสนบสนนฝาย นาย วจ. นามสมมต ท�กอรปเปนความขดแยงและรอวนแกแคนเร�อยมา

ถงปจจบน สอดคลองกบคากลาวท�วา

“เราไมเคยมศตรกบใครเลย แตไมรเวรกรรมอะไร ถงมาลอบทารายเรา ไมเขาใจเหมอนกน”

(นาย บ. นามสมมต. 2557)

การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

อนเก�ยวเน�องจากเหตการณท�นาย บ. นามสมมต อดตกานนถกลอบยง มขอคนพบตามหลกฐานและ

เอกสารท�ปรากฏ ขณะท�ผวจยลงพ�นท�เพ�อทาการเกบรวบรวมขอมลวา สาหรบกรณศกษาท�สองน�น

เปนเหตการณท�นาย บ.นามสมมต อาย 58 ป กานน ถกลอบสงหาร ในคร� งน� ไดรบบาดเจบสาหส

เม�อวนท� 3 ธนวาคม พ.ศ. 2548 ในรถยนต ขณะท�กาลงเดนทางกลบจากการตรวจภารกจในหมบาน

สาหรบประวตทางการเมองของ นาย บ. นามสมมต. เคยเปนหวคะแนนและใหการสนบสนนทาง

การเมองกบ นาย ต. นามสมมต ในสมยป พ.ศ. 2544 ท�นาย ต. นามสมมต ท�ไดรบการดารงตาแหนง

นายกเทศมนตร นาย บ. นามสมมต ไดเปนหวคะแนนเสยงคนสาคญใหกบนกการเมองในทกระดบ

78

ในทองถ�นและทองท� นาย บ. นามสมมต ไมมความขดแยงในเทศบาล แตไดรวมทนเปนหนสวนกบ

นกการเมองหลายคนเชน นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ช. นามสมมต เปนตน ซ� งการศกษาพบวาแม

ในเวลาตอมา ท�งคจะมเร�องขดแยงกนในทางการเมองกบเร�องผลประโยชนสวนตว แตกสามารถเจรจา

ตกลงขอพพาท โดยปราศจากขอกงขาไมมอะไรตดคางคาใจ ในป พ.ศ. 2544- 2548 นาย บ. นามสมมต

ยคน�นมช�อเส�ยงโดงดงทางสงคมมากเปนผกวางขวางคนหน� ง ใครตองการมตาแหนงทางการเมอง

ในตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก ซ� งนาย บ. นามสมมต สามารถเปนแกนกลางคยใหไดทกคร� ง

สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“ใครอยากไดตาแหนงทางการเมองในเขตน� ตองมเงนเทาน�น แลวบอกผมใหไปคยชวยเคลยร

ใหทกคร� งไป” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สาหรบประวตอดตกานน บ. นามสมมตน�น ผลการศกษามขอคนพบวา เปนนกการเมอง

ทองถ�นท�อยในสงกดพรรคการเมองใหญท�ง 2 พรรค

การศกษากรณท� 3 การลอบสงหารนาย ช.นามสมมต

เปนการศกษากรณ นาย ช. นามสมมต สมาชกสภาเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เปน

นกธรกจสวนตวและผรบเหมากอสรางในเขตพ�นท� ถกลอบสงหารจนเสยชวต เปนกรณท�ผวจยจะนามา

เสนอเปนกรณศกษา ช� ใหเหนถงปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกน การไดประโยชน การเสย

ประโยชน เช�อมโยงผลไปยงการเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก จนนา

ไปสการไดประโยชน การเสยประโยชน ในการบรหารงานเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก

สงผลถงการปองรายจนเสยชวต ซ� งสามารถสรปประเดนในการศกษากรณท� 3 ไดดงน�

การสะสมทนเบ�องตนของนาย ช. นามสมมต

สาหรบนาย ช. นามสมมต จากการสมภาษณในเชงเจาะลก พบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท�

เปนท�รจกกนในนาม “สฮ.” เปนบตรของคนจนอพยพหนความยากจนมาจากประเทศจนผนแผนดนใหญ

ดวยเส�อผนหมอนใบเขามาใชชวตทามาหากนอยในประเทศไทย โดยการต�งหลกถ�นฐานบานเรอน

ท�ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก นาย ช. นามสมมต เปนบตรคนท� 2 ของตระกล อาชพเดมของ

ครอบครวเปนกรรมกรขายแรงงานท�วไป แมมอาชพเปนแมคาหาบเรขายขนม เล� ยงครอบครวเร�อยมา

เม�อครอบครวนาย ช. นามสมมต สามารถเกบหอมรอมรบไดเงนมาจานวนหน�ง จงไดนามาซ� งอาชพ

เปดกจการโรงงานขนมทอฟฟ� โดยสงขายตามจงหวดตาง ๆ ท�วไปหลายแหง

การสะสมทนทางเศรษฐกจ ของนาย ช. นามสมมต มจดเร�มตนจาก ประกอบอาชพ กวนขนม

ขณะน�นมฐานะพออยพอกน (จนกไมจน รวยกไมรวย) ตอมานาย ช. นามสมมต ไดมองเหนชอง

ทางการทาขนมนาจะเพ�มจดขายไดด ดวยวธการนามาแปรรปตบแตงสสนใหดสวยงามนารบประทาน

ตามยคสมย จงไดคดคนนวตกรรมดานการผลตข�นมาใหมเพ�อสรางแรงจงใจในภาคการตลาด จนเปน

79

จดเปล�ยนท�สาคญในชวตของ นาย ช. นามสมมต และครอบครว ดวยการผลตทาขนมทอฟฟ� สงออก

จาหนายใหกบรานคาขายสง-ขายปลก รายใหญ ๆ ตามตางจงหวด โดยเร�มจากจงหวดระยอง จงหวด

ชลบรและยงสงขายไปภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชน จงหวดนครราชสมา และจงหวดใกลเคยงอ�น ๆ

เร�อยมา

จากการสะสมทนทางเศรษฐกจของครอบครว นาย ช. นามสมมต ดวยการเปนย�ป�วใหญ

ขายสงขนมทอฟฟ� น� เอง ตอมาเม�อ นาย ช. นามสมมต ไดตดสนใจแตงงานแยกครอบครวมาประกอบ

ทากจการของตนเองจนนามาซ� งความม�งค�งในชวต ควบคไปกบการเปนนายหนาซ�อ-ขายท�ดน รวมถง

การรบจานองท�ดนชวงระยะเวลาหน�ง แตจากการเปนนายหนาซ�อขายท�ดน และรบจานองท�ดนมองวา

จะทาใหไมพอเล�ยงดครอบครว นาย ช. นามสมมต จงมองหาชองทางการสรางความม�นคงใหตนเอง

ครอบครวใหม โดยไดขยายการสะสมทนมาสธรกจกอสรางดวยการต�งบรษทรบเหมากอสราง ทาธรกจ

บอดดทราย รบเหมากอสราง บรการรถแมคโครขดบอเล� ยงกงตามชายฝ�งตะวนออกแบบครบวงจร

และมฐานะความเปนอยท�ดข�นมาก จนไดรบฉายาวา “สฮ.” เปนท�รจกของชาวบานในตาบลและเขต

พ�นท�ใกลเคยงไดเปนอยางด

กลาวโดยสรปไดวาการสะสมทนทางเศรษฐกจ จนกาวไปสการเตบโตดานธรกจทางสงคม

ของ “สฮ.” ท�ดาเนนการโดยผานธรกจหลกในการรบเหมากอสราง ทาธรกจบอทราย ใหบรการ

รถแมคโคร จนมเครอขายเปนนกการเมองทองถ�นท�กวางขวาง ทาใหการตดตอส�อสารรวมไปถง

การสรางความสมพนธกบชาวบานสามารถไดโดยงาย ดงน�น นาย ช. นามสมมต จงสามารถกาวเขามา

สกระแสเสนทางในชวตทางการเมองของสขาภบาลในเวลาตอมา (นาย สบ. นามสมมต. สมภาษณ.

2557)

เสนทางชวตกาวเขาสการเมองของ นาย ช. นามสมมต

เสนทางในการเขามาสการเมองทองถ�นภายในเขตของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ของนาย ช. นามสมมต ไดเร�มมาจากการลงสมครรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล กอนท�จะมการยก

ฐานะ เปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในสมยแรก และไดดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาล

เร�อยมาจนหมดวาระ ตอมาไดสมครรบเลอกต�งสมาชกในสมยท� 2 และไดดารงตาแหนงสมาชก

สขาภบาลสมยท� 2 อกเชนเคย ในป พ.ศ. 2542 สขาภบาลไดรบการยกฐานะใหเปนเทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออก ทาให นาย ช. นามสมมต ดารงตาแหนงสมาชกเทศบาลเทศบาลแหงหน�งในภาค

ตะวนออก ตอไปอกสองปตามวาระ

การเขาสการเมองของ นาย ช. นามสมมต เปนการแสวงหาอานาจทางการเมองในการปกปอง

ผลประโยชนทางเศรษฐกจ โดยผานกลมนกการเมองในระดบทองถ�น ระดบจงหวดรวมตลอดไป

จนถงระดบชาต เน�องจากการมตาแหนงทางการเมองของนาย ช. นามสมมตน�น ผลการศกษาท�ไดรบ

80

จากการสมภาษณมขอคนพบวา ทาใหนกการเมองฝายตรงขามท�เปนคแขงทางธรกจรสกเกรงใจ

หรอบางกรณเกดความกลวจนไมกลาเขามาแทรกแซง และแสวงหาผลประโยชนจากธรกจของนาย ช.

นามสมมต ในรปแบบตาง ๆ เพราะการมอานาจวาสนาบารม ตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณ

ใหโทษไดมากพอประมาณ สวนใหญแลวพบวานกการเมองไดใชอานาจทางการเมองเพ�อประโยชน

สวนตน มากกวาการปกปองผลประโยชนของสวนรวม

อานาจและผลประโยชนท�นาไปสความขดแยง

ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เปนเร�องท�มปฐมเหต

มาจากความขดแยงของการแยงชงผลประโยชน โดยกอนหนาท�เกดความขดแยงทางการเมองข�นน�น

ไดมการเร�มตนความคดในการดาเนนกจการรวมหาทนทางการเมอง (ทนหาเสยง) ข�นระหวาง นาย ต.

นามสมมต กบนาย ช. นามสมมต ในการศกษาพบวา ตอมาเกดมการขดแยงเกดข�นมาในกลมผรวมทน

ดวยกนเอง เน�องจากขาดความไววางใจกนเก�ยวกบความโปรงใส จนถงข�นมการลอบสงหารกนเสยชวต

จากแนวทางการสอบสวน-สบสวน โดยมรองผกากบภาคจงหวดแหงหน�ง กลาวสรปสานวนภายหลง

ตรวจสอบท�เกดเหตวา สาเหตปมสงหารสบเน�องมาจากเร�องฆาลางแคน อนเก�ยวเน�องมาจากคดท�กานน

คนหน�งในภาคตะวนออก ถกยงไดรบบาดเจบสาหส และเช�อมโยงกบเร�องการขดแยงผลประโยชน

เชงธรกจรบเหมา กานนคนดงกลาว ในตาบลแหงหน�งของภาคตะวนออกและตาบลใกลเคยง นาย

ช. นามสมมต ยงเปนคนสนทของสมาชกวฒสภาของจงหวดแหงหน�งในภาคตะวนออก (“ลอบฆา

กานนดงแหงภาคตะวนออก”. 2549 : 10)

แตจากการสนนษฐานและการวเคราะหเช�อมโยงของกลมการเมองข�วตาง ๆ ท�ไดจากการ

สมภาษณเจาะลก พบวา การเมองนาย ช. นามสมมต ใน ป พ.ศ.2546 นาย ช. นามสมมต กบนาย น.

นามสมมต รวมมอกนโคนลมสภาเทศบาล และโคนตาแหนงนายก เปนปจจยท�ทาใหนาย ต. ตองหลด

พนออกจากการดารงตาแหนง นายกเทศมนตรเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจาก นาย ช.

นามสมมต ไมพอใจตอการกระทาของ นาย ต. นามสมมต ท�ไมจดสรรโครงการรบเหมาประมลงาน

ใหกบนาย ช. นามสมมต และเครอขายโดยตรง แตไดจดสรรโครงการรบเหมากอสรางใหกบนาย บ.

นามสมมต อยหลายโครงการทาใหนาย ช. นามสมมต และนาย ต. นามสมมต เกดการบาดหมางใจ

ทะเลาะมปากเสยงกนอยางรนแรง ท�งน�นาย ช. นามสมมต มการพดทวงบญคณกบนาย ต. นามสมมต

ในเร�องเก�ยวกบเงนท�ชวยเหลอในการหาเสยงตลอดเวลาดวย ดงคาสมภาษณท�วา

“สฮ. เน�ยชอบกนเหล�ยมเพ�อนฝง เขาตองอยเหนอพวกอยนดหน�ง จนพรรคพวกเออมระอา

กนหมด ผมกโดนกนเหล�ยมอยเหมอนกน จนเขารวย” (นาย ปม. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ความขดแยงดงกลาวไมสามารถหาขอยตได กระท�งนาย ช. นามสมมต หรอ“สฮ.” ตดสนใจ

แยกตวเองมาต�งกลมการเมองใหมโดยการเปนพนธมตรกบฝาย นาย น. นามสมมต สามารถรวบรวม

81

สมาชกเทศบาลมาเปนฝายของ นาย น. นามสมมต มากกวาคร� ง จงนาไปสการลงมตเปดประชมสภา

เพ�ออภปรายท�วไปถงการทางานท�ไมโปรงใส การรเหนเปนใจกบฝายขาราชการ เก�ยวกบการทจรต

คอรรปช�นในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ทาใหสมาชกลงมตไมไววางใจ นาย ต. นามสมมต

จากน�น นาย น. กบนาย ช. ไดทาหนงสอรองเรยนถงผวาราชการจงหวด เก�ยวกบการละเลยตอหนาท�

และการทจรตภายใตการบรหารงานของนาย ต. นามสมมต ดงกลาว จนทางจงหวด โดยมการต�ง

คณะกรรมการข�นสอบวนยในความผดฐานละเลยตอหนาท� และมการเสนอความเหนใหปลดออกจาก

ตาแหนงนายกเทศมนตร แตนาย ต. นามสมมต ไดทาการลาออกจากตาแหนงนายกเทศมนตรกอนต�ง

กรรมการการสอบทางวนย แตกยงคงดารงตาแหนงเปนสมาชกสภาเทศบาลจนหมดวาระ ดงคา

สมภาษณท�วา

“เหนม�ย เสอกะสง มาอยรวมกนแลวดซ การเมองจะเปนอยางไร ถงทเองขาไมวา แตเม�อ

ถงทขาบาง เองกอยาโวยแลวกน” (นาย ดร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ในทวงทานองเดยวกนการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ยงคงมอณหภม

ของความรอนแรงอยเนองๆ มการใชอทธพลของ นาย ช.นามสมมต หรอ“สฮ.” ท�ไดจากตาแหนง

ทางการเมอง เขาไปบทบาทของลกษณะผนาลกษณะของการอาศยความมอทธพลความเปนเจาพอ

ในพ�นท� พฤตกรรมของนาย ช.นามสมมต หรอ“สฮ.” สะทอนใหเหนจากพฤตกรรมการใชอทธพล

ในรปแบบตาง ๆ เชน การขมขนกการเมองทองถ�นท�มประสบการณนอยกวา การใชอทธพลไดดด

ทรายในพ�นท�สาธารณะเพ�อจาหนาย ไดบกรกพ�นท�ภเขาไดทาการปลกยางพาราในตาบลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออก เปนตน

จากประสบการณของผวจยในฐานะประชาชน ระหวางป พ.ศ. 2545-2557 กลาวโดยสรป

คอจากกรณศกษาของ นาย ช. นามสมมต หรอ“สฮ.” เหนไดวา กลมการเมองทองถ�น มพ�นฐานเดม

มาจากความเปนเพ�อนและความเปนพ�เปนนองกน อดตเคยเปนนกการเมองกลมเดยวกนท�มฐาน

ความสมพนธแบบไมเปนทางการระหวางกลม โดยการอาศยความไวเน�อเช�อใจแกกนและกน แตเม�อ

ถงจดแตกหกทางเมองท�มปจจยมาจากการกระจายอานาจสทองถ�น การเช�อมโยงกบการมผลประโยชน

ทบซอนจากท�เคยมความสมพนธท�เคยใกลชดสนทสนมกน ผนวกกบความไวเน�อใจกนไมสามารถ

ท�จะดารงอยได เพราะตางฝายตางตองการเปาหมายการมผลประโยชนสวนตว และการมอานาจทาง

การเมองทาใหกลมการเมองทองถ�นเกดความไมเขาใจกนถงข�นแตกหก กลายเปนการทาลายชวต

และทรพยสนของอกกลมหน�ง

ความขดแยงทางการเมอง:สการลอบสงหารนาย ช.นามสมมต

การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

อนเก�ยวเน�องกบเหตการณท� นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต อาย 56 ป ผดารงตาแหนง

82

สมาชกสภาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ถกลอบสงหารเสยชวต เม�อวนศกร ท� 18 สงหาคม

2549 เม�อเวลา 17.30 น. ในการสบสวนสอบสวนของเจาหนาท�ตารวจน�น พนกงานสอบสวน ไดรบ

แจงเหตยงกนตายบรเวณสวนทเรยน จากการสบสวนสอบสวนไดขอสรปวา ขณะเกดเหตคร� งน�นาย ช.

นามสมมต ไดเดนทางมาตรวจงานกาลงกอสรางโครงการในเขตเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ท�มกจกรรมการขดลอกคคลอง และกอสรางทาทางและรางน� าในพ�นท�หมท� 3 ตาบลแหงหน�งใน

ภาคตะวนออก โดยท�แนวทางการสอบสวนของเจาหนาท�ตารวจน�นตรงกบการรบรของประชาชน

ท�วไปในพ�นท� กลาวคอการเสยชวตของ นาย ช. นามสมมต มสาเหตเกดจากการขดผลประโยชน

ทางการเมองในระดบผบรหารดวยกนในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก (“สท.คนดงถกยงคาท�”.

2549 : 18)

สาหรบนาย ช. นามสมมต แตเดมมาประกอบอาชพทาธรกจหลากหลาย ผลการศกษามขอ

คนพบวากอนหนาท�นาย ช. นามสมมต จะเสยชวต นาย ช. นามสมมต ไดเปล�ยนช�อนามสกลเปน

นาย ญ. นามสมมต เน�องมสาเหตท�เกดจากการขดผลประโยชนทางการเมองอนมในระดบผบรหาร

ดวยกนเองภายในเทศบาลน�นเม�อ พ.ศ.2544 เร�อยมา นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต

กอนตดสนใจหนเหชวตมาเปนอาชพนกการเมอง เคยมอาชพหลก ทาประกนภยประเภทตาง ๆ ทาสวน

ยางพารา รบเหมาประมลงานกอสรางทกชนด เปนนายหนาซ�อขายท�ดน เปนผกวางขวางในพ�นท�

เปนเครอญาตกบ นาย ต. นามสมมต ในสมยท� นาย ต. นามสมมต เปนนายกเทศมนตร นาย ช. หรอ

นาย ญ. เปนผท�สาคญในการชวยผลกดนอยเบ�องหลงของนาย ต. นามสมมต และกานน บ. นามสมมต

ซ� งนาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต เคยรวมกน เปดตลาดขายสงขนมทอฟฟ� ท�วราชอาณาจกร

ภาคตะวนออก ในระยะหลงการขายสงขนมทอฟฟ� ไมเจรญรงเรองทาใหการสะสมทนทางเศรษฐกจ

ท�เคยทารวมกนไดมาใชลงทนเพ�อสาหรบการหาเสยงเลอกต�ง ดงคาสมภาษณท�วา

“นกการเมองอาชพทกคน เขาไมเอาเงนท�เขาเกบสะสมต�งแตไหนแตไรมาเลนการเมอง

หรอก เขาจะหานายทนมาสนบสนนเขา เทากบวาเขาไมลงทนอะไร เขาแคลงทนแตแรง เหนไหม

นกการเมองสมยน� เขามเงนกน กมแตเราน� ละใชเงนสวนตวท�เกบหอมรอบรบจากการขายขนม

มาเลนการเมอง” (นาย ต. นามสมมต. 2557)

แตภายหลงการศกษามขอคนพบวา นาย ช. นามสมมต มาขดแยงกบนาย ต. นามสมมต

ตรงท�นาย ช. นามสมมต น�นเปนคนท�ชอบเอาแตใจตวเอง จะทาอะไรตองทาใหไดไมฟงเหตผล

เพ�อนรวมงาน หรอสมาชกสภาเทศบาลในทกกรณ นาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมตเปน

สมาชกสภาเทศบาล มาต�งแต ป พ.ศ. 2537 เร�อยมาถงป พ.ศ. 2551 ประกอบอาชพรบเหมากอสราง

และดแลบรหารธรกจสวนตว ในดานการเมองนาย ช. นามสมมต หรอ นาย ญ. นามสมมต เคยดารง

ตาแหนงเปนรองนายกเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในสมยของนาย สร.นามสมมต เปนนายก

83

เทศมนตรเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก อาจกลาวไดวา นาย ช.นามสมมต เปนผกวางขวาง

มอทธพลการเมองระดบทองท�กบทองถ�นคนหน� งในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ในดาน

สาธารณะประโยชนน�น ใหความชวยเหลอประชาชนในทองถ�นมาโดยตลอดเชนกน โดยปกตนสย

นาย ช. นามสมมต มกชอบทาตวเปนหวคะแนน ใหกบนกการเมองในทองถ�นและนกการเมองระดบ

จงหวดมาทกยคสมย (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การศกษากรณท� 4 กรณการลอบสงหาร นาย น. นามสมมต รองนายกเทศมนตรของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก

กรณการลอบสงหาร นาย น. นามสมมต สมาชกสภาของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

เสยชวตเม�อวนท� 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 ในกรณท� 4 น� ผวจยจะใชเปนกรณศกษาเพ�อช� ใหเหนถง

ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก อนมสาเหตสาคญอกประการหน�ง

ท�มฐานมาจากการเปล�ยนแปลงฐานสขาภบาลมาเปนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�มความ

เช�อม�นในทางความคด ความเช�อ ความชอบในระดบสง หรอกลาวอกนยหน� งกคอ ปจจยทางดาน

อดมการณทางการเมองท�แตกตางกน ผลลพธสดทายของการมอดมการณทางการเมองท�แตกตางกน

นามาซ� งการประทษรายรางกายรายแรงถงการเอาชวตแกกนและกน

พ�นฐานเดมและการสะสมทนทางเศรษฐกจและสงคมของนาย น. นามสมมต

ขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณ เจาะลกพบวา ประชาชนท�วไปในพ�นท� ตาบลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออก เปนท�รจกนาย น. นามสมมต กนในนาม “พ� น.” พอแมของ นาย น.นามสมมต

มถ�นฐานเดม อยท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นาย น. นามสมมต เปนบตรคนท� 2 ของตระกล

คม. นามสมมต อาชพเดมของครอบครว คม. นามสมมต บดาของ นาย น.นามสมมต เปนกรรมกร

รบจางขายแรงงานท�วไป สวนมารดาของ นาย น. นามสมมต ทาขนมหวานขายควบคไปกบการทา

สวนผลไม ฐานะทางครอบครวในอดตไมไดร� ารวย มฐานะพออยพอกนไปตามอตภาพ

จากการสะสมทนทางเศรษฐกจของ นาย น. นามสมมต เร�มสรางฐานะทางครอบครวจาก

อาชพการทาขนมขาย การทาสวนผลไม กระน�นกตามไมไดสรางความร� ารวยใหกบครอบครว นอกจาก

การพอมพอกนไปเพยงวนคนเทาน�น เม�อ นาย น. นามสมมต เตบโตไดแตงงานแยกครอบครวมา

สรางเน�อตว เปนหวหนาคนงานคมคนงานลานมนเสนใหกบนาย หอ. นามสมมต ซ� งอยในพ�นท� มาได

ระยะหน�งนาย น. นามสมมต ไดเลงเหนชองทางการทามาหากนเปนลกจาง มองเหนชองทางการทามา

หากนท�ดกวาเดม ทาให นาย น. นามสมมต ไดซ�อรถหกลอเพ�อรบจางขนยายมนเสนและคาขายของ

หนภาษ เชน เหลา บหร� ตอมาระยะหลงกจการลานมนเสนมความซบเซาลง ดวยการท�สะสมทน

ทางเศรษฐกจมา ทาให นาย น. นามสมมต มฐานะดข�น ดวยการขายของหนภาษมาตลอด สมยน�น

มการตดถนนสขมวทสายบางนา-ตราด จงหนมารวมลงหนลมกบโรงโมหน ทาให นาย น. นามสมมต

84

มสมปทานเปดโรงโมหนมช�อเสยงโดงดง เปนท�รจกกนในพ�นท� นาย น. นามสมมต ไดควบคมดแล

กจการสมปทานควบคกบโรงโมหน เร�อยมาระยะหน�งนาย น. นามสมมต ไดมองวาตองใชรถบรรทก

และรถแมคโครตกหนขนยายหนจากหนาผา ลงมากองไวในโรงโมหน จงตดสนใจซ�อรถบรรทก

สบลอมาเพ�อรบจางขนยายหน และซ�อรถแมคโคร มาเพ�มทนทางเศรษฐกจเร�อยมาจนกระท�งเร�มมฐานะ

ดข�น ซ� งอาชพน� เองไดสรางความม�งค�งให นาย น. นามสมมต เร�อยมาดงคาสมภาษณ

“เม�อกอนใครม�งไมรจกพ� น. ผมเน�ยอยกบเขาต�งแตเดก พ� น. เขาโดงดงร ๆ กนอย เขาทา

อะไรมอทธพล ขนาดชอบทาอะไรเหนอกฎหมาย จนไมมใครตอกลอนกะแก ถาเขาส�งใหใครไปด

วามนเกดอะไรข�น ใหอกฝายเตรยมหนไดเลย เปนอนวาคนน�นตองโดนเตะแน” (นาย ยย. นามสมมต.

สมภาษณ. 2557)

เม�อพจารณาทนทางสงคมของครอบครวนาย น. นามสมมต มขอคนพบวาชอบชวยเหลอ

ชาวบานเปนขวญใจคนจนท�ตกทกขไดยาก ในทศนะของชาวบาน นาย น. นามสมมต ไดรบการ

ขนานนามวาเปน “นกเลงพอพระ” โดยเฉพาะอยางย�งเม�อเกดปญหาตาง ๆ ท�เปนคดความข�นมาภายใน

ชมชน เชน วยรนยกพวกตกนในหมบาน ปญหาคดฆากนยงกน ชาวบานตางกพากนมาหาเพ�อขอ

ความชวยเหลอจากนาย น. นามสมมต เพ�อชวยเจรจาความกบอกฝายอยเนอง ๆ ทาใหนาย น. นามสมมต

ไดรบการยอมรบจากชาวบานและยกยองนบถอ จากความสาเรจในการสะสมทนทางเศรษฐกจ

และทนทางสงคมของ นาย น. นามสมมต ตอมาไดขยายกจการไปสธรกจท�เก�ยวของกบธรกจขบรถ

แมคโครรบเหมาขดบอน�า ถมท�ดน การคมกจการโรงโมหน และการทาสวนผลไม ซ� งธรกจท�งหมดน�

ไดสรางความม�งค�งใหกบครอบครว นาย น.นามสมมต อกท�งยงเปนฐานสาคญทางการเมอง นาย น.

นามสมมต เร�อยมาตามลาดบ ดงคาสมภาษณท�วา

“อยางวาแหละ คนเราเม�อมเงนแลว อยเฉย ๆไมไดหรอก ตองแสวงหาโนนทาน�ตลอดเวลา”

(นาย ยย. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การตดสนใจกาวเขาสเสนทางการเมอง นาย น. นามสมมต

การเขาสการเมองของนาย น. นามสมมต มพ�นฐานมาจากความมช�อเสยงท�ไดสะสมทน

ทางสงคมและความม�งค�งจากทนทางเศรษฐกจ ทาให นาย น. นามสมมต มคนรจกและสนทสนม

กบนาย น. นามสมมต เปนจานวนมากข�นตามลาดบ กลายเปนการยกระดบความเปนผมอทธพล

ของนาย น. นามสมมต สาหรบวตถประสงคหลกของการเขาสการเมองกเพ�อการแสวงหาอานาจ

ทางการเมอง ในการปกปองผลประโยชนทางเศรษฐกจของตนเองและของครอบครว ท�งน� เพราะ

การมอานาจและตาแหนงทางการเมองสามารถใหคณใหโทษในการทาธรกจท�งทางตรงและทาง

ออมได

85

โดยสถานภาพทางสงคมแลว นาย น. นามสมมต มฐานะเปนนายทนทองถ�นท�เตบโตใน

กระแสของเจากจการมธรกจรถแมคโครและบรรทก จนไดกาวเขาสวงการเมองทองถ�นของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก นาย น. นามสมมต ไดรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล เสนทางการเขาส

การเมองทองถ�นของ นาย น. นามสมมต มฐานจากการสะสมทนท�งทนทางเศรษฐกจและทนทาง

สงคม ในป พ.ศ. 2536 นาย น. นามสมมต มาลงสมครรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาล และไดรบ

การเลอกต�งใหดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาลสมยแรก (กอนท�จะมการยกฐานะจากสขาภบาลเปน

ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก) และดวยผลของการสรางความดอยางตอเน�อง ทาใหในป

พ.ศ. 2540 นาย น. นามสมมต ไดรบเลอกต�งเปนสมาชกสขาภบาลในสมยท�สอง หลงจากน�นไดดารง

ตาแหนงสมาชกสขาภบาลสมยท�สองไดประมาณ 2 ป สขาภบาลไดยกฐานะเปนของเทศบาล ในป พ.ศ.

2542 แตนาย น. นามสมมต ยงคงดารงตาแหนงสมาชกสภาเทศบาล โดยปรยายตามพระราชบญญต

เทศบาลตอไปอกสองปจนหมดวาระการดารงตาแหนง

การชวงชงผลประโยชนภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก: การกอรปความขดแยง

ทางการเมอง

จดเร�มตนของการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก

พบวา นาย น. นามสมมต ไดมการใชอทธพลเหนอกฎหมาย เน�องจากความจาเปนในการแสวงหา

ผลประโยชนเพ�อสะสมทนในฐานะท�เปนนายทนทองถ�น พฤตกรรมเชนน�ทาใหมความขดแยงเร�อง

การแยงชงผลประโยชนในกลมเดยวกน จนถงข�นมการฆากนตาย จนเกดจากความไมเขาใจกนระหวาง

คนสองกลม ในป พ.ศ. 2544 กลาวคอ การใชอทธพลรวมกบนาย ช. นามสมมต หรอนาย ญ. นามสมมต

โคนลมสภาเทศบาลในสมยของนาย ต. นามสมมต ไดเขาขมขสมาชกในสภาเทศบาล เทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออก จนไมมสมาชกคนใดกลาขดขวาง พบวาไดมปญหาขดแยงกบผรบเหมารายหน�ง

ในตางจงหวด รวมถงปญหาความขดแยงกนเอง ในกลมการเมองเดยวกนท�เปนฝายบรหารอยาง

รนแรง พวพนกบคดสงหารสมาชกสภาจงหวดคนหน�งในพ�นท� และเตรยมต�งทมลงสมครชงตาแหนง

นายกเทศมนตร ซ� งเหลอเวลาเพยงปเศษ แขงกบนายกเทศมนตรคนปจจบน ซ� งอยทมเดยวกนมาตลอด

สาหรบประเดนท�ต�งไว 2 ประเดนคอเร�องการเมองและขดผลผลประโยชนทางดานธรกจแหลงขาว

ในพ�นท�เปดเผยวา เม�อชวงประมาณ 3 เดอนท�ผานมา นาย น. นามสมมต ผตายประมลบอหนในพ�นท�ได

แตถกตดหนาไป แลวตอมา นาย น. นามสมมต นาชาวบานประทวงการระเบดหนในบอดงกลาว

โดยอางวากระทบตอส�งแวดลอมทาใหผท�ประมลไดเขาไประเบดหนไมได

ความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ความขดแยงเร�องผลมาจาก

การแยงชงอานาจ ในกลมดวยกน กลาวคอ นาย น. นามสมมต และนาย ช. นามสมมต. “ สฮ.” หรอ

นาย ญ. นามสมมต ไดแยกตวมารวบรวมสมาชกมาเปนฝาย นาย น. นามสมมต เพ�อจะโคนลมนายก

86

เทศมนตร นาย ต. นามสมมต และรองนายกเทศมนตร เน�องจากตองการอานาจทางการเมองและได

ลางแคน นาย ต. นามสมมต ท�นาย ต. นามสมมต ไมยอมใหผลประโยชนของโครงการกอสรางเทศบาล

แตกบนาโครงการตาง ๆ ไปให นาย บ. นามสมมต เปนสวนใหญ และยงกลาวหาวา นาย ต. นามสมมต

รเหนใหพนกงานท�เปนขาราชการประจานารถไปใชในสวนตว และนาย น. นามสมมต ยงไมพอใจ

เพ�อนสมาชกดวยกนอกหลายคนท�ไมทาตามคาส�งนาย น. นามสมมต ซ� งนสยสวนตวของนาย น.

นามสมมต แลวถาไมพอใจใครจะโวยวายใชกาลง เขาชกตอยทนท สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“พ� น. เขาเปนคนแบบน�มาแตไหนแตไรแลว แตเขากเปนคนดของสงคม ชอบชวยเหลอ

ทกคน ไมเคยเรยกรองคาน�ารอน-น�าชาจากผมเลย” (นาย ชน. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ผลจากการสะสมทนทางการเมองของนาย น. นามสมมต จากการแยงชงอานาจทางการเมอง

ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก โดยท�นาย น. นามสมมต รวมมอกบนาย ช. นามสมมต

“สฮ.” หรอนาย ญ.นามสมมต พรอมพวก โคนลมอานาจนายกเทศมนตรของ นาย ต. ดงกลาว

ขางตนแลว นาย น. นามสมมต และนาย ช.นามสมมต ยงไดมการครอบงาการแตงต�งผบรหารคนใหม

ภายใตการบรหารงานของนาย น. นามสมมต เม�อวนท� 19 กมภาพนธ 2546 โดยมจดต�งคณะเทศมนตร

มาบรหารงานชดใหมภายใน คอ นาย สม. นามสมมต ดารงตาแหนงนายกเทศมนตร นาย สช. นามสมมต

และนาย น. นามสมมต เปนรองนายกเทศมนตรจนครบวาระ ซ� งเปนการคานอานาจของนาย น.

นามสมมต กบนาย ช.นามสมมต เพ�อใชการบรหาร เขาชวงชงผลประโยชนในหลายรปแบบ เชน

มการโยกยายโครงการกอสรางตาง ๆ ในสมยนาย ต. นามสมมต ขณะท�ดารงตาแหนงเปนนายก

เทศมนตร ไดปรบเปล�ยนโครงการกอสรางหลายโครงการตาง ๆ ใหไปตรงกบท�มฐานเสยงและใน

หมบานของ นาย สม.นามสมมตและพวก จะใหบรษทกอสรางของ นาย ช. นามสมมต เปนผลงมอทา

โครงการดงกลาว โดยการกากบการดแลผลประโยชนรวมกนของ นาย น. นามสมมต และนาย ช. อยาง

ใกลชดเร�อยมาจนกระท�งหมดวาระป พ.ศ. 2548

การเลอกต�งสมาชกเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เกดข�นใหมอกคร� งในป พ.ศ. 2548

ในคร� งน� นาย น. นามสมมต สนบสนนเลอกให นาย สร. นามสมมต สมครชงตาแหนงนายกเทศมนตร

กบนาย ต. นามสมมต ผลปรากฏวา นาย สร. นามสมมต ไดรบคดเลอกเปนนายกเทศมนตร สวนนาย น.

นามสมมต เปนรองนายกเทศมนตรเร�อยมา จนมการถกลอบสงหารเสยชวตเม�อป พ.ศ. 2551 (นาย

สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ประวตชวตของนาย น.นามสมมต : กอนกาวเขาสถนนสายการเมอง

สาหรบการศกษาประวตของ นาย น. นามสมมต พบวา ถ�นกาเนดเปนคนพ�นเพด�งเดมใน

ตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก มฐานะดสบทอดมาจากรนแหงหน�งในภาคตะวนออกพอแมปยา

ตายายท�ทากจการหนาผาระเบดหนสวนตว จนมฐานะดในชมชนละแวกน�น ๆ ตอมา นาย น. นามสมมต

มครอบครวไดยายไปอยท�อ�น ยงประกอบอาชพรบเหมาขดเจาะระเบดหนอยในระยะหลงไดเปล�ยน

87

อาชพเปนผรบเหมาขดลอกคลอง ถมท� เปนตน ดานชวตการเมองไมเคยรบตาแหนงใด ๆ มากอน

หนาน� เม�อการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถ�น นาย น. นามสมมต ไดลงสมครชง

ตาแหนงสมาชกสขาภบาลในสมยแรก เม�อ ป พ.ศ. 2536 จนกระท�งมการยกฐานะเปนเทศบาลแหง

หน�งในภาคตะวนออก ต�งแต พ.ศ. 2542 เปนสมาชกสภาเทศบาล โดยปรยายตามกฎหมาย เร�อยมา

นกการเมองสวนใหญจะรจก นาย น. นามสมมต เปนอยางดทกทาน จนไดรบฉายาวาเจาพอเทศบาล

อาชพสวนตวจะรบเหมาจะดแลเปนคร� งคราว ลกษณะสวนตว จะเปนคนพดจาเสยงดงฟงชด นกเลง

เรยกพ� มความเช�อม�นในตวเองคอนขางสง ไมคอยยอมลดราวาศอกใหกบใคร พดคาไหนคาน�น

จะชวยเหลอผท�ไดรบความเดอดรอนจากคดความตาง ๆ เปนผท�รบเคลยรทกคด และเปนท�รกใคร

ของประชาชนในตาบล จงเปนท�มาของการเปนสมาชกเทศบาลทกสมย ตาแหนงสาคญ ๆ เชน รอง

นายกเทศมนตร ท�ปรกษานายกเทศมนตร หรอเปนประธานสภา เปนตน จากคนไมเคยเกรงกลวใคร

ในสานกงานเทศบาล จงไมมใครกลาแสดงการคดคาน เพราะรถงนสยใจคอของ นาย น. นามสมมต

จงจาเปนตองแกลงยนยอมรบฟง ซ� งแทท�จรงแลวไมเปนเชนน�น ซ� งพฤตกรรมดงกลาวของ นาย น.

นามสมมตน� เอง เปนจดชนวนสาคญของการกอรปความขดแยงทางการเมอง เร�อยมา (อยในรปแบบ

ของคล�นใตน� าท�รอวนคดบญชแคนเม�อโอกาสมาถง) พฤตกรรมเชนน� แมแตการประชมสภาเทศบาล

ซ� งโดยปกตแลวจะเปดโอกาสใหทกภาคสวนไดแสดงความคดเหนอยางเตมท� ทวาในทางปฏบต

ท�เทศบาลกลบพบวามไดเปนเชนน�น ไมมใครกลาขดขวางในการกระทาใดๆ ของนาย น. นามสมมต

“ผมรถงกตตศพท พ� น. แกมานานแลว ไมมใครอยากยงกบแกนกหรอก เด�ยวแกโมโหจะอยไมตด”

หรอแมแตการปฏบตหนาท�ในฐานะผดแลกจการของโรงโมหน พฤตกรรมของ นาย น. นามสมมต

กยงคงใชวธการบรหารเฉกเชนเดยวกนกบท�เทศบาล รวมท�งการรบประมลงานงานในเขตเทศบาล

ดวยเชนกน (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

อนเก�ยวเน�องจากเหตการณของกรณศกษาท�ส� น� ปรากฏการณเกดข�นคลาย ๆ กนกบเหตการณเม�อ

วนท� 23 กรกฎาคม 2551 ท�นาย ช. นามสมมต หรอนาย ญ. นามสมมต ถกคนรายลอบยงเสยชวต

สาหรบกรณ นาย น. นามสมมต มอาย 57 ป ดารงตาแหนงเปนรองนายกเทศมนตรเทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออก ถกลอบสงหารเสยชวตอยในรถสวนตว ขณะท�กาลงจะเดนทางไปเปดงานฝกอบรม

โครงการอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.)

เร�มตนชวตการกาวเขาสเสนทางการเมอง ดวยการไดรบความไววางใจใหดารงตาแหนง

สมาชกสภาเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก มาต�งแต ป พ.ศ. 2537 เร�อยมากระท�งถงป พ.ศ. 2551

ประกอบอาชพรบเหมากอสราง และดแลกจการโรงโมหนยอยในหมท� 3 ในดานการเมองดารงตาแหนง

รองนายกเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ในสมยท� นาย สร. นามสมมต เปนนายกเทศมนตร

88

เทศบาล โดยบคลกภาพสวนตวผลการศกษามขอคนพบวา เปนผกวางขวางและเปนผมอทธพล

การเมองระดบทองท�และทองถ�นคนหน� งในพ�นท� ดวยการสรางบารมจากการใหความชวยเหลอ

ประชาชนในทองท�มาโดยตลอด ซ� งสวนใหญ นาย น. นามสมมตมกวางตวเปนหวคะแนนใหกบ

นกการเมองระดบทองถ�นและระดบจงหวดมาทกยคสมย สาหรบในกรณท�เกดข�นมาในเทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออกเชนเดยวกน เม�อคร� งเลอกบคคลเขาดารงตาแหนงนายกเทศมนตรเทศบาล เม�อป

พ.ศ. 2548 ซ� งม นาย น. นามสมมต เปนหวคะแนนให นาย ค. นามสมมตในสมยท�ลงคะแนนโหวต

สรรหานายกเทศมนตร จนกระท�งมรอยแตกราวในสมาชกเร�อยมา

กรณศกษาเร�องการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ท�ไดนาเสนอมาท�ง � กรณ สามารถสรปไดวา การสะสมทนและการกาวเขาสแวดวงการเมองทองถ�น

ของนาย ก. นามสมมต นาย บ. นามสมมต นาย ช. นามสมมต และนาย น. นามสมมต กระท�งพฒนาการ

กอรปเปนความขดแยงทางการเมองท�รนแรง เน�องจากความไมลงตวในการแบงปนผลประโยชน

ในพ�นท�ท�มอทธพลของนกการเมอง ในพ�นท�ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก สามารถสรป

ผลการศกษาทองถ�นในลกษณะท�เปนการแบงงานกน ความไมสอดคลองกบไดดงน�

นาย ก. นามสมมต สะสมทนทางเศรษฐกจจากฐานการทาการเกษตรและธรกจรถบรรทก

เปนหลก หลงจากน�นเม�อมฐานะทางครอบครวดข�น จงไดเนนการสะสมทนทางสงคมดวยการ

ชวยเหลอประชาชนและสาธารณะประโยชนในพ�นท�

นาย บ. นามสมมต สะสมทนทางเศรษฐกจ มทนทางสงคมและมอทธพลทางการเมอง

ในพ�นท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออกคอนขางสง ดงน�นหาก นาย บ.นามสมมต ไดชวยเหลอ

นกการเมองคนใดคนน�นมกจะไดตาแหนงเสมอ บทบาททางการเมองของนาย บ. นามสมมต มลกษณะ

ผทรงอทธพลท�เปนทางการ และไมเปนทางการโดยมท�งพระเดชและพระคณ

นาย ช. นามสมมต เนนการสะสมทนทางเศรษฐกจโดยมฐานธรกจอยท�การกอสราง ดงน�น

จงมบทบาททางการเมองไดในเฉพาะเขตพ�นท� เชน การรวบรวมสมาชกสภาเทศบาลเพ�อโคนลม

นายกเทศมนตร มบทบาททางการเมองท�สาคญ คอการใชอานาจและการใชอทธพลอยางเหนไดชด

นาย น. นามสมมต มการสะสมทนทางสงคมมาในอดตและเร�มสะสมทนทางเศรษฐกจดวย

กจการรบเหมากอสราง และควบคมกจการโรงโมหน โดยนากรณศกษาในภาพรวมมาประมวล

วเคราะหถงสาเหตท�มผลตอความขดแยงทางการเมอง

การศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ท�มผลมาจากนโยบายการกระจายอานาจลงทองถ�น ซ� งเร�มจากการศกษาประวตความเปนมา โดยเฉพาะ

อยางย�งจากการศกษาประวตศาสตรโครงสรางทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม

89

เทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก มขอคนพบวาเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ไดรบการ

แตงต�งจากสขาภบาล มาเปนรปแบบขององคกรปกครองสวนทองถ�นประเภทเทศบาลตาบลตาม

พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 เม�อวนท� 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 มการแบงเขตการปกครอง

ทองถ�นออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก เทศบาลกบองคการบรหารสวนตาบล ในป พ.ศ.2537 ดงน�น

ผวจยเลอกศกษาเฉพาะพ�นท�เทศบาลตาบล ไดมการบรหารจดการกจการสาธารณะกบการพฒนา

โครงสรางพ�นฐาน บาบดทกขบารงสข ใหกบประชาชนในพ�นท�เทศบาลตาบล โดยมอานาจ

ตามบทบาทหนาท� และเปนภารกจหลก ซ� งตามกฎระเบยบของกฎหมายไดมการกาหนดเอาไว ใน

บทบญญตเทศบาล โครงสรางทางการบรหารออกเปน 2 ฝายไดแก ฝายบรหาร ซ� งประกอบดวย

นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร และอกฝายหน� งเปนฝายนตบญญต ซ� งหมายถง สมาชกสภา

เทศบาล โดยท�ตาแหนงนายกเทศมนตร และตาแหนงสมาชกสภาเทศบาล (สท.) มาจากการเลอกต�ง

โดยตรงจากประชาชนผมสทธ� ตามรฐธรรมนญ สามารถอยดารงตาแหนงได วาระละ 4 ป ซ� งแตละฝาย

มการแบงบทบาทหนาท�กนปฏบตหนาท�ตามบทบญญตของกฎหมายท�เก�ยวของอยางชดเจน กลาวคอ

ฝายบรหารจะทาหนาท�กาหนดนโยบายและจดทางบประมาณดานตาง ๆ สวนฝายนตบญญตหรอฝาย

สภาเทศบาลตาบล จะทาหนาท�ตรวจสอบการทางานของฝายบรหาร ดงคาสมภาษณท�วา

“บางคร� งฝายบรหารและฝายสภาเทศบาลฯ เปนทมเดยวกน แตเม�อถงคราวปฏบตงาน

ตามหนาท� กจะตางบทบาทกน ฝายหน� งทาหนาท�บรหารนาเสนอโครงการ สวนอกฝายหน� งกจะ

คอยตรวจสอบการทางานใหเกดความบรสทธ� และตรงตอความตองการของประชาชนสวนใหญ

มากท�สด ท�งน� ท�งน�นกตองดดวยวากจกรรมหรอโครงการน�น ๆ ขดตอกฎหมายหรอกฎระเบยบท�

เก�ยวของหรอเปลา” (นาง ณ. นามสมมต. สมภาษณ. ���7)

ผลการศกษาเก�ยวกบการกอรปความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก

มขอคนพบวามปฐมเหตมาจากปจจยทางดานเศรษฐกจ เน�องจากพ�นท�มทรพยากรบนพ�นดนและใตดน

อยางมหาศาล มการทาสมปทานระเบดหน เกดข�นตามกาลเวลาท�มการเปล�ยนแปลง จนเปนปจจย

ทาใหกอชนวนความขดแยงลก ๆ ข�น ระหวางนายทนผประกอบการ กลมชาวบาน และกลมผนาทองท�

และกลมนกการเมองระดบจงหวด ทาใหปจจบนเขาในพ�นท� มสวนท�หลงเหลอเพยงสวนนอย ผลการ

ประกอบการระเบดหน ทาใหคนในชมชนมฐานะดข�น เน�องคนในชมชนมงานทาใหเศรษฐกจในชมชน

ดตามไปดวย ผลมาจากโรงโมหนของบรษทตาง ๆ ท�เขามาแสวงหาผลกาไร เกดการแขงขนแยงป�น

ราคาซ�อท�ดนในตาบล

ผลการศกษาเร�องการกอรปความขดแยงทางการเมอง ในเขตเทศบาลแหงหน� งในภาค

ตะวนออก มขอคนพบวา ความขดแยงเร�มข�นท�การแบงฝายในการลงสมคร เพ�อชวงชงตาแหนงทาง

การเมองจาก คนกลมหน�งท�มช�อเสยงของตระกลดง ๆ อย 5 ตระกล และมกลมมอทธพล 3 กลม ไดแก

90

กลมท� 1 มนาย ค. นามสมมต หรอเส�ย ค. นามสมมต คหบดเจาของธรกจบานจดสรร ผกวางขวาง

แหงตลาดท�มอดตผใหญบานหม 1 นาย น. นามสมมต คอยสมทบทมและผใหการสนบสนน กลมท� 2

นาย ต. นามสมมต เจาของธรกจรถยนตมอสองตลาด และกลมท� 3 มนกการเมองผนาทองท� กบนก

ธรกจในทองถ�นรวมมอใหความชวยเหลอ ซ� งแตเดมน�นท�งคขดแยงเปนท�งเพ�อนและเปนพนธมตร

ทางการเมองกนมากอน สาเหตของความขดแยงในช�นตนน� มาจากความตองการสรางฐานอานาจ

ทางการเมอง เพ�อเอาไวคมครองธรกจสวนตว ต�งแตป พ.ศ. 2542 ถง พ.ศ. 2557 เสนทางการดารง

ตาแหนงทางการเมอง ถกผกขาดโดยกลมผมอานาจเงนท�สะสมทนมาจากธรกจสมปทานโรงโมหน

ขนาดยอย อาศยตาแหนงทางการเมองทาธรกจในตาบล เชน สมปทานโรงหนช�นใตดนและบนดน

ธรกจรบเหมากอสราง ธรกจโรงงานอสาหกรรมแปรรปขนาดเลก เปนตน ทาใหเกดการขยายฐาน

อานาจ ดวยการรวมกลมพรรคพวกพ�นอง ลงเลนการเมองเพ�อปกปองธรกจสวนตวทาใหสามารถ

ดาเนนธรกจไปไดอยางสะดวก กลาวโดยสรป คอ หลงมการประกาศใหเปนเทศบาลแหงหน� งในภาค

ตะวนออก ไดเกดคขดแยงทางการเมองข�นมา 3 กลม กลมท�หน� ง เปนกลมท�นาโดย นาย ค. นามสมมต

มอดตผใหญบานท�เกษยณอายราชการ อาศยอานาจสมยท�ดารงตาแหนงผใหญบาน นายทน และนก

ธรกจใหการสนบสนน สวนกลมท�สอง คอกลมของนาย ต. นามสมมต ท�มพรรคพวก เครอญาตเปน

นกธรกจ สวนกลมท�สาม มผนาทองท� ทองถ�นนกธรกจในทองถ�น ใหการสนบสนนทางการเมอง

ดงเชนคาสมภาษณท�วา

“แตเดมเปนพวกเดยวกนแท ๆ แตมาวนน� ไมรวาทาไมจงมาแขงขนกน ไมวาเวลาจะยาวนาน

แคไหน โลกจะพฒนาอยางไร ท�กลาวไววาการเมองไมมมตรแท ศตรถาวร เกดทกระดบการเมอง

ทองถ�นถงระดบประเทศ ยงคงใชไดและคดวาจะเปนความจรงไปตลอดกาลเสยดวยซ� า ” (นาย ต.

นามสมมต. สมภาษณ. ���7)

เม�อหนไปพจารณาการกอรปของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก มขอคนพบวา เกดข�น

ภายใตการเปล�ยนแปลงฐานะจากสขาภบาลเปนเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เม�อวนท� 25

พฤษภาคม พ.ศ. 2542 ภายใตพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 และประมวลกฎหมายฉบบอ�น ๆ

ท�เก�ยวของในการมอบหมายอานาจหนาท�สาคญตอเจตนารมณของการบาบดทกขบารงสขใหกบ

ประชาชน ถงปจจบนผานการบรหารงานภายใตกระบวนการดงกลาวมาแลว ไดแก สมยแรก พ.ศ.

2537 ถง พ.ศ. 2542 สมยท� 2 พ.ศ. 2542 ถง พ.ศ. 2544 สมยท� 3 แบงได 2 ชวง คอ พ.ศ. 2544 ถง

2546 และถง พ.ศ. 2548 สมยท� 4 พ.ศ. 2548 ถง พ.ศ. 2553 และสมยท� 5 พ.ศ. 2553 ถง 2557

91

สรปวเคราะหปจจยท�มผลตอความขดแยงทางการเมองจากกรณศกษาการกอรปความขดแยงทาง

การเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ในการสรปวเคราะหถงปจจยสาเหตท�มผลตอความขดแยง จากกรณศกษาการกอรปความ

ขดแยงทางการเมองของคร� งน� มขอคนพบวา ปจจยท�มผลจากการการยกฐานะเปนเทศบาล ทาให

เกดความขดแยงทางการเมองมผลประโยชนเขาเก�ยวของจนนาไปสการประทษรายท�งในชวตและ

ทรพยสนแกกนและกน มท�งหมด 4 ปจจย ไดแก

1. ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน

2. ปจจยดานบคลกภาพทางการเมอง

3. ปจจยดานการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมอง

4. ปจจยดานการรบรดานขอมลขาวสาร

ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน

สาหรบปจจยดานการแยงชงผลประโยชน หรอผลประโยชนท�แตกตางกน ในรปแบบตาง ๆ

เชน การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ เปนตน อนเปน

ปจจยสาคญประการหน�ง ท�นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก

ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา ปจจยดานการแยงชงผลประโยชนในเทศบาลแหงหน� งในภาค

ตะวนออก จากการสมภาษณแบบเจาะลก มขอคนพบวา เม�อการกระจายอานาจใหทองถ�นจะการแยงชง

ผลประโยชนในทองถ�นของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก แทท�จรงมสาเหตมาจากการแยงธรกจ

ตาง ๆ หลายประการ เชน การทาธรกจโรงงานโมหน นอกจากน�แลวยงมเร�องการแขงขนประมลงาน

โครงการกอสรางของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ท�ในแตละรอบปงบประมาณมอยหลาย

โครงงานเชน โครงการกอสรางถนนคอนกรตรอบหมบาน โครงการขดลอกคคลองสงน� าและทอ

ระบายน� า เปนตน ซ� งมการจดสรรผลประโยชนไมลงตว เพราะตางฝายตางกมบรษทลกหาบท�อย

ในสงกดตนเอง มผลกอใหเกดความขดแยงทางการเมองข�น ระหวางกลมการเมองทองถ�นดวยกนเอง

เพราะจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา ปจจยดานผลประโยชนน� เกดข�นมา กอนท�จะม

การลงคะแนนออกเสยงเลอกต�งดวยซ� า การกอรปเก�ยวกบผลประโยชนน� เหนไดจากการสญญาวา

จะใหตาแหนงทางการเมองตอบแทนการชวยหาเสยง การฝากลกหลานเขามาทางานในเทศบาล

รวมถงประโยชนตอบแทนอ�น ๆ ท�อยในรปของเงนทอง โครงการตาง ๆ ท�ชมชนเดอดรอนและม

ความตองการ เปนตน และเม�อไดตาแหนงนายกเทศมนตรสมใจแลวกจะตองแบงงานใหพวกพอง

และญาตพ�นองตนเองตามท�ไดรบปากตกลงกนไวกอนลงเลอกต�ง ทาใหฝายท�อยทมเดยวกนและ

การเมองข�วตรงขามเกดความไมพอใจ จงใชวธการเอาคนดวยการคดคานการบรหารงานหรอการ

ตรวจรบงานอยางมเง�อนไข ดวยวธการตาง ๆ เชน การนาเอาขอกฎหมายมาหาจดบกพรอง และการ

92

ควบคมตรวจสอบการปฏบตหนาท�ของฝายตรงขาม เปนตน กรณความขดแยงทางการเมองท�ม

ปจจยพ�นฐานมาจากปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกนน� สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“เม�อไดเปนนายกแลว ตองทาตามขอตกลงกนไว ไมอยางน�นจะถกหกหลง ในสมยหนา

ไมมความซ�อตรงในบทบาทของนกการเมอง คนดอยไมได คนโกงมแตความร� ารวย เปนอยางน�แหละ

สงคมไทยทกวนน� ” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เชนเดยวกนกบคากลาวสมภาษณท�วา

“การทาโครงการ และรางนโยบายจะตองสอดคลองกบความตองการของประชาชน จะตอง

สอดคลองกบความตองการของนกธรกจผใหการสนบสนน การเมองเปนเร�องผลประโยชนของใคร

วาแตใครมความสามารถหรอใครมพรรคพวกอยกอนจะลงมอทาอะไรงายเสมอ ทกอยางไมมอะไร

จรงย �งยน ไดมาแลวกเสยไปเปนไปตามกลไกของธรรมชาตและสตวโลก พวกขาราชการอยางพวกเรา

สนองนโยบายไมทน ตองตามน� าอยางเดยวจงจะอยรอดสมยน� ” ( นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ.

2557)

เม�อหนไปพจารณาความขดแยงจากการประมลงานของผรบเหมากอสราง อนเปนปจจย

สาเหตดานผลประโยชนท�สงผลตอการเปล�ยนแปลงในตาแหนงทางการเมองของเทศบาล ท�ผล

การศกษาคร� งน� มขอคนพบคอ ปจจยอนเกดจากคาตอบแทนในการฮ�วประมล หรอกลาวอกอยางหน� ง

กคอ คาเปอรเซนตงานท�ไดจากหวควของโครงการพฒนาโครงสรางพ�นฐานในการกอสรางประเภท

ตาง ๆ ภายในเขตเทศบาล มคาตอบแทนในการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดจากโครงการรบเหมา

งานกอสราง สวนใหญจะตกอยในมอของนายกเทศมนตร สาหรบผท�มตาแหนงรองนายก หรอเลขา

นายกไมมสทธ� การไดรบผลประโยชนดงกลาวภายในเทศบาล ดงคาสมภาษณท�วา

“เวลาบรษทตางๆ ไปว�งงานจะตองชนกนถง �� บรษท แตมขอแมรบรกนภายในระหวาง

นายกและผรบเหมา เปนผท�ช� แจงเหตผลวางานโครงการน� เปนของบรษทใดแบงเปอรเซนตใหเทาไร”

(นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จากเงนคาตอบแทนการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดรบจากโครงการกอสรางน� เอง

เปนปจจยดานผลประโยชนอกรปแบบหน� ง ท�สรางความขดแยงใหเกดข�นในสงคมทางการเมอง

ของเทศบาล ท�งน� เพราะเน�องจากเกดมท�งฝายไดประโยชน และฝายเสยประโยชนข�นอก ท�งน� มท�ง

ฝายท�ไดประโยชนมากและฝายท�ไดประโยชนนอย เปนปจจยสาเหตสาคญของความขดแยงอนมผล

มาจากความไมไววางใจแกกนและกน ดงคาสมภาษณท�วา

“พอมผลประโยชนกแอบกนแอบใชกนอยเฉพาะกลมพวกเขาไมก�คน อกพวกอดอยาก

ปากแหง ทกคนจงมความคดเหมอน ๆ กนคอ รอวนเวลาท�จะแยกตวออกไปต�งทมงานใหม เพ�อมงหวง

ท�จะกลบมาลงสมครรบเลอกต�งแขงขนกบทมเดมท�เคยสงกดอย อาจเรยกวาขดแยงกนกได ทะเลาะกน

93

กใชจะทาอยางไรได ถาคนมทฐตองการเอาชนะกน โดยไมมการพจารณาวาวธการท�นาไปสชยชนะ

น�นจะผดหรอถก” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สาหรบความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกท�มสาเหตมาจาก

ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน ผลประโยชนท�แตกตางกน และผลประโยชนทบซอนในพ�นท�ใน

รปแบบตาง ๆ เชน การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ

เปนตน จนนาไปสเหตการณรายแรง ถงขนาดปองรายในชวตกน

ปจจยดานบคลกภาพทางการเมอง

ในการศกษาถงปจจยดานความแตกตางทางดานบคลกภาพการเมองท�เก�ยวเน�องเช�อมรอย

นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ผลการศกษาคร� งน� มขอ

คนพบวาปจจยดานความขดแยงในทางดานบคลกภาพการเมอง ในแตละบคคลยอมมความแตกตางกน

โดยส�นเชง ซ� งทกคนมาจากหลากหลายสถานะ ตางคนตางเช�อในศกยภาพของตนเอง เชน ในบางราย

เขามาเพ�อตองการความเปนธรรมในทางสงคม แตบางรายเขามาเพราะตองการความเปนเจาของ

เพยงฝายเดยว ในทางการเมอง ผลการศกษามขอคนพบวา ความเช�อม�นทางดานบคลกภาพการเมอง

ท�มระดบการเปล�ยนแปลงยากหรองายตางกน ท�งน� บคคลอาจไมยอมรบแนวคดหรอความเหนของ

บคคลอ�น จงเกดส�งไมพงปรารถนาตามมาได เชน กรณผใหการสนบสนนการเมองในการลงเลอกต�ง

ในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก โดยการคอยบญชาการหรอส�งการอยเบ�องหลง และมการ

จองจบผดวาใครอยขางฝายใดมากนอยเพยงใด รวมถงการรวมตวตอตานการกระทาของอกฝายหน�ง

เปนตน

จากการวเคราะหขอมลท�สามารถเกบรวบรวมเอาไวได จากการสมภาษณกลมมขอคนพบวา

การเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก หากวาตดสนใจลงเลนแลวมกจะเลกยาก เพราะสงคม

ทางการเมองของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก มบคลกภาพการเมอง ในตวบคลรวมไปถง

ความศรทธาเล�อมใสเฉพาะกลมท�คอนขางมความรนแรง หากวนหน�งขางหนา เลกเลนการเมอง การเมอง

กจะยอนกลบมาเลนงานในรปของการตรวจสอบเชงธรกจ เชน ตรวจสอบภาษยอนหลง เปนตน

เปรยบเสมอนข�นหลงเสอหาทางลงลาบาก เพราะจะถกเสอกด ดงน�นจะเหนวาบคลกภาพสวนตว

มผลกระทบตอการดารงตาแหนงการเมอง ภายในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกน�น ไมมการ

ยอมรบความรความสามารถของฝายหน�งฝายใดอยางแนนอน นกการเมองทองถ�นในเทศบาลแหงหน� ง

ในภาคตะวนออกยคปจจบนจะเตมไปดวยความหวาดระแวง และพรอมท�จะหกหลงกนนาไปสการ

พลกข�วทางการเมองไดทกเวลา การใชอานาจเงนเปนส�งท�อยเหนออดมการณ ทกฝายวางเปาหมาย

สงสดของชวตในการลงเลนการเมองไวท�เปาประสงคเดยวกนคอผลประโยชนสวนตวและพรรคพวก

สอดคลองตามความเช�อซ� งสะทอนจากการสมภาษณท�วา

94

“การเมองทกวนน�ไมตองถามหาอดมการณนกการเมองอกแลวไมมหรอก เงนเปนพระเจา

มความสาคญตอการดารงชพในประจาวน ท�อาจเรยกไดวา เงนไมมากาไมถกหรอเงนไมมากาไมเปน

นกการเมองกเชนกน วนน� มนดากนโกรธกน พอมคนมาเสนอตาแหนงใหพรงน� ดกน คาวาศกด� ศร

หมดไปกบคาวาเงน ๆ กาลงลอยมา (นาง ญ. นามสมมต. สมภาษณ. 25��)

สาหรบปรากฏการณของความขดแยงทางการเมองท�ผลการศกษาสามารถนามาวเคราะห

เช�อมโยงกบปจจยดานความแตกตางทางดานบคลกภาพการเมอง ซ� งเปนสาเหตทาใหเกดความขดแยง

ทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน� บคคลท�มความเช�อม�นในตวเองคอนขางสง

ไมคอยยอมลดราวาศอกใหกบใคร เปนท�รถงนสยใจคอของทกคนในการทางานของเทศบาล จงจาเปน

ตองแกลงยนยอมรบฟง ซ� งแทท�จรงแลวพฤตกรรมดงกลาวของนกการเมองเปนจดชนวนสาคญของ

การกอรปความขดแยงทางการเมองในเทศบาลเร�อยมา (อยในรปแบบของคล�นใตน� าท�รอวนคดบญช

แคนเม�อโอกาสมาถง) พฤตกรรมเชนน� แมแตการประชมสภาเทศบาล ซ� งโดยหลกการแลวจะเปด

โอกาสใหทกภาคสวน ไดแสดงความคดเหนอยางเตมท� ทวาในทางปฏบตท�เทศบาลกลบพบวามไดเปน

เชนน�น ไมมใครกลาขดขวางในกระทาใด ๆ ของนายกเทศมนตร เลยแมแตเพยงผเดยว หรอแมแตการ

ปฏบตหนาท�ในฐานะผดแลกจการของโรงโมหน ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก นกการเมองม

กจการเปนของตนเอง เชน มรถแมคโครขดดน รบจางทางานท�วไป รวมท�งการรบประมลงานงาน

ในเขตเทศบาล

ปจจยดานการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมอง

ขอคนพบท�ไดจากการศกษาถงปจจยสาเหตท�กอใหเกดความขดแยงทางการเมองของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออกท�เกดจากปจจยดานการตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมอง พบวา

เปนการตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมอง ระหวางกลมบคคลผมอานาจในทองถ�นมจานวน

3 กลม ซ� งจากการศกษาในเชงลกพบวา แตเดมน�น กลมคขดแยงทางการเมองน� เปนพวกเดยวกนมากอน

สวนสาเหตท�ทาใหเกดตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางเมองน�น มฐานคดของความขดแยงท�มาจาก

ความไมลงตวเก�ยวกบการจดสรรตาแหนงตาง ๆ ในฝายบรหารของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ไดแก ตาแหนงรองนายกเทศมนตร เลขานการนายกเทศมนตร ท�ปรกษานายกเทศมนตร และตาแหนง

ประธานสภาเทศบาล เปนตน ตามลาดบเหตการณท�ไดกลาวมาแลวขางตน ดงน�นการจะไดมาซ� ง

วตถประสงคดงกลาว จาเปนอยางย�งในการใชกลยทธดานตาง ๆ เพ�อตองการทาลายคตอสโดยใชวธ

ตาง ๆ นานา เชน การซ�อเสยงดวยการพนน การสรรหาหวคะแนน ตลอดจนการทาลายชวตของคตอส

ตามปรากฏการณท�เกดข�นมาท�ง 4 กรณ ท�ผวจยไดนาเสนอรายละเอยดมาแลวในหวขอการกอรป

ความขดแยงทางการเมอง กระน�นกตามการยกฐานะเปนเทศบาล กถอไดวาเปนปจจยสาคญไมนอย

ท�มผลทาใหเกดการรวมกลมทางการเมองข� น และมการจดหาตวบคคลเพ�อมารบตาแหนงสาคญ

95

ในทางการเมอง เชน การเปนรองนายกเทศมนตร เปนตน การมอบหมายตาแหนงน�นมความสาคญ

อยางย�งยวด อนเก�ยวของกบการจดสรรงบประมาณพฒนาทองถ�น ซ� งในการพยากรณถงบคคลท�ม

โอกาสในการไดรบเลอกต�ง เขามาเปนผบรหารสงสดของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกน�น

มหลกการพจารณาจากเครอญาตพ�นองมาก ๆ และวตถท�เปนตวเงน ถอเปนเปาหมายสงสดของกลม

คนเหลาน�น เพ�อจะมาสรางทมงานใหมความแขงแกรง มตตาง ๆในการแยงชงตาแหนงทางการเมอง

น� เอง ทาใหเปนท�มาของความขดแยงทางการเมองมากท�สดในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

สอดคลองกบดงคาสมภาษณท�วา

“สมยน�คนเราหาความจรงใจไมได ไมมอะไรดไปกวาเงนทอง การมผลประโยชนสวนตว

ทาเพ�อปากทองเปนเร�องของความอยรอด เงนซ�อไดทกอยางแตซ�อไมไดคอใจคน เพราะคนเราสมยน�

เม�อตาแหนงหนาท�สงศกด� มกลมคนท�ใหการสนบสนนตนเองอยเบ�องหลง เวลาเราไปขอความชวยเหลอ

บางกบมองขามหรอทาไมรจกเราเลย” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ส�งท�ทาใหเกดการการตอสแขงขนแยงชงตาแหนงทางการเมองระหวางคขดแยงของกลมคน

3 กลม ท�งท�แตเดมอยข �วการเมองเดยวกนน�น ผลการศกษามขอคนพบวา สาเหตของการเกดความ

ขดแยงและขยายวงกวางนาไปสการแขงขนตอสทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

มาจากหลายปจจยสาเหต เชน การยยงสงเสรม การสรรหาผเหมาะสมทางคณสมบตและรปสมบต

มอดมการณทางการเมองเหมอนกน ทาสญญาขอตกลงรวมกนแลวไมมการปฏบตตาม จงลวนแต

เปนจดเร�มตนของความแตกแยกของนกการเมองทองถ�น เพราะไมสามารถตกลงกนดวยสนต ตองการ

การเอาชนะดวยวธท�แยบยล จงใชวธสาดสใสรายกนหวงทาลายขวญคตอสทางการเมอง ทาใหเกด

ความขดแยงแบงพรรคแบงพวก และการนาไปซ�งเหตผลของการเปล�ยนข�วทางการเมอง หมบานใด

ไมใชฐานเสยง ไมใชพรรคพวกกไมจดสรรงบประมาณลงพ�นท�น�น ๆ ดงคาสมภาษณท�วา

“เม�อมการเลอกต�งคร� งคราใด เกดความแตกแยกทาลายความสมพนธของคนในหมบาน

คนยงไมทนจะดกนเลย แตการเลอกต�งคร� งใหมจะมาอกแลว นาเบ�อจรง ๆ” (นาง ดภ. นามสมมต.

สมภาษณ. 2557)

ความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออกท�เกดจากปจจยดานการ

ตอสแขงขนเพ�อแยงชงตาแหนงทางการเมองน�น ผวจยสามารถศกษาไดจากเหตการณท�สาม ท�มเร�อง

ขดแยงกนในทางการเมองบางในบางคร� งบางโอกาส แตกสามารถเจรจาตกลงขอพพาทกนได โดยจะ

ปราศจากขอกงขาไมมอะไรตดคางคาใจ ซ� งสองถอเปนผกวางขวางคนหน�ง ใครตองการมตาแหนง

ทางการเมองจะหนมาหา นาย บ. นามสมมต สามารถเปนแกนกลางคยใหไดทกคร� ง

ปจจยดานการรบรดานขอมลขาวสาร

ปจจยดานการรบรท�แตกตางกนระหวางคขดแยงมผลตอการเมอง ผลการศกษามขอคนพบวา

ผลจากการเลอกต�งโดยตรงตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ปจจยดานการรบรขอมลขาวสาร

96

เปนปจจยท�สงผลใหเกดความขดแยงของการเมองเปนอยางมาก เน�องจากประชาชนในเขตพ�นท�

เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกจะมการแบงกลมออกจากกน เปนฝกเปนฝาย ในลกษณะพวกใคร

พวกมนตกลงกนไมได โดยมท�งการแบงตามโครงสรางทางเครอญาต ตามกลมพรรคพวก และแบง

ตามกลมผรวมอดมการณเดยวกน ซ� งแตละกลมจะมการแจงขาวประชาสมพนธเร�องราวตาง ๆ บางคร� ง

กไมเปนเร�องจรง ในการสงขาวในลกษณะของการพดคยปากตอปาก บางคร� งมการบดเบอนปรง

แตงขอมลในการส�อสารจนเกดความไมเขาใจหรอเกดความหวาดระแวงคขดแยงสรางความไมพอใจ

ตอกนระหวางกลมตาง ๆ ข�น กอใหเกดความขดแยงสงคมสวนบคคล ขยายเปนความขดแยงทางสงคม

และลกลามเปนความขดแยงทางการเมองในท�สด นอกจากน�ความรความเขาใจในตวบคคลตางกลม

การเมอง กมกทาใหเกดความขดแยงข�นมาไดเสมอ ดงคาสมภาษณท�วา

“เวลาพดถงกลมคนอ�น ๆ พดแตเร�องไมดไมงาม โกงกนบาง ทจรตบางตางๆ นานา แตพอ

พดถงฝายตวเองดหมดดทกอยาง หรออาจเรยกวาพดดใสตว พดช�วใสคนอ�น พออกฝายรเขารบไมได

กทะเลาะกน เรยกวาเส� ยมเขาใหควายชนกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กรณดงกลาวสอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“คนในสงคมทกวนน� เหนแกตว รกแตตวเองเปนคนไรศลธรรมนกจะพดอะไรกพด พดแลว

กไมรบผดชอบคาพดตวเอง ชอบใหรายผอ�น คนฟงกไรวจารณญาณในการฟง การเช�อ สงคมจงเปล�ยน

จากขาวเปนดา จากดาเปนดาง เตมไปดวยขาวลอ เช�อถอลาบาก และนอกจากน� ยงลมหลงระบบทนนยม

มอะไรไมไดดงใจกใชเงนฟาดหว ดงคากลาวของพระรปหน�งเคยพดวา “ถาโจรช�นชมวาดใหพงระวง

ใหจงตระหนกเพราะพฤตกรรมโจรไมเคยด” ( นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สาหรบปจจยดานการรบรขอมลขาวสาร เปนปจจยท�สงผลใหเกดความขดแยงทางการเมอง

เปนอยางมากประการหน�ง เน�องจากประชาชนในเขตพ�นท�เทศบาลตาบล มการแบงกลมออกจากกน

เปนฝกเปนฝายเพ�อสนบสนนนกการเมองทองถ�นท�ฝายตนเองช�นชอบอย กระท�งลกลามบานปลาย

ไปสการสรางความขดแยงทางการเมองหลายคร� ง คร� งท�รายแรงมากท�สดกคอ การรบรขอมลท�ผดพลาด

คลาดเคล�อนจนนาไปสการเสยชวต โดยเร�มตนมาจากความตองการอานาจจากการเขาดารงตาแหนง

ทางการเมองท�ผมอานาจของท�งสองฝายจะแบงการบรหารฝายละ 2 ป ตามท�ไดพดคยการตกลงกน

ไวต�งแตตน เน�องจากตางฝายกวเคราะหตรงกนวา หากปลอยใหตอสแยงชงกนตามกระบวนการ

ของกฎหมายยอมนามาซ� งความเดอดรอนเสยหายอยางไมมหนทางหลกเล�ยงแนนอน แตเม�อถงเวลา

ข�นจรงสถานการณกลบพลกผน เน�องจากเกดมการรวมทมแบงขางเพ�อโหวตคะแนน หาบคคลเขามา

ดารงตาแหนงนายกเทศมนตร ซ� งเปนกลมหน�งท�ไดรบการรองขอใหชวยเหลอโหวตคะแนนใหและซก

ฝายนาย ค. นามสมมต โดยใหผลประโยชนตอบแทนท�คลายคลงกน ท�งการเสนอตาแหนงรองนายก

เทศมนตร และการเสนอเง�อนไขอ�นท�เปนเงน กรณดงกลาวสรางแรงกดดนอยางหนกใหกบ นาย ก.

97

นามสมมต และครอบครว โดยเขาใจวาตนเองตกอยในภาวะกลนไมเขาคลายไมออก เพราะไมวา

ฝายไหนไดตนเองกหนไมพนขอครหาอยด สดทายหาทางออกไมได จงตดสนใจจบชวตตนเองและ

ภรรยาลง ขณะท�ดารงตาแหนงสมาชกสขาภบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกไดประมาณ 2 ป

จากการเปล�ยนแปลงการปกครองโดยท�รฐบาลไดออกพระราชบญญตการกระจายอานาจ

สทองถ�น พ.ศ. 2496 น�น มวตถประสงคเพ�อใหทองถ�นมอานาจหนาท�ในการพฒนาตาบล ท�งในดาน

เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม การกระจายอานาจการปกครอง ท�อยภายใตการปกครองของกานน

ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน แพทยประจาตาบล และสารวตรกานน เพราะวาเปนกลมบคคลท�เขาถง

ประชาชนในทองถ�นในระดบท�ใกลชดมากท�สด กอนหนาน�น สการบรหารงานทองถ�นท�มาจากการ

เลอกต�งโดยทางออม ผบรหารงานทองถ�น ยคแรกของการกระจายอานาจใหฝายปกครองมหนาท�

ดแลรกษาปกปองประชาชนในพ�นท� ไดแก ตาแหนงกานน ผใหญบาน เปนตน ซ� งการกระจายอานาจ

ยงไมควบคมท�วถงทกพ�นท� ขอคนพบวา ในยคท�ยงไมมผลประโยชนทบซอนในเชงโครงสรางและ

เชงธรกจทางการเมองของผนา ผบรหารตาง ๆ ท�ในอดตเตมไปดวยความสมครสมานสามคค ทาให

เหนถงความปรองดองเปนหน� งเดยวท�มความรกใครกลมเกลยว ระหวางผท�ดารงตาแหนงทางการเมอง

กบประชาชนในทองถ�นเร�อยมา ดงน�นการกระจายอานาจลงสทองถ�น เพ�อใหสอดคลองกบการพฒนา

เศรษฐกจท�ดข�น ท�ประชาชนสามารถดาเนนชวตอยางตอเน�องใหเกดประสทธภาพชวต ความเปนอย

ของประชาชนในทองถ�นของตนเองใหดย�งข�นดวย กระทรวงมหาดไทยจงไดมนโยบายกระจายอานาจ

เพ�อการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถ�น ซ� งในขณะท�ตาบลแหงหน� งในภาคตะวนออก ไดรบ

นโยบายของกระทรวงมหาดไทยตามประกาศพระราชกจจานเบกษา การจดต�งสขาภบาลเปนหนวยงาน

ปกครองทองถ�นรปแบบหน� งท�มบทบาทสาคญในการพฒนาพ�นท�ในตาบลแหงหน�งในภาคตะวนออก

เน�องจาก ผลของนโยบายการกระจายอานาจ เร�มกอรางสรางตวข�นมาไปสทองถ�น ซ� งเปนจดเร�มตน

ท�ทาใหเกดองคกรปกครองทองถ�นท�มฐานะเปนนตบคคลท�มขนาดเลกท�สด ไดกระจายอานาจไปส

ระดบตาบลเปนคร� งแรก ในป พ.ศ. 2536 เพ�อการพฒนาท�งในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

ใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพ�นท� มขอคนพบวา การเมองการปกครองในยคการ

เร�มตนการพฒนาระบบประชาธปไตย ประชาชนมสทธ� ออกเสยงในพ�นท�คร� งแรก หลงจากถกครอบงา

ดวยระบบอปถมภ ดวยวธการลงคะแนนเสยงเลอกต�งผนาโดยทางออมจากสมาชกเลอก เปนจดเร�มตน

สาคญท�ทาใหสงคมในชมชนเร�มเกดรอยปรราวแตกแยก ผท�ไดเขามาดารงประธานสภาตาบล อนนามา

ซ� งกลมการเมองท�มบทบาท สบเน�องนามาวเคราะหการเร�มตนของการกอรปความขดแยงการเมอง

ในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�สาคญกลมคนในตระกลท�ไดกลาวมาขางตนมบทบาทภายใน

องคกรสขาภบาล ท�สามารถตกลงกนภายในได การบรหารงานข�นอยกบขาราชการประจา การจดเกบ

งบประมาณรายไดในพ�นท�ยงไมท�วถงในทกพ�นท� เน�องจากประชาชนในพ�นท�ไมไดรบรขอมลขาวสาร

98

ท�ชดเจน การพฒนาเศรษฐกจของตาบลอยางรวดเรว คอย ๆ เตบโตเปนข�นบนได ไดเขามาครอบงาคนใน

ชมชนสงคมทองถ�น ดวยการแอบแฝงมาในรปการบรโภคนยม ผสมผสานกบลทธวตถนยมคอย ๆ

กลนวฒนธรรมด�งเดมหายไปทละเลกทละนอย มาจากการพฒนาดานเศรษฐกจ อตสาหกรรม ขอมล

ขาวสารพฒนารวดเรวอยางกาวกระโดด ซ� งมาจากผลพวงของการกระจายอานาจการบรหารงานลงส

ทองถ�น จากท�เคยเอ�ออาทรตอกน และใหการชวยเหลอซ� งกนและกนแบบสจรตใจ มาโดยตลอด

กลบกลายเปนการแปรเปล�ยนเร�มถกอทธพลของระบบทนนยม และดวยกระแสของยคการบรโภค

นยม อนนามาซ� งการแสวงหาผลประโยชนมากข�นของผมอานาจทางการเมองกอนหนาน�

การเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาล ในป 2542 ผบรหารในองคกรปกครองทองถ�นจะตอง

ไดรบเลอกต�งโดยตรงจากประชาชนผมสทธ� เลอกต�งในตาบล มอานาจในการบรหารงานในทองถ�น

ท�มอสระจากสวนกลางมากข�น จากลกษณะดงกลาว ผวจยพบวา การเปล�ยนแปลงฐานะเปนเทศบาล

ของตาบลเปนวกฤตการณทางการเมอง ในตาบลท�ไดรบผลกระทบจากการเปล�ยนแปลงฐานะดงกลาว

กอใหเกดกลมทางการเมอง กลมผมอทธพล และกลมการเมองทองถ�น โครงสรางอานาจของตระกล

ใหญ ๆ ในตาบล ดงน�นเม�อมการยกฐานะเปนเทศบาล จะพบวาการเมองและความขดแยงของเทศบาล

มฐานรากมาจากบทบาทนกการเมองทองถ�นอนนามาสปจจยดงตอไปน�

ปจจยดานการแยงชงผลประโยชน หรอผลประโยชนท�แตกตางกนในรปแบบตาง ๆ เชน

การประมลรบเหมากอสราง การแบงปนทรพยากรท�มอยภายในชมชน และอ�น ๆ เปนตน อนเปน

ปจจยสาคญประการหน�ง ท�นาไปสความขดแยงทางการเมองของเทศบาล มขอคนพบวา ปจจยดาน

การแยงชงผลประโยชนในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกจากการสมภาษณแบบเจาะลก แทท�จรง

มสาเหตมาจากการแยงธรกจตาง ๆ หลายประการ เชน การทาธรกจโรงงานโมหน เปนตน นอกจากน�

แลวยงมการแขงขนประมลงาน โครงการกอสรางในเทศบาลท�ในแตละรอบปงบประมาณมอยอก

หลายโครงการ เชน โครงการกอสรางถนนคอนกรตรอบหมบาน โครงการขดลอกคคลองสงน� าและ

ทอระบายน� า เปนตน ซ� งมการจดสรรผลประโยชนไมลงตว เพราะตางฝายตางกมบรษทลกหาบท�อย

ในสงกดตนเองมผลกอใหเกดความขดแยงทางการเมองข�น ระหวางกลมการเมองทองถ�นดวยกนเอง

เพราะจากการสมภาษณแบบเจาะลกมขอคนพบวา ปจจยดานผลประโยชนน� เกดข�นมา กอนท�จะม

การลงคะแนนออกเสยงเลอกต�งดวยซ� า การกอรปเก�ยวกบผลประโยชนน� เหนไดจาก การสญญาวา

จะใหตาแหนงทางการเมองตอบแทนการชวยหาเสยงรวมถงประโยชนตอบแทนอ�น ๆ ท�อยในรปของ

เงนทอง โครงการตาง ๆ ท�ชมชนเดอดรอนและมความตองการ เปนตน และเม�อไดตาแหนงนายก

เทศมนตรกตองแบงงานใหพวกพองและญาตพ�นองตนเองตามท�ไดรบปากตกลงกนไวกอนลงเลอกต�ง

ทาใหฝายท�อยทมเดยวกนและการเมองข�วตรงขามเกดความไมพอใจ จงใชวธการเอาคนดวยการคดคาน

การบรหารงาน หรอการตรวจรบงานอยางมเง�อนไข ดวยวธการตาง ๆ เชน การนาเอาขอกฎหมายหา

99

จดบกพรอง และควบคมตรวจสอบการปฏบตหนาท�ของฝายตรงขาม เปนตน กรณความขดแยงทาง

การเมองท�มปจจยพ�นฐานมาจากปจจยดานผลประโยชนท�แตกตางกนน� สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“เม�อไดเปนนายกแลว ตองทาตามขอตกลงกนไว ไมอยางน�นจะถกหกหลง ในสมยหนา

ไมมความซ�อตรงในบทบาทของนกการเมอง คนดอยไมได คนโกงมแตความร� ารวย เปนอยางน� แหละ

สงคมไทยทกวนน� ” (นาย บ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เชนเดยวกนกบคากลาวสมภาษณท�วา

“การทาโครงการและรางนโยบายจะตองสอดคลองกบความตองการของประชาชนและ

นกธรกจใหการสนบสนน การเมองเปนเร�องผลประโยชนของใคร วาแตใครมความสามารถหรอใคร

มพรรคพวกอยกอนจะลงมอทาอะไรงายเสมอ ทกอยางไมมอะไรจรงย �งยน ไดมาแลวกเสยไป เปนไป

ตามกลไกของธรรมชาตและสตวโลก พวกขาราชการอยางพวกเราสนองนโยบายไมทน ตองตามน� า

อยางเดยวจงจะอยรอดสมยน� ” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

เม�อหนไปพจารณาความขดแยงจากการประมลงานของผรบเหมากอสราง อนเปนปจจย

สาเหตดานผลประโยชนท�สงผลตอการเปล�ยนแปลงในตาแหนงทางการเมองของเทศบาลมขอคนพบ

กคอ ปจจยอนเกดจากคาตอบแทนในการฮ�วประมล หรอกลาวอกอยางหน�งกคอ คาเปอรเซนตงาน

ท�ไดจากหวควของโครงการพฒนาโครงสรางพ�นฐาน ในการกอสรางประเภทตาง ๆ ภายในเขตเทศบาล

แหงหน�งในเทศบาล ซ� งการศกษามขอคนพบวาคาตอบแทนในการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนต

ท�ไดจากโครงการรบเหมางานกอสราง สวนใหญจะตกอยในมอของนายกเทศมนตร สาหรบผท�ม

ตาแหนงรองนายก หรอเลขานายกไมมสทธ� การไดรบผลประโยชนดงกลาวภายในเทศบาลดงคา

สมภาษณท�วา

“เวลาบรษทตาง ๆ ไปว�งงานจะตองชนกนถง 10 บรษท แตมขอแมรบรกนภายในระหวาง

นายกและผรบเหมาเปนผท�ช� แจงเหตผลวางานโครงการน� เปนของบรษทใดแบงเปอรเซนตใหเทาไร”

(นาย พ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

จากเงนคาตอบแทนการฮ�วประมลงาน และเปอรเซนตท�ไดรบจากโครงการกอสรางน� เอง

เปนปจจยดานผลประโยชนอกรปแบบหน� ง ท�สรางความขดแยงใหเกดข�นในสงคมทางการเมอง

ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�งน� เพราะเน�องจากเกดมท�งฝายไดประโยชน และฝายเสย

ประโยชนข�น อกท�งน� มท�งฝายท�ไดประโยชนมากและฝายท�ไดประโยชนนอย เปนปจจยสาเหตสาคญ

ของความขดแยงอนมผลมาจากความไมไววางใจแกกนและกน ดงคาสมภาษณท�วา

“พอมผลประโยชน กแอบกนแอบใชกนอยเฉพาะกลมพวกเขาไมก�คน อกพวกอดอยาก

ปากแหง ทกคนจงมความคดเหมอน ๆ กนคอ รอวนเวลาท�จะแยกตวออกไปต�งทมงานใหม เพ�อมงหวง

ท�จะกลบมาลงสมครรบเลอกต�งแขงขนกบทมเดมท�เคยสงกดอย อาจเรยกวาขดแยงกนกได ทะเลาะ

100

กนกใช ทาอยางไรได ถาคนมทฐตองการเอาชนะกน โดยไมมการพจารณาวาวธการท�นาไปสชยชนะ

น�นจะผดหรอถก” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สาหรบความขดแยงทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ท�มผลมาจากการ

กระจายอานาจสทองถ�นจากการพฒนาโครงสรางพ�นฐานในประเภทตาง ๆ จากการแยงชงผลประโยชน

ในการบรหารงานในทองถ�นน�น รวมถงการบรหารงบประมาณและการดแลทรพยากรในทองถ�นน�น ๆ

กลาวคอ เปนการเขากากบดแลและสามารถเขาถงทรพยากรไดมากกวากลมอ�น ๆ ในขณะท�ตาบล

แหงหน�งในภาคตะวนออกกเปนทองถ�นท�มความสมบรณในดานทรพยากรอยางมาก ทาใหผบรหาร

เกดความโลภความตองการท�ตองการถอนทนคนจากการหาเสยงเลอกต�ง เปนสาเหตในการแยงชง

ผลประโยชนท�ไมสอดคลองกน ทาใหชมชนถกละเมดสทธเสรภาพ จากผมอานาจทางการเมอง

ท�แสวงหาผลประโยชนท�ทบซอนในพ�นท�ตามรปแบบตาง ๆ จนนาไปสเหตการณรายแรง สอดคลอง

คาท�วา “การเมอง ตองมการเจรจานอกรอบถงจะรวาใครแน ” (นาย ฬ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

การจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ในการศกษาถงวธการในการจดการความขดแยงทางการเมอง เทศบาลแหงหน�งในภาค

ตะวนออกน�น การศกษาคร� งน� มขอคนพบวามแนวทางในการจดการความขดแยง 2 แนวทางไดแก

แนวทางท� 1 การจดการความขดแยงดวยวธการไกลเกล�ยประนประนอมผานกลไกในทองถ�น

ซ� งจะประกอบไปดวยกลไกตาง ๆ ดงน�

1. กลไกของระบบเครอญาต

2. กลไกของระบบวด

3. กลไกของระบบไกลเกล�ยขอพพาทชมชน

4. กลไกของผมอทธพลทองถ�น

5. กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น

แนวทางท� 2 การจดการความขดแยงภายใตกระบวนการยตธรรม ซ� งประกอบดวยข�นตอน

และกระบวนการดงน�

1. การแจงความดาเนนคดท�สถานตารวจ

2. การดาเนนการผานคณะกรรมการการเลอกต�ง (กกต.)

3. การอาศยคาพพากษาศาลในการบงคบคด

จากการวจยเอกสารเก�ยวกบกระบวนตาง ๆ ท�สามารถนาไปสการจดการความขดแยงของผนา

ทางการเมอง โดยท�นกคดนกทฤษฎหลายสานกใหขอเสนอแนะในการจดการแกไขเร�องท�เก�ยวกบ

101

ความขดแยง ไวในลกษณะวธการท�มความหมายเชงปฏบตการท�ใกลเคยงกน (พรนพ พกระพนธ.

2542 : 107) ท�สามารถนามากลาโดยสรปถง วธการจดการปญหาความขดแยงทางการเมองไว 3 วธ

ดงน�

1. วธการเอาชนะ การทาใหสาเหตของความขดแยงทางการเมองหมดไป หรออาจเรยก

วธน� วา “การเอาชนะ” เปนวธการท�ทาใหคขดแยงทางการเมองออกมาจากสถานการณของความ

ขดแยง แตวธการแบบน�ผลการศกษามขอคนพบวา อาจทาใหเกดความขดแยงมความตอเน�องข�นมา

ไดอก เพราะหากพจารณาในแงของจตวทยา และพฤตกรรมของความขดแยงทางการเมองยงคงแฝงตว

อยลก ๆ แมวาพฒนาการของความขดแยงจะคอย ๆ ลดหายไปตามอารมณท�ลดลงของคกรณ ซ� งเปน

ผนาทางการเมอง แตท�งคกอาจมความขดแยงตอไปอก โดยการสรางปจจยสาเหตของความขดแยง

ข�นมาใหม เชน การสงคนของตนเองลงสสนามเลอกต�ง และผท�ถกเวนวรรคทางการเมอง กลบกลาย

มาเปนผสนบสนนอยเบ�องหลง กรณเชนน�สามารถศกษาเทยบเคยงใหเหนไดจากการบรหารงานใน

เทศบาลนครแหลมฉบง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร ท�นายบญเลศ นอมศลป ประกาศวางมอทาง

การเมองช�วคราว และใหบคคลในทมงานเดยวกนมาเปนนายกเทศมนตรแทน ขณะท�เบ�องหลงน�น

นายบญเลศกยงคงบญชาการควบคมการทางานอยท �งระบบ ดวยการดารงตาแหนงประธานท�ปรกษา

นายกเทศมนตรนครแหลมฉบง

ผลการศกษาของผวจยจากการศกษาตามเอกสารในวธท� 1 เร�องการทาใหสาเหตของ

ความขดแยงหมดไปน� สอดคลองกบงานของแมร� พารคเกอร (1977 : 169) ท�ไดเสนอวธการจดการ

ปญหาความขดแยงทางการเมองดวยวธท�เรยกวา การเอาชนะ โดยแนวคดน�มองวาเปนวธท�งายท�สด

และรวดเรวท�สด แตเปนวธท�อาจใหผลลพธท�นอยท�สดในการจดการปญหาความขดแยงทางการเมอง

ดงเชนคาสมภาษณท�วา

“ความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปนปญหาท�กอตวข�น

และฝงรากลกมานาน เพราะตางฝายไมยอมลดราวาศอก (เปนภาษาทองถ�นแปลวาไมยอมซ�งกนและ

กนไมวาเร�องใด ๆ) ถาเปนเชนน� ผมมองวาปญหาตาง ๆ ยตยาก ในความคดของผมเหมอนกบเพ�อน ๆ

ท�เปนคอการเมองทองถ�นอกหลายคน มความเหนวาปญหาน�จะยตไดมวธทางเดยวกคอ การปรบให

แพไปท�งค หมายถง คขดแยงระหวางผนาทางการเมองคน� ควรยตบทบาทหรอเลกเลนการเมองไปเลย”

(นาย ฉ. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

2. การใหฝายหน�งฝายใดชนะเปนผลมาจากการท�อกฝายหน�งมอานาจเหนอกวาอกฝายหน�ง

โดยท�ฝายท�ออนแอกวาจะตองยอมรบความพายแพ ท�งทางจตวทยาและพฤตกรรม วธน� ถาหากฝายท�

ออนแอกวา ไมยอมรบความพายแพกอาจสรางความขดแยงตอไปใหม โดยใชวธการตอสลบหลง

วธน�อาจเรยกวา “การบงคบ” (Forcing) วธน� เช�อวาความขดแยงเปนส�งท�ไมควรเกดข�น ดงน�นจงสมควร

102

ถกควบคมโดยการจากดไมใหความขดแยงน�นเกดข�น ในความเปนจรงนกการเมองจะใชวธใดวธหน�ง

หรอทกวธทางในการโจมตฝายตรงขาม เพ�อใหแนใจวาไดรบชยชนะและสามารถแกปญหาไดอยาง

ท�ตองการ แนวคดน� ใหเหตผลวาปญหาความขดแยงจะระงบลงได ดวยการแกไขเฉพาะคกรณของ

คขดแยงทางการเมอง เทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกโดยลาพงมได โดยไมตองอาศยพลงใด ๆ

จากภายนอกชมชน ดงคาสมภาษณท�วา

“การแพ-ชนะบางคร� งอยท�กาลงของแตละฝาย กาลงในท�น� หมายถงกาลงคน กาลงเงน

กาลงแหงความศรทธารวมถงปจจยดานอ�น ๆ เชน บางคนผลงานนอยแตมเงนมาก ตอสแขงขนกน

ไปสกสองสามสมย ฝายท�ผลงานดทางานเกงเกดความทอแทเบ�อหนาย หรอไมกหมดเงนทองจน

เลกเลนการเมองไปเลยกม ไมตองไปแกไขใหยงยากเลย” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

สอดคลองรบกบคาสมภาษณท�วา

“หากคกรณท�เปนคขดแยงของผนาทางการเมองมอานาจและบารมเทา ๆ กน การจะทา

ใหอกฝายพายแพไปในเวลาอนรวดเรวทาไดยาก เหมอนการเมองในเขตเทศบาลนาจอมเทยน ผลดกน

แพ ผลดกนชนะกยงตอสห� าห�นกนรนแรงมาทกสมย ตองหาคนกลางท�มอทธพลพอมาหามจงจะหยด”

(นาง ปช. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

3. การประนประนอม (ชนะ-ชนะ) วธการจดการขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออกท�ผลการศกษาคร� งน� มขอคนพบวา เปนวธท�ดท�สดมโอกาสเปนไปไดสง และสามารถ

นาไปสผลสมฤทธ� ของการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม คอ การจดการความขดแยงแบบประนประนอม

หมายถงการท�คกรณซ� งเปนคขดแยงของผนาทางการเมอง ตองตกลงกนท�จะไมใหมฝายหน�งฝายใด

รสกวาชนะท�งหมดหรอแพท�งหมด ซ� งเปนวธการท�ท�งสองฝายสามารถเขาถงสาเหตความขดแยง

และพฒนากลบสการคนดกนเปนการปรบทศนคต ซ� งนาไปสการเปล�ยนแปลงพฤตกรรม การแบงปน

ผลประโยชนท�สงผลไปสการมงคนดกน จะเก�ยวของกบการเสยสละ การใหอภยกนและไมตรจต

ของคขดแยงทางการเมอง ดวยความสมครใจท�งสองฝาย ดงเชนคาสมภาษณท�ช� ใหเหนถงแนวทาง

ซ� งสามารถนาไปสความสมานฉนททางการเมองท�วา

“ทกคนตองลมอดต ไมพดถงเหตการณท�ผานมา เพราะหากเราจะสมานฉนทตองไม

พดเร�องท�ผานมาแลว เพราะนอกจากจะแกไขไมไดแลว ยงหาประโยชนอะไรกไมได”

“ตองชวยกนหนหนาเขาหากน คดใหมทาใหมอยางสรางสรรคตองพดคยกนใหร

เร�องบนพ�นฐานของเหตผล และโอกาสของความเปนไปได อยาลมวลทางการเมองท�วา “การเมอง

ไมมมตรแทศตรถาวร” (นาย ป. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

นอกจากน� แลว วธการจดการความขดแยงทางการเมองแบบวธการประนประนอม

(Compromising) ผลการศกษาซ� งไดประมวลผลจากการสมภาษณกลมผเก�ยวของทกฝาย โดยการ

103

อาศยผใหขอมล 4 กลมหลก คอ กลมแรก ไดแก การเมองท�ไดรบการเลอกต�ง ใหเขาดารงตาแหนง

บรหารของเทศบาลอยปจจบน กลมท�สอง ไดแก กลมท�เคยดารงตาแหนงทางการเมองของเทศบาล

แหงหน�งในภาคตะวนออก กลมท�สามไดแก กลมขาราชการหรอกลมหวหนาสวนงานราชการ และกลม

สดทายไดแก กลมผเช�ยวชาญทางการเมองในเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกรวมกบผไมมสวนได

สวนเสยทางการเมอง ผเช�ยวชาญทางการเมองทองถ�น ผนาชมชนแบบไมเปนทางการ เปนตน มขอ

คนพบวาวธการประนประนอม เปนวธท�ดและเหมาะสมมากท�สด ในการนามาใชเปนกระบวนการ

จดการความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก กรณเชนน� สอดคลองกบคา

สมภาษณท�วา

“โบราณวาไวอยาตววกระทบคราด หมายถง ทกฝายตองตระหนกใหมาก ๆ วาคนทกคน

มหวใจ และคนสามารถพดกนได ถาเราสามารถหามใจคนได เราจะยตปญหาความขดแยงท�งปวง

ไดอยางส�นเชงเชนกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

หรอแมแตคาสมภาษณของพระสงฆ ท�จาพรรษาอยยงเทศนาสอนใจแกคขดแยงทาง

การเมอง ในงานทาบญวนพระซ�งทางวดจดข�นวา

“รจกเอาใจเขามาใสใจเราบาง จะทาใหอณหภมของความขดแยงลดลง” (พระมหา ส.

สมภาษณ. 2557)

ขอมลท�ไดจากการสมภาษณท�ผวจย ทราบถงแนวทางในการจดการปญหาความขดแยงทาง

การเมองในเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก สอดคลองกบผลงานของแมร� พารคเกอร (1977 :

169) ท�ไดเสนอวธแกไขหรอวธการจดการความขดแยงทางการเมองไววา การประนประนอมดวย

หลกการท�ทาใหทกฝายรสกไดประโยชน เปนวธท�นยมใชกนมากท�สด แตการท�จะใชวธน� อยางไดผล

สมฤทธ� สงสด ทกฝายท�เปนคกรณควรลดความตองการของตนเองลง เพ�อสามารถดาเนนไปสข�นตอน

การยตความขดแยงของท�งสองฝายแบบสมครใจ

การจดการความขดแยงดวยวธการไกลเกล�ยประนประนอมผานกลไกตาง ๆ ในทองถ�นภายใต

กระบวนการจดการความขดแยงทางการเมอง โดยการอาศยแนวทางประนประนอมน�น มกลไกท�

สามารถเช�อมโยงไปสกระบวนการจดการความขดแยงการเมองเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก

ผลการศกษาของผวจยคร� งน� มขอคนพบวา สามารถดาเนนการภายใตกลไกของระบบดงตอไปน�

1. กลไกของระบบเครอญาต

ระบบเครอญาตนบวาเปนกลไกท�คอนขางสาคญมาก ตอการจดการความขดแยงทาง

การเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก เน�องจากผลการศกษาเก�ยวกบบรบทพ�นฐาน มขอคนพบ

วาเขตพ�นท�ใหบรการของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก เปนการใหบรการในปรมาณพ�นท�ซ� ง

ไมกวางขวางนก ประกอบดวยหมบานเลก ๆ แตหนาแนนรวมท�งส�น 9 หมบาน อยในเขตการปกครอง

ดแลเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก จงมความสมพนธตอกนในลกษณะของเครอญาต หรอไม

104

กมความสมพนธท�สนทชดเช�อ จนนบถอกนเปนญาตมาต�งแตคร� งพอแมปยาตายาย ผลการศกษา

คร� งน� มขอคนพบวาหลาย ๆ คร� ง เม�อเกดเหตการณของความขดแยงทางการเมองข�น คนในชมชน

มกอาศยชองทางกลไกของระบบเครอญาตเขามาแกไขปญหาจนประสบความสาเรจอยเนอง ๆ

สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“บางททะเลาะกนแบบเอาเปนเอาตาย มารภายหลงญาตกนแท ๆ เกดมาจากรกรากเผาพนธ

เดยวกน พอแม ปยา ตายายเขาสอนไวใหรกกน” (นาย ลล. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

2. กลไกของระบบวด

การจดการความขดแยงทางการเมองเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ดวยการอาศย

กลไกของระบบวด กมความสาคญไมนอยไปกวากลไกอ�น ๆ เน�องจากผลการศกษามขอคนพบวา

ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ประชาชนกวารอยละ 85 นบถอศาสนาพทธ และเม�อหนไป

พจารณาจานวนและท�ต�งวดในเขตพ�นท�ของเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก พบวา มการกอสรางวด

ท�คอนขางใหญและเกาแกมาก ในการน� ผนาทางการเมองสวนใหญจงมกชอบเดนทางไปท�วดตาม

โอกาสสาคญตาง ๆ อกท�งนโยบายบารงศาสนา ศลปะและวฒนธรรมกถกบรรจไวในแผนการพฒนา

ลาดบตน ๆ ดวย ปจจบนยงคงเปนแหลงศนยรวมใจประชาชน ซ� งจะเดนทางมารวมกนตามงานตาง ๆ

เชน งานประจาปของวด งานทาบญออกพรรษา เปนตน ดงน�นในความเปนจรงนกการเมองมกถก

เช�อเชญจากทางวด เพ�อรวมงานสาคญอยเน�องๆ เชน งานสบสานวฒนธรรมวนประเพณสงกรานต

ซ� งจดข�นระหวางวนท� 15 - 17 เมษายนของทกป เปนตน นกการเมองทกระดบกจะลมความขดแยง

ในการไปรวมงานบญกนอยางพรอมหนาพรอมตา บางโอกาสทางวดยงสรางบรรยากาศของความ

สมานฉนทดวยการเชญไปน�งท�เกาอ�ตวตดกน สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“คนเน�ยจ�งจกรองทกเขายงฟงเลยนะ แตถาพระพดเพ�อขอบณฑบาต แลวยงฝนทาตอ

ฉนวามนยอดแยเลยนะ” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

3. กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน

การไกลเกล�ยและระงบขอพพาทชมชน ภายใตกลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาท

ชมชนน� เปนอกวธหน�งท�สามารถนาไปสระงบความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�งในภาค

ตะวนออกไดดระดบหน�ง การไกลเกล�ยและการระงบขอพพาทชมชน ท�ผวจยไดกลาวถงน� ในพ�นท�

ของเทศบาลแหงหน� งในภาคตะวนออก ประกอบไปดวยหนวยงานท�งท�เปนราชการ และองคการ

ประเภทจดต�ง เชน ศนยไกลเกล�ยขอพพาทระดบตาบลของสานกงานยตธรรมจงหวด สภาองคกรชมชน

เปนตน ท�งน� หนวยงานดงกลาวจะรวมกนทางาน ในรปลกษณะของการทางานแบบคขนาน ท�ม

ความเช�อมโยงและสมพนธกน ดงเชนคาสมภาษณท�วา

“กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน เปนแบบแผนของกลยทธเชงรกท�เนน

การปองกนและแกไขความขดแยง ดวยการทางานรวมกนระหวางองคการภาครฐท�มความรบผดชอบ

105

ตอความปลอดภยของสาธารณะกบชมชน เพ�อใหเกดความเปนธรรมและการมคณภาพชวตท�ดใน

ชมชน” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

กรณดงกลาวสอดคลองกบผลงานของ องคณา บญสทธ� (2549 : 76) ท�กลาวไดวาระบบ

ไกลเกล�ยขอพพาทชมชนจะเกดข�นได ตอเม�อรฐอนญาตใหเขาไปมสวนรวมกบชมชน เปนลกษณะ

การทางานรวมกนแบบเปนหนสวน โดยยดชมชนเปนศนยกลางเพ�อปองกนและควบคมปญหาความ

ขดแยง ท�งโดยทางตรงและโดยทางออมในระดบเพ�อนบานหรอในระดบชมชน ซ� งวธการดงกลาว

จะชวยใหเสยคาใชจายนอยท�สด แตถาทาไดจะเปนผลดตอทกฝายเน�องจากเกดข�นมาดวยความสมครใจ

ของคขดแยงท�งสองฝาย

อยางไรกตามผลจากการศกษาคร� งน� มขอคนพบวากลไกของระบบการไกลเกล�ย

ขอพพาทชมชนเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออก ไมคอยไดผลในเชงปฏบตการเทาใดนก อาจจะ

มประสทธผลบางกเปนกรณพพาทเลก ๆ นอย ๆ ท�ความขดแยงเกดข�นระหวางกลมชาวบานดวยกนเอง

เชน ปญหาการรกล�าแนวเขตท�ดน การทาใหเสยทรพยโดยมไดเจตนา เปนตน ผวจยมขอคนพบจาก

การศกษาวาปจจยสาเหตท�กลไกของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชนเทศบาลแหงหน� งในภาค

ตะวนออก ในการนาไปแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองไมประสบความสาเรจมากนก เพราะม

สาเหตมาจากปจจยดงน�

1. ความมทฐสงจนยากแกการขออภยหรอใหอภยแกกนและกน

2. ความนาเช�อถอในตวคณะบคคลของระบบการไกลเกล�ยขอพพาทชมชน

3. คกรณของความขดแยงไมมอสระในการตดสนใจปญหาตาง ๆโดยลาพง หากแตม

ทมงานหรอผชกโยงอยเบ�องหลง

ดงเชนคาสมภาษณของผบรหารระดบสงในองคการปกครองสวนทองถ�นเขตขางเคยง

ท�วา

“หากจะเจรจาไกลเกล�ยในระดบชมชนน�น เกดผลสมฤทธ� ยากมาก เพราะตางฝายมกจะ

ดงเอาคนนอกมายงเก�ยว เพ�อมงรกษาผลประโยชนของฝายตนเอง จะเสยเปรยบบางเลกนอยกยอมกน

ไมได บางคร� งคนกลางท�มาไกลเกล�ยกไมเปนท�ยอมรบ คนด ๆ ท�เปนกลางจรง ๆ ไมอยากลงมาเลนดวย

เพราะกลวเจบตว ไดไมคมเสย” (นาย สร. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

4. กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น

กลไกขององคการปกครองสวนทองถ�น เปนอกกระบวนการหน� งท�ถกจบตามองวา

จะสามารถจดการความขดแยงของผนาทางการเมองได แนวคดน� เกดจากมมมองท�วาคนขององคการ

ปกครองสวนทองถ�น เปนคนกลมเดยวกนหรอกลาวอกนยหน�งคอเปนพวกเดยวกน ดงน�นหากเกด

ปญหาความขดแยงข�นมากนาท�จะสามารถอาศยความสมพนธท�ใกลชดและบรรยากาศของความ

106

เปนกนเอง ไกลเกล�ย ตกลง พดคยตกลงเร�องราวตาง ๆ กนไดงาย โดยอาศยกจกรรมดานตาง ๆ เปน

องคประกอบของการสรางบรรยากาศในการเจรจา เชน การประชมการอบรมสมมนา และงานเล�ยง

สงสรรคในโอกาสตาง ๆ เปนตน

ทวาผลการศกษาดานกระบวนการจดการความขดแยงทางการเมองของเทศบาลแหงหน�ง

ในภาคตะวนออกคร� งน� มขอคนพบจากศกษาวา เปนไปในทางตรงกนขามกบแนวคดดงกลาวขางตน

โดยส�นเชงกลาวคอ ผท�ดารงตาแหนงทางการเมอง เชน นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร เลขานการ

นายกเทศมนตร เปนตน แมผลการศกษาจะรบฟงไดวาเปนพรรคพวก เพ�อนพอง หรอเปนกลมคนท�

มสเส�อสงกดเดยวกนกตาม แตในทางปฏบตแลว ทกคนตางคนตางอยโดยมงแตประโยชนสวนตน

เปนสาคญ อนหมายถงเสยงท�เปนคะแนนเลอกต�งของประชาชนในเขตพ�นท�เปนหลกสาคญ นอกจากน�

แลวการอาสาตวเขาไปไกลเกล�ยปญหาความขดแยงท�งหลายท�งปวง ในความเปนจรงแลวจะปราศจาก

การยอมรบ ในลกษณะท�อาจถกใจฝายหน�ง ขณะท�อกฝายหน�งไมพอใจ ดงน�นวธท�ดท�สดกคอการ

พยายามท�จะไมเขาไปรบรในประเดนปญหาความขดแยงท�เกดข�น ซ� งอาจมการตอวาตอขาน วพากษ

วจารณกนลบหลงบาง ซ� งจะมวธการหลกเล�ยงการเผชญหนา ถอเปนการเลอกสรางสมพนธไมตร

ท�งสองฝายท�ดประการหน�งดวยดงเชนคาสมภาษณท�วา

“กลมนายกเทศมนตร หรอผนาทางการเมองสวนใหญ จะรจกกนเกอบท�งหมด มการ

นดกนขาว ด�มเหลากนบอย แตเม�อถงคราวท�ทองถ�นใดทะเลาะกน ถามวาเราควรไปยงไหม ตอบแทน

ไดเลยวา ไมมใครเขาไปยงแน ๆ เพราะคนจะคดวาไมใชเร�องอะไรของพวกเรา ส�งท�ไดมา บอกไดเลย

วาไมคมเสย” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

5. กลไกของผมอทธพลในสวนทองถ�น

ในประเดนเก�ยวกบกลไกของระบบผมอทธพลสวนทองถ�น จากการท�ผวจยไดเขาไป

ฝงตวอยในพ�นท�ตาบล ขอมลท�ไดรบจากการสมภาษณเชงลก และจากการสงเกตการณท�งท�มสวนรวม

และไมมมสวนรวมมขอคนพบวา ผมอทธพลในสวนทองถ�นยงคงมบทบาทสาคญทางการเมอง

โดยเฉพาะการเมองในระดบทองถ�น เน�องจากบางคร� งบางโอกาสการพฒนาทองถ�นของเทศบาล

แหงหน� งในภาคตะวนออกหลายโครงการยงจาเปนจะตองอาศยงบประมาณจากแหลงอ�น เชน

องคการบรหารสวนจงหวด เน�องจากจดเกบรายไดของเทศบาลเองโดยตรงน�น ไมเพยงพอตอการ

สนองความตองการของประชาชน ในการพฒนาดานตาง ๆ ตองอาศยการสนบสนนชวยเหลอจาก

หนวยงานภาครฐอ�น ๆ เชน ผานความชวยเหลอจากท�ทาการพรรคการเมอง ประจาจงหวดตาง ๆ

เปนตน กรณเชนน� หากเกดความขดแยงทางการเมองข�น อาจถกแทรกแซงกดดนจากอทธพลทาง

การเมองระดบท�สงกวาไดงาย เชน การถกขอรองแกมบงคบจากนกการเมอง เปนตน สอดคลองกบ

คาสมภาษณท�วา

107

“กรณการจดสรางระบบบาบดน� าเสย ซ� งตองเช�อโยงท�งเขตเทศบาลไปจนถงองคการ

บรหารสวนตาบล ตองใชเงนเปนรอยลาน ลาพงสานกงานเทศบาลเองทาไมไดตองอาศย อบจ. มาชวย

สดทายเขากใหงบประมาณเราตามความจาเปน แตในเชงลกท�คนในพ�นท�ไมร เปนเร�องบญคณท�ตอง

ตอบแทนตอนมการเลอกต�งคร� งตอ ๆ ไป” (นาย ต. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

ในการดงกลาวจงกลายเปนระบบของการทางานแบบพระเดชพระคณข�นอยางหลกเล�ยง

ไมได สอดคลองกบคาสมภาษณท�วา

“การเมองทกระดบจะมอกษรสองตวคอ ผ. กบ พ. ผ. เรยกวา แผนงาน สวน พ. เรยกวา

พวก สดทายแลวพวกสาคญกวาแผน เพราะเม�อใดเปนพวกกนจรง ๆ แผนคอยเขยนมาสงตามหลงกได

แตกอยางวาอกน�นแหละ ตองตดหน� บญคณกน เม�อวนหนาเขาอยากใหเราทาอะไรกตองสนองให

เขาถงจะไมเตมใจกตาม” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)

อยางไรกตามผลการศกษาน� ยงมขอคนพบวา กลไกของระบบผมอทธพลสวนทองถ�น

ไมสามารถจดการความขดแยงทางการเมองในเขตเทศบาลแหงหน�งในภาคตะวนออกไดอยางส�นเชง

แตอาจระงบยบย �งไวไดเปนการช�วคราวเทาน�น ดงคาสมภาษณท�วา

“เวลาผมอานาจมาพดมาเคลยรปญหาให ตางฝายกยอมรบฟงกนดอยนะ แตพอลบหลง

กไมทาตามเหมอนกบท�ไดรบปากไว” (นาย ง. นามสมมต. สมภาษณ. 2557)