1

หนวยท 6 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนและความเยนตอนท 6.1 ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน

6.1.1 ความหมาย แหลงกำาเนด และประเภทกจการทเสยงตอความรอน

6.1.2 การถายเทความรอนระหวางรางกายกบสงแวดลอม และสมดลความรอน

6.1.3 ปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน6.1.4 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน

ตอนท 6.2 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

6.2.1 เคร องมอและเทคนคในการตรวจวดดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

6.2.2 การประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบตอนท 6.3 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบายและดชนความรอน

6.3.1 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบายและดชนความสบาย ทปรบปรงแลว

6.3.2 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความรอนตอนท 6.4 ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

6.4.1 ปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน6.4.2 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

2

หนวยท 6การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนและความเยน

3

ชอ รองศาสตราจารยสดาว เลศวสทธไพบลยวฒ วท.บ. (กจกรรมบำาบด) วท.ม. (สขศาสตรอตสาหกรรมและความปลอดภย)

ตำาแหนง รองศาสตราจารยประจำาสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 6

แผนการสอนประจำาหนวย

ชดวชา สขศาสตรอตสาหกรรม : การประเมน หนวยท 6 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนและความเยน

ตอนท6.1 ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน6.2 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบ6.3 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบายและดชนความรอน6.4 ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

แนวคด1. ความรอนเปนพลงงานทนำามาใชประโยชนในดานตางๆ โดยอาจเปลยน

กลบเปนพลงงานรปอนและ

4

สามารถถายเทระหวางคน วตถ และสงแวดลอมได รางกายของคนเรามกลไกในการควบคมความรอนใหอยในระดบปกตตลอดเวลโดยการถายเทความรอนกบสงแวดลอม แตในททมความรอนสงเกนไป รางกายไมสามารถขจดความรอนทสะสมออกไปจากรางกายไดทน กจะเกดอนตรายได กจการทมแหลงกำาเนดความรอนหรอมสภาวะการทำางานทเสยงอนตรายจากความรอน จงตองมความตระหนก และทำาการประเมนโดยการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน เพอปองกนควบคมใหเกดความปลอดภยในการทำางานตอไป2. ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb Globe Temperature;

WBGT) เปนดชนวดสภาพความรอนในสงแวดลอมการทำางาน มหนวยเปนองศาเซลเซยสหรอองศาฟาเรนไฮต โดยไดนำาปจจยทมผลกระทบตอความรอนทสะสมในรางกายมาพจารณา ไดแก ความรอนทเกดขนภายในรางกายขณะทำางาน และความรอนจากสงแวดลอมการทำางานซงถายเทมายงรางกายโดยการนำา การพา และการแผรงสความรอน ดชนกระเปาะเปยกและโกลบสามารถใชไดสะดวก ไมยงยาก จงเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง ซงกฎหมายของประเทศไทยในปจจบนไดกำาหนดใหหาคาระดบความรอนในสงแวดลอมการทำางานจากคาเฉลยของอณหภมกระเปาะเปยกและโกลบ 3. ดชนความสบาย (Effective Temperature index; ET) เปน

คาทบงชถงความรสกสบายของผปฏบตงานทสวมเสอผาบาง ซงไดสมผสกบอณหภม ความชนในอากาศ และความเรวลม ดชนนนยมใชกนมากในการจดระบบระบายอากาศและระบบปรบอากาศทเหมาะสม

ดชนความรอน (Humidex Index) เปนดชนทมวธการประเมนทงายและสะดวกตอการนำาไปใชในการกำาหนดมาตรการเพอปกปองผปฏบตงานจากอนตรายเนองจากความรอน โดยประเมนจากคาอณหภมกระเปาะแหงและความชนสมพทธและมการนำาปจจยทเกยวของไดแก ความหนกเบาของงาน แหลงกำาเนดการแผรงสความรอน และการเคยชนกบความรอน มาใชในการประเมนอนตรายจากความรอนดวย

5

4. การทำางานในสภาวะทเยนจดนน ไมเพยงแตเปนอนตรายตอสขภาพรางกาย แตยงมผลให

ประสทธภาพในการทำางานลดลง และเพมอตราการเกดอบตเหตดวย กจการทผปฏบตงานมความเสยงทจะไดรบอนตรายจากความเยน เชน หองเยน โรงงานนำาแขง และโรงงานแชแขง จงควรมการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนอยางสมำาเสมอ ซงอาจทำาไดโดยการประเมนสภาวะการทำางานของผปฏบตงาน โดยคำานงถงความหนกเบาของงาน อณหภมอากาศและปจจยในเรองวนดชลล รวมทงการเฝาระวงดานสขภาพ หากมสภาวะทไมเหมาะสม จะไดดำาเนนการปองกนควบคมเพอความปลอดภยในการทำางานตอไป

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท 6 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนได2. อธบายแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชน

กระเปาะเปยกและโกลบได3. อธบายแนวทางตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความ

สบายและดชนความรอนได4. อธบายความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

ไดกจกรรมระหวางเรยน

1. ทำาแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 62. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 6.1-6.43. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน4. ชมวซดประจำาชดวชา5. ทำาแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 6

สอการสอน1. เอกสารการสอน2. แบบฝกปฏบต3. วซดประจำาชดวชา

6

การประเมนผล1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3. ประเมนผลจากการสอบไลประจำาภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหทำาแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 6

ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

ตอนท 6.1ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 6.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง6.1.1 ความหมาย แหลงกำาเนด และประเภทกจการทเสยงตอความ

รอน6.1.2 การถายเทความรอนระหวางรางกายกบสงแวดลอม และ

สมดลความรอน6.1.3 ปจจยทเกยวของในการประเมนสภาพความรอน6.1.4 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน

แนวคด 1. ความรอน เปนพลงงานรปหนงทเกดจากการเคลอนไหวหรอสน

สะเทอนของโมเลกลของวตถ แหลงกำาเนดความรอนทมอทธพลตอรางกายของคน คอ ความรอนจากกระบวนการเผาผลาญสารอาหารภายในรางกาย ความรอนจากการทำางาน และความรอนจากสงแวดลอม ประเภทอตสาหกรรมทเสยงตอความรอน ไดแก การผลตนำาตาลและทำาใหบรสทธ การป นทอทมการ

7

ฟอกหรอยอมส การผลตเยอกระดาษหรอกระดาษ การผลตยางรถยนตหรอหลอดอกยาง การผลตกระจก เครองแกวหรอหลอดไฟ การผลตซเมนตหรอปนขาว การถลง หลอหลอมหรอรดโลหะ และกจการทมแหลงกำาเนดความรอนหรอมการทำางานทอาจทำาใหผปฏบตงานไดรบอนตรายเนองจากความรอน

2. โดยทวไปแหลงความรอนทเกดขนภายในรางกาย และความรอนจากสงแวดลอมภายนอกนน สามารถถายเทระหวางกนได จากแหลงทมระดบความรอนสงกวาไปยงแหลงทมความรอนตำากวาโดยการนำา การพา และการแผรงสความรอน เมอรางกายไดรบความรอน รางกายจะพยายามควบคมอณหภมใหคงทตลอดเวลาดวยกลไกตางๆ เพอรกษาระดบความรอนภายในรางกายใหคงท โดยมอณหภมปกตท 37 องศาเซลเซยส ความพยายามในการรกษาระดบความรอนของรางกายนเปนไปตามสมการสมดลความรอน

3. ปจจยทเกยวของในการตรวจวดสภาพความรอน ประกอบดวย การวดอณหภมโดยใชเทอรโมมเตอร ซงมหลายชนดตามวตถประสงคของการใชงาน การวดความเรวลมโดยใชแอนนโมมเตอร และการวดความชนของอากาศ ซงนยมวดในหนวยของความชนสมพทธ โดยใชไซโครมเตอรหรอไฮโกรมเตอร สำาหรบการประเมนสภาพความรอน เพอใหทราบถงระดบความรนแรงของอนตรายจากความรอนนน สามารถทำาได 2 ทาง คอ การวดโดยการวเคราะหสงแวดลอมในรปดชนความเคนของความรอน (Heat Stress Indices) และการวเคราะหทางสรรวทยาทเปลยนแปลงไปของคนงานในรปดชนความเครยดของความรอน (Heat Strain Indices) ในทางปฏบตนยมใชดชนความเคนมากกวา

4. แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถานประกอบการ ประกอบดวย 1) การทบทวนขอมลเบองตนเกยวกบสถานททำางาน 2) การเดนสำารวจโดยรอบ 3) การประเมนภาระงาน โดยพจารณาจากระยะเวลาการทำางานและความหนกเบาของงาน 4) การตรวจวดความรอนในสงแวดลอมการทำางาน 5) การวเคราะหผลการตรวจวดและเทยบกบมาตรฐาน/กฎหมาย 6) การตดตามตรวจสอบเปนระยะ ทงการตรวจวดระดบความรอนในททำางาน การตรวจสอบดานสขภาพรางกายของผปฏบตงาน และการตรวจสอบ ประเมนประสทธภาพของมาตรการปองกนควบคม

8

วตถประสงคเมอศกษาตอนท 6.1 จบแลว นกศกษาสามารถ1. อธบายความหมาย แหลงกำาเนด และประเภทอตสาหกรรมทเสยงตอความรอนได2. อธบายการถายเทความรอนระหวางรางกายกบสงแวดลอม สมดลความรอน และผลกระทบตอสขภาพ จากความรอนได3. อธบายปจจยทเกยวของในการประเมนสภาพความรอนได4. อธบายแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนได

เรองท 6.1.1 ความหมาย แหลงกำาเนด และประเภทกจการทเสยงตอความรอน

9

ความหมายของความรอน        ความรอน (Heat) เปนพลงงานรปหนงทเกดจากการเคลอนไหวหรอสนสะเทอนของโมเลกลของวตถ ถาโมเลกลของวตถถกทำาใหสนดวยความถประมาณ 1013 รอบตอวนาท กจะทำาใหเกดพลงงานความรอนขน พลงงานความรอนทอยในวตถจะอยในรปของพลงงานจลนของโมเลกลและอะตอมของวตถนน เมอวตถไดรบความรอนเพมขน โมเลกลจะเคลอนไหวเรวขน ทำาใหเกดการสนและการชนกนของโมเลกลเพมมากขน ถาวตถนนเปนของแขงกอาจออนตวลง ถาเปนของเหลวกอาจจะระเหยไดเรวขน และถาเปนกาซกอาจจะขยายตวหรอเพมอณหภมมากขนความรอนสามารถวดไดจากอณหภมของวตถ ซงกคอ ระดบพลงงานความรอนหรอพลงงานจลนของอะตอมและโมเลกลของวตถนนเอง

คนเราสามารถรสกไดวามความรอนดวยประสาทสมผส ความรอนเปนพลงงานทนำามาใชประโยชนในดานตางๆ โดยพลงงานความรอนอาจเปลยนกลบเปนพลงงานรปอนได เชน พลงงานเคม พลงงานไฟฟา พลงงานแสง และพลงงานกล เปนตน และสามารถถายเทระหวางคน วตถ และสงแวดลอมได

แหลงกำาเนดความรอน ความรอนเกดจากหลายปจจย แหลงกำาเนดความรอนทมอทธพลตอ

รางกายของคน ประกอบดวย ความรอนจากกระบวนการเผาผลาญสารอาหารภายในรางกาย ความรอนจากการทำางาน และความรอนจากสงแวดลอม ดงตอไปน

1. ความรอนจากกระบวนการเผาผลาญสารอาหารภายในรางกาย หรอเรยกวากระบวนการเมตาบอลซม (Metabolism) โดยปกตแลวรางกายจะเผาผลาญสารอาหารภายในรางกาย เพอใหเกดพลงงาน สารอาหารทถกเผาผลาญไดแก คารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตน ซงจะไดผลผลตคอ คารบอนไดออกไซด นำา ไนโตรเจน และพลงงานความรอนออกมา คาความรอนทถกผลตขนมาสามารถวดไดจากปรมาณออกซเจนทหายใจเขาไป อตราการเผาผลาญสารอาหารนในแตละคนจะแตกตางกน ทงนเนองจากความแตกตางของขนาดรางกาย การพฒนาของกลามเนอ ความสมบรณ

10

ของรางกายและอาย เชน ทารกจะมอตราการเผาผลาญสารอาหารในเซลลสง เพอทจะไดพลงงานความรอนมาสรางเซลลในการเจรญเตบโตของรางกายอยางรวดเรว สำาหรบคาอตราการเผาผลาญสารอาหารหรอคาเมตาบอลซมพนฐานของรางกาย (Basal Metabolism Rate; BMR) ของคนงานมาตรฐาน ซงมนำาหนกตว 70 กโลกรม มพนทผวของรางกาย 1.8 ตารางเมตรและสวมเสอผาปกตขณะปฏบตงานมคา 1 กโลแคลอร /นาท

2. ความรอนจากการทำางาน เมอคนเราออกกำาลงกาย ทำากจกรรมหรอทำางาน กจะทำาใหรางกายตองการ

ออกซเจนเพมขนและผลตพลงงานความรอนออกมามากขนดวย โดยทวไปคนงานทมสขภาพดจะใชออกซเจนดวยอตราสงสดระหวาง 2.0 - 4.0 ลตร/นาท ตารางท 6.1 แสดงใหเหนถงปรมาณของออกซเจนทถกใชโดยชายหนก 70 กโลกรม ขณะกำาลงทำางานในลกษณะตาง ๆ รวมทงคาพลงงานความรอนทผลตขนและคาออกซเจนทตองการเปนรอยละของอตราสงสดของการใชออกซเจนของชายคนน

ตารางท 6.1 อตราการใชออกซเจนและอตราการผลตความรอนในการทำางานของชายหนก 70 กโลกรม

ประเภทกจกรรม อตราการใชออกซเจน (ลตร/นาท)

อตราการผล ตค ว า ม ร อ น (กโลแคลอร/ชวโมง)

อตราการใชออกซเจนสงสด (ลตร/นาท)

คาตำาสด2.5

คากลาง3.0

คาสงสด3.5

ออกซเจนทตองการเปนรอยละของอตราการใชสงสด

นงพกผอน

ทำางานเบา ๆ กบเครองจกร

เดนบนทางราบ (1.5 ไมล/ชม.)

0.3

0.66

1.00

90

200

300

12

26

40

10

22

33

8.5

19

28

11

ตกดวยพลว(ขนกบอตราความเรวและนำาหนกทตองยก)

ขนเศษโลหะ

1.50 - 2.00

2.30

450 - 600

700

60 - 80

92

50 - 66

77

43 - 58

66

จากตารางท 6.1 จะเหนไดวาพลงงานความรอนทเกดจากการเผาผลาญอาหารเพอใหรางกายใชปฏบตงานตางๆนนยอมแตกตางกนตามปรมาณงานหรอภาระงาน (Work load) ตวอยางเชน ผททำางานหนกยอมมความรอนเกดขนในรางกายสงกวาผททำางานเบา ดวยเหตน คามาตรฐานระดบความรอน จงไดนำาปจจยนมาพจารณา โดยจำาแนกตามความหนกเบาของงานกบระดบความรอนทไดรบ

ความหนกเบาของงาน หมายความวา การใชพลงงานของรางกายหรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายเพอใชปฏบตงาน การจำาแนกความหนก-เบาของลกษณะการทำางานออกเปน 3 ระดบ (ตามกฎกระทรวงฯ เกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ.2549) โดยคำานวณการใชพลงงาน ดงน

งานเบา หมายความวา ลกษณะงานทใชแรงนอยหรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญ

อาหารในรางกายไมเกน 200 กโลแคลอรตอชวโมง งานปานกลาง หมายความวา ลกษณะงานทใชแรงปานกลางหรอใชกำาลงงานททำาใหเกด

การเผาผลาญอาหารในรางกายเกน 200 กโลแคลอรตอชวโมง ถง 350 กโลแคลอรตอชวโมง

งานหนก หมายความวา ลกษณะงานทใชแรงมากหรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญ

12

อาหารในรางกายเกน 350 กโลแคลอรตอชวโมงอยางไรกตาม ACGIH (2007) ไดจำาแนกความหนกเบาของงานเพมขนอก 1 ระดบ คอ งานหนกมาก หมายความวา ลกษณะงานทใชแรงมากอยางเรวสงสด หรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการ

เผาผลาญอาหารในรางกาย 447 กโลแคลอร/ชวโมง ขนไป

3. ความรอนจากสงแวดลอม แหลงกำาเนดความรอนในสงแวดลอมทสำาคญ ไดแก ความรอนจากดวง

อาทตย และความรอนจากกระบวนการผลตในโรงงานอตสาหกรรม3.1 ดวงอาทตย ถอวาเปนแหลงกำาเนดความรอนทใหญทสดทโลก

ไดรบ สงมชวตตางๆบนโลกอยภายใตอทธพลของความรอนจากดวงอาทตยอยางมาก กลมบคคลทตองสมผสกบความรอนจากดวงอาทตยเปนประจำากคอ กลมคนทตองทำางานหนกกลางแจง เชน กรรมกร ชาวนา ชาวไร รวมทงกลมบคคลอน ๆ ทตองดำาเนนกจกรรมกลางแจงเปนครงคราว เชน ทหาร นกกฬากลางแจงประเภทตาง ๆ เปนตน

สำาหรบผปฏบตงานททำางานภายในอาคาร กอาจไดรบความรอนจากการสงผานความรอนจากแสงอาทตยผานหลงคาหรอผนงอาคาร (ภาพท 6.1 ) เมอหลงคาหรอผนงของอาคาร ไดรบพลงงานจากการแผรงสของดวงอาทตย กจะดดกลนพลงงานของแสงอาทตย และเปลยนสภาพเปนพลงงานความรอนทำาใหพนผวภายนอกของหลงคาหรอผนงอาคารมอณหภมสงขนมาก และเมอพนผวภายนอกมอณหภมสงขนกจะเกดผลตางของอณหภมระหวางพนผวภายนอก และภายในของหลงคาหรอผนงอาคาร ทำาใหเกดการถายเทความรอน ( Heat transfer) ในลกษณะของการนำาความรอน (Heat conduction) ขนระหวางพนผวทงสอง เปนผลใหตวอาคารรอนขน อยางไรกตาม ระดบความรอนดงกลาวจะขนกบฤดกาล ทศทาง และเมฆหมอกตางๆ ทปกคลมตลอดจนชนดของโครงสราง ส ความขรขระของผว และคณสมบตการสะทอนของพนผวของหลงคาหรอผนงอาคารดวย

13

ภาพท 6.1 การถายเทความรอนจากแสงอาทตยผานหลงคาและผนงอาคารทมา : http://www.thermoshieldthailand.com/heat.htm

3.2 แหลงกำาเนดความรอนในอตสาหกรรม มกเกดมาจากเตาหลอม เตาเผา เตาอบ หมอไอนำา

และแรงดนไอนำาในกระบวนการผลตตาง ๆ ซงมผลตอผปฏบตงานหรอคนงานทตองทำางานในบรเวณใกลเคยง แหลงกำาเนดความรอนทสำาคญในอตสาหกรรม มดงน

1) การเผาไหมของเชอเพลง ในกระบวนการผลตของอตสาหกรรมตาง ๆ

2) ปฏกรยาเคม ปฏกรยาเคมระหวางสารตางๆ บางอยางจะมการคายความรอนในปจจบนปฏกรยาเคมถอวาเปนแหลงกำาเนดทสำาคญมากโดยเฉพาะอยางยงปฏกรยาทเกดจากคารบอนหรอสารประกอบไฮโดรคารบอนกบออกซเจน

3) ปฏกรยานวเคลยร ในปจจบนมการพฒนาแหลงกำาเนดความรอนจากพลงงานนวเคลยรทควบคมไดปฏกรยานถอวาเปนแหลงพลงงานทสำาคญทสดในอนาคตอนใกลน

4) อำานาจไฟฟา เมอผานกระแสไฟฟาเขาไปในความตานทานไฟฟากจะเกดความรอนซงอาจจะเปนการนำาความรอนไปใชโดยตรงหรอโดยทางออมกไดเชน เตาไฟฟา หลอดไฟฟา อยางไรกตาม พลงไฟฟาทใชกจะตองเปลยนมาจากพลงงานรปใดรปหนงขางตนนนเอง

5) การขดส การเสยดสของวตถ ตลอดจนการเปลยนแปลงสภาพตางๆ ของวตถ

ประเภทของความรอนในงานอตสาหกรรม

14

การประกอบกจการในโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ นน มลกษณะของกระบวนการผลตทกอใหเกดความรอนซงอาจเปนอนตรายตอผปฏบตงานได ความรอนในงานอตสาหกรรม อาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ความรอนแหง เปนความรอนทเกดจากอปกรณในกระบวนการผลตทรอนและมความชนในอากาศนอย เชน โรงงานหลอหลอมโลหะ โรงงานถลงโลหะ โรงงานรดโลหะใหเปนเสนหรอแผนเรยบ โรงงานแกวและโรงงานเครองเคลอบดนเผา หรอเผาอฐ เปนตน

ภาพท 6.2 เตาหลอมโลหะ (Melting furnace)ทมา : www.ermat-industries.com/FR/img/img21.gif2. ความรอนเปยก เปนสภาพความรอนทมไอนำาหรอความชนในอากาศ

เพมขน ซงเกดจากกรรมวธผลตแบบเปยก เชน โรงงานขนม/อาหาร หองครวทตองใชเตาเผา หรอเตาอบ โรงงานยาง โรงงานนำาตาล โรงงานกระดาษ โรงงานซกรด และโรงงานฟอกยอม เปนตน

อยางไรกตาม นอกจากผปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรมดงกลาวทมความเสยงตออนตรายจากความรอนแลว ยงมอกหลายอาชพทมลกษณะการทำางานทเสยงอนตรายตอการไดรบความรอนมากเกนไป (ภาพท 6.3) เชน พนกงานดบเพลง คนงานกอสราง กลมชาวนา ชาวสวน และชาวไร หรองานทตองทำางานในทโลงแจง และไดรบแสงอาทตยโดยตรง งานเหมองใตดน งานในอโมงคและในถำา ชางเครอง หรอผปฏบตงานททำางานอยใตทองเรอ หรอทำางานในบรเวณทอบทบ การระบายอากาศไมด รวมถงนกกฬาโดยเฉพาะกฬากลางแจง ตลอดจนตำารวจ ทหาร ทมการฝกกลางแจง เชนกน

15

ภาพท 6.3 ลกษณะงานทเสยงอนตรายจากความรอนทมา : http://www.cdc.gov/niosh/topics/heatstress/#nio

ประเภทกจการทเสยงตอความรอนจากการทกจการแตละประเภทนนมลกษณะการผลตทเสยงตอการไดรบ

อนตรายจากความรอนแตกตางกน เชน ผปฏบตงานในโรงงานหลอมโลหะยอมมโอกาสสมผสความรอนในระดบทสงกวาผททำางานในโรงงานอเลกทรอนกส กจการหลอมโลหะจงมความจำาเปนในการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนมากกวา เพอจะไดเปนการเฝาระวง และกำาหนดมาตรการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนทเกดขนไดอยางเหมาะสมทนทวงท ดวยเหตดงกลาวจงไดมการออกกฎหมายทกำาหนดหลกเกณฑและประเภทกจการทตองดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน โดยในประเทศไทยมกฎหมายทกำาหนดในเรองนทงกฎหมายโรงงานและกฎหมายแรงงาน ซงแตละฉบบมสาระสำาคญดงน1. ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2546 ซงไดกำาหนดหลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอนภายในสถานประกอบกจการ โดยตรวจวดเปนอณหภมเวตบลบโกลบ ซงผประกอบกจการโรงงานตองจดใหมการตรวจ วเคราะห และ

16

จดทำารายงานสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบระดบความรอนอยางนอยปละ 1 ครง โดยมเจาหนาทความปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพ หรอผสำาเรจการศกษาไมตำากวาปรญญาตรทางดานวทยาศาสตร เปนผรบรองรายงานและใหเกบรายงานดงกลาวไว ณ ทตงโรงงานใหพรอมสำาหรบการตรวจสอบของพนกงานเจาหนาท

ทงน จะตองทำาการตรวจวดระดบความรอนบรเวณทมลกจางปฏบตงานอยในสภาพการทำางานปกต ในบรเวณทมระดบความรอนสง และตรวจวดในเดอนทมอากาศรอนของป สำาหรบประเภทหรอชนดของโรงงานทตองทำาการตรวจวดความรอนกำาหนดไวในบญชทายประกาศ ดงตารางท 6.2

ตารางท 6.2 ประเภทหรอชนดของโรงงานทตองทำาการตรวจวดความรอน ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2546

17

18

19

2. ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองดำาเนนการ พ.ศ. 2550 ไดกำาหนดประเภทกจการทตองดำาเนนการตรวจวด ไดแก

1. การผลตนำาตาลและทำาใหบรสทธ 2. การป นทอทมการฟอกหรอยอมส 3. การผลตเยอกระดาษหรอกระดาษ 4. การผลตยางรถยนตหรอหลอดอกยาง 5. การผลตกระจก เครองแกวหรอหลอดไฟ 6. การผลตซเมนตหรอปนขาว 7. การถลง หลอหลอมหรอรดโลหะ 8. กจการทมแหลงกำาเนดความรอนหรอมการทำางานทอาจทำาให

ลกจางไดรบอนตรายเนองจากความรอน ทงน ตามประกาศ ฯ ดงกลาวไดกำาหนดหลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอนภายในสถานประกอบกจการ รวมทงระยะเวลาทตองดำาเนนการ โดยรายละเอยดสวนใหญกำาหนดไวในแนวทางเดยวกนกบประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฯ เชน นายจางตองจดใหมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน ภายในสถานประกอบกจการในสภาวะทเปนจรงของสภาพการทำางาน อยางนอยปละ 1 ครง แตนอกเหนอจากนนคอ จะตองมการตรวจวดเพมเตมในกรณทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเครองจกร อปกรณ กระบวนการผลต วธการทำางานหรอการดำาเนนการใด ๆ ทอาจมผลตอการเปลยนแปลงระดบความรอนดวย โดยนายจางตองจดใหมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอนเพมเตมภายใน 90 วน นบจากวนทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงนน

สำาหรบการจดทำารายงานการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบความรอนนน ไดมกฎหมายแรงงานอกฉบบหนงคอ กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ

20

สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 กำาหนดวา นายจางตองจดทำารายงานการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานดงกลาว โดยใหเจาหนาทความปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพ หรอใหผสำาเรจการศกษาไมตำากวาปรญญาตรสาขาอาชวอนามยหรอเทยบเทาตามทไดขนทะเบยนไวเปนผรบรองรายงาน และใหนายจางเกบรายงานดงกลาวไว ณ สถานประกอบกจการเพอใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจสอบไดตลอดเวลาทำาการ พรอมทงสงรายงานคฉบบตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย ภายใน 30 วน นบแตวนททำาการตรวจวด

กจกรรม 6.1.1 แหลงกำาเนดความรอนทมอทธพลตอรางกายของคน มอะไรบาง

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.1.1

แนวตอบกจกรรม 6.1.1แหลงกำาเนดความรอนทมอทธพลตอรางกายของคน ประกอบดวย ความ

รอนจากกระบวนการเผาผลาญสารอาหารภายในรางกาย ความรอนจากการทำางานหรอทำากจกรรม และความรอนจากสงแวดลอม

21

เรองท 6.1.2 การถายเทความรอนระหวางรางกายกบสงแวดลอม และสมดลความรอน

วตถจะมการแลกเปลยนความรอนระหวางกนอยเสมอ จำานวนพลงงานความรอนทถกถายเทจากวตถหนงไปยงอกวตถหนงสามารถคำานวณออกมาเปนปรมาณความรอน (Quantity Of Heat) ไดปรมาณความรอน หมายถง พลงความรอนขนาดหนงโดยปรมาณ ความรอนหนงหนวยคอ ปรมาณความรอนททำาใหนำาบรสทธหนงหนวยมวลมอณหภมเพมขนหรอลดลงหนงองศา

หนวยของปรมาณความรอนทนยมใชในปจจบนคอ แคลอร (Calorie ; Cal) กโลแคลอร (Kilocalorie ; Kcal) และ บทย (British Thermal Units ; BTU) - ความรอน 1 แคลอร คอ ปรมาณความรอนททำาใหนำาบรสทธ 1 กรม มอณหภมสงขน 1 องศาเซลเซยส - ความรอน 1 กโลแคลอร คอ ปรมาณความรอนททำาใหนำาบรสทธ 1 กโลกรม มอณหภมสงขน 1 องศาเซลเซยส

22

- ความรอน 1 บทย คอ ปรมาณความรอนททำาใหนำาบรสทธ 1 ปอนด มอณหภมสงขน 1 องศาฟา 7 เรนไฮต

- หนวยวดปรมาณความรอนสามารถแปลงไดดงน1 กโลแคลอร = 3,968 บทย1 กโลแคลอรตอชวโมง =    1.163   วตต

             1 บทยตอชวโมง           =   0.2931 วตต             1 วตต   =   0.8598 กโลแคลอรตอชวโมง (3.412 บทยตอชวโมง)

ปรมาณความรอนทอยในวตถมความสมพนธกบอณหภมและมวลของวตถ สวนมวลของวตถกขนกบจำานวนและขนาดของอะตอมหรอโมเลกลทเปนองคประกอบของวตถนน ดงนน วตถทมอณหภมตำาแตมมวลมากกจะมปรมาณความรอนสะสมอยมาก วตถทมมวลนอยแมจะมอณหภมสง เชน ประกายไฟ กจะมปรมาณความรอนสะสมอยนอย ทงนขนอยกบชนดของวตถนน ๆ ดวย

การถายเทความรอนระหวางรางกายกบสงแวดลอม

การถายเทความรอนนน เปรยบเสมอนกบการไหลของนำาทจะตองไหลจากทสงไปสทตำาเสมอ ความรอนกเชนเดยวกน จะมการถายเทความรอนจากททมอณหภมสงไปสททมอณหภมตำา การถายเทความรอนจะเกดขนไดดวยวธการตอไปน (ภาพท 6.4)

1.การนำาความรอน (Conduction) เปนการถายเทความรอนผานตวกลางทเปนของแขงจากตำาแหนงทมอณหภมสงไปสตำาแหนงทมอณหภมตำากวาโดยวตถตวกลางไมไดเคลอนท เชน การรบความรอนจากการสมผสกบเครองจกรทรอน หรอการสญเสยความรอนดวยการยนเทาเปลาบนพนทเยน

2.การพาความรอน (Convection) เปนการถายเทความรอนทตองอาศยตวกลางทมการเคลอนท เชน นำา และอากาศ การเคลอนทของของไหลเหลานซงมอณหภมในตวของมนเอง เมอตวกลางมการ

23

เคลอนทไป ความรอนจะถกสงผานจากจดเรมตนของการเคลอนทไปยงตำาแหนงปลายทางของการเคลอนท ตวอยางเชน อาคารทมชองลมหรอตดพดลมระบายอากาศ จะใชหลกการพาความรอน เมออากาศรอนลอยตวขนสงออกไปตามชองลมหรอตามพดลมระบายอากาศ อากาศทเยนกวากจะพดเขามาแทนท ทำาใหอาคารไมรอน

3.การแผรงสความรอน (Radiation) เปนการถายเทความรอนโดยไมตองการตวกลางใดๆ เชน เครองจกรทมความรอนสงสามารถแผรงสความรอนไปยงคนทำางานหรอวตถทอยใกลเคยงไดโดยไมตองอาศยตวกลาง และอกตวอยางหนงทเหนไดชดคอ การแผรงสความรอนจากดวงอาทตยมายงคนทำางานในขณะอยกลางแดด เปนตน

ภาพท 6.4 การถายเทความรอนโดยการนำา การพา และการแผรงสความรอน

ทมา : www.williams.edu/resources/sustainability/gre...

สมดลความรอนในรางกายมนษยและสงมชวตตางๆ สามารถดำารงชพไดเมออณหภมหรอความรอน

ภายในรางกายคงทในระดบทเหมาะสมเทานน ซงอณหภมของรางกาย นอกเหนอจากการใชเปนดชนชวดการมชวตของมนษยแลวยงสามารถใชเปนตวบงบอกสภาพการเจบปวยไดอกดวย โดยมนษยมอณหภมรางกายปกต (Normal

24

body temperature) อยท 37 องศาเซลเซยส หรอ 98.6 องศาฟาเรนไฮต ซงควบคมโดยศนยควบคมอณหภมของรางกายทสมองสวนไฮโปธาลามส ททำาหนาทควบคมการระบายความรอน

อณหภมรางกายของมนษยแบงออกไดเปน 2 สวน คอ อณหภมแกน (Core temperature) และอณหภมผว

(Surface temperature) อณหภมรางกายจงเปนผลรวมของอณหภมแกนและอณหภมผว

1) อณหภมแกน (core temperature) เปนอณหภมทเกดจากอวยวะทอยในสวนลกของรางกาย เชน สมอง

หวใจ ปอด และไต เปนตน ซงในทางปฏบตนยมวดคาอณหภมแกนทางทวารหนก อณหภมแกนจะมคาเปลยนแปลงในชวงแคบ ๆ แมวาอณหภมของสงแวดลอมภายนอกรางกายจะเปลยนไป โดยปกตจะอยในชวง 36.5 ถง 37.5 องศาเซลเซยส อณหภมแกนจะมการเปลยนแปลงในชวงเวลาระหวางวน โดยมกสงสดในชวงตอนเยนและตำาสดในชวงตอนเชา

2) อณหภมผว (surface temperature) เปนอณหภมทอยบรเวณผวหนงและไขมนใตชนผวหนง ผวหนงชวยควบคมอณหภมแกนใหมคาคอนขางคงท ซงกระทำาโดยการปรบเปลยนปรมาณเลอดทไหลมายงผวหนงอณหภมผวมการเปลยนแปลงขนลงตามสภาวะแวดลอมภายนอกและภายในรางกาย

เมอรางกายไดรบความรอน อณหภมรางกายของมนษยอาจเปลยนแปลงไดในชวงแคบๆ โดยไมมผลกระทบตอการทำางานของรางกาย นนคอ ประมาณ 37 ± 1 องศาเซลเซยส ดงนน รางกายจงพยายามควบคมอณหภมใหคงทตลอดเวลาดวยกลไกตางๆ เชน การหลงเหงอ รสกกระหายนำา และมเลอดไหลเวยนมาทผวเพอคายความรอนมากขน เปนตน

โดยทวไปแหลงความรอนทมอทธพลตอความรอนในรางกายมนษยม 2 แหลง คอ ความรอนทเกดขนภายในรางกายจากการเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงาน และความรอนจากสงแวดลอมภายนอก ซงความรอนจากทงสองแหลงนสามารถถายเทระหวางกนได จากแหลงทมระดบความรอนสงกวาไปยงแหลงทมความรอนตำากวา โดยการนำา การพา และการแผรงสความรอน ทงน

25

เพอรกษาระดบความรอนภายในรางกายใหคงทท 37 ± 1 องศาเซลเซยส ซงความพยายามในการรกษาระดบความรอนของรางกายนเปนไปตามสมการสมดลความรอน คอ H = M ± R ± C - E ± D

เมอ H = ความรอนสะสมของรางกาย (Body heat storage)M = ความรอนจากการเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงาน

(Metabolic heat)R = ความรอนทถายเทดวยการแผรงส (Radiation)C = ความรอนทถายเทดวยการพา (Convection)E = ความรอนทสญเสยไปจากการระเหยของเหงอ

(Evaporation)D = ความรอนทถายเทดวยการนำา (Conduction)

การถายเทหรอขจดความรอนออกจากรางกายนนรอยละ 97 จะถกขจดออกทางผวหนง โดยวธการดงน

1. การแผรงสความรอน (Radiation) เปนการสญเสยความรอนออกจากรางกายในรปของคลนรงสอนฟราเรด ทแผออกไปทกทศทกทาง โดยไมตองอาศยตวกลาง รางกายจะระบายหรอสญเสยความรอนดวยวธนรอยละ 60 ของปรมาณความรอนทถกขจดออกไปทงหมด หากกางแขน กางนวมอจะเพมความสามารถในการแผรงสความรอนขนรอยละ 10

2. การพาความรอน (Convection) รางกายจะสญเสยความรอนโดยวธนประมาณรอยละ 12 โดยอาศยการเคลอนยายถายเทของอากาศทอยลอมรอบเปนตวชวยพาความรอนออกจากรางกาย

3. การนำาความรอน (Conduction) เปนการถายเทความรอนจากผวหนงของรางกายเมอสมผสกบเบาะนง เกาอ เตยงนอน พนหอง แลวถายเทความรอนจากรางกายสวตถเหลาน รางกายจะสญเสยดวยวธนประมาณรอยละ 3

26

4. การระเหย (Evaporation) เปนการสญเสยความรอนโดยกลไกของรางกายทำาใหนำาทผวหนงเยอบผวในปาก ภายในชองปาก และทางเดนหายใจสวนตน (หลอดลม) ระเหยกลายเปนไอตลอดเวลาโดยไมรตว รางกายจะสญเสยความรอนดวยวธน ประมาณรอยละ 22

นอกจากรางกายจะระบายความรอนสวนใหญออกทางผวหนงแลว ความรอนบางสวนจะถกขจดออก

ทางระบบหายใจซงเกดขนประมาณรอยละ 2 และอกรอยละ 1 จะถกขจดออกมากบปสสาวะและอจจาระ

สดสวนการถายเทความรอนโดยวธตาง ๆ จากรางกายแสดงดงตารางท 6.3

ตารางท 6.3 สดสวนการถายเทความรอนโดยวธตาง ๆ จากรางกายวธการถายเทความรอน รอยละของการถายเทความ

รอนจากรางกายการระเหยโดยการหายใจออกและทางผวหนงการแผรงสความรอนการพาความรอนการนำาความรอนอน ๆ

22601233

รวม 100

ทงนการระบายความรอนของรางกายจะดมากหรอนอยขนอยกบองคประกอบหลายประการ เชน

- ปจจยทตวคนงาน เชน เพศ วย (โดยเฉพาะเดกและผทมอาย 40 ป ขนไป) รปราง (อวนหรอผอม) โรคประจำาตว การดมแอลกอฮอล ตลอดจนการปรบตวของคนงานใหเขากบความรอน

27

- ชนดของเสอผา เชน ถาคนทำางานกลางแดดทมอากาศรอนสวมใสเสอผาทหนาเกนไปจะทำาใหการ

ระเหยของเหงอและพาความรอนจากลมเปนไปไดยาก คนทำางานจะรสกรอนกวาปกต

- สภาพการทำางาน เชน การทำางานหนก งานปานกลาง หรองานเบา จะมผลตอการใชพลงงานของรางกาย

หรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายเพอใชปฏบตงานนน ๆ

- สภาพแวดลอม เชน การทำางานในบรเวณมแหลงกำาเนดความรอนตาง ๆ อณหภมอากาศ และความชนของอากาศ ถาอยในททมอากาศชนและรอน เหงอจะระเหยไดยาก คนทำางานจะรสกรอนกวาปกต นอกจากน ความเรวลมกมผลในการระบายความรอน โดยกระแสลมจะชวยใหมการถายเทความรอนไดดขน มผลทำาใหอณหภมรางกายลดลงไดจากการพาความรอน และทำาใหเหงอระเหยไดงายขน

ผลกระทบตอสขภาพจากความรอนรางกายของคนเรามกลไกในการควบคมความรอนใหอยในระดบปกต

ตลอดเวลาโดยการถายเทความรอนกบสงแวดลอม หากรางกายไมสามารถขจดความรอนทสะสมออกไปจากรางกายไดทน กจะกอใหเกดอนตรายตอรางกายได ซง The American Conference of Governmental Industrial Hygienists ; ACGIH (2007) ไดระบวาผปฏบตงานไมควรไดรบอนญาตใหทำางานตอ เมออณหภมรางกายวดทางทวารหนกสงเกน 38 องศาเซลเซยส และ 38.5 องศาเซลเซยส สำาหรบผปฏบตงานทปรบตวเคยชนกบความรอนแลว เพราะจะทำาใหเกดอนตรายไดเนองจากการทำางานในททมอณหภมสง จะมการถายเทความรอนจากสงแวดลอมเขาสรางกายของผปฏบตงานมากกวาทรางกายจะสามารถระบายความรอนออก และกอใหเกดผลกระทบ

28

ตอสขภาพไดจากอณหภมของรางกายทเพมสงขน โดยความรนแรงจะขนอยกบระดบความรอนทไดรบ ดงน

1)ระดบความรอนสะสมตำา ทำาใหผปฏบตงานเกดความรสกไมสบาย หงดหงด ขาดสมาธ และสภาพ

จตใจไมพรอมทจะทำางาน2)ระดบความรอนสะสมปานกลาง มผลใหเกดความผดพลาดในการ

ทำางานมากขน ประสทธภาพของผปฏบตงานทตองใชทกษะความชำานวญในการทำางานจะลดลง

3)ระดบความรอนสะสมสง พบวาในระดบนรางกายจะสญเสยสมดลของนำาและเกลอ เกดความเคนใน

ระบบหมนเวยนเลอด ความสามารถในการทำางานจะลดลงอยางเหนไดชด โดยเฉพาะในภาวะทรางกายตองสมผสกบความรอนเปนระยะเวลานาน อาจเกดการเจบปวยตางๆ ทพบบอย ไดแก การออนเพลยเนองจากความรอน (Heat exhaustion) การขาดนำา (Dehydration) ตะครวเนองจากความรอน (Heat cramp) การมไข (Fever หรอ Pyrexia) การเปนลม (Fainting หรอ Heat syncope) และลมแดด (Heat Stroke) ซงอาจทำาใหถงขนเสยชวตได

รายละเอยดเกยวกบผลกระทบตอสขภาพและความผดปกตทเกดจากความรอนสามารถศกษาไดในเอกสารการสอนชดวชาพษวทยาและอาชวเวชศาสตร

29

กจกรรม 6.1.2ในภาพขางลางน เปนการถายเทความรอนโดยวธใดบาง จงเตมขอความ

ลงในชองวางหลงตวอกษร

ทมา : visual.merriam-webster.com/.../heat-transfer.jpg

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.1.2

แนวตอบกจกรรม 6.1.2ก. การพาความรอน ผานไอนำาในอากาศ ข. การแผรงสความรอนค. การพาความรอนผานของเหลวง. การนำาความรอนจากเปลวไฟมายงภาชนะททำาดวยโลหะ

ก.

ข.

ค. ง.

30

เรองท 6.1.3 ปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน

ปจจยทเกยวของในการตรวจวดความรอนการตรวจวดระดบความรอน มปจจยทเกยวของทควรทำาการตรวจวด 3

ประการ คอ อณหภม ความเรวลม และความชนของอากาศ1. การวดอณหภม โดยการใชเครองมอวดระดบพลงงานความรอน

ของวตถ ซงกคออณหภมของวตถนนเอง อณหภม (Temperature) คอ คณสมบตทางกายภาพของระบบ โดย

จะใชเพอแสดงถงระดบพลงงานความรอน เปนการแทนความรสกทวไปของคำาวา "รอน" และ "เยน" โดยวตถทมความรอนสงกจะมอณหภมสง เครองมอทนยมใชในการวดอณหภมคอ เทอรโมมเตอร

การวดอณหภมนนมวธการวดไดสองแบบ แบบแรกคอวดคาอณหภมทแทจรงของวตถนน คาอณหภมทอานไดนจะเรยกวา อณหภมสมบรณ (Absolute temperature) ซงจะตองทราบจดทวตถใดมอณหภมเปนศนยอยางแทจรง อณหภมสมบรณ คอ อณหภมทนบจากอณหภมศนยสมบรณขนมา เชน เคลวน (K) เรมจากศนยสมบรณทอณหภม -273.15 องศาเซลเซยส สวนการวดคาอกแบบหนงคอการวดอณหภมเทยบตอคณสมบตหรอลกษณะของสารใดสารหนง ตวอยางเชน กำาหนดจดเดอดหรอจดเยอกแขงของนำาทความดนมาตรฐานเปนจดอางอง ซงอณหภมทไดนจะเรยกวาอณหภมสมพทธ

ในระบบหนวยระหวางประเทศ (International System of Units) หรอ ระบบเอสไอ (SI) อณหภมองศาสมบรณจะใช เคลวน สวนอณหภมสมพทธจะเปนองศาเซลเซยส และฟาเรนไฮต เปนตน

1) เคลวน (Kelvin; K) เปนหนวยวดอณหภมหนวยหนง และเปนหนวยพนฐานหนงในเจดของระบบเอสไอ นยามใหเทากบ 1/273.16 เทาของอณหภมเทอรโมไดนามกของจดรวมสามสถานะของนำา

31

2) องศาเซลเซยส (Celsius; °C) เปนหนวยวดอณหภมหนวยหนงในระบบเอสไอ กำาหนดใหจดเยอกแขงของนำาคอ 0 °C และจดเดอดคอ 100 °C ปจจบนองศาเซลเซยสใชกบแพรหลายทวโลก ยกเวนสหรฐอเมรกาและประเทศจาไมกาเทานนทนยมใชหนวยองศาฟาเรนไฮต แตในประเทศดงกลาว องศาเซลเซยสและเคลวนกใชมากในดานวทยาศาสตร

3) องศาฟาเรนไฮต (Fahrenheit; °F) เปนหนวยวดอณหภมหนวยหนงทถกตงชอตามนกฟสกสชาวเยอรมน เกเบรยล ฟาเรนไฮต (ค.ศ. 1686-1736) โดยทคาสเกลฟาเรนไฮตน มจดเยอกแขงอยท 32 องศา โดยปกตจะเขยนวา 32°F และมจดเดอดท 212 องศา โดยทมระยะหางระหวางจดเยอกแขงกบจดเดอดของนำาคอ 180 องศา

ความสมพนธระหวางอณหภมในหนวยดงกลาว สามารถแปลงไดตามตารางท 6.4

ตารางท 6.4 สตรการแปลงหนวยอณหภม

หนวยเรมตน

หนวยทแปลงไปเปน

สตร

อ ง ศ าฟาเรนไฮต

อ ง ศ าเซลเซยส °C = (°F - 32) / 1.8

อ ง ศ าเซลเซยส

อ ง ศ าฟาเรนไฮต °F = (°C × 1.8) + 32

เคลวนอ ง ศ าเซลเซยส °C = K - 273.15

อ ง ศ าเซลเซยส

เคลวน K = °C + 273.15

เคลวนอ ง ศ าฟาเรนไฮต °F = K × 1.8 − 459.67

32

อ ง ศ าฟาเรนไฮต

เคลวน K = (°F + 459.67) ÷ 1.8

ในการวดอณหภม เครองมอวดอณหภมทนยมใชกนมากทสดกคอ เทอรโมมเตอร โดยเฉพาะชนดทบรรจดวยปรอทหรอแอลกฮอล อยางไรกตาม ควรทจะเลอกใชเฉพาะชนดทผานการตรวจสอบความถกตองและไดรบการรบรองจากสถาบนทเชอถอไดเทานน ทงนสามารถทจะสงเกตไดจากเครองหมายการรบรองบนกานของเทอรโมมเตอรชนดนน ๆ นอกจากนควรเลอกใชเทอรโมมเตอรชนดทสามารถวดไดละเอยดเพยงพอและสามารถอานคาไดอยางชดเจน ควรเลอกชวงของอณหภมทวดไดใหเหมาะสมกบอณหภมของอากาศในบรเวณนน กอนใชทกครงตองตรวจสอบดวาของเหลวในเทอรโมมเตอรแยกจากกนหรอไม ถาแยกจากกนจะตองสะบดหรอจมในนำารอนใหของเหลวเชอมตดกนกอนการตรวจวดทกครง นอกจากนควรเลอกชนดของเทอรโมมเตอรใหเหมาะสมกบวตถประสงคของการใชงาน เชน เทอรโมมเตอรทจะใชเปนกระเปาะเปยก (Wet bulb) หรอโกลบเทอรโมมเตอร (Globe thermometer) เปนตน

2. การวดความเรวลม เนองจากการถายเทความรอนโดนการพาและการระเหยเปนฟงกชนของการ

เคลอนไหวของอากาศ การวดความเคลอนไหวของอากาศหรอความเรวลมจงมความจำาเปนในการวดคาความรอน ซงอาจทำาไดโดยวธการดงตอไปน

2.1 การคาดประมาณความเรวลมโดยใชความรสกสมผส อาจใชวธนในระยะททำาการสำารวจเบองตน (Walk through survey) หรอในกรณทไมมเครองวดความเรวลม ซงผสำารวจอาจจะคาดประมาณความเรวลมโดยหยาบ ๆ ไดจากการใชความรสกสมผส ดงตารางท 6.5

33

ตารางท 6.5 การคาดประมาณความเรวลมจากความรสกสมผสการเคลอนไหวของอากาศความรสกสมผสการเคลอนไหวของอากาศ ความเรวลม

เมตร/วนาท ฟต/นาท- อากาศไมมการเคลอนไหวเลย เชน ใน

หองปด ไมมแหลงททำาใหเกดลมนอยกวา 0.2 39

- รสกวามลมพดเบา ๆ เชน รสกไดเลกนอยวามการเคลอนไหวของอากาศ

0.2 – 1.0 39 - 197

- รสกวามลมพดปานกลาง เชน เมออยหางจากพดลม 2-3 เมตร จะรสกไดชดเจนวามการเคลอนไหวของอากาศ ลมพดผมปลว กระดาษปลว

1.0 – 1.5 197 - 235

- รสกวามลมพดแรง เชน เมอยนอยใกลพดลม ลมพดจนเสอผาปลว

มากกวา 1.5 มากกวา 235

2.2 การใชเครองมอวดความเรวลม เครองมอทใชในการวดความเรวลมมหลายชนดดวยกน เชน ฮอทไวร แอนนโมมเตอร (Hot Wire anemometer) ดงภาพท 6.5 เวนแอนนโมมเตอร (Vane anemometer) ดงภาพท 6.6 และคาตา แอนนโมมเตอร (Kata anemometer) แตชนดทนยมใชกนมากคอ ฮอทไวร แอนนโมมเตอร โดยเครองมอชนดนใชหลกการวดความสญเสยความรอนของเสนลวดทถกทำาใหรอนโดยแบตเตอร ซงเสนลวดนจะเยนลงเมอมกระแสลมพดผาน อตราการเยนลงของเสนลวดจะเปนสดสวนกบอตราการเคลอนทของกระแสลมทพดผานเครองมอเครองมอชนดนสามารถตอบสนองการวดไดอยางรวดเรวใชวดไดคาทละเอยดมากและใชไดแมกระทงกบกระแสลมทมอตราการเคลอนทชามาก

34

ภาพท 6.5 ฮอทไวร แอนนโมมเตอร (Hot Wire anemometer) ทมา : www.techinstrument.com/acatalog/HWA2005DL.jpg

ภาพท 6.6 เวนแอนนโมมเตอร (Vane anemometer)ทมา :

web.uconn.edu/poultry/NE-127/Images/air2_07.gif และ http://www.globalspec.com/pas/anemometer?

deframe=1

3. การวดความชนของอากาศ ความชนของอากาศ คอ ปรมาณไอนำาในอากาศ ซงเปนสงทมผลตอ

การระเหยของเหงอและการระเหยของนำาจากเนอเยอทชมชนตางๆในรางกายเชน ปอด ทางเดนหายใจ เยอบตา เปนตน ความชนกคอปรมาณไอนำาในอากาศนนเอง ถาบรเวณใดมปรมาณไอนำาในอากาศมากบรเวณนนกม

35

ความชนสง หนวยวดทนยมใชในการวดระดบความชนในอากาศคอ ความชนสมพทธ

ความชนสมพทธ (Relative Humidity; RH) หมายถง อตราสวนโดยมวลของไอนำาในอากาศในขณะหนง(ทอณหภมหนง) ตอ ไอนำาสงสดทอากาศ (ทอณหภมนน) สามารถแบกรบไวได หากระดบไอนำา ณ ขณะนนมากเกนกวา (> 100%) ความสามารถของอากาศจะรองรบได ไอนำาจะควบแนน (Condensation) และกลายเปนหยดนำาในทสด ตวอยางเชน อากาศ ณ บรเวณหนงทมความชนสมบรณเปน 100% จะหมายความวาอากาศนนได "อมตว" (Saturated) และไมสามารถรบไอนำาไวไดอกตอไป ถาเราพยายามใสไอนำาเปนปรมาณเกนกวาทอากาศสามารถแบกรบไวไดแลว ไอนำาสวนทเกนนนจะ "กลนตว" (Condense) ออกมาเปนหยดนำาเหลอไวแตเพยงปรมาณไอนำาทยงคงอมตวและมความชนสมพทธ เปน 100% อย ปรากฏการณนคอการเกดฝนนนเอง ซงความชนสมพทธบรเวณกอนเมฆสงถง 100% ในขณะทความชนสมพทธบรเวณใกลพนดนอาจจะตำากวานนมาก

โดยทวไป คนเรามความรสกไวตอความชนมาก หนาทประการหนงของผวหนงของคนเราคอการรกษาอณหภมของรางกายใหคงท ซงทำาไดโดยการ "ขบเหงอ" (Sweating) ถาอากาศมความชนสมพทธเปน 100% แลว เหงอทผวจะไมสามารถระเหยได ทำาใหไมสามารถพาความรอนออกจากรางกายโดยการใชพลงงานแฝงของการเปลยนสถานะได และจะทำาใหรสกเหมอนวารอนกวาอณหภมนนมาก ในทางตรงกนขาม ถาความชนสมพทธตำา เหงอทขบออกมาจะระเหยและพาความรอนออกจากรางกายไปดวย จะทำาใหเรารสกเยนกวาทเปน ตวอยางเชน ถาอณหภมของอากาศเปน 24 องศาเซลเซยส และความชนสมพทธ เปน 0% จะรสกเหมอนวาอณหภมของอากาศเปน 21° C แตถาความชนสมพทธ เปน 100% เราจะรสกวาอากาศมอณหภมสงถง 27° C โดยทวไปคนเราจะรสกสบายพอดทความชนสมพทธ ประมาณ 45%

วธทแพรหลายในการหาความชนสมพทธ เรยกวา “เครองวดความชนสมพทธแบบกระเปาะแหง กระเปาะเปยก– ” (Dry – wet bulbs psychrometer) ซงมหลายแบบ แบบทเปนทนยมใชกนทวไปไดแก แอสไพ

36

เรตเตดไซโครมเตอร (Aspirated psychrometer) ดงภาพท 6.7 เครองมอชนดนประกอบดวย เทอรโมมเตอร 2 อน ภายในบรรจปรอท โดยมชวงของวดคาอณหภม (Scale range) ระหวาง 0 – 50 องศาเซลเซยส โดยเทอรโมมเตอรอนหนงใชสำาหรบวดอณหภมของอากาศแหงตามธรรมดา เรยกวา เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง (Dry bulb psychrometer) เทอรโมมเตอรอกอนเรยกวา เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก (Wet bulb psychrometer) โดยจะถกหมหอดวยวสดอมนำา และหลอไวดวยนำา เชนใชผาฝายทำาไสตะเกยงพนรอบปลายกระเปาะปรอท โดยทปลายผากอซจะจมลงในหลอดแกวทบรรจนำาใหนำาซมตามผากอซเพอใหปลายกระเปาะชมชนอยเสมอ บรเวณสวนบนของแอสไพเรตเตตไซโครมเตอรมพดลมเลก ๆ ขบเคลอนดวยมอเตอร โดยใชพลงงานจากแบตเตอรพดกระแสลมใหผานกระเปาะทงคดวยความเรวคงทประมาณ 3 เมตร/วนาท เมอมลมพดผาน นำาจะระเหยจากผาฝายทพนกระเปาะเปยกไวทำาใหกระเปาะเยนลง อณหภมของกระเปาะเปยกและกระเปาะแหงจงแตกตางกน ซงตามปกตอณหภมของกระเปาะเปยกจะตำากวาอณหภมของกระเปาะแหงเสมอ ยกเวนในกรณทความชนสมพทธเทากบ 100 เปอรเซนต ในกรณนอณหภมของทงสองกระเปาะจะเทากน ผลตางของอณหภมระหวางกระเปาะเปยกและกระเปาะแหงสามารถนำามาหาคาความชนสมพทธได

37

ภาพท 6.7 แอสไพเรตเตดไซโครมเตอรทมา : www.apsnyc.com/Art/prh_psych.jpg

ภาพท 6.8 โนโมกราฟและการใชงานทมา : www.geocities.com/jitrayut/rhumidity.html

เมอทราบอณหภมของกระเปาะเปยกและกระเปาะแหงแลว ซงสามารถหาความชนสมพทธ ไดจากการเทยบกบโนโมกราฟ (Nomograph) หรออาจใชกราฟไซโครเมตรก (Psychrometric chart) กได อยางไรกตาม การหาคาความชนสมพทธจากโนโมกราฟจะสะดวกรวดเรวกวา แตการใชกราฟไซโครเมตรกจะใหรายละเอยดอยางอนดวย ไดแก จดนำาคาง (Dew Point ; DP) และความดนไอ (Vapour Pressure; VP)

1

2

38

ตวอยางการใชโนโมกราฟแสดงในภาพท 6.8 เชน หากอณหภมกระเปาะเปยกเปน 22.2° C (72 °F) และอณหภมกระเปาะแหงเปน 28.8° C (84 °F) เมอลากเสนตรง 1-2 ผานจดดงกลาว จะหาความชนสมพทธไดเปน 56%

ภาพท 6.9 กราฟไซโครเมตก (Psychrometric chart)ทมา : truetex.com/psychrometric_chart.gifวธการหาคาความชนสมพทธจากกราฟไซโครเมตรก (ภาพท 6.9)

ทำาไดโดย เมอทราบคาอณหภมกระเปาะแหง ซงจะเปนเสนแนวตงดานลางของกราฟ สวนอณหภมกระเปาะเปยกจะเปนเสนเฉยงขนไปทางดานซายของกราฟ จากนนใหหาจดตดของเสนทงสอง และอานคาความชนสมพทธ ไดจากเสนโคงทอยใกลจดตดนนทสด ตวอยางเชน หากอณหภมกระเปาะเปยกเปน 72 °F

1

3

4

2

39

และอณหภมกระเปาะแหงเปน 84 °F เมอลากเสนตรง 1-2 จากคาอณหภมของกระเปาะแหง และลากเสนตรง 3-4 จากคาอณหภมของกระเปาะเปยก จะหาความชนสมพทธไดจากเสนโคงทอยใกลจดตดทสด ซงเทยบไดประมาณ 56%

นอกจากทงสองวธการดงกลาวแลว ยงอาจหาคาความชนสมพทธไดโดยตรงจากการใชเครองมอทเรยกวา ไฮโกรมเตอร (Hygrometer) ซงเปนเครองวดความชนสมพทธ ทใชหลกการยดหรอขยายตวของเสนผม เมอไดรบความชนในอากาศ ซงทำาใหเขมเคลอนทไปยงคาความชนสมพทธบนหนาปด ดงภาพท 6.10 ก และปจจบนบางรนมการออกแบบใหสามารถวดไดทงอณหภมและความชนสมพทธ ดงภาพท 6.10 ข อยางไรกตาม การใชเครองมอประเภทน จะตองเลอกซอเครองทไดมาตรฐาน เพราะอาจมปญหาความไมเทยงตรงในการตรวจวด

ก. ข.

ภาพท 6.10 ไฮโกรมเตอรทมา : www.pagasa.dost.gov.ph/.../hygrometer.jpg

การประเมนสภาพความรอนในสงแวดลอมการประเมนสภาพความรอนมวตถประสงค เพอใหทราบถงระดบความ

รนแรงของอนตรายจากความรอน และหาแนวทางการแกไขทเหมาะสม ซงสามารถทำาได 2 ทาง คอ การวดโดยการวเคราะหสงแวดลอมในรปดชน

40

ความเคนของความรอน (Heat Stress Indices) และการวเคราะหทางสรรวทยาทเปลยนแปลงไปของคนงานในรปดชนความเครยดของความรอน (Heat Strain Indices) ในทางปฏบตไมนยมใชดชนความเครยด ทงนเพราะคาทวดไดมกไมคงทแนนอน โดยทวไปจงใชดชนความเคนเพยงอยางเดยว

ในปจจบนไดมการพฒนาดชนความเคนขนมาหลายชนด แตทนยมใชกนโดยทวไปและเหมาะสมกบสภาพของประเทศไทย เชน ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb Globe Thermometer; WBGT) และดชนความสบาย (Effective Temperature; ET) เปนตน

ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ เปนดชนวดระดบความรอนในสงแวดลอมการทำางานตามกฎหมายในประเทศไทย ซงกำาหนดใหใชดชนนในการวดระดบความรอนในสงแวดลอมการทำางาน ตรวจวดโดยใชคาเฉลยในชวงเวลาสองชวโมงทมอณหภมเวตบลบโกลบสงสดของการทำางานปกต มหนวยวดเปนองศาเซลเซยสหรอองศาฟาเรนไฮต โดยไดนำาปจจยทมผลกระทบตอความรอนทสะสมในรางกายมาพจารณา ไดแก ความรอนทเกดขนภายในรางกายขณะทำางาน และความรอนจากสงแวดลอมการทำางาน ซงถายเทมายงรางกาย 3 วธ คอ การนำา การพา และการแผรงสความรอน

กจกรรม 6.1.3

จงใสเครองหมาย หนาขอความทถกตอง และใสเครองหมาย หนาขอความทผด

………....1. ในการตรวจวดระดบความรอน มปจจยสำาคญทควรทำาการตรวจวดคออณหภมอากาศเทานน……….2. ฮอทไวร แอนนโมมเตอร เปนเครองวดความชนสมพทธทใชหลกการยดหรอขยายตวของเสนผม เมอไดรบความชนในอากาศ

41

……….3. แอสไพเรตเตดไซโครมเตอร ประกอบดวย เทอรโมมเตอร 2 ชนด คอ เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง และเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก ……….4. ความเรวลม สามารถคาดประมาณไดโดยใชความรสกสมผส……….5. อณหภม 20 องศาเซลเซยส จะเทากบ 68 องศาฟาเรนไฮต

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.1.3

เรองท 12.2.3

เรองท 6.1.4 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอน

ในการสบคนปญหาความรอนในสถานประกอบการทมความเสยงจากการปฏบตงานทตองสมผสกบความรอนนน สำานกงานบรหารความปลอดภยและอาชวอนามย แหงสหรฐอเมรกา (Occuptional Safety and Health Administration; OSHA) ไดเสนอแนะแนวทางดงกลาวไวใน

แนวตอบกจกรรม 6.1.3

……….1……….2……….3……….4……….5

42

Occupational Safety and Health Administration,OSHA Technical Manual –Section III ซงในหนวยนจะกลาวถงเฉพาะแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถานประกอบการ ซงมสาระสำาคญสรปไดดงภาพท 6.11

ภาพท 6.11 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถานประกอบการ

แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถานประกอบการ ประกอบดวยขนตอนหลก ๆ 6 ประการ ซงมรายละเอยดในแตละขนตอนดงตอไปน

1.การทบทวนขอมลเบองตนเกยวกบสถานททำางาน โดยการศกษาเอกสาร รวมทงการสมภาษณนายจาง

และลกจางทเกยวของ เพอใหไดขอมลทสำาคญไดแก 1)ประเภทและลกษณะของการประกอบกจการ พจารณาวาเปน

สถานประกอบการทเสยงตอ

43

ความรอนหรอไม โดยเฉพาะทเขาขายประเภทกจการทตองดำาเนนการตรวจวดความรอนตามทกฎหมายกำาหนด

2)กระบวนการผลต และแหลงกำาเนดความรอน เชน เตาหลอม เครองจกร หมอไอนำา ฯลฯ

3)ผลการตรวจวดความรอน และขอมลสถตเกยวกบปญหาจากความรอนทผานมา รวมทงขอ

รองเรยนตาง ๆ 4)การปฏบตงานในบรเวณทมความรอน ใหพจารณาวา เปนความ

รอนอยางตอเนองหรอชวครงชวคราว จำานวนผปฏบตงานทตองสมผสและสมผสเปนเวลากชวโมงตอวน ความหนกเบาของงาน มนำาดมเพยงพอหรอไม หวหนางานและผเกยวของผานการอบรมในการตรวจสอบและประเมนอาการผดปกตหรอความเจบปวยจากความรอน รวมทงการปฐมพยาบาลหรอไม

5)มาตรการในการควบคมปองกน เชน มการควบคมความรอนทแหลงกำาเนด การแยกหรอกน

แหลงกำาเนดความรอนจากผปฏบตงาน มการใชพดลม เครองปรบอากาศหรอไม

6)มาตรการในการตรวจสอบ ประเมน และปองกนหรอลดอนตรายจากความรอน เชน การ

ฝกอบรมผปฏบตงานเกยวกบความรอน การจดโปรแกรมการปรบตวใหเคยชนกบความรอน (Acclimatization Program) ตารางการทำางานและเวลาพก การจดหองหรอพนทพกผอนทเยน (Cool Rest Areas) โปรแกรมการตรวจวดความรอน และการใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลเกยวกบความรอน เปนตน

2. การเดนสำารวจโดยรอบ (Walkaround inspection) ผประเมนควรเดนสำารวจลกษณะอาคารและ

กระบวนการผลตทงหมด โดยเฉพาะบรเวณพนทปฏบตงานทมแหลงกำาเนดความรอน เชน เตาเผา เตาหลอม หมอไอนำา ฯลฯ ตลอดจนการสำารวจมาตรการควบคมความรอน เชน มาตรการบรหารจดการและมาตรการทาง

44

วศวกรรมวามหรอไม รวมทงประสทธภาพของมาตรการดงกลาว เพอสำารวจสภาพทเปนจรง โดยนำาขอมลทไดในขอ 1 มาใชประกอบการสำารวจ ในการเดนสำารวจดงกลาว อาจใชแบบสำารวจดงตวอยางในตารางท 6.6 เพอความสะดวกและความครบถวนสมบรณของขอมล นอกจากน การเดนสำารวจยงมประโยชนในการกำาหนดพนททเหมาะสมสำาหรบใชเครองมอตรวจวดความรอนในขนตอนการเกบตวอยางตอไป

ตารางท 6.6 ตวอยางแบบสำารวจมาตรการปองกนอนตรายจากความรอนในอตสาหกรรมหลอหลอมโลหะ

ประเภทของอนตราย

มาตรการปองกนผลการสำารวจ

เหมาะสม

ไมเหมาะ

สม

ระบความไมเหมาะสม

- อนตรายจากสภาพความรอน เ น อ ง จ า ก เ ป นสถานประกอบก า ร ท ม ค ว า มร อ น แ บ บ ร อ นแหง ซ งเปนผลมาจากเตาหลอม น ำา เ ห ล ก ต วแบบหรอชนงาน

- การใชมาตรการทางวศวกรรม และการใชเตาหลอมเพอปองกนมใหมสภาพความรอนสงในบรเวณการทำางาน- จดระบบระบายอากาศและการใชลมเยนใหแกผปฏบตงานเพอชวยลดความรอนทอาจสะสมในรางกาย- ผปฏบตงานสวมใสชดทำางานททำาจากผาทดดซบเหงอไดด - จดเวลาทำางานและเวลาพกใหเหมาะสมเพอชวยลดการสะสมความรอนในรางกาย

45

และอนตรายจากความรอน - จดนำาเยน นำาเกลอแรใหผปฏบตงานดมเพอทดแทนการเสยนำาและเกลอแร

- ตรวจวดอณหภมของรางกายลกจาง เชน หากสงเกน 37.6 องศาเซลเซยส เมอวดอณหภมทางปาก หรอหากสงเกน 38 องศาเซลเซยส เมอวดอณหภมทางทวารหนก ตอง ใหลกจางพกจนอณหภมรางกายเปนปกต มการปรบปรงสภาพการทำางาน เชน การใหลกจางสวมเครองปองกนความรอน - มการเตอนอนตรายเกยวกบความรอน- กรณเปนผปฏบตงานใหม มการปรบความเคยชนกอนใหลกจางทำางานปกต

ทมา : ปรบปรงจาก แนวทางการตรวจความปลอดภยและการปองกนอนตรายในอตสาหกรรมหลอหลอมโลหะ กองตรวจความปลอดภย กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

3.การประเมนภาระงาน (Work-Load assessment) โดยพจารณาจากระยะเวลาการทำางาน และลกษณะ

การทำางานวาเปนงานหนก งานปานกลาง หรองานเบา ซงในการจำาแนกประเภทของงานน สามารถประเมนไดจากอตราเมตาบอลกเฉลย (Averaging metabolic rates) ซงเปนคาประมาณความรอนทเกดจากการเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงานสำาหรบใชในการทำากจกรรมตาง ๆ ดงน

งานเบา : ลกษณะงานทใชแรงนอยหรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกาย

ไมเกน 200 กโลแคลอรตอชวโมงงานปานกลาง : ลกษณะงานทใชแรงปานกลางหรอใชกำาลงงานท

ทำาใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายเกน 200 - 350 กโลแคลอรตอชวโมง

46

งานหนก : ลกษณะงานทใชแรงมากหรอใชกำาลงงานททำาใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกาย

เกน 350 กโลแคลอรตอชวโมงแตในกรณทผปฏบตงานทำางานหลายพนทซงมสภาพความรอนแตกตางกน ใหคำานวณอตราเมตาบอลก

เฉลยตลอดระยะเวลาการทำางานไดจากสตร

เมอ M1 , M2 … และ Mn คอ คาประมาณความรอนทเกดจากการเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงาน สำาหรบกจกรรมตางๆ มหนวยเปนกโลแคลอรตอชวโมงหรอกโลแคลอรตอนาท ในชวงเวลา t1 , t2, tn มหนวยเปนชวโมงหรอนาท

ทงน ในบางกรณอาจบนทกลกษณะการทำางานโดยการถายวดทศน เพอใชในการประเมนภาระงานสำาหรบรายละเอยดวธการคำานวณพรอมตวอยาง จะไดกลาวตอไปในเรองท 6.2.2

4. การตรวจวดความรอนในสงแวดลอมการทำางาน (Environmental measurements) ในการตรวจวด

จะตองเปนไปตามหลกวชาการหรอเกณฑมาตรฐานของหนวยราชการ ซงครอบคลมตงแต คณสมบตของผทำาการตรวจวด วสดอปกรณและเครองมอทใช วธการตรวจวด รวมทงการเลอกจดตรวจวด โดยควรทำาการตรวจวดในตำาแหนงทใกลจดทำางานของผปฏบตงานทสมผสกบความรอนมากทสด และในกรณทผปฏบตงานไมไดสมผสกบความรอนทพนทเดยว แตมการเคลอนยายจดปฏบตงานระหวางสองพนทหรอมากกวาซงแตละพนทมระดบความรอนแตกตางกน หรอแมกระทงในกรณพนทเดยวกนแตความรอนมหลายระดบ จะตองทำาการตรวจวดในแตละพนทและแตละระดบของความรอนทผปฏบตงานสมผส นอกจากน ควรระบสภาพแวดลอมในขณะทำาการตรวจวด เพอประโยชนในการ

47

วเคราะหผลตอไป 5.การวเคราะหผลการตรวจวดและเทยบกบมาตรฐาน /กฎหมาย โดย

อยางนอยจะตองทำาการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนตามทกฎหมายกำาหนด เชน ในประเทศไทยกำาหนดใหใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb Globe Temperature; WBGT) ซงหากเทยบกบมาตรฐาน/กฎหมาย แลวพบวาจดใดไมเปนไปตามมาตรฐาน จะไดดำาเนนการควบคมปองกนตอไป

6.การตดตามตรวจสอบเปนระยะ ทงการตรวจวดระดบความรอนในททำางาน การตรวจสอบดานสขภาพ

รางกายของผปฏบตงาน และการตรวจสอบ ประเมนประสทธภาพของมาตรการปองกนควบคม ดงน

6.1 การตรวจวดระดบความรอนในททำางาน อตสาหกรรมทมความเสยงตอความรอน ควรทำาการ

ตรวจวดและประเมนสภาพความรอนเปนระยะเพอเปนการเฝาระวง โดยจะตองทำาการตรวจวด วเคราะห และจดทำารายงานสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบระดบความรอนอยางนอยปละ 1 ครง รวมทงทำาการตรวจวดเพมเตมในกรณทมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเครองจกร อปกรณ กระบวนการผลต วธการทำางานหรอการดำาเนนการใด ๆ ทอาจมผลตอการเปลยนแปลงระดบความรอน

6.2 การตรวจสอบดานสขภาพรางกายของผปฏบตงานทสมผสความรอน โดยเฉพาะผททำางานหนก ท

ตองใชพลงงานในการเผาผลาญเกนกวา 500 กโลแคลอร/ชวโมง ควรมการตรวจสอบตดตามดานสขภาพในแตละบคคล เชน ในระหวางการทำางาน อาจมการวดอณหภมรางกายเ วดอตราการเตนของหวใจ (Heart rate) และอตราการเตนของหวใจกลบสปกตในชวงพกฟ น (Recovery heart rate) ปรมาณการสญเสยนำาในรางกาย (Extent of Body Water Loss) เปนตน

6.2.1 การวดอณหภมรางกายของผปฏบตงาน (Body temperature measurements) ซงอาจตรวจวดไดโดยใช

48

เทอรโมมเตอรวดอณหภมทางทวารหนก ในชองปาก ชองหหรอผวหนง ซงขอมลทได จะเปนประโยชนในการนำาผลการตรวจนมาใชประกอบการประเมนอนตรายจากความรอนทผปฏบตงานสมผส วธการวดอณหภมรางกายของผปฏบตงาน มแนวทางดงน

1) การวดอณหภมรางกายทางทวารหนก เปนวธการวดทแมนยำาทสด โดยคาทไดจะแปรผนนอย

และมความเทยงตรงสง    แตหามใชในผทมบาดแผลหรอมการอกเสบทางทวารหนก วธการวด นำาเทอรโมมเตอรสำาหรบวดทางทวารหนก (Rectal thermometer) ดงภาพท 6.12 ทาสารหลอลน เชน วาสลน แลวสอดเขาไปในรทวารหนกลก 1- 1½ นว วดประมาณ 2 นาท จากนนจงนำามาอานคาทได ถาอณหภมสงเกน 38 องศาเซลเซยส ตองใหผปฏบตงานหยดพกชวคราว จนกวาอณหภมรางกายจะอยในสภาพปกต

ภาพท 6.12 เทอรโมมเตอรสำาหรบวดทางทวารหนก (Rectal Thermometer)

ทมา : www.vet-direct.com/images/AccuVetThermometer2...

2) การวดอณหภมรางกายทางปาก แมวาจะไดคาทไมแมนยำาเทาการวดทางทวารหนก แตในทางปฏบตสามารถใชไดสะดวก ไมยงยากลำาบากใจทงผวดและผถกตรวจ วธการวด นำาเทอรโมมเตอรสำาหรบวดไข (Clinical thermometer) วดอณหภมของผปฏบตงานหลงจากทำางานแตตองวดกอน

49

ทผปฏบตงานจะดมนำา โดยสอดไวใตลน (ภาพท 6.13) ถาอณหภมสงเกน 37.6 องศาเซลเซยส ใหลดระยะเวลาการทำางานในครงตอไปลงหนงในสาม

ภาพท 6.13 การใชเทอรโมมเตอรวดอณหภมทางปากทมา : resources.yesican-science.ca/.../temp1.gif

6.2.2 การวดอตราการเตนของหวใจ ใหวดชพจรทขอมอในชวง 30 วนาท เมอผปฏบตงานเรมตนหยดพก ถาอตราการเตนของหวใจเกน 110 ครงตอวนาท ใหหยดพก และลดระยะเวลาการทำางานในชวงตอไปลงหนงในสาม

6.2.3 การวดอตราการเตนของหวใจกลบสปกตในชวงพกฟ น ตรวจวดไดโดยการเปรยบเทยบระหวางอตราการเตนของหวใจทวดทขอมอในชวง 30 วนาท เมอผปฏบตงานเรมตนหยดพก (P1) กบอตราการเตนของหวใจทวดทขอมอเมอเรมหยดพกไปแลว 2.5 นาท (P3) จากนนนำาคาทไดมาแปลผลตามตารางท 6.7

ตารางท 6.7 เกณฑการฟ นตวของอตราการเตนของหวใจ

การฟ นตวของอตราการเตนของหวใจ P3 คาแตกตางระหวาง

P1 และ P3

การฟ นตวเปนทนาพอใจ มการฟ นตวในระดบสง

<90

-- 10 <10

50

ไมมการฟ นตว (อาจบงชถงภาวะทมความกดดนหรอความเคนสงเกนไป)

90 90

6.2.4 การวดปรมาณการสญเสยนำาในรางกาย สามารถวดไดโดยใหผปฏบตงานชงนำาหนกตวกอนและหลงทำางานในแตละวน โดยนำาหนกตวจะตองลดลงไมเกนรอยละ 1.5 ของนำาหนกตวในวนทำางานนน ถาเกนกวาน จะตองจดใหผปฏบตงานดมนำามากขน

6.3 การตรวจสอบ ประเมนประสทธภาพของมาตรการปองกนควบคม ควรทำาการตรวจสอบเปนระยะวามาตรการควบคมปองกนอนตรายจากความรอนในททำางานนนเพยงพอ และมประสทธภาพดอยหรอไม โดยตรวจสอบทงมาตรการดานวศวกรรม การบรหารจดการ และดานการปกปองอนตรายทตวผปฏบตงานดวย

แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนตามขนตอนทกลาวมาน จะชวยใหมองเหนปญหาทเกยวของกบความรอนไดครอบคลมทงดานผลการตรวจวดทางสงแวดลอม สขภาพรางกายพนกงาน รวมทงปญหาและอปสรรคของมาตรการควบคมปองกนอนตรายจากความรอนทมอย เพอจะไดนำาขอมลทไดเหลานมาวเคราะห และวางแผนในการควบคมปองกนอนตรายจากความรอนอยางมประสทธภาพตอไป

กจกรรม 6.1.4จงบอกแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถาน

ประกอบการ มาพอสงเขป

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.1.4

51

แนวตอบกจกรรม 6.1.4แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนในสถานประกอบการ ม

ดงน 1) การทบทวนขอมลเบองตนเกยวกบสถานททำางาน 2) การเดนสำารวจโดยรอบ 3) การประเมนภาระงาน โดยพจารณาจากระยะเวลาการทำางานและความ

หนกเบาของงาน 4) การตรวจวดความรอนในสงแวดลอมการทำางาน 5) การวเคราะหผลการตรวจวดและเทยบกบมาตรฐาน/กฎหมาย หาก

เกนมาตรฐาน จะตองดำาเนนการปองกน ควบคม 6) การตดตามตรวจสอบเปนระยะ ทงการตรวจวดระดบความรอนในท

ทำางาน การตรวจสอบดานสขภาพรางกายของผปฏบตงาน และการตรวจสอบ ประเมนประสทธภาพของมาตรการปองกนควบคม

ความนำา

การทำางานในสภาวะทมความรอนจากสภาพแวดลอมของการทำางาน  รางกายไมสามารถระบายความรอนออกไดทนท จงเกดการสะสมของความรอนขน  ซงสงผลกระทบตอรางกายได เชน ออนเพลย  เปนลม  มไขขนสง สมองขาดเลอด  เปนตะครว เหนอยลา เปนตน ทงยงสงผลตอจตใจและประสทธภาพในการทำางานดวย ดงนน จงจำาเปนตองมการตรวจวดคาความรอนในสงแวดลอมของการทำางาน เพอใหทราบระดบความรอนในพนทปฏบตงานวาเหมาะสมหรอไม เพยงใด จะไดควบคมปองกนไมใหเกดผลกระทบตอผปฏบตงานได

52

การตรวจวดคาความรอนในสงแวดลอมการทำางาน ประกอบดวย การวดอณหภม การแผรงสความรอน การวดความเรวลม และการวดความชนของอากาศ ซงเปนปจจยดานสงแวดลอม จากนนนำามาประเมนคาความรอนโดยใชดชนความเคนของความรอน (Heat stress indices) ซงเปนผลรวมของปจจยดานสงแวดลอมและทางกายภาพทมผลตอระดบความรอนทรางกายไดรบ ปจจยดานกายภาพ ไดแก การทำางานซงทำาใหรางกายไดรบความรอนจากการเผาผลาญอาหาร ซงเปนสดสวนโดยตรงกบความหนกเบาของงาน รวมถงเสอผาทสวมใสซงจะมผลตอความรอนทรางกายไดรบดวย ดชนความเคนของความรอนมหลายแบบ เชน

1. ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb globe thermometer ; WBGT)

2. ดชนความสบาย (Effective Temperature ; ET) และดชนความสบายทปรบปรงแลว ( The Corrected Effective Temperature; CET)

3. ดชนความรอน (Heat Stress Index ; HSI) หรอ Belding – Hatch Index

4. ดชนความรอน (Humidex)5. ดชนความรอนของออกฟอรด (Oxford index)6. ดชนการไหลของเหงอ (Predicted - 4 hourly sweat rate;

P4SR) เปนตนอยางไรกด สถาบนความปลอดภยและสขภาพในการทำางานแหงชาตของ

สหรฐอเมรกา (The National Institute for Occupational Safety and Health; NIOSH) ไดเสนอแนะหลกเกณฑสำาหรบเลอกดชนความรอนดงน

1. การตรวจวดทำาไดงาย2. การคำานวณไมยงยากซบซอน3. ใชทำานายความเคนหรอการเปลยนแปลงทางสรรวทยา (Physiological strain) จากความรอนได4. สามารถใชในโรงงานอตสาหกรรมได

53

ดงนน ในหนวยนจงจะนำาเสนอรายละเอยดเฉพาะดชนกระเปาะเปยกและโกลบ ซงเปนดชนทกฎหมาย

กำาหนด รวมทงดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลว ( The Corrected Effective Temperature; CET) ดชนความรอน (Humidex) ซงมคณสมบตตามเกณฑของ NIOSH ดงกลาว

ตอนท 6.2การตรวจวดและประเมนความรอนโดยใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบโปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 6.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง6.2.1 เครองมอและเทคนคในการตรวจวดดชนกระเปาะเปยกและโกลบ6.2.2 การประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

แนวคด 1. เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ ประกอบดวย

1) เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง สำาหรบวดอณหภมอากาศซงถายเทความรอนโดยการพา 2) เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต ซงเปนเสมอนการวดอณหภมทผวหนง และ 3) เทอรโมมเตอรชนดโกลบ สำาหรบวดความรอนทเกดจากการแผรงส ในการตดตงควรปรบระดบเทอรโมมเตอรทงสามใหอยสงจากพนระดบหนาอกของผปฏบตงาน ตงเครองมอไวอยางนอย 30 นาท กอนอานคา บนทกคาอณหภมและระยะเวลาการทำางานของผปฏบตงานในจดทำางานนนๆ สำาหรบเครองวดสภาพความรอนทไมสามารถคำานวณคาไดโดยตรง ตองนำาคาทอานไดจากเทอรโมมเตอรมาคำานวณดวยสตร ซงแบงเปนกรณวดในอาคารหรอนอกอาคารทไมมแดด และกรณวดนอกอาคารและมแดด

54

2. ในการประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบนน หากผปฏบตงานทำางานในบรเวณทมสภาพความรอนแตกตางกนตงแตสองพนทขนไป ตองตรวจวดทกพนท แลวเลอกชวงเวลา 2 ชวโมงทรอนทสด มาคำานวณหาคา WBGT เฉลย จากนนใหพจารณาระยะเวลาการทำางาน และลกษณะการทำางานเพอประเมนภาระงานวาเปนงานหนก งานปานกลาง หรองานเบา ซงในการจำาแนกประเภทของงานน สามารถประเมนไดจากอตราเมตาบอลกเฉลย แลวจงนำาคาระดบความรอนทคำานวณไดและลกษณะงานทจำาแนกได มาเปรยบเทยบกบมาตรฐานระดบความรอนตามทกำาหนดไวตอไป

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 6.2 จบแลว นกศกษาสามารถ2. อธบายเครองมอและเทคนคในการตรวจวดดชนกระเปาะเปยกและโกลบได3. อธบายวธการประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบได

เรองท 6.2.1 เครองมอและเทคนคในการตรวจวดดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

การตรวจวดสภาพความรอนในสถานประกอบการ  จะทำาใหทราบถงระดบความรอนทเกดจากกระบวนการผลตหรอเกดการการปฏบตงานอนอาจกอใหเกดอนตรายตอผปฏบตงานได การตรวจวดทนยมใชกนทวไปคอการวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb Globe Temperature; WBGT)

ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ เปนดชนวดสภาพความรอนในสงแวดลอมการทำางาน มหนวยเปนองศา

55

เซลเซยสหรอองศาฟาเรนไฮต โดยไดนำาปจจยทมผลกระทบตอความรอนทสะสมในรางกายมาพจารณา ไดแก ความรอนทเกดขนภายในรางกายขณะทำางาน และความรอนจากสงแวดลอมการทำางาน ซงถายเทมายงรางกายโดยการนำา การพา และการแผรงสความรอน ดชนกระเปาะเปยกและโกลบสามารถใชไดสะดวก ไมยงยาก จงเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง และ ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) ไดแนะนำาการตรวจวดความรอนโดยวธน ซงปจจบน กฎหมายของประเทศไทยกไดกำาหนดใหหาคาระดบความรอนจากคาเฉลยของอณหภมเวตบลบโกลบ เชนเดยวกนเครองมอและอปกรณในการตรวจวดดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ ประกอบดวยเทอรโมมเตอร 3 ชนด คอ เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต และเทอรโมมเตอรชนดโกลบ ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง (Dry BulbThermometer , DB) เปนชนดปรอทหรอแอลกอฮอลทมความละเอยดของสเกล 0.5 องศาเซลเซยส และมความแมนยำาบวกหรอลบ 0.5 องศาเซลเซยส มการกำาบงปองกนเทอรโมมเตอรจากแสงอาทตยและการแผรงสความรอน ผานการสอบเทยบความถกตองและไดรบการรบรองจากหนวยงานทเชอถอได และเลอกชวงของอณหภมทวดไดใหเหมาะสมกบอณหภมทจะใชงาน ควรอยในชวง –5 องศาเซลเซยส ถง 50 องศาเซลเซยส

2. เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต (Natural Wet Bulb Thermometer , NWB) เปนเทอรโมมเตอรทมผาฝายชนเดยวทสะอาดหอหมกระเปาะ หยดนำากลนลงบนผาฝายทหมกระเปาะใหเปยกชม และปลอยใหปลายอกดานหนงของผาจมอยในนำากลนตลอดเวลาและสมผสแตลมธรรมชาตเทานน ซงแตกตางการวดอณหภมกระเปาะเปยกทไดจากไซโครมเตอร (TWB) ซงสมผสกบลมจากพดลมดดอากาศของไซโครมเตอร

เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต ตองมการปรบเทยบมาตรฐานและวดอณหภมไดในชวง -5 องศาเซลเซยส ถง 50 องศาเซลเซยส

56

3.เทอรโมมเตอรชนดโกลบ (Globe Thermometer ,GT) สำาหรบวดการแผรงสความรอนจากการทำางานประกอบดวย โกลบซงทำาจากโลหะทองแดงบางทรงกลมกลวง ขนาดเสนผานศนยกลาง 15 เซนตเมตร ผวดานนอกทาดวยสดำาชนดพเศษทสามารถดดกลนรงสความรอนไดด และมเทอรโมมเตอรเสยบเขาไปในโลหะทรงกลมน โดยใหปลายกระเปาะของเทอรโมมเตอรอยกงกลางของโลหะทรงกลม โกลบเทอรโมมเตอรตองมชวงการตรวจวดตงแต -5 ถง 100 องศาเซลเซยส

เทอรโมมเตอรทงสามชนดนตองมความแมนยำา + 0.5 องศาเซลเซยส นอกจากนจะตองมการปรบเทยบความถกตองของเครองมอ โดยการปรบเทยบเทอรโมมเตอรทใชในการตรวจวดวามคณลกษณะขางตนหรอไม โดยทำาการปรบเทยบอปกรณจากหนวยงานทไดรบการรบรองอยางนอยปละ 1 ครง หรอตามคมอทผผลตกำาหนดไว

4. อปกรณประกอบ ในการตรวจวดอาจใชอปกรณประกอบ เชน ขาตง สำาหรบตดตงและยดอปกรณทง 3 ขางตนประเภทของเครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ แบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก แบบธรรมดา (Conventional) และแบบทสามารถอานคาและคำานวณคา WBGT ไดโดยตรง

1. เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบธรรมดา ประกอบดวยเทอรโมมเตอร 3

ชนด คอ เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต และเทอรโมมเตอรชนดโกลบ ซงมคณลกษณะดงทกลาวมา พรอมขาตง (ภาพท 6.14 และ 6.15)

57

ภาพท 6.14 เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบธรรมดา

ภาพท 6.15 สวนประกอบของเครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบธรรมดา

ทมา: www2.diw.go.th/KM/word/สร/การตรวจวดความรอน.doc

ผากอซหมแนบตดเทอรโมมเตอรและจมอย

58

2.เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบอานคาไดโดยตรง

ปจจบนการตรวจวดความรอนในสงแวดลอมการทำางานสามารถทำาไดสะดวกและรวดเรวขน โดยใช

เครองมอตรวจวดทสามารถอานคาไดโดยตรง มการแสดงผลเปน LCD ดงภาพท 6.16 ซงโดยทวไปมขอดคอ ขนาดกะทดรด เคลอนยายไดสะดวก สามารถตรวจวดความรอนในสถานประกอบการโดยประเมนผลแบบพนท โดยการตรวจวดอณหภมการแผรงสความรอน อณหภมกระเปาะแหง อณหภมกระเปาะเปยกได จาก 3 Sensor คอ เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง และเทอรโมมเตอรชนดโกลบ (Natural Wet Bulb, Dry Bulb และ Globe) แลวนำามาคำานวณออกมาเปนคา WBGT-Index ทงภายในและภายนอกอาคาร (WBGT indoor และ WBGT outdoor) เพอรายงานผลตามกฎหมาย

เทอรโมมเตอร กระเปาะเปยก

เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง

เทอรโมมเตอรชนดโกลบ

59

ภาพท 6.16 เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบอานคาไดโดยตรง

ทมา : ปรบปรงจาก http://www.neediss.com/download/file1-270108-225647.pdf

ในกรณทใชเครองวดระดบความรอนทสามารถอานและคำานวณคาอณหภมเวตบลบโกลบ (WBGT) ไดโดยตรง เครองดงกลาวตองมคณลกษณะของเครองสอดคลองตามมาตรฐาน ISO 7243 ขององคการมาตรฐานระหวางประเทศ (International Organization for Standardization) หรอเทยบเทา และจะตองทำาการปรบเทยบความถกตอง (Calibration) กอนใชงานทกครง คณลกษณะเครองมอตรวจวดสภาพความรอนตามมาตรฐาน ISO 7243 1. หววดอณหภมชนดกระเปาะเปยก (Natural Wet Bulb Temperature Sensor) จะตองเปนไปตามคณลกษณะ ดงน

• ชดหววดอณหภมตองเปนทรงกระบอก• เสนผานศนยกลางภายนอกของชดหววดอณหภม 6 มลลเมตร.± 1

มลลเมตร• ความยาวของชดหววดอณหภม 30 มลลเมตร.± 5 มลลเมตร• ชวงการตรวจวดอณหภม 5 - 40 องศาเซลเซยส• ความแมนยำาในการตรวจวด ± 0.5 องศาเซลเซยส• ชดหววดอณหภมทงหมดจะตองถกหอหมโดยปลอกหมสขาว ทำาจาก

ผาวสดทซมซบนำาไดด เชน ผาฝาย เปนตน• สวนฐานของชดหววดอณหภม จะตองมเสนผานศนยกลางเทากบ 6

มลลเมตร และ 20 มลลเมตร และทงสองสวนจะตองถกหอหมดวยปลอกผา เพอปองกนการนำาความรอนจากสวนฐานไปสชดหววดอณหภม

• ปลอกผาจะตองเปนปลอกหมทมขนาดพอดกบชดหววดอณหภม ปลอกผาทแนนไป หรอหลวมไปจะมผลตอความแมนยำาในการตรวจวด

• ปลอกผาจะตองสะอาด

60

• สวนปลายสดของปลอกผาจะตองจมอยภายในกระเปาะนำากลน โดยมสวนปลอกผาทสมผสอากาศระหวาง 20 - 30 มลลเมตร

• กระเปาะเกบนำา ตองออกแบบมาเพอปองกนการแผรงสจากสงแวดลอมซงจะมผลใหอณหภมของนำาทอยภายในสงขน 2. หววดอณหภมชนดโกลบ (Globe Temperature Sensor) หววดอณหภมชนดโกลบอยกงกลางของกระเปาะทรงกลม หววดนจะตองเปนไปตามคณลกษณะดงน

• เสนผานศนยกลาง 150 มลลเมตร• Mean emission coefficient : 0.95 (กระเปาะทรงกลมสดำา

ดาน)• ความหนา : บางทสดเทาทจะทำาได• ชวงการตรวจวด 20 -120 องศาเซลเซยส• ความแมนยำาในการตรวจวด :- ชวง 20 - 50 องศาเซลเซยส : ± 0.5 องศาเซลเซยส- ชวง 50 - 120 องศาเซลเซยส : ± 1 องศาเซลเซยส

สำาหรบอปกรณชนดอนทตรวจวดอณหภมชนดกระเปาะเปยก และอณหภมชนดโกลบ หลงจากทำาการปรบเทยบในชวงทกำาหนดแลว ใหผลความแมนยำาเทากน กสามารถนำามาใชได 3. การตรวจวดอณหภมอากาศ (Measurement of Air Temperature) การตรวจวดอณหภมอากาศ โดยปกตชดหววดอณหภม จะตองมอปกรณปองกนการแผรงส แตไมขดขวางการไหลเวยนของอากาศรอบชดหววด

• ชวงการตรวจวด 10 - 60 องศาเซลเซยส• ความแมนยำา ± 1 องศาเซลเซยส

การปรบเทยบความถกตองกรณทใชเครองวดระดบความรอนทสามารถอานและคำานวณคาอณหภม

เวตบลบโกลบ (WBGT) ไดโดยตรง จะตองทำาการปรบเทยบความถกตอง

61

(Calibration) กอนใชงานทกครง โดยอาจปรบเทยบดวยอปกรณปรบเทยบของเครองซงผผลตจดไวใหพรอมอปกรณ เชน Calibration verification module

วธการปรบเทยบ ทำาไดโดยการถอดหววดออก แลวนำา Verification module เสยบบนชองเชอมตอดานบน เครองกจะทำาการตรวจเชค คาใหโดยอตโนมต โดยดคาทปรากฏหนาจอกบคาทแสดงอยกบ Verification module วาตรงกนหรอไม ถาคาทอานไดมความคลาดเคลอนแตไมเกนชวง +/-5% ของคาทกำาหนดไวท Verification module ถาเกนกวาน ใหนำาเครองสงไปตรวจเชคและทำาการปรบเทยบคา โดยอาจตดตอกบศนยบรการเครองมอทเปนผจำาหนาย

ทงน จะตองทำาการปรบเทยบทงเครองมอวดระดบความรอน WBGT และ Calibration verification module หรออปกรณสำาหรบการปรบเทยบทผผลตกำาหนดไว จากหนวยงานทไดรบการรบรองอยางนอย ปละ 1 ครง หรอตามคมอทผผลตกำาหนดไววธการตรวจวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ1. กรณใชเครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบธรรมดา มขนตอนดงน

1) จดเตรยมและตรวจสอบอปกรณหรอเครองมอทใชในการตรวจวดระดบความรอนใหมคณลกษณะตามทกำาหนดไว

2) ในการตดตงเทอรโมมเตอรกระเปาะแหงกบขาตงนน ขณะตรวจวดตองหาสงปดกนเทอรโมมเตอรกระเปาะแหงจากดวงอาทตยและแหลงแผรงสความรอนอนๆ โดยทสงกำาบงนนตองไมจำากดการหมนเวยนของอากาศรอบๆ กระเปาะเทอรโมมเตอร

3) สำาหรบเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก ผากอซทใชหมกระเปาะเปยก ควรหมใหสงเลยกระเปาะขนไปเทากบความยาวของกระเปาะ ผากอซทใชควรเปนผาใหมทกครง และจะตองเปยกตลอดเวลา อยางนอยครงชวโมง กอนทจะอานคาอณหภมปลายผากอซตองจมลงในนำาตลอดเวลา โดยอาจตองใชวธหยดนำากลนหรอฉดนำาโดยตรงไปทผากอซทหมกระเปาะเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกเพอใหผาเปยกชนตลอดทวถง โดยปลายอกดานหนงของผาจมอยในนำา

62

กลน ใหจดกระเปาะของเทอรโมมเตอรอยสงเหนอระดบนำากลนทบรรจในภาชนะ ประมาณ 1 นว นำาไปตดตงกบขาตง

ใชผาฝายหรอผากอซสะอาด (ชนเดยว)หมทกระเปาะเทอรโมมเตอรสงถงจดเหนอกระเปาะ ประมาณหนงชวงกระเปาะหรอ ประมาณ 1 – 1 ¼ นว และตอหมยาวลงไปใหปลายอกดานหนงจมลงในภาชนะบรรจนำากลน โดยสวนกระเปาะจะอยเหนอนำา ประมาณ 1 นว ผาฝายทหมกระเปาะตองแนบตดเทอรโมมเตอรและเปยกตลอดเวลา

4) นำาเทอรโมมเตอรทสามารถอานคาในชวง -5 ถง 100 องศาเซลเซยส มาเสยบเขากบจกยางทเจาะรตรงกลาง จกยางนมขนาดเทากบปากเปดของโกลบ ปดปากโกลบดวยจกยางเสยบเทอรโมมเตอรน ใหกระเปาะของเทอรโมมเตอรอยตรงจดศนยกลางของโกลบ แลวนำาไปตดตงกบขาตง

5) ปรบระดบใหเทอรโมมเตอรทง 3 ชนดขางตน อยในตำาแหนงสงจากพนระดบหนาอกของลกจาง

6) ใชขาตงยดหรอแขวนเทอรโมมเตอรทงสามน ในบรเวณทอากาศสามารถพดผานได โดยไมมสงใดหรอเงานบงเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกและโกลบ และตงชดตรวจวดนไวใกลกบจดทคนทำางานอยมากทสด ทงนตองไมขดขวางการทำางานของคนงาน รวมทงมการตดตงเพอตรวจวดในบรเวณทคนงานพกดวย

7) ตงอปกรณหรอเครองมอไวอยางนอย 30 นาท* กอนอานคา จากนนใหบนทกคา NWB, GT, DB หรอคา WBGT ทอานได และระยะเวลาการทำางานของพนกงานในจดการทำางานนนๆ

* เปนระยะเวลาทกำาหนด ตามประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองดำาเนนการ พ.ศ. 2550 แตในบางกรณ อาท ถาใชเครองวดระดบความรอนแบบอานคาไดโดยตรงบางรน อาจใชเวลานอยกวาน เชน 10 นาท เปนตน

2. กรณใชเครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบแบบอานคาไดโดยตรง

การใชเครองมอวดระดบความรอน WBGT แบบอานคาไดโดยตรง โดยทวไปจะมวธการทคลายคลง

63

กนไมวาจะใชเครองมอยหอใด อยางไรกตาม ผใชควรศกษารายละเอยดของเครองมอนน ๆ เชน สวนประกอบตาง ๆ และปมการใชงาน วธการใชงาน การอานคา การบำารงรกษา และขอควรระวง เพอใหการตรวจวดเปนไปอยางมประสทธภาพ

ในทนจะไดนำาเสนอการใชเครองวดระดบความรอน WBGT แบบอานคาไดโดยตรงยหอหนง ซงมแนวทางในการใชงานดงน

1) ตรวจดหววดชนดกระเปาะเปยกวาสะอาดหรอไม ถาไมสะอาดหรอมคราบ ใหทำาความสะอาดกอนทจะเตมนำาลงไปและปดฝาใหเรยบรอย

2)ควรตดตงเครองในททสง1.1 เมตร (3.5 ฟต) สำาหรบการตงเครองในแนวตง และ 0.6 เมตร (2 ฟต) กรณทตงบนแกน Sensor array การตดตงบนขาตงควรตดตงใหอยในตำาแหนงทไมโดนสงใดปดกน

3)กดปม ON เพอเรมทำางาน ในกรณหนาจอแสดงผลแบตเตอรทมปรมาณตำากวาทกำาหนดไว เชน 6.4 โวลต ใหทำาการเปลยนแบตเตอร

4)รอประมาณ 10 นาท เพอใหหววดและตวเครองปรบอณหภมใหเทากบสภาพแวดลอมทไปทำาการตรวจวด แลวจงอานผลการตรวจวด โดยกดปมเพออานคาการแสดงผลตาง ๆ

5) ในการใชงานจะตองตรวจเสมอ เพอใหแนใจวาเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกชนนำาอย ภายหลงจากการเตมนำาหรอการเปลยนสถานทตงเครองใหมทกครง จะตองปลอยใหเครองทำางานกอนเปนเวลา 10 นาท กอนทำาการตรวจวดคาเครอง เพอใหการอานคาของโกลบและกระเปาะเปยกมเสถยรภาพ

สำาหรบขอควรระวงในการใชงาน มดงน1)การใชแบตเตอร ถาทำาการประจไฟฟา ใหทำาในบรเวณทไมกอใหเกด

การจดตดระเบด2) ไมตงเครองวดระดบความรอนในสถานททำางานทมอณหภมสง

แวดลอมสงเกนกวา 60 องศาเซลเซยส3)ภายหลงตรวจวดเสรจแลว ควรถอดแบตเตอรออกทกครง4)ทำาความสะอาดอปกรณ และใหกระเปาะเปยกแหงกอนเกบใสกลอง

64

เทคนคในการตรวจวดระดบความรอนในบรเวณทำางาน เพอใหผลการตรวจวดไดคาใกลเคยงกบสภาพทเปนจรงมากทสด ควรดำาเนนการดงน

1)การเลอกจดทจะทำาการตรวจวด ควรเลอกตรวจวดในบรเวณทำางานและเปนบรเวณทมความรอนสง

กวาทอน (ภาพท 6.17 และภาพท 6.18 ) เพอจะไดคาทแทจรง และในการตรวจวดผปฏบตงานไมควรอยใกลเครองตรวจวด เพราะจะมการแผรงสความรอนออกจากรางกายและมผลตอการกนความรอนหรอบงการเคลอนทหรอพดพาของอากาศ ทำาใหคาทวดไดไมใชคาทแทจรงของสภาพแวดลอมนน

2)ทำาการตรวจวดทนททผปฏบตงานออกจากบรเวณนน ใหรบนำาเครองมอเขาไปตดตง อยางไรกตาม

วธนจะไมเหมาะสม หากมการเปลยนแปลงสงแวดลอมอยางรวดเรว3) ในกรณทผปฏบตงานทำางานในบรเวณนนเปนเวลานาน ควรตรวจวด

เปนระยะ ๆ เชน ชวโมงละครงหรอทกครงชวโมง หรอในบรเวณทผปฏบตงานเขาไปทำางานเพยง 2-3 นาท/กะ ควรตรวจวด 2-3 ครง/กะ

4) ในกรณทผปฏบตงานตองเคลอนทไปในบรเวณกวาง และมความรอนแตกตางกนหลายบรเวณ

(Zone) การตรวจวดใหกะประมาณไดจากบรเวณตาง ๆ

65

ภาพท 6.17 การตดตงเครองมอวดระดบความรอน WBGT ในบรเวณททำางาน

ทมา : www.neediss.com/index.php?p=detail&type_id=12&sub01_id=68&sub02_id=311&z=SV

ภาพท 6.18 การตดตงเครองมอวดระดบความรอน WBGT ในบรเวณหองครว

ทมา : http://dpc5.ddc.moph.go.th/download/envocc_training_IHheat.pdf

ทงนในระหวางเกบขอมล ควรตรวจวดคาความชนสมพทธของอากาศนอกอาคารโดยใชไซโครมเตอร (Psychrometer) รวมทงขอมลเกยวกบเมฆ ความเรวลมดวย เพอนำาไปใชประกอบการประเมนสภาพความรอน โดยบนทกขอมลทเกยวของลงในแบบบนทกผลการตรวจวดคาความรอนภายในสถานประกอบการ ดงภาพท 6.19

ภาพท 6.19 แบบบนทกผลการตรวจวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

ชอสถานประกอบการและทตง ตรวจวดโดย วนทตรวจวดเครองมอตรวจวด (ชนด/ยหอ/รน) อณหภมอากาศ oC ความดนบรรยากาศ mmHg ความชนสมพทธ

66

% ความเรวลม (m/s)ระยะเวลาตรวจวด อณหภ

มอณหภ

มอณหภ

มWBG

Tจดตรวจวด เวลา

เรมตนเวลาสน

สดเวลารวม (T)

กระเปาะแหง (oC)

กระเปาะเปยก (oC)

โกลบ (oC)

(oC) ลกษณะ/ประเภทของงาน

ห ม า ย เ ห ต : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

กจกรรม 6.2.1

67

เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ ประกอบดวยเทอรโมมเตอรกชนด อะไรบาง

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.2.1

เรองท 12.2.3

เรองท 6.2.2 การประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

คาดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (WBGT) เปนคาทไดจากการคำานวณ โดยการนำาคาอณหภมจากการอานคาของเทอรโมมเตอรแบบตาง ๆ ไดแก เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก และโกลบเทอรโมมเตอร แลวนำาคาทไดนำามาพจารณาประกอบกบระยะเวลาการทำางานและลกษณะการทำางานของผปฏบตงาน เพอเปรยบเทยบกบมาตรฐานตอไป แนวทางการประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

ดงทไดกลาวมาแลววาสำาหรบประเทศไทยนน ตามกฎหมายกำาหนดใหใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบเปนดชนวดสภาพความรอน ในทนจงขอเสนอแนวทางการประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบโดยอางองจากแนวปฏบตตามกฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน

แนวตอบกจกรรม 6.2.1

เครองวดระดบความรอนดชนกระเปาะเปยกและโกลบ ประกอบดวยเทอรโมมเตอร 3 ชนด คอ 1. เทอรโมมเตอรกระเปาะแหง (Dry BulbThermometer ; DB)2. เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต (Natural Wet Bulb

Thermometer ; NWB) 3. เทอรโมมเตอรชนดโกลบ (Globe Thermometer ;GT)

68

แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 จดทำาโดยฝายพฒนาความปลอดภย สถาบนความปลอดภยในการทำางาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน ซงมแนวทางดงตอไปน

1. กรณใชอปกรณตรวจวดสภาพความรอนทไมสามารถคำานวณคาจากเครองมอโดยตรง ใหนำาคาทอานไดจากเทอรโมมเตอรมาคำานวณดงน

1) ในกรณวดในอาคารหรอนอกอาคารทไมมแดด ใชสตรWBGT = 0.7 NWB + 0.3 GT

2) ในกรณวดนอกอาคารและมแดด ใชสตรWBGT = 0.7 NWB + 0.2 GT + 0.1 DB

โดย WBGT คอ ดชนวดสภาพความรอนในสงแวดลอม (Wet Bulb Globe Temperature, ๐C)

NWB คอ อณหภมของเทอรโมมเตอรชนดกระเปาะเปยกตามธรรมชาต (Natural Wet Bulb, ๐C) เปนเสมอนการวดอณหภมทผวหนง ซงกรณทเหงอสามารถระเหยได อณหภมนจะตำา กวาอณหภมอากาศ

GT คอ อณหภมของเทอรโมมเตอรชน ดโกลบ (Globe Temperature, ๐C) เปนการวดความรอน ทเกดจากการแผรงส

DB คอ อณหภมของเทอรโมมเตอรชนดกระเปาะแหง (Dry Bulb, ๐C) เปนการวดอณหภมอากาศ

ซงถายเทความรอนโดยการพา

2. หากคนงานทำางานในบรเวณทมสภาพความรอนแตกตางกนตงแตสองพนทขนไป ใหตรวจวดสภาพ

ความรอนในทกพนท แลวเลอกชวงระยะเวลา 2 ชวโมงทรอนทสด นำาคาทวดไดมาคำานวณคา WBGT เฉลย ดงน

WBGTเฉลย = (WBGT1 × t 1) + (WBGT2 × t 2) + (WBGT3

× t 3) + … + (WBGTn × t n)

69

t1 + t2 + t3 + ... + t n

WBGT1 = คาดชน WBGTณ จดทำางานท 1, t1 = ระยะเวลาทสมผสความรอน ณ จดทำางานท 1

WBGT2 = คาดชน WBGT ณ จดทำางานท 2, t2 = ระยะเวลาทสมผสความรอน ณ จดทำางานท 2

WBGTn = คาดชน WBGT ณ จดทำางานท n, tn = ระยะเวลาทสมผสความรอน ณ จดทำางานท n

t1 + t2 + t3 + .... + t n = 2 ชวโมงทมอณหภมเวตบลบโกลบ (WBGT) สงสด

3. ศกษาระยะเวลาการทำางาน และลกษณะการทำางานของพนกงาน เพอประเมนภาระงานวาลกษณะงานททำาในชวง 2 ชวโมงทรอนทสดของพนกงาน เปนลกษณะงานหนก งานปานกลาง หรองานเบา โดยเปรยบเทยบไดจากตารางท 6.8 ตารางท 6.8 แสดงตวอยางกจกรรม/การปฏบตงาน ตามระดบความหนกเบา

ความหนกเบา ตวอยางกจกรรม/การปฏบตงานงานเบา(ไมเกน 200 กโลแคลอร/ชวโมง)

นงทำางานโดยมการเคลอนไหวของแขน-ขาปานกลาง เชน งานสำานกงานขบรถยนตขนาดเลก ตรวจสอบ/ประกอบชนสวนวสดเบา เยบปกถกรอยยนทำางานโดยมการเคลอนไหวของลำาตวเลกนอย เชน ควบคมเครองจกรบรรจวสดนำาหนกเบา การใชเครองมอกล/เคร องทนแรงขนาดเลกเดนดวยความเรวไมเกน 2 ไมล/ชวโมง (3.2 กโลเมตร/ชวโมง) เชน เดนตรวจงาน หรอเดนสงเอกสารจำานวนเลกนอย

งานปานกลาง นงทำางานโดยมการเคลอนไหวหรอใชกำาลงแขน-ขาคอน

70

(201-350 กโลแคลอร/ชวโมง)

ขางมาก เชน นงควบคมป นจน เครน หรอเครองจกรกลขนาดใหญในงานกอสราง ประกอบ/บรรจวสดทมนำาหนกคอนขางมาก ขบรถบรรทกขนาดใหญยน/เคลอนไหวลำาตวขณะทำางาน เชน ยกของทมนำาหนกปานกลาง ลาก-ดงรถเขนวสดทมลอเลอน ทำางานในหองเกบของ ยนตอกตะป ใชเครองมอกลขนาดปานกลาง ยนปอนชนงาน การขดถ ทำาความสะอาด รดผาเดนดวยความเรว 2-3 ไมล/ชวโมง (3.2 – 4.8 กโลเมตร/ชวโมง) หรอเดนโดยมการถอวสดทนำาหนกไมมาก เชน เดนสงเอกสารหรอหอวสดสงของ

งานหนก(มากกวา 350 กโลแคลอร/ชวโมง)

ทำางานทมการเคลอนไหวลำาตวมาก/อยางเรว หรอตองมการออกแรงมากเชน ลาก ดง หรอยกของทมนำาหนกมาก (> 20 kg) โหนหรอปนขนทสงงานเลอยไม ขดหรอเซาะดน/ทรายทมความชนสง คยตะกรนในเตาหลอมแกะสลกโลหะหรอหน การขดถพนหรอพรมทสกปรกมาก ๆ งานกอสรางและงานหนกทตองปฏบตกลางแจงเดนเรวๆ หรอวงดวยความเรวมากกวา 3 ไมล/ชวโมง (4.8 กโลเมตร/ชวโมง)

อยางไรกตาม ในกรณทไมสามารถระบไดวาลกษณะงานทลกจางทำาในชวงเวลาทำางานสองชวโมงทรอนทสดนนเปนงานเบา งานปานกลางหรองานหนกตามทกำาหนดไวในกฎกระทรวง ใหคำานวณภาระงาน (Work-Load

71

assessment) เพอกำาหนดลกษณะงานตามแนวทางของ OSHA Technical Manual (U.S. Department of Labor, Occupational Safety and Health Administration) หรอเทยบเทา โดยหาคาพลงงานเฉลยหรออตราการเผาผลาญอาหารเฉลยในรางกายของคนงานขณะททำากจกรรม/การปฏบตงานตาง ๆ ไดจากตารางท 6.9

ตารางท 6.9 การประเมนภาระงาน (อตราการเผาผลาญอาหารเฉลยในรางกายของคนงานขณะททำากจกรรม/การปฏบตงานตาง ๆ)

ทาทางและการเคลอนไหวของรางกายกโลแคลอร/นาท *- นง 0.3- ยน 0.6- เดนบนพนราบ 2.0-3.0- เดนขนทสง 3.0 และเพม 0.8 ทกความสงท

เพมขน 1 เมตร

ชนดของงาน คาพลงงานเฉลย(กโล

แคลอร/นาท)

ชวง(กโลแคลอร/นาท)

ทำางานดวยมอ :

72

  งานเบา (เขยนหนงสอ เยบปกถกรอย) 0.4 0.2-1.2  งานหนก (พมพดด นบ/เรยงเอกสาร) 0.9ทำางานดวยแขนขางเดยว :  งานเบา (กวาดพน เชดถพน) 1.0 0.7-2.5  งานหนก (ตอกตะป เลอยไม) 1.7ทำางานดวยแขนทง 2 ขาง :

  งานเบา (ปอนชนงาน ตะไบโลหะ งานสวน) 1.5 1.0-3.5

งานหนก (ไสไม แกะสลกไม) 2.5ทำางานดวยรางกายทกสวน :  งานเบา (ขบรถยนต) 3.5 2.5-15.0

  งานปานกลาง (ทาส ขดถพน ทำาความสะอาดพรม) 5.0

  งานหนก (ลาก ดง ยกของหนก) 7.0

  งานหนกมาก (กอสราง ขดดน คยตะกรนในเตาหลอม) 9.0

เมตาบอลซมพนฐานของรางกาย 1.0

* คากำาหนดสำาหรบคนงานมาตรฐาน ซงมนำาหนกตว 70 กโลกรม (154 ปอนด) มพนทผวของรางกาย 1.8 ตารางเมตร (19.4 ตารางฟต) และสวมเสอผาปกตขณะปฏบตงาน

ตวอยางการหาคาพลงงานเฉลยหรออตราการเผาผลาญอาหารเฉลยในรางกายของคนงานขณะททำางานในแตละกจกรรม เชน ผปฏบตงานทำางานประกอบชนงานใชเครองมอหนก ลกษณะการทำางานคอ เดนไปเรอยๆ จากนนจะใชสองแขนทำางานหนก และใชรางกายทกสวนทำางานเบา การหาคาพลงงานเฉลยในการทำางานของผปฏบตงานรายน ทำาไดโดยเทยบจากตารางท 6.9 ซงจะไดผลลพธดงน

73

ลกษณะงาน: การประกอบชนงานใชเครองมอหนก กโลแคลอร/นาท

1. เดนไปเรอยๆ 2.0   2. ใชสองแขน (งานหนก) และใชรางกายทก

สวน(งานเบา)3.0

  3. เมตาบอลซมพนฐานของรางกาย 1.0     รวม 6.0

เมอไดคาพลงงานเฉลยในการทำางานแตละกจกรรมของผปฏบตงานแลว ใหนำาคาทได และระยะเวลาการทำางาน นำามาคำานวณดวยสตรตอไปน

เมอ M1 , M2 … และ Mn คอ คาประมาณความรอนทเกดจากการเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงาน สำาหรบกจกรรมตางๆ มหนวยเปนกโลแคลอรตอชวโมงหรอกโลแคลอรตอนาท (ตารางท 6.9) ในชวงเวลา t1 , t2, tn มหนวยเปนชวโมงหรอนาท

4. นำาคาระดบความรอนทค ำานวณได (ตามขอ2) และลกษณะงานทคำานวณได (ตามขอ 3)เปรยบเทยบกบมาตรฐานระดบความรอนตามทกำาหนดไวในกฎกระทรวงฯมาตรฐานความรอนของประเทศไทย

ปจจบนกฎหมายในประเทศไทยทเกยวของกบมาตรฐานและแนวทางการตรวจวดความรอน มดวยกน 3 ฉบบ ไดแก

1)ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการ

โรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2546

74

2)กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ

สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

3)ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะห

สภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองดำาเนนการ พ.ศ. 2550

โดยกฎหมายทง 3 ฉบบ ไดกำาหนดวธการตรวจวดและคามาตรฐานไวสอดคลองกน คอ กำาหนดใหใช

ดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (Wet Bulb Globe Temperature; WBGT) ในการประเมนสภาพความรอน สำาหรบคามาตรฐานกำาหนดไวตามความหนกเบาของงาน สรปไดดงตารางท 6.10

ตารางท 6.10 คามาตรฐานความรอนตามกฎหมายของประเทศไทยความหนกเบาของงาน อณหภมเปนองศา

เซลเซยสเวตบลบ

โกลบ (OC WBGT)

งานเบา ไมเกน 200 กโลแคลอร/ชวโมง

34

งานปานกลาง 201 ถง 350 กโลแคลอร/ชวโมง

32

งานหนก เกน 350 กโลแคลอร/ชวโมง

30

ทงน หากผลการตรวจประเมนไมไดตามมาตรฐานขางตน นายจางจะตองดำาเนนการปรบปรงแกไขใหเปนไปตามกฎหมาย ซงจะไดกลาวรายละเอยดตอไปในตอนทายของเรองน

75

มาตรฐานความรอนของตางประเทศในทนจะไดนำาเสนอมาตรฐานทเสนอแนะโดย The American Conference of Governmental Industrial

Hygienists (ACGIH) ดงแสดงในตารางท 6.11 ซงกำาหนดไวสำาหรบคนทำางานทสมผสหรอมโอกาสสมผสกบสภาวะการทำางานทอาจทำาใหเกดอนตรายจากความรอน โดยกำาหนดไว 2 ระดบ ไดแก

1. คา Threshold Limit Value (TLV) ซงเปนคาสงสดทคนงานสวนใหญจะสมผสไดในระยะเวลา 8 ชวโมงตอวน ภายใน 5 วนตอสปดาห โดยมไดรบอนตราย

2. คา Action Limit (AL) ซงเปนคาตำาสดทปลอดภยสำาหรบคนงานสวนใหญ แตคาดวาอาจเปนอนตรายไดในคนงานบางคน จงเปนคาทควรเรมมมาตรการควบคมปองกนอนตรายจากความรอนตงแตระดบน

คามาตรฐานทงสองระดบกำาหนดตามปจจยทเกยวของคอ 1) ระดบความรอน ซงวดโดยใชดชนกระเปาะเปยกและโกลบ (WBGT) 2) ความหนกเบาของงาน โดย ACGIH (2007) ไดจำาแนกความหนกเบาของงาน เปน 4 ระดบ คอ งานเบา

(Light ) งานปานกลาง (Moderate) งานหนก (Heavy) และงานหนกมาก ( Very Heavy) ซงตางจากคามาตรฐานของไทยทจำาแนกงานเปน 3 ระดบ โดยเพมอกหนงระดบคอ งานหนกมาก (520 วตต หรอ 447 กโลแคลอร/ชวโมง) ไดแก งานทตองใชแรงมากอยางเรวสงสด

3) รอยละของเวลาตอชวโมงทผปฏบตงานแตละคนทำางาน ตวอยางการประเมน เชน กรณผปฏบตงานทำางานหนก 8 ชวโมงทำางาน

โดยมการทำางาน 25 – 50% ตอชวโมง อานคา TLV จากตารางไดเทากบ 29 °C และคา Action Limit เทากบ 25.5 °C แตถาเปนงานทตองทำา 75 – 100% ตอชวโมงนน จากตารางจะพบวา ทงคา TLV และ AL จะไมอนญาตใหทำางานทเปนงานหนก

ตารางท 6.11 เกณฑมาตรฐานสำาหรบการสมผสอนตรายจากความรอน (วดโดยใชดชน WBGT หนวยเปน องศาเซลเซยส)

76

รอบการทำางาน/

พก(Work/Recovery

cycle)

TLV® Action Limit

งานเบา

งานปานกลาง

งานหนกงานหนกมาก

งานเบา

งานปานกลาง

งานหนก

งานหนกมาก

ทำางาน 75 - 100% 31 28 - - 28 25 - -

ทำางาน 50 - 75% 31 29 27.5 - 28.5 26 24 -

ทำางาน 25 - 50% 32 30 29 28 29.5 27 25.5 24.5

ทำางาน 0 - 25% 32.5 31.5 30.5 30 30 29 28 27

ทมา : The 2007 edition of the American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) publication Threshold Limit Values (TLV®) and Biological Exposure Indices.

นอกจากน ในการประเมนตามแนวทางของ ACGIH นน ควรปรบคา WBGT ตามชนดเสอผาของผปฏบตงาน (Clothing Correction Factors and Values) ดวย เนองจากชนดของเสอผามผลตอการระบายความรอนออกจากรางกาย ดงนนเพอใหการประเมนสอดคลองกบสภาพทเปนจรง ซงอาจมผลใหอณหภมรางกายของผปฏบตงานสงเกน 38 องศาเซลเซยส และเกดอนตรายได ตามมาตรฐานนจงเสนอใหมการปรบเพมคา WBGT ตามชนดของเสอผา ดงแสดงในตารางท 6.12

77

ตารางท 6.12 การปรบเพมคา WBGT ตามชนดของเสอผาทผปฏบตงานสวมใส (°C)

ชนดของเสอผา คาทนำาไปบวกเพม WBGT

ชดทำางานปกต เสอแขนยาว กางเกงขายาว 0ชดหมทตดจากผาทอ 0ชดทำางานสองชนทตดจากผาทอ 3ชดหมทตดจากผาสงเคราะหโพลโพไพลน (SMS polypropylene coveralls) 0.5

ชดหมโพลโอเลฟน (Polyolefin coveralls) 1ชดหมทจำากดการระเหยของเหงอ (Limited-use vapour-barrier coveralls) 11

หมายเหต : คาเหลานตองไมนำาไปใชกบชดทำางานทปดคลมทงตว (Completely encapsulating suits) หรอสวมเสอหลายชน กรณสวมชดหม เปนการสวมทบเสอผาบาง ๆ เทานน ไมใชสวมทบชดทำางานอนอก

ตวอยางการคำานวณและการประเมนผลคาดชนกระเปาะเปยกและโกลบ

ในทนขอเสนอตวอยางการคำานวณและการประเมนผลโดยปรบปรงจากแนวปฏบตตามกฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 จดทำาโดยฝายพฒนาความปลอดภย สถาบนความปลอดภยในการทำางาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน ดงตอไปน

โรงหลอมโลหะแหงหนง มการหลอมโลหะโดยใชเตาหลอมไฟฟา ในวนทมการหลอมโลหะ พนกงานแผนกเตาหลอมจะทำางานตลอดทงวน ซงมขนตอน

78

การทำางานดงน นำาวตถดบตางๆ ใสเตาหลอม และเขยวตถดบทอยในเตารวม 70 นาท ตรวจสอบและปรบคาตางๆ ทตควบคมไฟฟาและชงวตถดบ 15 นาท ทดสอบคณภาพนำาโลหะ 5 นาท ควบคมการเทนำาโลหะสภาชนะรองรบเพอนำาไปเทลงแบบพมพ 15 นาท จดบนทกขอมลและนงพก 15 นาท และผตรวจวดไดนำาเครองมอไปทำาการวดสภาพความรอนในบรเวณการทำางานของพนกงานตลอดเวลาการทำางาน และคาระดบความรอน 2 ชวโมงทสงสดตดตอกน สรปไดดงตารางขางลางน

ลกษณะการทำางาน ระยะเวลา (นาท)

WBGT (๐C)

1. งานหนาเตาหลอม 70 33.82. ตรวจสอบ/ปรบคาตางทตควบคมไฟฟาและชงวตถดบ

15 32.5

3. ทดสอบคณภาพนำาโลหะ 5 31.24. ควบคมการเทนำาโลหะสภาชนะรองรบเพอนำาไปเทลงแบบพมพ

15 32.5

5. จดบนทกขอมลและนงพก 15 30.1

จงประเมนวาพนกงานแผนกนไดรบระดบความรอนจากการทำางานในสภาพแวดลอมการทำางานดงกลาวนเทาไรวธการ ขนท 1 ใหนำาคา WBGT แตละลกษณะทมคาสงสดใน 120 นาท มาทำาการคำานวณหาคา WBGT เฉลยตลอดเวลา 2 ชวโมง (120 นาท) ตามสตร

WBGTเฉลย = (WBGT1 × t 1) + (WBGT2 × t 2) + (WBGT3 × t 3) + …. (WBGTn × t n)

t1 + t2 + t3 + .... + tn= (33.8 × 70) + (32.5 × 15) + (31.2 × 5) +

(32.5 × 15) + (30.1 × 15) 120

= 3,948.5 = 32.9 ๐C

79

120คา WBGT ของพนกงานคนนทตรวจวดได คอ 32.9 ๐C (นำาไปเปรยบ

เทยบกบเกณฑมาตรฐานตามกฎกระทรวงฯ แตตองจำาแนกความหนกเบาของงานใหไดกอน)ขนท 2 จำาแนกความหนก-เบาของงานของพนกงานทปฏบต โดยพจารณาจากขอมลทใหมา

ลกษณะงาน การคำานวณพลงงานทใชเพอจำาแนกความหนกเบา

ของงาน (กโลแคลอร , Kcal. )

1. งานหนาเตาหลอม 70 นาท มลกษณะการทำางานในทายน คอ- นำาวตถดบใสเตา 30 นาท (ใชรางกายทกสวน - ปานกลาง)- เขยวสดในเตา 40 นาท (ใชแขนสองขาง - หนก)

รวมพลงงานทใช 292 Kcal ในระยะเวลา 70 นาท คำานวณไดจาก0.6 × 70 = 42 Kcal5.0 × 30 = 150 Kcal2.5 × 40 = 100 Kcal

2. ตรวจสอบ/ปรบคาตางทตควบคมไฟฟาและชงวตถดบ 15 นาท มลกษณะการทำางาน คอ- ยนหนาตควบคมตรวจสอบ /ปรบ 5 นาท (ใชแขนขางเดยว - เบา)- ยนช งวตถด บ 10 นาท (ทำางานท งรางกาย - เบา)

รวมพลงงานทใช 49 Kcal ในระยะเวลา 15 นาทคำานวณไดจาก0.6 × 15 = 9 Kcal1.0 × 5 = 5 Kcal3.5 × 10 = 35 Kcal

3. ทดสอบคณภาพนำาโลหะ 5 นาท มลกษณะการทำางานคอ- ยนตกนำาโลหะมาทดสอบ 5 นาท (ใชทง

รวมพลงงานทใช 20.5 Kcal ในระยะเวลา 5 นาทคำานวณไดจาก0.6 × 5 = 3 Kcal

80

รางกาย - เบา) 3.5 × 5 = 17.5 Kcal4. ควบคมการเทนำาโลหะสภาชนะรองรบเพอนำาไปเทลงแบบพมพ 15 นาท มลกษณะการทำางานในทายน คอ- หมนพวงมาลย 5 นาท (ใชทงรางกาย - เบา)- ควบคมการไหลของนำาโลหะ 10 นาท (ใชทงรางกาย - เบา)

รวมพลงงานทใช 61.5 Kcal ในระยะเวลา 15 นาทคำานวณไดจาก0.6 × 15 = 9 Kcal3.5 × 5 = 17.5 Kcal3.5 ×10 = 35 Kcal

5. จดบนทกขอมลและนงพก 15 นาท มลกษณะการทำางาน คอ- ยนจดบนทกขอมล 5 นาท (งานใชมอ - เบา)- นง 10 นาท

รวมพลงงานทใช 8 Kcal ในระยะเวลา 15 นาท คำานวณไดจาก0.6 × 5 = 3 Kcal0.4 × 5 = 2 Kcal0.3 × 10 = 3 Kcal

6. การเผาผลาญของรางกาย (Basal metabolism) 120 นาท

1.0 × 120 = 120 Kcal ใ นระยะเวลา 120 นาท

รวมพลงงานทใชในระยะ 120 นาท (2 ชวโมง)แปลงคาพลงงานทใชเปน 1 ชวโมง

292 + 49 +20.5 + 61.5 + 8 +120 Kcal = 551 Kcal= 551 / 2 = 275.5 ก โ ลแคลอร/ชวโมง (Kcal/hr)

ขนท 3 นำาผลลพธทไดจากการคำานวณคาพลงงานทใชในการปฏบตงานมาเปรยบเทยบระดบความหนกเบา ของงาน

ความหนกเบาของงาน พลงงาน (กโลแคลอร/ชวโมง)

งานเบา ไมเกน 200งานปานกลาง 201 ถง 350

81

งานหนก เกน 350

จากการคำานวณพลงงานทใชในการเผาผลาญของพนกงาน 275.5 กโลแคลอร/ชวโมง เมอเทยบกบตารางขางบนน จดเปนงานปานกลาง

ขนท 4 สรปผลการประเมนระดบความรอน คา WBGT ทตรวจวดได คอ 32.9 ๐C และลกษณะงานของพนกงานคน

นจดเปนงานปานกลางเมอนำาไปเปรยบเทยบกบกฎกระทรวงฯ เกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง หมวด 1 ความรอน ขอ 3 (2)กำาหนดลกษณะงานปานกลาง ใหมระดบความรอน คาเฉลย WGBT ไมเกน 32 ๐C

ดงนน จงประเมนไดวา พนกงานทปฏบตงานในโรงหลอมโลหะแหงน ไดรบความรอนในระดบทเกนเกณฑมาตรฐานความปลอดภยฯ ตามกฎกระทรวงดงกลาว ซงจะตองมมาตรการควบคมสภาพความรอนจากสงแวดลอมในการทำางานตอไป

นอกจากน หากเปรยบเทยบกบมาตรฐานACGIH ในตารางท 6.11 จากคา WBGT ทตรวจวดได คอ 32.9 ๐C และลกษณะงานทชายคนนทำาเปนงานปานกลาง ทำางานเตมเวลาในหนงชวโมง (75 - 100% work )เมออานคาในตาราง จะพบวาพนกงานทปฏบตงานในโรงหลอมโลหะแหงน ไดรบความรอนในระดบทเกนเกณฑมาตรฐานความปลอดภยทงคา TLV และคา Action limit เชนกน

การดำาเนนการกรณระดบความรอนเกนกวามาตรฐานทกำาหนดไว

หากผลการตรวจประเมนสภาพความรอนในบรเวณปฏบตงานไมไดมาตรฐานตามกฎหมายของประเทศไทย ดงทระบไวในตารางท 6.10 นายจางจะตองดำาเนนการปรบปรงแกไขใหเปนไปตามกฎหมาย ซงกฎหมายแรงงานและกฎหมายโรงงานกำาหนดไวในแนวทางทสอดคลองกน มเพยงรายละเอยดทแตกตางกนบางดงน

82

1)ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะห

สภาวะการทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภทกจการทตองดำาเนนการ พ.ศ.2550 กำาหนดไววา

- กรณผลการตรวจวดมคาเกนหรอตำากวามาตรฐานทกำาหนดไวในกฎกระทรวง แลวแตกรณ ตองระบสาเหตและปจจยตาง ๆ ทเกยวของ รวมทงอาคารสถานท การระบายอากาศ เครองจกร การบำารงรกษา จำานวนลกจางทสมผสหรอเกยวของกบอนตราย สภาพและลกษณะการทำางานของลกจาง รวมถงวธการหรอมาตรการในการปรบปรงแกไขและระยะเวลาทคาดวาจะแลวเสรจ

2)กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและ

สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยงพ.ศ. 2549 กำาหนดไววาในกรณทภายในสถานประกอบกจการมระดบความรอนเกนมาตรฐานทกำาหนด นายจางตองดำาเนนการดงน

- ปรบปรงหรอแกไขสภาวะการทำางานทางดานวศวกรรมใหระดบความรอนไมเกนมาตรฐาน - หากไดดำาเนนการปรบปรงหรอแกไขสภาวะการทำางานแลว ยงควบคมใหเปนไปตามมาตรฐาน

ดงกลาวไมได นายจางตองปดประกาศเตอนใหลกจางทราบวาบรเวณนนอาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามย และนายจางตองจดใหลกจางสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลตลอดเวลาททำางาน

3)ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการ

โรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2546 กำาหนดไววา- บรเวณปฏบตงานทมระดบความรอนเกนกวามาตรฐานทกำาหนดไว ผประกอบกจการตองปด

ประกาศเตอนใหทราบถงบรเวณทมความรอนสงเกนมาตรฐานทกำาหนด

83

- ในกรณทภายในบรเวณปฏบตงานมระดบความรอนเกนมาตรฐาน ผประกอบกจการตองดำาเนนการ

ปรบปรงหรอแกไขใหบรเวณปฏบตงานมระดบความรอนอยในเกณฑมาตรฐาน หากไดดำาเนนการปรบปรงหรอแกไขแลว ไมสามารถควบคมใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาวได ผประกอบกจการโรงงานตองจดหาอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เชน ชดแตงกาย รองเทา และถงมอเพอปองกนความรอนสำาหรบผทจะเขาไปในบรเวณดงกลาว ตลอดจนตองจดใหมการอบรมการใชอปกรณฯ ดงกลาวดวย

กจกรรม 6.2.2 จงคำานวณคา WBGT กรณผปฏบตงานทำางานขดเจาะถนนกลางแจง

ตองสมผสกบแสงอาทตยโดยตรง และจากการตรวจวดระดบความรอน ไดผลดงน

1. อณหภมกระเปาะแหง (DB) = 40 ๐ C2. อณหภมกระเปาะเปยกตามธรรมชาต (NWB) = 24 ๐ C3. อณหภมโกลบ (GT) = 42 ๐ C

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.2.2

แนวตอบกจกรรม 6.2.2

จากโจทย เปนการทำางานนอกอาคาร มแสงแดด จงใชสตรWBGT = 0.7 NWB + 0.2 GT + 0.1 DB

แทนคาในสตร

WBGT = (0.7 x 24) + (0.2 x 42) + (0.1 x 40)

84

= 16.8 + 8.4 + 4

= 29.2 ๐ C

ตอนท 6.3การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบาย และดชนความรอนโปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 6.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 6.3.1 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลว 6.3.2 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความรอน (Humidex Index)

แนวคด 1. ดชนความสบาย (The Effective Temperature index; ET)

ใชเปนคาทบงชถงความรสกสบายของผปฏบตงานทสวมเสอผาบาง ตวแปรท

85

ใชคอ อณหภมจากเทอรโมมเตอรกระเปาะแหง อณหภมกระเปาะเปยก และความเรวลม ดชนนนยมใชกนมากในการจดระบบระบายอากาศและระบบปรบอากาศทเหมาะสม

ดชนความสบายทปรบปรงแลว ( The Corrected Effective Temperature; CET) ปรบปรงจากดชนความสบาย โดยใชอณหภมทอานคาไดจากเทอรโมมเตอรชนดโกลบ แทนทจะใชคาอณหภมกระเปาะแหง เพราะตองการวดคาความรอนทเกดจากการแผรงสดวย ดงนน ดชนนจงมกมคาสงกวาดชนความสบาย ตวแปรทใชจงเปนอณหภมจากเทอรโมมเตอรชนดโกลบ อณหภมกระเปาะเปยก และความเรวลม และใชโนโมแกรมเดยวกบดชนความสบาย

2. ดชนความรอน (Humidex index) เปนดชนทมวธการประเมนทงายและสะดวกตอการนำาไปใชในการปกปองผปฏบตงานจากอนตรายจากความรอน โดยยดตามมาตรฐานของ ACGIH ตวแปรทใชคอ คาอณหภมทไดจากการวดอณหภมกระเปาะแหงและความชนสมพทธ นำามาคำานวณและจดทำาในรปของตาราง เพอใหสะดวกในการเปรยบเทยบ โดยนำาปจจยทเกยวของ เชน การเคลอนไหวของอากาศ ภาระงาน แหลงกำาเนดการแผรงสความรอน และความเคยชนกบความรอน มาใชในการประเมนอนตรายจากความรอนดวย วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 6.3 จบแลว นกศกษาสามารถ1. อธบายแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลวได2. อธบายแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความรอน (Humidex Index) ได

เรองท 6.3.1 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชน

86

ความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลว

โดยธรรมชาต หากคนเราตองอยภายในหองทปดมดชดโดยไมมการไหลเวยนของอากาศในชวงเวลาหนง กจะมความรสกไมสบายและอดอด ซงใน ค.ศ.1905 W. Frugge นกสขศาสตรอตสาหกรรม ไดกลาวไววารางกายของคนอาจเปรยบเทยบไดกบเครองยนตสนดาปภายในทจะตองถายเทความรอนทเกดจากการทำางาน ถาความรอนนไมสามารถระบายออกไปจากรางกายไดเนองจากอณหภมโดยรอบทสง กจะมผลทำาใหเกดความรสกอดอดไมสบาย ภาวะสบายในสถานททำางานตาง ๆ โดยเฉพาะในอาคารสำานกงานและในโรงงานอตสาหกรรม จงเปนเรองทมความสำาคญเนองจากมผลตอสขภาพของผปฏบตงานและประสทธภาพการทำางาน รวมทงการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

ภาวะทสบาย หมายถง สภาวะทอากาศมอณหภม ความเรวลม และความชนในอากาศทพอเหมาะกบการทจะทำาใหรางกายมนษยรสกสบายไมรอนหรอหนาวจนเกนไปรางกายไมมเหงอ ไมมไอนำาในอากาศทมากเกนไปจนชนหรอนอยเกนไปจนแหงหายใจไมสะดวก อตราความเรวลมอยในเกณฑทพอเหมาะ ไมรบกวน จนรสกได

ปจจยหรอตวแปรทมอทธพลตอภาวะสบายเชงความรอนของมนษย สามารถแบงเปน 3 กลมใหญ ๆ ดงน

1.ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอม เชน อณหภมกระเปาะแหงของอากาศ อณหภมการแผรงสความรอน

ความชนสมพทธของอากาศ ความเรวลม ทศทางลม และความดนบรรยากาศ2.ปจจยเกยวกบตวบคคล เชน วย เพศ เชอชาต ความเคยชนกบสภาพ

อากาศ และชนดของเสอผาทสวมใส

3.ปจจยเกยวกบงาน เชน ความหนกเบาของงาน ลกษณะของงานหรอกจกรรมททำา เชน นง ยน เดน วง

ฯลฯดชนความสบาย

87

ในค.ศ. 1923 Houghen F.C. และ Yaglou C.P. ไดทำาการทดลองเกยวกบผลของอณหภมและความชนตอความรสกสบาย และไดทำาโนโมแกรม (Monogram) ขนมาใชเปนครงแรก โดยในการทดลองเขาไดสรางหองทสามารถควบคมภาวะอากาศไดขนมา 2 หอง เพอใชทดลองหาภาวะของอากาศทคนจะรสกสบาย ในหองแรกอากาศนงและมความชน 100% ทำาการปรบคาอณหภมไวคาหนง แลวใหคนเขาไปในหองแรก หลงจากนนออกมาเขาหองท 2 Yaglou ปรบหาคาอณหภมความชน และการเคลอนไหวของอากาศในหองทสองตามทคนเขามาจากหองแรก โดยปรบจนกวาคนในหองทดลองจะมความรสกทางความรอนวาสบายเหมอนอยในหองแรก ณ. จดนจะไดคาดชนขนมาตวหนงใชแทนความหมายของภาวะอากาศหองแรกเทากบหองสองเปนคาของอณหภมเรยกวา อณหภมความสบายหรอบางตำาราใชคำาวาอณหภมสมประสงค (Effective Temperature; ET) เมอทดสอบหลาย ๆ ครง กนำาคาเหลานมาสรางเปนโนโมแกรมหรอกราฟเพอใชหาอณหภมความสบายทสภาวะอากาศตาง ๆ ดงภาพท 6.20

88

ภาพท 6.20 โนโมแกรมทใชหาคาอณหภมความสบาย (Effective Temperature)

ทมา : www.doli.state.mn.us/effectivetemp.htmlจากภาพท 6.20 จะไดคาดชนความสบายทบงช ณ อณหภมคงท

บรรยากาศอมตว (Temperature of a still, saturated

89

atmosphere) ตวอยางเชนบคคลทสวมใสเสอผาปกตปฏบตงานในสงแวดลอมทวดอณหภมกระเปาะแหง (Ta) ได 76 องศาฟาเรนไฮต และอณหภมกระเปาะเปยก (Twb) 62 องศาฟาเรนไฮต โดยใชไซโครมเตอร ดงไดกลาวไวแลวในเรองท 6.1.3 ในขณะทวดความเรวลมได 100 ฟต/นาท โดยเฉลยแลว บคคลนจะมความรสกเหมอนเมอไดปฏบตงานในททมอณหภมคงท มความเรวลมเทากบ 25 ฟต/นาท และมอณหภมกระเปาะแหงและอณหภมกระเปาะเปยก เทากบ 69 องศาฟาเรนไฮต อณหภมความสบายของบรรยากาศหรอสงแวดลอมนนจงมคาเทากบ 69 องศาฟาเรนไฮต (วธการหาคาอณหภมความสบายโดยเทยบกบแผนภมโนโมแกรม จะไดกลาวในรายละเอยดตอไป)

อยางไรกตาม ดชนความสบายมขอจำากดในการนำาไปใชหลายประการ ดงน

1. การศกษานไดกระทำาเฉพาะในกลมตวอยางซงเปนชาวผวขาว วยหนมสาวทมสขภาพแขงแรง อยอาศยในสภาพแวดลอมของชาวอเมรกนใชเสอผาเครองนงหม และสภาพอาคารบานเรอนเหมอน ๆ กน ฯลฯ ดงนนผลทไดออกมา จงอาจไมเปนตวแทนของชนชาตอน ๆ ทวโลก

2. การศกษาดงกลาวเปนการทดลองในสภาพทใหผปฏบตงานนงนง ๆ เปนเวลานาน ดงนนอณหภมความสบายทไดอาจไมเหมาะสมกบผปฏบตงานจรงทมการเคลอนไหวตลอดเวลา

3. การศกษานทำาในกลมตวอยางทสวมใสเสอผาทบาง กำาลงสบาย ซงสำาหรบผปฏบตงานทสวมเสอผาหนา ความเรวลมยอมมผลนอย

4. ดชนนใชไมไดกบสภาพงานทมความเรวลมตำากวา 25 ฟต/นาท 5. คาอณหภมความสบายทสงกวา 90 องศาฟาเรนไฮต จะเปนคาทไม

นาเชอนก เพราะจะไมเปนคาชแนะทดของอณหภมความสบายภายใตสภาพความรอนขนาดน

ดชนความสบายทปรบปรงแลวเนองจากการแผรงสความรอนจากแหลงกำาเนดตาง ๆ เปนปจจยอยาง

หนงทมอทธพลตอภาวะสบายของคนทำางาน โรงงานหลอโลหะ โรงงานหลอมแกว ฯลฯ โดยมผลใหสภาพการทำางานรอนเพมมากขน ดงนน Bedford จง

90

ไดปรบปรงดชนความสบายเปนดชนความสบายทปรบปรงแลว (The Corrected Effective Temperature; CET) โดยใชอณหภมทอานคาไดจากเทอรโมมเตอรชนดโกลบ แทนทจะใชคาอณหภมกระเปาะแหง เพราะตองการวดคาความรอนทเกดจากการแผรงสดวย ดงนน ดชนนจงมกมคาสงกวาดชนความสบาย ตวแปรทใชจงเปนอณหภมจากเทอรโมมเตอรชนดโกลบ อณหภมกระเปาะเปยก และความเรวลม และใชโนโมแกรมเดยวกบดชนความสบาย

คามาตรฐานของดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลว

เมอหาคา ET และ CET จากโนโมแกรมแลว อาจนำามาเปรยบเทยบกบคามาตรฐานไดดงตารางท 6.13ตารางท 6.13 คามาตรฐานความรอนดชน ET และ CET สำาหรบบคคลททำางานในสถานประกอบการ

ระยะเวลาทสมผสคา ET และ CET สงสด

พกหรอนงนง ๆ (a)

งานปานกลาง (b)

งานหนก (c)

ET CET ET CET ET CETทำางานตลอดเวลา (d) 87 88 84 85 79 81ทำางานพกเปนชวง ๆ (e) ; 3 ชวโมง

91 92 86 88 82 84

2 ชวโมง

92 93 88 89 84 85

1 ชวโมง

95 96 91 92 87 88

30 นาท

101 102 96 97 91 92

91

20 นาท

105 106 100 101 95 96

หมายเหต : a = นงทำางานบนโตะb = ยน ทำางานเบาหรอปานกลางทเครองจกรc = ทำางานคอนขางหนก ออกแรงดง ปนปายd = ทำางาน 8 ชวโมง/วน มเวลาหยดพก 10 นาท/ชวโมงe = ระยะเวลาทำางานพกเปนชวง ๆ โดยไดพกในททเยน

ตวอยางการตรวจวดและการประเมนผลคาดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลว

กรณทำาการตรวจวดคาดชนความสบายและดชนความสบายทปรบปรงแลวทแผนกทอผา ในโรงงานสงทอแหงหนง โดยลกษณะงานของผปฏบตงานนน จะเดนทำางานตลอดเวลา 8 ชวโมงตอวน ความรอน ณ จดปฏบตงานเปนสภาพความรอนโดยทวไปของโรงงานแหงน ซงหลงคาของอาคารคอนขางเตย แตกมการระบายอากาศเปนบางจด

1.เครองมอและอปกรณทใช ในการวดดชนความสบาย ประกอบดวย ไซโครมเตอรสำาหรบวดอณหภม

กระเปาะแหงและอณหภมกระเปาะเปยก และใชฮอทไวรแอนนโมมเตอร สำาหรบวดความเรวลม สวนการวดดชนความสบายทปรบปรงแลว จะตองใชเทอรโมมเตอรชนดโกลบ แทนทจะใชคาอณหภมกระเปาะแหง เพราะตองการวดคาความรอนทเกดจากการแผรงสดวย

2. วธการตรวจวด จดตงชดเครองมออปกรณวดอณหภมกระเปาะแหง (ta) กระเปาะเปยก (twb) และ

โกลบ (tg)ไวเปนเวลาอยางนอย 30 นาท กอนอานคา บนทกคา ta, twb, tg แลวทำาการวดความเรวลมโดยใชฮอทไวรแอนนโมมเตอร จดขอมลลงในแบบบนทก จากนนทำาการหาคา ET และ CET ในกรณตวอยาง สมมตวาไดคาดงแสดงในภาพท 6.21

ภาพท 6.21 แบบบนทกผลการตรวจวดระดบความรอนดชนความสบาย (ET) และดชนความสบายทปรบปรงแลว

92

(CET)ชอสถานประกอบการและทตง ต ร ว จ ว ด โ ด ย น า ย XXXX วนทตรวจวด 15 เมษายน 25XXเครองมอตรวจวด (ชนด/ยหอ/รน) XXXXXXXXX ความดนบรรยากาศ 760 mmHg ความชนสมพทธ 60 % ความเรวลม 20 ft/minจดตรวจวด

ท/เวลาท ตรวจ

วด

คาอณหภมจากไซโครมเตอร

ET CET ลกษณะ/ประเภทของงาน

สถานทตรวจวด

twb ta tg Mea.

Rec.

Mea.

Rec.

1 แผนกทอผา

14.10

28 ๐ Cหรอ

82.4 ๐ F

35 ๐ Cหรอ

95 ๐ F

37 ๐ Cหรอ98.6

๐ F

86.3 ๐ F

84 ๐ F

84.5 ๐ F

85 ๐ F

เดนไปมาคอยเปลยนมวน

ดายยนทอผา

หมายเหต :

3. วธการใชโนโมแกรมและการประเมนผล มขนตอนดงน

3.1 เนองจากคาอณหภมทอานไดเปนองศาเซลเซยส จงตองเปลยนหนวยเปนองศาฟาเรนไฮต เพออานคาในโนโมแกรมซงใชหนวยเปนองศาฟาเรนไฮต จากสตร F = ( 9 C ) + 32

5ดงนน Twb = ( 9 × 28 ) + 32 = 82.4 ๐ F

5 Ta = ( 9 × 35 ) + 32 = 95 ๐ F

5 Tg = ( 9 × 37 ) + 32 = 98.6 ๐ F

5 3.2 จากโนโมแกรมการวดคาดชน ET และ CET ในภาพท 6.22

สามารถหาคา ET และ CET ไดดงน

การหาคา ET

93

3.2.1 คาอณหภมกระเปาะแหง (Ta) 95 ๐ F ทจด 1 บนแกนตงฉากทางซายมอลากเสนตรงมายงคา

อณหภมกระเปาะเปยก (Twb) 82.4 ๐ F ทจด บนแกนตงฉากทางขวามอ ไดเสนตรง –

3.2.2 เสนตรง ตดกบรปกราฟทความเรวลม – 20 ft/min (เสนแรกทอยดานลางสดของกราฟ) ทจด ซงอานคาอณหภมไดเทากบ 86.3 ๐ F ซงอณหภมนคอคาดชน ET

1 22

213

94

ภาพท 6.22 การหาคาดชน ET และ CET จากโนโมแกรมการหาคา CET3.2.3 คาอณหภมจากเทอรโมมเตอรชนดโกลบ (Tg) 98.6 ๐ F ท

จด บนแกนตงฉากทางซายมอลากเสนตรงมายงคาอณหภมกระเปาะเปยก (Twb) 82.4 ๐ F ทจด บนแกนตงฉากทางขวามอ ไดเสนตรง –

3.2.4 เสนตรง ตดกบรปกราฟทความเรวลม – 20 ft/min ทจด 5 ซงอานคาอณหภมไดเทากบ 87.5 ๐ F ซงอณหภมนคอคาดชน CET

3.3 เปรยบเทยบคา ET และ CET ทวดไดกบคามาตรฐานความรอนดชน ET และ CET สำาหรบบคคลททำางานในสถานประกอบการ ในตารางท 6.13

เมอเปรยบเทยบคามาตรฐานความรอนดชน ET และ CET ในตารางดงกลาวแลว จะเหนไดวา ทงสองคานนเกนคามาตรฐานทแนะนำาสำาหรบสภาพการทำางานตลอดเวลา 8 ชวโมง/วน มเวลาหยดพก 10 นาท/ชวโมง ลกษณะเปนงานปานกลาง กลาวคอ จะมคาดชน ET และ CET เปน 84 องศาฟาเรนไฮต และ 85 องศาฟาเรนไฮต ตามลำาดบ ซงคาทวดไดสงกวาคามาตรฐาน (86.3 – 84) = 2.3 องศาฟาเรนไฮต และ (87.5 – 85) = 2.5 องศาฟาเรนไฮต ตามลำาดบ

ผลการประเมน ปรากฎวาทงคาดชน ET และ CET ทวดไดสงเกนมาตรฐานไมมากนก ดงนนจงอาจใชวธการปรบปรงสภาพการทำางาน เชน ใหมการระบายอากาศ และเพมความเรวลมใหมากขน เปนตน

การคาดประมาณคาดชน WBGT จากคาดชน ET

4

4 2

2

4 2

95

ในกรณทไมมตวแปรเกยวกบการแผรงสความรอน คาดชน WBGT และคาดชน ET จะมความสมพนธกน ซงเราสามารถคาดประมาณคาดชน WBGT ไดจากคาดชน ET โดยใชสตรดงน

WBGT = 1.102ET - 9.1

อยางไรกตาม วธนจะใชไดเฉพาะในในอาคารโรงงานทวไป ซงไมมแหลงกำาเนดของการแผรงสความรอนทมนยสำาคญ และผปฏบตงานสวมใสชดทำางานปกต และเคยชนกบความรอนแลว

กจกรรม 6.3.1จงระบเครองมอ/อปกรณทใชในการวดดชนความสบาย (ET) และดชน

ความสบายทปรบปรงแลว (CET)

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.3.1

แนวตอบกจกรรม 6.3.1เครองมอและอปกรณทใชในการวดดชนความสบาย (ET) ประกอบดวย - ไซโครมเตอรสำาหรบวดอณหภมกระเปาะแหงและอณหภมกระเปาะ

เปยก- ฮอทไวร แอนนโมมเตอร สำาหรบวดความเรวลม สวนการวดดชนความสบายทปรบปรงแลว จะใชเทอรโมมเตอรชนดโกลบ แทนทจะใชคาอณหภมกระเปาะแหง เพราะตองการวดคาความรอนทเกดจากการแผรงสดวย

96

เรองท 6.3.2 การตรวจวดและประเมนสภาพความรอนโดยใชดชนความรอน (Humidex Index)

ความเจบปวยเนองจากความรอน (Heat illness) เปนผลจากระดบอณหภมสงและความชนในอากาศสง รวมกบการทำางานทใชแรงกาย โดยเฉพาะในกรณทรางกายไมสามารถระบายความรอนโดยการระเหยของเหงอ กจะเกดความเจบปวยอยางรนแรงเนองจากความรอน เชน ถาทำางานในทมอณหภมตงแต 35 องศาเซลเซยส และมความชนสมพทธตงแตรอยละ 60 ขนไป ถอวาอยในระดบอนตราย (Danger) โดยอนตรายหรอความเจบปวยเนองจากความรอนจะขนอยกบปจจยทเกยวของไดแก อณหภมอากาศ ความชนของอากาศ และลกษณะงาน ดงสมการความรอน (The Heat Equation) ในภาพท 6.23

97

ภาพท 6.23 สมการความรอนทมา : www.mflohc.mb.ca/images/heat_stress_colour3.png

ดวยเหตน จงไดมการคดคนดชนความรอนทนำาปจจยดงกลาวมาใชในการประเมนอนตรายจากความรอนสำาหรบผปฏบตงาน

ดชนความรอน (Humidex index) เปนดชนทมวธการประเมนทงายตอการนำาไปใชในการปกปองผปฏบตงานจากอนตรายจากความรอน พฒนาขนโดยคลนกอาชวอนามยสำาหรบผปฏบตงานในออนตารโอ (The Occupational Health Clinics for Ontario Workers; OHCOW) ประเทศแคนาดา มวธการประเมนทยดตาม The American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) heat stress/strain TLVs® (Threshold Limit Values)

คาดชนความรอน (Humidex values) เปนคาอณหภมทไดจากการวดอณหภมกระเปาะแหง (dry bulb) และความชนสมพทธมาคำานวณและจดทำา

98

ในรปของตาราง ดงแสดงในตารางท 6.14 โดยนำาปจจยอน ๆ เชน การเคลอนไหวของอากาศ ภาระงาน แหลงกำาเนดการแผรงสความรอน และการเคยชนกบความรอน มาใชในการประเมนอนตรายจากความรอนดวย

ตารางท 6.14 ตารางดชนความรอน (Humidex)

ทมา : www2.worksafebc.com/.../part7/humidex_table.gif ตวอยางการหาคาดชนความรอน (Humidex value) ใหวดคาอณหภม

และความชนสมพทธ ณ สถานททำางานจรงในแตละจดโดยใชไฮโกรมเตอร หรอไซโครมเตอร จากนนใหนำาคาทได เชน กรณวดอณหภมได 37°C ใหอานคาจากตารางแนวนอนทางดานซายมอ และอานคาความชนสมพทธ 50 เปอรเซนต จากดานบน ของตารางลงมาในแนวตง จะไดคาดชนความรอนท 49°C

อยางไรกตาม การใชดชนนจะตองคำานงถงปจจยดงตอไปน

99

1. ผปฏบตงานสวมใสเสอผาบางทคนสวมใสปกตในฤดรอน เชน เสอเชต กางเกง ชดชนใน ถงเทา

รองเทา ถาผปฏบตงานสวมชดหมหรอชดเสอกางเกงตดกนทบเสอผาบางปกต ใหบวกคาอกดชน Humidex อก 5°C ถาสวมถงมอ และ/หรอหมวกแขงใหบวกเพมแตละอยางอก 1°C และถาสวมผากบเป อนทคาดทเอว เสอกก หรอเสอยดชนใน ใหบวกเพมอก 2°C แตถาผปฏบตงานสวมชดปองกนสารเคมชนดคลมทงตว ไมควรใชดชนนในการประเมน

2. กรณผปฏบตงานไดรบความรอนจากแสงอาทตยโดยตรง ระหวาง 10.00 น. – 16.00 น. ใหบวกคา

ดชน Humidex เพมอก 2-3°C โดยพจารณาจากอตรารอยละของปรมาณเมฆบนทองฟา

3. ในกรณทผปฏบตงานทำางานในอาคารและไดรบการแผรรงสความรอนจากแหลงกำาเนด ใหบวกคา

ดชน Humidex เพมอก 2-3°C โดยคาดประมาณวาการสมผสความรอนนนมากหรอนอยกวาการไดรบความรอนจากแสงอาทตยโดยตรง อยางไรกตาม ในกรณทสถานททำางานมกระบวนการผลตทมความสมพนธอยางมนยสำาคญกบภาระความรอน เชน หมอไอนำา เตาหลอม หรอระบบทอไอนำา (Steam Lines) ควรวดโดยใชดชน WBGT

4. การใชดชน Humidex ควรกำาหนดจดตรวจวดในพนททำางาน โดยเลอกคาทอานไดสงสดเพอความ

ปลอดภยในการทำางาน5. ควรตรวจวดและบนทกคาทกชวโมง กรณทคา Humidex สงเกน

30°C ทงน ระหวางการตรวจวดตองไมลมทจะสงเกตอาการผดปกตเนองจากความรอนของผปฏบตงานดวย

สำาหรบแนวทางการประเมนเพอกำาหนดมาตรการในการควบคมปองกนอนตรายจากความรอน ทำาไดโดย

หลงจากหาคา Humidex ไดแลว ใหเปรยบเทยบคาทไดกบแนวปฏบตในตารางแผนการตอบสนองตอความรอน ดงตารางท 6.15 การตอบสนอง

100

ตาม Humidex 1 หรอ Humidex 2 ขนกบปรมาณงานและระดบความเคยชนกบความรอน (level of acclimatization) ของผปฏบตงาน

Humidex 1 จะสอดคลองกบคา Action Limit (AL) ของ ACGIH ซงเปนคาตำาสดทคาดวาอาจเปน

อนตรายไดในคนงานบางคน โดย Humidex 1 จะใชสำาหรบงานปานกลาง (moderate work loads) เชน ผลกของ ยกของ สำาหรบผปฏบตงานทยงไมเคยชนกบความรอน หรอใชกบงานหนก (heavy work loads) เชน การใชพลวขดตกทราย สำาหรบผปฏบตงานทเคยชนกบความรอนแลว

Humidex 2 จะสอดคลองกบคา Threshold Limit Value (TLV) ของ ACGIH ซงเปนคาสงสดทคนงาน

สวนใหญจะสมผสไดในระยะเวลา 8 ชวโมงตอวน ภายใน 5 วน ตอสปดาห โดยมไดรบอนตราย ซงโดย Humidex 2 จะใชกบงานปานกลาง สำาหรบผปฏบตงานทเคยชนกบความรอน หรองานเบาสำาหรบผปฏบตงานทยงไมเคยชนกบความรอน

ทงน ผปฏบตงานทยงไมเคยชนกบความรอน (unacclimatized worker) หมายถง ผปฏบตงานทยงไมไดม

การปรบตวใหเคยชนในการทำางานในสภาพทมความรอน หรอผทออกจากสภาพแวดลอมทรอน 7 วนตดตอกน ซงจะตองใชเวลาหลายวนในการปรบตวใหเคยชนกบความรอนตารางท 6.15 แผนตอบสนองตอความรอนตามดชน Humidex (Humidex Based Heat Response Plan)Humidex 1

งานปานกลาง ยงไมเคยชนกบความรอนและงานหนก เคยชนกบ

ความรอนแลว

มาตรการตอบสนอง

Humidex 2งานปานกลาง

เคยชนกบความรอนแลว และ

และงานเบา ยงไมเคยชนกบความ

รอน

25 - 29 จดเตรยมนำาดมใหผปฏบตงานอยางเพยงพอตามความจำาเปนขนพนฐาน เชน ตามกฎหมาย 32 - 35

30 - 33 ตดปายเตอนอนตรายจากความรอน สงเสรมใหผปฏบตงานดมนำามากขน เรมตรวจวดและบนทกคาอณหภมและ

36 - 39

101

ความชนสมพทธทกชวโมง

34 - 37ตดปายเตอนใหระวงอนตรายจากความรอน แจงเตอนใหผปฏบตงานรวาจำาเปนตองดมนำามากขน และตองมนใจวาผปฏบตงานไดรบการฝกอบรมใหรอาการผดปกตตาง ๆ จากความรอน

40 - 42

38 - 39ใหทำางานตอไดโดยมการหยดพก 15 นาทตอชวโมง จดเตรยมนำาดมเยน (10-15°C )อยางนอย 1 แกว (240 mL) ทก ๆ 20 นาท ผปฏบตงานทมอาการผดปกตควรจะไปพบแพทย

43 - 44

40 - 41 ใหทำางานตอไดโดยมการหยดพก 30 นาทตอชวโมง พรอมทงมาตรการทระบขางตน 45 - 46

42 - 44 ถาเปนไปได อาจใหทำางานตอโดยมการหยดพก 45 นาทตอชวโมง พรอมทงมาตรการทระบขางตน 47 - 49

45 หรอมากกวา

เฉพาะงานทมการกำากบดแลทางการแพทยเทานนทยงใหทำาตอได50 หรอมากกวา

ทมา : www2.worksafebc.com/.../part7/humidex_table.gif มาตรการควบคมอนตรายจากความรอนทนำาเสนอในตารางขางตนน เปน

เพยงมาตรการดานการบรหารจดการทสามารถดำาเนนการไดทนทเพอปองกนอนตรายทจะเกดกบคนงานในขณะนนเทานน ในการควบคมแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ จะตองพจารณามาตรการอน ๆ ทจะชวยลดระดบความรอนดวย โดยเฉพาะในกรณทคา Humidex เกน 45 ขนไป ซงหากเปนไปได ควรใชมาตรการทางวศวกรรมกอนเปนอนดบแรก หรออาจใชวธการอน ๆ ดวย เชน การปรบปรงระบบระบายอากาศ การใชเครองปรบอากาศ หรอใชพดลมเปาลมเยนในจดปฏบตงานฯลฯ สำาหรบรายละเอยดเกยวกบการควบคมปองกนอนตรายจากความรอน สามารถศกษาไดในชดวชาสขศาสตรอตสาหกรรม : การควบคม

ตวอยางการประเมนผลคาดชนความรอน (Humidex Index)

102

คนงานซอมทางรถไฟซงทำางานกลางแดดในชวงเดอนมนาคม ทองฟาไมมเมฆบง ตรวจวดอณหภมและความชนสมพทธไดเทากบ 32°C และ 30% ตามลำาดบแนวทางในการประเมน

1)จากคาอณหภมและความชนสมพทธขางตน หาคา Humidex จากตารางท 6.14 ไดเทากบ 34°C แตเนองจากคนงานสวมชดเสอกางเกงตดกนและสวมถงมอ รองเทาบทและหมวกแขง จงตองบวกเพมอก 5°C สำาหรบชดเสอกางเกงตดกน และบวกอก 1°C สำาหรบสวมถงมอและหมวกแขง นอกจากนจะตองบวกเพมอก 3°C เนองจากคนงานทำางานกลางแจงสมผสความรอนจากแสงอาทตยโดยตรง

ดงนน คา Humidex = 34 + 5 + 1 + 3 = 43 °C2)นำาคา Humidex ทไดไปเปรยบเทยบในตารางท 6.15 ซงการ

เลอกใช Humidex 1 หรอ Humidex 2 ขนกบวาคนงานนนมความเคยชนกบความรอนหรอไม สมมตวาในกรณนคนงานมความเคยชนกบความรอนแลวและตองทำางานหนก เชน การขดตกทราย ฉะนน จงใช Humidex 1

3)แผนตอบสนองตอความรอนตามดชน Humidex 1 (42 to 44°C) และมาตรการควบคมอน ๆ ทอาจนำาไปใช อาท- คนงานนนตองไดรบการฝกอบรมใหทราบและตระหนกถงอาการผดปกตเนองจากความรอน- มการเตอนเกยวกบอนตรายจากความรอน- จดหานำาดมใหคนงานอยางเพยงพอ โดยจดนำาเยน 10 ถง 15°C อยางนอย 1 แกว (240 ml) ทก 20 นาท- ใหคนงานหยดพกอยางนอย 30 นาท ตอชวโมง และถาเปนไปได ควรใหหยดพก 45 นาท ตอชวโมง - มการประเมน โดยจดบนทกคาอณหภมและความชนสมพทธทกชวโมง เปนตน

103

กจกรรม 6.3.2ผปฏบตงานทำางานในอาคารสำานกงาน ในเดอนสงหาคม อณหภมใน

อาคาร 28°C และมความชนสมพทธ 30% จงประเมนสภาพความรอนตามดชน Humidex

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.3.2

แนวตอบกจกรรม 6.3.2จากคาอณหภมและความชนสมพทธตามโจทย อานคา Humidex จาก

ตารางท 6.14 ไดเทากบ 29°Cซงคานสามารถเปรยบเทยบตามตารางท 6.15 ซงการทจะเลอกใชคา Humidex 1 หรอ Humidex 2 ขนกบวาผปฏบตงานนนเคยชนกบความรอนหรอยง สำาหรบกรณน อาจคาดเดาไดวา ผปฏบตงานทำางานเบาซงเปนลกษณะงานทวไปในสำานกงาน ดงนน หากพจารณาคา Humidex 1 หรอ Humidex 2 แลวจะเหนวา ไมมการกำาหนดคา Humidex 1 สำาหรบงานเบา สวนคา Humidex 2 สำาหรบงานเบาและผปฏบตงานทไมเคยชนกบความรอนกมคาสงกวา 29°C จงอาจสรปไดวา กรณน ไมมอนตรายจากสภาพความ

104

ตอนท 6.4ความรทวไปเกยวกบการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนโปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 6.4 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง6.4.1 ปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน6.4.2 แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

แนวคด 1. การทำางานในสถานททผปฏบตงานมความเสยงทจะไดรบอนตรายจากความเยนจด เชน หองเยน

โรงงานนำาแขง และโรงงานแชแขง นน ควรมการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนอยางสมำาเสมอ โดยปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนไดแก 1) ปจจยดานสภาพแวดลอม ทสำาคญคอ อณหภมอากาศ ความชนสมพทธของอากาศ และความเรวลม 2) ปจจยดานบคคล และระดบฉนวนของเสอผา 3) ปจจยเกยวกบงาน ทสำาคญคอ ความหนกเบาของงาน ตารางการทำางานและเวลาพก

2. แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน ทำาไดโดยการประเมนสภาวะการทำางานของผปฏบตงาน ซงประกอบดวย การวดอณหภมอากาศ การวดความเรวลม การหาคาอณหภมวนด ชลล แลวเปรยบเทยบกบ

105

คามาตรฐานเกยวกบความเยน เชน มาตรฐานของ ACGIH ซงไดกำาหนดระยะเวลาการทำางานทตองสมผสกบความเยนและเวลาพกสำาหรบงานกะ 4 ชวโมง โดยคำานงถงความหนกเบาของงาน อณหภมอากาศและปจจยในเรองวนดชลลดวย นอกจากน ควรมการเฝาระวงดานสขภาพ หากมสภาวะทไมเหมาะสม จะไดดำาเนนการปองกนควบคมเพอความปลอดภยในการทำางานตอไป วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 6.4 จบแลว นกศกษาสามารถ1. อธบายปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนได2. อธบายแนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนได

เรองท 6.4.1 ปจจยทเกยวของในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

การทำางานในสภาวะทเยนจดนน ไมเพยงแตเปนอนตรายตอสขภาพรางกายโดยทวไปและอนตรายตอรางกายเฉพาะท เชน ผวแหงและแตก เกดการอดตนของหลอดเลอด และเนอเยอตายเนองจากการขาดเลอด ฯลฯแตยงมผลใหประสทธภาพในการทำางานลดลง และเพมอตราการเกดอบตเหตดวย นอกจากน ความเยนจะทำาใหการทำางานทตองใชทกษะความคดทซบซอนดอยลง และสำาหรบงานทตองใชมอกไดรบผลกระทบเชนเดยวกน เพราะความเยนจะทำาใหความรสกรบสมผสและความคลองแคลววองไวในการใชมอลดลง และหากยงคงสมผสอณหภมทตำาลง ความเยนจะลดความแขงแรงของกลามเนอมอและอาจทำาใหมอาการขอตดแขง นอกจากนยงมปญหาเกยวกบปฏกรยา

106

ทางดานความคดและจตใจดวย โดยความตนตวกระฉบกระเฉงของผปฏบตงานจะลดลง จากเหตผลดงกลาวน จงพบวาอบตเหตมโอกาสเกดมากขนในสภาวะการทำางานทเยนจด

ภาพท 6.24 การปฏบตงานในหองเยนทมา : oceanexplorer.noaa.gov/.../media/cold_600.jpg

โดยธรรมชาตนน รางกายจะมกลไกในการรกษาระดบอณหภมแกนกลางของรางกาย (Core body temperature)ใหคงททอณหภมประมาณ 37°C (98.6°F) เพอใหกระบวนการทำางานของรางกายสามารถสรางพลงงานสำาหรบทำากจกรรมตาง ๆ หรอทำางานไดตามปกต แตกรณผปฏบตงานทไดรบความเยนหรออยในสภาวะทเยน กจะมการถายเทความรอนออกจากรางกายไปยงสงแวดลอมทเยนกวา ดวยกระบวนการตาง ๆ ไดแก การนำา การพา การแผรงสความรอน และการระเหยของเหงอ เมอรางกายสญเสยความรอน จงตองมการปรบตว โดยเสนเลอดจะหดตวเพอรกษาความรอนเอาไว รางกายจะสนเพอเพมอณหภมในรางกาย การออกกำาลงกายจะทำาใหเมตาโบลซมเพมขน เสอผาทสวมใสจะเปนตวหอหมเพอลดการสญเสยความรอน ทำาใหรางกายสามารถรกษาอณหภมในรางกายไวได

107

อยางไรกตาม กลไกการรกษาอณหภมรางกายของผปฏบตงานจะเกดความผดปกตจากความเยนได ขนอยกบปจจยสำาคญ 3 ประการ คอ ปจจยดานสภาพแวดลอม ปจจยดานบคคล และปจจยเกยวกบงาน

1. ปจจยดานสภาพแวดลอม ททำาใหเกดอนตรายจากความเยน ไดแก- อณหภมอากาศ (Air temperature) หากอยในสภาวะทเยนหรออณหภมอากาศตำาเกนกวา

ความสามารถของรางกายทจะปรบตวเพอทดแทนความรอนทสญเสยไปในสงแวดลอม กจะเกดอนตรายได

- ความชนสมพทธของอากาศ (Relative humidity of air) ถาอากาศชนมาก การระเหยของเหงอจากผวหนงจะนอย ถาอากาศแหงมาก การระบายความรอนจากรางกายโดยอาศยความชนจะสง และอาจมผลตอความรสกระคายจมกและอาการขางเคยงอน ๆ

- ความเรวลมหรอการเคลอนไหวของอากาศ (Presence of air movement) เชน ลมพด การระบาย

อากาศ จะมผลตอการไดรบอนตรายจากความเยน โดยผทสมผสความเยนจะรสกเยนมากขน ถาความเรวลมเพมขน ซงการทำางานในหองเยน (Refrigerated rooms) ความเรวลมไมควรเกน 1 เมตร ตอวนาท

- แหลงกำาเนดของความเยนในพนทโดยรอบ (Presence of hot or cold objects in the surrounding

area) - ความเปยกชนของรางกาย เชน การสวมใสเสอผาทเปยกชมนำา จะทำาใหการถายเทความรอนออก

จากรางกายเรวกวาปกต - การสมผสกบวตถ/สงของทเยน เชน โลหะ

2. ปจจยดานบคคลททำาใหผปฏบตงานไดรบอนตรายจากความเยนมากขน ไดแก - เพศ มการศกษาหลายชนทพบวาการตอบสนองตอความเยนในเพศหญงแตกตางจากเพศชาย โดย

ในขณะทอณหภมแกนกลางของรางกายคอย ๆ เยนลงอยางชา ๆ แตผหญงมกไมสามารถสรางพลงงานความรอนจากกระบวนการเมตาบอลกจากการออก

108

กำาลงกายหรอการสนไดมากเทาทควร ยงกวานน อตราการเยนลงของอวยวะสวนปลายของรางกายเชน มอและเทาในผหญงจะเยนเรวกวาผชาย ดวยเหตนผหญงจงเสยงตอการไดรบอนตรายจากความเยนมากกวาผชาย

- อาย เชน เดกเลกและผสงอายจะมความทนทานตอความเยนนอยกวาคนหนมสาว ตามกฎกระทรวง

แรงงานทออกโดยอาศยอำานาจตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 จงหามมใหลกจางทเปนเดกอายตำากวา 18 ป ทำางานในหองเยนในอตสาหกรรมการผลตหรอการถนอมอาหารโดยการทำาเยอกแขงโดยใหเหตผลวาการทำางานในหองเยนทมอณหภมตำามากเปนเวลานาน ๆ จะทำาใหอณหภมในรางกายลดตำาลงกวาปกต ถาอณหภมในรางกายลดตำากวา 36 องศาเซลเซยส จะทำาใหอตราการเผาผลาญภายในรางกาย (Metabolism rate) เพมขน ทำาใหระบบของรางกายทำางานผดปกต ซงจะยงเปนอนตรายตอเดกอาย 15 - 18 ป ซงเปนวยทกำาลงเจรญเตบโต

- ขนาดรปรางและสดสวนของรางกาย เชน คนอวนจะมชนไขมนใตผวหนงทหนา ชวยใหรางกาย

อบอนและปองกนความเยนไดมากกวาคนผอม - สขภาพรางกาย โดยทวไปผทมสขภาพแขงแรงจะมความทนทานตอความเยนมากกวาผทสขภาพ

ออนแอ โดยเฉพาะผทมโรคประจำาตว เชน โรคเกยวกบเสนเลอด โรคหวใจ โรคเบาหวาน โรคภมแพ หอบหด และผปวยกลมอาการเรยนอด (Raynaud's phenomenon) รวมทงผทมความลา และผทเคยไดรบอนตรายจากความเยน เปนตน

- พฤตกรรมสวนบคคล เชน การดมสรา กาแฟ การสบบหร ทงนเพราะแอลกอฮอลในสราจะทำาให

เสนเลอดบรเวณผวหนงขยายตว ทำาใหรางกายสญเสยความรอนและลดความสามารถของรางกายในการรกษาอณหภมรางกายตามปกตทงยงเพมความเสยงตอภาวะอณภมรางกายตำา (Hypothermia) ดวย สวนกาแฟ จะมคาเฟอน ซงมฤทธในการขบปสสาวะ ทำาใหรางกายสญเสยนำา และยงเพมการไหลเวยนของเลอดทผวหนง ทำาใหรางกายสญเสยความรอนมากขนดวย

109

สำาหรบการสบบหร สารนโคตนมผลตอการหดตวของหลอดเลอด ทำาใหเลอดไปเลยงบรเวณอวยวะสวนปลายลดลง จงเพมความเสยงตอการเกดความผดปกตทเรยกวา นำาแขงกด “ ” (Frostbite)

- คาความเปนฉนวนของเสอผา (Clothing Insulation Value; Clo unit ) คอจำานวนชนของเสอผาทสวมใส ซงเสอผาทผปฏบตงานสวมมผลตอการถายเทความรอนจากรางกายสอากาศภายนอก ทงในรปแบบของการแผรงสและการพาความรอน เพราะวาเสอผาแตละชนดจะมคณสมบตความเปนฉนวนซงแตกตางกน ขนกบชนดของใยผาและจำานวนชนทสวมใส เสอผาเหลานถกแบงตามคาความเปนฉนวนของตวมนเอง ปกตหนวยทใชสำาหรบวดคาความเปนฉนวนของเสอผาทสวมใสคอ หนวย “Clo” แตมหนวยทนยมใชทางดานเทคนคอกหนวยคอ คาความตานทานความรอน( R ) มหนวยเปน m²K/W หรอ ตารางเมตรเคลวนตอวตต (1 Clo = 0.155 m²K/W) เชน กรณใสเสอเชตบางใสกางเกงขายาวบาง ถงเทาบาง และรองเทาหมสนธรรมดา มคาตวแปรระดบฉนวน (Clo) คอ 0.5 สวนคนทสวมใสชดสากลมคา Clo = 1.00 คา Clo ทงหมดสามารถคดคำานวณไดจากเสอผาทผปฏบตงานสวมใส โดยดจากตารางซงระบคา Clo ของชดเสอผา รวมถงคา Clo ของอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล (Personal Protective Equipment; PPE) เชน ถงมอ ถงเทา รองเทา ฯลฯ ดงแสดงในตารางท 6.16 ซงในการประเมน สามารถบวกรวมคา Clo ตามประเภทของชดทสวมใสไดโดยงาย

ตารางท 6.16 ตวอยางคา Clo ของชดเสอผา

110

รายการชดเสอผาทสวมใส คาความเปนฉนวน (clo)

กางเกงในแบบรดรป (Briefs) , เสอเชตแขนสน, กางเกงขายาวเขารป, ถงเทายาวถงนอง, รองเทา 0.5

กางเกงในแบบรดรป, เสอชนใน, กางเกงใน, เสอเชต , เสอคลมกนเป อน (Overalls) , ถงเทายาวถงนอง, รองเทา 1.0

กางเกงในแบบรดรป, เสอยดคอกลมแขนสน, เสอเชต, กางเกงขายาวเขารป, ชดหมทเปนฉนวน (Insulated coveralls), ถงเทายาวถงนอง, รองเทา

1.5

กางเกงใน, เสอชนใน, เสอเชต, กางเกง, เสอชนนอก (Jacket) , เสอคลมทบ (Overjacket), กางเกงสวมทบ (Overtrousers), ถงเทา, รองเทา, หมวก, ถงมอ

2.0

ชดกนหนาว (Arctic clothing systems) 3-4.5ถงนอน (Sleeping bags) 3-8ทมา : http://www2.worksafebc.com/Publications/OHSRegulation/GuidelinePart7.asp

111

ภาพท 6.25 ชดกนหนาว (Arctic clothing systems)ทมา : www.nexternal.com/useg/images/Arctic%20Clothi... และ http://images.jupiterimages.com/common/detail/07/49/23504907.jpg

ก.

ข.

ภาพท 6.26 ก. ถงนอน (Sleeping bags) และ ข. ถงนอนแบบสวมได (Wearable Sleeping Bags)

ทมา : www.dummies.com และ www.getoutdoors.com

3. ปจจยเกยวกบงาน ทเกยวของกบการไดรบอนตรายจากความเยน ไดแก - ความหนกเบาของงาน เคลอนไหวรางกายในการทำางาน จะทำาใหรางกายสามารถสรางความรอนได

ไดมากกวาการอยนง ๆ ไมเคลอนไหว อยางไรกตาม การออกแรงทำางานหนก อาจทำาใหเหงอออกทำาใหผวหนงเปยกชน และความรอนในรางกายจะถกถายเทออกไปยงสงแวดลอมโดยการระเหยของเหงอดวย

- ตารางการทำางานและเวลาพก (Work/Rest schedule) ซงมผลตอระยะเวลาสมผสกบความเยน

112

โดยเฉพาะผปฏบตงานทตองทำางานสมผสกบความสนสะเทอนหรอสารเคมทเปนพษ กยงมความจำาเปนทจะตองลดระยะเวลาการสมผสกบความเยนลงอก

สำาหรบปจจยอน ๆ เชน การสรางความเคยชนตอการเปลยนแปลงของอณหภม เพอเพมความตานทานหรอความทนทานตอความเยนนน แมวา คนทวไปจะปรบตวใหเคยชนกบความรอนไดงาย แตสำาหรบความเยนแลว กลบพบวาไมสามารถปรบตวไดด อยางไรกตาม มการศกษา พบวา สวนของรางกายทสมผสความเยนบอย ๆ จะมความทนทานตอความเยนดขน เชน ในเมองหนาว คนตกปลาทใชมอเปลาทงสองขางจบเบดโดยสมผสอากาศทเยนจดนน สามารถทำางานไดในภาวะทการไหลเวยนเลอดในมอในระดบนนจะทำาใหเกดความไมสขสบายอยางมาก และขาดความคลองแคลวในการใชมอในบคคลทยงไมเคยชนกบความเยน

อาชพทเสยงตอความเยน ผปฏบตงานในททเยนจดนาน ๆ โดยสมผสอณหภมตงแต 10 oC ลงไป

เชน หองเยน (Cold room) ซงใชเกบสารหรอทำาการทดลองเกยวกบอาหาร นม ผกสด ผลไม หรออน ๆ รวมทงโรงงานอตสาหกรรมทเกยวของกบความเยน การทำางานในสภาวะดงกลาวมโอกาสเกดอนตรายจากความเยน ทงผลเสยทางดานสขภาพตอรางกายทวไปและตอรางกายเฉพาะท จงควรมการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน เพอความปลอดภยของผประกอบอาชพทเสยงตอการไดรบอนตรายจากความเยน อาท

1. ผททำางานในหองเยน (Cold room) เชน หองเยนในอตสาหกรรมแชแขง (ภาพท 6.27)

2. ผททำางานในโรงงานนำาแขง โรงนม หรอโรงงานเบยร3. ผบรรจหบหอและจดเกบเนอสตวทสด และแชแขงในหองเยนเกบสนคา4. ผททำางานเกยวกบนำาแขงแหง5. ผปฏบตงานในหองทดลองทตองใชสารหรอตวอยางแชแขงทมอณหภม

ระหวาง -4 oC ถง -10 oC หรอตำากวาน 6. ผทำางานกลางแจงหรอภายนอกอาคาร ซงในประเทศเมองหนาวมก

ประสบปญหาความหนาวเยนจากสภาพอากาศ เชน คนงานสรางถนน ชางกอสราง คนงานเดนสายโทรศพท สายไฟ ทำางานแทนขดเจาะนำามน

113

ตำารวจ ทหาร พนกงานดบเพลง นกกฬากลางแจง นกตกปลา นกประดานำา เปนตน

7. ผปฏบตงานอนๆ ทเกยวของกบความเยน

ภาพท 6.27 หองเยน (Cold room)ทมา : www.kao-star.com/pic/cold_room000.jpg

กจกรรม 6.4.1

กรณทผปฏบตงานทำางานในททเยนจด ควรตรวจสอบปจจยดานสภาพแวดลอมอะไรบาง

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 64.1

แนวตอบกจกรรม 6.4.1

กรณทผปฏบตงานทำางานในททเยนจด ควรตรวจสอบปจจยดานสภาพแวดลอม ดงน

- อณหภมอากาศ - ความชนสมพทธของอากาศ

- ความเรวลม หรอการเคลอนไหวของอากาศ - แหลงกำาเนดความเยนในพนทโดยรอบ - ความเปยกชนของรางกาย

114

เรองท 6.4.2แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน

การทำางานในสถานประกอบการทผปฏบตงานตองสมผสกบความเยน เชน หองเยน โรงงานนำาแขง และโรงงานแชแขง ฯลฯ ซงผปฏบตงานมความเสยงทจะไดรบอนตรายจากความเยนนน จะตองมการตรวจวดและประเมนสภาพความเยนอยางสมำาเสมอ เพอเปนการเฝาระวงและหากมสภาวะทไมเหมาะสม จะไดดำาเนนการปองกนควบคมเพอความปลอดภยในการทำางานตอไป

115

แนวทางในการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน อาจทำาไดโดยการประเมนสภาวะการทำางานของผปฏบตงาน ดงน 1. การประเมนสภาวะการทำางาน ประกอบดวย การตรวจวดและประเมนปจจยทเกยวของ ไดแก

1.1 การวดอณหภมอากาศ สถานททำางานทกแหงทอณหภมอากาศอาจลดตำากวา 16 °C ควรมการวดอณหภมอากาศ เพอเฝาระวงการเปลยนแปลงของอณหภม โดยใชเทอรโมมเตอร ซงโดยทวไปนยมวดในหนวยองศาเซลเซยสหรอฟาเรนไฮต สำาหรบสถานททำางานทเยนจดมระดบอณหภมตำากวาจดเยอกแขง (freezing point) ควรตรวจวดอณหภมและบนทกคาทก ๆ 4 ชวโมง เทอรโมมเตอรสำาหรบตรวจวดอณหภมในหองเยนบางรน มการออกแบบใหมไฮโกรมเตอรในตว (ภาพท 6.28 ) จงสามารถวดไดทงอณหภมอากาศและความชนสมพทธ

ภาพท 6.28 เทอรโมมเตอรและไฮโกรมเตอรแบบแสดงคาเปนตวเลขสำาหรบตรวจวดในหองเยน

ชวงการวด :  จากหววดในตวเครอง        : -30°C~+50°C(-22°F~122°F)       จากหววดภายนอกตวเครอง : -50°C~70°C (-58°F~158°F) ชวงการวดความชนสมพทธ :  20%~99% RHทมา : http://www.dixellasia.com/s0104/index.php?pgid=0122

1.2 การวดความเรวลม แบงเปน 2 กรณ ดงน - งานในอาคาร (Indoor work) เมอใดกตามทมความเรวลมเกน

116

2 เมตรตอนาท (5 ไมลตอชวโมง) ควรทำาการตรวจวดและบนทกคาความเรวลมทก ๆ 4 ชวโมง

- งานนอกอาคาร (Outdoor work) ถาสภาพอากาศเยนจด มระดบอณหภมตำากวาจดเยอกแขง ควรตรวจวดและบนทกคาทงอณหภมและความเรวลมดวย

1.3 การหาคาอณหภมสมดลเมอมความเยนจากลม (Equivalent Chill Temperature ; ECT) เมอความเรวลมมากกวา 5 ไมลตอชวโมง (2 เมตรตอนาท) ควรมการหาคา ECT ซงเปนคาทไดจากปฏสมพนธระหวางอณหภมของอากาศกบความเรวลม โดยความเรวลมจะมผลทำาใหผทสมผสความเยนรสกหนาวเยนมากกวาอณหภมจรงทวดไดจากเทอรโมมเตอร ทงนเนองจากกระแสลมทพดผานรางกาย จะพาอากาศบาง ๆ ททำาหนาทเปนฉนวนระหวางผวหนงกบอากาศขางนอกออกไป และทำาใหรางกายสญเสยความรอนจากการพาความรอนออกไปจากบรเวณผวหนง ทงอณหภมอากาศและความเรวลม จงเปนสาเหตสำาคญททำาใหรางกายสญเสยความรอนและทำาใหรางกายรสกเยนมากขนกวาอณหภมอากาศทแทจรง คาอณหภมสมดลนมหนวยเปนองศาฟาเรนไฮตหรอองศาเซลเซยส สามารถหาไดจากตารางท 6.17 โดยทผปฏบตงานตองสวมเสอผาแหง เพอรกษาอณหภมแกนของรางกายใหสงกวา 36°C (96.8 °F) ตามคามาตรฐาน TLV เกยวกบความเยน

ตารางท 6.17 คาอณหภมสมดลเมอมความเยนจากลม

117

ทมา : 2007 TLVs and BEIs - Threshold Limit Values for Chemical Substances and Physical Agents and Biological Exposure Indices. Cincinnati : American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH), 2007 - page 199.

ในสถานททำางานทมลมพด สามารถหาคาอณหภมสมดลเมอมความเยนจากลมทมาสมผสรางกายไดจากตารางท 6.17 โดยใหใชคาความเรวลมในชองแรกทางซายมอ และคาอณหภมจรงทวดไดจากแถวบนของตาราง ลากลงมาตดกน จะไดคาอณหภมทสมดล (Equivalent temperature) ดงกลาว ตวอยางเชน กรณผปฏบตงานทำางานในสภาพแวดลอมทลมสงบ (Calm) ไมมลมพด วดอณหภมได -20 องศาฟาเรนไฮต (°F) รางกายจะรสกเยน และความเยนในระดบนจดเปนอนตรายในระดบเลกนอย (Little danger) ซงภายในระยะเวลาไมเกน 1 ชวโมง ในภาวะทผวหนงแหง ไมเปยกชน อาจเกดอนตรายสงสดจากการรบสมผสทางผวหนงทผดปกต ซงทำาใหเกดความไมปลอดภยได แตในระดบอณหภมเดยวกนน และมความเรวลม 15 ไมลตอชวโมง เมอเทยบคาตามตาราง จะพบวาคาอณหภมสมดลเทากบ -58 °F ซงอณหภมในระดบน จะมผลใหผปฏบตงานมอนตรายเพมขน (Increasing danger) โดยสวนของรางกายทสมผสความเยนจะเยนจนแขง (Freezing) ไดภายใน 1 นาท และหากความเรวลมเพมขนเปน 30 ไมลตอชวโมง ในระดบ

118

อณหภมเดยวกนคอ -20 °F คาอณหภมสมดลจะลดลงถง -79 °F ซงอณหภมในระดบน จะมผลใหผปฏบตงานรสกเยนจด และเปนอนตรายในระดบมาก (Great danger) โดยสวนของรางกายทสมผสความเยนจะเยนจนแขงไดภายใน 30 วนาท ซงเนอเยอจะถกทำาลายเพราะความเยนจดหรอทเรยกวา อาการนำาแขงกด (Frostbite) ดงภาพท 6.29

ภาพท 6.29 อาการเนอเยอถกทำาลายเพราะความเยนจด (Frostbite)

ทมา : http://dic.moohin.com/f/frostbite-3315.shtml

1.4 การเปรยบเทยบกบคามาตรฐานเกยวกบความเยน ปจจบน (พ.ศ.2551) ประเทศไทยยงไมมการระบมาตรฐานเกยวกบความเยนอยางชดเจน ในทน จงขอ

เสนอมาตรฐานของ American Conference of Governmental Industrial Hygienists ; ACGIH (2007) ซงเสนอแนะวากรณทผวหนงของผปฏบตงานตองสมผสความเยนนน ไมควรอนญาตใหสมผสอยางตอเนองเมออณหภมและความเรวลมเปนผลใหคาอณหภมสมดลเมอมความเยนจากลม (ECT) ตงแต -32 °C (–25.6 °F) ลงไป เพราะเนอเยอสวนผวหรอสวนทลกลงไปจะเยนจนแขงได และในกรณทไมมลมพดกจะเกดอนตรายนไดเมออณหภมตำากวา -1 °C (30.2 °F)

สำาหรบผปฏบตงานททำางานในนำาหรอเสอผาเปยกนน ถาอณหภมอากาศวดได 2 °C (35.6 °F) หรอตำากวาน จำาเปนอยางยงทจะตองใหเปลยนเปนเสอผาแหง และใหการดแลรกษาเพอปองกนภาวะอณหภมกายตำา (Hypothermia)

นอกจากน ACGIH ยงไดกำาหนดระยะเวลาการทำางานทตองสมผสกบความเยนและเวลาพกสำาหรบงานกะ 4 ชวโมง โดยคำานงถงความหนกเบาของ

119

งาน อณหภมอากาศ และความเรวลม ดงแสดงในตารางท 6.18

ตารางท 6.18 คา TLVs กำาหนดตารางเวลาทำางานในสภาวะทเยนและเวลาพกอบอนรางกายสำาหรบ งานกะ 4 ชวโมง

ทมา : 2007 TLVs and BEIs - Threshold Limit Values for Chemical Substances and Physical Agents and Biological Exposure Indices. Cincinnati : American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH), 2007 - page 202.

ทงน คามาตรฐานตามตารางท 6.18 น ใชในกรณทผปฏบตสวมเสอผาแหงเทานน โดยไดกำาหนดตารางการทำางานทก ๆ 4 ชวโมงสำาหรบงานปานกลางจนถงงานหนก (Moderate-to-heavy work) ซงมเวลาพกอบอนรางกายชวงละ 10 นาท ในพนทอบอน และเมอสนสดเวลาทำางาน 4 ชวโมง จะมเวลาพกยาว เชน พกรบประทานอาหารกลางวนในพนทอบอนเชนกน

สำาหรบงานเบาจนถงงานปานกลาง (Light-to-moderate work) ซงมการเคลอนไหวรางกายนอย ใหใชตารางขางตนนโดยลดระดบลงมา 1 ขน ตวอยางเชน ทอณหภม -35 ºC (-30 ºF) และไมรสกวามลมพด หากผปฏบตงานทำางานเบาทมการเคลอนไหวรางกายนอย จะตองอานคาตามตารางขนท 5 ซงกำาหนดไววาในระยะเวลาของงานกะ ซงแบงเปนชวงเวลาทำางานและชวงพกยอยนน กรณนควรจดใหมชวงเวลาทำางานอยางมากไมเกน 40 นาท จะตองพกยอย โดยมเวลาพกยอย 4 ชวง ภายในระยะเวลา 4 ชวโมง

นอกจากน คามาตรฐานดงกลาวยงไดแนะนำาแนวทางในการคาดประมาณความเรวลม ในหนวยไมลตอชวโมง อยางคราว ๆ ดงน

- 5 ไมลตอชวโมง : ลมพดธงปลว- 10 ไมลตอชวโมง : ลมพดธงคลออกเตมท- 15 ไมลตอชวโมง : ลมพดทำาใหกระดาษหนงสอพมพลอยขน- 25 ไมลตอชวโมง : ลมพดพาหมะปลวขนไปในอากาศและหอบ

หมะไปในทางแนวนอน

120

(Blowing and drifting snow) 2. การวดอณหภมของรางกาย นอกจากการประเมนสภาวะการทำางานในทเยนแลว ควรมการเฝาระวงดานสขภาพโดยใชเทอรโมมเตอรวดอณหภมรางกายของผปฏบตงาน ซงอณหภมแกนของรางกายวดททวารหนกตองไมตำากวา 36°C (96.8 °F) ทงนควรสงเกตลกษณะอาการผดปกตทเกดขนจากการสมผสความเยนไดแก อาการและอาการแสดงจากภาวะอณหภมกายตำา ดงแสดงในตารางท 6.19 และอาการเนอเยอถกทำาลายจากความเยนจด (Frostbite) ดงตารางท6.20 เพอปองกนอนตรายและใหการชวยเหลอไดทนทวงท

ตารางท 6.19 ลกษณะอาการผดปกตทเกดขนจากการสมผสความเยน จำาแนกตามระดบอณหภมแกนของรางกาย

121

122

ทมา : http://www.ccohs.ca/oshanswers/phys_agents/cold_health.html

ตารางท 6.20 ลกษณะอาการเนอเยอถกทำาลายจากความเยนจด (Frostbite)

ขน อาการและอาการแสดง

ฟรอสทนพ (Frostnip)

ผวหนงชนนอกเยนแขง (Frozen) ผวหนงขาว ซด หรอเปนสเทา หรอเปนจำา ๆ ผวหนงอาจยงรบความรสกไดหรอมอาการชา หรอเจบปวด

นำาแขงกดบรเวณผว (Superficial frostbite )

ผวหนงขาวซด เปนจำา ๆ หรอเปนสเทา ทสวนผวจะรสกแขง เหมอนยาง แตเนอเยอชนทลกลงไปยงคงนมอย ผวหนงรบความรสกสมผสไมได.

นำาแขงกดระดบลก

เนอเยอจะถกทำาลายครอบคลมชนผวหนงทงหมด ผวหนงซดขาวและรสกเยนแขงเหมอนทอนไม ชา และอาจหมดความรสก

123

(Deep frostbite) (Anesthesia) ซงอาจรวมไปถงกลามเนอและกระดก

ในทนไดกลาวถงลกษณะอาการผดปกตทเกดขนจากการสมผสความเยนเพอเปนแนวทางในการสงเกตและประเมนอนตรายเทานน รายละเอยดอน ๆ เกยวกบอนตรายและผลกระทบตอสขภาพจากความเยน สามารถศกษาไดในชดวชาพษวทยาและอาชวเวชศาสตร สวนแนวทางการปองกนและควบคมอนตรายจากความเยน สามารถศกษาไดในชดวชาสขศาสตรอตสาหกรรม: การควบคม

กจกรรม 6.4.2กรณผปฏบตงานทำางานในททเยนจด จงบอกแนวทางการตรวจวดและ

ประเมนสภาพความเยนมาพอสงเขป

โปรดเขยนคำาตอบลงในแบบฝกปฏบต กจกรรม 6.4.2

แนวตอบกจกรรม 6.4.2

แนวทางการตรวจวดและประเมนสภาพความเยน มดงน

1. การประเมนสภาวะการทำางานของผปฏบตงาน ซงประกอบดวย การวดอณหภมอากาศ การวดความเรวลม การหาคาอณหภมวนด ชลล แลวเปรยบเทยบกบคามาตรฐานเกยวกบความเยน เชน มาตรฐานของ ACGIH

2. การเฝาระวงดานสขภาพ เชน การวดอณหภมรางกาย การสอบถามและสงเกตอาการผดปกตเนองจากความเยนของผปฏบตงาน หากมสภาวะทไมเหมาะสม จะไดดำาเนนการปองกนควบคมตอไป

124

บรรณานกรม

กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม

ในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ.2549 คนคนวนท 20 เมษายน 2551 จาก

www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2549/00183246.PDFกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข โรคจากความเยน ใน เอกสารอาชวอนามยศนยพฒนาวชาการใน

เขตอตสาหกรรมภาคตะวนออก จ. ระยอง กรมควบคมโรค คนคนวนท 20 เมษายน 2551 จาก

125

1http://dpc3.ddc.moph.go.th/in_tranet/rayong/factsheet/cool%20dieases.pdfกองความปลอดภยโรงงาน กรมโรงงานอตสาหกรรม ความรอนในโรงงาน การตรวจวด ประเมนและควบคม

กรงเทพมหานคร โรงพมพสำานกเลขาธการคณะรฐมนตร 2538การถายเทความรอน คนคนวนท 20 เมษายน 2551 จาก http://www.thermoshieldthailand.com/heat.htmคมอการใชงานเครองวดคาดชนความรอน (Thermal Environmental Monitor) รน Questemp 32 กรงเทพมหานคร

บรษทอนโนเวทฟ อนสทรเมนต จำากด ม.ป.ป.จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ “การประเมนและควบคมอนตรายจากความรอน” ในเอกสารการสอนชดวชาสขศาสตร

อตสาหกรรมพนฐาน นนทบร โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2533ปต พนไชยศร “การฝกปฏบตการประเมนอนตรายจากความรอน” ใน เอกสารการสอนชดวชาการฝกปฏบตงาน

อาชวอนามย ความปลอดภยและเออรกอนอมคส นนทบร โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2534ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง มาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบ

สภาวะแวดลอมในการทำางาน พ.ศ.2546 คนคนวนท 20 เมษายน 2551 จาก

www.diw.go.th/diw/search2.asp?Folder=diw&q=%B7%E9%CD%A7%B7%D5%E8 ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง หลกเกณฑ วธดำาเนนการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการ

ทำางานเกยวกบระดบความรอน แสงสวาง หรอเสยงภายในสถานประกอบกจการ ระยะเวลา และประเภท

กจการทตองดำาเนนการ พ.ศ. 2550 คนคนวนท 20 เมษายน 2551 จาก

www.oshthai.org/legisra_detail.aspx?cid=1322

126

ฝายพฒนาความปลอดภย สถาบนความปลอดภยในการทำางาน การตรวจวดสภาพความรอน(Hot Environment

Measurement)ใน แนวปฏบตตามกฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความ

ปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง

พ.ศ. 2549 คนคนวนท 25 เมษายน 2551 จาก www.oshthai.org/CmsLite/download/pdf/hot_.pdf

พรพมล กองทพย สขศาสตรอตสาหกรรม ตระหนก ประเมน ควบคม กรงเทพมหานคร นำาอกษรการพมพ 2543

สำานกงานกองทนเงนทดแทน สำานกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน และศนยอาชวเวชศาสตรและเวชศาสตรสงแวดลอม โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย แนวทางและเกณฑวนจฉยโรคจากการทำางาน(ฉบบจดทำาพทธศกราช 2547) คนคนวนท 28 เมษายน 2551 จาก http://www.jorpor.com/D/GuidelineForDiagnosis.pdf

ACGIH. Threshold Limit Values (TLVs) and Biological Exposure Indices (BEIs), 2007

ACGIH. TLVs and BEIs for Chemical Substances,Physical Agents and Biological Exposure Indices– General

Health Requirements. Retrieved May 14, 2008 fromhttp://www.gov.mb.ca/labour/safety/pdf/standards/

standardacgih_genhealth.pdfAuliciems .A and Szokolay. Thermal Comfort. Australia : The University of Queensland Printery,1997.Barbara A. Plog and Patricia J. Quinlan. Fundamentals of Industrial Hygiene, 5th ed. National Safety Council,

2002.Cold Environments. Retrieved May 5, 2008 from http://www.ccohs.ca/oshanswers/phys_agents/cold_general.htmlDivision of Epidemiology, Environmental and Occupational Health. Working Safely in the Cold.

127

Retrieved May 5, 2008 from http://www.state.nj.us/health/eoh/survweb/coldfact.pdf.Dru Sahai. Cold stress. Retrieved May 1, 2008 from

http://www.cdc.gov/eLCOSH/docs/d0400/d000420/d000420.htmlHomer, I; Granberg, P; Dahlstrom, G. Cold Environments and Cold Work. Encyclopedia of Occupational

Health and Safety, 4th Ed., 1998.How can I measure occupational heat exposure? Retrieved May 2, 2008 from

http://www.ccohs.ca/oshanswers/phys_agents/heat_control.html?printHumidex Rating and Work. Retrieved May 2, 2008 from

http://www.ccohs.ca/oshanswers/phys_agents/humidex.html

Michael S. Bisesi and Jame P Kohn. Industrial Hygiene Evaluation Methods. CRC Press, Inc.1995

MNOSHA. heat-stress guide. Retrieved May 7, 2008 from http://www.doli.state.mn.us/heatstrs.html.NIOSH. Criteria for a Recommended Standard: Occupational Exposure to Hot Environments.

National Institute for Occupational Safety and Health, 1986. Retrieved May 2, 2008 from

http://www.cdc.gov/niosh/86-113.htmlOSHA. HEAT STRESS. Retrieved May 1, 2008 from http://www.osha.gov/dts/osta/otm/otm_iii/otm_iii_4.htmlOSHA Publishes. Cold Stress Card. Retrieved May 7, 2008 from

http://www.ohsonline.com/articles/57254/Ramsey, J. D., Buford, C. L., Beshir, M.Y., and Jensen, R .C. Effects of Workplace Thermal Conditions on Safe

Work Behavior. Journal of Safety Research 14:105-114, 1983.stress assessment using a dry bulb thermometer or Humidex index. Retrieved May 1, 2008 from

128

http://www2.worksafebc.com/Publications/OHSRegulation/GuidelinePart7.asp.THE COLD STRESS EQUATION. Retrieved May 7, 2008 from

http://www.osha.gov/Publications/osha3156.pdfTHERMAL ENVIRONMENT. Retrieved May 11, 2008 from

http://msis.jsc.nasa.gov/sections/section05.htm#_5.8_THERMAL_ENVIRONMENTU.S. Department of Labor Occupational Safety & Health Administration. HEAT STRESS. Retrieved May 2,

2008 from http://www.osha.gov/dts/osta/otm/otm_iii/otm_iii_4.html#3

129

ภาคผนวก

130

Guidelines Part 7 - Division 4 - Thermal Exposure

G7.27(1) Heat exposure - ApplicationIssued August 1999; Revised January 1, 2005 Section 7.27(1) of the OHS Regulation states: Sections 7.28 to 7.32 apply to a workplace if(a) a worker is or may be exposed to thermal conditions which could cause heat stress,(b) the thermal conditions could result in a worker's core body temperature exceeding 38°C (100°F), or(c) the thermal conditions are in excess of the levels listed in the screening criteria for heat stress exposure in the heat stress and strain section of the ACGIH Standard for unacclimatized workers.Here are a few examples of workplaces where the sections on heat exposure may apply:

Pulp mills (around the recovery boilers, paper machines, and lime kilns) Sawmills (around the kilns or burners) Smelters Cement kilns Outdoor work sites during hot weather (road construction and asphalt paving, roofing,

tree planting)

For outdoor work areas in B.C., heat stress is normally only of concern during periods of hot weather and during activities such as firefighting unless factors such as high humidity, heavy work load, or excessive radiant heat combine to increase the level of risk for a particular work activity.

G7.27(2) FirefightingIssued January 1, 2005Section 7.27(2) of the OHS Regulation states:Subsection (1) does not apply to firefighting if special provisions satisfactory to the Board are in place to ensure that the firefighter's core body temperature is maintained below 38°C (100°F).Special provisions related to firefighting that fulfill the intent of this section include:

Instruction and training Work procedures that address both the hazards and necessary controls Specialized personal protective equipment

G7.28(1) Exposure limits - Using the ACGIH StandardIssued August 1999; Revised January 1, 2005; Revised February 12, 2008Regulatory excerptSection 7.28(1) of the OHS Regulation ("Regulation") states: A worker must not be exposed to levels that exceed those listed in the screening criteria for heat stress exposure in the heat stress and strain section of the ACGIH Standard.Purpose of guidelineThe purpose of this guideline is to explain the use of screening criteria to determine heat stress exposure.Exposure limitsTable 1 lists values from the 2007 edition of the American Conference of Governmental

131

Industrial Hygienists (ACGIH) publication Threshold Limit Values (TLV®) and Biological Exposure Indices.

Table 1 : Screening criteria for heat stress exposure (WBGT values in °C)TLV®Action Limit

LightModerateHeavyVery heavyLightModerateHeavyVery heavy75 - 100% work3128--2825--50 - 75% work312927.5-28.52624-25 - 50% work3230292829.52725.524.50 - 25% work32.531.530.53030292827WBGT means the wet bulb globe temperature measured with a black globe thermometer (GT), wet bulb thermometer (WB), and a dry bulb (air) thermometer (DB), and measured according to the following equations:For indoor or outdoor environments without direct exposure to sunlight,     WBGT°C = 0.7WB + 0.3GTFor outdoor environments with direct exposure to sunlight,     WBGT°C = 0.7WB + 0.2GT + 0.1DB     The WBGT is based on environmental conditions (air temperature, radiant heat, and humidity). Table 1 also considers other criteria based on

Acclimatization - whether or not workers are acclimatized to heat Work demands (metabolic rate category for the work) - light, moderate, heavy, or very

heavy Approximate proportion of work within an hour — 75 -100% work, 50 - 75% work, etc.,

with the remaining fraction of the hour allocated to recovery or "rest"

This guideline will help clarify the ACGIH table for heat stress exposure by explaining the various screening criteria and providing formulae for calculating the WBGT where the work demands or work environments vary. Further assistance may be obtained by contacting a WorkSafeBC office.The values in this table were developed for a traditional work uniform of a long-sleeved shirt and pants. If workers are required to wear clothing that would not fit in this category, then adjustments need to be made to the measured WBGT; see OHS Guideline G7.28(2), Clothing Correction Values before comparing to the heat stress exposure screening criteria. For workers wearing clothing that restricts the movement of air or is impermeable to air or water vapour, the above criteria cannot be used and may necessitate physiological monitoring to ensure adequate protection. See OHS Guideline G7.29-3 for further information.Work demandsTo compare a worker's exposure with the screening criteria, an estimate of the worker's work demands (i.e., metabolic rate) needs to be determined as well as a measurement of the WBGT associated with each task performed during a 1-hour time period. Four different work demand categories are listed in Table 1: light, moderate, heavy, and very heavy. Table 2 gives examples of activities within each category. The representative metabolic rate in watts for light to very heavy work has been added as this is needed to calculate the work demand when a worker carries out different tasks.Table 2: Metabolic rate categories and the representative metabolic rate with example activities

ExamplesCategoryRestMetaboli

c Rate(W)*

115 Sitting

Sitting with light manual work with hands or hands/arms, and driving. Standing with some light arm work and occasional walking.Light

Sustained moderate hand and arm work, moderate arm and leg work, moderate arm and trunk work, or light pushing and pulling. Normal walking.Moderate180

Intense arm and trunk work, carrying, shoveling, manual sawing; pushing and pulling heavy loads; walking at a fast pace.Heavy300

132

Very Heavy415 520 Very intense activity at fast to maximum pace.

* The effect of body weight on the estimated metabolic rate can be accounted for by multiplying the estimated rate by the ratio of actual body weight divided by 70 kg (154 lb).

Calculations to use if work demands varyIf a worker is assigned different tasks within the hour, it is necessary to determine a time-weighted average (TWA) for the work demands. An acceptable way of doing this is to assign a metabolic rate to each task performed during the averaging period (1 hour), using the values in Table 2, and multiply it by the duration of each task. The product of work demand and duration for each task is then added up, and the sum is divided by the total duration of all tasks performed during the averaging period. The averaging period should be one hour, the same period of time that is used to calculate the time-weighted average WBGT.The time-weighted average work demand is given by the following formula: With work demand (TWA) in watts, Table 2 can be used to select the appropriate column (i.e., work demand level: light, moderate, heavy, or very heavy) to use in Table 1. The work demand (TWA) and the WBGT (calculated earlier) are then compared to the heat stress exposure values listed in Table 1.Proportion of work and recoveryTable 1 gives four work/recovery patterns, and the most appropriate one should be used for comparison with the WBGT calculated earlier. The recovery period percentage does not necessarily mean a complete break from work, but could include "resting" or light tasks such as those listed in Table 2.Note that the table does not provide exposure values for "heavy" and "very heavy" work demands in a continuous (75 - 100% work) pattern and "very heavy" work demands for a 50 - 75% work pattern. This is because of the high physiological strain associated with "very heavy" work among less fit workers, regardless of WBGT. In such cases, the screening criteria values are not recommended, and a detailed analysis and/or physiological monitoring should be used. (See also OHS Guideline G7.29-3).Calculations to use if environments varyIf a worker is employed in two or more different work or recovery areas during the hour, a time-weighted average WBGT should be calculated in order to apply the heat stress exposure screening criteria. The time-weighted average is determined by measuring the WBGT for each task performed and multiplying them by the duration of each task. The product of WBGT and duration for each task is then added up, and the sum is divided by the total duration of all tasks performed during the hour.The time-weighted average WBGT is given by the following formula: Determining compliance with the exposure levelsOnce the time-weighted averages for both workload and WBGT are calculated using the formula above, they are then compared to the levels listed in Table 1. The ACGIH TLV® represents conditions that acclimatized workers who are healthy, unmedicated, and adequately hydrated may be repeatedly exposed to without adverse health effects. The Action Limit applies similarly for the protection of unacclimatized workers. It also represents conditions that require a heat stress control plan. For instance, if the calculated time-weighted average for work demands is 415 watts, the work demands are considered "heavy." If the worker is acclimatized, conducting 50 - 75% work and if the WBGT time-weighted average is 27 WBGT°C, then the TLV® level of 27.5 WBGT°C will not have been exceeded. The Action Limit of 24°C will have been exceeded and an exposure control plan needs to be developed (see OHS Guideline G7.29-5). If the worker is unacclimatized, the work pattern will need to be readjusted (e.g. by reducing the allocation of work in the work/recovery cycle, by increasing the recovery period, or changing to less strenuous tasks until the worker is acclimatized).

133

G7.28(2) Clothing correction valuesIssued January 1, 2005; Revised February 12, 2008Regulatory excerptSection 7.28(2) of the OHS Regulation states:Clothing corrections must be applied in accordance with the heat stress and strain section of the ACGIH Standard.Purpose of guidelineThe purpose of this guideline is to specify clothing adjustment factors and values for use when calculating heat stress exposure.Clothing Correction Factors and ValuesThe body's main heat-removal mechanism is the evaporation of sweat from the skin, so the clothing worn by workers affects the body's ability to remove heat. The heat stress exposure levels listed in the screening criteria - see OHS Guideline G7.28(1) - are for fully clothed workers wearing summer work garments of lightweight pants and long-sleeved shirt. Workers wearing more clothing may experience lessened evaporative and convective cooling and therefore the measured wet bulb globe temperature (WBGT) is to be adjusted. Some suggested clothing adjustment factors from the ACGIH Standard are provided in the following table. The figure in the table is to be added to the WBGT measured in the workplace. Factors for other clothing appearing in the literature can be used in a similar fashion following good professional judgment.Additions to measured WBGT values (°C) for some clothing ensembles

Clothing typeWBGT addition*Work clothes (long-sleeved shirt and pants)0Cloth (woven material) overalls0Double-layer woven clothing3

SMS polypropylene coveralls

0.5Polyolefin coveralls1Limited-use vapour-barrier coveralls11* These values must not be used for completely encapsulating suits, often called Level A clothing. Clothing adjustment factors cannot be added together for multiple layers. The values for coveralls assume that only modesty clothing is worn underneath, not a second layer of clothing.The ACGIH does not recommend using the WBGT heat stress exposure screening criteria for workers wearing clothing that is impermeable to air or water vapour or multiple layers where no data is available for adjustment. See OHS Guideline G7.29-3 for further information.

G7.29-1 Heat stress assessmentIssued August 1999; Revised January 1, 2005Section 7.29(1)(a) of the OHS Regulation states:If a worker is or may be exposed to the conditions specified in section 7.27, the employer must(a) conduct a heat stress assessment to determine the potential for hazardous exposure of workers, using measures and methods that are acceptable to the Board, and . . . The first step in a heat stress assessment should be to determine the areas, tasks, or occupations that put workers at risk of heat-related disorders. Factors that should be considered when making this determination include:

Areas with temperatures above 23°C (summer or winter) Areas with high humidity Jobs or tasks that require medium to high exertion or strength Areas, tasks, or occupations that have been identified through accident investigation

reports, first aid treatment record books, and records of injury and disease Areas, tasks, or occupations about which employees have expressed concern

Once it is determined which occupations, tasks, or areas should be monitored, the risk of developing a heat-related disorder should be evaluated.

Several different methods of assessing heat stress are available, including:

134

Measurement of environmental parameters, such as air temperature, air velocity, air humidity, and infrared radiation (see OHS Guideline G7.29-2 and G7.29-4)

Direct measurement of body temperature (see OHS Guideline G7.29-3) Measurement of other physiological responses, such as heart rate (see OHS Guideline

G7.29-3) Environmental parameters are the most practicable for measuring in the field.

G7.29-2 Environmental parameters Issued August 1999; Revised January 1, 2005 Section 7.29(1)(a) of the OHS Regulation states: If a worker is or may be exposed to the conditions specified in section 7.27, the

employer must (a) conduct a heat stress assessment to determine the potential for hazardous

exposure of workers, using measures and methods that are acceptable to the Board, and . . .

The most common and widely used heat stress index is the wet bulb globe temperature (WBGT). The WBGT combines the effect of humidity and air velocity (natural wet bulb) ambient air temperature, velocity, and radiant energy (globe temperature), and air temperature (dry bulb temperature) into a single value. The values listed in screening criteria for heat stress exposure are WBGT in °C. (See OHS Guideline G7.28(1) for the table of screening criteria.)

To determine the WBGT, a black globe thermometer, a natural (static) wet bulb thermometer, and a dry bulb thermometer are required. For guidelines on measuring the WBGT, refer to "Temperature Extremes" in the Fundamentals of Industrial Hygiene published by the National Safety Council. Commercial direct-reading monitors are also available that will measure the environmental parameters and directly calculate the WBGT.

Other heat stress indices are available to measure heat stress, including the wet globe temperature (WGT), or Botsball, and ISO 7933 Hot Environments - Analytical Determination and Interpretation of Thermal Stress Using Calculation of Required Sweat Rate. Under certain circumstances, the Botsball may be used instead of the WBGT. For example, a Botsball may be used as a screening tool, or for conditions of moderate radiant heat and humidity such as in general construction work.

Information on the various heat stress indices that are available can be found in such references as:

NIOSH. 1986. Criteria for a Recommended Standard: Occupational Exposure to Hot Environments. Published by the National Institute for Occupational Safety and Health. Available online: http://www.cdc.gov/niosh/86-113.html

Barbara A. Plog and Patricia J. Quinlan. 2002. Fundamentals of Industrial Hygiene, 5th edition. Published by the National Safety Council.

For further information regarding measures and methods acceptable to the Board please contact your local WCB office.

G7.29-3 Physiological measures Issued August 1999; Revised January 1, 2005 Section 7.29(1)(a) of the OHS Regulation states: If a worker is or may be exposed to the conditions specified in section 7.27, the

employer must (a) conduct a heat stress assessment to determine the potential for hazardous

exposure of workers, using measures and methods that are acceptable to the Board… In some occupations or work environments, workers must wear clothing that is either

vapour or air impervious/impermeable. Examples of such clothing are full-body chemical protective equipment (HAZMAT suit) and firefighting turnout gear.

135

In these particular cases, the use of an environmental measure such as the wet bulb globe temperature (WBGT) will not be indicative of actual exposure conditions experienced by the worker wearing such protective equipment. Instead, the worker should be monitored to ensure that safe body temperatures are not exceeded. The body functions best when the core body temperature is within a range of 36°C to 38°C.

There are two physiological parameters that can be used to monitor a worker's state of heat stress: measurement of the core body temperature and heart rate.

Core body temperature can be measured either directly using rectal temperature or approximated by measuring oral or tympanic (ear-drum/canal) temperatures. Oral temperatures are determined by measuring temperature at the base of the tongue. The worker must not drink or eat anything cold or hot for at least 15 minutes before measurement. The thermometer must be inserted under the tongue, as far as possible, for about 5 minutes, and the mouth must be kept closed as much as possible. Oral temperature is approximately 0.4°C lower than rectal temperature.

The recovery heart rate during rest periods following a work cycle in a hot environment is a measure that can be used to monitor heat stress. There are two models for recovery heart rate.

The first (Brouha) recommends a heart rate criterion level of 110 beats per minute during the first minute of a rest period after work in a hot environment, followed by a reduction in heart rate of 10 beats per minute by the end of the third minute of rest. Levels above these values are indicative of exposure to a heat stress environment.

The second model (Fuller and Smith) recommends that the heart rate in the third minute of a rest period after work in a hot environment should not exceed 90 beats per minute.

Further information on physiological monitoring can be obtained from the 1986 NIOSH document Criteria for a Recommended Standard: Occupational Exposure to Hot Environments available on the NIOSH web site: http://www.cdc.gov/niosh/86-113.html or contact an occupational hygiene officer at your local WCB office.

G7.33-1 Cold exposure - Application Issued August 1999; Revised January 1, 2005 Section 7.33 of the OHS Regulation states: Sections 7.34 to 7.38 apply to a workplace if a worker is or may be exposed to (a) thermal conditions that could cause cold stress or injury, (b) thermal conditions that could cause a worker's core body temperature to fall below

36°C (96.8°F), or (c) thermal conditions that are below the levels classified as "little danger" to workers

in the criteria for the cooling power of wind on exposed flesh in the cold stress section of the ACGIH Standard.

The sections on cold exposure apply to work environments where workers may be exposed to either artificial or natural cold. Examples of artificially cold workplaces include cold storage rooms, freezers, and refrigerated transportation units. Examples of industries where workers may be exposed to natural cold include fishing, forestry, construction, and the petroleum industry.

In the context of these sections, exposure is taken to mean exposure to cold air or water either as part of routine work procedures or as a result of accidental or an unplanned event. Examples of accidental or unplanned events include a worker falling into water such as from a boat or breaking through ice (cold water immersion) or a worker becoming stranded outdoors in the cold.

136

Some examples of cold-related injuries include frostbite, frostnip, trenchfoot, and Raynaud's disorder.

G7.33-2 Cooling power of wind (imperial units) Issued January 1, 2005 Section 7.33(c) of the OHS Regulation states: Sections 7.34 to 7.38 apply to a workplace if a worker is or may be exposed to . . . (c) thermal conditions that are below the levels classified as "little danger" to workers

in the criteria for the cooling power of wind on exposed flesh in the cold stress section of the ACGIH Standard.

The ACGIH criteria, in the Fahrenheit scale, are listed in the following table as it appears in "Cold Stress" of Threshold Limit Values and Biological Exposure Indices (the ACGIH Standard). See OHS Guideline G7.33-3 for a table in metric units. The table shows the cooling power of wind on exposed flesh. If there is a wind, use the wind speed in the first column and the actual temperature across the top to find what the equivalent temperature would be under calm conditions.

G7.33-3 Cooling power of wind (metric units) Issued January 1, 2005 Section 7.33(c) of the OHS Regulation states: Sections 7.34 to 7.38 apply to a workplace if a worker is or may be exposed to . . . (c) thermal conditions are below the levels classified as "little danger" to workers in the

criteria for the cooling power of wind on exposed flesh in the cold stress section of the ACGIH Standard.

The ACGIH Standard provides values for the cooling power of wind on exposed flesh in the Fahrenheit scale. The following table has the same information, expressed in degrees Celsius and in km/h. It is organized for actual temperature to decrease by intervals of 5°C, resulting in an additional column. The table shows the cooling power

137

of wind on exposed flesh. If there is a wind, use the wind speed in the first column and the actual temperature across the top to find what the equivalent temperature would be under calm conditions.

G7.34-1 Cold stress assessment Issued August 1999; Revised January 1, 2005 Section 7.34(a) of the OHS Regulation states: If a worker is or may be exposed to conditions specified in section 7.33, the employer

must (a) conduct a cold stress assessment to determine the potential for hazardous

exposure of workers, using measures and methods that are acceptable to the Board, and . . .

Section 7.34(a) of the OHS Regulation requires that a cold stress assessment be conducted if a worker is or may be exposed to conditions which could cause cold stress or injury, or could cause a worker's core body temperature to fall below 36°C (96.8°F), or fall below the "little danger" levels in the ACGIH table (see OHS Guidelines G7.33-2 and G7.33-3). Part of the cold stress assessment for hazardous exposure should include the potential for unplanned exposure.

The first step in a cold stress assessment is to determine the areas, occupations, or tasks that place workers at risk of hypothermia or cold-related injuries. Consider factors such as the following:

Areas with an equivalent chill temperature below -7°C (see below) Fine dexterity tasks that require work with bare hands Contact with metal surfaces or use of evaporative liquids (gasoline, alcohol, or cleaning

liquids) Working on or near bodies of water Areas or occupations that have been identified through accident investigation reports,

first aid treatment record books, and records of injury and disease Areas or occupations about which employees have expressed concern

138

Once the areas, occupations, or tasks that should be monitored are determined, the risk of developing hypothermia or a cold-related injury should then be evaluated.

A cold stress assessment should include determining the air temperature and wind speed (to determine the "equivalent wind chill temperature"). This information is available by:

Obtaining weather, temperature, and wind information from the local weather office (such as from Environment Canada) if there is a monitoring station close to the area in which the work is to be conducted

Taking a direct measurement of the ambient air temperature using a dry bulb thermometer (or electronic equivalent) and a direct reading of the wind velocity in km/h (or metres/sec) using a velometer, hot-wire thermometer, heated thermocouple, thermistor, or a thermocouple anemometer. Most air velocity instruments also provide a direct readout of air temperature.

Wind chill is a concern when the equivalent chill temperature is less than -7°C. From the metric table in OHS Guideline G7.33-3, the conditions when this occurs are:

The air is calm and the temperature falls below -7°C The wind speed is 8 km/h or greater and the air temperature is -5°C The wind speed is 16 km/h or greater and the air temperature is 0°C The wind speed is 32 km/h or greater and the air temperature is 5°C

As part of the risk assessment, the potential for worker exposure to artificially generated air velocities should also be considered, for example when working in walk-in refrigerators and freezers, when riding all-terrain vehicles or snowmobiles, or when exposed to helicopter rotor downwash.

A general assessment of contact cooling for exposed skin, particularly the hands, should consider the following when workers are in contact with metal:

Below 15°C - Prolonged contact may impair dexterity. Below 7°C - Prolonged contact may induce numbness. Below 0°C - Prolonged contact may induce frostnip or frostbite. Below -7°C - Brief contact with may induce frostnip or frostbite.

For materials other than metal, such as plastics and wood, the temperatures will be lower than those noted above since they are less conductive than metal. Any contact with liquids at subzero temperature is also of concern, particularly with cryogenic "fluids" (super-cooled liquefied gases).

Workers should be provided with gloves or other method of warming the hands when the air temperature is below:

16°C for sedentary work 4°C for light work -7°C for moderate work

G7.34-2 Conversion Issued January 1, 2005 Temperature in degrees Fahrenheit can be converted to degrees Celsius using the

following formula. °Celsius = 5/9 x (°Farenheit - 32) Wind velocity in miles per hour (mph) can be converted to kilometres per hour (km/h)

using the following formula. km/h = mph x 1.61

139

ทมา : http://www2.worksafebc.com/publications/OHSRegulation/GuidelinePart7.asp#SectionNumber:G7.27(1)