MAKROEKONOMSKI AGREGATI

SEMINARSKI RAD

SADRŽAJ

1. UVOD .............................................................................................2.

2. NAJVAŽNIJI MAKROEKONOMSKI AGREGATI .....................3.

2.1. Bruto domaći proizvod GDP ...........................................................3.

2.2 Nominalni i realni GDP ............................................................................ 6.

2.3. Potencijalni i stvarni GDP ............................................................. 7.

2.4. Ostali makroekonomski agregati

.....................................................10.

3. ZAKLJUČAK .................................................................................13

.

4. LITERATURA ................................................................................14

.

1

1. UVOD

Makroekonomija predstavlja pravac ekonomije koji se bavi analizom ponašanja i

kretanja ekonomskih agregata jedne zemlje. Nivo i tempo ukupne privredne

aktivnosti jedne zemlje mjeri se makroekonomskim agregatima. Vođenje ekonomije

jedne zemlje zahtjeva prethodno mjerenje makroekonomskih aktivnosti. U jednoj

privredi se u toku godine proizvede mnoštvo najrazličitijih proizvoda, trguje se

različitim vrstama robe i pružaju se najraznovrsnije usluge. Da bi se vrijednosno i

količinski obuhvatili svi ti rezultati proizvodnje makroekonomija je razvila je sistem

takozvanih makroekonomskih agregata - sistem određenih globalnih i sintetičkih

pokazatelja kojima se izražavaju osnovni sadržaji, dinamika i struktura, kao i

rezultati ekonomske aktivnosti u nekoj državi odnosno društvenoj zajednici.

Makroekonomski agregati pokazuju ukupnu ekonomsku aktivnost jedne zemlje. Cilj

makroekonomskih agregata je kvantitativno izražavanje vrijednosti društvene

proizvodnje kako bi se ona dalje mogla analizirati i razmatrati, planirati i porediti sa

rezultatima drugih privreda. Makroekonomski agregati se u makroekonomskoj

analizi značajnije počinju koristiti poslije Velike ekonomske krize.

Predmet ovog rada je upoznavanje sa najvažnijim makroekonomskim agregatima.

Cilj rada je definiranje makroekonomskih agregata i njihove uloge u

makroekonomskoj analizi.

2

2. NAJVAŽNIJI MAKROEKONOMSKI AGREGATI

Ekonomska oblast kojom se sagledava i mjeri ukupna makroekonomska aktivnost

jedne zemlje naziva se društveno računovodstvo. Društveno računovodstvo mjeri

nivo privredne aktivnosti i ukazuje na faktore koji utječu na rezultate privređivanja.

Makroekonomski agregati su veličine u kojima su zbirno izraženi rezultati i resursi

privrede jedne zemlje. Resursi su faktori proizvodnje, a rezultati su svi proizvodi i

usluge koji nastaju ekonomskom aktivnošću i upotrebom resursa i koji predstavljaju

društveni proizvod. Najvažniji makroekonomski agregati su: Bruto domaći proizvod

(GDP- Gross Domestic Product), Bruto nacionalni proizvod (GNP - Gross

National Product), Neto nacionalni proizvod (NNP - Net National Product),

Nacionalni dohodak (National Income), dohodak pojedinaca, raspoloživi

dohodak pojedinaca, diskrecioni dohodak pojedinaca.

2.1. Bruto domaći proizvod (GDP)

Bruto domaći proizvod je osnovni makroekonomski pokazatelj i

najsveobuhvatnija mjera finalnog outputa ekonomije u jednoj državi za

određeni vremenski period. Mjerenje GDP je izuzetno važno za ekonomsku

teoriju i ekonomsku politiku jer omogućava da izrazimo ekonomski rast,

konjukturne cikluse, nezaposlenost, inflaciju i sl. 1

Bruto domaći proizvod predstavlja takvu ekonomsku kategoriju kojom se mjeri

učinak društvene proizvodnje na način koji isključuje višestruko obračunavanje

predmeta rada. Praćenje kretanja BDP-a kroz određeno vremensko razdoblje mjeri se

stopom rasta BDP-a; pritom razlikujemo stopu rasta realnog GDP-a i stopu rasta

nominalnog GDP-a. Nacionalno gospodarstvo koje ostvaruje dugoročnu i stabilnu

stopu rasta realnog GDP-a i rastući standard svojih građana, ostvarilo je ekonomski

ili gospodarski rast. Stopu gospodarskog rasta valja maksimizirati, pod uvjetom da se

podiže kvaliteta razvoja, efikasnost, stabilnost i konkurentnost države. Gospodarski

1 Hodžić K.,Arnaut E., Makroekonomija skripta, Travnik 2010. , str. 26.

3

rast podrazumijeva zaposlenost, proizvodnost i učinkovitost, ostvaruje se rast

životnog standarda i općeg blagostanja, omogućuje se intenzivnije uključivanje u

međunarodnu razmjenu, usklađivanje regionalnog razvoja unutar nacionalne

ekonomije. Kako bi se u potpunosti razumjela suština bruto domaćeg proizvoda

potrebno je obratiti pažnju na nekoliko značajnih napomena: za izračunavanje GDP

se koriste tržišne cijene dobara i usluga. U obračun bruto domaćeg proizvoda ne

ulazi vrijednost takozvanih međufaznih proizvoda jer je njihova vrijednost

obračunata u vrijednosti finalnih proizvoda; tako, na primjer, u obračun bruto

društvenog proizvoda neće ući brašno (iako je brašno finalni proizvod za

proizvođača brašna) ako je ono u toku obračunske godine korišteno za proizvodnju

kruha (za pekaru brašno nije finalni proizvod već materijal); isključivanjem

međufaznih proizvoda iz obračuna bruto društvenog proizvoda izbjegava se

obračunavanje istih proizvoda dva i više puta; brašno koje je stavljeno na zalihe i nije

prodano u toku obračunske godine može se privremeno smatrati finalnom robom,

njegova vrijednost će uvećati bruto društveni proizvod, ali kada se to brašno u toku

iduće godine upotrebi za proizvodnju kruha njegova vrijednost će se prenijeti na

finalni proizvod kao dio cijene finalnog proizvoda. Obračun bruto domaćeg

proizvoda obuhvaća i robu i usluge; to znači da će prilikom korištenja kozmetičkog

tretmana u obračun bruto domaćeg proizvoda ući tržišna cijena kozmetičkih

preparata koji su u tretmanu korišteni (kao roba), ali i tržišna cijena samog tretmana

(kao usluge). Bruto domaći proizvod uključuje samo proizvode koji su proizvedeni u

toku obračunske godine. U obračun bruto domaćeg proizvoda ulaze samo dobra i

usluge koje su legalno prodate u toku godine što znači da ovaj makroekonomski

agregat ne obračunava transakcije koje su izvršene u okviru sive ekonomije, kao ni

transakcije koje nastaju iz kriminalnih aktivnosti (šverc, prodaja droge itd.). U

obračun bruto domaćeg proizvoda domaće zemlje ulaze i roba i usluge koje su na

teritoriji domaće zemlje proizvele strane kompanije odnosno strani građani, npr. rad

bosanskog radnika u Njemačkoj je dio njemačkog bruto domaćeg proizvoda (jer je

njegovim radom proizveden određeni proizvod na teritoriji Njemačke), kao što je i

rad građanina Njemačke na privremenom radu u Srbiji dio bruto domaćeg proizvoda

Bosne i Hercegovine.2

2 http://www.link-elearning.com/linkdl/elearning/jedinica.php?IDJedinice=4742

4

Bruto domaći proizvod makroekonomski agregat koji istovremeno izražava dvije

veličine - ukupan dohodak privrednih subjekata i ukupne troškove svih roba i usluga

u određenoj privredi. To znači da je ukupan dohodak uvijek jednak ukupnom trošku.

Bruto društveni proizvod se može računati:

sabiranjem svih finalnih dobara i usluga po tekućim cijenama, ili

sabiranjem dodate vrednosti (value added) svih poduzeća, ili

sabiranjem faktorskih dohodaka u svim poduzećima

Računanje bruto domaćeg proizvoda sabiranjem svih finalnih dobara i usluga

iskazuje se uključivanjem svih finalnih dobara i usluga koje potrošači kupuju.

Domaćinstva, poduzeća i država troše svoje dohodke na kupnju ovih dobara pa se

GDP dobiva sabiranjem potrošnje pojedinaca, investicija poduzeća, državnih

izdataka i neto izvoza. 3

C= osobna potrošnja

GDP=C+I+G+NX I= investicije

G=državna potrošnja

NX= neto izvoz

Osobna potošnja je sva potrošnja koju javnost neke države konzumira tokom godine.

Investicije su dodavanja zarada, opreme, i zaliha tijekom godine fondu kapitala

države. Podrazumijeva žrtvovanje tekuće potrošnje da bi se povećala buduća

potrošnja. U GDP se osim dobara i usluga uračunavaju i bruto investicije. Bruto

investicije ne uzimaju u obzir amortizaciju i zamjenu starih dobara, jer je to teško

mjeriti. Državna potrošnja su svi izdatci države na dobra i usluge. Transferna

plaćanja ne računamo jer se ona ne obavljaju u zamjenu za robu ili usluge. Poreze

računamo samo ako obračun obavljamo pristupom pomoću zarada i troškova, jer se

oni dodaju na nadnice poduzeća. Neto izvoz je razlika između uvoza i izvoza.

Računanje bruto domaćeg proizvoda sabiranjem dodate vrednosti svih poduzeća

računa se tako da koristimo tehniku pribrajanja dodate vrijednosti koja predstavlja

3 www.ekof.bg.ac.rs/nastava/nacionalna/1.2.agregati.ppt

5

razliku između vrijednosti prodaje i troškova mamaterijala upotrebljenih za finalni

proizvod.

Bruto domaći proizvod kao suma faktorskih dohodaka se predstavlja kao kao

ukupna suma dohodaka svih faktora proizvodnje ( nadnica od plaćenog rada, prihodi

od iznajmljivanja zemlje i profita, i kamata). Računa se tako da se zbroji nadnica (W-

wage), kamata (i-interest), renti (R-rent), profit (Pf-profit), amortizacije (DP-

depreciation) i indirektnih poreza (T-taxes). 4

GDP=W+i+R+Pf+Dp+T

2.2. Nominalni i realni GDP

Makroekonomski agregati se izračunavaju po tržišnim cijenama roba i usluga koje

ulaze u njihov sastav. Obračunavanje dobara i usluga po njihovim tržišnim cijenama,

nosi sa sobom problem promjenljivosti cijena. Tržišne cijene se mijenjaju pod

djelovanjem različitih faktora: promjene odnosa ponude i tražnje, promjena same

vrijednosti dobara i usluga, ali i promjena vrijednosti novca (inflacija, deflacija,

devalvacija, revalvacija). Promjena tržišnih cijena prouzrokuje neusporedivost

podataka koji potiču iz različitih perioda, odnosno neusporedivost bruto društvenih

proizvoda koji su obračunati po cijenama iz različitih perioda. Iz tog razloga se

uvode kategorije nominalnog i realnog bruto društvenog proizvoda.

Nominalni bruto domaći proizvod je bruto društveni proizvod koji je obračunat po

tekućim cijenama odnosno po tržišnim cijenama dobara i usluga po kojima se one

prodaju i kupuju u toku godine za koju se bruto društveni proizvod obračunava. Kada

se obračunava nominalni društveni proizvod tada je moguće steći uvid u stvarno

stanje privrede u promatranoj godini.Pri obračunu GDP-a koristimo stalne, a ne

tekuće cijene kako bismo isključili utjecaj tekućih cijena na visinu GDP-a.5

Realni GDP se izražava u stalnim cijenama i mijenja se isključivo pod utjecajem

fizičkog obima proizvodnje. Računanjem GDP na osnovu stalnih cijena dobiva se

njegova vrijednost očišćena od utjecaja porasta općeg nivoa cijena. Realni GDP

dobijemo tako da nominalni GDP podijelimo sa indeksom cijena, koji nazivamo

4 Hodžić K.,Arnaut E., Makroekonomija skripta, Travnik 2010. , str. 28.5 www.pfst.hr/data/materijali/Predavanje%202%20novo.pdf

6

GDP deflator, u postupku koji nazivamo deflacioniranje. Deflator GDP je indeks

cijena kojim se vrši korekcija novčane vrijednosti svih roba i usluga koje ulaze u

sastav GDP uslijed promjena cijena. Pošto nominalni GDP i realni GDP moraju biti

u isti u baznoj godini, GDP deflator za baznu godinu iznosi uvijek 100. Nominalni

GDP se podijeli sa indeksom cijena i pomnoži sa 100 da bi se dobio realni GDP.

2.3. Potencijalni i stvarni GDP

Potencijalni GDP predstavlja maksimalni nivo proizvodnje koju nacionalna

ekonomija može proizvesti. Potencijalni GDP je dugoročni trend realnog GDP i

predstavlja dugoročne proizvodne mogućnosti koju nacionalna ekonomija može

ostvariti uz održavanje stabilnih cijena. Potencijalni proizvod određen je:

raspoloživošću faktora proizvodnje

efikasnošću kojom se ovi faktori kombiniraju

Stvarni GDP je obično manji od potencijalnog GDP. Razlika između potencijalnog i

stvarnog GDP se naziva GDP jaz. Veliki GDP jaz znači da ekonomija zemlje djeluje

unutra granica svojih proizvodnih mogućnosti i da zaostaje u ekonomskom rastu.

Društvo efikasno iskorištava svoje faktore proizvodnje samo ako je stvarni GDP na

nivou potencijalnog. Ako je stvarni GDP manji od potencijalnog to znači da su

faktori proizvodnje dijelom nezaposleni. Cilj makroekonomske politike je da GDP

jaz bude što manji. Ako se ukupno ostvareni GDP stavi u odnos sa ukupnim brojem

stanovnika dobije se GDP po stanovniku (GDP per capita). Podatke o veličini

ukupnog GDP i GDP per capita objavljuje Svjetska banka svake godine za gotovo

sve zemlje svijeta. Ti podaci se izražavaju u US dolarima i u međunarodnim

dolarima, prema kupovnoj snazi nacionalne valute.

BDP u Europskim zemljama

Države

BDP (PPP)

u milijunima

int. dolara

BDP (PPP)

per capita

u int.

dolarima

BDP

(nominal)

per capita

u int. dolarima

Postotak od

prosjeka EU-BDP-

a

(PPP) per capita

Europska Unija 13,840,833 27,894 30,937 100%

7

Luksemburg 35,194 76,025 91,927 273%

Irska 191,694 45,135 57,163 162%

Danska 203,502 37,399 54,474 134%

Austrija 298,683 36,189 41,266 130%

Finska 179,141 34,162 41,542 122%

Belgija 353,326 33,908 39,331 122%

Nizozemska 549,674 33,079 42,763 119%

Ujedinjeno

Kraljevstvo2,004,461 32,949 41,960 118%

Njemačka 2,698,694 32,684 36,779 117%

Švedska 296,715 32,548 44,454 117%

Francuska 2,088,171 31,377 37,417 112%

Italija 1,791,006 30,383 33,078 109%

Španjolska 1,203,404 28,810 31,727 103%

Grčka 274,493 24,733 24,030 89%

Slovenija 49,062 24,459 18,346 88%

Cipar 19,692 23,419 22,046 84%

Malta 8,447 21,081 14,598 76%

Portugal 217,892 20,673 19,000 74%

Češka 210,418 20,539 15,186 74%

Estonija 25,796 19,243 12,933 69%

Mađarska 190,343 18,922 10,914 68%

Slovačka 101,220 18,705 11,307 67%

Litva 56,985 16,756 9,620 60%

Latvija 34,426 15,061 10,074 54%

Poljska 556,933 14,609 9,214 52%

Bugarska 82,533 10,844 4,075 39%

Rumunjska 218,926 10,152 6,338 36%

Hrvatska 61,804 13,923 10,559 50%

Turska 653,298 8,839 5,417 32%

Makedonija 17,902 8,738 3,040 31%

8

Bosna i Hercegovina 25,505 6,884 2,774 25%

Albanija 18,329 6,259 3,175 22%

Srbija 51,162 6,112 3,700 22%

Crna Gora 2,412 3,800 1,784 15%

Izvor: CIA World Factbook

Podaci se odnose na procijeni BDP-a za 2007. godinu

Iako GDP odražava veličinu ekonomskog rasta, GDP ne predstavlja savršeno mjerilo

ekonomskog blagostanja zemlje zbog toga što promjene veličine GDP ne govore o

cilju proizvodnje u makroekonomiji, u GDP nije uračunata vrijednost dobara i usluga

ekonomskih aktivnosti koje nisu registrirane, GDP ne govori o kvaliteti života niti o

socijalnim nejednakostima.6 U tu svrhu se koristi pokazatelj neto ekonomsko

blagostanje (NEW-Net Economic Welfare), neto ekonomsko blagostanje ne uključuje

one sastavnice GDP-a koje ne doprinose blagostanju pojedinca a uključuje one

stavke koje su van GDP-a i to čine. NEW je prilagođena mjera društvenog proizvoda

koja uključuje samo one stavke potrošnje i investicija koje izravno doprinose

ekonomskom blagostanju, a radi se o: vrijednost slobodnog vremena je stavka koja

ne povećava GNP ali povećava NEW, tj. na određenom nivou životnog standarda

javlja se potreba i želja da se radi kraće kako bi se dobilo više slobodnog vremena.

Naravno ako se manje vremena radi i efekti proizvodnje su manji, pa je prema tome

manji i GNP. Međutim, na drugoj strani povećava se lično zadovoljstvo jer na

raspolaganju ostaje više vremena koje se koristi prema vlastitom zadovoljstvu. Tada

ljudi rade ono što vole, i kao rezultat imaju određene efekte iako se ti efekti nikada

ne uračunavaju u GNP jer nema ni evidecije o njima, ali zato oni ulaze u NEW.

Neregistrirana privreda ne povećava vrijednost GNP, ali povećava NEW, jer u svakoj

nacionalnoj ekonomiji ljudi obavljaju određene aktivnosti a da se to ne prijavljuje

državi. Postoje dvije vrste neregistriranih aktivnosti, nezakonite i aktivnosti koje su

zakonite ali nisu registrirane zbog npr. poreza. Nezakonite aktivnosti se ne

uračunavaju ni u GNP ni u NEW. Zakonite aktivnosti se ne uračunavaju u GNP jer

nema evidencije o njima, pa se cijeni da je iskazani GNP uvijek manji od realnog

koji objektivno sadrži efekte neregistrirane privrede. Šteta na čovjekovoj okolini, su

ustvari loši efekti nekih privrednih aktivnosti koje treba oduzeti od GNP, a one se po

pravilu ne oduzimaju. Možemo za primjer uzeti telmoelektranu čija proizvodnja

6 Hodžić K.,Arnaut E., Makroekonomija skripta, Travnik 2010. , str.36-39

9

električne energije jedne termoelektrane ulazi i povećava GNP. Međutim rad

termoelektrane izaziva posledice na čovjekovu okolinu kroz zagađivanje zraka,

zemljišta i sl. Te loše efekte treba utvrditi i oduzeti od efekta ukupne proizvodnje

termoelektrane. Tada bi se imala prava mjera GNP, a ovi loši efekti umanjuju i NEW

jer zagađenja umanjuju ekonomsko blagostanje.

• NEW = GDP – Dep + dokolica i siva ekonomija – zagađenje okoliša

2.4. Ostali makroekonomski agregati

Bruto domaći proizvod je najkorišteniji makroekonomski agregat, kako za

makroekonomsku analizu privrede konkretne zemlje, tako i za uspoređivanje između

različitih zemalja. Makroekonomija, međutim, obračunava i druge agregate koji se

međusobno razlikuju po strukturi odnosno po kategorijama dohotka koje uključuju

odnosno isključuju. Ostali makroekonomski agregati su:

Bruto nacionalni proizvod – BNP (engl. gross national product, GNP, njem.

Bruttonationalprodukt, BNP) je vrijednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih

pomoću domaćih faktora proizvodnje unutar nekog razdoblja. Pri tome je nevažno da

li se ti faktori proizvodnje nalaze u zemlji ili inozemstvu. Definiran je konvencijom u

okviru standardiziranih sustava društvenih računa Ujedinjenih naroda. Realni GNP

izražava vrijednost proizvodnje u stalnim cijenama iz jedne godine, pa zato izražava

samo promjene u količinama proizvedenih dobara i usluga. GNP razlikuje se od

BDP-a po tome što uzima u obzir vrijednost finalnih dobara i usluga koje su

proizveli svi državljani neke države, bez obzira na mjesto stvaranja tih dobara i

usluga. U bruto nacionalni proizvod bi ušao dohodak bosanskog radnika u na

privremenom radu u Njemačkoj, ali bi bio isključen dohodak njemačkog državljanina

koji je on ostvario u Bosni i Hercegovini. Danas se GNP koristi manje od bruto

domaćeg proizvoda . Bruto nacionalni proizvod je jednak:

Sumi izdataka na tekuću potrošnju

Bruto investicijama

Obrtnim fondovima

Saldu izvoza i uvoza robe i usluga

Neto profitu od faktora proizvodnje u inozemstvu

10

Neto nacionalni proizvod - (NNP - Net National Product) - predstavlja bruto

društveni proizvod umanjen za troškove amortizacije (amortizacija predstavlja

novčane izdatke kojima se pokriva trošenje osnovnih sredstava, objekata, opreme u

privredi). Amortizacija je prenosna vrijednost sredstava za rad. Kao što je poznato

sredstva za rad se neće potrošiti u jednom proizvodnom ciklusu, već ona traju mnogo

duže. U ovisnosti o vrsti proizvodnje, sredstva za rad se koriste u proizvodnim

ciklusima duži vremenski period. Kako se sredstva za rad postepeno troše, ona i

postepeno prenose dio svoje vrijednosti na gotove proizvode. Taj dio sredstava koji

se prenosi na gotove proizvode zove se amortizacija. Amortizacija se u osnovi ne

može precizno utvrditi. To je ujedno dobar instrument ekonomske politike preko čije

visine se može značajno uticati na tokove i dinamiku društvene proizvodnje. U

ovisnosti o kriterijima koji se primjenjuju, amortizacija može biti funkcionalna ili

vremenska.7

Nacionalni dohodak - (ND - National Income) je ukupan dohodak koji su zaradili

građani određene zemlje. Nacionalni dohodak je novčani izraz novostvorene

vrijednosti proizveden u jednoj zemlji za godinu dana. Razlikuje se od neto

nacionalnog proizvoda jer ne uključuje poreze koje plaćaju poduzeća, a uključuje

novčanu pomoć poduzećima. Nacionalni dohodak je jednak sumi faktorskih

dohodaka koje primaju vlasnici radne snage, kapitala i zemlje. Nacionalni dogodak

je, zapravo, jednak ukupnim nadnicama, profitima, rentama i kamatama, dakle

dohodcima proizvodnih inputa. Nacionalni dohodak je maksimalna vrijednost koju

jedna zemlja smije potrošiti a da se ne naruši vrijednost kojom je ta zemlja

raspolagala prije potrošnje tog dohodka. U osnovi, nacinalni dohodak se izračunava :

vrijednosno, kao novčani izraz novostvorenih proizvoda i usluga i naturalno, kao

masa proizvoda i usluga stvorenih tokom jedne godine. Nacionalni dohodak se pored

toga izražava kao: realni nacionalni dohodak i nominalni nacionalni dohodak. Realni

nacionalni dohodak predstavlja novostvorenu vrijednost ali u stalnim cijenama. Radi

se o tekućem dohodku svedenom na jednu baznu godinu, odnosno preračunat na

cijene iz tekuće na izabrane baze godine.8

7 http://wmd.hr/rjecnik-financijski/pojmovi/bruto%20nacionalni%20proizvod8 http://www.link-elearning.com/linkdl/elearning/jedinica.php?IDJedinice=4742

11

Dohodak pojedinaca - predstavlja dohodak koji su pojedinci (odnosno domaćinstva)

zaista primili i koji im je već isplaćen; uključuje i prihod pojedinaca (domaćinstava)

od kamata kao i eventualnu pomoć od države.

Raspoloživi dohodak pojedinaca - dohodak koji ostaje pojedincima (domaćinstvima)

poslije reguliranja njihovih obaveza prema državi (porezi). izračunava se tako da se

od ukupnog dohotka (NI) oduzmu neposredni porezi (Td) i pridodaju transferna

plaćanja (Tp).

• DI = C + S

• DI = NI – (Td + Tp)

Diskrecioni dohodak pojedinaca - dio dohotka koji pojedincima (domaćinstvima)

ostane preko dohotka koji je dovoljan samo za zadovoljavanje elementarnih životnih

potreba.

U donjoj tabeli se nalaze podaci o nominalnom bruto domaćem proizvodu (BDP),

realnom bruto domaćem proizvodu (stopa rasta ili pada u procentima), te podaci o

bruto deviznim rezervama, saldu tekućeg računa, vanjskom dugu i servisiranju

vanjskog duga. Izvor za sve podatke u donjoj tabeli su Centralna banka Bosne i

Hercegovine i Međunarodni monetarni fond koji redovno na svojim internet

stranicama objavljuju opsežnije podatke o makroekonomskim kretanjima u Bosni i

Hercegovini.

OSNOVNI MAKROEKONOMSKI INDIKATORI BOSNE I HERCEGOVINE

Makroekonomski indikator 2007. 2008. 2009.

Nominalni BDP u milionima KM 21.760 24.702 23.950

Realni BDP stopa rasta u procentima 6,2 5,7 -3,2

Bruto devizne rezerve u milionima KM 6.699 6.296 6.212

Saldo tekućeg računa u milionima KM -2.261 -3.734 -1.807

Vanjski dug u procentima BDP-a 18,2 17,2 21,7

Servisiranje vanjskog duga u procentima

izvoza

2,9 2,5 3,2

3. ZAKLJUČAK

12

Društveno računovodstvo se bavi mjerenjem ukupne makroekonomske aktivnosti.

Da bi jedna zemlja to postigla makroekonomija je razvila makroekonomske agregate.

Najvažniji i najčešće korišteni makroekonomski agregat je bruto domaći proizvod.

Bruto domaći proizvod je mjera ukupnog finalnog outputa u jednoj državi za

određeni vremenski period. Može se mjeriti u tekućim cijenama, što čini realni bruto

domaći proizvod i u stalnim cijenama što se naziva nominalni bruto domaći proizvod

i sa njegovim računanjem se stječe realni uvid u stvarno stanje privrede u

promatranoj godini. Također postoje potencijalni i stvarni bruto domaći proizvod.

Potencijalni bruto domaći proizvod predstavlja maksimalni nivo proizvodnje koju

nacionalna ekonomija može proizvesti, a stvarni bruto domaći proizvod predstavlja

domaći proizvod koji je zaista ostvaren u privredi određene zemlje u periodu od

godinu dana.

Bruto domaći proizvod nije najbolji pokazatelj blagostanja jedne zemlje i zbog toga

je razvijen sistem neto ekonomsko blagostanje (NEW) koji ne uključuje one

sastavnice bruto domaćeg proizvoda koje ne doprinose blagostanju pojedinca a

uključuje one stavke koje su izvan bruto domaćeg proizvoda i to čine. Ostale

makroekonomske agregate čine bruto nacionalni proizvod, neto nacionalni proizvod,

dohodak pojedinca, nacionalni dohodak, raspoloživi dohodak pojedinca i diskrecioni

dohodak pojedinca.

4. LITERATURA

13

1. Hodžić K.,Arnaut E., Makroekonomija skripta, Travnik 2010.

2. http://www.link-elearning.com/linkdl/elearning/jedinica.php?IDJedinice=4742

3. www.ekof.bg.ac.rs/nastava/nacionalna/1.2.agregati.ppt

4. www.pfst.hr/data/materijali/Predavanje%202%20novo.pdf

5. http://wmd.hr/rjecnik-financijski/pojmovi/bruto%20nacionalni%20proizvod

14