70

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเ รอง “การจดการศกษาอสลามใน เกาะบโหลน จงหวดสตล” มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาบรบททางสงคมของชมชนมสลมในเกาะบโหลน จงหวดสตล 2) ศกษาระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล 3) ประมวลแนวทางในการจดการการศกษาอสลามของชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล เปนวจยเชงพรรณา ทงนผวจยน าเสนอผลการศกษาโดยแบงเปน 3 สวน ดงน

สวนท 1 การเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผวจยไดวเคราะหในรปแบบการพรรณนา ซงเปนบรบททางสงคมของชมชนมสลมในเกาะบโหลน จงหวดสตล ประกอบดวย ประวตความเปนมา ลกษณะภมประเทศและการตงบานเรอน สภาพทางสงคมและโครงสรางประชากร การประกอบอาชพรายไดและหนสน สภาพการจดการศกษาของชมชนเกาะบโหลน โอกาสและจดเดนของการจดการศกษาอสลาม อปสรรคและจดดอยในการจดการศกษาอสลาม ความพยายามทจะศกษาตอในระดบทสงทงดานศาสนาและสามญของประชาชน

สวนท 2 การเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ผวจยไดวเคราะหในรปแบบตารางประกอบความเรยง แบงเปน 4 ขนตอน ดงน

1. ขอมลพนฐานของกลมตวอยาง 2. ขอมลวเคราะหความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชนใน

ชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล 3. ขอมลเกยวกบความตองการในการจดการการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน ทมความเปนไปไดและเหมาะสมกบสภาพบรบทของชมชน 4. ขอมลเกยวกบขอเสนอแนะในการจดการการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน

สวนท 3 การน าเสนอแนวทางในการจดการศกษาอสลามของชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล

71

4.1 การศกษาบรบททางสงคมของชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล การศกษาบรบททางสงคมของชมชนมสลมเกาะบโหลน เปนการศกษาเพอทจะท าใหทราบถงสภาพตางๆของชมชน เปนสวนส าคญทมผลและเกยวของตอการหาแนวทางในการจดการศกษาอสลามในชมชนมสลมเกาะบโหลน ซงประกอบดวยดานตางๆ ดงน 4.1.1 ประวตและความเปนมาของชมชน

ชมชนเกาะบโหลน กอตงขนประมาณทศวรรษ 2440 คาดการณกนวากอตงกอนป พทธศกราช 2452 ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ชมชนนจงกอตงขนประมาณ 100 กวาปแลว โดยชนกลมแรกทอพยพมาจากประเทศอนโดนเซย1 ในระยะแรกยงไมมการลงหลกปกฐานเปนชมชนถาวร แตนยมตงบานเรอนตดลงไปในทะเลท ามาหากนไมเปนหลกแหลงทงนขนอยกบความอดมสมบรณของทรพยากรในทองทะเล ใชเรอเปนพาหนะในการเดนทางและท ามาหากน (บาเสด ดาโตะศรดาหวน , สมภาษณ 25 กมภาพนธ 2555 )

เมอเรมมการตงบานเรอน จนกลายเปนชมชนจงมการเรยกชอ ดวยลกษณะภมประเทศเปนเกาะตงอยในทะเลมปา ตนไมขนาดใหญ และตนไผมาก ท าใหคนสมยนนเหนวาเหมาะทจะตงชอใหสอดคลองกบหมบานและไดเรยกงาย ๆ วา "ปเลาบโละ" เปนค าในภาษามลาย ปเลา แปลวา เกาะ สวน "บโละ" แปลวา "ไมไผ" ปจจบนเรยกเพยนเปน "บโหลน" สวนการเรยก เกาะบโหลนดอน และเกาะบโหลนเล แตกอนจะเรยก บโหลนเลก และบโหลนใหญ เนองจากเกาะบโหลนเลเปนเกาะทใหญทสดในจ านวนเกาะบโหลนทงหมด จงเรยกตามขนาดของเกาะ เมอเวลานาน ๆ เขาคนรนหลงจงไดเปลยนมาเรยกชอตามภมศาสตรทตงของเกาะ เนองดวยทตงของเกาะบโหลนดอนอยไกลออกไปจากฝงมากกวาเกาะบโหลนเล สวนเกาะบโหลนเลตงอยในพนทไกลออกไปจากฝงมากกวาจงเรยก เกาะบโหลนเล แตชอเกาะบโหลนใหญและเกาะบโหลนชาวบานและคนรนหลงในชมชนกยงนยมเรยกกน

หลงจากทไดมการตงถนฐานบานเรอนเปนหลกแหลงบรเวณพนทราบของเกาะแลวผมาตงถนฐานบนเกาะนจงไดเรยกสถานะตวเองวา “ชาวเกาะ” ทงน ชนกลมแรกก คอลกหลานของโตะกาแมะห ดาโตะศรดาหวน (ดาโตะซอรดองน) ชาวมสลมทอพยพทางเรอมาจากประเทศ

1 บางค าบอกเลากลาววามาจากประเทศสงคโปร

72

อนโดนเซย2 ในชวงประมาณกอนป พ.ศ. 2452 กอนทจะสรางทอยอาศยในเกาะบโหลน โตะกาแมะหเคยไปท ามาหากนพกอาศยอยทบานบอเจดลกและบานเกาะสาหราย (เกาะโตด ) ภายหลงจากอยทเกาะสาหรายไดสกพกปรากฎวาเกดชอบพอกบภรรยาเถาแกคาขายถานฟนไม จงไดเดนทางยายไปประเทศพมาเพอหาทอยและแหลงท ามาหากนใหม ใชเวลาอยทพมาประมาณ 1 ป จงกลบมายงเกาะบโหลนเล ตงถนฐานทนนอยางถาวร ระหวางนนไดชวนคนจาก กระบ ตรง ภเกต มาตงถนฐานทเกาะบโหลนเลดวย ดวยความทโตะกาแมะหเปนผมวชาความร เชยวชาญเรองคาถาอาคม ชาวบานจงใหความนบถอใหสถานะเปนผน าของชาวเกาะบโหลน นอกจากนนแลวยงเปนผน าทางจตวญญาณทงในดานสงคมดานปกครองและประกอบพธกรรมตางๆ เปนทนบถอจากคนจ านวนมากมลกนองหลายคน มเรองเลาจากทายาทโตะกาแมะหถงการประชนวชาอาคมระหวางโตะกาแมะหและโตะฆร ทงสองเปนผมวชาความรเชยวชาญเกยวกบวชาอาคม แตในทสดวชาอาคมของโตะกาแมะหกเปนทประจกษมากกวา (บาเสด ดาโตะศรดาหวน, สมภาษณ 27 กมภาพนธ 2555)3

2 บางค าบอกเลากลาววาโตะกาแมะหเปนคนสงคโปรไดพายเรอมาพรอมกบโตะฆรและเพอนคนอนๆ ทงสองเปนเพอนเกลอกน อกบางค าบอกเลากลาววา โตะกาแมะหพายเรอมาจากอนโดนเซยเขามาท ามาหากนทเกาะบโหลนเลกอนโตะฆร ซงกอนหนานนโตะฆรไดอาศยและท ามาหากนอยทเกาะลนตา จงหวดกระบ โตะฆรเขามาอยเกาะบโหลนไดไมนานจงไดรจกกบโตะกาแมะห ทงสองเปนเพอนสนทกนและมวชาอาคมทงค (อดล ลายง , สมภาษณ 27 กมภาพนธ 2555) 3ทายาทโตะกาแมะห เลาเรองราวการส าแดงวชาอาคม ระหวางโตะกาแมะหและโตะฆรวามอยางนอย 2 แนวทางคอ เรองแรก ทงสองเปนผมวชาความรเชยวชาญเกยวกบวชาอาคม ขณะนนในชวงระยะเวลาหนง วนทลมฟาอากาศเหมาะทจะออกไปท ามาหากนจบสตวน าในทะเล โตะสาเหลม ซงเปนลกชายโตะฆรออกเรอไปหาปลากบลกนอง พรอมกบเรอของโตะฆรและลกนองอกหนงล า เรอไดแลนไปจนถงบรเวณเกาะในสง (เกาะตะมะ) โตะสาเหลมไดวางอวนลอมปลาบรเวณดานทศตะวนตก สวนโตะฆรไดวางอวนลอมปลาบรเวณหนาเกาะ สกพกโตะสาเหลมไดปลาเตมอวนแตเมอดงอวนขนมาปรากฏวาในอวนมแตใบพงกา ปลาทจบไดหายไปหมด สวนทางดานโตะฆรไดปลาเตมล าเรอ โตะสาเหลมจงออกเรอกลบบานพรอมกบน าใบพงกาทตดอวนกลบไปดวยเพอใหโตะกาแมะหด โตะกาแมะหรวาโตะสาเหลมลกชายโดนโตะฆรแกลงจงโกรธมาก จงใหโตะตหมะ ภรรยาโตะสาเหลม หงขาวเหนยวและหากลวยน าวามาหนงลก วนรงขนโตะสาเหลมเตรยมตวทจะออกเรอไปหาปลากบลกนองตามปกต โตะกาแมะหไดก าชบวาใหเอาขาวเหนยวและกลวยทเตรยมไวไปดวยและใหเรอของโตะฆรพรอมลกนองออกไปกอนสกหนงชวโมงแลวคอยตามไป พรอมทงใหสงเกตดวาเรอของโตะฆรทอดเสมอตรงไหน ใหโตะสาเหลมจอดเรอนอกบรเวณเรอของโตะฆร เรอของโตะฆรไดไปจอดทอดสมอทบรเวณเกาะสาม สวนเรอของโตะสาเหลมไดจอดอยหาง ๆ แลว จงไดวางอวนบรเวณนน พรอมกบโยนเขาเหนยวและกลวยลงไปในทะเล ทนใดนนกมบางอยางผดขนมาบางค าบอกเลากลาววาเปนปลากระโทง และไดสอสารกบโตะสาเหลมวาทเรยกมาตองการอะไร โตะสาเหลมบอกวาไมร คนทบานเปนคนใหเอาขาวเหนยวกบกลวยมาให ทนใดนนปลากระโทงกไดพงไปหาโตะฆรแทงเขาทตาดานซายบอด โตะฆรรสกปวดเปนอยางมากจงพาเรอกลบบานในขณะทปลากระโทงยงตดอยทตาไปเอาออกอกทกถงบานแลว จนเรองราวเปนทร าลอ โตะฆรจงไดรวาโตะกาแมะหกเปนผมวชาอาคม หลงจากนนจงไดยายไปอยเกาะหลเปะ เปรยบเสมอนเสอสองตวอยถ าเดยวกนไมได (อกค าบอกเลากลาววาโตะกาแมะหไดออกเรอไปเองพรอมกบเรอของโตะฆร จนถงแหลงทเหมาะส าหรบจบปลา โตะกาแมะหไดวางอวนลอมปลาจนไดปลาเตมอวน โตะฆรรเขาวาโตะกาแมะหไดปลาเปนจ านวนมากจงเอาน าทะเลมากลาวคาถาอาคม แลวสาดลงไปในทะเล เมอโตะกาแมะหดงอวนขนมาบนเรอปรากฏวาปลาทจบไดหายไปหมดมเพยงเมอกปลาทตดอยจ านวนมาก โตะกาแมะหรวาโดนโตะฆรแกลง แตกไมไดโกรธอะไร เพราะตวเองกมวชาอาคม คดในใจวาทใครทมน จงไดเอากานใบมะพราวมาเหลาใหคลายกบปกเครองบน แลวจงพงกานมะพราวลงไปในทะเล กานมะพราวทพงไปในทะเลน นกลายเปน

73

โตะฆรเปนฝายเพลยงพล าจงไดยายไปอยทเกาะหลเปะแทน แตโตะสาเหลมซงเปนลกชายของโตะฆรมลกชายชอโตะบาเสด (เดมนามสกลประมงกจ) ซงนบถอศาสนาพทธ ขณะนนครอบครวของโตะสาเหลมมารบของและท าการคากบโตะกาแมะหจนตดหน โตะกาแมะหไมมลกจงไดขอมาเปนลกเพอชดใชหน ประกอบกบพอแมโตะสาเหลมเปนผทมลกหลานมาก จงมอบโตะสาเหลมใหมาเปนลกจนเขารบอสลาม และมทายาทคนเดยวทสบเชอสายมาจนถงปจจบน คอนาย บาเสด ดาโตะศรดาหวน หลงจากนนกมคนจากพนทตาง ๆ เขามาท ามาหากนและไดแตงงานขยายครวเรอนเปนหลายครอบครวและหลายตระกล (บาเสด ดาโตะศรดาหวน ,สมภาษณ 27 กมภาพนธ 2555 ; อดล ลายง,สมภาษณ 27 กมภาพนธ 2555)

บนทกประวตของชมชนเกาะบโหลนปรากฏเรองราวของการปรบตวอกครงหนงในชวง สงครามโลกครงท 2 ชาวเกาะบโหลนมประสบการณเผชญสงครามโลกครงท 2 โดยตรง (สงครามมหาเอเชยบรพา) เนองจากเปนพนทหนงทญป นบกขนมาตงแนวรบ ในขณะนนชมชนไดตงบานเรอนอยทเกาะบโหลนเลหลายครวเรอนแลว ชาวบานบางสวนอพยพหลบหนภยขนไปปากบารา บางสวนไปตรง กระบ ภเกต จากค าบอกเลาของบาเสด ดาโตะศรดาหวน (สมภาษณ, 6 กมภาพนธ 2555) ทายาทของโตะกาแมะห ดาโตะศรดาหวน นายบาเสดขณะนนอาย ประมาณ 16 ป ปจจบนยงมชวตซงไดรวมอยในเหตการณและรวมเผชญภยสงครามโลกครงท 2

ในชวงเวลานน ชมชนบานเกาะบโหลนไดมการตงบานเรอนอยทเกาะบโหลนเลกนอยางหนาแนนแลว ชวงทญป นบกขนเกาะ ตนเหนเครองบนหลายล าบนผานมาเหมอนกบฝงนก แลวยงกระสนขนฝงปากบารา ยงจนไมรวาอะไรเปนอะไร เสยงดงสนนหวนไหว ระเบดและกระสนหลายลกไดไปตกทแหลมสนหนาหาด (ทตงของบโลเนรสอรทในปจจบน) เกาะบโหลนถกกลบไปดวยควนทงเกาะ เหตการณชลมนวนวาย ชาวบานไมทนตงตว หลายคนหวาดกลวและหายใจไมออกเนองจากควนไฟ บางกพากนหนไปอยบนเขาหลงเกาะ คนเฒาคนแกพากนหลบภยอยในบาน จนยางเขาวนท 2 ของเหตการณ ฝ นควนเรมจางลง ท าใหมองเหนเกาะบโหลนเลไดชดเจนขน ชาวบานพากนคดวาเหตทญป นทงระเบดควนลงมาเพอสกดไมใหชาวบานเกาะบโหลนตอส แตการสรบยงเกดขนเครองบนยงคงยงกระสนขนฝงปากบาราอยางตอเนอง แตโชคดทญป นไมไดยงชาวเกาะบโหลน ถาการสรบเกดขนชาวเกาะบโหลนคงไมมใครรอดชวต เพราะทงหมบานม โตะกาแมะห เพยงคนเดยวทมปนอยกระบอกเดยว

ปลากระโทงพงเขาหาโตะฆรเสยบทะลตาขางซายบอด โตะฆรจงไดรวา โตะกาแมะหกเปนผทมวชาคาถาอาคมเหมอนกน (บาเสด ดาโตะศรดาหวน, สมภาษณ 6 กมภาพนธ, 2555)

74

หลงจากนนเรอรบญป น ไดเขาประชดเกาะบโหลน ทอดเสมออยหนาเกาะ 10 กวาล า (บรเวณชายหาดหนาโรงเรยนในปจจบน) กระบอกปนใหญบนเรอเตรยมพรอมทจะยงไดทกเวลา เรอเลกหลายล าน าก าลงพลขนเกาะ เมอทหารญป นขนเกาะไดไมนานกตดทางมะพราวมากองไวแลวจดไฟเผา จากนนไดหกกงไมใบไมมาเพอลอใหแพะทชาวบานเลยงไวไปกน เมอแพะมากนจงจบโยนเขากองไฟทละตวๆเพอเผาเปนอาหาร โตะกาแมะหเหนเขาจงโกรธมาก เพราะเปนแพะหลายตวทโตะกาแมะหเลยงไว จงคดจะยงทหารญป น แตโตะสาเหลมไดหามไวทนเพราะเกรงวาชาวบานจะถกสงหารทงหมบาน ดงนน ในชวงเยน หนมสาวในหมบานจงพากนเขาปาขนเขาเพอเขาเวรยามยงจดตาง ๆ เชน บรเวณแพนแซนรสอรท และ บรเวณววพอยตรสอรทในปจจบน พวกทเขาเวรถกยงกด ปวดแสบปวดรอนกนอยางมาก เวลาจะจดไฟสบยาสบกตองเอาโองดนเหนยวใบเลกมาจอไวทปากแลวจดไฟยาสบและพนควนลงไปในโองเพอปองกนไมใหทหารญป นเหนแสงไฟและคดวาชาวบานรวมตวกนเพอตอส พวกผชายและคนหนมสาวไดเขาเวรยามกนอยางตอเนองตลอดระยะเวลาทญป นเขาประชดเกาะ ชวงนนแพะหลายรอยตวของชาวบานถกทหารญป นจบกนจนเกอบหมดหมบาน แมกระทงลกมะพราวเมอทหารญป นจะกนน ามะพราวกจะยงในขณะทยงอยบนตนจนเปนรแลวเอาปากไปรองรบเพอดมน า

เหตการณยางเขาสวนท 8 กองทพญป นยงคงตงคายอยทเกาะบโหลนเล จนกระทงมเรอจากไทรบร4 ผานเขามาและประกาศวาสหรฐอเมรกาไดทงระเบดนวเคลยรทเมองนางาซากและฮโรชมาท าใหญป นแพสงครามแลว ใหทหารญป นถอนก าลงทหารออกจากประเทศไทยภายใน 24 ชวโมง หลงจากนนรงเชากองทพญป นกไดถอนก าลงออกจากเกาะบโหลนเลจนหมด ทงไวเพยงทนระเบดใตน าทวางไวรอบ ๆ เกาะเปนจ านวนมาก ชาวบานบางสวนทหนภยขนไปอยในปา บนเขากไดพากนกลบบาน แตกยงไมไววางใจในสถานการณเพราะเหตการณยงไมเขาสภาวะปกต มเครองบนบนวนไปมาอยตลอดเวลา ชาวบานยงรสกกลวและหวาดระแวง ยงไมสามารถด าเนนวถชวตไดตามปกต

กระนนชวตของชาวบานชมชนเกาะบโหลนกยงไมกลบสสภาวะปกต เนองจากทหารสหรฐกเปนอกกลมทเขามาควบคมสถานการณในประเทศไทยขณะนน การเดนเรอเพอน าปลาออกไปขายยงไมสามารถท าไดตามปกต เรอส าเภาทน าโดยโตะกาแมะหถกขดขวางดวยศพขนอด ลอยอยเตมทะเลสงกลนเหมนคาวไปทว นอกจากน เรอสนคาและขาวสารของพอคา (เชนเรอเปดล าใหญของเถาแกยนจากจงหวดตรง) ยงตองเผชญกบการตรวจตราเขมงวดและการเขาจบกมโดยทพเรอด าน าของสหรฐอเมรกาทไดเขามาตดทนระเบดใตน าบรเวณรอบดวยสาเหตทยงอยใน

4 บางกบอกวาเปนเรอของรฐบาลไทย

75

ภาวะสงครามเหตการณยงไมเขาสภาวะปกต เกรงวาจะขนถายสนคาไปสงใหญป นจงเกดเหตยงเรอสนคาเสยหายทงล าบอยครง ยงไปกวานน แมวาทหารอเมรกาตดทนระเบดใตน าจนหมดไปแลว แตกยงมระเบดจ านวนหนงลอยขนมาเหนอผวน า บางลกไดลอยไปทเกาะตะรเตา บางลกลอยไประเบดทเกาะหนงาม (ชาวบานเชอวาจดทระเบดถกฝงไว หรอเกดระเบดขนเปนสาเหตใหปลกตนไมใหญไมงอกงามจนปจจบน) ในบางคราว โตะกาแมะหกท าหนาทชวยทหารทมาจากจงหวดสงขลาเพอก ระเบดดวย หลงจากนน เหตการณไดเขาสภาวะปกต ชาวบานกไดใชชวตอยางปกต บางสวนทอพยพหลบหนภย ขนปากบารา ตรง กระบ ภเกต กไดตงรกรากอยางถาวรทนนบางสวนกไดกลบมาทเกาะ

หลงสนสดสงครามโลกครงท 2 ชาวบานเกาะบโหลนบางสวนทอพยพหนภยทยอยกนยายกลบมายงเกาะบโหลนเลอกครง บางสวนกไปตงถนฐาน แถวปากบารา กระบ ตรง ภเกต ในชวงนมคนจากปากบารา เขามาตงถนฐานและบกเบกขยายพนทท ากนในเกาะบโหลนเล ตระกลทเขามาในชวงนคอ "ตระกล องศารา" โดยม "นายจ ารญ องศารา" เปนผบกเบกเขามาจบจองพนทท ากน และเปนผทมบทบาทส าคญในการเรมพฒนาเกาะบโหลนจนไดรบการคดเลอกแตงตงใหเปนผใหญบานคนท 4 (อาบเดน ดาโตะศรดาหวน, สมภาษณ 20 ธนวาคม 2555 ) หลงจากน น ในชวงเวลาของนโยบายการพฒนาทวทกภมภาคของประเทศ ไดเรมมการกอตง รสอรทขนเปนรายแรกของเกาะบโหลน5 โดยบงพงศเปนผรเรมธรกจรสอรทเปนรายแรกในเกาะ (บโลเนในปจจบน) ซงในขณะนนมอาคารเพยง 2-3 หลง ไมมไฟฟา ใชตะเกยงและไฟจากไมฟน และรายท 2 คอ บโหลนฮลรสอรท ทกอตงมา 20 กวาป ปจจบนเกาะบโหลนมรสอรททงสน 11 ราย โดยเจาของสวนใหญจะไมใชคนดงเดมในเกาะบโหลน (ไชยา หาญทะเล, สมภาษณ 10 มกราคม 2555 ) ประมาณป พ.ศ. 2530 มการรเรมบกเบกกอตงมสยดหลงแรก ทเกาะบโหลนดอน โดยนายหมาด ยาด า หลงจากนนประชาชนจากเกาะบโหลนเลและพนทใกลเคยงหลายครอบครวเรมยายมายงเกาะบโหลนดอน เพราะเหนวาเปนพนทราบตดชายฝงมความเหมาะสมทจะกอตงบานเรอนทพกอาศยและท าการประมง ซงสะดวกตอการพกอาศยและประกอบอาชพ มากกวาเกาะบโหลนเลทพนทสวนใหญจะเปนเนน และไดมการปลกปาตนสนและมะพราวรอบ ๆ เกาะหลายรอยตน เพอเปนแนวก าบงคลนลมและใชประโยชนอนๆ (อดล ลายง , สมภาษณ10 กมภาพนธ 2555 )

ป พ.ศ. 2534 เกดพายคลนลมแรงซดเขาหมบานสรางความเสยหายใหแกชาวบานอยางหนก คลนไดซดปาสนหลายรอยตนบรเวณชายหาดโคนลมจมไปกบน าทะเลจนหมด ชายหาด

5 จากการสอบถามปทเรมกอตงไมเปนทแนชด แตอยทประมาณ 20 กวาปจนถงปจจบน

76

ถกกดเซาะไปหลายเมตร เรอทจอดอยรมฝงแตกไปหลายล า บานเรอนชาวบานเสยหายหลายหลง ท าใหชาวบานไดรบความเดอดรอนอยางหนก (นรนดร ตงสงา, สมภาษณ 6 กมภาพนธ 2555 )

ป พ.ศ. 2547 ชมชนมสลมเกาะบโหลนไดรบผลกระทบจากคลนยกษสนาม ซงเปนชวงเวลาเดยวกนทเกอบทกจงหวดฝงทะเลอนดามนไดรบผลกระทบจากคลนดงกลาว สรางความเสยหายเกดขนอยางใหญหลวง ในสวนของชมชนมสลมเกาะบโหลนถกคลนสนามพดถลมเขามาบนเกาะสงประมาณ 50 เซนตเมตร ชาวบานตางวงหนอพยพขนบนเขาหลงเกาะ พรอมกบหอบขาวสารและของใชทจ าเปนไปคางแรมบนเขาอย 1 คน ภายหลงเหตการณสงบ จงไดลงไปตรวจสอบความเสยหายปรากฏวาบานเรอนหลายหลงพง เรอประมงแตกเสยหายหลายล า จากนนไดมมลนธจากประเทศฟลปปนสเขามาชวยเหลอเบองตน โดยการสนบสนนอปกรณท าการประมงใหแกชาวบานและสรางอาคารใหมใหโรงเรยน 1 หลง (หมาดโหรบ บากาก, สมภาษณ 7 กมภาพนธ 2555)

4.1.2 ลกษณะภมประเทศและการตงบานเรอน เกาะบโหลน ต งอยในทะเลฝงอนดามน มหาสมทรอนเดย อยในเขตอทยานแหงชาตหมเกาะเภตรา หางจากทาเทยบเรอปากบารา ต าบลปากน า อ าเภอละง จงหวดสตล ประมาณ 22 กโลเมตร ประกอบดวยเกาะตางๆ ในบรเวณใกลเคยงทงหมด 8 เกาะ มประชากรอาศยอย 2 เกาะ คอ เกาะบโหลนดอน และเกาะบโหลนเล มลกษณะภมประเทศเปนเกาะหนปนทมความลาดชน ภมประเทศมทราบเพยงเลกนอยบรเวณหบเขาและชายหาดซงเปนทเหมาะสมส าหรบการตงบานเรอน การตงบานเรอนจะกระจายตวอยตามอาว เนนเขาและชายหาด เพอใหสะดวกตอการประกอบอาชพประมง สมยกอนนยมสรางบานยกพนสงพอประมาณ ตวเรอนเดยว เปนบานทสรางแบบงาย ๆ ดวยวสดทหาไดภายในเกาะ เชน ไมไผและไมชนดตาง ๆ หลงคาท ามาจากทางมะพราวทมาเยบตดกน ปจจบนบานเรอนหลายหลงไดเปลยนมาสรางเปนรปทรงใหญและโครงสรางทแขงแรงขนเนองจากระยะหลงยคสมยไดมการพฒนาและเปลยนแปลงคนในชมชนเกาะบโหลนมการปฏสมพนธและแตงงานกบคนภายนอกมากขน ท าใหมการแลกเปลยนวถชวตและวฒนธรรมระหวางกนมากขน แตตวบานเรอนกยงคงเปนไมและไมไผมขนาดใหญและแขงแรงมากขนกวาเดม ดวยลกษณะภมประเทศทตงอยในทะเลประกอบกบระบบเศรษฐกจการทองเทยวจากภายนอกยงไมกระจายมาทเกาะบโหลนมากนก จงยงคงมธรรมชาตทสมบรณและโดดเดนไมแพหมเกาะอน ๆ บรเวณหนาเกาะมทวสนขนรมหาดทรายขาวเปนแนวยาวเสมอนเปนแนวก าแพงปองกนภยทางดาน

77

เหนอและดานใต สามารถก าบงลมไดดมทงชาวประมงเรอเลก (ประมงพนบาน) และเรอพาณชย มาอาศยจอดเรอและหาปลามไดขาด มสตวปาหายากทยงคงหลงเหลอใหเหนอย เชน นกเงอก 2 ชนด คอ นกแกก นกกาฮง นกประจ าถนของเกาะ 3 ชนด คอ นกชาปใหน นกลมพขาวและคางคาวแมไก โดยเฉพาะนกชาปไหนเปนสตวปาทใกลสญพนธ รวมทงสตวปาและนกชนดตาง ๆ เชน ตะกวด แยทราย งเหลอม นกเหยยว ทมใหเหนบนเกาะบโหลน (ไชยา หาญทะเล, สมภาษณ 18 ธนวาคม 2557) ขณะทเกาะบโหลนดอนปจจบนชายหาดและปาสนไดถกลมพายพดคลนกดเซาะโคนหายหมด แตยงคงมปาไมทยงคงสมบรณ โดยเฉพาะบรเวณปาเขาทางดานทศเหนอของเกาะทสามารถท าเปนเสนทางศกษาธรรมชาต มจดชมววความสงประมาณ 300 เมตร สามารถมองเหนทวทศนได 360 องศา มองเหนเกาะแกงตาง ๆ ในอทยานแหงชาตหมเกาะเภตรา อทยานแหงชาตตะรเตา ไปจนถงจงหวดตรง มสตวปาหายากและสตวอน ๆ ใหเหนอยเปนระยะ เชน ผเสอตาลจดเรยงปกลายจด ผเสอปา ผเสอหางตง เหยยวขาว เหยยวแดง ตะกวด เปนตน (นรนดร ตงสงา, สมภาษณ 10 มกราคม 2558) 4.1.3 โครงสรางประชากรและโครงสรางการปกครอง ชมชนมสลมในหมเกาะบโหลนมครวเรอนทงสน 147 ครวเรอน ประชากรรวม 467 คนสญชาตไทย ใชภาษามลายและภาษาถนใตในการสอสาร นบถอศาสนาอสลาม 93 % พทธ 7 % จากการยายเขามาตงถนฐานเพอประกอบอาชพ(องคการบรหารสวนต าบลปากน า, 2555) ปจจบนมนายธาน สงขโรทย ปฏบตหนาทเปนผใหญบาน โดยมนายเทดศกด ลายง เปนผชวยผใหญบานอยทเกาะบโหลนดอน และนายไชยา หาญทะเล เปนผชวยผใหญบานอยทเกาะบโหลนเล มสมาชกองคการบรหารสวนต าบลทเปนคนในชมชน 2 คน คอ นายพรชย อษณย และนายนวฒน บากาก มนายนรนดร ตงสงา ท าหนาทเปนประธานอาสาสมครสาธารณสขหมบาน ชมชนไมมผน าศาสนา (อหมาม) มเพยงนายอ าหรน เหมรา และนายยโสบ จากบนฝงอาสามาท าหนาทน าละหมาดวนศกรและเฉพาะชวงเวลาทชมชนมพธกรรมส าคญทางศาสนาเทานน (นรนดร ตงสงา, สมภาษณ 10 มกราคม 2558)

78

4.1.4 สถานทส าคญ สถานบรการและลกษณะพเศษในหมบาน จากการศกษาขอมลพนฐานเกยวกบสถานทส าคญและสถานบรการ ตลอดจนโครง สรางพนฐานตาง ๆ และสขภาพอนามยของประชาชน ดงตารางท 5 ตารางท 5 แสดงสถานทส าคญ สถานบรการและลกษณะพเศษในหมบาน ล าดบ

สถานท เกาะ

บโหลนดอน เกาะ

บโหลนเล ชอสถานท

1 มสยด 1 แหง* 1 แหง มสยดบะฮรดดน* มสยดดะวะตนอสลามยะห

2 โรงเรยนสามญ 1 แหง 1 แหง โรงเรยนบานเกาะบโหลน 3 โรงเรยนฟรดอน - - 4 ศนยพฒนาเดกเลก - - 5 แหลงน า - 1 แหง หวยอาวมวง 6 บอน าหมบาน 2 แหง 5 แหง 7 ประปาหมบาน 1 แหง - 8 อางเกบน า 1 แหง - 9 หองสวมสาธารณะ 5 จด/10 หอง -

10 รานอาหาร/ขายของช า 5 แหง 6 แหง 11 รสอรท - 11 แหง ของคนดงเดมในเกาะ5 ราย

ของคนนอกพนท 6 ราย 12 ถนนทางเดนในหมบาน 1 สาย* 2 สาย ถนนทางเดนปดวยอฐซแพค

1 สาย ยาว 200 เมตร กวาง 1 เมตร* ถนนทางเดนปดวยอฐซแพค 1 สาย ยาว 330 x1.5 เมตร ถนนทางเดนคอนกรตหนใหญยาแนว 1 สาย ยาว700x1.5 เมตร

79

ตารางท 5 (ตอ)

ล าดบ

สถานท เกาะ บโหลนดอน

เกาะ บโหลนเล

ชอสถานท

13

พาหนะในหมบาน

เรอเครองหางยาว 42 ล า 15 ล า* เฉพาะของชาวบาน* รถจกรยานยนต - 9 คน

14 โทรศพทสาธารณะ - 2 เครอง 15 หอเตอนภยสนาม 1 แหง -

16 ดานการศกษา

มธยมศกษาตอนตน หรอเทยบเทา

ไมแนชด ไมแนชด

ปวช.หรอเทยบเทา 1 คน - อนปรญญา(ปวส.)

หรอเทยบเทา 2 คน -

ปรญญาตรหรเทยบเทา - - สงกวาปรญญาตร - -

17 สขภาพอนามย ในหมบานมคนพการ พการทางสตปญญา 2 คน - พการทางจต 3 คน - พการทางกาย 1 คน - ความดน 45 คน 20 คน เบาหวาน 9 คน 10 คน โรคน าหนบ 3 คน -

ขอมลเมอ : กมภาพนธ 2556

80

4.1.5 การประกอบอาชพรายไดและหนสน ชมชนเกาะบโหลนประชาชนประกอบอาชพประมงพนบาน (ประมงชายฝง) เปนหลกประมาณ 93% (เทดศกด ลายง, สมภาษณ25 มนาคม 2555 ) รองลงมาคอรบจางและบรการนกทองเทยวในชวงฤดกาลตาง ๆ และอาชพอน ๆ ทพอยงชพครอบครว เชน รบจางทวไป และขายของช า ในดานรบจางและการบรการนกทองเทยว จะท ากนในชวงฤดเปดการทองเทยวหรอเปดอาว ตงแตชวง เดอนพฤศจกายน - กลางเดอนเมษายนโดยรบจางและบรการนกทองเทยวอยทเกาะบโหลนเล และเกาะหลเปะ สวนใหญมรายไดเพยงพอตอคาใชจายหรอบางครงไมเพยงพอตอคาใชจาย (เทดศกด ลายง สมภาษณ , 9 มกราคม 2555) ประชาชนทประกอบอาชพประมงรายไดสวนใหญเฉลยอยทเดอนละ 8,001-12,000 บาท อาชพรบจางและบรการอยท 6,000-10,000 บาท และอาชพคาขายอยท 7,000-10,000 บาท ตอเดอน หลายครอบครวมการกยมเงน เพอน ามาเปนตนทนในการประกอบอาชพประมง เชน การซอเรอ ซอเครองมอประมง รวมทงการซอมแซมเรอและเครองมอประมงอน ๆ จงท าใหประชาชนเกอบทงหมดตดหนสนทงหนสนนอกระบบและในระบบ เชน ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร รวมทงจากนายทนแพปลาและนายทนประมง นอกจากนนแลวปญหาการขาดการจดการและอดออมทด การวางงานในกลมผหญงและคนชรา จนน าไปสการตงกลมเลนการพนนกนอยางตอเนอง

4.1.6 ศาสนา วฒนธรรมและพธกรรม

ประชาชนทเปนคนด งเดมในเกาะบโหลนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม แตไมไดเครงครดในวถปฏบตตามหลกการ ขาดหลกปฏบตในขอบงคบตามหลกการอสลาม 5 ประการ สงเกตไดจากการทไมมผมาละหมาดทมสยดเลยแมแตคนเดยว ยกเวนในชวงเวลาละหมาดอชาและมฆรบทพอจะมอยประมาณ 2-3 คน และชวงเวลาละหมาดวนศกรจะมประมาณ 20-30 คน มการออกอด ทงนเนอ เกาะบโหลนไมมผน าศาสนาทเปนคนในภายในชมชนเอง มเพยงนายอมหรน เหมรา ทอาสามาท าหนาทอหมามหรอผน าละหมาดในชวงวนศกรและในชวงทชมชนมพธกรรมส าคญทางศาสนาเทานนโดยสาเหตจากการเขามาประกอบอาชพประมงและสรางทพกชวคราว อยทเกาะบโหลน ดอน นายอมหรนเปนผมความรทางดานศาสนา ไดเหนสภาพสงคมบนเกาะดอยพฒนาในทกดานโดยเฉพาะดานศาสนา ชาวบานมการดมสรา เลนการพนน สามภรรยาทะเลาะกนบอยครง นายอมหรนจงเรมเรยกรองใหชมชนหนมาปฏบตตนใหมโดยใชหลกการทางศาสนาเขาแกไขปญหาตาง ๆ ในระยะเวลาทนายอมหรน อยทเกาะ ไดมการจดกลมเปดการเรยนการ

81

สอนอลกรอานและศาสนาใหกบเดกและผใหญ เรมมการละหมาดวนศกร และใชกฎขอบงคบทางสงคมใหชาวบานหนมาละหมาดและประกอบความด ซงกฎเกณฑมขอแมวา ถาหากชาวบานคนใดไมมาละหมาดหรอเลกดมเหลา เลนการพนน เมอจะแตงงาน หรอมคนตาย หรอกจกรรมทางศาสนาอน ๆ จะไมท าพธกรรมให การใชมาตรการลกษณะนท าใหปญหาเหลานนเรมลดลง การดมเหลา เลนการพนนเรมลดนอยลง ซงปจจบนยงมใหเหนอยบางแตถาเทยบกบในสมยนนถอวาปจจบนมนอยมาก ในสวนของเกาะบโหลนดอน ไดมนกเผยแพรศาสนาและจากประเทศพมาเขามาเปนอหมามน าการละหมาดใหอยระยะหนง มการสอนอลกรอานและสอนศาสนาเชนกน จนถงราวป พ.ศ. 2553 มนายยโสบ คนจากบานปใหญไดเขามาน าการละหมาดวนศกรใหเปนระยะ แตกไมไดอยประจ าทเกาะบโหลนเล เนองจากอายมากและสขภาพไมคอยแขงแรง ปจจบนนายยโสบยงคงแวะเวยนไปมาเพอท าหนาทดงกลาวอยเปนระยะ (ไชยา หาญทะเล, สมภาษณ 18 ธนวาคม 2557)

4.1.7 สภาพทางสงคม บทบาทและความสมพนธของแตละตระกล

จากการศกษา พบวาชมชนบานเกาะบโหลนมตนตระกลหลกของหมบานอยไมกตระกล และตอมาเกอบทกตระกลมการแตงงานเปนเครอขายระหวางกน โดยแตละตระกลจะมบทบาทในสงคมของชมชนเกาะบโหลนทคลายกน ประกอบอาชพประมงเปนหลก และเสรมดวยอาชพคาขายรบจางและธรกจสวนตว โดยในเบองตนพบวาตระกลทเรมกอตงชมชน และมบทบาทดานตาง ๆ ในชมชนเกาะบโหลนประกอบดวยตระกลตาง ๆดงน

1. ตระกลดาโตะศรดาหวน เปนตระกลแรกทเขามาบกเบกชมชน คอโตะกาแมะห ดาโตะศรดาหวน ถดมาคอโตะสาเหลม ดาโตะศรดาหวน ซงเปนบตรชาย ทงสองมบทบาทเปนผ น ามาตงแตยคแรกของชมชน เปนทงผน าทางจตวญญาณและผน าทางสงคมทไดรบการยอมรบและเชอถอจากชมชน ระยะตอมาทงสองไดรบการแตงตงด ารงต าแหนงผใหญบาน สมาชกของตระกลนในปจจบน คอ นายบาเสด ดาโตะศรดาหวน นายอาบเดน ดาโตะศรดาหวน บตรชายนายบาเสด เคยด ารงต าแหนงผใหญบานในชวงกอนป พ.ศ. 2554 พรอมกบนายซาอเดน ดาโตะศรดาหวน ผเปนนองชายทด ารงต าแหนงผชวยผใหญบานในสมยนน นอกจากนมนายอาบาเดน ดาโตะศรดาหวน นองชายอกคนซงเคยไปศกษาตอระดบอนปรญญาทวทยาลยประมงสตลแตยงไมส าเรจการศกษาเนองจากตองกลบมาชวยงานครอบครว ปจจบนไดเปนบณฑตอาสาประจ าหมบาน และก าลงจะด ารงต าแหนงผชวยผใหญบานแทนนายอสมาแอน ยาด า ทใกลจะเกษยณอาย นอกจากนนสมาชกบางคนในตระกลนน าโดยนายบาเสด ดาโตะศรดาหวน ยงเปนผรเรมกอตงศาลเจาหวพญานาคขน

82

เพอเชญชวนใหคนในเกาะมาท าการประกอบพธกรรมเพอบนบานขอสงศกดสทธอยเปนระยะ (บาเสด ดาโตะศรดาหวน,สมภาษณ 24 กมภาพนธ 2555 )

2. ตระกลยาด า ประกอบอาชพท าการประมง เปนตระกลทมบทบาทในการเปนผน าชมชนมาตงแตยคตนโดยม นายหมาด ยาด า ทเคยด ารงต าแหนงผใหญบานตอจาก โตะสาเหลม ดาโตะศรดาหวน นายหมาด มบทบาทในการรเรมผลกดนกอตงโรงเรยนบานเกาะบโหลนจนสามารถท าการเปดสอนใหแกประชาชนในเกาะได สมาชกทมบทบาทในปจจบนคอ นายอสมาแอน ยาด า ด ารงต าแหนงผชวยผใหญบานมาหลายสมย และนายอาหลดน ยาด า ทไดรบการเลอกตงใหเปนผประสานงานบานเกาะบโหลนในโครงการในพระราชด ารฯมลนธชยพฒนา (อาหมาน หาญทะเล, 24 กมภาพนธ 2555 : สมภาษณ)

3. ตระกลหาญทะเล เปนตระกลทมาจากเกาะหลเปะ แลวยายเขามาอยทเกาะบโหลนเลอยางถาวรตงแตชวงแรก ๆ ตระกลนเดมใชนามสกล เบญหมาด จากนนผชายทกคนในตระกลไดเปลยนมาใชนามสกล หาญทะเล ดวยเหตผลในอดตผทใชนามสกลนไมตองเขารบการเกณฑทหารเนองจากเปนนามสกลทไดรบพระราชทานจากสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน มความสมพนธเกยวดองกบตระกล ลายง ทเกาะบโหลนดอน ในอดตตระกลนมบทบาทส าคญในการดแลมสยดและท าหนาทเปนโตะบลา มนายอาเสบ หาญทะเล เคยด ารงต าแหนงผชวยผใหญบาน มบทบาทในชมชนคอนขางมาก นายไชยา หาญทะเล บตรชาย ด ารงต าแหนงผชวยผใหญบาน มศกดเปนนองเขยของ นายเทดศกด ลายง ปจจบนเปนผทคอนขางมฐานะดในระดบหนง เนองจากมรสอรทบงกะโลหองพกในเกาะเปนของตวเอง มบทบาทส าคญในการประสานงานและพฒนาหมบาน (ไชยยา หาญทะเล, สมภาษณ 24 กมภาพนธ 2555 )

4. ตระกลทะเลลก ประกอบอาชพประมงและรบจางทวไป นายราหมน ทะเลลก ทเคยมบทบาทในชมชนและท าหนาทสอนอลกรอานใหกบเดกในหมบาน ผทสามารถสไวโอลนประกอบการขบรองรองแงงและการละเลนตามวฒนธรรมไดเพยงคนเดยวในเกาะ เคยมโอกาสแสดงความสามารถในการสไวโอลนตอหนาพระพกตรสมเดจพระเทพฯ เมอป พ.ศ. 2552 ทเกาะหลเปะ ปจจบน นายองคาร ทะเลลก บตรเขย นายราหมน เปนคณะกรรมการอาสาสมครสาธารณธสขหมบาน (อสม.) และไดรบการคดเลอกใหเปนผประสานงานโครงการพระราชด ารฯมลนธชยพฒนา ประจ าบานเกาะบโหลนดอน และมบทบาทในการขบเคลอนชมชนอยเปนระยะ (องคาร ทะเลลก, สมภาษณ1 กมภาพนธ 2555)

5. ตระกลลายง เปนตระกลหนง ทมความเกยวดองฉนทเครอญาตกบตระกลอน ๆหลายตระกลทงในเกาะและบนฝงสมาชกในตระกลหลายคนไดแตงงานมครอบครวกบคนบนฝงม

83

การปฏสมพนธกบคนนอกพนทอยางตอเนอง จงท าใหมความคดทเปดกวางและกาวหนากวาตระกลอน ๆ ในเกาะ เคยสงบตรหลานไปศกษาตอระดบมธยมศกษาตอนปลาย 1 คน และเปนตระกลแรกทสงบตรหลานเขาศกษาตอระดบ ปวส. 1 คน และปวช.1คน จนจบ และบนฝงสมาชกในตระกลหลายคนไดแตงงานมครอบครวกบคนบนฝงมการปฏสมพนธกบคนนอกพนทอยางตอเนอง จงท าใหมความคดทเปดกวางและกาวหนากวาตระกลอน ๆ ในเกาะ เคยสงบตรหลานไปศกษาตอระดบมธยมศกษาตอนปลาย 1 คน และเปนตระกลแรกทสงบตรหลานเขาศกษาตอระดบ ปวส. 1 คน และปวช.1คน จนจบการศกษา ประกอบอาชพประมงเปนหลก รองลงมาคอคาขาย รบจางทวไป และธรกจสวนตว ท าใหมรายไดยงชพทดกวาตระกลอน ๆ เลกนอย เปนตระกลทมบทบาททางสงคมมากทสดในปจจบน สมาชกในตระกลน คอ นายเทดศกด ลายง ด ารงต าแหนงผชวยผใหญบาน นายอดล ลายง สมาชก อสม.และอดตสมาชกอบต.ปากน า นายนรนดร ตงสงา ประธาน อสม.และอาสาสมครเกษตรกร ทท างานพฒนาหมบานและชวยเหลองานตาง ๆ ของโรงเรยนมาอยางตอเนอง นายสมบต สกหลด นายชายชาญ นลเพชร และนายเจะนนท ทมมวง คนหนมจากบนฝงทชอบอานหนงสอและศกษาหาความรทไดแตงงานกบคนในตระกลน และอาสาท างานพฒนาชวยเหลอชมชนมาอยางตอเนอง นอกจากนนมสตรหลายคนในตระกลทเปนแกนน าในกลมสตร เชน นางสมจตร ลายง นางนช ลายง นางรอสนะ สกหลด ทเปน อสม.และนางสาวสภาพร ลายง ทเพงส าเรจการศกษามธยม 3 และไดรบเลอกจากโครงการพระราชด ารฯ ใหเขาฝกอบรมเกยวกบงานดานสาธารณสขเพอกลบมาปฏบตงานในหมบานระยะยาว (เทดศกด ลายง,สมภาษณ 12 กมภาพนธ 2555)

6. ตระกลอษณย ปจจบนม นายพรชย อษณย ด ารงต าแหนงสมาชกองคการบรหารสวนต าบลปากน า เปนสมยท 3 เขากบกลมตางๆ ในหมบานไดเกอบทกกลม มบทบาทส าคญในการพยายามประสานงานกบหนวยงานทองถนเขามาพฒนาหมบานในหลาย ๆ ดาน โดยเฉพาะดานโครงสรางพนฐาน ประกอบอาชพท าการประมงเปนหลก ตระกลอษณยในอดตมบทบาทในดานศาสนาอสลาม ท าหนาทดแลมสยดและรกษาเวลาในการประกอบศาสนกจประจ า นายพรชยเคยออกดะอวะฮตบลฆเปนระยะเวลา 3 เดอน และละหมาดไมเคยขาดมาเปนระยะเวลา 2 ป ซงถอเปนสงทท าไดยากมากส าหรบชมชนทขาดผน าทางศาสนาในเกาะบโหลน (พรชย อษณย, สมภาษณ 1 กมภาพนธ 2555 )

7. ตระกลประมงจต เปนตระกลทมเครอญาตไมใหญมากนก ประกอบอาชพประมงเปนหลก มถนฐานดงเดมมาจากจงหวดภเกต มบทบาทในการชวยเหลองานพฒนาชมชนบางพอสมควร (นรนดร ตงสงา, สมภาษณ25 กมภาพนธ 2555)

84

8. ตระกลองศารา เปนตระกลจากชมชนทถอวามเศรษฐกจดทสดในเกาะบโหลนทงสองเกาะประกอบอาชพท าการประมงและธรกจสวนตว มรสอรทเปนของตวเอง มความเปนพนองกบเจาของบโลเนรสอรท 1 ใน 2 ของรสอรททถอวาดทสดในเกาะบโหลนเล เปนตระกลแรกจากต าบลปากบาราทเขามาบกเบกและพฒนาชมชนภายหลงสงครามโลกครงท 2 ประมาณป พ.ศ. 2488 โดยมนายจ ารญ องศารา และนายดาหนน องศารา ด ารงคต าแหนงผใหญบานในเวลานน ปจจบนตระกลน มนายวม องศารา เปนบตรนายดาหนน ปฏบตงานเปนพนกงานบรการอยในโรงเรยนบานเกาะบโหลนมาเปนเวลานาน มบทบาทในการชวยเหลอชมชนและโรงเรยนมาอยางตอเนอง และมเครอญาตอยบนฝงในตวต าบลปากบารา นางสาว กมลทพย บญสวาง สมาชกในตระกล ทก าลงศกษา ในมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน สาขาวทยาศาสตรทวไป ป 4 ทไดยายภมล าเนาไปอยกบครอบครวในตวเมองปากบารา แตไดแวะเวยนมาเยยมญาตพนองในเกาะอยอยางตอเนอง (วม องศารา, สมภาษณ 25 กมภาพนธ 2555) 9. ตระกลเบญหมาด ดงเดมมาจากอนโดนเซย อาเจะ อพยพมาทเกาะหลเปะ และสวนหนงมาตงรกรากทเกาะบโหลน ภายหลงสมาชกบางสวนทเปนผชายไดเปลยนนามสกลเปน หาญทะเล เนองดวยเหตผลทผใชนามสกลนไมตองเขารบคดเลอกเปนทหารเกณฑ เปนตระกลทมฐานะทางเศรษฐกจดประกอบอาชพประมงและธรกจสวนตว มรสอรทเปนของตวเองคอสไลดารสอรท และไดแตงงานกบคนจากจงหวดนครศรธรรมราช นอกจากนนสมาชกในตระกลนยงมบทบาทส าคญในการพฒนาชมชน เชน นางมยร เบญหมาด นางพานดา หาญทะเล ทไดเปนสมาชก อสม.ของหมบาน (ไชยา หาญทะเล, สมภาษณ 24 กมภาพนธ 2555) 10. ตระกลบากาก ประกอบอาชพประมง มบทบาทในหมบานพอสมควร ทงนเนองจากม นายหมาดโหรบ บากาก เปนกรรมการสถานศกษาโรงเรยนบานเกาะบโหลน มบทบาทตอกลมตาง ๆ โดยเฉพาะในกลมเครอญาต ปจจบน นายนวฒน บากาก บตรชาย ไดรบการเลอกตงเปนสมาชกองคการบรการสวนต าบลปากน าเปนสมยแรกแตอยางไรกตามดวยประสบการณและวยวฒทยงนอย นายนวฒนยงไมสามารถแสดงบทบาทและหนาทไดเทาทควร และยงมภรรยา ของนายหมาดโหรบ ทไดแสดงตนวาตวเองเปนรางทรงของบรรพบรษบางเวลา นายนวฒนยงไมสามารถแสดงบทบาทและหนาทไดเทาทควร และยงมภรรยา ของนายหมาดโหรบ ทไดแสดงตนวาตวเองเปนรางทรงของบรรพบรษบางเวลาบรรพบรษจะมาเขาทรงคอยบอกใหชาวบานทราบในเรองเกยวกบอนาคตและเรองตางๆ (นรนดร ตงสงา, สมภาษณ25 กมภาพนธ 2555 )

85

4.1.8 สภาพการจดการศกษาของชมชนมสลมเกาะบโหลน ชมชนมสลมบานเกาะบโหลนมการจดการศกษาในสถาบนการศกษาของรฐตงแต

ระดบปฐมวยจนถงระดบชนมธยมศกษาปท 3 มการเรยนการสอนในรายวชาอสลามศกษาและวชาสามญอนทวไป ดวยสภาพภมศาสตรทเปนเกาะอยในทะเลหางไกลจากแผนดนใหญ ท าใหสภาพการจดการศกษาทงดานสามญและดานการศกษาอสลามแตกตางจากพนทอนๆทวไป (ทศพร พงศสวรรณ, สมภาษณ 6 สงหาคม 2555) ทงนผศกษาไดใหรายละเอยดดงตอไป

1. ความเปนมาและการรเรมการจดการศกษา

ในชวงกอนป 2515 ขณะนนประชาคมยงเขาไมถงการศกษาขนพนฐาน ยงไมมโรงเรยนระดบประถมศกษา การรบรเกยวกบชมชนบานเกาะบโหลนมนอยหรอแทบจะไมม เปนหมบานทถกทอดทงขาดการรบรจากสงคมภายนอก กระทงในป พ.ศ.2516 ประชาชนไดเขาเรยนในระดบประถมศกษาครงแรก เนองจากมการกอตงโรงเรยนขนโดยใชชอโรงเรยนบานเกาะบโหลน โดยนาย หมาด ยาด า ผใหญบานในขณะนนไดด าเนนงานโดยการประสานงานจากกองอ านวยการรกษาความปลอดภยแหงขาต จงหวดสตลและเรมกอสราง แตไมแลวเสรจ ตอมาชมรมอาสาพฒนาวทยาลยครสงขลาขณะนน โดยการน าของ อาจารยวนมหะหมดนอร มะทาและ และ นพค.สตล สรางตอจนแลวเสรจ สรางเปนอาคารเรยนชวคราว จ านวน 1 หลง 4 หองเรยน บานพกคร 1 หลง เสาธง บอน า สนามเดกเลน และสวม เปดท าการสอนครงแรก ตงแต วนท 17 พฤษภาคม 2516 โดยมนายธรรมนญ กสวงศ เปนครใหญคนแรก และมนางจ ารส กสวงศ เปนครสอน เปดสอน 2 หองเรยน มนกเรยนทงหมด 39 คน เปด ท าการสอน ณ เกาะบโหลนดอน ป พ.ศ. 2523โรงเรยนไดยายไปเปดสอนทเกาะบโหลนเล เนองดวยเหตผลบางประการซงในขณะนน นายจ ารญ องศารา ก าลงด ารงต าแหนงผใหญบาน ตอมาประชาชนบานเกาะบโหลนดอนเหนวาการยายไปเปดท าการสอนทเกาะบโหลนเลหรอเปดท าการสอนทใดทหนง ท าใหนกเรยนไมสะดวกและล าบากทจะเดนทางไปเรยน เนองจากบางครงตองนงเรอฝาคลนลมแรงท าใหนกเรยนไดรบอนตราย จนเมอป พ. .ศ 2532 โรงเรยนไดเปดท าการสอนทง 2 เกาะ (เกตถวา บญปราการ และคณะ, 2557) ปจจบนโรงเรยนบานเกาะบโหลน อยในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสตล ตงอยหมท 3 ต าบลปากน า อ าเภอละง จงหวดสตล เปนโรงเรยนประเภทกนดาร ตงอยในพนทเกาะ 2 เกาะ คอเกาะบโหลนดอนและเกาะบโหลนเล มระยะหางจากฝงประมาณ 22 กโลเมตร (นรนดร ตงสงา , สมภาษณ 8 สงหาคม 2555)

86

2. ปจจยทสงผลกระทบตอการจดการศกษา

สภาพภมศาสตรท าใหมปญหาดานการตดตอสอสารและคมนาคมกบโลกภายนอก สามารถเดนทางโดยเรอในชวงทไมมมรสมเทานน นกเรยนยงขาดแหลงเรยนรทหลากหลาย มผอ านวยการคนเดยวและครทจะตองแบงหนาทผลดเปลยนกนสอนทง 2 เกาะ ปการศกษา 2554 โรงเรยนมผอ านวยการ 1 คน คร 11 คน พนกงานบรการ 1 คน รวม 13 คน โดยแบงการสอนทเกาะบโหลนเล 6 คน เกาะบโหลนดอน 5 คน มนกเรยนทงหมด 101 คน และในปการศกษา 2555 มจ านวนนกเรยนเพมขน รวมทง 2 เกาะ จ านวน 105 คน แบงเปนเกาะบโหลนเลนกเรยนชายจ านวน 13 คน นกเรยนหญงจ านวน 18 คน รวม 31 คน และเกาะบโหลนดอน มนกเรยนชายจ านวน 38 คน นกเรยนหญงจ านวน 36 คน รวม 74 คน ปจจบนปการศกษา 2556 มครทงสน 13 คน พนกงานบรการ 1 คน แบงการสอนเปน 2 เกาะ นกเรยนทงสน 105 คน โรงเรยนยงขาดผอ านวยการสถานศกษาโดยขณะนมครจตรกร หมนสน ท าหนาทรกษาการแทนผอ านวยการ (กตตพงศ หมนเพง, สมภาษณ 5 สงหาคม 2556)

ถงแมจะมโรงเรยนทเปดท าการเรยนการสอนตงแตระดบอนบาลถงมธยมศกษาตอนตนแลวกตามแตนกเรยนและผปกครองยงไมสามารถมองเหนถงความส าคญของการศกษาเทาทควร ยงมความคดวาการเรยนสงๆกไมสามารถชวยใหคณภาพชวตของตนเองดขนกวาเดม และหลกหนไมพนเรองการท ามาหากนเพอเลยงปากทอง ดงความเหนทวา

“ ...เรยนไปท าไหร(ท าไม)มากๆแรงครเหอ เรยนไปกา(ก) ไมพนตองลงเล(ออกทะเล) ท ามาหากน บานเรามของ(กง ป ปลา) อยมากแลวไมตองออกไปไหนไกลๆ... ” (ยรหยะ หาญทะเล, สมภาษณ 5 สงหาคม 2555)

ทงนเนองดวยบรเวณรอบ ๆ เกาะบโหลนยงมทรพยากร ก ง หอย ป ปลา ทยงสามารถหาน ามาเลยงชพและสรางรายไดใหแกคนในเกาะ บรเวณชายฝงหนาเกาะ ยงมหมกมปลาใหตกใชเวลาไมนานมากนก เดก ๆ ยงสามารถตกปลาหมกน าไปขายมรายได อยางนอย 200 บาท จากการศกษาท าใหทราบถงปจจยหลายประการทเชอมโยงกนสงผลใหชาวบานเกาะบโหลนไมเหนความส าคญของการศกษาเทาทควร ดงน

1. ปจจยจากครผสอน ในหลายปทผานมา โรงเรยนยงไมสามารถสรางแรงกระตนใหเดกไดเหนความส าคญหรอหนมาสนใจการเรยนไดเทาทควร ทงนเนองมาจากวฒนธรรมการสอนของครในโรงเรยนในชวงระยะเวลาทผานมาหลายปไมไดมการพฒนาคณภาพการสอน คร

87

มกจะเรยกรองความสะดวกสบายจากตนสงกดในขณะทสงอ านวยความสะดวกภายในโรงเรยนกมพรอมอยแลว ดงค ากลาวจากประชาชนทวา

“ครเพยงแครสกวาการมาสอนทเกาะแหงนมความยากล าบาก เพราะเปนพนทหางไกลตองนงเรอขามน าขามทะเลมาสอน รสกวาตวเองเปนผ เสยสละอยางใหญหลวง ตองนอนคางอางแรมถง 5 วนกวาจะไดกลบบาน แตในความเปนจรงพวกเรามองวา ความล าบากจะมเพยงแคชวงการเดนทางไปและกลบเทานน เมอมาถงเกาะแลวกไมมอะไรตองกงวลหรอล าบากอก อยทนมบานพก โรงเรยนมน า มไฟฟาใชเพยงพอ อาหารกไมตองซอ มเงนเกบ ซงแตกตางกบชาวบานทขาดปจจยอ านวยความสะดวกเหลานน ทงยงมองวาเดกทนมพฒนาการทางการเรยนรชา ไอควไมถง และสอนไมเตมเวลา แตในทางกลบกนเดกทนสวนใหญมความตงใจและอยากจะเรยนรสงมาก แตครไมรวธการและยงไมสามารถดงศกยภาพของตวเองมาสอนเดกเหลานนใหเขาใจในบทเรยนได”

(นศร หาญทะเล, สมภาษณ 25 สงหาคม 2555)

จากสภาพดงกลาวท าใหเดกในระดบประถมศกษาหลายคนยงไมสามารถอานภาษาไทยไดคลอง ระดบมธยมศกษายงออนภาษาองกฤษยงอานและเขยนค าสน ๆ อยางงายไมได เหลานเปนความรพนฐาน ซงยงไมกลาวถงความรในระดบทยากกวา ถงแมผปกครองยงไมสามารถมองเหนความส าคญของการศกษา อยางไรกตามผปกครองสวนใหญยงไมคอยพอใจกบคณภาพการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน ซงเปนผลมาจากความเคยชนในวฒนธรรมองคกรเดม ๆ ของครทสบทอดกนมานาน ครสวนหนงไมไดมจตวญญาณทจะพฒนาการศกษาของนกเรยนในเกาะ โรงเรยนเปนเสมอนทางผานในการเลอนขนขนสต าแหนงทสง ผอ านวยการโรงเรยนทผานมาหลายรนไมไดท าหนาทอยางเตมทและดเทาทควร ไมสามารถเปนแบบอยางใหกบคร นกเรยนและชมชนไดเทาทควร เหลานคอการสะทอนโดยการศกษาขอมลจากชาวบาน

2. ปจจยจากผปกครองหรอครอบครวดงทกลาวมาแลวเบองตนวาผปกครองยงไมเหนความส าคญของการศกษา มองการศกษาเปนเรองยาก ไกลตว หรอยงมองภาพของการใชประโยชนจากการศกษาไมชด ไมมแบบอยาง ขาดแรงกระตน การประสบความส าเรจของคนในเกาะใหเหน จงมความคดวาเรยนจบสดทายกตองออกเรอหาปลาในทะเล

3. ปจจยทางดานการประกอบอาชพและเศรษฐกจของครอบครว ทการท ามาหากนของครอบครว ในชวงฤดกาลทองเทยวมบางครอบครวทออกไปท ามาหากนประกอบอาชพ

88

บนฝงหรอเกาะตาง ๆ เชน ปากบารา เกาะตะรเตา เกาะหลเปะ มความเปนหวงบตรหลานจงไดน าบตรหลานตดตามไปดวย ท าใหเดกขาดความตอเนองในการเรยน ทงนเนองจากการใหความส าคญกบเรองปากทองเปนอนดบแรก เดกบางคนไดออกไปชวยพอแมท าการประมงรอบ ๆ เกาะ ประกอบอาชพเสรมในรสอรทตาง ๆ เพอน ารายไดมาเลยงตวเองและครอบครว แตอยางไรกตาม ปการศกษา 2554 – 2555 ชมชนไดมการปรบตวและปรบความคด เหนความส าคญกบการศกษามากขนตามล าดบ เนองจากโรงเรยนมนายทศพร พงศสวรรณ ผอ านวยการโรงเรยนบานเกาะบโหลนทไดเขามาปฏบตงาน มการพฒนาการเรยนการสอน พยายามปรบความคดของคร เปล ยนแปลงวฒนธรรมองคกรเดม แตกยงไมประสบผลส าเรจ 4.1.9 ปจจยเอออ านวยทจะท าใหการจดการศกษาอสลามมประสทธภาพ การมพนทภมศาสตรทตงเปนเกาะหางไกลจากแผนดนใหญท าใหชมชนมสลมบานเกาะบโหลน จงหวดสตล ขาดการเขาถงปจจยพนฐานทส าคญในดานตางๆ ซงถอเปนขอจ ากดในการพฒนาและจดการศกษาอสลาม แตในอกดานหนงขอจ ากดบางประการกถอเปนปจจยส าคญทเอออ านวยใหการจดการศกษาอสลามมประสทธภาพ ซงประกอบดวยปจจยตางๆ ดงน 1. เปนชมชนขนาดเลก ต งบานเรอนเปนกลมใกลเคยงกน การสอสารตดตอกนภายในชมชนมความสะดวกรวดเรวและทวถง ชมชนหางไกลจากสงไรสาระมอมเมาเยาวชน เชน สถานทบนเทงเรงรมยตางๆ หางไกลจากอบายมข เดกไมคอยไดสมผสกบวถชวตแบบสงคมเมองและการแขงขน เหลานถอเปนปจจยทสงผลตอสมาธการเรยนของเดก ท าใหเดกอยากเรยนรและตงใจทจะเรยน 2. การตงอยในพนทเปนเกาะ มทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทางทะเลทสมบรณ งดงาม มวถชวตทผกพนกบธรรมชาต บรรยากาศผอนคลายเหมาะแกการเรยนการสอน

3. สถานศกษาของรฐทอยบนเกาะไดรบการบรรจใหอยในประเภทโรงเรยน กนดาร ท าใหครและโรงเรยนไดรบการสนบการในเรองอปกรณและคาครองชพเปนพเศษท าใหครมก าลงใจ ซงเปนองคประกอบหนงทจะท าใหครและโรงเรยนเปนทพงในการจดการศกษาอสลามใหคนในชมชนได “...เดกในเกาะทนมอยอยางหนงทถอวาเปนจดเดนและสงทดคอ เดกไมมวสมกบอบายมก ทรพยากรธรรมชาตกสมบรณ บรรยากาศธรรมชาตชวยขดเกลาใหเดกสดใสบรสทธ พนทมแตน าทะเล คนขางนอกจะเดนทางและน าสงไมดเขามากคอนขางยาก เดกไมคอยไดสมผสกบวถ

89

ชวตและสงคมภายนอก เหลานคอสงทมผลตอสมาธการเรยนของเดก ท าใหเดกอยากเรยนร และตงใจเรยนรวมทงโรงเรยนไดรบการบรรจอยในโรงเรยนประเภทกนดารไดรบการสนบสนนดานทรพยากรตางๆเปนพเศษท าใหเปนโอกาสดทจะน าทรพยากรตางๆเหลานนมาตอยอดเพอใหเกดการจดการศกษาอสลามขน...” (อบดลลาฮ อาด า, สมภาษณ 8 สงหาคม 2555)

4.1.10 อปสรรคและจดดอยในการจดการศกษาอสลาม การจดการศกษาในเกาะบโหลนทผานมา นบตงแตการเรมกอตงโรงเรยนของรฐบาลครงแรกจนถงปจจบน ท าใหประชาชนไดเขาถงการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน ถงแมประชาชนจะเขาถงการศกษาในระดบดงกลาว แตยงเขาไมถงการจดการศกษาอสลามมาทงนมผลมาจากอปสรรคและจดดอยตางๆ ดงน 1. ชมชนตงอยในภมศาสตรทเปนเกาะ ประชาชนมฐานะการเปนอยในระดบปานกลางถงยากจน หาเชากนค า ไมคอยเขามามบทบาทในการจดการศกษารวมกบโรงเรยน การทสภาพภมศาสตรทตงหางไกลจากแผนดนใหญท าใหนกเรยนและคนในชมชนขาดแหลงเรยนรทหลากหลาย

2. การเตบโตในดานการทองเทยวท าใหวฒนธรรมและสงคมจากภายนอกหลงไหลเขามามอทธพลตอวถชวตของคนในชมชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชน เชน การมรานขายเหลาเบยร สถานบนเทงเรงรมย วฒนธรรมและการแตงกายทไมเหมาะสมจากนกทองเทยวโดยเฉพาะนกทองเทยวชาวตางชาต ท าใหเดกเยาวชนเกดพฤตกรรมการเลยนแบบทไมเหมาะสมโดยเฉพาะเดกเยาวชนในเกาะบโหลนเล รวมถงอาจมผลกระทบตอทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมไดในอนาคต

3. ทรพยากรทางการศกษาและสาธารณปโภคขนพนฐานมไมเพยงพอ เชน ไฟฟา น าจด การบรการอนามยและสาธารณะสข โรงเรยนและชมชนมไฟฟาใชอยางเพยงพอ ขาดความสะดวกในการใชน าจด ท าใหเกดอปสรรคตอการจดการเรยนการสอน ชมชนยงเขาไมถงระบบสารสนเทศในโรงเรยนของรฐ มปญหาทางดานบคลากรเนองจากบคลากรมการโยกยายเปนประจ า ขาดผน าในต าแหนงผบรหารโรงเรยน

“...ทนขาดทรพยากรทางการศกษาและสาธษรณปโภคขนพนฐานและหลายครงคนทมาสอนทนสวนใหญจะลงมาเพอเอาต าแหนง เพราะเปนพนทเกาะอยหางไกล ขาดสงอ านวย

90

ความสะดวกหลายอยาง ไมมใครอยากอยนานๆเพราะล าบาก อยได 1 ป ก ยายสถานทสอน..” (ทศพร พงษสวรรณ, สมภาษณ 25 พฤศจกายน 2554)

4. ขาดบคลากรทางการศกษาทมความตงใจในการจดการเรยนการสอน ทงนแผนกลยทธและหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยนมความสมบรณแตไมสามารถน ามาปรบใชไดอยางมคณภาพยงไมเพยงพอทจะตอบสนองปญหาและความตองการของชมชน การแยกการเรยนการสอนออกเปน 2 เกาะ ซงถอวาเปนโรงเรยนเดยวในประเทศไทยทแยกการบรหารออกเปน 2 แหง คอเกาะบโหลน ดอน และเกาะบโหลนเล ท าใหสงผลกระทบตอการจดการเรยนการสอนในรายวชาอสลามศกษาและรายวชาอนๆ ซงถอเปนการศกษาในระบบ การเดนทางไปสอนของครเกดความยากล าบาก นกเรยนระดบ ป.1-ป.2 และ ป.3- ป.4 จ าเปนตองเรยนหองเดยวกน ครจงตองใชวธการบรณาการสอน ซงเปนเรองยากทจะใหนกเรยนสามารถเรยนไดอยางมคณภาพ ท าใหเปนปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการเรยนการสอนของคร ครขาดแรงจงใจในการปฏบตหนาทอยางเตมประสทธภาพ เชน การใชเวลาเกยวกบการพฒนากจกรรมสนทนาการมากกวาการพฒนากจกรรมเชงวชาการใหแกนกเรยน ชวงเวลาในการจดการเรยนการสอนไมเตมท เชนกรณทผปกครองไดกลาววา ทกวนจนทรครมกจะเดนทางมาถงโรงเรยนเวลาประมาณ10หรอ11โมงเชา ท าใหการเรยนการสอนตามเนอหาลาชากวาก าหนด ในบางวนเวลามกจะหมดไปกบกจกรรมสนทนาการ กจกรรมการท าขนม หรอกจกรรมอนๆ ในขณะทวนศกร จะเลกเรยนกอนก าหนด ประมาณบายโมงครงครกจะทยอยกนเดนทางขนฝงเพอไปใหทนรถโดยสารในการเดนทางกลบบาน

“เดกทนจรงๆไมไดโงอยางทครบางคนเขาใจ ตรงกนขามเดกเกอบทกคนมความตงใจและมความอยากทจะเรยนหนงสอมากๆ แตกระบวนการเรยนการสอนทนมขอจ ากด เดกป.1-ป.3, ป.4-ป.6และ ม.1-ม.3 ตองเรยนหองเดยวกนในทกวชา เดกนกเรยนมจ านวนนอยแตมอยครบทกชวงชน ท าใหการจดการเรยนการสอนเปนไปอยางล าบาก บางทเราจะไปโทษขอจ ากดตรงนเสยทงหมดกไมได เพราะบางครงครกไมไดท าหนาทอยางเตมท ยกตวอยางเชนเมอถงวนจนทรเปนวนเปดเรยนวนแรกครนงเรอมาถงโรงเรยนกเกอบเทยง พอชวงบายกไมไดสอนอก ผมเหนเอาแตใหเดกท าขนม เตนๆร าๆ เรองวชาการคงไมตองเรยนกนแลว พอวนศกรไมทนจะไดบายโมงกพากนนงเรอขนฝงกลบบานกนหมด ครเวรกไมม แลวเดกจะไดเรยนเตมทกวนกเวลาจะมความไดรยงไง เปนแบบนมานานชาวบานรสกอดอดแตกไมกลาพดอะไรมาก”

(อบย เกงด : นามสมมต ,สมภาษณ 25 กรกฎาคม 2555) 5. ขาดผรและผน าทางศาสนา ท าใหการเรยนการจดการเรยนการสอนศาสนา

ของเดกและผใหญในชมชนยงไมเกดขนไมเปนระบบและขาดการตอเนอง ซงตามหลกการศาสนา

91

อสลามการเรยนศาสนาเปนสงทจ าเปนส าหรบผทนบถอศาสนาอสลาม เพราะในแตละวนวถชวตของมสลมจะตองน าหลกการจากการเรยนมาใชในชวตประจ าวน แตปจจบนชาวบานและเดกยงไมไดรบการถายทอดสงเหลาน เนองจาก ชมชนขาดผรและขาดครเฉพาะสาขาทจะสอนใหความร

4.1.11 ความพยายามทจะศกษาตอในระดบทสงทงดานศาสนาและสามญของประชาชน ในระยะหลายปทผานมามชาวบานบางครอบครวทพยายามใหลกหลานไดเรยนหนงสอในระดบทสงขน จงไดออกไปตอยอดการศกษาจากขางนอกสามารถกลบมาสรางประโยชนใหกบชมชนไดอยางตอเนอง เชนกรณเมอประมาณ 20 กวาปทผานมามชาวบาน 5 คน ประกอบดวยนายหยน ลายง นายหาด ลายง ทเรยนจบชนป.4 ภายหลงกไดออกไปศกษาตอดานศาสนาทโรงเรยนแสงประทปวทยา จ.สตล เปนระยะเวลา 2 ป และมนางหามซะห ลายง นางสชาดา ลายง หลงจากทเรยนจบชนป.4 กไดออกไปศกษาตอ กศน.ควบคกบเรยนทางดานศาสนาจนจบม.3 จากโรงเรยนแสงประทปวทยา ทง 4 คน เปนชาวบานกลมแรกทไดออกไปศกษาตอขางนอก ปจจบนมนายหยน หาญทะเลคนเดยวทสามารถน าความรทไดกลบมาตอยอดโดยการสอนศาสนาและอลกรอานใหกบเดกในชวงกลางคน แตปจจบนเนองดวยมภาระทางครอบครวนายหยนไดหยดสอนอลกรอานชวคราว ในศาสนาอสลามการเรยนอลกรอานและศาสนาในชวงวยเดกถอเปนสงจ าเปนและส าคญมากส าหรบคนมสลม ขณะเดยวกน นางรออหนะ ซดอฮน ถอวาเปนผทมความรทางดานศาสนาในระดบหนงซงไดไปเรยนศาสนาอยทเกาะลงกาว ประเทศมาเลเซยเกอบ10 ป ปจจบน อาย 26 ป ไดกลบมาทเกาะบโหลน น าความรทไดกลบมาสอนอลกรอานและศาสนาใหกบเดกในหมบาน แตภายหลงไดหยดการสอนไปเชนกนเนองจากมภาระทางครอบครว

ในชวงประมาณ 10 ปทผานมา มนายอรณ ลายง ไดออกไปศกษาตอทวทยาลยประมงตณสลานนท จ.สงขลา จนจบระดบปวส.ปจจบนมอาชพขบรถตน าเทยวท งในและตางประเทศ นายอาบาเดน ดาโตะศรดาหวน บตรชายนายฮาบเดน ดาโตะศรดาหวน อดตผใหญบาน ทไดไปศกษาตอในระดบ ปวส.ทวทยาลยเกษตรจงหวดสตล วชาเอกการประมง สาขาเพาะเลยงสตวน า จากการทไดออกไปเหนสงคมภายนอกท าใหมประสบการณเปนทยอมรบในระดบหนงท าใหขณะนไดท าหนาทเปนผชวยผใหญบาน นอกจากนยงมนางสาวยเรยะ ลายง ทส าเรจการศกษาระดบ ปวส. วชาเอกการประมง สาขาเพาะเลยงสตวน าและไดไปศกษาตอระดบปรญญาตรภาคสมทบทมหาวทยาลยราชภฎสงขลา สาขาบรหารธรกจ แตเรยนไดเพยงแค1ปครงจงไดหยดเรยน เนองจากไมสามารถรบภาระคาใชจายได ปจจบนท าหนาทเปนบณฑตอาสาของหมบานตอจากนายอาบาเดน ดาโตะศรดาหวน นางสาวรอสนะ สกลด ทเคยออกไปศกษาตอระดบ

92

มธยมศกษาปท 4 ยงศนยการศกษานอกโรงเรยนและเรยนศาสนา ทโรงเรยนแสงประทปวทยาสตล ถงแมวาจะไมส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายแตยงไดรบการยอมรบจากชมชนใหท าหนาท อสม.หมบาน จะสงเกตไดวากลมคนหนมสาวทไดรบการตอยอดการศกษาจะไดรบการยอมรบจากประชาชนใหเขามาท าหนาทในการดแลบตรหลานและท างานพฒนาชมชนทงทางตรงและทางออม ในขณะทปจจบนความเจรญของกระแสสงคมภายนอกไดมการพฒนาและเปลยนแปลงอยอยางตอเนอง ในอนาคตชมชนเกาะบโหลนอาจจะไดรบผลกระทบจากการพฒนาทมาจากขางนอก การสรางความเขมแขงใหกบคนในชมชนในทกดานจงเปนสงจ าเปน ทงนสวนหนงจากการสรางความเขมแขงดงกลาวคอ การใหคนในชมชนเกาะบโหลนไดมโอกาสพฒนาตอยอดการศกษาไปสระดบทสงขน เชน ระดบอาชวศกษา ระดบอดมศกษา หรอการศกษาเฉพาะทาง เชน ดานศาสนา ดานทสามารถตอยอดการประกอบอาชพทนอกเหนอจากอาชพประมงเพยงอยางเดยว เพอใหกลบมาท าหนาทเปนแบบอยางทดในการพฒนาสงคมในชมชนเกาะบโหลนในอนาคตรวมกบชาวบาน โดยทชมชนจ าเปนจะตองยนหยดใหไดภายใตผลกระทบทอาจจะเกดขนในอนาคต

4.1.12 อปสรรคและจดดอยในการพฒนาชมชน ในระยะเวลาตงแตเรมแรกการบกเบกกอตงชมชนบานเกาะบโหลน ดงทกลาวมาแลวขางตนวา ตระกลแรกทเขามาบกเบกคอ ตระกลดาโตะศรดาหวน ทน าโดย โตะกาแมะห ดาโตะศรดาหวน ซงเปนผมวชาคาถาอาคม มบารมในการปกครองชมชนโดยเบดเสรจ เปนทนบถอของคนในชมชน ในชวงนประชาชน ยงอาศยอยทเกาะบโหลนเล ไปจนถงยคการปกครองของนายสาเหลม ดาโตะศรดาหวน และนายหมาด ยาด า ระยะการปกครองในชวงน ชมชนยงไมมการขดแยงและการแบงกลมขวกนมานก ภายหลงสงครามโลกครงทสอง บางสวนกไดยายไปอยทเกาะบโหลนดอน บางสวนกยายไปอาศยอยจงหวดตรง กระบ ปากบารา อยางถาวร ตอมา นายจ ารญ องศารา ซงเปนคนบนฝงไดเขามาบกเบกชมชนและเรมจบจองทดนทรกรางวางเปลาในเกาะบโหลนเล และท าการพฒนาเกาะบโหลนมาเรอย ๆ จนไดรบการแตงตงใหเปนผใหญบานตอจากนาย หมาด ยาด า ระยะนเรมมความขดแยงเกดขน เปนความขดแยงระหวางประชาชนทงสองเกาะ โดยมมลเหตมาจากการพยายามยายโรงเรยนบานเกาะบโหลน จากเดมทตงอยในเกาะบโหลน ดอนใหไปตงอยทเกาะบโหลนเล โดยการน าของนายจ ารญ องศารา ทพยายามใหชาวบานเกาะบโหลนดอนลงชอเปนหลกฐานแสดงความยนยอมใหยายทต งของโรงเรยนโดยไมไดชแจงรายละเอยดหลงจากนนโรงเรยนไดยายทตงไปอยเกาะบโหลนเลอยระยะหนง ชาวบานเกาะบโหลน ดอนทราบภายหลงจงเกดความไมพอใจ มการวพากษวจารณกนอยางหนกในกลมชาวบานเกาะบ

93

โหลนดอน เหตการณครงนน าไปสความไมเขาใจและเกดชองวางระหวางชาวบานทงสองเกาะ ตอมาไดมการพยายามหาขอยตเรองทตงโรงเรยนจากหลาย ๆ ฝายทเกยวของ จงมขอสรป โดยใหมการจดการเรยนการสอนทงสองเกาะ แตยงคงเปนโรงเรยนเดยวกน กระทงในยคทการกระจายอ านาจสทองถนทเขามามอทธพลกบคนในชมชนมากขน การเลอกตงผใหญบาน การเลอกต งสมาชกองคการบรหารสวนต าบล ในแตละสมย เรมมการแขงขนกนสง การสงผสมครรบเลอกตง ระหวางประชาชนทงสองเกาะมมาอยางตอเนอง โดยเฉพาะการเลอกตงผใหญบานเมอเดอนเมษายน พ.ศ. 2554 ทผานมา มตวแทนจากเกาะบโหลนดอนคอ นายเจะอาจ หาญทะเล และตวแทนจากเกาะบโหลนเลคอ นาย ธาน สงขโรทย ซงมประสบการณในการด ารงต าแหนงผชวยผใหญบานมาหลายสมย ดวยประสบการณของนายธาน จงไดรบการเลอกตงใหเปนผใหญบานจนถงปจจบน ท าใหชาวบานเกาะบโหลนดอนรสกวาอ านาจการจดการเรองหมบานมกจะอยทเกาะบโหลนเล หรอแมกระทงเมดเงนจากโครงการพฒนาตาง ๆ มกจะลงไปทเกาะบโหลนเล ความแตกตางทเหนไดชดคอ การพฒนาโครงสรางพนฐานและทเหนไดชดคอการพฒนาสงอ านวยความสะดวกอาคารโรงเรยนบานเกาะบโหลนทมกจะลงไปทบโหลนเลทง ๆ ทจ านวนนกเรยนนอยกวาเกาะบโหลนดอนเกอบครงหนง อยางไรกตามระยะหลงชาวบานทงสองเกาะไมคอยชอบและไมคอยใหความรวมมอกบนาธานในการพฒนาชมชนเทาทควรจะเปน ทงนดวยบคลกและนสยสวนตวและแนวคดการพฒนาทไมคอยจะลงรอยกบชาวบาน จะมเพยงกลมผชวยผใหญบานเทานนทสามารถท างานไปพรอมกบนายธาน และคอยเปนกลไกในการและเชอมโยงการพฒนาระหวางชาวบานทงสองเกาะในระยะเวลาหลายปทผานมาจนถงปจจบนชาวบานทงสองเกาะมความคดทอยากจะแยกหมบานออกจากกนเพอใหชมชนมความสะดวกในการบรหารจดการและเตมทในการพฒนาดานตาง ๆ แตยงไมสามารถท าได เกตถวา บญปราการ และคณะ, (2557) ระบวา แมวาเกาะบโหลนเลเปนชมชนบนเกาะขนาดเลกแตความขดแยงภายในยงมใหเหนอยบาง ดวยการตงบานเรอนอยางกระจายท าใหประชาชนมความปจเจกสวนบคคลสง สวนความรวมมอในการพฒนาชมชนยงมนอยถาเทยบกบเกาะบโหลนดอนขณะเดยวกนเกาะบโหลน ดอนทมการตงบานเรอนตดกนอยางหนาแนน ความเปนสงคมแหงการพงพายงมใหเหนมากกวาเกาะบโหลนเล ถงแมจะมการพงพากนทางสงคมอยบาง แตความขดแยงภายในคอนขางจะสงเชนกน ผลสบเนองมาจากโครงการพฒนาตาง ๆ ของรฐทมกจะผานมาทางกลมแกนน าทมบทบาทส าคญ เชน นายนรนดร ตงสงา ซงด ารงต าแหนงประธาน อสม.และอาสาสมครเกษตรกรหมบาน ดวยความเปนคนทมกจะตดตามขาวสารและรบรสถานการณตาง ๆ เพราะรจกคนจากบนฝงมาก ประกอบกบบานของนายนรนดร ตงอยตดกบโรงเรยนบานเกาะบโหลนซงถอเปนสถานทส าคญทมบทบาทในการตอนรบคณะหรอหนวยงาน

94

พฒนาตาง ๆ ทลงมาในเกาะ นายนรนดรมกจะเปนผทอยอนดบตน ๆ ทคอยใหการตอนรบดแลและอ านวยความสะดวกแกบคคลหรอหนวยงานทมาจากบนฝง ท าใหชาวบานสวนใหญมกจะมองวานายนรนดร ชอบเอาหนาและหวงผลประโยชนจากการกระท าดงกลาว ประกอบกบหลงจากเหตการณคลนยกษสนามพดถลมสรางความเสยหายใหกบหมบาน นายนรนดร เปนผประสานงานจนไดรบงบประมาณจากมลนธแหงหนงทมาจากประเทศฟลปปนสเพอน ามาชวยเหลอดานเครองมอประมง แตเนองจากการชวยเหลอแจกจายเครองมอประมงมหลกเกณฑใหระบถงความมากนอยทชาวบานแตละคนไดรบผลกระทบและงบประมาณมจ ากด อกทงสวนหนงตองน าไปใชในการสรางอาคารโรงเรยน ท าใหชาวบานไดรบเครองมอประมงไมทวถง จงเกดขอครหานนทาวาเอาเงนเขากระเปาและใหผลประโยชนเฉพาะพวกพองตนเอง และยงมโครงการแจกเปดและไก ทนายนรนดรมกจะถกขอครหาจากชาวบาน อยางไรกตามการเขามาของโครงการพฒนาท าใหกลมตาง ๆ พยายามทจะเขามามบทบาทในการพฒนาชมชน การแยงกนน าในการพฒนาชมชน จนน าไปสความขดแยงทางความคดและผลประโยชน โดยสวนใหญมาจากการพยายามใหตนเองมบทบาทในโครงการพฒนาตาง ๆ ทไดรบการสนบสนนจากหนวยงานรฐ

โดยแยกตามบทบาทและการพยายามทจะมบทบาทในแตละกลม สามารถแบงกลมขวออกเปน 3 กลมใหญ 7 กลมยอย คอ 1) กลมทตงบานเรอนบรเวณทศเหนอ ประกอบไปดวย 1.1 กลมนายพรชย อษณย สมาชก อบต. 3 สมย 1.2 กลมนายธรรมนตย ทะเลลก(สปารค) 1.3 กลมนายบาเสด ดาโตะศรดาหวน พอของอดตผใหญบาน กลมท 2) กลมทตงบานเรอนบรเวณกลางหมบาน ประกอบดวย 2.1 กลมนายนรนดร ตงสงา ประธาน อสม. 2.2 กลมนายเทดศกด ลายง ผชวยผใหญบาน 2.3 กลมนายอดล ลายง อดตสมาชก อบต. กลมท 3) กลมทตงบานเรอนบรเวณทศใตของเกาะ ประกอบดวย 3.1 กลมนายหมาดโรบ บากาก 3.2 กลมนาย หยาด ซดอฮน การองอยในกลมขวตาง ๆ มกจะเปนไปในลกษณะของเครอญาตพนอง ซงในแตละกลมครอญาตกจะมการรบฟงและยอมรบในบทบาทของผทมบทบาทในกลมนน ๆ อยางไรกตามกลมบคคลตวแทนทสามารถท างานรวมกนไดคอ นายอดล ลายง นายนรนดร ตงสงา นายพรชยอษณยและนายหยาด ซดองน โดยเฉพาะนายพรชย อษณย สมาชก อบต. 3 สมยทสามารถท างานและเปนตวเชอมโยงระหวางกลมบคคลตาง ๆ ไดอยางไรกตาม การแบงกลมขวออกเปนหลายกลมกเพอทจะใหค านงถงความส าคญของกลมบคคลตาง ๆ ทมบทบาทในชมชนทงนกลมบคคลตาง ๆ ลวนเปนเครองมอส าคญทจะน าไปสการพฒนาชมชนถามการมอบหมายแบงบทบาทหนาทใหตรงจด ซงการแบงกลมบคคลตาง ๆ ทกลาวมาขางตนไดมาจากขอคดเหนจากชาวบานภายในชมชนจากการสงเกต การใหความรวมมอในกจกรรม การสงเคราะหและจากปรากฏการณการปฏสมพนธระหวางกนภายในชมชน ปจจบนความเขมขนในการแบงแยกกลมขวไดลดลงมากกวาในอดต ทงนเนองจากมการพยายาม

95

พดคยและแบงบทบาทหนาทรบผดชอบในการจดกจกรรมโครงการพฒนาแตละโครงการ (ซกร หะยสาแม และคณะ, 2555)

โดยสรปแลว อปสรรคและจดดอยทสงผลกระทบตอการพฒนาชมชนมสลมบานเกาะบโหลน คอ ประชาชนไมมความสามคค ทงนเปนผลสบเนองมาจากประเดนตางๆดงน

1. การเมองภายในชมชน เชน การเลอกตงผใหญบาน การเลอกสมาชกองคการบรหารสวนต าบล เนองจากชาวบานแตละฝายตางกจะสนบสนนคนในสงกดของตนใหไดรบการคดเลอก ครนเมอเลอกตง เสรจชมชนไมไดมการเคลยรปญหาหรอจดการความขดแยงระหวางกลม 2. ผลกระทบจากกระบวนการพฒนาทมาจากโครงการของรฐและหนวยงานตางๆ ซงไมไดใชวธการการสรางการมสวนรวมใหประชาชนแตละกลมและแตละฝายเขาไมมสวนรวมในการคดการท า เปนการพฒนาทเทลงมาเฉพาะกลม ไมมการชแจงรายละเอยดในแตละโครงการ ท าใหประชนบางกลมเขาใจวา ตวแทนเหลานนไดรบผลประโยชนเปนเงนทองแตในทางกลบกนตนเองไมได ภายหลงจงไมใหความรวมมอในการพฒนาชมชน 3. ความลมเหลวจากการบรหารจดการโครงการตางๆ ของชมชนเอง ทคณะ กรรมการบรหารบางคนไมมความโปรงใส เชน โครงการเกบเงนคาน า คาบ ารงจากการชารตแบตเตอรรจากแผงเซลแสงอาทตย ทเงนคาบ ารงไดสญหายและไมสามารถตรวจสอบได ท าใหประชาชนขาดความไววางใจและไมใหความรวมมอการพฒนาชมชนดานตางๆ

96

4.2 ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ผลการวเคราะหขอมลทวไปของแบบสอบถาม ขอมลพนฐานของกลมตวอยาง ประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล จ านวนทงสน 216 คน ซงมรายละเอยดตามตารางดงน ตารางท 6 แสดงจ านวนและคารอยละเกยวกบขอมลทวไปของประชาชนในชมชนมสลมเกาะ บโหลน จงหวดสตล จ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษาสามญ ระดบการศกษาศาสนา อาชพ และรายได รายการ จ านวน (n =216) รอยละ

1. เพศ ชาย หญง

89 127

41.2 58.8

รวม 216 100

2. อาย 15 – 25 ป 26 – 35 ป 36 – 45 ป 46 – 55 ป 56 ปขนไป

44 65 56 46 5

20.4 30.1 25.9 21.3 2.3

รวม 216 100

3. ระดบการศกษาสามญ ไมไดศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย สงกวามธยมศกษาตอนปลาย

27 96 87 4 2

12.5 44.4 40.3 1.9 0.9

รวม 216 100

97

ตารางท 6 (ตอ)

รายการ จ านวน (n =216) รอยละ

4. ระดบการศกษาศาสนา ปอเนาะดงเดม อบตดาอยะฮ (ตอนตน) มตะวสสเฏาะฮ (ตอนกลาง) ษานาวยะฮ (ตอนปลาย) ไมไดศกษา

2 22 6 2 184

0.9

10.2 2.8 0.9

85.2 รวม 216 100

5. อาชพ ไมไดประกอบอาชพ ประมง รบจาง ธรกจสวนตว

44 129 20 23

20.4 59.7 9.3

10.6 รวม 216 100

6. รายไดเฉลยตอเดอน ไมมรายได ต ากวา 8000 8,001 – 12,000 12,001 – 16,000 16,001 ขนไป

53 10 129 7 17

24.5 4.6

59.7 3.2 7.9

รวม 216 100

จากตารางท 6 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ58.8 รองลงมาคอเพศชาย คดเปนรอยละ 41.2 โดยสวนใหญมอาย 26 – 35 ป คดเปนรอยละ 30.1 การศกษาสามญสวนใหญอยในระดบชนประถมศกษา คดเปนรอยละ 44.4 การศกษาศาสนาสวนใหญไมไดรบการศกษา คดเปนรอยละ 85.2 และไดรบการศกษาระดบชนซานาวยะห (ตอนปลาย)นอยทสด คดเปนรอยละ 0.9 ประกอบอาชพประมงเปนสวนใหญคดเปนรอยละ 59.7 และประชาชนสวนใหญมรายไดเฉลยตอเดอนอยท 8,001 – 12,000 บาท คดเปนรอยละ 59.7

98

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ผศกษาไดสอบถามระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล โดยไดแยกประเดนความตองการออกเปน 3 ประเดน คอ ดานการศกษาในระบบ ดานการศกษานอกระบบ และดานการศกษาตามอธยาศย ซงมรายละ เอยดดงน ตารางท 7 แสดงคาเฉลย ( x ) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของระดบความตองการตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล โดยภาพรวมและรายดาน ความตองการในการจดการศกษาอสลาม x S.D. ระดบ 1.ดานการศกษาในระบบ 4.72 .33 มากทสด 2.ดานการศกษานอกระบบ 4.20 .33 มาก 3.ดานการศกษาตามอธยาศย 3.91 .24 มาก

รวม 4.28 .22 มาก จากตารางท 7 พบวาความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล โดยภาพรวมอยในระดบมาก ซงมคาเฉลยเทากบ 4.28 เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ประชาชนมความตองจดการศกษาอสลามดานการศกษาในระบบอยในระดบมากทสด คาเฉลยเทากบ 4.72 สวนดานอนๆ มความความตองการอยในระดบมาก เรยงล าดบจากมากไปหานอยคอ ดานการศกษานอกระบบ ( x =4.20) และดานการศกษาตามอธยาศย

( x =3.91)

99

ตารางท 8 แสดงคาเฉลย( x )และคาเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.)ของระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ดานการศกษาในระบบโดยภาพรวมและรายรายขอ

ดานการศกษาในระบบ x S.D. ระดบ

1.ตองการใหมการจดการศกษาแบบโรงเรยนรฐทมการสอน วชาอสลามศกษาแบบพนฐานทวไป

4.72 .49 มากทสด

2.ตองการใหมการจดการศกษาในโรงเรยนของรฐ ทมการเรยน การสอนอสลามศกษา ในระดบชนปฐมวย

4.56 .78 มากทสด

3.ตองการใหมการจดการศกษาในโรงเรยนของรฐทม การบรณาการอสลามศกษา ในระดบชนปฐมวย

4.69 .65 มากทสด

4.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามแบบโรงเรยนรฐ ทมการสอนวชาอสลามศกษาแบบเขม

4.91 .29 มากทสด

5.ตองการใหมการจดการการศกษาอสลามแบบโรงเรยน เอกชนประเภทสามญ

4.81 .43 มากทสด

6.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามแบบโรงเรยนเอกชน ประเภทสอนศาสนา

4.72 .59 มากทสด

7.ตองการใหมการจดการศกษาแบบโรงเรยนเอกชน ประเภทสามญบรณาการอสลาม

4.63 .70 มากทสด

รวม 4.72 .33 มากทสด จากตารางท 8 พบวา ความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะโหลน จงหวดสตล ดานการศกษาในระบบโดยภาพรวมอยในระดบมากทสด ( x = 4.72) เมอพจาณาเปนรายขอพบวาระดบคาเฉลยความตองการสงสดคอ ตองการใหมการจดการศกษาอสลามแบบโรงเรยนรฐทมการสอนวชาอสลามศกษาแบบเขม ( x = 4.91 ) สวนขอทมระดบคาเฉลยความตองการนอยทสดคอ ตองการใหมการจดการศกษาในโรงเรยนของรฐทมการเรยนการสอนอสลามศกษาในระดบชนปฐมวย ( x = 4.56 )

100

ตารางท 9 แสดงคาเฉลย( x )และคาเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.)ของระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ดานการศกษานอกระบบโดยภาพรวมและรายรายขอ

ดานการศกษานอกระบบ x S.D. ระดบ

1.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามแบบ กศน. โดยมการก าหนดเวลาเรยนรวมกนระหวางนกเรยนและ ครผสอน

4.70 .63 มากทสด

2.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามโดยมโรงเรยนตาดกา 4.76 .53 มากทสด 3.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามโดยมโรงเรยน ครสมพนธ

4.70 .64 มากทสด

4.ตองการใหมการสอนแบบสถาบนการศกษาปอเนาะ 2.64 .60 ปานกลาง รวม 4.20 .33 มาก

จากตารางท 9 พบวา ความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนใน

ชมชนมสลมบานเกาะบโหลน จงหวดสตล ดานการศกษานอกระบบโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( x =4.20) เมอพจาณาเปนรายขอพบวาระดบคาเฉลยความตองการสงสดคอ ตองการใหมการจดการศกษาอสลามโดยมโรงเรยนตาดกา ( x =4.76) สวนขอทมระดบคาเฉลยความตองการนอยทสดคอ ตองการใหมการสอนแบบสถาบนการศกษาปอเนาะ ( x =2.64)

ตารางท 10 แสดงคาเฉลย ( x ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของระดบความตองการในการจดการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ดานการศกษาตามอธยาศยโดยภาพรวมและรายรายขอ

ดานการศกษาตามอธยาศย x S.D. ระดบ 1.ตองการใหมการสอนอลกรอาน ส าหรบเดก ในหมบาน 4.96 .19 มากทสด 2.ทานตองการใหมการสอนอลกรอาน ส าหรบผใหญ ในหมบาน

4.93 .33 มากทสด

3.ตองการใหมการสอนฮาฟซ (ทองจ าอลกรอาน) ส าหรบเดก ๆ ในหมบาน

4.44 .74 มาก

4.ตองการใหมการสอนกตาบทใหความรแกคน ในชมชนตามบาน

4.20 .84 มาก

101

ตารางท 10 (ตอ)

ดานการศกษาตามอธยาศย x S.D.) ระดบ

5.ตองการใหมการสอนฟรฎอน (การศกษาอสลามขน พนฐาน) ส าหรบผใหญ

4.85 .51 มากทสด

6.ตองการใหมการสอนศาสนาโดยมโตะคร หรอผมความรมาสอนทมสยด (มจลสอลมย)

4.80 .51 มากทสด

7.ตองการใหมการจดการศกษาอสลามโดยใหมโตะคร มาบรรยายในชวงเทศกาลตาง ๆ

4.52 .73 มากทสด

8.ตองการศกษาอสลามผานหนงสอตาง ๆ 3.98 .78 มาก 9.ตองการศกษาอสลามโดยใชสอจากทว จานดาวเทยม 2.58 .66 ปานกลาง 10.ตองการศกษาอสลามโดยใชระบบอนเตอรเนต 2.02 .82 ปานกลาง 11.ตองการศกษาอสลามโดยใชวทย 2.54 .73 ปานกลาง 12.ตองการศกษาอสลามโดยผานเสยงตามสาย 3.94 .83 มาก 13.ตองการศกษาอสลามโดยใชสถานทจากมมหรอศาลา/ แหลงการเรยนรในชมชน

3.85 .83 มาก

14.ตองการศกษาอสลามจากสออนๆ เชน แผนพบ 2.35 .80 นอย 15.ตองการใหมการเรยนการสอนบรณาการศาสตรอสลามท สอดคลองกบการประกอบอาชพ

4.71 .53 มากทสด

รวม 3.91 .24 มาก

จากตารางท 10 พบวา ความตองการในการจดการศกษาอสลามประชาชนใน

ชมชนมสลมหมเกาะบโหลน จงหวดสตล ดานการศกษาตามอธยาศยโดยภาพรวมอยในระดบมาก (x = 3.91) เมอพจาณาเปนรายขอพบวาระดบคาเฉลยความตองการสงสด คอ ตองการใหมการสอนอลกรอานส าหรบเดกในหมบาน ( x =4.96) สวนขอทมระดบคาเฉลยความตองการนอยทสดคอ ตองการศกษาอสลามจากสออนๆ เชน แผนพบ ( x =2.35)

102

ตอนท 2 ผลการวบรวมความตองการในการจดการการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ทเหมาะสมกบสภาพบรบทของชมชน ผวจยไดรวบรวมขอมลทเปนขอคดเหนเพมเตม จากประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ทเกยวกบสภาพบรบทของชมชนมสลมเกาะบโหลนในปจจบน มความเหมาะสมส าหรบจดการการศกษาอสลามแบบใด โดยน าขอคดเหนทคลายคลงกนมาเรยงคาความถจากมากไปหานอย ตารางท 11 ความตองการในการจดการการศกษาอสลามของประชาชนในชมชนมสลมเกาะ บโหลน จงหวดสตล ทมความเปนไปไดและเหมาะสมกบสภาพบรบทของชมชน ท รายการ ความถ 1 ตองการใหมการสอนศาสนาแบบตาดกาหรอครสมพนธใหกบเดกและเยาวชน

ในชวงวนเสารอาทตยหรอชวงเยนหลงจากเลกเรยนสามญ 27

2 ตองการใหโตะครหรอผมความรมาสอนศาสนาทมสยด(มจลสอลมย)ใหกบคนทไมมพนฐานความรทางดานศาสนาเนองจากเปนสงทจ าเปนเพราะคนวยท างานทนสวนใหญไมมพนฐานทางศาสนาเทาทควร

19

3 ตองการใหเดกไดเรยนอลกรอานโดยใหครอสลามศกษาในโรงเรยนของรฐเปนผสอนเพมเตม

17

4 ตองการใหมการสอนกตาบทใหความรแกคนในชมชนตามบาน 3 5 ตองการใหมการบรรยายศาสนาและเปดเสยงตามสายในหมบาน 1

จากตารางท 11 พบวาประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ม

การเสนอความตองการในการจดการการศกษาอสลามทมความเปนไปไดและเหมาะสมกบสภาพบรบทของชมชน ขอทมความถมากทสดคอ ตองการใหมการสอนศาสนาแบบตาดกาหรอครสมพนธใหกบเดกและเยาวชนในชวงวนเสารอาทตยหรอชวงเยนหลงจากเลกเรยนสามญ รองลงมาคอ การสอนศาสนาโดยใหโตะครหรอผมความรมาสอนทมสยด (มจลสอลมย) เนองจากประชาชนในวยท างานสวนใหญมความรพนฐานทางดานศาสนานอยหรอแทบจะไมมเลย จงเหนวาเปนสงจ าเปน สวนขอทมความถอนดบสามคอ ตองการใหเดกไดเรยนอลกรอาน โดยใหครอสลาม

103

ศกษาทมอยแลวในโรงเรยนของรฐเปนผสอนเพมเตม ทงนเนองจากเหนวาครมความรและมศกยภาพอยแลว ตารางท 12 ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ ท รายการ ความถ

1 อยากใหผมความรจากฝงมาชวยสอนศาสนาหรอวชาทเกยวของกบอสลามศกษา เพราะเมอเวลาจะประกอบพธกรรมทางศาสนากตองอาศยคนจากบนฝงมาชวย

17

2 การจดการศกษาอสลามจ าเปนตองมหนวยงานทเกยวของเขามาผลกดนใหเกดขนอยางจรงจง เชน กรรมการอสลามประจ าจงหวด โรงเรยนสามญบนเกาะ

9

3 อยากใหมสยดไดรบการจดทะเบยน เพอความสะดวกในการจดกจกรรมทางศาสนา

5

4 คนรนเกาสวนใหญมกยงอยกบการท ามาหากน จนไมคอยสนใจศาสนา อยากใหเดกเยาวชนรนหลงๆ ตระหนกถงการศกษาใหมากจะไดไมเปนเหมอนคนรนเกา

3

5 อยากใหครโรงเรยนสามญเขามามสวนรวมในการผลกดนและสอนอสลามศกษาใหเขมขนขน

2

จากตารางท 12 พบวาประชาชนในชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล ม

การเสนอขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ ขอทมความถมากทสดคอ อยากใหผมความรจากฝงมาสอนศาสนาหรอวชาทเกยวของกบอสลาม เพราะเมอเวลาจะประกอบพธกรรมทางศาสนากตองอาศยคนจากบนฝงมาชวย รองลงมาคอ การจดการศกษาอสลามจ าเปนตองมหนวยงานทเกยวของเขามาผลกดนใหเกดขนอยางจรงจง เชน กรรมการอสลามประจ าจงหวด โรงเรยนสามญบนเกาะ เปนตน

104

4.3 ประมวลแนวทางในการจดการการศกษาอสลามของชมชนมสลมเกาะบโหลน จงหวดสตล

การน าเสนอแนวทางในการจดการการศกษาอสลามของชมชนมสลมเกาะบ โหลน จงหวดสตล จ าเปนอยางยงทจะตองค านงถงบรบททางสงคม สภาพทางภมศาสตร เศรษฐกจ วฒนธรรม ศกยภาพของคนในชมชน ผศกษาไดน าผลการศกษาบรบทของชมชนและผลการศกษาความตองการในการจดการศกษาอสลามตามวตถประสงคขอท 1 และ ขอท 2 มาประกอบการวเคราะหเพอหาแนวทางในการจดการศกษาอสลาม ผศกษาไดใชวธการสมภาษณผทรงคณวฒ ซงเปนผทเคยมประสบการณในการปฏบตงานพฒนาชมชนเกาะบโหลนและเขาใจบรบทของชมชนเปนอยางด ประกอบดวย นกวชาการ นกวจย ครโรงเรยนบานเกาะบโหลน คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดสตล ผน าชมชนและเยาวชนในเกาะบโหลน บคลากรส านกงานการศกษาเอกชนจงหวดสตล ปลดอ าเภอเมองจงหวด สตล ไดแนวทางในการจดการศกษา ดงน

4.3.1. ดานการศกษาอสลามในระบบ

1. เงอนไขทส าคญตอความตองการของชมชน

ความตองการดานการศกษาอสลามในระบบของชมชนมสลมเกาะบโหลน เปนไป ตามเงอนไขของบรบททางภมศาสตรทตง เศรษฐกจ การคมนาคม สภาพภมอากาศทมความไมแนนอน รวมทงขาดการอนามยและสาธารณะสข เงอนไขทส าคญในมมมองประชาชนบนเกาะประกอบดวย 4 ประการไดแก ประการแรก ดวยลกษณะทางภมศาสตรทเปนเกาะไกลจากศนยกลางทางการสอสารและการศกษาทเชอมโยงสสงคมภายนอก ท าใหการจดการศกษาอสลามในระบบเปนไปไดยาก ประการตอมา เงอนไขทางดานการคมนาคม ดวยสภาพภมศาสตรของชมชนทตงอยกลางทะเล การเดนทางจ ากดอยเพยงแคทางเรอเทานนโดยทวไปประชาชนจะเดนทางไปมาระหวางเกาะกบแผนดนใหญโดยเรอหางยาวเทานน ซงตองใชเวลา 1-1.30 ชวโมง ถอเปนการเดนทางทคอนขางนานในระยะทาง 22 กโลเมตร ประการสดทาย สภาพภมอากาศทไมแนนอนเปลยนแปลงอยเปนประจ า อาจเสยงอนตรายตอผทเดนทางไปมาระหวางเกาะกบแผนดนใหญ และประการทส กระจายตวทางเศรษฐกจ เปนชมชนขนาดเลก ประชากรมนอยการกระจายตวของบานเรอนหรอประชากรกระจกตว รวมทงเปนแหลงทองเทยวขนาดเลกยงไมเปนทรจกและเปนทนยมของบคลทวไปเทาไหร จงสงผลตอรายไดและเศรษฐกจโดยภาพรวม ซงทงหมดถอเปนเงอนไขส าคญทไม

105

สามารถท าใหการจดการศกษาอสลามในระบบในแบบตางๆ เกดข นไดและมองในเชงเศรษฐศาสตรถอวาไมคมทนทจะลงทนใหมการจดการศกษาในระบบในแบบตาง ประชาชนสวนใหญจงมความตองการจดการศกษาอสลามในระบบแบบโรงเรยนของรฐทมการสอนอสลามศกษาแบบเขม ซงเปนการเรยนการสอนในรายวชาอสลามศกษาทมอยแลวในโรงเรยนบานเกาะบโหลน โดยมงไปทการพฒนาการจดการเรยนการสอนใหมความเขมขนมากยงขน ดงความเหนวา

“คนในเกาะบโหลนตองการทจะใหมการจดการศกษาอสลามในระบบซงเปนสงทด สวนความเปนไปไดทจะใหมการจดการศกษาในแบบตางๆนนอาจมความเปนไปไดนอย เพราะเปนชมชนขนาดเลก สภาพภมศาสตรเปนเกาะหางไกลล าบากและอนตรายในการเดนทาง สภาพภมอากาศทไมแนนอน อาจไมคมกบการลงทน รปแบบทจะสามารถจดการศกษาอสลามไดในขณะนคอ การพฒนาการจดการเรยนการสอนวชาอสลามศกษาทเปนรายวชาทมอยแลวในโรงเรยน ของรฐ ใหมความเขมขนมากขน” ทศพร พงศสวรรณ

2. ขอเสนอแนวทางการจดการศกษาอสลามดานการศกษานอกระบบ จากบรบทเงอนไขดงกลาวขางตน ท าใหสามารถประมวลขอเสนอแนวทางการจดการศกษาอสลามรปแบบการศกษานอกระบบของชมชนเกาะบโหลนไดอยางนอย 4 ขอไดแก

1. การระดมทรพยากรเงนทนเพอสนบสนนครในการสอนเสรมหรอสอนพเศษนอกเวลาเรยนปกต โดยจางครอสลามศกษาสอนพเศษใหกบเดกและประชาชนอาจจะใหคาตอบแทนเปนรายชวโมง หรอใหเงนเดอน โดยอาจจะแบงการเรยนการสอนเปนสองชวงคอ สอนชวงวนเสารอาทตยในเวลากลางวน และสอนตอนกลางคนในวนปกต อาจจะแบงการเรยนการสอนระหวางเดกและผใหญใหเปนเวลา เปนตน ดงสะทอนจากความเหนวา

“ใชโอกาสจากโรงเรยนของรฐทมอยบนเกาะ สรางการเรยนการสอนอสลามศกษาทมชวตชวาขนมา เชน จางครอสลามศกษาสอนพเศษใหกบเดกและประชาชนโดยอาจจะใหคาตอบแทนเปนรายชวโมง หรอใหเงนเดอน โดยอาจจะแบงการเรยนการสอนเปนสองชวงคอ สอนชวงวนเสารอาทตยในเวลากลางวน และสอนตอนกลางคนในวนปกต อาจจะแบงการเรยนการสอนใหกบเดกและผใหญ โดยใชโรงเรยนและมสยดเปนฐานในการจดการเรยนการสอน”

ซอหมาด ใบหมาดปนจอ

106

2. การพฒนาเทคนคการสอนของครใหสามารถสอนนกเรยนแบบคละชนไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะทกษะการอานและเขยนภาษาอาหรบของนกเรยน รวมทงใหมสอการเรยนการสอนทนาสนใจ ดงสะทอนจากความเหนวา “ครสอนอสลามศกษาจะตองพฒนานกเรยนใหมทกษะในการอาน การเขยนภาษาอาหรบใหได เพราะจะเปนสวนหนงทจะท าใหเดกสามารถอานอลกรอานไดซงจะน าไปสการตอยอดในการเรยนอสลามศกษาทลกซงขน” ปรดา โสรมย “ตองพฒนาคณภาพการเรยนการสอน ทงดานสอการเรยนการสอน การสอนเสรมนอกเหนอเวลาเรยน โดยเนนการปฏบตจรง อาจจะใหมคาตอบแทนครเมอมการสอนนอกเวลา” บาเตม หาญทะเล 3. การบรณาการและการสรางการมสวนรวมระหวาง โรงเรยน บาน(ชมชน )มสยด โดยโรงเรยนและคณะกรรมการสถานศกษาจะตองเปดโอกาสใหประชาชนหรอผปกครองไดรวมกนเสนอแนะ เสนอแนวทางอนๆทจะรวมกนพฒนา รวมทงการใชประโยชนจากมสยดใหเปนสถานทส าคญในการจดการเรยนการสอน ทงนเพอทจะท าใหนกเรยนไดคนเคยกบบรรยากาศในมสยดจนเหนวามสยดคอสวนส าคญทเกยวของกบวถปฏบตทางศาสนาและสามารถคลกคลอยกบมสยดได ดงสะทอนจากความเหนวา

“บคลการและครของโรงเรยนสามญในเกาะจะตองเปดโอกาสใหคณะกรรมการสถานศกษาและประชาชนเขาไปมสวนรวมในการแสดงความตองการและแสดงความคดเ หนในการจดการเรยนการสอนหลกสตรอสลามศกษาของโรงเรยน แตทงนทงนนโรงเรยนจะตองสรางการมสวนรวม และรบฟงน าขอเสนอแนะตางๆไปปฏบตอยางแทจรง เพราะทผานมา โรงเรยนไมไดน าไปปฏบตและปรบปรงแกไข อกทงสวนใหญมกคดวาผปกครองไมมความรไมเขาใจและสามารถชวยเหลอสนบสนนโรงเรยนได”

นศร หาญทะเล

บางสวนมขอเสนอใหใชมสยดเปนสวนหนงในการจดการเรยนการสอน ดงความ เหนวา

107

“เกาะบโหลนดอนโรงเรยนกอยตดมสยด การสรางความคนเคยเรองอสลามศกษาใหนกเรยนโดยการ ใชมสยดเปนสวนหนงในการจดการศกษาจะท าใหนกเรยนมความใกลชดกบเรองศาสนามากขน”

บอดล ทะเลลก

4. การสนบสนนใหนกเรยนไดมโอกาสในการแขงขนทกษะทางวชาอสลาม ศกษา กบโรงเรยนอนๆภายนอกเกาะ ซงจะท าใหนกเรยนมแรงกระตนทอยากจะเรยน รวมทงไดรบประสบการณและความรใหมๆจากภายนอกเพอพฒนาตวเองไดมากยงขน ดงสะทอนจากความเหนวา “ควรจดใหนกเรยนไดมโอกาสในการแสดงออกแลกเปลยนเรยนรเรองอสลามศกษาระหวางโรงเรยน หรอใหเดกนกเรยนไดมโอกาสพบปะกบผมความรทางศาสนานอกโรงเรยน เชน การทครปาไปฟงบรรยายหรองานวชาการทางอสลาม” สมจตร ลายง 4.3.2 ดานการศกษาอสลามนอกระบบ 1. เงอนไขทส าคญตอความตองการของชมชน

ความตองการดานการศกษาของชาวบานบนเกาะบโหลนเปนไปตามเงอนไขของบรบททางเศรษฐกจสงคมของชมชนบนเกาะ เงอนไขทส าคญในมมมองของประชาชนบนเกาะบโหลนอยางนอย 3 ประการไดแก ประการแรก ชมชนเกาะบโหลนแมวาเปนชมชนทมชาวบานตงรกรากเปนเวลานานแลว แตดวยลษณะทางภมศาสตรทเปนเกาะไกลจากศนยกลางทางการสอสารและการศกษาศาสนาทเชอมโยงกระแสการฟนฟอสลามทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต ชมชนเกาะบโหลนยงมวถชวตตามวถดงเดมตามบรรพบรษ ในดานการปฏบตศาสนกจยงไมไดอยบนพนฐานของความรศาสนาตามหลกวชาการทมมาตรฐานดงเชนในพนทอนๆ รวมทงดานเศรษฐกจทชาวบานยงคงรกษาวถการประกอบอาชพประมงขนาดเลก ประกอบกบการจ ากดการพฒนาเศรษฐกจอตสาหกรรมและการทองเทยวบนเกาะ ท าใหชาวบานเกาะบโหลนมความตองการใหมการจด การศกษาอสลามรปแบบการศกษานอกระบบ เพอใหหลกสตรการเรยน ระยะเวลาในการเรยนและการประเมนผลมความยดหยนสอดคลองกบสภาพและความตองการของผเรยนทเปนชาวบานทกเพศ ทกวย ทกอาชพ ประการตอมา ชมชนเกาะบโหลนยงมเงอนไขขอจ ากดดานทรพยากรส าหรบการจดการศกษาอสลามดวยตนเองแบบสมบรณ โดยเฉพาะทรพยากรบคคล คอ

108

“คร” หรอ “ผรทางศาสนา” ถอเปนเงอนไขทส าคญทสดในการจดการศกษาอสลามบนเกาะ ดงสะทอนจากความเหนของผทรงคณวฒทานหนงทวา “ชาวบานในเกาะไมมใครรและเขาใจศาสนาไดดพอทจะไปสอนคนอน จ าเปนทจะตองใหผ รจากบนฝงเปนผมาสอน อาจจะใหชาวบานทตองการใหลกหลานเรยนระดมเงนทนเพอใชเปนคาเรอและเงนเดอนเลกๆนอยใหผทเสยสละจะมาสอน” นรนดร ตงสงา

นอกจากน ยงรวมไปถงการขาดแคลนทรพยากรดานอน ทงดานเงนทนสนบสนน สงอ านวยความสะดวกในการสอน และสถานทจดการเรยนการสอน ดงสะทอนจากค ากลาวไดแก

“การทจะไดผ เสยสละมาสอนศาสนาทเกาะแหงน ยากมาก เพราะการเดนทางล าบาก มคาใชจาย บนเกาะไมมสงอ านวยความสะดวก จ าเปนทจะตองหางบประมาณจากขางนอกมาเปนเครองมอในการจดการการศกษาอสลามทน ซงจะท าใหผทมาสอนมขวญและก าลงใจทจะสอนบนเกาะแหงนและอยไดนานอยางถาวร” ชยชาญ นลเพชญ

“จ าเปนตองส ารวจทรพยากรทางการศกษา ไมวาจะเปน บคลากรผสอน ผเรยน งบประมาณ อาคารสถานทส าหรบการจดการเรยนการสอน” สรชย หาญทะเล และความเหนทวา

“ใหมการใชทรพยากรทางการศกษารวมกน ไมวาจะเปนทรพยากรดานอาคาร สถานท วสดอปกรณ สอการเรยนการสอน หรอครในกรณทไมมครขางนอกเขามาท าหนาทสอนหรออาจจะสลบปรบเปลยนไปตามความเหมาะสม” ทศพร พงศสวรรณ ประการสดทาย ชาวบานจ านวนมากสะทอนใหเหนวาการจดการศกษาอสลามบนเกาะบโหลนตองค านงถงเงอนไขของความเปนอสระ และอ านาจตามหนาท (Authority) ซงหมายถง ผทจะมาเปน “เจาภาพ” ในการรเรมและลงหลกปกฐานการศกษาศาสนาบนเกาะในระยะยาว ดงทมผสะทอนความกงวลใจเรองดงกลาววา

“อนดบแรกจะตองเรมทส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดสตล ทตอง

109

เขาไปผลกดนใหมมสยดทจดทะเบยนถกตองและมอหมาม มคณะกรรมการบรหารมสยด มทะเบยนสปรษ ใหมผ รบผดชอบ เพราะตอนนปญหาคอไมมผ รบผดชอบอยางเปนกจจะลกษณะ เมอไมมผ รบผดชอบโดยตรงกจะท าใหการขบเคลอนตดขดไมตอเนอง จะอาศยผมจตอาสาจากบนฝงไปชวยกคงไมตอเนอง เพราะอยบนเกาะระยะทางไกลและล าบากจะเกดความเหนดเหนอย” ซอหมาด ใบหมาดปนจอ

ยงไปกวานนเงอนไขเรองความเปนอสระและความมอ านาจตามหนาท(Authority) ยงถกก าหนดโดยขอบงคบของกรมอทยานแหงชาตเนองจากเกาะบโหลนตงอยในเขตอทยานแหง ชาต ตามกฏหมายไมสามารถสรางทพกอาศยทเปนนตบคลหรอจดทะเบยนเปนเจาของได เวนแตสรางเพอประโยชนสาธารณะและใชเปนทอยอาศยส าหรบคนในพนทดงเดมเทานน ท าใหชมชนประสบปญหาจากการทเกาะบโหลนไมสามารถจดทะเบยนมสยดเพอใหมสถานะเปนนตบคคลและไดรบเงนอดหนนจากรฐได เงอนไขขอจ ากดในประการสดทายนเปนสงทชาวบานชมชนเกาะบโหลนพยายามผลกดนมานานแลว แตในปจจบนชาวบานเกาะยงไมสามารถรวมตวเพอตอรองใหมสยดไดรบจดทะเบยน

2. ขอเสนอแนวทางการจดการศกษาอสลามดานการศกษานอกระบบ จากบรบทเงอนไขดงกลาวขางตน ท าใหสามารถประมวลขอเสนอแนวทางการจด การศกษาอสลามรปแบบการศกษานอกระบบของชมชนเกาะบโหลนไดอยางนอย 5 ประการไดแก 1. การผลกดนใหมสยดเปนเจาภาพ มอ านาจตามหนาทตามกฎหมายโดยไดรบเงนสนบสนนการจดการศกษาอสลามจากรฐบาล ใหเปนวาระเรงดวนทควรจะเปนยทธศาสตรระยะสนและระยะยาว ทงนผทรงคณวฒสวนใหญเหนวา การผลกดนใหมสยดไดรบการจดทะเบยนอยางถก ตองตามกฎหมายหรอหาชองทางทจะท าใหมสยดไดรบการรบรองการเปนนตบคคล เพรา tปจจบน ชมชนและมสยดตงอยในเขตอทยานแหงชาตไมสามารถจดทะเบยนไดตามกฎหมาย ถาผลกดนส าเรจมสยดกจะไดรบงบประมาณอดหนนจากรฐ ท าใหสามารถน างบประมาณมาพฒนาและจดการ เรยนการสอนอสลามศกษาในชมชนไดตามความตงใจของคนในชมชน เชนการจดการจดการเรยนการสอนแบบดาตกาหรอครสมพนธ เปนตน ดงสะทอนจากความเหนวา

“ผลกดนใหมสยดไดรบการจดทะเบยนอยางถกตองตามกฎหมาย หรอหาชองทางทจะท าใหมสยดไดรบการรบรองการเปนนตบคคล เพราะปจจบนชมชนและมสยดตงอยในเขตอทยานแหงชาตไมสามารถจดทะเบยนไดตามกฎหมาย ถาผลกดนส าเรจมสยดกจะไดรบ

110

งบประมาณ อดหนนจากรฐ ท าใหสามารถน างบประมาณมาพฒนาและจดการเรยนการสอนอสลามศกษาในชมชนไดตามความตงใจของคนในชมชน”

อมหรน เหมรา และความเหนทวา “ในการจดการเรยนการสอนนอกระบบเชน มดาตกา จะตองยนอยบนฐานของการมมสยดทจดทะเบยนอยางถกตองกอน หลงจากนนดาตกากจะมขนโดยอตโนมต ซงบคลากรครผสอนจะไดรบงบสนบสนนจากรฐบาล” อาณต หวงกหล า

2. ความคดเหนใกลเคยงกบขอเสนอแรกคอการประสานใหคณะกรรมการ อสลามประจ าจงหวดสตลเปนเจาภาพในการจดการศกษาในชมชนเกาะบโหลน เนองจากมสยดเกาะบโหลนยงมขอจ ากดดงทกลาวมาแลว ดงความเหนวา “คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดสตลเปนหนวยงานทเกยวของโดยตรงในเรองน จงควรมแผนและทศทางทชดเจนทจะท าใหประชาชนในเกาะบโหลนรและเขาถงการเรยนการสอนอสลามศกษา” สมบต สกหลก

3. การผลกดนใหฝายปกครองทองถนเปนเจาภาพในการจดการศกษานอกระบบ ตามความตองการของชมชน เนองจากเปนฝายทมอ านาจหนาท มทรพยากร มความสามารถในการประสานงานกบโรงเรยนตางๆ มความสามารถระดมทน และมอสระในการจดการภายในพนทอยางแทจรง ดงความคดเหนวา “การประสานงานและสรางความรวมมอระหวางผน าชมชนกบองคกรปกครองสวนทองถนอยางเขมขนและตอเนองจะชวยใหเกดการพฒนาการจดการศกษาอสลามนอกระบบขนได”

นวฒน บากาก

4. ใหภาคประชาสงคมในพนทเปนเจาภาพในการจดการศกษา ประกอบดวยขอเสนอใหบคลากรและครของโรงเรยนสามญบานเกาะบโหลน (รร.รฐบาล) เปนเจาภาพในการจดการศกษาศาสนาอสลามดวย ดงทมผแสดงความเหนวา

111

“บคลากรและครของโรงเรยนสามญบานเกาะบโหลน จ าเปนทจะตองเขาไปเลนและผลกดนเรองนใหเกดขนในชมชนโดยพดคยกบผปกครอง เพราะถาครไมเ รมน าทางกอน การจดการเรยนการสอนกจะไมเกดขน” สาโยด หมนหวง บางสวนมขอเสนอใหมการแตงตงคณะกรรมการรวมระหวางครโรงเรยนสามญและตวแทนชมชนในการเปนเจาภาพรวมกน ดงความเหนวา

“จดตงคณะกรรมการทมาจากครโรงเรยนสามญและตวแทนผน าชมชนเพอสรางการมสวนรวมทจะเสนอหลกเกณฑ และแนวทางตางๆทจะพฒนาการศกษาและจดการศกษานอกระบบใหเกดขน”

เทดศกด ลายง

นาสนใจวา มขอเสนอใหคณะกรรมการรวม ทกลาวขางตนท าหนาทประสานความชวยเหลอสนบสนนจากโรงเรยนบนฝงดวย กลาวคอ

“เมอมคณะกรรมการบรหารมสยดแลวกตองคยกบโรงเรยนสามญทอยบนเกาะ ประสานมายงเขตพนทการศกษาเพอขอสนบสนนครสอนอสลามศกษาเพม เพอใหมครสอนอสลามศกษาเกาะละ 1 คน” วม องศารา

5. ขอเสนอเรองการพฒนาบคลากรของเกาะบโหลนเพอเตรยมพรอมตอการตอบ สนองความตองการของชมชนรวมทงควรจดใหมกจกรรมเสรมการเรยนการสอนศาสนาไปดวย อาท “สงเสรมใหเดกและเยาวชนในเกาะบโหลนไดรบการศกษาท สงกวา ชนมธยมศกษาตอนตน โดยการผลกดนใหนกเรยนทเรยนจบ ไปเรยนตอจนจบระดบปรญญาตรและสรางความเขมแขงใหเยาวชนสามารถกลบมาสอนศาสนาใหคนในหมบานและพฒนามาหม บานในดานอนๆ ซงจะสามารถเปนแบบอยางใหเดกรนตอไปได” ซกร หะยสาแม

และความเหนวา “การสงเสรมและผลกดนการตอยอดทางการศกษาโดยการ

112

สงเสรม และผลกดนใหกบเดกบนเกาะไดเรยนจบปรญญาตรหรอเรยนสงๆ ใหโอกาสไดพบปะและเรยนรประสบการณการจากสงคมภายนอก และใหเดกมโอกาสกลบไปท างานบานตวเองกจะเปนจดเรมตนของการจดการศกษาและการพฒนาทยงยนไดตอไปในทกๆดาน ซงจะท าใหการพฒนามความยงยนกวาการทคนอนเขามา และจะตองตอยอดใหเดกเรยนเพมมากขนจ านวนหลายๆคน เดกจะไดมเพอรวมคดรวมพฒนาดานตางๆของเกาะ เขาจะไดไมโดดเดยวในการกลบมาพฒนาชมชนบานเกด” สไลมาน ยงปากน า

ขอเสนอกจกรรมเสรม ไดแก “จดคายอสลามศกษาเพอสรางแรงกระตนและแรงจงใจใหเดกและคนชมชนไดตอยอดความคดทจะพฒนาการจดการศกษาอสลามตอไปอยางยงยน โดยประสานงานกบมหาวทยาลยเพอขอนกศกษาใหมาเปนผด าเนนการ” พนจ หลงตร

โดยสรปแลว ชาวบานเกาะบโหลนสวนใหญมความตองการใหจดการศกษาอสลามแบบการศกษานอกระบบโดยการจดใหมการเรยนการสอนตาดกาหรอครสมพนธเพอตอบสนองตอความตองการ และวถชวตของผเรยน ผทรงคณวฒมความเหนวาการผลกดนใหมสยดเปนเจาภาพ มอ านาจตามหนาทตามกฎหมายโดยไดรบเงนสนบสนนการจดการศกษาอสลามจากรฐบาล ใหเปนวาระเรงดวนทควรจะเปนยทธศาสตรระยะสนและระยะยาว ซงโรงเรยนและชมชนจะตองท างานรวมกนเพอผลกดนใหเกดขน และในระยะสนจ าเปนทจะตองประสานผมจตอาสาจากบนฝงมาเปนผสอน โดยชมชนจะตองรวมเงนกนเพอเปนสนน าใจเปนคาเดนทางและคาตอบแทนเลกนอยใหผสอน ส าหรบการจดการศกษาในระยะยาวอกประการทส าคญคอจ าเปนทจะตองสงเสรมใหเดกและเยาวชนในเกาะบโหลนไดรบการศกษาทสงกวาชนมธยมศกษาตอนตน โดยการผลกดนใหนกเรยนทเรยนจบมธยมตน ไปเรยนตอจนจบระดบปรญญาตรและสรางความเขมแขงใหเยาวชนสามารถกลบมาสอนศาสนาใหคนในหมบานและพฒนามาหมบานในดานอนๆ ซงจะสามารถเปนแบบอยางใหเดกรนตอไปได

113

4.3.3 ดานการศกษาอสลามตามอธยาศย

1. เงอนไขทส าคญตอความตองการของชมชน ความตองการดานการศกษาอสลามตามอธยาศยของประชาชนบนเกาะบ

โหลนเปนไปตามเงอนไขทคลายกนและเชอมโยงกบเงอนไขดานการศกษาอสลามนอกระบบ ดงทกลาวมาแลวขางตน 2. ขอเสนอแนวทางการจดการศกษาอสลามดานการศกษาตามอธยาศย แนวทางในการจดการศกษาอสลามตามอธยาศยเปนแนวทางทผทรงคณวฒเหนวาบางขอเสนอจะสอดคลองกบแนวทางการจดการศกษาอสลามดานการศกษานอกระบบดวย บางแนวทางสามารถด าเนนการไปพรอมๆกนได ดงนนจงสามารถประมวลขอเสนอแนวทางการจดการศกษาอสลามรปแบบการศกษาตามอธยาศยของชมชนมสลมเกาะบโหลนไดอยางนอย 4 ประการไดแก

1. การผลกดนใหทกภาคสวนทเกยวของท างานขบเคลอนรวมกน เชน คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดสตล ส านกงานการศกษาเอกชน โรงเรยนบานเกาะบโหลน และหนวยงานอนๆ ทงนการสรางความรวมมอกบทกฝายใหเกดขนอยางจรงจง จะไดผลลพธทมประสทธผลมากกวาการขบเคลอนอยเพยงฝายเดยว ดงความเหนวา “จะตองใหทกภาคสวนทเกยวของท างานรวมกนอยางจรงจง เชน คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดสตล ส านกงานการศกษาเอกชน โรงเรยนสามญบนเกาะ องคการบรการสวนต าบลปากน า อ าเภอละง ชวยและผลกดนใหเกดการจดการศกษาอสลามทเปนรปธรรม เพราะเปนเพยงเกาะเลกๆ ถารวมกนกจะสามารถท าได” กตตพงษ หมนเพง 2. การใชโรงเรยนของรฐเปนเจาภาพหรอเปนกลไกหลกในการขบเคลอนและเตมเตมใหเกดการจดการศกษาขน ทงนเนองจากบคลากรของโรงเรยนเปนผทมศกยภาพมากทสดในชมชน ซงรวมไปถงการสนบสนนเรองงบประมาณบางสวน การคดสรรครอาสาทจะมาสอน ตลอดจนการท าหนาทเปนผประสานหลกในเรองตางๆทเกยวของเพอใหมการจดการศกษาเกดขน ทงนจะตองค านงถงอตลกษณของชมชนดวยเชนกน ดงความเหน

“จะตองใชโรงเรยนสามญในฐานะทเปนกลไกของรฐเตมเตมในสวนทยงขาดอย ทงนตองค านงถงอตลกษณและสอดคลองกบวถของคนในชมชน ซงนอกจากจะจดการเรยนการ

114

สอนใหคนในชมชนไดรถงหลกวชาการศาสนาขนพนฐานแลวกจะตองใหรถงอตลกษณของชมชนทเกยวของกบศาสนาดวย” ซอหมาด ใบหมาดปนจอ

“ในการจดการศกษาอสลามระดบการศกษาอสลามตามอธยาศย โรงเรยนสามญของรฐทอยบนเกาะจะตองเขาไปมสวนรวมในการจดการเรยนการสอนตามอธยาศยดวยไมมากกนอย เชน เรองงบประมาณในการจดการเรยนการสอน เรองครผสอน เรองการประสานงานเพอใหเกดการเรยนการสอน” สไลมาน ยงปากน า “ประสานกบเขตพนทการศกษาใหจดสรรบคลากรทมความรความสามารถเกยวกบศาสนาอสลามใหมาปฏบตหนาทบนเกาะซงจะตองเปนผทมความรอบรและมความกลาทจะจดการศกษาใหเกดขน” บอดล ทะเลลก 3. การสรางขวญและก าลงใจใหแกครผสอน โดยอาจใหคาตอบแทนหรอสนน าใจเลกๆนอยตามสภาพของชมชน ซงคนในชมชนอาจใชวธการเรยไรเงนแตละครอบครวตามจ านวนทตกลงกนตามความเหมาะสมเพอบรจาคแกครผมาสอน วธการดงกลาวเปนสงทชมชนสามารถท าไดและเคยปฏบตกนมาแลวในชวงเวลาหนง ดงความเหนทวา “เดกทนขาดโอกาสทจะไดรบการเรยนการสอนอลกรอานอยางตอเนอง เพราะครอาสาจากบนฝงทเคยมาสอนเกดความทอแท จงกลบขนฝง ชาวบานสองคนทเคยสอนเดกๆกตดภารกจและเกดความทอเชนเดยวกน การสรางแรงจงใจและสรางขวญก าลงใจใหผสอนจงเปนสงส าคญอยางยงทจะท าใหทนมการกลาวค าพดของอลลอฮอยางตอเนอง” ชยชาญ นลเพชญ 4. การพฒนาบคลากรในชมชนใหมศกยภาพเพอเตรยมความพรอมส าหรบการจดการศกษาในระยะยาว โดยการสนบสนนใหเดกและเยาวชนตอยอดการศกษาในระดบทสงกวามธยมศกษาตอนตน เชนระดบประกาศนยบตรวชาชพ ระดบปรญญา โดยโอกาสทกลมเหลานจะ

115

กลบมาสานตอเจตนารมณการจดการศกษาและพฒนาชมชนซงมความเปนไปไดสง การมอาสาสมครจากภายนอกมาสอนเปนวธการในระยะสนเทานน ดงขอเสนอทวา “การจดการศกษาอสลามทสามารถท าไดเฉพาะหนาคอการใหคนภายนอกทเสยสละและมใจจรงๆเขามาชวยมาสอน มาน าในทกๆดาน แตถาจะใหมความยงยนจะตองผลกดนและสงเสรมใหเดกทนไดเรยนตอสงๆจะไดมความคด มความร มเครอขาย ทจะกลบมาชวยกนพฒนาการศกษาอสลามและพฒนาดานอนๆ” ซอบร หมดหมน 5. สถานทส าหรบการจดการเรยนการการสอน ถอเปนองคประส าคญสวนหนงทจะท าใหประชาชนมจดศนยรวมในการจดการเรยนการสอน โดยการใชมสยดเปนสถานทส าหรบการสอน เนองจากเปนสถานททไมเปนทางการเปนศนยรวมทอาจสรางการเชอมโยงไปสการพฒนาดานอนๆดวย ดงขอเสนอทวา

“การจดการเรยนการสอนทมความเปนไปไดคอการจดการเรยนการสอนทมสยด ซงชาวบานจะตองก าหนดเวลาเรยนรวมกนระหวางครผสอนกบผทเรยนใหมความชดเจน” อมหรน เหมรา “มสยดคอกลไกหลกในการขบเคลอนงานพฒนาและการศกษาอสลามในทกๆดาน เมอมสยดไดรบการรบรองสถานะการจดทะเบยนอยางถกตองตามกฎหมาย กจะกลไกทจะท าใหหลายสงหลายอยางเขามา แตเมอมสยดไมไดรบการจดทะเบยนกระบวนการทจะน าไปสการพฒนากเฉยชาหยดนงอยกบท” สาโยด หมนหวง โดยสรปแลว ผทรงคณวฒสวนใหญเหนวา จะตองใชโรงเรยนสามญในฐานะทเปนกลไกของรฐเตมเตมในสวนทยงขาดอย ทงนตองค านงถงอตลกษณและสอดคลองกบวถของคนในชมชน ซงนอกจากจะจดการเรยนการสอนใหคนในชมชนไดรถงหลกวชาการศาสนาขนพนฐานแลวกจะตองใหรถงอตลกษณของชมชนทเกยวของกบศาสนาดวย ครอสลามศกษาอาจจะเปนผน าและเรมตนในกระบวนการจดการเรยนการสอน ครโรงเรยนสามญจะตองเปนแบบอยางสรางแรงจงใจและกระตนใหผทพอจะมความรพนฐานทางดานศาสนากลาทจะสอนเดกๆและคนในชมชน ซงจะชวยทดแทนการขาดผอาสาทมาจากบนฝงได ทงย งเสนอใหมการเตรยมความพรอม

116

ส าหรบการจดการศกษาทย งยนในระยะยาวคอการสงเสรมและสนบสนนใหเดกและเยาวชนเรยนตอในระดบทสงขน เชน ระดบประกาศนยบตรวชาชพ และระดบปรญญา