สรปผลการด าเนนงาน โครงการจดท าและผลตวดทศนทางศลปวฒนธรรม

ระหวางวนท 18 – 27 มถนายน 2557 ณ จงหวดมหาสารคาม กาฬสนธ สรนทร และสกลนคร

………………………………

ผชวยศาสตราจารย ดร.ราชนย นลวรรณาภา รองผอ านวยการฝายบรหารและแผน สถาบนวจยศลปะ และวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม พรอมดวยคณะ ไดลงพนทเกบขอมลและถายท าสารคดชด “Suvarnabhumi Wisdom : ปญญา อษาคเนย” เพอถายทอดและเลาเรองราวถงกระบวนการและภมปญญาการทอผาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยไดลงพนทถายท าในพนทตาง ๆ ดงน

วนท 18 มถนายน 2557 ลงพนทถายท าและเกบขอมลการปลกหมอนเลยงไหม กระบวนการ ตาง ๆ เชนการสาวไหม การเหลงใจไหม การฟอกกาวไหม การยอมสไหม การเขนเสนไหม การคนเครอหก เปนตน ณ หมบานหนองหญาปลอง ต าบลพระธาต อ าเภอยางสสราช จงหวดมหาสารคาม อนเคราะหขอมลโดย นางจนทรท พลเจรญ/นางไสว พลเจรญ/นางสมด พรมมากล/นางสมถวล ภรมราช นางสพรรณ ทองยอม และชาวบานในชมชนหนองหญาปลอง.

-2-

วนท19 มถนายน 2557 ถายท าการปลกหมอนเลยงไหมพนธไทยพนบาน ณ หมบานชาต ต าบลหวเรอ อ าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ถายทอดใหเหนถงการเขยารงไหมเพอคดสายพนธ เปนตน

-3-

วนท 20- 21 มถนายน 2557 ลงพนทถายท าการทอผาลายสรอยดอกหมากและแปรรปผลตภณฑ ณ บานลาด หม 1 ต าบลศรสข อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม เพอใหเหนถงทมาของลายสรอยดอกหมาก ขนตอน วธการทอ รวมถงการออกแบบและลวดลายสสนตาง ๆ ซงชาวบานในแถบภาคอสานโดยเฉพาะ จงหวดมหาสารคามไดทอใชกนเปนจ านวนมาก ซงทางจงหวดมหาสารคามไดก าหนดใหเปน“ลายเอกลกษณประจ าจงหวด” โดยไดรบความอนเคราะหจาก กลมทอผาไหมลายสรอยดอกหมาก บานลาด.

-4- วนท 22-23 มถนายน 2557 ลงพนทถายท าการทอผาไหมแพรวา บานหนองชาง หม 1 ต าบลหนองชาง อ าเภอสามชย จงหวดกาฬสนธ โดยจะถายทอดใหเหนถงลวดลายและกรรมวธการทอ ผาแพรวา เปน ผาชนดหนง ใชส าหรบ เบยง หม สไบเฉยงของชาวผไท ใชในงานบญประเพณ แพรวาจะทอดวยมอ ขด จก ของ ชาวผไทย เปนกลมชนทอพยพมาจากประเทศจนตอนใต ขามแมน าโขงเขามาตงหลกแหลงอยแถบเทอกเขาภพาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยเปนสวนใหญ ยงรกษาวฒนธรรมประเพณ ความเชอ การแตงกายและการทอผาไหม ชาวผไทยททอผาแพรวา มภมปญญาในการเกบลาย แบบจกทมลวดลายโดดเดนทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษและพฒนามาอยาง ตอเนอง ผาไหมแพรวา ถอเปนราชนผาไหม สดยอดแหงผาไหมทงหมด ซงผาไหมแพรวาไดรบการยกยองในค าขวญของจงหวดกาฬสนธวา เมองฟาแดดสงยาง โปงลางเลศล า วฒนธรรมผไท ผาไหมแพรวา ผาเสวยภพาน มหาธารล าปาว ไดโนเสารสตวโลกลานป ไดรบความอนเคราะหจาก กลมปลกหมอนเลยงไหมทอผาแพรวาบานหนองชาง หม 1และชาวบานในชมชน.

-5- วนท 24- 25 มถนายน 2557 ลงพนทถายท าการทอผาไหมมดหมโฮลโบราณยอมสธรรมชาต บานนาตง หม 8 ต าบลเขวาสนรนทร อ าเภอเขวาสนรนทร จงหวดสรนทร ค าวา “โฮล” ในภาษาเขมรสรนทรสมยหลงค าจ ากดความของค าวา “โฮล” ไดมความหมายแคบลงมาอก ใชเรยกเฉพาะเจาะจงถง ผานงทสรางจากกระบวนการมดยอมเสนพง แลวน ามาทอใหเกดลวดลายตางๆ แบบผาปมของขนนางในราชส านกสยาม มกรอบมเชงส าหรบบรษใหนง เรยกวา“โฮลเปราะห” และสตรใชนงทอเปลงเปนลายรว เรยกวา “โฮลแสรย” ผาไหมมดหมโฮลโบราณยอมสธรรมชาตบานนาตง เปนภมปญญาทองถนทไดรบการสบทอดมาแตโบราณ ผาโฮล แปลวาการมดหม ไดรบอทธพลมาจาก วฒนธรรมเขมรโบราณ ผาโฮลไดรบการพฒนามาจากผาสมปกปม หรอผาโฮลเปราะ สมยกอนสามญชนหามใช แตชางทอผาชาวไทยเชอสายเขมร ไดปรบเทคนคการทอ โดยการพลางลายหรอซอนลายโดยการใสตวประกอบ ดวยกระนว หางกระรอก กระ มดหมลายสายฝน และยอมสธรรมชาต การมดหม ม 2 แบบคอ การมดหม โฮลจบจอง หมายถงการมดหมแบบไมมแมแบบ และการมดหมโอลบระเตยะโอลบรรทด หมายถงการมดหมโดยอาศยแมแบบโบราณ เมอน ามาทอผาจะไดผาโฮล 2 แบบคอ ผาโฮลบรษ และผาโฮลสตร อนเคราะหขอมลโดย นายสรโชต -นางเรยว ตามเจรญ และกลมทอผาไหมมดหมโฮลโบราณยอมสธรรมชาต บ.นาตง

-6- วนท 26 - 27 มถนายน 2557 ลงพนทถายท าการทอผาฝายยอมครามบานกดเรอใหญ ต าบลนาซอ อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร โดยถายท าตงแตกระบวนการเกบใบครามสด การเตรยมน าครามและเนอคราม การกอหมอและการเตรยมน ายอม การยอมคราม และการทอผาฝายยอมคราม เปนตน วฒนธรรมกลมชาตพนธผไทย ยอ โยย ในจงหวดสกลนครใชผาฝายยอมครามมาแตอดต ครามเปนพชทมอยทวไปในธรรมชาตเมอน ามาหมกตามขนตนจะไดเนอคราม เพอน ามาใชยอมผา ผานอมครามมคณสมบตในการดบกลนเหงอ สวมใสแลวรสกสบายจงนยมใชในชวตประจ าวนทวไป ผายอมครามถอเปนภมปญญาทองถนทมการสบทอดมาตงแตโบราณจนถงปจจบน อนเคราะหขอมลโดย นางบญเรอง สนารกษ และกลมทอผาฝายยอมครามและสธรรมชาตบานกดเรอใหญ