Poslovno aktuarstvo

Drutvene grupePojam, podjela, procesi grupne strukturacije i odnosi izmeu drutvenih grupa

Doc. dr Elvir ahi

Centar za razvoj nastavnog osoblja 1Arman Kivije - Pojam drutvene grupe2Zadatak - prouavanje strukture i funkcionisanja drutvenih grupa3or Gurvi - Pojam drutvene grupeGrupa je stvarna kolektivna jedinica, ali djelimina, koju neposredno moemo posmatrati, a zasnovana je na kontinuiranim i aktivnim kolektivnim stavovima, jedinica koja ima da ostvari zajedniko djelo, koja je jedinstvo stavova, djela i ponaanja, koja ini jedan strukturabilni drutveni okvir i tei ka relativnoj koheziji manifestacija drutvenosti.or Gurvi - Pojam drutvene grupe4Osnovna obiljeja grupe su funkcionalnost i trajanje5Een Diprel - Pojam drutvene grupeDrutvena grupa ili drutvo je suma meusobno povezanih individuuma ili pojedinaca koji se razlikuju od drugih pojedinaca ili individuuma meusobno uspostavljajui pozitivne odnose i odnose dopunjavanja.6Osnovne karakteristike svake drutvene grupeDjelatnostInteresCiljVie ili manje trajni odnosiSlian ili identian nain ivotaIste ili sline potrebe (nain zadovoljenja potreba)Osjeaj zajednike pripadnostiKooperacija ili saradnja izmeu lanova grupeManji ili vei stepen konkurencije izmeu lanovaZajednike vrijednostiKolektivne predstave i osjeanja7Pojmovno odreenje drutvene grupeDrutvena grupa je mnotvo pojedinaca povezanih zajednikom djelatnou i zajednikim interesom s ciljem zadovoljenja vlastitih potreba, koji u okviru slinog ili identinog naina ivota uspostavljaju vie ili manje trajnu mreu odnosa na bazi meusobne saradnje ili kooperacije proizile iz sistema zajednikih drutvenih vrijednosti, a koja u krajnjoj instanci rezultira kolektivnim predstavama i osjeanjima zajednike pripadnosti.or Gurvi - Podjela drutvenih grupa prema:8Pitrim Sorokin - Podjela drutvenih grupa u odnosu na obim, trajanje, stepen centralizacije i integracije:9Podjela drutvenih grupa10Een Diprel - Podjela drutvenih grupa1112Moris Divere - Podjela drutvenih grupaVertikalne - izraavaju odnose subordinacija/nadreenost i hijerarhijskog su karaktera (drutvene klase)Horizontalne - meusobno jednake grupe i mogu biti: teritorijalne (nacija), korporativne (profesije, sindikat), ideoloke (partije, religije)Podjela drutvenih grupa prema broju procesa koji se odvijaju unutar grupe1314Procesi grupne strukturacijeProizilaze iz osnovne djelatnosti grupe.Uslovljeni su motivisanou lanova.Izraavaju tendenciju svake grupe da obezbjedi vlastito trajanje u vremenu i prostoru.

Procesi grupne strukturacije1516Procesi grupne strukturacijePrema nainu uspostavljanja grupne kohezije mogu biti dobrovoljne i prisilne - naglaeno kako grupa utie na pojedinca.Grupa moe na lana vriti pritisak (na primjer: posredstvom sugestije pojedinac tako prihvata ili ini ono to mu nalau grupne norme i obiaji)Grupa moe djelovati na lana u smislu ispoljavanja podrke pojedincu - dolazi do izraaja efikasnost lana grupe.17Procesi grupne strukturacijeJavljaju se protivrjenosti, konflikti, ogranienja koji potiu od drugih grupa, odnosno drutva u cjelini ili su rezultat unutargrupne konkurencije meu lanovima - vode ka destrukciji, dezintegraciji i grupa ih mora trajno savladavati ukoliko eli da opstane.Struktura grupe je relativno stabilna, podlona je stalnim promjenama, tako da grupa mora stalno obnavljati napor za odranje i jaanje kohezije.

18Procesi grupne strukturacijeUkoliko su naglaenije tendencije grupne strukturacije (ukoliko grupa ispoljava izuzetan stepen kohezije i koherentnosti vlastite strukture), ona tei ka rastu, proirenju svoje kvantitativne dimenzije.Jednovremeno su prisutni i dijalektiki procesi koji rezultiraju pokuajima sprjeavanja irenja grupe - tendencije onemoguavanja ili usporavanja razvoja grupe.Ove tendencije su naroito prisutne kod drutvenih klasa kao drutvenih grupa u okviru kojih su trajno prisutni meusobno sueljeni procesi strukturacije i destrukturacije.

19Procesi grupne strukturacije - tendencija ka autarhinostiUslijed prisutne drutvene podjele rada, grupe su primorane da izvre specijalizaciju poslova izmeu lanova. Specijalizacija sve grupe distribuiraju funkcije koje e im omoguiti integralan i autarhian razvoj.Sama priroda podjele rada dovodi do meusobne zavisnosti grupa tako da se moe govoriti o relativnoj, a ne o apsolutnoj autarhinosti drutvenih grupa. 20Procesi grupne strukturacije - tendencija ka autarhinostiDa bi grupa obezbjedila to vei stupanj koherencije i relativne autarhije, ona bitno ispoljava tendencije ka organizovanju osnovne i sporednih djelatnosti.Svaka grupa obuhvata odreeni broj specijalnih organizacija ili institucija u okviru kojih jedan broj lanova grupe posjeduje prerogative za obezbjeenje koherencije grupe, radei na odranju i reprodukovanju strukture drutvene grupe.21Odnosi izmeu drutvenih grupaJedna od moguih podjela odnosa:antagonistiki (odnosi suprotnosti) i odnosi saradnje (kooperacije) U drutvenoj stvarnosti ova dva tipa odnosa izmeu grupa jednovremeno su prisutna, samo to je u pitanju manja ili vea naglaenost jednoga od njih.

22Odnosi izmeu drutvenih grupaOdnosi antagonizma, suprotnosti - klasni antagonizam, suprotnost izmeu politikih stranaka, religija, raznih tipova vlasti, izmeu proizvodnih organizacija, teritorijalne suprotnosti izmeu teritorijalnih drutvenih grupa (drave).Heterogene grupe (po djelatnosti i po ciljevima) ee e uspostavljati odnose saradnje jer se meusobno dopunjuju (npr. dva preduzea koja proizvode razliite proizvode)Grupe ija je djelatnost ista ili slina (npr. politike stranke) najee e biti uspostavljeni i naglaeni odnosi suprotnosti.23Odnosi izmeu drutvenih grupaOdnosi saradnjeRazliite profesionalne grupe u procesu drutvene proizvodnje moraju na bazi drutvene i tehnike podjele rada da sarauju kako bi postigle odreeni cilj - proizvele proizvod, pa u tom smislu primarno uspostavljaju odnose saradnje.Izvor:Nijaz Mesihovi, TEORIJSKE OSNOVE SAVREMENE SOCIOLOGIJE, Ekonomski fakultet u Sarajevu, Sarajevo, 2005.

24