การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

1

International

Labour

Office

รางการวเคราะหสถานการณและชองวางระหวางกฎหมายไทยและพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ

ค.ศ. '()* และอตสาหกรรมการประมงและแปรรปอาหารทะเลในประเทศไทย

(ฉบบแปลภาษาไทยอยางไมเปนทางการ)

สารบญ

บทสรปสาหรบผบรหาร ............................................................................................................................................................ 3

บทท7 1 แนวทางการศกษา .......................................................................................................................................................... 7

1.1 ความเปนมา .................................................................................................................................................................... 7

1.2 วตถประสงคของการศกษา ............................................................................................................................................. 7

1.3 พธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค .ศ .1930 ........................................................................................... 8

1.4 ระเบยบวธวจย และขอจากดของการวเคราะห ............................................................................................................... 9

บทท7 2 การวเคราะหสถานการณ :ความแพรหลายของแรงงานบงคบกบอตสาหกรรมประมงและแปรรปอาหารทะเลของ

ไทย ....................................................................................................................................................................................... 11

2.1 ลกษณะและระดบของปญหาการใชแรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย ................................................... 11

2.2 กลมแรงงานและภาคเศรษฐกจท7มความเส7ยงเปนพเศษ ............................................................................................... 12

2.3 การแสวงหาประโยชนจากแรงงาน แรงงานบงคบ และการคามนษยในภาคการประมงของไทย ................................ 13

บทท7 3 การวเคราะหชองวาง :พธสารวาดวยแรงงานบงคบของไอแอลโอกบอตสาหกรรมการประมงและแปรรปอาหารทะเล

ของไทย ................................................................................................................................................................................ 15

3.1 สรปกฎหมายท7เก7ยวของ ............................................................................................................................................... 15

3.1.1 กรอบเชงสถาบนเก7ยวกบการปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย..... 16

3.2 สรปขอคนพบ ............................................................................................................................................................... 19

3.2.1 นยามทางกฎหมาย ............................................................................................................................................... 20

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 20

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 22

3.2.2 นโยบายและแผนปฏบตการแหงชาต ................................................................................................................... 23

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 23

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

2

International

Labour

Office

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 24

3.2.3 การปองกน ........................................................................................................................................................... 24

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 24

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 26

3.2.4 การคมครองผเสยหาย .......................................................................................................................................... 27

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 27

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 28

3.2.5 การเขาถงการเยยวยา เชน คาชดเชย .................................................................................................................... 29

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 29

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 29

3.2.6 ความรวมมอระหวางประเทศ .............................................................................................................................. 30

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ ........................................................................................................................... 30

การสนทนากลม ............................................................................................................................................................. 30

บทท7 4 สรป ขอเสนอแนะและความมงหวงในการใหสตยาบน ............................................................................................... 31

4.1 ชองวางและอปสรรคหลก ............................................................................................................................................ 31

4.2 ประโยชนจากการใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบของไอแอลโอ .................................................................. 34

ภาคผนวก 1 - ตารางวเคราะหชองวางของกฎหมาย: กรอบของกฎหมายไทยและพธสารวาดวยแรงงานบงคบ ................... 36

ภาคผนวก 2 - การอภปรายกลมยอย :รายช7อผเขารวม ............................................................................................................ 61

ภาคผนวก 3 - อนสญญาฉบบท7 29: อนสญญาวาดวยการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ ................................................. 62

ภาคผนวก 4 - พธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. 1930 )อนสญญาฉบบท7 29( ......................................... 64

ภาคผนวก 5 - ขอแนะวาดวยมาตรการสวนเสรมสาหรบการปราบปรามการใชแรงงานบงคบอยางมประสทธภาพ ค .ศ .2014

.............................................................................................................................................................................................. 68

ภาคผนวก 6 - CEACR Observation on the application by Thailand of the Forced Labour Convention, 1930 (No.

29), 2013............................................................................................................................................................................... 72

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

3

International

Labour

Office

บทสรปสาหรบผบรหาร

1.1 ความเปนมาและขอบเขตของการศกษา

อนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศท�วาดวยแรงงานบงคบสองฉบบ คอ อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ.

&,-% (ฉบบท� $,) และอนสญญาวาดวยการยกเลกแรงงานบงคบ ค.ศ. &,01 (ฉบบท� &%0) มสวนสาคญในการแกไขปญหา

แรงงานบงคบและเปนสวนหน�งในบรรดาอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศท�มการใหสตยาบนอยางกวางขวางมาก

ท�สดขององคการแรงงานระหวางประเทศ อยางไรกดพบวามชองวางในการดาเนนการใหเปนไปตามอนสญญาฯ ซ�งทาให

จาเปนตองมการพจารณากาหนดมาตรการเพ�มเตมเพ�อท�จะทาการปราบปรามแรงงานบงคบในรปแบบตางๆ ท�ปรากฏใน

ปจจบนไดอยางมประสทธผลและย�งยน

ดงน@น ในการประชมใหญแรงงานระหวางประเทศในเดอนมถนายน พ.ศ. $001 ผแทนในองคการแรงงานระหวางประเทศ

รบรองพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. 2557) ซ�งเปนตราสารประกอบอนสญญาวาดวย

แรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. 2473) และขอแนะวาดวยแรงงานบงคบ (มาตรการเสรม) ค.ศ. $%&' (ฉบบท� $%-) ท�อธบาย

และใหแนวทางในการปฏบตตามอนสญญาฉบบท� $, และพธสารฯ ดงกลาว

ประเทศไทยใหสตยาบนอนสญญาฉบบท� $, และ &%0 ในป พ.ศ. $0&$ และรฐบาลไดรบรองและดาเนนมาตรการหลายอยาง

เพ�อจดการแกไขปญหาแรงงานบงคบและการคามนษยตลอดชวงเวลาสองสามทศวรรษท�ผานมา อยางไรกตาม ถงแมรฐบาล

จะไดพยายามอยางมากแลว ความเหนจากกลไกตดตามและตรวจสอบขององคการแรงงานระหวางประเทศ ตลอดจน

การศกษาและรายงานเม�อเรวๆน@ กยงช@ใหเหนถงสภาพการทางานท�ย �าแยและการละเมดท�แรงงานทกษะต�าตองเผชญ

(โดยเฉพาะแรงงานขามชาต) ในภาคอตสาหกรรมบางประเภทท�มการใชแรงงานเขมขน เชน ภาคการประมงและการแปรรป

อาหารทะเล

ในบรบทเชนน@ เองและดวยการเปนสวนหน�งในการสนบสนนวตถประสงคหลกท�จะสรางความเขมแขงใหกบกรอบ

กฎหมายและการกากบดแลของประเทศไทยท�เก�ยวกบแรงงานบงคบและการคามนษย โดยเฉพาะอยางย�งในอตสาหกรรม

การประมงและอาหารทะเล การศกษาน@ มจดมงหมายท�จะประเมนกฎหมายและระเบยบขอบงคบท�มอยของประเทศไทย

ตลอดจนการดาเนนการในทางปฏบต โดยเปรยบเทยบกบขอกาหนดตางๆ ของอนสญญาฉบบท� $, และพธสารประกอบ

อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-%

การศกษาน@ มจดมงหมายท�จะพจารณาวากรอบกฎหมายและการกากบดแลของไทยสอดคลองกบของพธสารฯ ฉบบใหมน@

มากนอยเพยงใดและมความจาเปนหรอไมท�จะตองมการปรบแกหรอเพ�มเตมบทบญญตของกฎหมายไทยใหเปนไปตาม

ขอกาหนดในพธสารฯ โดยมงเนนศกษาถงชองวางของกฎหมาย การศกษาน@และกระบวนการปรกษาหารอไตรภาคจะชวย

ประเมนความพรอมของประเทศไทยสาหรบการใหสตยาบนพธสารฯ

นอกจากการศกษาคนควาจากเอกสารแลว ยงมการวเคราะหกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมายและนโยบายท�เก�ยวของ

มากท�สดกบพนธกรณหลกท�กาหนดในพธสารวาดวยแรงงานบงคบ ไดแก การมนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

4

International

Labour

Office

เพ�อการปองกนและปราบปรามแรงงานบงคบและการคามนษย การมมาตรการปองกน การมมาตรการในการระบตวและ

คมครองผเสยหาย มาตรการดแลใหผเสยหายเขาถงการเยยวยา เชน คาชดเชย และความรวมมอระหวางประเทศ

นอกจากน@ ผวจยยงไดวเคราะหคานยามทางกฎหมายท�เปนอยของแรงงานบงคบและการคามนษย และการตความและการ

นาไปใชในทางปฏบตเน�องจากมความเก�ยวของกบการพฒนานโยบายท�มประสทธผลและการดาเนนมาตรการใหเปนไป

ตามเปาหมาย ทายน@ มการจดสนทนากลมท�มฝายตางๆ ท�เก�ยวของมาเขารวมเพ�อตรวจสอบยนยนผลการศกษาท�ไดจากการ

วเคราะหกฎหมายเปรยบเทยบและแสดงความเหนใหขอมลเก�ยวกบการดาเนนการตามกฎหมายท�กาลงพจารณา

ขอคนพบจากการวเคราะหไดรบการนาเสนอบนฐานของความเขาใจท�วไปท�วาสานกงานแรงงานระหวางประเทศไมม

อานาจภายใตธรรมนญขององคการแรงงานระหวางประเทศท�จะใหคาตความตราสารตางๆ ท�รบรองโดยท�ประชมใหญ

องคการแรงงานระหวางประเทศ หรอประเมนความสอดคลองของกฎหมายและการปฏบตของประเทศกบตราสารเหลาน@

และนาเสนอโดยไมมอคตตอความเหนท�อาจจะมการใหไวโดยกลไกตดตามและตรวจสอบขององคกรแรงงานระหวาง

ประเทศ

ขอคนพบท7สาคญ – ชองวางและอปสรรค

การศกษาวเคราะหแสดงใหเหนวาประเทศไทยไดดาเนนมาตรการเชงบวกเพ�อปรบปรงกรอบกฎหมายและการกากบดแล

เพ�อปองกนและจดการกบปญหาการคามนษยและแรงงานบงคบ และเสรมสรางความคมครองสทธของแรงงานท�รวมถงภาค

การประมงดวย อยางไรกตาม ยงคงมปญหาอปสรรคท�สมควรไดรบการพจารณาแกไขโดยเฉพาะอยางย�งในเร�องของการ

บงคบใชบทบญญตกฎหมาย และการดาเนนมาตรการและนโยบายบางประการ อปสรรคเหลาน@ เก�ยวของกบสามประเดน

หลกๆ ดงตอไปน@ :

• คานยามทางกฎหมายและการคดแยกผเสยหาย: การศกษาน@พบวาผมสวนเก�ยวของในการปองกนและบรรเทา

ปญหาการคามนษยประสบปญหาในการคดแยกกรณท�มการแสวงหาประโยชนวาจะเขาขายการคามนษยแรงงาน หรอวา

เปนการละเมดสทธแรงงานตามกฎหมายแรงงานกนแน ปญหาน@ มผลตอการดาเนนการตามบทบญญตทางกฎหมายและ

มาตรการท�เก�ยวของ อาท การคมครองผเสยหาย การใหความชวยเหลอ และการเขาถงคาชดเชย ซ�งจะใชไดแตกบบคคลท�

ไดรบการคดแยกวาเปนผเสยหายจากการคามนษยเทาน@น

นอกจากน@แลว แรงงานบงคบไมไดถอวาเปนฐานความผดภายใตกฎหมายไทย ซ�งอาจเปนอปสรรคตอการคดแยก สอบสวน

และดาเนนคดในกรณท�มการแสวงหาประโยชนจากแรงงานอยางรนแรงท�ไมไดเปนผลจากการคามนษย แตกไมเขาขายกรณ

คามนษย หรอกรณท�องคประกอบของการคามนษยยงไมชดเจน เม�อพจารณา แรงงานบงคบ ตามท�นยามในอนสญญา

องคการแรงงานระหวางประเทศฉบบท� $, เปนแนวคดท�มขอบเขตท�กวางกวาการคามนษนย และผกระทาความผดท�

เก�ยวกบกรณแรงงานบงคบมกจะมการดาเนนการหลายวธการ การไมมมาตรการท�ชดเจนในการลงโทษแรงงงานบงคบทก

รปแบบอาจสงผลตอประสทธภาพการคดแยกและการคมครองผเสยหายและการเขาถงการเยยวยาท�เหมาะสมและม

ประสทธภาพ ซ�งเปนไปตามขอกาหนดภายใตอนสญญาฯ ฉบบท� $, และพธสารเสรมฯ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

5

International

Labour

Office

นอกจากน@ยงพบอกดวยวาในทางปฏบต “แรงงานขดหน@ ” มกเปนองคประกอบท�สาคญในการคดแยกผเสยหายจากการคา

มนษย ถงแมวาประเดนน@จะยงไมมการบญญตภายใตกฎหมายและระเบยบขอบงคบท�มอยในเวลาน@ อยางไรกตาม การเสนอ

แกไขกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษยท�กาลงอยในการพจารณาของสภานตบญญตแหงชาตมจดมงหมายท�จะ

อดชองวางน@ดวยการขยายคานยามแรงงานบงคบใหรวมถง ”การยดเอกสาร” และ “การทาใหบคคลตกอยในสภาวะเปน

แรงงานขดหน@ ” เปนสวนหน�งของวธการบงคบขเขญบคคลใหตกเปนผเสยหายการคามนษยเพ�อเปนแรงงานบงคบ

• การตดตามตรวจสอบและกากบดแลการจดหางาน: การศกษาน@พบวาการตดตามตรวจสอบการจดหางานและ

นายหนาเพ�อปองกนการคามนษยและแรงงานบงคบยงตองมการพจารณาและสงเสรมมากข@น แมวาพระราชกาหนดการนา

คนตางดาวมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. $00, จะแสดงถงความกาวหนาจากกรอบการกากบดแลเดม แตการปองกน

การจดหางานท�ฉอฉลหลอกลวงและการคมครองแรงงานจากการถกเอารดเอาเปรยบท�อาจนาไปสการเปนแรงงานขดหน@น@น

จะตองอาศยการบงคบใชพระราชกาหนดดงกลาวอยางมประสทธผล

นอกจากน@ พระราชกาหนดดงกลาวไมไดกาหนดใหมการจดต@งกลไกการรองทกข หรอชองทางสาหรบการรองทกขเก�ยวกบ

การเอารดเอาเปรยบและละเมดสทธแรงงานขามชาตในระหะวางการจดหางาน ท�อาจเปนอปสรรคตอการคดแยกและ

สอบสวนคดเก�ยวกบแสวงหาประโยชนตางๆ นอกจากน@พระราชกาหนดน@ยงครอบคลมแตเฉพาะแรงงานท�ผานการจดหา

ตามขอตกลงทวภาคกบประเทศตนทาง และนายหนาจดหางานท�มใบอนญาตจากรฐเทาน@น

ในบรบทเชนน@ การตดตามตรวจสอบการปฏบตของนายจางและนายหนาจดหางาน ตลอดจนการจดการลงโทษอยาง

เหมาะสมสาหรบการปฏบตท�ไมถกตอง จะตองอาศยการปฏบตหนาท�อยางเขมแขงและประสานความรวมมอระหวาง

หนวยงานท�เก�ยวของท@งหมด ตลอดจนระหวางหนวยงานรฐท�อยในประเทศไทยกบประเทศตนทาง

• การประสานงานและการทางานรวมกนระหวางฝายตางๆ ท�เก�ยวของ: การวเคราะหไดแสดงใหเหนวามการ

ประสานงานและการรวมมอกนดข@นระหวางฝายตางๆ ท�เก�ยวของในระดบปฏบตการ เชน ระหวางหนวยงานบงคบใช

กฎหมาย และระหวางหนวยงานรฐกบองคกรประชาสงคม อยางไรกตาม ยงจาเปนตองมการรวมมอและประสานงานกน

มากข@นในระดบนโยบาย โดยเฉพาะนโยบายแกไขปญหาการคามนษยเพ�อการแสวงหาประโยชนจากแรงงานและแรงงาน

บงคบ นโยบายและยทธศาสตรปองกนและปราบปรามการคามนษยของกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของ

มนษย (พม.)และกระทรวงแรงงานดจะมแนวทางในการจดการประเดนอาชญากรรมและการคมครองแรงงานแยกออกจาก

กน แทนท�จะใชแนวทางท�เปนองครวมเพ�อแกปญหาท@งในมตทางอาญาและตลาดแรงงานท�เก�ยวกบการคามนษย แรงงาน

บงคบ และการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน

ในบรบทเชนน@ การมมาตรการเพ�อเพ�มการตดตามตรวจสอบและประเมนนโยบายและการดาเนนการอาจเปนประโยชน

ในการทบทวนและปรบปรงยทธศาสตรท�มอยเพ�อพฒนาการจดการกบการคามนษยและแรงงานบงคบอยางตรงเปาหมาย

มากข@น

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

6

International

Labour

Office

สรปและขอเสนอแนะ

โดยภาพรวม กฎหมายและขอบงคบของไทยดจะเปนไปตามมาตรฐานท�กาหนดโดยอนสญญาฉบบท� $, และพธ

สาร ค.ศ. 2014 อยางไรกตาม รฐบาลกยงสามารถพจารณาท�จะทาใหกรอบกฎหมายและสถาบนเขมแขงข@นไปอกไดเพ�อใหม

กระบวนการยตธรรมท�ดข@นและการใหความคมครองแกผเสยหายจากกรณแรงงานบงคบในทกรปแบบไดดข@น

รฐบาลควรดาเนนการแกไขพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยเพ�อใหรวมถงองคประกอบท�เปน “แรงงาน

ขดหน@ ” และ “การยดเอกสาร” และพจารณาใหกฎหมายครอบคลมถงตวช@วดอาจจะเปนแรงงานบงคบอ�นๆ อยางเชน การไม

ยอมจายคาจางหรอการหกคาจางท�ผดปกตเพ�อใหเปนฐานความผดหรอเปนองคประกอบของการทาความผดฐานคามนษย

รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการจดการกบปญหาตลาดแรงงานท�เปนปญหาเชงระบบท�เพ�มความเส�ยงของการแสวงหา

ประโยชนดานแรงงานและแรงงานบงคบ เพ�อลดชองวางระหวางการดาเนนการทางอาญาและความยตธรรมดานแรงงานใน

กรณการคามนษยและแรงงานบงคบ โดยเฉพาะอยางย�งเพ�อดแลใหผเสยหายของการแสวงหาประโยชนจากแรงงานและ

แรงงานบงคบไดรบความคมครอง ชวยเหลอ และชดเชย อยางเหมาะสมเพยงพอสาหรบความทกขทรมานท�ไดประสบ เพ�อ

การน@ รฐบาลควรพยายามสรางความรวมมอและประสานงานอยางเขมแขงระหวางทกฝายท�เก�ยวของในการปองกนและ

จดการปญหาการคามนษย แรงงานบงคบ และการละเมดกฎหมายแรงงาน ท@งในระดบปฏบตการและนโยบาย เพ�อประกนวา

ผกระทาผดจะถกดาเนนคดและผเสยหายท@งหมดไดรบความคมครองและความชวยเหลออยางมประสทธผล

รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการรวบรวม วเคราะห และเผยแพรขอมลรายละเอยดท�เช�อถอไดเก�ยวกบการคามนษย

แรงงานบงคบ และการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน เพ�อกาหนดยทธศาสตรและนโยบายท�มเปาหมายเพ�อจดการกบปญหา

รากเหงาท�เพ�มความเส�ยงของการแสวงหาประโยชน และเพ�อประเมนความคบหนา

นอกจากน@ รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการประสานงาน ตดตามตรวจสอบ และบงคบใชกฎหมาย เพ�อใหมการ

ดาเนนการตามกฎระเบยบขอบงคบเก�ยวกบการจดหาแรงงานขามชาต การตดตามตรวจสอบการปฏบตตามกฎหมายของ

นายจาง นายหนา และบรษทจดหางาน และการจดการลงโทษอยางเหมาะสมในกรณท�ไมปฏบตตามกฎหมาย

ดงน@น เพ�อจดการกบประเดนตางๆ เหลาน@ และเพ�อยนยนการใหคาม�นของรฐบาลไทยท�จะปองกนและปราบปรามการคา

มนษยและแรงงานบงคบ ใหความคมครองและชวยเหลอผเสยหาย และนาผกระทาผดมาดาเนนคด รฐบาลควรพจารณาให

สตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบของไอแอลโอ

การใหสตยาบนจะทาใหนานาประเทศไดมองเหนความพยายามดาเนนการท�สาคญของรฐบาลและจะทาใหไดมการสนทนา

แลกเปล�ยนกบหนวยงานกากบดแลของไอแอลโอเก�ยวกบมาตรการตางๆ การใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบจะยง

ชวยวางแนวทางสาหรบการพฒนานโยบายและความชวยเหลอทางวชาการ ท@งในประเทศไทยและท�วโลก และจะสนบสนน

การสงเสรม ความคมครองและความเคารพตอสทธและหลกการตางๆ ท�ระบในพธสารและอนสญญาฉบบท� $, อกดวย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

7

International

Labour

Office

บทท7 1 แนวทางการศกษา

1.1 ความเปนมา

ในชวงสองสามทศวรรษท�ผานมา ประเทศไทยไดมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางสงและตอเน�อง โดยการสงออกของ

ภาคการประมงและอาหารทะเล สนคาอตสาหกรรม และการเกษตร มสวนสาคญในการสรางความเตบโตดงกลาว

อยางไรกตาม ถงแมจะมภาพของการพฒนาทางสงคม-เศรษฐกจท�ดเปนบวกกตาม แตการศกษาและรายงานจานวนมาก

ในชวงท�ผานมาไมนานไดช@ใหเหนถงสภาพการทางานท�ต �ากวามาตรฐานและการขมเหงเอารดเอาเปรยบแรงงานทกษะต�า

โดยเฉพาะแรงงานขามชาตตองประสบในบางสวนของอตสาหกรรมท�ใชแรงงานเขมขนของประเทศ

ในสวนของภาคการประมงพาณชย มรายงานระบถงประเดนตางๆ เชน การขาดแคลนแรงงานไทยท�เตมใจทางานบน

เรอประมง การมแรงงานขามชาตทกษะต�าในจานวนมากท�มาจากประเทศเพ�อนบาน และปญหาอปสรรคในการตดตาม

ตรวจสอบและกากบดแลการจางงานและสภาพการทางานในภาคน@ วาเปนปจจยบางสวนท�รวมกอใหเกดภาวะเส�ยงอยางสง

ตอการท�แรงงานจะถกขมเหงทารณและแสวงหาประโยชน1

ขอกลาวหาเร�องแรงงานบงคบและการคามนษยท�เกดกบแรงงานในภาคการประมงและการแปรรปอาหารทะเลและไดรบ

การรายงานในส�อและชองทางตางๆ น@นไดกอใหเกดแรงกดดนและการตรวจสอบเปนอยางมากในระดบระหวางประเทศ

รวมถงจากผซ@อ ผคาปลก และกลมผบรโภค ท�เรยกรองใหรฐบาลดาเนนมาตรการเพ�มการกากบดแลและปรบปรงการจดหา

งานและสภาพการทางานของภาคประมงน@

เพ�อแกไขปญหาท�สาคญน@ องคการแรงงานระหวางประเทศ (ไอแอลโอ) รวมกบรฐบาลไทยและตวแทนนายจางและตวแทน

ลกจางตางๆ ไดดาเนนโครงการตอตานรปแบบการทางานท�ไมเปนท�ยอมรบในอตสาหกรรมประมงและอาหารทะเลไทย

โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากสหภาพยโรป มจดมงหมายท�จะขจดการแสวงหาประโยชนจากแรงงานโดยเฉพาะ

แรงงานขามชาตในภาคการประมงและการแปรรปอาหารทะเลของไทย ซ�งจะเปนการสงเสรมการเคารพสทธข@นพ@นฐานใน

การทางาน

โครงการน@ ใหความสนใจเปนพเศษกบการจดการปญหาแรงงานบงคบบนเรอประมงโดยอาศยวธการตางๆ ท�เอ@อตอกน เชน

การปรบปรงกรอบกฎหมายและการกากบดแลของไทยใหเปนไปตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ

1.2 วตถประสงคของการศกษา

เพ�อใหเสรมตอวตถประสงคหลกเร�องการเสรมสรางกรอบกฎหมายและการกากบดแลของไทยเก�ยวกบแรงงานบงคบและ

การคามนษย โดยเฉพาะในอตสาหกรรมประมงและอาหารทะเล การศกษาน@ จงมงท�จะประเมนกฎหมายและขอบงคบท�มอย

ของประเทศ ตลอดจนการดาเนนการในทางปฏบต โดยเปรยบเทยบกบมาตรฐานระหวางประเทศหลกวาดวยแรงงานบงคบ

1 ดตวอยางเชน: Robertson, P.: Trafficking of fisherman in Thailand (Bangkok, International Organization for Migration, 2011).

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

8

International

Labour

Office

สองชด คอ อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (ฉบบท�$,) และพธสารค.ศ. 2014 (ตอไปน@จะเรยกวา “พธสารแรงงาน

บงคบ”) ของอนสญญาดงกลาว

การวเคราะหสถานการณและชองวางน@นทาเพ�อท�จะพจารณาวากรอบกฎหมายและการกากบดแลของไทยจะเอ@อให

บทบญญตของพธสารแรงงานบงคบสามารถเกดผลไดเพยงใด และกฎหมายและการปฏบตในปจจบนจะตองไดรบการแกไข

หรอเสรมเพ�มอยางไรเพ�อใหเปนไปตามขอกาหนดข@นต�า ดวยการระบประเดนหลกๆ ท�อาจตองมการแกไข การศกษาน@และ

การปรกษาหารอไตรภาคจะชวยในการพจารณาความพรอมของประเทศในการใหสตยาบนพธสารดงกลาว

ดวยเหตท�มการรายงานเก�ยวกบการกระทาทารณรายแรงโดยเฉพาะตอแรงงานขามชาต และกรณแรงงานบงคบและการคา

มนษยในอตสาหกรรมประมงและการแปรรปอาหารทะเลของไทย ดงน@นกจะมการใหความสนใจเปนพเศษตอกฎหมาย

ขอบงคบ และมาตรการอ�นท�เก�ยวของกบสภาพการทางานและการจางงานของแรงงานบนเรอประมงและในอตสาหกรรม

การแปรรปอาหารทะเล

วตถประสงคของการศกษามดงตอไปน@ :

• ศกษาและรวบรวมกฎหมาย ขอบงคบ และมาตรการตางๆ ท�เก�ยวของกบการปองกนและบรรเทาปญหาแรงงาน

บงคบและการคามนษย โดยเฉพาะในอตสาหกรรมประมงและแปรรปอาหารทะเล

• ระบช@วาบทบญญตในอนสญญาฉบบท� $, และพธสารวาดวยแรงงานบงคบมอยในกฎหมาย ขอบงคบ และวธ

ปฏบตท�มอยของไทยหรอไม และอยางไร

• ระบช@ ชองวางในกฎหมายและแนวปฏบตของไทยเก�ยวกบขอกาหนดเฉพาะของพธสารวาดวยแรงงานบงคบท�

จะตองมการจดการแกไขเพ�อใหมความสอดคลองกบพธสารฯ

• เสนอแนะส�งท�ตองมการเปล�ยนแปลงเพ�อใหมความสอดคลองกบพธสารวาดวยแรงงานบงคบและนาไปสการให

สตยาบน

1.3 พธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. '()*

ในการประชมคร@ งท� &%- ในเดอนมถนายน พ.ศ. $001 ท�ประชมใหญแรงงานระหวางประเทศใหการรบรองพธสารของ

อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% รวมถงขอแนะวาดวยแรงงานบงคบ (มาตรการเสรม) ค.ศ. $%&' (ฉบบท� $%-) ซ�ง

เสรมท@งอนสญญาและพธสาร และใหแนวทางสาหรบการนาไปดาเนนการ

แมวาอนสญญาฉบบท� $, และอนสญญาวาดวยการยกเลกแรงงานบงคบ ค.ศ. &,01 (ฉบบท� &%0) จะไดมสวนสาคญในการ

ตอตานการใชแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงานในทกรปแบบและยงอยในกลมตราสารของไอแอลโอท�ไดรบการให

สตยาบนอยางกวางขวางท�สด แตชองวางในการดาเนนการกทาใหตองมมาตรการเพ�มเตมเพ�อจะไดทาการปราบปรามการใช

แรงงานบงคบมประสทธผลและย�งยนในทกรปแบบของปญหาท�ปรากฏในปจจบน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

9

International

Labour

Office

ดงท�ระบในอารมภบทของพธสารฯ มแรงงานจานวนมากข@นท�ถกแสวงหาประโยชนในภาคธรกจเอกชน โดยใน

อตสาหกรรมบางภาคและแรงงานบางกลม (โดยเฉพาะแรงงานขามชาต) ตกอยในภาวะเส�ยงตอการถกบงคบใชแรงงานมาก

เปนพเศษ นอกจากน@ การคามนษยเพ�อเปนแรงงานบงคบท�อาจรวมถงการแสวงหาประโยชนทางเพศ เปนเร�องท�สรางความ

กงวลในระดบระหวางประเทศมากข@นเร�อยๆ ซ�งจาเปนตองมการดาเนนการเฉพาะท�มเปาหมายชดเจน

เพ�อท�จะจดการแกไขปญหาชองวางเหลาน@ พธสารจงกาหนดพนธกรณเฉพาะสาหรบการปองกนแรงงานบงคบ ใหความ

คมครองแกผเสยหายและใหพวกเขาเขาถงการเยยวยา เชน คาชดเชย และเนนความเช�อมโยงระหวางแรงงานบงคบกบการคา

มนษย พนธกรณหลกเหลาน@ มอยในขอท� & ของพธสารซ�งกาหนดตอไปอกวาประเทศภาคตองมนโยบายและแผนปฏบตการ

โดยมการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและองคกรแรงงาน และมการดาเนนการอยางเปนระบบเพ�อเพ�มผลของมาตรการ

ตอตานการใชแรงงานบงคบและการคามนษย

บทบญญตในพธสารฯ และแนวทางท�ใหไวในขอแนะใหรายละเอยดมากข@นเก�ยวกบขอกาหนดในการปองกน การคมครอง

การเขาถงการเยยวยา การบงคบใชกฎหมาย และความรวมมอระหวางประเทศ และใหคาอธบายช@แจงวามาตรการอะไรท�ถอ

วามประสทธผล ตวบทของตราสารท@งสองฉบบ ตลอดจนอนสญญาฉบบท� $, มอยในภาคผนวก )-h ของรายงานฉบบน@

1.4 ระเบยบวธวจย และขอจากดของการวเคราะห

การศกษาน@ประกอบดวยสองสวนหลก คอ การวเคราะหสถานการณแบบสรป และการวเคราะหท�ถ�ถวนครอบคลมมากข@น

เก�ยวกบชองวางระหวางพธสารวาดวยแรงงานบงคบกบกฎหมายและการปฏบตท�เปนอยของไทย

การวเคราะหสถานการณใหภาพรวมของปญหาการใชแรงงานบงคบในประเทศในแงระดบและลกษณะของปญหา

ตลอดจนกลมแรงงานและภาคอตสาหกรรมหลกๆ ท�มความเส�ยง และยงกลาวถงกรอบเชงสถาบนท�เก�ยวของในการปองกน

และปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรมประมงและแปรรป

อาหารทะเล การวเคราะหสถานการณอาศยการศกษาขอมลจากเอกสารตางๆ เปนหลกโดยมงเนนรายงานและการศกษาของ

ไอแอลโอและฝายอ�นท�เก�ยวของ ขอมลสถตของรฐ ตลอดจนขอคดเหนของหนวยงานกากบดแลของไอแอลโอท�ทาข@นจาก

ขอมลท�ไดรบจากรฐบาลไทยและภาคทางสงคมตางๆ

การวเคราะหชองวางใชแนวทางและตารางแมแบบท�พฒนาโดยไอแอลโอสาหรบการประเมนกฎหมายและขอบงคบของ

ประเทศเปรยบเทยบกบพธสารวาดวยแรงงานบงคบ การศกษาเร�มตนดวยการทบทวนกฎหมาย นโยบายและขอบงคบท�มอย

ของไทยท�เก�ยวกบการปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบ และแนวปฏบตดานแรงงานในภาคประมงและอาหาร

ทะเลเปนการเฉพาะ เพ�อจดทาผงเช�อมโยงตราสารท�เก�ยวของท�จะตองพจารณาในการวเคราะห

จากน@นกเปนการวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบระหวางกฎหมายและนโยบายท�เก�ยวของท�สดกบขอกาหนดในพธสารวา

ดวยแรงงานบงคบ จดมงหมายคอการสารวจหาชองวางในการปฏบตในเร�องพนธกรณหลกท�ระบในพธสาร ค.ศ. $%&' น�น

คอ การกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศเพ�อการปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคา

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

10

International

Labour

Office

มนษย การกาหนดมาตรการปองกน การกาหนดมาตรการในการคดแยกและคมครองผเสยหาย มาตรการดแลผเสยหายใน

การเขาถงการเยยวยา เชน คาชดเชย และความรวมมอระหวางประเทศ2

นกวจยยงไดใชขอมลจากการวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบเพ�อสรางชดคาถามเบ@องตนท�จะใชในการประเมนเชง

คณภาพโดยการจดสนทนากลม ตารางท�เสรจสมบรณท�ประกอบดวยผงแสดงกฎหมายท�เก�ยวของ ผลการวเคราะหกฎหมาย

เชงเปรยบเทยบและคาถามสาหรบการสนทนากลมซ�งอยในภาคผนวก ' ของรายงานฉบบน@

มการจดสนทนากลมเปนเวลา - วนโดยมฝายท�เก�ยวของตางๆ เขารวม เชน ตวแทนนายจางและตวแทนลกจาง ตวแทนจาก

ภาคประชาสงคม หนวยงานบงคบใชกฎหมาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย กระทรวงแรงงาน และ

กระทรวงสาธารณสข วตถประสงคหลกของการจดสนทนากลมคอการตรวจสอบยนยนผลท�ไดจากการวเคราะหกฎหมาย

เชงเปรยบเทยบและใหนกวจยไดรบรความคดเหนตางๆ เก�ยวกบการดาเนนการในทางปฏบตของกฎหมายท�กาลงศกษา

ขอคนพบจากการวเคราะหไดรบการนาเสนอบนฐานของความเขาใจท�วไปท�วาสานกงานแรงงานระหวางประเทศไมม

อานาจภายใตธรรมนญขององคการแรงงานระหวางประเทศท�จะใหคาตความตราสารตางๆ ท�รบรองโดยท�ประชมใหญ

องคการแรงงานระหวางประเทศ หรอประเมนความสอดคลองของกฎหมายและการปฏบตของประเทศกบตราสารเหลาน@

2 พนธกรณท�กาหนดไวในพธสารมดงน@

• พฒนานโยบายและแผนปฏบตการของประเทศเพ�อการปราบปรามการใชแรงงานบงคบอยางมประสทธผลและตอเน�อง ซ�งจะตองอาศยการดาเนนการอยางเปนระบบของเจาหนาท� นโยบายและแผนปฏบตการระดบประเทศจะไดรบการพฒนาโดยมการปรกษาหารอกบองคกรนายจาง

และองคกรแรงงาน

• กาหนดมาตรการเฉพาะสาหรบจดการปญหาการคามนษยท7เปนแรงงานบงคบ

• กาหนดมาตรการปองกนการใชแรงงานบงคบ

o ใหการศกษาและขอมลแกประชาชน โดยเฉพาะผท�ถอวาอยในภาวะเส�ยงเปนพเศษ เพ�อปองกนไมใหตกเปนผเสยหายของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย

o ใหการศกษาและขอมลแกนายจางเพ�อปองกนไมใหเขาไปมสวนเก�ยวของในการใชแรงงานบงคบ

o ดาเนนการดแลให � มการบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการปองกนการใชแรงงานบงคบ รวมถงกฎหมายแรงงานตามท�เหมาะสม

ครอบคลมแรงงานทกคนในทกภาคของเศรษฐกจ และ

� การตรวจแรงงานและการดาเนนการอ�นๆ ท�เก�ยวของกบการดาเนนการตามกฎหมายดงกลาวมความเขมแขง

o คมครองบคคล โดยเฉพาะแรงงานขามชาต จากการกระทาท�เอาเปรยบและการหลอกลวงในกระบวนการจดหางาน

o สงเสรมการใชความระมดระวงอยางแขงขนโดยท@งภาครฐและเอกชนเพ�อปองกนและจดการความเส�ยงของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย และ

o จดการสาเหตรากเหงาและปจจยท�ทาใหเกดความเส�ยงของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย

• กาหนดใหมมาตรการท�มประสทธผลเพ�อการคดแยก ปลอยตว คมครอง ฟk นฟผเสยหายทkงหมดของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย ตลอดจนการใหความชวยเหลอและสนบสนนในรปแบบอ�นๆ

• ดแลใหผเสยหายของแรงงานบงคบและการคามนษยทกคนไมวาจะมสถานภาพทางกฎหมายหรอสถานะพานกในเขตแดนประเทศอยางไร มการ

เขาถงการเยยวยาท7เหมาะสมและมประสทธผล เชน คาชดเชย

• ดาเนนมาตรการท�สอดคลองตามหลกการพ@นฐานของระบบกฎหมายของแตละประเทศ เพ�อดแลใหพนกงานเจาหนาท�มสทธท�จะไมดาเนนคดหรอลงโทษผเสยหายของแรงงานบงคบและการคามนษย

• ความรวมมอระหวางประเทศ เพ�อปองกนการใชแรงงานบงคบทกรปแบบ รวมถงการคามนษย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

11

International

Labour

Office

และนาเสนอโดยไมมอคตตอความเหนท�อาจจะมการใหไวโดยกลไกตดตามและตรวจสอบขององคกรแรงงานระหวาง

ประเทศ

บทท7 l การวเคราะหสถานการณ: ความแพรหลายของแรงงานบงคบกบอตสาหกรรมประมงและแปรรปอาหารทะเลของ

ไทย

l.' ลกษณะและระดบของปญหาการใชแรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย

จากการประมาณการลาสดของไอแอลโอ มคนกวา && ลานคนในภมภาคเอเชย-แปซฟคตกเปนผเสยหายของแรงงานบงคบ

คดเปนสดสวนเกนคร� งของจานวนท@งหมดท�วโลก (รอยละ 0j)3 และผลกาไรผดกฎหมายจากการใชแรงงานบงคบในเอเชย-

แปซฟคมคาประมาณ 0&.k พนลานเหรยญสหรฐฯ ตอป ในจานวนน@ &-.' พนลานเหรยญสหรฐฯ เปนผลกาไรท�เกดข@นใน

ภาคการเกษตร การผลตสนคาอตสาหกรรม การกอสราง และการประมง4 และเกดจากการไมจายคาจาง การไมแจงภาษ และ

ไมจายสมทบหลกประกนทางสงคม ฯลฯ

อยางไรกตาม ในระดบประเทศ ระดบปญหาการใชแรงงานบงคบยงเปนภาพท�ไมชดเจนนก สวนใหญเน�องจากอปสรรคใน

การคดแยกตวผเสยหาย การประสานงานในการเกบรวบรวมขอมล และการหาหลกฐานเอาผดกบผกระทาผด โดยเฉพาะใน

กรณท�เก�ยวกบการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน

จากขอมลในรายงานประเทศวาดวยการคามนษย พ.ศ. $001 ของรฐบาลไทย5 มการสอบสวนกรณการคามนษย $k% กรณใน

ปน@น นาไปสการดาเนนคด &&0 คด และตดสนโทษจาเลย &%' คน

ในจานวนคดท@งหมด $k% คดท�มการสอบสวนพบวา มคดท�เก�ยวกบการแสวงหาประโยชนทางเพศ จานวน $$$ คด และคดท�

เปนการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน จานวน '1 คด (โดยในจานวนดงกลาว เปนการแสวงหาประโยชนจากแรงงานในภาค

ประมง จานวน && คด) และ คดท�เปนการบงคบใหขอทาน && คด จากจานวนคดท�มการดาเนนคดท@งหมด น@นพบวา เปนคด

แสวงหาประโยชนทางเพศ จานวน &%$ คด คดท�เปนการแสวงหาประโยชนจากแรงงานจานวน 1 คด และ คดท�เปนการบงคบ

ใหขอทานจานวน j คด อยางไรกดรายงานไมไดใหขอมลเก�ยวกบจานวนกรณการคามนษยในอตสาหกรรมประมงท�มการ

ดาเนนคด

ในสวนของการคดแยกผเสยหาย ในปพ.ศ. $001 รายงานระบวามการคดแยกผเสยหายจากการคามนษยท@งหมด 0,0 คน (เปน

ชาย $&0 คน และหญง -k% คน) ซ�งถกคดแยกในประเทศไทย โดยผเสยหายท@งหมด เปนคนสญชาตไทยจานวน $1' คน ลาว

&%k คน เมยนมา k- คน และ กมพชา $, คน และอ�นๆ อก &%& คน ผเสยหายท�ไดรบการคดแยกสวนใหญ (จานวน -k% คน) ม

อายต �ากวา &k ป

สถตตวเลขเหลาน@แสดงใหเหนวา จานวนคดและผเสยหายจากการคามนษยเพ�อแสวงหาประโยชนจากแรงงานท�สามารถคด

แยกไดยงมอตราคอนขางต�า โดยเฉพาะเม�อคานงถงมาตรการตางๆ ท�รฐบาลไดดาเนนการในชวงไมก�ปท�ผานมา รวมถงการ

3 ILO: ILO Global Estimate of Forced Labour - Results and Methodology (Geneva, 2012). 4 ILO: Profits and Poverty - The Economics of Forced Labour (Geneva, 2014). 5 กระทรวงการตางประเทศของไทย: รายงานประเทศวาดวยการคามนษย พ.ศ. ���� (2014 Trafficking in Persons Country Report) (กรงเทพฯ, lnn()

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

12

International

Labour

Office

ออกกฎหมายใหมๆ และนโยบายตางๆ นอกจากน@ ขอเทจจรงท�วามกรณการแสวงหาประโยชนจากแรงงานจานวนมากใน

ภาคการประมงและแปรรปอาหารทะเล (ท�มแรงงานขามชาตราว $%%,%%% คน) ท�ยงทะยอยปรากฏอยางตอเน�องตามรายงาน

ขาวและการเผยแพรขององคกรพฒนาเอกชน กเปนตวช@วดท�สาคญวาจาเปนตองมมาตรการเพ�มเตมสาหรบการคดแยก

ผเสยหาย การปองกน และขจดการใชแรงงานบงคบและการคามนษยเพ�อแสวงหาประโยชนจากแรงงาน ท�มประสทธผล

ย�งข@น

2.2 กลมแรงงานและภาคเศรษฐกจท7มความเส7ยงเปนพเศษ

การแสวงหาประโยชนจากแรงงานในประเทศไทยมลกษณะสอดคลองกบแบบแผนท�เกดท�วโลกและในภมภาค คอ มมากใน

ภาคการผลตท�มการจางแรงงานทกษะต�าหรอไรฝมอ ในอตสาหกรรมท�เปนไปตามฤดกาล (ท�ความตองการแรงงานมลกษณะ

ข@นลง) และในภาคการผลตท�สภาพการทางานท�ต �ากวามาตราฐานและการบงคบใชกฎหมายท�ไมเพยงพอ เชน

• การเกษตร

• การประมง

• การกอสราง

• อาหาร รวมถงการแปรรปและบรรจหบหออาหารทะเล

• การผลตสนคา

• อตสาหกรรมทางเพศและความบนเทง

ภายในภาคการผลตและการบรการเหลาน@และภาคอ�นๆ ท�มกมการใชแรงงานบงคบ แรงงานบางประเภทมความเส�ยงสงท�จะ

ตกเปนผเสยหายของการแสวงหาประโยชนและการกดข�ทารณ กลมแรงงานท�มความเส�ยงมากท�สดในประเทศไทยคอ

แรงงานไรฝมอจากชนบท กลมชาตพนธ ชาวเขา และแรงงานขามชาต โดยเฉพาะจากลาว กมพชา และเมยนมา

ปจจยท�เพ�มความเส�ยงใหกบกลมคนเหลาน@ ซ�งถกแสวงหาประโยชนน@นมจานวนมาก ซบซอน และสมพนธกน เชน การเลอก

ปฏบตและการกดกนทางสงคม ความคมครองท�จากดภายใตกฎหมายของประเทศ ชองทางจากดในการเขาถงการศกษา การ

จางงานหรอโอกาสทางเลอกในชวต การกากบดแลแรงงานยายถ�นท�ไมมประสทธผล เปนตน

ในสวนของแรงงานขามชาตน@น ภาวะเส�ยงตอการถกแสวงหาประโยชนมกจะเพ�มมากข@นในกรณท�การจดหางานผานนาย

หนาท�ไมอยภายใตการกากบควบคม บรษทจดหางานท�ผดกฎหมาย หรอเครอขายการจดหางานท�ไมเปนทางการ ภาวะเชนน@

เพ�มความเส�ยงท�แรงงานจะถกบงคบใหตองจายคาจดหางานในราคาท�ไมเปนธรรม ซ�งกจะไปเพ�มภาวะเส�ยงตอการตกเปน

แรงงานขดหน@ นอกจากน@ ในกรณของแรงงานท�มสถานะการยายถ�นในรปแบบท�ไมปกต ขอจากดในการแสวงหาโอกาสอ�น

ในชวตและโอกาสเปนไปไดท�จะตองตกอยในสภาพข@นตอนายจางอยางมาก กย�งเพ�มความเส�ยงท�จะถกแสวงหาประโยชน

มากข@นไปอก

ภาวะเส�ยงของแรงงานขามชาตตอการตกอยในสภาพแรงงานบงคบ โดยเฉพาะในภาคการประมง ไดรบการเนนให

ความสาคญโดยคณะกรรมการผเช�ยวชาญวาดวยการปฏบตตามอนสญญาและขอแนะของไอแอลโอ (ILO Committee of

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

13

International

Labour

Office

Experts on the Application of Conventions and Recommendations - CEACR) ซ�งเปนหนวยงานท�มหนาท�ตดตามตรวจสอบ

การดาเนนการตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ รวมถงอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบฉบบตางๆ

ในขอสงเกตปพ.ศ. $00j วาดวยการดาเนนการของประเทศไทยตามอนสญญาฉบบท� $, (ในภาคผนวก j ของรายงานฉบบน@ )

คณะกรรมการดงกลาวกลาวถงรายงานจากผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตวาดวยสทธมนษยชนของแรงงานขามชาตท�

แสดงขอหวงใยเก�ยวกบแบบแผนการแสวงหาประโยชนท�เกดข@นกบแรงงานขามชาตจานวนมากในประเทศไทย โดยเฉพาะ

แรงงานขามชาตท�มสถานะการเขาเมองท�ไมปกต6 คณะกรรมการดงกลาวยงไดกลาวถงการศกษาขององคการระหวาง

ประเทศเพ�อการโยกยายถ�นฐาน (International Organization for Migration - IOM) ท�ระบวากระบวนการจดหาแรงงาน

สาหรบแรงงานขามชาตในภาคการประมงยงมลกษณะไมเปนทางการอยมาก ซ�งมกนาไปสการกดข�ทารณแรงงาน

ในเร�องน@ คณะกรรมการดงกลาวเนนย @าความสาคญของการดาเนนมาตรการท�มประสทธผล “เพ�อดแลใหระบบการจางงาน

แรงงานขามชาตจะไมพาพวกเขาไปอยในสถานการณท�มภาวะเส�ยงย�งข@น โดยเฉพาะในท�ท�พวกเขาตองเผชญกบการปฏบตท�

กดข�เอารดเอาเปรยบ อยางเชน การไมจายคาจาง การขาดอสรภาพ และความรนแรงทางกายภาพและทางเพศ” คณะกรรมการ

ระบวาหากไมมการแกไขการปฏบตเหลาน@น อาจนาไปสสถานการณของการกดข�ทารณท�อาจเปนการใชแรงงานบงคบ

2.3 การแสวงหาประโยชนจากแรงงาน แรงงานบงคบ และการคามนษยในภาคการประมงของไทย

ในชวงไมก�ปมาน@ ไอแอลโอ องคกรระหวางประเทศและองคกรพฒนาเอกชนไดทาการศกษาวจยจานวนมากเก�ยวกบสภาพ

การทางานและสถานการณการแสวงหาประโยชนท�ประสบโดยแรงงานในภาคการประมงของไทย ในปพ.ศ. $00j รายงาน

ของไอแอลโอเนนใหเหนวาการใชแรงงานขามชาตท�ขาดการฝกฝนและไมไดรบขอมลดพอ การโดดเด�ยวของแรงงานใน

ทะเลเปนเวลาหลายเดอน สภาพการทางานท�ลอแหลมและขาดสขอนามย และชองวางในการกากบดแลและความไมม

ประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย เปนปจจยสาคญสวนหน�งของการเกดข@นของแรงงานบงคบและการคามนษยในภาค

การประมงโดยท�วไป7

รายงานน@นยงระบดวยวาเจาของเรอมกบงคบใหลกเรอทางานเปนเวลายาวนานโดยไมมเวลาพกผอนประจาสปดาหและได

คาแรงต�ามาก ท@งท�เปนงานท�อนตรายและหนก แตมาตรฐานสขภาพและความปลอดภยกมกถกละเลย ลกเรอถกบงคบให

ทางานในสภาพอากาศท�เลวราย ใชงานเคร�องยนตรกลไกท�อนตรายและไมมชดปองกนท�เหมาะสมท�จะปองกนพวกเขาจาก

แสงแดดและน@ าทะเล

ในทานองเดยวกน การสารวจของไอแอลโอเก�ยวกบการปฏบตในการจางงานและสภาพการทางานในภาคการประมงของ

ไทยไดใหความรความเขาใจอยางมากเก�ยวกบวธการจดหาแรงงานขามชาตมาเปนลกเรอ สภาพการทางาน และแบบแผน

ของการแสวงหาประโยชน รวมถงแรงงานบงคบและการคามนษย8

6 ILO: Observation (CEACR) – รบรองเม7อป 2556, เผยแพรในการประชม ILC ครkงท7 103 (2557), อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. 1930 (พ.ศ. 2473) (ลาดบท7 29) – ประเทศไทย (ใหสตยาบนพ.ศ. 2512). 7 ILO: Caught at Sea: forced labour and trafficking in fisheries (Geneva, 2013). 8ILO Tripartite Action to Protect Migrants within and from the GMS from Labour Exploitation (TRIANGLE); Asian Research Center for Migration, Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University: Employment practices and working conditions in Thailand’s fishing sector (Bangkok, 2013).

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

14

International

Labour

Office

การศกษาของไอแอลโอระบวาอตสาหกรรมประมงของไทยไดมการเปล�ยนแปลงอยางสาคญในโครงสรางการจางงานและ

สภาพการทางานต@งแตภยพบตทางธรรมชาตคร@ งใหญในปลายทศวรรษ &,k% กอใหเกดการลดลงอยางมากของจานวน

แรงงานไทยท�เตมใจจะทางานบนเรอประมง ซ�งกสงผลทาใหภาคน@ตองพ�งพาแรงงานขามชาตจากประเทศเพ�อนบานอยาง

มาก หลกๆ คอจากเมยนมาและกมพชา อยางไรกตาม กระท�งในหมแรงงานขามชาตเองกตาม ความปรารถนาท�จะทางานบน

เรอประมงกต�า (โดยเฉพาะเน�องจากอตราคาแรงต�าและสภาพการทางานท�ย �าแย) ซ�งนาไปสความเส�ยงท�เพ�มข@นของการจดหา

งานท�หลอกลวงและบงคบขเขญโดยเฉพาะกบแรงงานขามชาตท�ไมมเอกสาร

ในประเดนน@ การศกษาดงกลาวระบวาราวหน�งในสามของลกเรอแรงงานขามชาตท�อยในการสารวจของไอแอลโอในปพ.ศ.

$00j ไดรบการจดหางานโดยนายหนาท�เรยกเกบเงนสาหรบการจดการเดนทางและหานายจาง ซ�งเพ�มความเส�ยงตอการถก

แสวงหาประโยชนและการตกเปนแรงงานขดหน@ 9 และถงแมวาแรงงานอาจจะตกลงกบนายหนาโดยสมครใจ แตกมกลงเอย

ดวยการตกอยในสถานการณท�ตนไมสามารถออกจากงานไดเน�องจากมหน@ ตดคางอย การศกษาของไอแอลโอยงระบดวยวา

เกอบหน�งในส�ของแรงงานท�อยในการสารวจท�อาศยนายหนาตองเผชญกบการถกหกคาแรงเพ�อจายคาธรรมเนยมในการ

จดหางาน และหลายคนท�อางวาไดจายคาธรรมเนยมในการจดหางานไปต@งแตตนกทาเชนน@นดวยการขอยมเงนจาก

ครอบครว นายจางหรอนายหนาจดหางาน และดงน@นกอยในสภาพมหน@ สนเชนกน10

การเอารดเอาเปรยบท�แรงงานขามชาตตองประสบระหวางการจดหางานและการกดข�ทารณระหวางการจางงานบนเรอ

ประมงในประเทศไทยกไดรบการเนนย @าเชนกนโดยคณะกรรมการ CEACR ในขอสงเกตของคณะกรรมการฯ ในปพ.ศ.

$00j เก�ยวกบการดาเนนการตามอนสญญาฉบบท� $, ของประเทศไทย11 คณะกรรมการระบวา “ลกษณะการเคล�อนยายไป

เร�อยๆ ของการทางานประมงและการตองออกจากฝ�งเปนเวลานานๆ เปนอปสรรคตอการคดแยกผเสยหายท�ทางานภายใต

สภาพแรงงานบงคบ” และเรยกรองใหรฐบาลดาเนนมาตรการ “เพ�อดแลใหแรงงานขามชาต (โดยเฉพาะในอตสาหกรรม

ประมง) ไดรบความคมครองอยางเตมท�จากการปฏบตและสภาพท�กดข�ทารณท�เทากบเปนการบงคบใชแรงงาน”

คณะกรรมการยงเรยกรองใหรฐบาลไทยมมาตรการท�เขมขนข@น “เพ�อบงคบใชกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย

ตอผท�มงแสวงหาประโยชนจากลกเรอท�เปนแรงงานขามชาต ตลอดจนดแลใหมการลงโทษผท�ทาใหแรงงานเหลาน@ตองตก

อยในสภาพของแรงงานบงคบ”

9ILO Tripartite Action to Protect Migrants within and from the GMS from Labour Exploitation (TRIANGLE); Asian Research Center for Migration, Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University: Employment practices and working conditions in Thailand’s fishing sector (Bangkok, 2013), p. 46-50.

10 เพ7งอาง. 11 ILO: Observation (CEACR) - รบรองเม7อป 2556, เผยแพรในการประชม ILC ครkงท7 103 (2557), อนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. 1930 (พ.ศ. 2473) (ลาดบท7 29) – ประเทศไทย (ใหสตยาบนพ.ศ. 2512).

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

15

International

Labour

Office

บทท7 3 การวเคราะหชองวาง: พธสารวาดวยแรงงานบงคบของไอแอลโอกบอตสาหกรรมการประมงและแปรรปอาหารทะเล

ของไทย

3.1 สรปกฎหมายท7เก7ยวของ

กฎหมายหลกบางสวนท�เก�ยวของกบการปองกนและขจดการใชแรงงานบงคบและการคามนษยโดยเฉพาะในอตสาหกรรม

การประมงและแปรรปอาหารทะเล มเชน:

• พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. $0'&

• กฎกระทรวงวาดวยการคมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. $001

• พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00& (แกไขเพ�มเตมพ.ศ. $00k)

• พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. $00,

• พระราชกาหนดการนาคนตางดาวมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. $00,

ประเดนสาคญของกฎหมายเหลาน@สามารถสรปไดดงตอไปน@

- พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. lnh': ใหความคมครองแกแรงงานในเร�องอายข@นต�าสาหรบการจางงาน คาจาง

จานวนช�วโมงการทางาน การทางานลวงเวลา และยงใหอานาจเจาหนาท�ของกรมสวสดการและคมครองแรงงานในการตรวจ

แรงงานและบงคบใชกฎหมาย

แมวาพระราชบญญตคมครองแรงงานจะครอบคลมแรงงานทกคนในประเทศไทยอยางเทาเทยมกน โดยไมคานงถง

สถานะการยายถ�นหรออาชพ แตมาตรา $$ กระบวาแรงงานในบางภาค (เชน การเกษตร การขนสนคาบรรทกทางเรอ การ

ขนสง และการประมง) อาจไดรบความคมครองท�ตางออกไปตามท�กฎกระทรวงระบ

- กฎกระทรวงคมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. lnno: กาหนดมาตรฐานข@นต�าสาหรบการคมครองแรงงานใน

อตสาหกรรมประมง โดยหามการจางงานเดกอายต �ากวา &k ปบนเรอประมง ( ขอ ') และกาหนดใหตองมชวงเวลาพกผอน

และมสญญาจางงานเปนลายลกษณอกษร (ขอ 0 และ j ตามลาดบ) แรงงานทกคนในภาคการประมง (ไมข@นกบจานวน

แรงงานประมงและลกเรอบนเรอ) ลวนมสทธไดรบคาแรงข@นต�า ชวงเวลาพก และวนหยดประจาเดอนและประจาปท�ไดรบ

คาจาง

กฎกระทรวงดงกลาวไดประกาศใชแทนกฎกระทรวงฉบบท� &% (พ.ศ. $0'&) ท�จากดการคมครองแรงงานในบทบญญตบาง

มาตราของพระราชบญญตคมครองแรงงานและไมครอบคลมเรอประมงท�มลกเรอนอยกวา $% คนหรอทาประมงนอกนานน@ า

ของไทยเปนเวลานานกวาหน�งป

- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. lnn' (ฉบบท7 l พ.ศ. lnnp): พระราชบญญตน@ยดตามการใชภาษา

ในพธสารของสหประชาชาตเพ�อปองกน ปราบปราม และลงโทษการคามนษยโดยเฉพาะสตรและเดก (พ.ศ. $0'-) โดยให

นยามทางกฎหมายสาหรบการคามนษยวา การเปนธระ “จดหา ซ@อ ขาย จาหนาย พามาจากหรอสงไปยงท�ใด หนวงเหน�ยว

กกขง จดใหอยอาศย หรอรบไวซ�งบคคลใด โดยขมข ใชกาลงบงคบ ลกพาตว ฉอฉล หลอกลวง ใชอานาจโดยมชอบ หรอโดย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

16

International

Labour

Office

ใหเงนหรอผลประโยชนอยางอ�นแกผปกครองหรอผดแลบคคลน@น เพ�อใหผปกครองหรอผดแลใหความยนยอมแกผกระทา

ความผดในการแสวงหาประโยชนจากบคคลท�ตนดแล” เพ�อวตถประสงคของ “การแสวงหาประโยชน” พระราชบญญตฉบบ

น@ขยายนยามทางกฎหมายเดมของการคามนษยใหรวมถงการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน แรงงานบงคบ และการคามนษย

ท�มผเสยหายท�เปนผชาย

พระราชบญญตฉบบน@ยงยอมรบหลกการของการไมดาเนนคดตอผเสยหายการคามนษยสาหรบการกระทาความผดสบเน�อง

บางอยางท�พวกเขาอาจถกบงคบใหตองทา เชน การละเมดกฎระเบยบการเขาประเทศและมเอกสารประจาตวปลอม

พระราชบญญตกาหนดใหมการจดต@งคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษย ซ�งประกอบดวยฝายตางๆ ท�

เก�ยวของ มหนาท�กาหนดยทธศาสตร และมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคามนษย

พระราชบญญตฉบบแกไข พ.ศ. $00k ใหเจาหนาท�มอานาจปดหรอระงบการดาเนนกจการท�เก�ยวของกบการคามนษยได และ

ยงใหความคมครองแกผแจงเหตโดยไมตองรบผดท@งทางแพงและทางอาญา

- พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. lnn(: กาหนดข@นตอนพเศษสาหรบการดาเนนคดคามนษย จดต@งแผนกคดคา

มนษยข@นในศาลอทธรณโดยมหนาท�จดการคดคามนษย เพ�มความยดหยนคลองตวในการไตสวนพจารณาคด (เชน อนญาต

ใหมการเบกความโดยอาศยการถายทอดภาพและเสยงในลกษณะการประชมทางจอภาพได) ใหผเสยหายการคามนษยม

ชองทางในการเรยกคาสนไหมทดแทนท@งในกระบวนการทางอาญาและทางแพง และกาหนดระบบใหความคมครองแก

พยานและผเสยหายและยอมรบสทธในการคมครองการไมระบตวตน

- พระราชกาหนดการนาคนตางดาวมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. lnn(: กาหนดกฎเกณฑสาหรบการจดหาแรงงาน

ขามชาตโดยมวตถประสงคเพ�อปองกนการคามนษย การลกลอบนาคนเขาประเทศและการจางงานท�ผดกฎหมาย ตลอดจน

เพ�มความคมครองสาหรบแรงงานขามชาต พระราชกาหนดกากบดแลการดาเนนงานของกจการจดหางาน (บรษทจากดหรอ

มหาชนจากด) และกาหนดหนาท�รบผดชอบหลายประการใหกบนายหนาจดหางาน (ผรบอนญาต) และนายจางท�นาแรงงาน

ขามชาตเขามาในประเทศเพ�อการจางงานภายใตบนทกความเขาใจท�ลงนามกบประเทศตนทาง

3.1.1 กรอบเชงสถาบนเก7ยวกบการปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย

ตารางตอไปน@ เปนการสรปหนาท�รบผดชอบของหนวยงานรฐหลกๆ ท�เก�ยวของในการปองกนและปราบปรามการใช

แรงงานบงคบและการคามนษยในประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคประมง อยางไรกตาม ควรหมายเหตวาแมวาอานาจหนาท�

ของหนวยงานตางๆ มการกาหนดอยางชดเจนภายใตกฎหมายและขอบงคบของประเทศ แตการแบงหนาท�และการ

ประสานงานในทางปฏบตไมไดมความชดเจนเสมอไป

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

17

International

Labour

Office

หนวยงาน หนาท�ท�เก�ยวของ ความเหนเพ�มเตม

กรมการจดหางาน

(กระทรวงแรงงาน

• ข@นทะเบยน กากบดแลและตดตามตรวจสอบ

การจางงานของแรงงานขามชาตท@งหมดใน

ประเทศไทย รวมถงแรงงานในภาคประมง

• ออกใบอนญาตทางาน ตออายใบอนญาตทางาน

อนญาตการเปล�ยนนายจาง และตรวจสถานท�

ทางานหาแรงงานท�ไมมเอกสาร

• รบและสอบสวนขอรองเรยนท�เก�ยวกบการ

จดหางาน

• บนเรอประมง การตรวจใบอนญาต

ทางานเปนหนาท�ของตารวจน@ าและ

กองทพเรอ

กรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน

(กระทรวง

แรงงาน)

• บงคบใชกฎหมายคมครองแรงงาน

กฎกระทรวงคมครองแรงงานในงานประมง

ทะเล และกฎหมายอ�นท�เก�ยวกบการคมครอง

แรงงานและสภาพการทางาน

• มหนาท�สอบสวนการละเมดสทธแรงงานท�

เกดข@นบนเรอประมงภายใน -% วนนบจาก

รบคารอง

• ไมมสวนรวมในการตรวจเรอประมง

ในทะเล เน�องจากเปนหนาท�ของ

ตารวจน@ าและกองทพเรอ

• กรมฯ อาจสนบสนนการทางานของ

ตารวจน@ าและกองทพเรอไดดวยการ

ประเมนวาสภาพการทางานและการ

จางงานบนเรอประมงเปนไปตาม

กฎหมายหรอไม

กระทรวงการ

พฒนาสงคมและ

ความม�นคงของ

มนษย

• ประสานงานการดาเนนงานตางๆ เพ�อตอตาน

การคามนษย รวมถงประสานงาน

คณะกรรมการและคณะอนกรรมการระหวาง

หนวยงานตางๆ ท�จดต@งข@นภายใตกฎหมาย

ปองกนและปราบปรามการคามนษย

• บงคบใชกฎหมายปองกนและปราบปรามการคา

มนษย รวมถงอานาจในการตรวจคน

• มหนาท�ปองกนการคามนษยและใหความ

ชวยเหลอและความคมครองแกผเสยหาย (ท@ง

ไทยและตางชาต)

• ประสานงานกบตารวจในระหวางการพจารณา

คดและกบองคกรอ�นๆ ท�เก�ยวของในการให

ความคมครองผเสยหาย (เชน องคกรเอกชน)

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

18

International

Labour

Office

กองบงคบการ

ปราบปรามการคา

มนษย

• เขาตรวจคน ระบตว และสอบสวนกรณการคา

มนษย โดยเฉพาะในพ@นท� “ลอแหลม”

• ความรบผดชอบในการสอบสวน

อาชญากรรมท�เกดข@นบนเรอประมง

และในนานน@ าของไทยเปนหนาท�ของ

ตารวจน@ าและกองทพเรอ

ตารวจน@ า • หนวยงานบงคบใชกฎหมายหลกในทะเล

• มหนาท�ปราบปรามอาชญากรรมท�เกดข@นใน

นานน@ าบรเวณชายฝ�งของไทย (ภายในระยะ &$

ไมลทะเลจากฝ�ง)

• ตรวจคนเรอเพ�อสอดสองและปราบปรามการ

กออาชญากรรมรวมถงการคามนษย

• งคบใชกฎหมายปองกนและปราบปรามการคา

มนษย

• ไมมอานาจสอบสวนและดาเนนคด

อยางเปนทางการ

• เม�อพบกรณท�นาจะเปนการคามนษย

จะตองสงตอใหหนวยงานอ�นทาการ

สอบสวนและดาเนนคดซ�งอาจสงผล

จากดการตดตามคดจนเสรจส@น

กระบวนการ

กองทพเรอ • ปราปบรามอาชญากรรมท�เกดข@นในระยะเกน

&$ ไมลทะเลจากชายฝ�ง

• ตรวจคนเรอเพ�อสอดสองและปราบปรามการ

กออาชญากรรมรวมถงการคามนษย

• กองทพเรอและตารวจน@ ามหนาท�บงคบใช

กฎหมายเดยวกนในเขตอานาจของตนเอง

• บงคบใชพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคา

มนษย

• เชนเดยวกบตารวจน@ า กองทพเรอไมม

อานาจสอบสวนและดาเนนคดคา

มนษยอยางเปนทางการ เม�อพบกรณ

การคามนษย จะตองสงตอให

หนวยงานอ�นทาการสอบสวน

กรมเจาทา • หนวยงานหลกดแลการข@นทะเบยนและ

ตรวจสอบเรอประมง และออกเอกสาร “ลกเรอ”

ใหกบลกเรอไทยบนเรอประมงไทย

• ออกใบอนญาตทางานสาหรบการจางงานบน

เรอประมง

• แมวากรมเจาทาจะมหนาท�ดแลความ

ปลอดภยของลกเรอ แตการสอบสวน

การคามนษยเปนหนาท�ของทหารเรอ

• เอกสาร “ลกเรอ” บนทกระยะเวลาท�

ลกเรออยบนเรอประมง แตไมถอวา

เปนการข@นทะเบยนแรงงานหรอ

ใบอนญาต

• กรมเจาทาไมมหนาท�ตรวจสอบ

เรอประมงในทะเล หนาท�ดงกลาว

เปนของตารวจน@ าและกองทพเรอ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

19

International

Labour

Office

ศนยควบคมการ

แจงเขา – ออก

เรอประมง

• ตรวจสอบเรอเพ�อดแลใหมการข@นทะเบยนเรอ

ลกเรอและแรงงานประมงอยางถกตอง

• หากเอกสารไมถกตอง เจาหนาท�สามารถ

ดาเนนการจดการดานเอกสารใหถกตอง

เรยบรอยได

• เจาหนาท�ศนยฯ ไมมอานาจตรวจสอบ

การจางงานและสภาพการทางาน

• หากไดรบแจงจากแรงงานประมงถง

ปญหาดานกฎหมายแรงงาน ศนยฯ จะ

ประสานงานกบกรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน

• สาหรบกรณท�เก�ยวของกบแรงงาน

ขามชาตท�เขาเมองอยางผดกฎหมาย

ศนยฯ จะสงตอกรณดงกลาวไปยง

สานกงานตรวจคนเขาเมอง

สานกงานตรวจคน

เขาเมอง

• บงคบใชกฎหมายปองกนและปราบปรามการคา

มนษย ตลอดจนกฎหมายและขอบงคบเก�ยวกบ

การตรวจคนเขาเมองท@งหมด

• ตดตามตรวจสอบคนทางานตางชาตท@งหมดท�

เขาและออกจากประเทศ รวมถงแรงงานประมง

• มอานาจจบกมและสงตวแรงงานขามชาตท�

ไมไดข@นทะเบยน (รวมถงแรงงานประมง) กลบ

ประเทศ

• เจาหนาท�ตรวจคนเขาเมองมอานาจ

ตรวจสอบสถานท�ทางานทกประเภท

ในเร�องท�เก�ยวกบการตรวจคนเขา

เมอง

กระทรวง

สาธารณสข

• เก�ยวของในการออกและตอใบอนญาตทางาน

สาหรบแรงงานขามชาตโดยการตรวจสขภาพท�

เปนเง�อนไขบงคบ

• มหนาท�ใหการฝกอบรมดานโภชนาการและ

สขอนามยใหกบเจาของเรอและไตกงเรอ

• ถงแมวาแรงงานขามชาตท�มสถานะ

ถกกฎหมายจะตองทาการตรวจ

สขภาพ แตยงมแรงงานขามชาตท�ไมม

เอกสารในภาคการประมงอยใน

สดสวนท�สงมาก

3.2 สรปขอคนพบ

ขอคนพบของการศกษามาจากการประเมนสองสวนหลก คอการวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบสาหรบกฎหมาย ขอบงคบ

และนโยบายท�เก�ยวของโดยเทยบกบขอกาหนดในพธสารวาดวยแรงงานบงคบ และการปรกษาหารอกบฝายตางๆ ท�เก�ยวของ

โดยกระบวนการจดสนทนากลม รายละเอยดเก�ยวกบวธการท�กลาวนสวน 1.4 ของรายงานน@

ท@งการวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบและการสนทนากลมเชงคณภาพมการพจารณาขอกาหนดหลกๆ ของพธสารฯ น�น

คอ การกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศเพ�อปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคามนษย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

20

International

Labour

Office

การกาหนดมาตรการปองกน การกาหนดมาตรการในการระบตวและคมครองผเสยหาย มาตรการดแลผเสยหายใหเขาถงการ

เยยวยา เชน คาชดเชย และความรวมมอระหวางประเทศ เน@อหาในสวนตอไปน@ เปนขอคนพบหลกของการประเมนในหวขอ

เหลาน@ นอกจากน@ เน�องจากวานยามทางกฎหมายและแนวคดทางกฎหมายมความสาคญตอการกาหนดนโยบายและการ

ดาเนนการปองกนและปราบปรามแรงงานบงคบและการคามนษยอยางมประสทธผลและมเปาหมาย ผวจยจงไดวเคราะห

นยามทางกฎหมายทางกฎหมาย การนาไปใชและตความในทางปฏบตดวย

).l.' นยามทางกฎหมาย

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

ก) นยามทางกฎหมายของแรงงานบงคบตามอนสญญาไอแอลโอ ฉบบท7 l(

อนสญญาฉบบท� $, ท�ประเทศไทยใหสตยาบนในปพ.ศ. $0&$ ใหนยามทางกฎหมายของแรงงานบงคบหรอการเกณฑ

แรงงานวาเปน “งานหรอบรการทกชนด ซ�งเกณฑเอาจากบคคลใดๆ โดยการขเขญการลงโทษ และซ�งบคคลดงกลาวน@นมได

สมครใจท�จะทาเอง” นยามน@ไดมการนามาใชอกคร@ งในพธสารวาดวยแรงงานบงคบ 12

แรงงานบงคบจงเปนส�งตรงขามกบงานท�มคณคาและหมายถงสถานการณท�บคคลถกบงคบขเขญใหทางานโดยไมสมครใจ

ดวยการใชความรนแรงหรอการขมข หรอดวยวธการท�ซบซอนกวา เชน หน@คางสะสม การยดเอกสารประจาตว หรอการข

จะแจงเจาหนาท�ตรวจคนเขาเมอง การปฏบตเชนน@มกเกดข@นตรงชายขอบของตลาดแรงงานท�การกากบดแลและการบงคบใช

กฎหมายท�ออนแอและแรงงานแทบไมมหรอไมมโอกาสรวมตวจดต@งหรอแสวงหาความคมครองจากการถกละเมดสทธ

ตามอนสญญาฉบบท� $, ประเทศท�ใหสตยาบนมพนธกรณตองปราบปรามการใชแรงงานบงคบในทกรปแบบ (มาตรา &(&))

และอนสญญายงระบวาการใชแรงงานบงคบ “จะตองถกลงโทษเชนการกระทาความผดทางอาญา” และบทลงโทษตาม

กฎหมายน@น “พอเพยงอยางแทจรงและใชบงคบอยางเขมงวด” (มาตรา $0)

ในประเดนน@ หนวยงานกากบควบคมของไอแอลโอไดถอวาประเทศตางๆ ควรดาเนนมาตรการท�จาเปนเพ�อทาใหกฎหมาย

ของตนถ�ถวนครอบคลมและเหมาะสมสาหรบการลงโทษผกระทาการแสวงหาประโยชนจากแรงงานบงคบ และทาใหการ

ปฏบตเชนน@นยตลง13 เพ�อดาเนนการดงกลาว ประเทศตางๆ ควรพจารณาบรบทของประเทศ และ ระบบกฎหมายของ

ประเทศเพ�อใหครอบคลมรการกระทาท�เก�ยวกบการบงคบใชแรงงานในทกรปแบบ และเพ�อเปนการประกนวาการกระทาดง

วาน@นจะตองไดรบการลงโทษภายใตกฎหมายท�เหมาะสม คณะกรรมการ CEACR ยงไดระบดวยวา:

“ถงแมตองการจะใหเปนตามวตถประสงคกตาม แตบทบญญตเฉพาะท�ทาใหการใชแรงงานบงคบเปนการกระทาความผดท�

มบทลงโทษอยางเหมาะสมนEนกไมจาเปนเสมอไปท�จะทาใหบทบญญตในมาตรา FG ของอนสญญาบงเกดผล ในการ

12 มาตรา ' วรรค ) พธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. '()* 13 ILO: Eradication of forced labour - General Survey concerning the Forced Labour Convention, 1930 (No. 29), และอนสญญาวาดวยการขจดแรงงานบงคบ

ค.ศ. 1957 (ลาดบท� 105) (Geneva, 2007), ยอหนา 136.

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

21

International

Labour

Office

ประเมนการดาเนนการตามอนสญญาฉบบท� FI คณะกรรมการขอคารบรองจากรฐบาลตางๆ (...) วามบทบญญตท+ลงโทษ

ผกระทาความผดฐานใชแรงงานบงคบ” 14

ดงน@น บทบญญตตางๆ จงสามารถถกใชในทางปฏบต โดยเฉพาะอยางย�งเม�อถกตความรวมกบบทบญญตอ�นท�เก�ยวกบ

การคามนษย การบงคบขเขญ การขมขคกคามหรอใชความรนแรง และสภาพการทางานท�ต �ากวามาตรฐาน เปนตน

เปาประสงคกคอการดแลใหมหลกประกนวาลกษณะและระดบของปญหาท�ประสบในทางปฏบตในแตละประเทศน@นไดรบ

การพจารณา และกฎหมายมงเปาไปท�ปญหาเหลาน@ดวยการกาหนดบทลงโทษอยางเหมาะสม ทามกลางมาตรการอ�นๆ15

เม�อพจารณาถงจดเกาะเก�ยวระหวางการคามนษยและแรงงานบงคบ คณะกรรมการ CEACR ไดมขอสงเกตวาแรงงานบงคบ

ตามนยแหงอนสญญาฯ ฉบบท� $, น@นเปนแนวคดท�ครอบคลมกวางกวาการคามนษย และดงน@นจงมความสาคญสาหรบ

ประเทศตางๆท�ควรมมาตรการตางๆท�ชดเจนโดยพจารณาจากหลกการวาดวยการตความกฎหมายอาญาท�ตองเครงครด16

ข) นยามทางกฎหมายภายใตกฎหมายไทย

ภายใตกฎหมายไทย แรงงานบงคบไมไดถกกาหนดใหเปนฐานความผดโดยตวของมนเอง อยางไรกตาม กฎหมายปองกน

และปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00& กกาหนดใหการคามนษยเพ�อวตถประสงคของการแสวงหาประโยชนเปนความผด

ตามมาตรา ' ของกฎหมายน@ การ “แสวงหาประโยชนโดยมชอบ” หมายความวา “การแสวงหาประโยชนจากการคาประเวณ

การผลตหรอเผยแพรวตถหรอส�อลามก การแสวงหาประโยชนทางเพศในรปแบบอ�น การเอาคนลงเปนทาส การนาคนมา

ขอทาน การบงคบใชแรงงานหรอบรการ การบงคบตดอวยวะเพ�อการคา หรอการอ�นใดท�คลายคลงกนอนเปนการขดรด

บคคล ไมวาบคคลน@นจะยนยอมหรอไมกตาม” มาตราเดยวกนน@ นยาม “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” วา “การขมขนใจ

ใหทางานหรอใหบรการ โดยทาใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ช�อเสยง หรอทรพยสนของบคคลน@นเอง

หรอของผอ�น โดยขเขญดวยประการใด ๆ โดยใชกาลงประทษราย หรอโดยทาใหบคคลน@นอยในภาวะท�ไมสามารถขดขน

ได”

นอกจากการคามนษยท�เปนความผดทางอาญา ประมวลกฎหมายอาญาของไทยยงกาหนดความผดฐานการเอาคนลงเปนทาส

(มาตรา -&$) ขณะท�กฎหมายคมครองแรงงานมบทบญญตวาดวยสภาพการทางาน รวมถงจานวนช�วโมงการทางาน คาจาง

และคาจางทางานลวงเวลา ตลอดจนบทบญญตท�หามการใชแรงงานเดก

ในดานการมบทลงโทษอยางเหมาะสมสาหรบการใชแรงงานบงคบตามท�กาหนดในอนสญญาฉบบท� $, การยอมรบวาการ

ใชแรงงานบงคบเปนรปแบบหน�งของการแสวงหาประโยชนภายใตกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00&

แสดงถงความคบหนาจากกฎหมายเดมกอนหนาน@ ท�ยอมรบแตเพยงการคามนษยท�มผเสยหายเปนผหญงเพ�อวตถประสงค

14 เพ7งอาง, ยอหนา 137, เชงอรรถ 319. 15 เพ7งอาง, ยอหนา 138. 16 16 ดตวอยาง ILO: Observation (CEACR)- adopted 2010, published 100th ILC session (2011), Forced Labour Convention, 1930 (No. 29) - Peru (Ratification: 1960).

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

22

International

Labour

Office

ของการแสวงหาประโยชนทางเพศเทาน@นวาเปนความผดอาญา17 อยางไรกตาม การไมกาหนดใหการใชแรงงานบงคบเปน

ฐานความผดอาจเปนขอทาทายท7สาคญตอการคดแยก สอบสวน และดาเนนคดกบกรณท7เปนการแสวงหาประโยชนจาก

แรงงานอยางรายแรงท7ไมไดเปนผลจากการคามนษย หรอกรณท7องคประกอบเร7องการคามนษยไมชดเจน เม7อพจารณา

แรงงานบงคบ ตามท7นยามในอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศฉบบท7 l( เปนแนวคดท7มขอบเขตท7กวางกวาการคา

มนษนย และผกระทาความผดท7เก7ยวกบกรณแรงงานบงคบมกจะมการดาเนนการหลายวธการ การไมมมาตรการท7ชดเจนใน

การลงโทษแรงงงานบงคบทกรปแบบอาจสงผลตอประสทธภาพการคดแยกและการคมครองผเสยหายและการเขาถงการ

เยยวยาท7เหมาะสมและมประสทธภาพ ตามท7กาหนดไวในอนสญญาฯ ฉบบท7 l( และพธสารเสรม

นอกจากน@ กฎหมายและนโยบายปจจบนดาเนนการกบกรณการคามนษยและการแสวงหาประโยชนในเชงแรงงานในวธการ

ท�แยกออกจากกนโดยมงเนนไมวาจะเปนในมมมองยตธรรมทางอาญาหรอการคมครองแรงงาน โดยไมมวธการท�ครอบคลม

รอบดานเพ�อแกไขปญหาการใชแรงงาบงคบท@งท�เปนดาเนนการในดานยตธรรมทางอาญาและดานแรงงาน

ในบรบทน@ การบงคบใชกฎหมายเพ�อปองกนและปราบปรามการคามนษย ซ�งใชแนวทางยตธรรมทางอาญา อยภายใตอาณต

ของกระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย และสานกงานตารวจแหงชาต ในขณะท�การบงคบใชกฎหมายแรงงาน

และการลงโทษในความผดท�เก�ยวกบการแสวงหาประโยชนในเชงแรงงานอยภายใตความรบผดชอบของกรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน อยางไรกดในกรณแรงงานประมง การบงคบใชกาหมายอาญา การปองกนและปราบปรามการคามนษย

และคมครองแรงงานอยภายใตอาณตของตารวจน@ า และทหารเรอ ดงน@นการไมมแนวทางการบงคบใชกฎหมายท�ครอบคลม

และสอดคลองกนอาจกอใหเกดขอทาทายเพ�มเตมในการคดแยกผเสยหายจากการถกบงคบใชแรงงาน ซ�งอาจไมใชผเสยหาย

จากการคามนษย และการลงโทษการบงคบใชแรงงานในทกรปแบบท�เกดข@นในประเทศ

การสนทนากลม

เจาหนาท�บงคบใชกฎหมายระบในระหวางการสนทนากลมวา เจาหนาท�และหนวยงานท�มหนาท�คดแยก สอบสวน และ

ดาเนนคดกรณการคามนษยและการใชแรงงานบงคบน@นปฏบตหนาท�ของตนตามนยามทางกฎหมายท�กาหนดในกฎหมายท�

เก�ยวของ

ในประเดนน@ ตวแทนจากสานกงานตารวจแหงชาตและภาคประชาสงคมระบวากฎหมายในปจจบนและนยามทางกฎหมาย

ของการคามนษยและแรงงานบงคบมปญหาสาหรบการคดแยกผเสยหายและคด โดยเฉพาะกรณการแสวงหาประโยชนจาก

แรงงาน ผเขารวมระบวามกประสบปญหาอยเสมอในการประเมนวาสถานการณท�มการแสวงหาประโยชนหน�งๆ เขาขาย

เปนการคามนษยเพ�อแรงงานบงคบหรอวาเปนเพยงการละเมดกฎหมายแรงงาน ซ�งสงผลตอการดาเนนมาตรการปองกนและ

คมครองผเสยหาย ตลอดจนการเขาถงการเยยวยาและคาชดเชยของผเสยหาย

17 พระราชบญญตมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคาหญงและเดก พ.ศ. lnh*

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

23

International

Labour

Office

ผเขารวมยงเนนดวยวาประเดน “แรงงานขดหน@ ” มกมสวนสาคญในการคดแยกผเสยหาย ในเร�องน@ ผเขารวมระบวารางแกไข

พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยไดรบการเสนอเขาสภานตบญญตแหงชาตและกาลงอยในระหวางการพจารณา

จดมงหมายหน�งของรางแกไขดงกลาวคอการขยายนยามทางกฎหมายในปจจบนของแรงงานบงคบภายใตมาตรา ' ใหรวม

“การยดเอกสารสาคญประจาตว” และ “การนาภาระหน@ของบคคลหรอของผอ�นมาเปนส�งผกมดโดยมชอบ” เปนวธการ

บงคบใหบคคลถกบงคบใชแรงงานดวย

ในประเดนของการกาหนดใหการใชแรงงานบงคบเปนความผดโดยตวของมนเอง ผเขารวมระบวาหากจะมการพจารณา

กาหนดความผดใดๆ กจาเปนจะตองพจารณาวาบทบญญตดงกลาวจะอยในกฎหมายแพง แรงงาน หรออาญา และจะม

บทลงโทษอยางไร

3.2.2 นโยบายและแผนปฏบตการแหงชาต

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

ตามมาตรา & ของพธสารวาดวยแรงงานบงคบ ประเทศภาคจะตองกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศในการ

ปราบปรามการใชแรงงานบงคบอยางมประสทธผลและตอเน�องโดยมการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและองคกรลกจาง

ท�จะเปนการดาเนนการอยางเปนระบบของเจาหนาท�ตางๆ ท�เก�ยวของและดวยการประสานงาน (ตามความเหมาะสม) กบ

องคกรนายจางและองคกรลกจาง ตลอดจนกลมอ�นๆ ท�เก�ยวของ นอกจากนE มาตรการตางๆ (...) จะตองรวมถงมาตรการ

เฉพาะในการจดการปญหาการคามนษยเพ�อเปนแรงงานบงคบอกดวย

ประเทศไทยไดมนโยบายหลายอยางเพ�อแกไขปญหาการคามนษยเพ�อการแสวงหาประโยชนทางเพศและแรงงาน รวมถง

การแสวงหาประโยชนจากแรงงานในภาคการประมง ตลอดจนมนโยบายเฉพาะในการจดการปญหาการทาประมงท�ผด

กฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม (IUU) เปนตนวา นโยบาย ยทธศาสตร และมาตรการในการปองกนและ

ปราบปรามการคามนษย (พ.ศ. $00' - $00,) ของกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย และแผนปฏบตการ

ในการปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00, ตลอดจนแผนการปองกนและปราบปรามการคามนษยในภาคการ

ประมง พ.ศ. $00, ของสานกงานตารวจแหงชาต

แผนปฏบตการและนโยบายตางๆ ของรฐบาลครอบคลมประเดนตางๆ จานวนมากเก�ยวกบการปองกนและปราบปราม

การคามนษย เชน การเสรมสรางความรและเคร�องมอสาหรบการตรวจแรงงานท�มงเนนเร�องการคามนษย และการจดต@ง

หนวยตรวจแรงงานท�ประกอบดวยหลายหนวยงานเพ�อจดการกบปญหาการทาประมงท�ผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไร

การควบคม และรปแบบการทางานท�ยอมรบไมไดในภาคการประมง อยางไรกตาม นโยบายตางๆ ท�มอยไมมการอางถงวาได

ผานการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและองคกรลกจางมากอนหรอไม

ในสวนของมาตรการเฉพาะในการปราบปรามการคามนษยเพ�อวตถประสงคของการใชแรงงานบงคบ รฐบาลไดมพ.ร.บ.

ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00& ท�เอาผดกบการคามนษยเพ�อวตถประสงคของการใชแรงงานบงคบและการ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

24

International

Labour

Office

แสวงหาประโยชนจากแรงงาน ซ�งแสดงถงความคบหนาจากกฎหมายเดมท�เก�ยวกบการคามนษยท�เอาผดแตเพยงการคา

มนษยท�มผเสยหายเปนผหญงเพ�อวตถประสงคของการแสวงหาประโยชนทางเพศเทาน@น

การสนทนากลม

นโยบายท7พฒนาขkนมาจากการปรกษาหารอกบตวแทนนายจางและตวแทนลกจาง: ตวแทนจากกระทรวงการพฒนาสงคม

และความม�นคงของมนษยช@แจงในระหวางการสนทนากลมวาท@งองคกรภาคประชาสงคมและตวแทนนายจางและตวแทน

ลกจาง มสวนรวมในการกาหนดนโยบายและการรางกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย

ความรวมมอและการประสานงานในระหวางการวางนโยบายและการดาเนนการ: ผเขารวมในการสนทนากลม “ผบงคบใช

กฎหมาย” ตลอดจนตวแทนจากภาคประชาสงคมระบวาความรวมมอและการประสานงานในการกาหนดนโยบายและการ

ดาเนนการดข@นอยางมากสาหรบนโยบายปราบปรามการคามนษยและรปแบบการทางานท�ยอมรบไมได ท�คณะรกษาความ

สงบแหงชาต (คสช.) นามาใชในชวงเวลาไมนานมาน@ ตวแทนจากหนวยงานบงคบใชกฎหมายเหนดวยวามการเปล�ยนแปลง

ทศนคตในหนวยงานของตนเก�ยวกบการคดแยกคดคามนษยและการคมครองผเสยหาย ซ�งชวยใหมความรวมมอระหวาง

หนวยงานตางๆ ดข@น

อยางไรกตาม จากการสนทนากลมไดความวาระดบการประสานงานความรวมมอของเจาหนาทในระดบปฏบตการดจะมสง

กวาในบรรดาหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ขณะท�ในระดบกระทรวง อานาจหนาท�ดเหมอนจะตางกนชดเจนและไมทบซอน

กน ในแงน@ นโยบายและยทธศาสตรสวนใหญท�กลาวถงมงเนนแนวทางความยตธรรมทางอาญา/ การตอตานการคามนษย

หรอท�แนวทางดานการคมครองแรงงาน มากกวาท�จะเปนแนวทางท�ถ�ถวนครอบคลมท�มงเปาไปท�การคามนษยและการ

ละเมดสทธแรงงานเพ�อจดการปญหาการคามนษยเพ�อการแสวงหาประโยชนจากแรงงานและแรงงานบงคบ

ตดตามและประเมนนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศในการจดการปญหาการคามนษยและแรงงานบงคบ: ตวแทน

จากกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยอางถงรายงานประจาปท�ทารวมกบหนวยงานท@งหมดท�เก�ยวของใน

การปองกนและปราบปรามการคามนษย อยางไรกตาม ไมมขอมลเพ�มเตมเก�ยวกบการประเมนนโยบายและมาตรการโดย

มงเนนแผนยทธศาสตร

3.2.3 การปองกน

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

มาตรา $ ของพธสารวาดวยแรงงานบงคบกาหนดใหประเทศภาคตองมมาตรการในการปองกนการใชแรงงานบงคบ เชน

• ใหการศกษาและขอมลแกประชาชน โดยเฉพาะผท�ถอวาอยในภาวะเส�ยงเปนพเศษ เพ�อปองกนไมใหพวกเขาตกเปนผเสยหายของแรงงานบงคบและการคามนษย

• ใหการศกษาและขอมลแกนายจางเพ�อปองกนไมใหพวกเขามสวนเก�ยวของในการใชแรงงานบงคบ

• ดาเนนการดแลให

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

25

International

Labour

Office

o มการบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการปองกนการใชแรงงานบงคบ รวมถงกฎหมายแรงงานตามความเหมาะสม ครอบคลมแรงงานทกคนในทกภาคของเศรษฐกจ และมการเสรมความเขมแขงใหกบการตรวจแรงงานและกจกรรมอ�นๆ ท�เก�ยวของกบการดาเนนการตามกฎหมาย

o คมครองบคคล โดยเฉพาะแรงงานขามชาต จากการกระทาท�กดข�เอารดเอาเปรยบและฉอฉลในกระบวนการจดหางาน

o สงเสรมการดาเนนการอยางรอบคอบโดยท@งภาครฐและเอกชนเพ�อปองกนและจดการความเส�ยงของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย และ

o จดการสาเหตรากเหงาและปจจยท�ทาใหเกดความเส�ยงของการใชแรงงานบงคบและการคามนษย

นโยบายและกฎหมายท�รฐบาลไทยนามาใชมเน@อหาและบทบญญตจานวนมากวาดวยการปองกนการคามนษยและการ

คมครองสทธแรงงาน เปนตนวา มาตรการในการเสรมสรางศกยภาพของเจาหนาท�บงคบใชกฎหมาย ตลอดจนโครงการรเร�ม

ในการเสรมสรางความรวมมอกบประเทศตนทางเพ�อดแลใหมการจดหาแรงงานและการยายถ�นท�ปลอดภยข@น

พ.ร.บ.คมครองแรงงาน พ.ศ. $0'& ใหความคมครองสทธแรงงานในดานคาแรง อายข@นต�าสาหรบการจางงาน จานวนช�วโมง

ทางาน วนหยดประจาป และการทางานลวงเวลา เปนตน ขณะท�กฎหมายน@ครอบคลมแรงงานท@งหมดท@งคนไทยและตางชาต

แตกอาจมการออกกฎกระทรวงพเศษเพ�อคมครองงานเกษตรกรรม งานประมงทะเล งานบรรทกหรอขนถายสนคาเรอเดน

ทะเล งานท�รบไปทาท�บาน งานขนสง และงานอ�นตามท�กาหนดในพระราชกฤษฎกา (มาตรา $$)

ในประเดนน@ กฎกระทรวงวาดวยการคมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. $001 กาหนดใหแรงงานท@งหมดในภาคการ

ประมง ไมวาจะมจานวนแรงงานประมงและลกเรอบนเรอประมงเทาใด มสทธไดรบคาแรงข@นต�า เวลาพก และวนหยด

ประจาเดอนและประจาปท�ไดรบคาจาง นายจางยงมหนาท�ตองใหสญญาจางงานเปนลายลกษณอกษรกบแรงงานทกคน และ

หามการจางบคคลอายต �ากวา &k ปบนเรอประมง ในอตสาหกรรมการแปรรปอาหารทะเลกมการหามการจางงานบคคลท�ม

อายต �ากวา &k ปภายใตกฎกระทรวงกาหนดสถานท�ท�หามนายจางใหลกจางซ�งเปนเดกอายต �ากวาสบแปดปทางาน พ.ศ. $00,

ท�ประกาศใชในเดอนมกราคม พ.ศ. $00,

อยางไรกตาม ถงจะมการใหความคมครองแกแรงงานภายใตกฎหมายท�มอยและมความพยายามของรฐบาลท�จะเพ�มศกยภาพ

ของหนวยงานท�เก�ยวของแลวกตาม การบงคบใชกฎหมายกยงคงออนแอ โดยเฉพาะอยางย�งในดานการตรวจแรงงานในภาค

การผลต เชน ภาคประมงและการแปรรปอาหารทะเล และการคดแยกคดคามนษย แรงงานบงคบ และการแสวงหาประโยชน

จากแรงงานท�กระทาตอแรงงานขามชาตในอตสาหกรรมเหลาน@ การบงคบใชกฎหมายมอปสรรคจากการมลามจานวนจากด

สาหรบการสนบสนนการตรวจแรงงานและการสมภาษณแรงงานเบ@องตน ตลอดจนการขาดชองทางท�เปนทางเลอกใหกบ

แรงงานขามชาตท�จะรองทกขเก�ยวกบการกระทากดข�ทารณและการละเมดสทธแรงงาน

ในสวนของการปองกนการจดหางานท�มการหลอกลวง รฐบาลไดออกพระราชกาหนดการนาคนตางดาวมาทางานกบ

นายจางในประเทศ พ.ศ. $00, ซ�งกาหนดกฎเกณฑสาหรบการจดหาแรงงานขามชาตและกากบดแลการดาเนนการของ

กจการจดหาแรงงานดวยการกาหนดหนาท�ตางๆ ใหกบนายหนาจดหางานและนายจาง เชน การตองมสญญาจางงานเปนลาย

ลกษณอกษร และยงหามไมใหนายหนาเรยกเกบหรอรบคาธรรมเนยมท�เปนเงนหรอทรพยสนอ�นจากแรงงานขามชาต

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

26

International

Labour

Office

(มาตรา $0($)) โทษของการละเมดบทบญญตน@ คอ จาคกไมเกน & ปและจายคาปรบ 0 เทาของเงนหรอทรพยสนท�เรยกเกบ

จากแรงงาน (มาตรา 0$)

อยางไรกตาม พระราชกาหนดดงกลาวกไมไดกาหนดใหมกลไกการรองเรยนหรอชองทางอ�นใดสาหรบการแจงการทารณ

และละเมดสทธของแรงงานขามชาตในระหวางการจางงาน นอกจากน@ พระราชกาหนดน@ไมไดเปดโอกาสใหแรงงาน

สามารถเปล�ยนงานไดในกรณเกดการทารณหรอแสวงหาประโยชนโดยนายจาง การมบทบญญตเก�ยวกบเร�องน@โดยเฉพาะจะ

สามารถชวยลดความเส�ยงท�จะถกแสวงหาประโยชนอนเกดจากการท�แรงงานตองพ�งพานายจางมากข@น ซ�งยงอาจเปน

อปสรรคตอการคดแยกกรณการคามนษยและแรงงานบงคบ ตลอดจนการรองเรยนเร�องการถกทารณอกดวย

ประการสดทาย พระราชกาหนดน@ครอบคลมแตเฉพาะแรงงานท�ผานการจดหาตามบนทกความเขาใจท�ลงนามกบประเทศ

ตนทาง และนายหนาจดหางานท�ไดรบอนญาตจากรฐบาลเทาน@น ดงน@น อาจจาเปนตองมมาตรการเพ�มเตมเพ�อใหมการ

คมครองแรงงานทกคนจากการหลอกลวงในการจดหางาน และมการคดแยกกรณ สอบสวน และลงโทษในกรณการละเมดท�

กระทาโดยนายหนาท�ไมไดรบอนญาตและกจการจดหางานท�ไมไดถกควบคม

การสนทนากลม

มาตรการในการใหขอมลและการศกษาแกแรงงานและนายจาง: ตวแทนจากภาคประชาสงคมและสหภาพเลาถงโครงการ

รเร�มท�องคกรของท@งสองไดดาเนนการ (หรอรวมดาเนนการ) สาหรบการปองกนการคามนษยและแรงงานบงคบ ผเขารวม

กลาวถงกจกรรมการใหขอมลเก�ยวกบการบงคบใชกฎหมายและสทธของแรงงานท�มงเปาไปท�นายจางและแรงงานใน

อตสาหกรรมการประมงเปนการเฉพาะ ผเขารวมบอกวากจกรรมดงกลาวสงผลเชงบวก คอ สภาพการทางานและสขอนามย

โดยเฉพาะในบรเวณทาเรอดข@น และยงเนนวากจกรรมการใหขอมลเปนเวทท�ดเย�ยมสาหรบการพฒนาการส�อสารพดคย

ระหวางนายจางและแรงงาน และเปนชองทางใหคนท@งสองกลมไดหยบยกปญหาตางๆ ข@นมาพดคยกน

ตวแทนจากกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษยและกระทรวงแรงงานใหขอมลเก�ยวกบการฝกอบรมท�จด

ใหกบแรงงานขามชาตเม�อมาถงประเทศไทย ตลอดจนเอกสารแผนพบระบกฎเกณฑและสทธพ@นฐานท�แจกจายใหกบ

แรงงานตามสถานท�ทางานตางๆ อยางไรกตาม ผเขารวมกระบวาปญหาเร�องภาษายงคงเปนอปสรรคสาคญสาหรบการให

ขอมลและการศกษาแกแรงงานขามชาต และบอกวายงมลามจานวนไมเพยงพอสาหรบเร�องน@

เสรมความเขมแขงใหกบการตรวจแรงงานและการบงคบใชกฎหมาย: ผเขารวมในการสนทนากลม “ผบงคบใชกฎหมาย” ให

ขอมลเก�ยวกบการฝกอบรมเก�ยวกบการปองกนการคามนษยและแรงงานบงคบท�จดใหกบเจาหนาท�ของหนวยงานท�

เก�ยวของ เชน พนกงานผตรวจแรงงาน กองบงคบการปราบปรามการคามนษย และกองทพเรอ

อยางไรกตาม ผเขารวมเนนวา ถงแมจะมการดาเนนกจกรรมเสรมสรางศกยภาพโดยประสานงานกบทกหนวยงานท�เก�ยวของ

แลวกตาม ความเขาใจประเดนและนยามทางกฎหมายในหมเจาหนาท�และหนวยงานตางๆ กมระดบท�แตกตางกนไป ซ�งอาจ

สงผลตอการคดกรองผเสยหายอยางมประสทธภาพและการเขาถงมาตรการความคมครองและการเยยวยา

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

27

International

Labour

Office

มาตรการในการกากบดแลและตดตามตรวจสอบการจดหางาน: ผเขารวมระบวาพระราชกาหนดการนาคนตางดาวมาทางาน

กบนายจางในประเทศ พ.ศ. $00, เพ�งถกนามาใชในปน@ และดงน@นจงยงไมทนไดมการประเมนการนามาใชในทางปฏบต

อยางไรกตาม ตวแทนจากกระทรวงแรงงานระบวา ปญหาทาทายหลกอยางหน�งในการดาเนนการตามพระราชกาหนดใหมน@

คอการตดตามตรวจสอบกจการจดหางานและนายหนาตางๆ เพ�อใหมการปฏบตท�ถกตองและความรวมมอ

ผเขารวมบางคนยงระบดวยวาจาเปนตองมมาตรการเพ�มเตมเพ�อใหขอมลและการศกษาแกแรงงานขามชาตในเร�องการจดหา

งานท�ถกตองเปนธรรม ตลอดจนความเส�ยงท�จะถกแสวงหาประโยชน และสทธและหนาท�ของพวกเขาในระหวางยายถ�นหา

งานทา

3.2.4 การคมครองผเสยหาย

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

มาตรา - ของพธสารวาดวยแรงงานบงคบระบวา ประเทศภาคจะตอง

ดาเนนมาตรการท�มประสทธผลเพ�อการคดแยก ปลอย คมครอง และฟ8 นฟผเสยหายจากการบงคบใชแรงงานบงคบ ตลอดจน

การใหความชวยเหลอและสนบสนนในรปแบบอ�นๆ

ในประเดนน@ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. $00& มบทบญญตหลายขอวาดวยมาตรการใหความ

ชวยเหลอ ความคมครอง และการฟ@ นฟแกผเสยหายการคามนษย ซ�งรวมถงบทบญญตวาดวยการเขาถงการรกษาพยาบาลและ

การฟ@ นฟทางกายและจตใจ ความคมครองทางกฎหมาย และความชวยเหลอทางวตถ เชน การใหท�พกพง อาหาร และการ

ฝกอบรม

อยางไรกตาม บทบญญตเหลาน@ กครอบคลมแตเฉพาะบคคลท�ไดรบการคดแยกวาเปนผเสยหายการคามนษยเทาน@น ดงน@น

การดาเนนการและบงคบใชมาตรการคมครองภายใตพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยจงข@นอยกบการระบช@กรณ

และคดแยกผเสยหายการคามนษยใหไดอยางมประสทธภาพเทาน@น ซ�งอาจสรางปญหาในกรณแรงงานบงคบท�องคประกอบ

ท�เปน (หรอความเช�อมโยงกบ) การคามนษยไมชดเจนหรอไมปรากฏ

ในสวนของมาตรการคมครองสาหรบผเสยหายการคามนษยท�เปนแรงงานขามชาต พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคา

มนษยกาหนดวาผเสยหายการคามนษย (ท�ไดรบการระบตวเชนน@น) อาจไดรบอนญาตเปนการช�วคราวใหอยในประเทศไทย

ในระหวางการดาเนนคดทางกฎหมาย ขณะรบการรกษาทางการแพทยหรอเรยกรองคาชดเชย ในชวงเวลาน@ ผเสยหายอาจ

ไดรบอนญาตใหทางานได เม�อส@นสดกระบวนการ ผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาตท�ไมมสทธอยในประเทศภายใตกฎหมาย

ตรวจคนเขาเมองหรอนโยบายจดทะเบยนแรงงานขามชาตจะถกสงตวกลบประเทศหรอภมลาเนาเดม

ควรหมายเหตในเร�องน@ไววา ตามแนวทางท�ใหไวในขอเสนอแนะของไอแอลโอฉบบท� $%- ผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาต

ควรไดมระยะเวลาในการไตรตรองและการฟ@ นฟเพ�อจะไดทาการตดสนใจอยางมขอมลเก�ยวกบมาตรการคมครองและการม

สวนรวมในกระบวนการทางกฎหมาย อยางไรกตาม ผเสยหายทกรายควรไดรบความคมครองและความชวยเหลอ โดยไม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

28

International

Labour

Office

ข@นกบความเตมใจใหความรวมมอในกระบวนการตางๆ และการสงตวกลบประเทศควรเปนไปโดยสมครใจ (ยอหนาท� 0

และ &&)

การสนทนากลม

การคดแยกผเสยหาย: ผเขารวมท�เปนตวแทนหนวยงานบงคบใชกฎหมายและภาคประชาสงคมระบวา ถงแมวาจะมมาตรการ

คมครองผเสยหายอยกตาม แตกใชไดแตกบบคคลท�ไดรบการคดแยกผเสยหายจากการคามนษยเทาน@น ในประเดนน@

ผเขารวมระบวาธรรมชาตของการปรบเปล�ยนไปเร�อยๆ ของการคามนษย แรงงานบงคบและการแสวงหาประโยชนจาก

แรงงาน และระดบความเขาใจ (และการตความ) เก�ยวกบนยามทางกฎหมายทางกฎหมายท�แตกตางกนกมกสรางปญหาใหกบ

การคดกรองผเสยหาย

ในสวนของมาตรการเสรมความเขมแขงใหกบการคดแยกผเสยหาย ผเขารวมจากหนวยงานบงคบใชกฎหมายใหขอมล

เก�ยวกบการผกอบรมท�จดใหกบพนกงานตรวจแรงงาน ตารวจ ตารวจตรวจคนเขาเมอง และกองทพเรอ ในการคดแยก

ผเสยหาย ผเขารวมยงใหขอมลเก�ยวกบแนวทางและรายการตรวจสอบท�ใชโดยหนวยงานบงคบใชกฎหมายในกจกรรม

เสรมสรางศกยภาพ ตลอดจนในการใชระบช@กรณการคามนษย

ตวแทนจากกรมสวสดการและคมครองแรงงานระบวาดวยความรวมมอกบไอแอลโอ กรมฯ ไดจดทาแบบตรวจเพ�อชวย

พนกงานตรวจแรงงานในการคดแยกกรณการบงคบใชแรงงาน ตลอดจนการสงตอกรณการคามนษยไปยงหนวยงานอ�นท�

เก�ยวของ

การคมครองผเสยหายและความรวมมอในกระบวนการพจารคด: ในสวนของการคมครองผเสยหาย ผเขารวมท@งหมดเหน

ตรงกนวาผเสยหาย-พยานหรอผเสยหายการคามนษยท�ใหความรวมมอในการดาเนนคดมชองทางเขาถงความคมครอง ความ

ชวยเหลอ ท�พกพงท�จดการโดยรฐหรอองคกรเอกชนและการใหคาปรกษาทางกฎหมาย ในกรณเชนน@ ผเสยหายท�เปน

แรงงานขามชาตอาจไดรบอนญาตใหอยในประเทศไทยไดเปนเวลาถงสองป (ข@นกบระยะเวลาในการดาเนนคด) และอาจ

ไดรบอนญาตใหทางานบางประเภทได บคคลท�ไดรบการคดแยกวาเปนผเสยหายจากการคามนษยจะไดรบความคมครอง

จากการถกดาเนนคดสาหรบการกระทาผดบางอยางท�อาจไดทาไปโดยสบเน�องมาจากการเปนผเสยหายการคามนษย เชน

การละเมดกฎหมายตรวจคนเขาเมองและครอบครองเอกสารประจาตวปลอม

อยางไรกตาม ตวแทนจากภาคประชาสงคมระบวาผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาตท�ไมเตมใจใหความรวมมอในการ

ดาเนนคดโดยปกตแลวกจะถกสงกลบประเทศและการดาเนนคดกเปนอนยต ในเร�องน@ ผเขารวมระบวาผเสยหายท�เปน

แรงงานขามชาตจานวนมากลงเลท�จะใหขอมลเบ@องตนและใหความรวมมอในการดาเนนคด เน�องจากเกรงกลวภยจาก

เจาหนาท�และนายจาง หรอกลวการถกตตราท@งในไทยและประเทศบานเกด ผเขารวมยงระบดวยวาปญหาดานภาษาเน�องจาก

มลามจานวนจากดเปนอปสรรคในการคดแยกผเสยหาย ในการใหขอมลเก�ยวกบสทธและข@นตอนตางๆ และในการขอความ

รวมมอ ในเร�องน@ ผเขารวมระบวารฐบาลจะมนโยบายใหมเพ�อใหสามารถจดหาผชวยดานภาษาภายใตพ.ร.บ.การทางานของ

คนตางดาวเพ�อเสรมการคดกรองผเสยหายและใหความคมครองแกแรงงานขามชาต (ขอมล ณ พฤศจกายน $00,)

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

29

International

Labour

Office

3.2.5 การเขาถงการเยยวยา เชน คาชดเชย

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

มาตรา ' ของพธสารวาดวยแรงงานบงคบกาหนดใหประเทศภาคตอง:

ดแลใหผเสยหายของแรงงานบงคบและการคามนษยทกคน โดยไมวาจะมสถานภาพทางกฎหมายหรอสถานะการพานก

อาศยในประเทศอยางไร มการเขาถงการเยยวยาท+เหมาะสมและมประสทธผล เชน คาชดเชย ประเทศภาคจะตองดาเนน

มาตรการท�จาเปนเพ�อดแลใหพนกงานเจาหนาท�มสทธท+จะไมดาเนนคดหรอลงโทษผเสยหายของแรงงานบงคบหรอการ

เกณฑแรงงานสาหรบการมสวนเก�ยวของในการกระทาผดกฎหมายท�พวกเขาจาตองทาโดยเปนผลโดยตรงจากการตกอย

ภายใตแรงงานบงคบหรอการเกณฑแรงงาน ตามหลกการพEนฐานของระบบกฎหมายของประเทศ

ในประเทศไทย พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยและพ.ร.บ.วธพจารณาคดคามนษยเปดโอกาสใหผเสยหายไดม

ชองทางตางๆ ในการเขาถงการเยยวยาโดยศาล เชน การสามารถย�นคารองรวมกบอยการได การย�นฟองคดตางหากในศาล

แพงหรอศาลอาญา และการเรยกคาสนไหมทดแทนดวยการฟองรองทางอาญาและแพง

ในสวนของบทลงโทษผกระทาผด นอกจากโทษทางอาญาแลว พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยยงกาหนดความ

รบผดทางอาญาของนตบคคล และพ.ร.บ.ฉบบแกไขปพ.ศ. $00k ใหเจาหนาท�มอานาจระงบการดาเนนกจการเปนการ

ช�วคราวและพกใบอนญาตของกจการท�เก�ยวของกบการคามนษยไดในทนท

ในสวนของผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาต พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยกาหนดวาผเสยหายการคามนษยอาจ

ไดรบอนญาตใหอยในประเทศไทยไดเปนการช�วคราวในระหวางการดาเนนคดหรอการเรยกคาสนไหมทดแทน นอกจากน@

กฎหมายน@ยงมบทบญญตท�ไมเอาผดกบผเสยหายท�จาตองกระทาความผดเก�ยวกบการเขาเมอง การใหขอมลเทจ และการ

ปลอมแปลงหรอใชเอกสารเดนทางปลอม

อยางไรกตาม การเขาถงการเยยวยา สทธในคาสนไหมทดแทน ตลอดจนการไมถกเอาผดเปนมาตรการท�ครอบคลมแตเฉพาะ

บคคลท�ไดรบการระบวาเปนผเสยหายการคามนษยเทาน@น ในเร�องน@ การดาเนนการและบงคบใชพ.ร.บ.ปองกนและ

ปราบปรามการคามนษยและกฎหมายอ�นท�เก�ยวของใหมประสทธผลจงข@นอยกบการคดแยกผเสยหายท�มประสทธผล ซ�ง

อาจเปนปญหา โดยเฉพาะในกรณของแรงงานบงคบท�องคประกอบท�เปน (หรอความเช�อมโยงกบ) การคามนษยไมชดเจน

หรอไมปรากฏ

การสนทนากลม

การเขาถงความยตธรรม: ตวแทนจากสานกงานอยการสงสดระบวา ระบบการดาเนนคดสาหรบการดาเนนคดคามนษยได

เปล�ยนจากระบบกลาวหาเปนระบบไตสวน18 ซ�งเปดโอกาสใหผพพากษามบทบาทในการสอบสวนคดและรวบรวมหลกฐาน

18 ในระบบกลาวหา ตวแทนของแตละฝายโตเถยงหกลางกน โดยท7บทบาทของผพพากษาคอการดแลหลกการของความเท7ยงธรรม และวางตวเปนกลางจนกวา

จะทาการตดสนคด ในระบบไตสวน ศาลมบทบาทในการหาขอเทจจรงดวยการไตสวนทkงสองฝายและพยาน และแสวงหาหลกฐานหรอการวเคราะหเพ7มเตม

ตามท7เหมาะสม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

30

International

Labour

Office

มากข@นในการดาเนนคดคามนษย ผพพากษาจะพจารณาคดจากการสอบสวนคดจากอยการและอาจมคาถามพยานโดยตรง

ในระหวางการพจารณาคดในศาล ในขณะท�กรณดงกลาวอาจตความไดวาอยการอาจมบทบาทในการดาเนนคดท�ลดลง

อยางไรกดความรบผดชอบของอยการในระหวางการสอบสวนน@นจะมมากข@น เน�องจากคณภาพของการสอบสวนน@นถอ

เปนหวใจสาคญของความสาเรจในการดาเนนคดคามนษย

การเขาถงคาชดเชย: ตวแทนจากภาคประชาสงคมช@ใหเหนถงแนวทางและทศนคตท�ตางกนอยางชดเจนในเร�องการชดเชย

ใหกบผเสยหายการคามนษยเพ�อแสวงหาประโยชนทางเพศกบดานแรงงาน โดยระบวาขณะท�การชดเชยสาหรบผเสยหาย

ของการแสวงหาประโยชนทางเพศมกจะเปน “คาสนไหมทดแทนสาหรบความทกขทรมานท�ไดประสบ” แตในกรณของการ

แสวงหาประโยชนดานแรงงาน การชดเชยมกจะถกมองวาเปนการตกลงจายคาจางท�คางจายเทาน@น เขาระบวาในสถานการณ

ท�นายจางและแรงงานท�ถกแสวงหาประโยชนมาศาลเพ�อเจรจาตกลงเร�องคาจางท�คางจาย แรงงานมกจะตกเปนฝายเสยเปรยบ

โดยจาตองยอมรบเงนในจานวนท�นอยกวาท�ควรได และจะไมไดรบการชดเชยสาหรบการสญเสยหรอการบาดเจบใดๆ

3.2.6 ความรวมมอระหวางประเทศ

การวเคราะหกฎหมายเชงเปรยบเทยบ

มาตรา 0 ของพธสารวาดวยแรงงานบงคบกาหนดวา

ประเทศภาคจะตองรวมมอกนเพ�อการปองกนและขจดการใชแรงงานบงคบในทกรปแบบ

ประเทศไทยไดลงนามในบนทกความเขาใจวาดวยการควบคมดแลการยายถ�นของแรงงานและมาตรการในการแกไขปญหา

การคามนษยกบประเทศตนทางหลกๆ เชน ลาว กมพชา และเมยนมา ประเทศไทยยงเปนหน�งในภาคหกประเทศท�มการลง

นามในบนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอในระดบอนภมภาคเพ�อตอตานการคามนษยในอนภมภาคลมแมน@ าโขง ซ�งเปน

ความรเร�มท�มช�อวา ความรวมมอในการตอตานการคามนษยในอนภมภาคลมแมน@ าโขง (COMMIT)

นอกจากน@ แมวาพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยจะไมมบทบญญตเก�ยวกบความรวมมอระหวางประเทศ แตก

กาหนดใหมการจดต@งคณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย (คณะกรรมการ

ปกค.) หนาท�หน�งของคณะกรรมการชดน@ คอการรวมมอและประสานงานกบหนวยงานและองคกรระหวางประเทศในการ

ปองกนและปราบปรามการคามนษย

การสนทนากลม

ผเขารวมในการสนทนากลมท@งสามกลมใหตวอยางของการรวมมอระหวางประเทศของหนวยงานหรอองคกรของตนกบ

ประเทศตนทางหลกๆ ยกตวอยางเชน ตวแทนจากกรมสอบสวนคดพเศษกลาวถงการทางานรวมกบเมยนมาท�กาลงทาอย ซ�ง

ตอไปจะทาแบบเดยวกนน@กบกมพชาและลาว

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

31

International

Labour

Office

ตวแทนจากภาคประชาสงคมกลาวถงการรวมงานกบเครอขายนกกฎหมายในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในการคมครองและ

สงเสรมสทธของแรงงานขามชาต ตวแทนจากกระทรวงพม.และกระทรวงแรงงานกลาวถงบนทกความเขาใจท�ลงนามกบ

ประเทศเพ�อนบาน (เมยนมา ลาว และกมพชา) ตลอดจนขอตกลงทวภาคระหวางกระทรวงแรงงานของไทยกบกระทรวง

แรงงานของกมพชา ลาว เมยนมา และเวยดนาม

สาหรบเร�องหลกๆ ท�จาเปนตองมการเสรมความรวมมอระหวางประเทศ ผเขารวมสวนใหญเนนถงปญหาดานภาษาเน�องจาก

การมลามจานวนจากดในประเทศไทย ผเขารวมระบวาจาเปนตองมมาตรการเพ�มเตมทางดานความรวมมอระหวางประเทศ

เพ�อขจดปญหาน@ ในการปองกนและบรรเทาปญหาการคามนษยและแรงงานบงคบ การคมครองผเสยหาย และการเขาถง

กระบวนการยตธรรม

บทท7 h สรป ขอเสนอแนะและความมงหวงในการใหสตยาบน

ขอคนพบจากการวเคราะหกฎหมาย ขอบงคบ และนโยบายตางๆ ท�ไดรบการสนบสนนดวยขอมลจากการคนควาเอกสาร

และการสนทนากลม ระบวาประเทศไทยไดดาเนนมาตรการเชงบวกจานวนมากเพ�อปรบปรงกรอบกฎหมายและการกากบ

ดแลในการปองกนและปราบปรามการคามนษยและการใชแรงงานบงคบ รวมถงในภาคประมง

มาตรการเชงบวก เชน การกาหนดใหการคามนษยเพ�อแรงงานบงคบเปนความผด (ดวยการออกพ.ร.บ.ปองกนและ

ปราบปรามการคามนษย ในปพ.ศ. $00&) การกาหนดนโยบายของประเทศในการปองกนและปราบปรามการคามนษย

รวมถงนโยบายท�มงเปาไปท�ภาคการประมงเปนการเฉพาะ การทบทวนแกไขกฎกระทรวงคมครองแรงงานในงานประมง

ทะเล และการปรบปรงกฎหมายเก�ยวกบการจดหาแรงงานขามชาตท�รวมถงการหามเรยกเงนหรอทรพยสนเปนคาธรรวม

เนยมในการจดหางาน

โดยรวมแลว การวเคราะหสถานการณ พบวา กฎหมายและขอบงคบของไทยสอดคลองกบมาตรฐานท�กาหนดโดยอนสญญา

ฉบบท� $, และพธสารปค.ศ. $%&' กรอบกฎหมายและการกากบดแลสอดรบกบขอกาหนดหลกของพธสารฯ น�นคอ การ

กาหนดนโยบายและแผนปฏบตการของประเทศในการปองกนและปราบปรามการใชแรงงานบงคบและการคามนษย การ

กาหนดมาตรการปองกน การกาหนดมาตรการในการระบช@ตวและคมครองผเสยหาย มาตรการดแลใหผเสยหายเขาถงการ

เยยวยา เชน คาชดเชย และความรวมมอระหวางประเทศ

อยางไรกตาม แมวากรอบกฎหมายท�เขมแขงดจะเปนไปตามมาตรฐานระหวางประเทศ แตกยงคงมปญหาอปสรรคตองแกไข

เก�ยวกบการบงคบใชบทบญญตบางขอ ตลอดจนการดาเนนมาตรการและนโยบายบางสวน มคาอธบายอปสรรคเหลาน@อยาง

ละเอยดในเน@อหาสวนถดไปน@

4.1 ชองวางและอปสรรคหลก

นยามทางกฎหมายและการคดแยกผเสยหาย: กรอบกฎหมายในปจจบนมบทบญญตท�ลงโทษผกระทาความผดฐานคามนษย

รวมถงการคามนษยแรงงาน และกาหนดการใหความคมครองแกผเสยหาย การเขาถงการเยยวยาและสทธในการเรยก

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

32

International

Labour

Office

คาชดเชยของผเสยหายจากการคามนษย อยางไรกตาม การบงคบใชและดาเนนการตามบทบญญตดงกลาวท�จะใหไดผล

ข@นอยกบการตความนยามทางกฎหมายตามกฎหมายตางๆ อยางเหมาะสมและการคดกรองผเสยหายท�มประสทธภาพ

ในเร�องน@ ขอคนพบจากการวเคราะหระบวาเจาหนาท�บงคบใชกฎหมายและฝายอ�นๆ ท�เก�ยวของในการปองกนและบรรเทา

ปญหาการคามนษยประสบความยากลาบากในการประเมนวาสถานการณท�มการแสวงหาประโยชนหน�งๆ จะเขาขายการคา

มนษยเพ�อแรงงานบงคบหรอวาเปนเพยงการละเมดกฎหมายแรงงานเทาน@น ซ�งจะสงผลตอการดาเนนมาตรการปองกนและ

คมครองผเสยหายในทางปฏบต ตลอดจนการเขาถงการเยยวยาและคาชดเชย โดยเฉพาะอยางย�งเน�องจากวาบทบญญต

ดงกลาวภายใตกฎหมายไทยใชครอบคลมแตเฉพาะบคคลท�ไดรบการระบวาเปนผเสยหายการคามนษยเทาน@น

ขอคนพบยงระบดวยวาการบงคบใชกฎหมายและการคดกรองผเสยหายมกมอปสรรคจากการมลามจานวนจากดในการชวย

การตรวจแรงงานและการสมภาษณแรงงานเบ@องตน ตลอดจนการขาดชองทางทางเลอกอ�นสาหรบแรงงานขามชาตท�จะแจง

หรอรองเรยนการทารณและละเมดสทธแรงงาน ซ�งเปนปญหาโดยเฉพาะอยางย�งในภาคท�มการจางงานแรงงานขามชาต

จานวนมากรวมถงกรณภาคการประมงและการแปรรปอาหารทะเล

นอกจากน@ การไมถอวาการใชแรงงานบงคบเปนความผดโดยตวของมนเองภายใตกฎหมายไทยอาจเปนอปสรรคตอการคด

แยก การสอบสวน และการดาเนนคดกบกรณท�เปนการแสวงหาประโยชนจากแรงงานอยางรนแรงท�ไมไดเปนผลจากการคา

มนษย หรอกรณท�องคประกอบท�เปนการคามนษยไมชดเจน ชองวางในขดกฎหมายน@อาจเปนอปสรรคตอการคดแยกและ

การคมครองผเสยหายท�มประสทธภาพ รวมถงการเขาถงการเยยวยาท�เหมาะสมและมประสทธภาพ ตามท�กาหนดภายใต

อนสญญาฯ ฉบบท� $, และพธสารเสรม

จากการศกษาพบวา “แรงงานขดหน@ ” มกเปนประเดนสาคญในการคดแยกผเสยหายการคามนษย ถงแมวาประเดนน@จะยงไม

ถกครอบคลมภายใตกฎหมายท�มอยในเวลาน@ กตาม การเสนอแกไขพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยท�กาลงอยใน

การพจารณาของสภานตบญญตแหงชาตมจดมงหมายท�จะขยายนยามทางกฎหมายของแรงงานบงคบโดยใหรวมถง “การยด

เอกสาร” และ “การทาใหบคคลเปนแรงงานขดหน@ ” เปนสวนหน�งของวธการบงคบขเขญบคคลใหตกเปนแรงงานบงคบ

ดวยสภาพการณเชนน@ รฐบาลสามารถพจารณาปรบปรงกรอบกฎหมายและสถาบนใหเขมแขงข@นไดเพ�อใหมการดาเนนการ

ตามกระบวนการยตธรรมท�ดข@นและการคมครองผเสยหายท�ดข@น โดยเฉพาะในกรณการคามนษยเพ�อการแสวงหาประโยชน

ดานแรงงานและแรงงานบงคบ

รฐบาลควรดาเนนการแกไขพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยเพ�อใหครอบคลมถงองคประกอบท�เปน “แรงงานขด

หน@ ” และ “การยดเอกสาร” และพจารณาใหกฎหมายครอบคลมถงตวช@วดโท�อาจช@ ถงแรงงานบงคบอ�นๆ อยางเชน การไม

ยอมจายคาจางหรอการหกคาจางนอกจากท�กฎมายอนญาต ใหเปนความผดเฉพาะหรอเปนองคประกอบของการทาความผด

ฐานคามนษย

รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการจดการกบปญหาตลาดแรงงานท�เปนปญหาเชงระบบท�เพ�มความเส�ยงของการแสวงหา

ประโยชนดานแรงงานและแรงงานบงคบ เพ�อลดชองวางระหวางการดาเนนการทางอาญาและความยตธรรมดานแรงงานใน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

33

International

Labour

Office

กรณการคามนษยและแรงงานบงคบ โดยเฉพาะอยางย�งเพ�อดแลใหผเสยหายของการแสวงหาประโยชนจากแรงงานและ

แรงงานบงคบไดรบความคมครอง ชวยเหลอ และชดเชย อยางเหมาะสมเพยงพอสาหรบความทกขทรมานท�ไดประสบ

ประการสดทาย รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการรวบรวม วเคราะห และเผยแพรขอมลรายละเอยดท�เช�อถอไดเก�ยวกบ

การคามนษย แรงงานบงคบ และการแสวงหาประโยชนดานแรงงาน เพ�อกาหนดยทธศาสตรและนโยบายท�มเปาหมายเพ�อ

จดการกบปญหารากเหงาท�เพ�มความเส�ยงของการแสวงหาประโยชน และเพ�อประเมนความคบหนา

ตดตามและกากบดแลการจดหางาน: พธสารวาดวยแรงงานบงคบยอมรบถงความเช�อมโยงระหวางแรงงานบงคบ การคา

มนษย และการหลอกลวงในการจดหางาน โดยกาหนดใหมการใชมาตรการปองกนท�รวมถงการคมครองบคคลโดยเฉพาะ

แรงงานขามชาต จากการหลอกลวงในการจดหางานและเอาเปรยบ (มาตรา $ (ง))

ในบรบทเชนน@ การวเคราะหช@วาจาเปนตองมการเสรมความเขมแขงใหกบการตดตามตรวจสอบการดาเนนการและ

กระบวนการจดหางานโดยหนวยงานท�เก�ยวของในประเทศไทย

การออกพระราชกาหนดการนาคนตางดาวมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. $00, แสดงถงความกาวหนาจากกรอบการ

กากบดแลเดม โดยกาหนดหนาท�ตางๆ ใหกบนายหนาและนายจาง เชน การตองมสญญาจางงานเปนลายลกษณอกษรและ

การหามเรยกเงนหรอทรพยสนจากแรงงานขามชาตเปนคาธรรมเนยม

อยางไรกตาม การปองกนการจดหางานท�หลอกลวงและการคมครองแรงงานขามชาตจากการถกเอารดเอาเปรยบในระหวาง

การจดหางาน (ท�อาจนาไปสสถานการณของการคามนษยและ/หรอแรงงานบงคบ) จะตองอาศยการบงคบใชและการนาพระ

ราชกาหนดดงกลาวมาใชอยางมประสทธผล

นอกจากน@ พระราชกาหนดดงกลาวไมไดกาหนดใหมการจดต@งกลไกการรองทกขหรอชองทางสาหรบการแจงหรอรองเรยน

เก�ยวกบการเอารดเอาเปรยบและละเมดสทธแรงงานขามชาตในการทางาน น�อาจเปนอปสรรคตอการคดแยกและสอบสวน

กรณการแสวงหาประโยชนตางๆ พระราชกาหนดน@ยงครอบคลมแตเฉพาะแรงงานท�ผานการจดหาตามบนทกความเขาใจท�

ลงนามกบประเทศตนทาง และนายหนาจดหางานท�มใบอนญาตจากรฐเทาน@น ดงน@น อาจจาเปนตองมมาตรการเพ�มเตม

เพ�อใหมการคมครองแรงงานทกคนจากการหลอกลวงในการจดหางาน และมการคดแยก สอบสวน และลงโทษในกรณการ

ละเมดท�กระทาโดยนายหนาท�ไมไดรบอนญาตและกจการจดหางานท�ไมไดถกกากบควบคม

รฐบาลควรเพ�มความพยายามในการประสานงาน ตดตามตรวจสอบ และบงคบใชกฎหมายท@งในระหวางหนวยงานรฐใน

ประเทศ ตลอดจนระหวางหนวยงานรฐในประเทศกบของประเทศตนทาง เพ�อใหมการดาเนนการตามกฎหมายและระเบยบ

ขอบงคบเก�ยวกบการจดหางาน การตดตามตรวจสอบการปฏบตตามกฎหมายของนายจาง นายหนา และบรษทจดหางาน

และการจดการลงโทษอยางเหมาะสมในกรณท�ไมปฏบตตามกฎหมาย

การประสานงานและการทางานรวมกนระหวางฝายตางๆ ท7เก7ยวของ: การวเคราะหไดแสดงใหเหนวามการประสานงานและ

การรวมมอกนดข@นระหวางฝายตางๆ ท�เก�ยวของในระดบปฏบตการ เชน ระหวางหนวยงานบงคบใชกฎหมาย (สานกงาน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

34

International

Labour

Office

ตารวจแหงชาต ผตรวจแรงงาน เจาหนาท�ตรวจคนเขาเมอง และกองทพเรอ) และระหวางหนวยงานรฐกบองคกรประชา

สงคม

อยางไรกตาม ยงจาเปนตองมการรวมมอกนมากข@นในระดบนโยบาย โดยเฉพาะนโยบายแกไขปญหาการคามนษยเพ�อการ

แสวงหาประโยชนดานแรงงานและแรงงานบงคบ นโยบายและยทธศาสตรปองกนและปราบปรามการคามนษยของ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย (พม.) และกระทรวงแรงงานดจะมงเนนแงมมของกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาหรอไมกการคมครองแรงงาน แทนท�จะใชแนวทางท�ครอบคลมท�มงเปาท�การคามนษยและการละเมดสทธ

แรงงานเพ�อจดการท@งมตดานอาญาและดานแรงงานของการคามนษยและแรงงานบงคบ

ดงน@น ดงท�ไดระบขางตนและดวยความซบซอนของปญหาการคามนษย การแสวงหาประโยชนดานแรงงาน และแรงงาน

บงคบ รฐบาลควรพยายามสรางความรวมมอและประสานงานอยางเขมแขงระหวางทกฝายท�เก�ยวของในการปองกนและ

จดการปญหาการคามนษย แรงงานบงคบ และการละเมดกฎหมายแรงงาน ท@งในระดบปฏบตการและนโยบาย เพ�อประกนวา

ผกระทาผดจะถกดาเนนคดและผเสยหายท@งหมดไดรบความคมครองและความชวยเหลออยางมประสทธผล

นอกจากน@ มาตรการในการเพ�มการตดตามตรวจสอบและประเมนนโยบายและการดาเนนการอาจเปนประโยชนในการ

ทบทวนและปรบปรงแนวทางตางๆ ท�มอยเพ�อการวางแผนยทธศาสตรและพฒนาการจดการแกไขปญหาการคามนษยและ

แรงงานบงคบ (รวมถงการปองกนและการคมครองและชวยเหลอผเสยหาย)

4.2 ประโยชนจากการใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบของไอแอลโอ

ดงท�กลาวมาขางตน กฎหมาย ขอบงคบ และนโยบายของไทยในการตอตานการคามนษยและแรงงานบงคบสอดคลองกบ

มาตรฐานตางๆ ท�กาหนดไวในพธสารวาดวยแรงงานบงคบ ถงแมการบงคบใชและดาเนนการอาจจะยงมปญหาอปสรรค

ตางๆ ท�ตองแกไขกตาม ดงน@น รฐบาลไทยควรพจารณาใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบเพ�อท�จะจดการแกไขเร�อง

เหลาน@อยางลงลกและความเขมขนมากข@น

การใหสตยาบนจะเปนการตอกย @าและเสรมเจตนารมณของรฐบาลในการปองกนและปราบปรามการคามนษยและแรงงาน

บงคบ ใหการคมครองและชวยเหลอผเสยหาย และนาผกระทาผดมาดาเนนคด และยงจะทาใหนานาประเทศไดมองเหน

ความพยายามดาเนนการของรฐบาลในการปรบปรงกฎหมาย นโยบายและการปฏบตในเร�องดงกลาว

นอกจากน@ การใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบจะเอ@ออานวยการสนทนาแลกเปล�ยนกบกลไกตดตามและตรวจสอบ

ของไอแอลโอเก�ยวกบมาตรการตางๆ ในเร�องการนามาตรฐานระหวางประเทศไปใชในกฎหมายและแนวทางปฏบตของ

ประเทศ ระบบการกากบดแลของไอแอลโอมงใหความสาคญกบการสนทนาท�ตอเน�องกบรฐบาลและภาคทางสงคมตางๆ

เพ�อสรางความเขาใจท�ดข@นเก�ยวกบนยตางๆ ของมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศในบรบทเฉพาะของแตละประเทศ

เพ�อท�จะกาวขามอปสรรคและแกไขปญหาท�เผชญอย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

35

International

Labour

Office

เพ�อการน@ กลไกกากบดแลของไอแอลโอยงเปดโอกาสใหมความชวยเหลอทางวชาการจากไอแอลโอในการชวยสงเสรมและ

ดาเนนการตามขอตกลงท�ใหสตยาบน อาจมการใหความชวยเหลอในดานตางๆ เชน การพฒนาศกยภาพ การฝกอบรม

คาแนะนาทางวชาการ การรางและปรบปรงกฎหมาย

การใหสตยาบนพธสารวาดวยแรงงานบงคบอยางกวางขวางจะชวยนาทางการพฒนานโยบายและการปฏบตท�วโลก และจะ

รวมหนนเสรมความพยายามท�มอยในการจดการแกปญหาแรงงานบงคบ การเอาคนเปนทาสในยคสมยใหมและการคามนษย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

36

ภาคผนวก 1 - ตารางวเคราะหชองวางของกฎหมาย: กรอบของกฎหมายไทยและพธสารวาดวยแรงงานบงคบ กฎหมายระหวาง

ประเทศ

ประเดนท7พจารณา กฎหมาย กฎ หรอมาตรการ

ภายในประเทศท7มหรอท7เหน

เก7ยวกบประเดนท7พจารณา

กระทรวง/หนวยงาน/

สถาบนท7มหนาท7ในการใช

บงคบกฎหมาย

รายละเอยดมาตรการท7ใชหรอท7

เหนในการใชบงคบมาตรการ

ดงกลาว

ชองวางหลกท7พบโดยการวเคราะห

กฎหมายเปรยบเทยบ

คาถามท7ใชในการ

สมภาษณกลม

อนสญญาฉบบท7

29

นยาม แรงงานบงคบ

(ขอ 2(1) “งานหรอ

บรการท7บงคบใหบคคล

ใดๆ ทาภายใตการขมข

วาจะลงโทษและโดยท7

บคคลนkนมไดทาดวยใจ

สมคร”)

- ภายใตกฎหมายไทย แรงงานบงคบ มไดกาหนด “แรงงานบงคบ” ตามนยามของอนสญญา ใหเปนฐานความผดทางอาญา อยางไรกด ภายใตพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ไดมการกาหนดนยาม คาวา “การแสวงหาประโยชนโดยมชอบ” ใหมขอบเขตกวางโดยรวมถง การแสวงหาประโยชนทางเพศ การเอาคนลงเปนทาส การบงคบใชแรงงานหรอบรการ และการอ�นอนเปนการขดรดบคคล

- นอกจากน@ พระราชบญญต

ดงกลาวไดกาหนดนยาม การบงคบใชแรงงานหรอบรการ (แรงงานบงคบ) วา “การขมขนใจใหทางานหรอใหบรการโดยทาใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ช�อเสยง

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- กระทรวงแรงงาน

- นยามคาวา “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ”ตามม. 4 พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 กาหนดเฉพาะโทษการคามนษยเพ�อประโยชนแรงงานบงคบ

- แมวาพ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 จะกาหนดนยาม “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” แตในนยามดงกลาวโดยลาพงมไดมโทษทางอาญาหรอมบทลงโทษดงเชนความผดอาญาอ�นตามกฎหมายไทย ดงน@นจงอาจเปนอปสรรคในการคดแยกหรอระบผเสยหาย และการฟองคดแรงงานบงคบท�มไดเปนผลจากการคามนษย

1. นยาม “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” ภายใต พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 (และการตความ) สามารถชวยใหการสอบสวนและการดาเนนคดคามนษยในรปแบบแรงงานบงคบมประสทธภาพหรอไม หากเปนกรณของแรงงานบงคบท�มใชเปนผลจากการคามนษยจะเปนเชนไร เพราะเหตใดจงเปนเชนน@น

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

37

หรอทรพยสนของบคคลน@นเองหรอของบคคลอ�น โดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชกาลงประทษราย หรอทาใหบคคลน@นอยในภาวะท�ไมสามารถขดขนได”

พธสารฉบบท7 29

ขอ 1 (ขอแนะฉบบ

ท7 l*) วรรค 1 และ

2)

นโยบายและ

แผนปฏบตการ

แหงชาตเพ7อการ

ปราบปรามแรงงาน

บงคบในทกรป

แบบอยางม

ประสทธภาพและ

ตอเน7อง โดยผานการ

ปองกนและการ

คมครองผเสยหายและ

การเขาถงคาชดเชย

เยยวยา แผนและ

นโยบายควรทาขkนโดย

การปรกษากบองคกร

นายจางและองคกร

ลกจาง

- นโยบาย ยทธศาสตร และมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2554-2559 กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- แผนปองกนปราบปรามการคามนษย สานกงานตารวจแหงชาต พ.ศ. 2559

- ประกาศกรมประมง เร�อง แผนปฏบตการระดบชาตวาดวยการปองกน ยบย @งและขจดการทาการประมงท�ผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม พ.ศ. 2558-2562 ฯ

- แผนปฏบตการปราบปรามการคามนษยในภาคประมง พ.ศ. 2559 ของกรมตารวจ

- อนกรรมเร�องแรงงานเดก แรงงานบงคบ และแรงงานตางดาว ภายใต

- คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.)

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงมหาดไทย - กระทรวงการ

ตางประเทศ - ศาลฎกา - อยการสงสด - กระทรวงยตธรรม - กองทพเรอ (ซ� งกากบ

ศนยบญชาการแกไขปญหาการทาประมงผดกฎหมายและการใชแรงงานในรปแบบท�ยอมรบไมได)

- สานกงานตารวจ - กรมประมง

- แผนปฏบตการและนโยบายท�รฐบาลกาหนดครอบคลมประเดนการปองกนและการปราบปรามการคามนษยตางๆ ซ� งรวมถงการคามนษยในภาคประมงทะเล ซ� งรวมถงประเดนตางๆ ดงน@ � การเสรมสรางความร

และเคร�องมอการทางานสาหรบพนกงานตรวจแรงงานโดยมงเนนการปองกนและปราบปรามการคามนษย

� การจดต@งศนยบญชาการแกไขปญหาการทาประมงผดกฎหมายและการใชแรงงานในรปแบบท�ยอมรบไมได

- ประเทศไทยมการออกนโยบายแหงชาตและแผนปฏบตการเพ�อปองกนและปราบปรามการคามนษยมากมายแตจากการศกษาแผนตางๆ เหนวายงไมสามารถระบไดวารฐบาลใหความสาคญกบความรวมมอและการปรกษาหารอกบภาคประชาสงคมในการพฒนาแผนและนโยบายปองกนและปราบปรามการคามนษย

2. รฐบาลไดมการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและองคกรลกจางในชวงท�พฒนานโยบายและแผนปฏบตการแหงชาตเพ�อแกปญหาการคามนษยและแรงงานบงคบหรอไม องคกรนายจางและองคกรลกจางมสวนรวมในชวงท�มการเร�มใชแผนดงกลาวหรอไม 3. นโยบายและแผนปฏบตการแหงชาตมการควบคมตรวจสอบและวดผลอยางไร

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

38

คณะกรรมการนโยบายเพ�อแกไขปญหาการคามนษยและการทาประมงผดกฎหมาย ท�นายกรฐมนตรเปนประธาน

- คาส�งหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต ท� 10/2558 เร�องการแกไขปญหา IUU

- คณะกรรมการนโยบายการจดการปญหาแรงงานตางดาวและการคามนษย ซ� งแตงต@งโดยประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท� 73/2557

4. ในระหวางหนวยงานตางๆ มความรวมมอกนอยางไรในการใชบงคบและปฏบตการตามนโยบายและแผนปฏบตการแหงชาตเพ�อตอตานการคามนษย 5. อะไรคอความทาทายหลกของการทางานของหนวยตรวจแรงงานพเศษเพ�อตอตานการทาประมงโดยผดกฎหมายและการใชแรงงานในรปแบบท�ไมอาจยอมรบได ซ� งประกอบดวยหลายหนวยงาน (ซ� งนาโดยทหารเรอ)

มาตรการเฉพาะในการตอตานการคามนษยเพ�อวตถประสงคแรงงานบงคบ

- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- พระราชบญญตฯ มบทบญญตครอบคลมประเดนการปองกนและการปราบปรามการคามนษยตางๆ ซ� งรวมถงการปองกน การปราบปราม การ

- พระราชบญญตน@บญญตโทษการคามนษยเพ�อวตถประสงคแรงงานบงคบและการแสวงหาประโยชนดานแรงงาน ซ� งแสดงใหเหนความกาวหนาของกฎหมายซ� งในอดตรบรองกฎหมายกาหนดโทษ

6. กระทรวงแรงงาน กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย และคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษยประสาน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

39

เขาถงคาชดเชยเยยวยา และการคมครองผเสยหาย

- ภายใตพระราชบญญตฯ มการจดต@งคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษย เพ�อทาหนาท�ตามกฎหมายซ� งรวมถงการใหคาแนะนา พฒนานโยบายและกลยทธ ออกคาแนะนาและตรวจสอบการใชบงคบมาตรฐานระหวางประเทศเก�ยวกบการตอตานการคามนษย (มาตรา 15 และ 16)

- ภายใตพระราชบญญตฯ มการจดต@งคณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย เพ�อทาหนาท�ตามกฎหมายซ� งรวมถงการเตรยมและตรวจสอบการใชบงคบตามแผนภายใตพระราชบญญต “เพ�อใหการบงคบใชกฎหมายเกดประสทธภาพสงสด” (มาตรา 22 และ 23)

เฉพาะการคามนษยในสตรเพ�อประโยชนในการแสวงหาประโยชนทางเพศ อยางไรกด จาเปนท�จะตองเพ�มประสทธภาพกลไกใชบงคบกฎหมายตอไป โดยเฉพาะอยางย�งความรวมมอระหวางหนวยงาน เชน ในขณะท� กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย ยงคงเปนหนวยงานหลกในการปองกนและปราบปรามการคามนษยแตสาหรบกรณการคามนษยเพ�อแสวงหาประโยชนดานแรงงานจะเปนตองรวมมอกบกระทรวงแรงงาน

ความรวมมอกนเพ�อใชบงคบนโยบายและมาตรการปองกนและปราบปรามการคามนษยอยางไร 7. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษยซ� งประกอบดวยหนวยงานตางๆ มการประสานความรวมมอกนอยางไรในการดาเนนการท�เก�ยวของกบการคามนษยเพ�อวตถประสงคในการแสวงหาประโยชนดานแรงงานหรอแรงงานบงคบ 8. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษยทาการตรวจสอบการใชบงคบกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษยอยางไร

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

40

การปองกน

พธสารฉบบท7 29

ขอ 2(a) – (f) (ขอ

แนะฉบบท7 l*)

วรรค 3, 8 และ 13

(a))

มาตรการปองกนซ� งรวมถงการใหขอมล การศกษา และการสรางคามตระหนก

- มาตรา 23(3) พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยหลกฐานในการรบนกเรยนนกศกษาเขาเรยนในสถานศกษา พ.ศ. 2548 และมตคณะรฐมนตรเร�อง การศกษาสาหรบบคคลท�ไมมหลกฐานทางทะเบยน 2548 และกฎกระทรวงไดใหการศกษาแกนกเรยนโดยไมนาขอจากดเก�ยวกบหลกฐานทางทะเบยนหรอสญชาตของนกเรยนเปนเง�อนไขในการรบนกเรยน

- มาตรา 19 - 20 พระราชบญญตทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2534

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- กระทรวงการตางประเทศ

- กระทรวงมหาดไทย - คณะกรรมการประสาน

และกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย

- ภายใตกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย มอานาจหนาท�ในการรวบรวมและกากบการรณรงคเพ�อใหขอมลและใหการศกษาแกสงคมในเร�องท�เก�ยวกบการปองกนและปราบปรามการคามนษย

- ประกาศของกระทรวงศกษาธการและมตคณะรฐมนตร รบรองการศกษาถวนหนาโดยไมตองคานงถงสถานภาพทางกฎหมาย หรอการจากดวาตองเปนพลเมองไทย

- พระราชบญญตทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2534 ไดรบรองการจดทะเบยนเกดโดยถวนหนา (สาหรบผมสญชาตไทยและคนตางชาตท�มถ�นท�อยในประเทศไทย)

- แมวาบทบญญตตาม พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 จะมมาตรการปองกน ซ� งรวมถงการสงเสรมการสรางความตระหนกและแลกเปล�ยนขอมล พระราชบญญตฯ และกฎหมายท�เก�ยวของอ�นๆ ดจะสอดคลองกบพธสารฯ อยางไรกตามไมมบทบญญตท�พดถงมาตรการสรางความตระหนกและการแลกเปล�ยนขอมลท�มงเนนกบลกจางหรอกลมแรงงานท�เส�ยงตอการถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบเปนการเฉพาะเปนการเฉพาะ

9. ทานไดทราบถงมาตรการของรฐท�รณรงคเพ�อสรางการตระหนกโดยมงหมายส�อสารกบนายจางหรอกลมแรงงานท�เส�ยงตอการถกแสวงหาประโยชนหรอไม (เชน แรงงานขามชาต)

การเสรมสรางศกยภาพและทาใหกฎหมายท�

- พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 โดย

- กระทรวงแรงงาน - มาตรา 22 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ให

- มาตรา 22 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 อาจ

10. พระราชบญญตคมครองแรงงานใหการ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

41

เก�ยวของ โดยเฉพาะกฎหมายแรงงานมการคมครองท�ครอบคลม

เฉพาะท�เก�ยวกบ อายข @นต�าในการจางแรงงาน การคมครองแรงงานผเยาว และช�วโมงทางานตามกฎหมาย วนหยดตามประเพณ วนหยดประจาป วนหยดประจาสปดาห และการทางานลวงเวลา

- กฎกระทรวง คมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. 2557 และกฎกระทรวงอ�นๆ เชน กฎกระทรวงฉบบท� 14 พ.ศ. 2555 ซ� งคมครองแรงงานบาน

อานาจกระทรวงแรงงานออกกฎกระทรวง กาหนดการคมครองแกแรงงานเกษตร แรงงานประมงทะเล งานขนถายสนคาเรอเดนทะเล งานบรรทกและงานอ�นท�กาหนดโดยพระราชกฤษฎกา ใหมการคมครองท�แตกตางไปจากพระราชบญญตได

- มาตรา 139 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใหอานาจพนกงานตรวจแรงงานเขาไปในสถานประกอบกจการ ในระหวางเวลาทางานปกตเพ�อตรวจแรงงาน หมวด 12 ของพระราชบญญตฯ ไดใหสทธแกลกจางในการย�นคารองแกพนกงานตรวจแรงงานในการตรวจแรงงานในสถานประกอบกจการท�อาจมการละเมดกฎหมายแรงงาน

- กฎกระทรวง คมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. 2557 ออกแทนกฎกระทรวงฉบบท� 10 ซ� งใหการคมครองท�จากดแกแรงงานประมงทะเล นอย

ทาใหเกดขอสงสยวาขอบเขตการคมครองภายใตกฎกระทรวงมมาตรฐานข@นต�าไปกวาตวพระราชบญญตฯ หรอไม

- พนกงานตรวจแรงงานมอานาจเขาไปตรวจสถานประกอบกจการในเวลาทางาน อยางไรกดสถานประกอบกจการบางประเภท เชน ไนตคลบ สถานท�นวด คาราโอเกะและสถานประกอบกจการท�ไมเปนทางการตางๆ พนกงานตรวจแรงงานอาจมโอกาสเขาไปตรวจแรงงานนอยกวา ซ� งทาใหไมมการตรวจระบหรอคดแยกผท�อาจเปนผเสยหายจากการคามนษยในรปแบบการแสวงหาประโยชนโดยมชอบทางเพศหรอการแสวงหาประโยชนโดยมชอบดานแรงงาน

คมครองแกแรงงานทกกลม ซ� งรวมถงแรงงานขามชาต อยางเทาเทยมกนหรอไม เพราะเหตใด

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

42

กวาพระราชบญญตฯ และไมใชบงคบแกกรณเรอประมงท�มลกจางนอยกวา 20 คน หรอเรอประมงท�ทางานนอกราชอาณาจกรตดตอกนเปนเวลาเกน 1 ป

- ภายใต กฎกระทรวง คมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. 2557 น@ แรงงานประมงทะเลทกคนไมวาจะมจานวนเทาไรในเรอหรอในสถานประกอบกจการไดรบการคมครองคาจางข@นต�า เวลาพก และวนหยดประจาปโดยไดรบคาจาง และไดรบสญญาจางงานเปนลายลกษณอกษร

- นอกจากน@ กฎกระทรวง คมครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. 2557 ยงหามมใหจางงานเดกท�มอายต �ากวา 18 ป ทางานในเรอประมงทะเล

การใหการฝกอบรมแกพนกงานเจาหนาท� รวมถง พนกงานตรวจแรงงาน

- มาตรา 23(2) พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย มอานาจหนาท�เตรยมและตรวจสอบการปฏบตตามแผน

- บทบญญตของพระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบขอกาหนดตามพธสารฯ ในเร�องท�เก�ยวกบมาตรการเสรมสรางศกยภาพของพนกงานเจาหนาท�และกฎหมายด

11. พนกงานตรวจแรงงานของ กระทรวงแรงงาน ไดรบการฝกอบรมเก�ยวกบการปองกนและการ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

43

และคาแนะนาเก�ยวกบการสรางศกยภาพแกพนกงานเจาหนาท�ท�รบผดชอบในการปองกนและปราบปรามการคามนษย

- องคการแรงงานระหวางประเทศใหการสนบสนนการจดทาหลกสตรอบรมเพ�อเสรมสรางศกยภาพการตรวจแรงงานในกลมเส�ยงตอแรงงานบงคบ และการฝกอบรมสาหรบหนวยตรวจแรงงานพเศษซ� งประกอบดวยหนวยงานตางๆ ในการตอตานการประมงท�ผดกฎหมาย ซ� งนาโดยทหารเรอ

จะสอดคลองกบเง�อนไขท�พธสารฯ กาหนดในเร�องน@

ปราบปรามการคามนษยตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษยอยางท�วถงหรอไม 12. พนกงานเจาหนาท�ซ� งเปนตารวจ ตารวจน@า ทหารเรอ และหนวยงานท�ใชบงคบกฎหมายอ�นๆ ไดรบการฝกอบรมเก�ยวกบการปองกนและการปราบปรามการคามนษยตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษยอยางท�วถงหรอไม

การออกกฎและการกากบดแลเก�ยวกบกระบวนการการจางงานและการจดหาแรงงาน

- พระราชกาหนดการนาเขาแรงงานมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. 2559

- พระราชบญญตแรงงานทางทะเล พ.ศ. 2559

- กระทรวงแรงงาน - พระราชกาหนดฯ กาหนดเง�อนไขการจางแรงงานขามชาตและกากบการประกอบธรกจจางแรงงานขามชาต (บรษทจากด หรอ บรษทมหาชนจากด)

- พระราชกาหนดฯ กาหนด

- พระราชกาหนดการนาเขาแรงงานมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. 2559 ดจะมบทบญญตท�สอดคลองกบพธสารฯ ในเร�องท�เก�ยวกบการจางงานและการจดหาแรงงาน

13. ในทางใชบงคบกฎหมายตามพระราชกาหนด บทบญญตท�คมครองและปองกนมใหมการจดหางานโดยผดกฎหมายสามารถใชบงคบและคมครอง

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

44

หนาท�ของผไดรบใบอนญาตและนายจาง ซ� งรวมถงการกาหนดใหใชสญญาจางงานท�เปนลายลกษณอกษร

- พระราชกาหนดฯ กาหนดหามมใหผไดรบใบอนญาตเรยกเงนหรอทรพยสนจากแรงงานขามชาต (มาตรา 25(2)) และตามมาตรา 52 การฝาฝนมาตรา 25(2) ผกระทาตองไดรบโทษจาคกไมเกน 1 ปและปรบไมเกน 5 เทาของจานวนเงนหรอทรพยสนท�เรยกกบแรงงานขามชาต

- แตพระราชกาหนดฯ มขอบเขตใชบงคบเพยงการจางแรงงานขามชาตท�จดทะเบยนตามบนทกขอตกลงระหวางประเทศไทยกบประเทศตนทางของแรงงาน และกรณผไดรบอนญาตตามกฎหมาย ดงน@นจงสมควรมมาตรการท�จาเปนเพ�มเตมเพ�อประกนความคมครองแรงงานทกคนจากการจางงานท�หลอกลวง และการกระทาท�แมเปนผจดหาแรงงานและเพ�อใหสามารถระบ ตรวจสอบและลงโทษการกระทาความผดของบรษทจดหางานท�มไดรบอนญาตตามกฎหมาย

แรงงานไดอยางมประสทธภาพหรอไม เพราะเหตใด 14. จากประสบการณของทาน อะไรคอขอทาทายหรออปสรรคในการใชบงคบพระราชกาหนดน@

การสงเสรมการเคล�อนยายแรงงานท�ปลอดภยและโดยถกตองตามกฎหมาย

- พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522

- พระราชบญญตการทางานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 และกฎกระทรวง

- มาตรา 28, 29 และ 31 พระราชกาหนดการนาเขาแรงงานมาทางานกบนายจางในประเทศ พ.ศ. 2559

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงพฒนาสงคม

และความม�นคงมนษย - กระทรวงการ

ตางประเทศ - กระทรวงมหาดไทย

- ขอกาหนดสาหรบหนงสอเดนทาง เอกสารท�ใชในการเดนทางและใบอนญาตทางานท�ถกตอง

- โทษสาหรบบคคลท�ลกลอบหรอนาเขาคนตางดาวเขามาในประเทศโดยไมไดรบอนญาต

- ประเภทการทางานของคนตางดาวท�ไดรบอนญาตตามกฎหมายท�มขอบเขตมากข@น

- พระราชกาหนดไมมบทบญญตท�อนญาตใหลกจางสามารถเปล�ยนงานไดในกรณท�มการละเมดและการแสวงหาประโยชนโดยนายจาง

- ภายใตวรรค 7 ประกาศคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตฉบบท� 70/2557 เก�ยวกบการอนญาตผอนผนการอยและทางานของแรงงานขาม

15. ในกรณท�ลกจางมเขาเมองโดยมไดรบอนญาต หรอทางานโดยไมไดรบอนญาต แตสงสยวาอาจจะเปนผเสยหายจากการคามนษยเพ�อแสวงหาประโยชนดานแรงงาน แรงงานบงคบ หรอการละเมดดานแรงงาน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

45

- ประกาศของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตฉบบท� 70/2557 วาดวยมาตรการแกไขปญหาแรงงานตางดาว และการคามนษย

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและเมยนมารวาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและสาธารณประชาธปไตยประชาชนลาววาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและราชอาณาจกรกมพชาวาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- มาตรา 28, 29 และ มาตรา 31 พระราชกาหนดฯ กาหนดใหผ ไดรบใบอนญาต หรอนายจาง มหนาท�รบผดชอบคาใชจายในการสงกลบแรงงานขามชาตเม�อส@นสดสญญา

- ประกาศคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ฉบบท� 70/2557 กาหนดใหมการจดทะเบยนแรงงานขามชาตจากประเทศพมา ลาว กมพชา และการออกเอกสารสาหรบแรงงานขามชาตท�เขาเมองไมถกตอง

ชาตได ใบอนญาตอาจถกยกเลกได ถาแรงงานขามชาตมปญหาทางจตใจหรอมโรคท�กระทรวงสาธารณสขหามมใหทางาน หรอมสภาพรางกายท�ไมเหมาะสมท�จะทางาน ขอกาหนดดงกลาวอาจเปนอปสรรคขดขวางมใหแรงงานขามชาตเขาถงการรกษาพยาบาล ในกรณท�การเจบปวยดงกลาวเปนผลจากการถกละเมดหรอแสวงหาประโยชนโดยมชอบ

อ�นๆ โดยนายจางเปนผกระทาละเมด ในกรณน@ เชนมมาตรฐานการปฏบตเปนอยางไรตอลกจางดงกลาว

การสนบสนนการกระทาโดยสจรตของภาคมหาชนและภาคเอกชน

- บนทกความรวมมอระหวางกรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน และกจการประเภทอตสาหกรรมผาในจงหวดตาก วาดวยการปองกนและแกปญหาการคามนษยและแรงงานสมพนธ

- กระทรวงแรงงาน ไมม ไมม ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

46

- บนทกความรวมมอระหวางกรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน และอตสาหกรรมออย จงหวดกาแพงเพชร เพ�อปองกนและแกไขปญหาการใชแรงงานเดกและแรงงานบงคบในกจการประเภทออย

การนาเสนอปญหาสาเหตตนตอและปจจยเส�ยงท�ทาใหเกดแรงงานบงคบ

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและเมยนมารวาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและสาธารณประชาธปไตยประชาชนลาววาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและราชอาณาจกรกมพชาวาดวยความรวมมอในการจางแรงงาน

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงการ

ตางประเทศ

- ความรวมมอระหวางประเทศตนทางของแรงงานขามชาตเพ�อใหมการจางงาน การโยกยายแรงงาน และการกลบคนสถ�นฐานท�ปลอดภยมากข@น

- ขอกาหนดเก�ยวกบการตรวจลงตรา ใบอนญาตทางาน การประกนสขภาพ การสมทบกองทนสงกลบแรงงาน ภาษ และขอกาหนดเก�ยวกบสญญาจางงาน

- แมวารฐบาลจะมมาตรการเพ�อแกปญหาท�สาเหตตนตอของแรงงานบงคบ เชน นโยบายและกฎหมายเพ�อการกบกบการโยกยายถ�นฐานของแรงงานท�ดข@น แตกระน@นกด รฐบาลควรพจารณามาตรการอ�นเพ�มเตม เชน การรวบรวมและวเคราะหขอมลและรายละเอยดท�เช�อถอไดเก�ยวกบการคามนษย แรงงานบงคบ และการแสวงหาประโยชนดานแรงงาน เพ�อพฒนาเปนกลยทธและนโยบายเพ�อแกไขปญหาท�สาเหตตนตอซ� งเปนการลดปจจยความเส�ยงของการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ และเพ�อวดผลการดาเนนงาน

ไมม

มาตรการปองกนอ�นๆ - มาตรา 16(5) และ 23(4) พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและ

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย ม

ไมม ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

47

2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- คาส�งของหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอย ฉบบท� 10/2558 เก�ยวกบการแกปญหาการทาประมงผดกฎหมายฯ

- ประกาศกรมประมง เร�อง แผนปฏบตการระดบชาตวาดวยการปองกน ยบย @ง และการขจดการทาประมงผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม พ.ศ. 2558 – 2562 ฯ

ปราบปรามการคามนษย

- ทหารเรอ กากบหนวยตรวจแรงงานเพ�อตอตานการทาประมงโดยผดกฎหมายฯ ซ� งประกอบดวยหนวยงานตางๆ รวมถง กรมประมง ตารวจน@า ตารวจ ศลกากร กระทรวงแรงงาน, กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

อานาจหนาท�ในการกากบดและโครงการการศกษาและวจยและการพฒนาระบบฐานขอมลเพ�อประโยชนในการปองกนและปราบปรามการคามนษย

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย มอานาจหนาท� รวบรวมการศกษาและวเคราะหขอมลเพ�อในการใชบงคบกฎหมายตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย

- คาส�งคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ท� 10/2558 และประกาศกรมประมง ฯ

การคมครองผเสยหาย

พธสารฉบบท7 29

ขอ 3 (ขอแนะฉบบ

ท7 l*) วรรค 5 -11

และ 3 (a))

มาตรการการคดแยกผเสยหาย การปลอย การคมครอง การรกษาและฟ@ นฟผเสยหายแรงงานบงคบ

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงมหาดไทย

- บทบญญตเก�ยวกบการชวยเหลอ การคมครอง การบาบดฟ@ นฟ ผเสยหาย ซ� งเขารวมในกระบวนการดาเนนดคกบผกระทาความผด

- มาตรา 37 กาหนดใหผเสยหาย อาจไดรบการผอนผนใหอยในประเทศไทย ในระหวางการดาเนนคด หรอระหวางการ

- พระราชบญญตฯ ดจะมบทบญญตท�สอดคลองกบพธสารฯ เก�ยวกบการคมครองผเสยหาย

- แตในทางปฏบต บทบญญตดงกลาวใชแกบคคลท�ผานการคดแยกและไดรบการระบวาเปนผเสยหายจากการคามนษยเทาน@น ดงน@นการคมครองผเสยหายท�ม

16. พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษยใหการคมครองแกผเสยหายจากการคามนษยดานการแสวงหาประโยชนทางเพศและการแสวงหาประโยชนดานแรงงาน อกท@งแรงงาน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

48

ไดรบความชวยเหลอทางการแพทย ในระหวางน@นผเสยหายอาจไดรบอนญาตใหทางาน

- ภายใตมาตรา 37 และ 38 กาหนดใหผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาตท�ไมมสทธอาศยหรอสทธในไดรบการผอนผนในอยในประเทศภายใตกฎหมายคนเขาเมองหรอการจดทะเบยนแรงงานขามชาตตองถกสงกลบไปยงประเทศตนทางหรอประเทศท�มถ�นท�อยทนท

ประสทธภาพจงข@นอยกบการคดแยกและการระบผเสยหายท�มประสทธภาพ น�คอส�งท�ทาทายโดยเฉพาะในกรณของแรงงานบงคบ ท�เปนองคประกอบหน�งกบ (หรอท�เช�อมโยงกบ) การคามนษยท�ไมสามารถมองเหนไดอยางชดเจนหรอท�มไดมสภาพบงคบชดเจน

- ดงน@นจงแนะนาวาควรคานงถงขอ 3 พธสารวาดวยแรงงานบงคบ ซ� งกาหนดใหมมาตรการคมครองแกผเสยหายทกคน และคาแนะนาในวรรค 5(2) ขอแนะ ฉบบท� 203 ท�กาหนดใหมาตรการคมครอง “ไมควรกาหนดเง�อนไข แกผเสยหายใหตองรวมมอกบกระบวนการดาเนนคดอาญาหรอกระบวนการอ�นๆ” (แมวาจะมไดเปนพนธกรณซ� งตางจากพธสาร)

บงคบท�ไมใชการคามนษยอยางมประสทธภาพและครอบคลมหรอไม เพราะเหตใด 17. ผท�อาจเปนผเสยหายจากการคามนษยและแรงงานบงคบไดรบการ “คด

แยก” อยางมประสทธภาพหรอไมภายใตพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย เพราะเหตใด 18. จากประสบการณของทานอะไรคอขอทาทายหรออปสรรคในการคดแยกและการคมครองผเสยหายจากการคามนษยและแรงงานบงคบ

มาตรการคมครองท�อาจรวมถง การใหการฝกอบรมแกผท�

- นโยบาย ยทธศาสตร และมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- สานกงานตารวจ

- นโยบาย ยทธศาสตร และมาตรการแหงชาตท�ออกโดยรฐบาลมมาตรการเสรมสราง

- การใหการฝกอบรมแกเจาหนาท�ท�เก�ยวของมไดเปนเง�อนไขหรอขอกาหนดตามพธสารฯ แตเปน

19. พนกงานเจาหนาท� เชน พนกงานตรวจแรงงานเจาหนาท�

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

49

เก�ยวของในการระบการกระทาท�เปนแรงงานบงคบ

2554 – 2557 กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- แผนการปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2559 สานกงานตารวจ

หรอพฒนาศกยภาพของพนกงานตรวจแรงงานโดยมงเนนการตอตานการคามนษย

มาตรการคมครองท�แนะนาตามขอแนะฉบบท� $%- อยางไรกตาม มขอนาสงเกตวาการคดแยกผเสยหายท�มประสทธภาพเปนส�งสาคญ ดวยเหตน@การใหการฝกอบรมท�มประสทธภาพแกพนกงานเจาหนาท�ในการคดแยกและระบผเสยหายจงเปนองคประกอบสาคญในการปองกนและปรามปรามแรงงานบงคบและการคามนษยเชนเดยวกบมาตรการคมครองผเสยหาย

กระทรวงแรงงาน, กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย และตารวจ ทหารเรอ และพนกงานเจาหนาท�ตรวจคนเขาเมองไดรบการฝกอบรมเก�ยวกบวธการคดแยกผเสยหายจากการคามนษย แรงงานบงคบ และเหตการณหรอการกระทาท�เปนแรงงานบงคบหรอไม

การพฒนาตวช@วดแรงงานบงคบเพ�อชวยในการคดแยกผเสยหาย

ไมม ไมม ไมม ไมม 20. ประเทศไทยมการพฒนาตวช@วดเพ�อระบการกระทาท�เปนการคามนษยท@งในรปแบบการแสวงหาประโยชนทางเพศและการแสวงหาประโยชนดานแรงงาน และแรงงานบงคบหรอไม

การคมครองทางกฎหมายแกผเสยหาย

- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 โดยเฉพาะหมวด 4 และ

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงพฒนาสงคม

และความม�นคงมนษย - สานกงานตารวจ

- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย กาหนดใหมการคมครองทางกฎหมายแกผเสยหาย (และ

- การใหความคมครองทางกฎหมาย มไดบญญตไวเปนการเฉพาะในพธสาร แตเปนมาตรการคมครองท�แนะนาในขอแนะฉบบท� 203

21. ผเสยหายจากการคามนษยหรอแรงงานบงคบ (รวมถงแรงงานขามชาตท�เปน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

50

ฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- มาตรา 10, 11 และ 27 พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559

- ศาลฎกา - อยการสงสด

ผเสยหายท�เปนพยาน) ซ� งเขารวมกระบวนการดาเนนคดอาญา

- พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย กาหนดใหมระยะเวลาดาเนนคด ท�สามารถปรบเปล�ยนไดตามความเหมาะสมและภายใตดลพนจของศาล และในกรณท�เหมาะสมสามารถใชการสบพยานโดยการประชมทางจอภาพ ภายใตกฎหมายน@ ศาลมอานาจหนาท� ส�งใหตารวจแสวงหาพยานหลกฐานและเตรยมขอมลผเสยหาย เพ�อประโยชนในการพจารณา และในการวนจฉยการปลอยตวช�วคราวจาเลยศาลตองพจารณาความเสยหายท�อาจเกดข@นแกรางกายและจตใจของผเสยหาย (มาตรา 10) นอกเหนอจากน@ ตองพจารณาความปลอดภยของพยานและพยานหลกฐาน เปนสาคญในการวนจฉยอนญาตปลอยตวช�วคราวจาเลย (มาตรา 11) และแมวาวรรค 1 มาตรา 27

อยางไรกด พงเขาใจวาตาม ขอแนะ ผเสยหายควรไดรบการคมครองทางกฎหมายทกคน โดยไมมเง�อนไขวาตองเขารวมกระบวนการพจารณาคดทางอาญาหรอกระบวนการอ�นใด (วรรค 5(2) และ 9 ขอแนะฯ)

ผเสยหาย) จะยงคงไดรบการคมครองทางกฎหมายหรอไม หากบคคลดงกลาวไมไดใหความรวมมอกบเจาหนาท�ในการดาเนนคดกบผกระทาความผดคามนษยหรอแรงงานบงคบ 22. จากประสบการณของทาน อะไรคอขอทาทายหรออปสรรคท�สาคญท�ทาใหผเสยหายไมอาจเขาถงการคมครองทางกฎหมาย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

51

จะเคารพสทธของจาเลย ในการตรวจสอบพยานแตมาตราดงกลาวกใหการคมครองสทธท�จะไมแสดงตวตนของพยาน ซ� งทาใหตองมการปกปดช�อท�อยและขอมลพยาน

การใหความชวยเหลอทางวตถท�สาคญแกผเสยหาย

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- ขอกาหนดในการใหความชวยเหลอ รวมถง อาหาร ท�พก การศกษา และการฝกอบรมแกผเสยหายจากการคามนษยซ� งเขารวมกระบวนการพจารณาคดอาญา

- การใหการชวยเหลอทางวตถมไดบญญตไวเปนการเฉพาะในพธสาร แตเปนมาตรการคมครองท�แนะนาในขอแนะฉบบท� 203

อยางไรกด พงเขาใจวาตาม ขอแนะ ผเสยหายควรไดรบความชวยเหลอทางวตถทกคน โดยไมมเง�อนไขวาตองเขารวมกระบวนการพจารณาคดทางอาญาหรอกระบวนการอ�นใด (วรรค 5(2) และ 9 ขอแนะฯ)

ไมม

การใหความชวยเหลอทางการแพทย และการฟ@ นฟทางดานจตใจแกผเสยหาย

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- ขอกาหนดในการใหความชวยเหลอทางการแพทย และการบาบดฟ@ นฟดานรางกายและจตใจ แกผเสยหายจากการคามนษยซ� งเขารวมกระบวนการพจารณาคดอาญา

- ผเสยหายท�ไดรบการรกษาทางการแพทยอาจไดรบการผอนผนใหอยในประเทศไทยเปนการช�วคราว (มาตรา 37)

- การใหการชวยเหลอทางการแพทย และการบาบดฟ@ นฟดานรางกายและจตใจ มไดบญญตไวเปนการเฉพาะในพธสารฯ แตเปนมาตรการคมครองท�แนะนาตามขอแนะฉบบท� 203

อยางไรกด พงสงเกตตาม ขอแนะฯ ผเสยหายควรไดรบการชวยเหลอทางการแพทย และการบาบดฟ@ นฟดานรางกายและจตใจ

ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

52

ทกคน โดยไมมเง�อนไขวาตองเขารวมกระบวนการพจารณาคดทางอาญาหรอกระบวนการอ�นใด (วรรค 5(2) และ 9 ขอแนะฯ)

มาตรการคมครองเฉพาะสาหรบเดกซ� งเปนผเสยหายจากแรงงานบงคบ

- พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2541

- มาตรา 44 ถง มาตรา 52 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (การคมครองการใชแรงงานผเยาว)

- นโยบายแหงชาตเพ�อตอตานการใชแรงงานเดกในรปแบบท�เลวรายท�สด พ.ศ. 2557 – 2563

- การแกไขเพ�มเตมพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เพ�อเพ�มโทษการใชแรงงานเดก

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- สทธของเดกในการไดรบการคมครองจากแรงงานเดกและการแสวงหาประโยชน สทธในการไดรบการบาบดฟ@ นฟ และเขาถงบรการทางสงคม และประโยชนสงสดของเดก

- อายข @นต�าท�สามารถจางแรงงานได การปองกนการใชแรงงานเดกโดยผดกฎหมาย การทาทาเบยนลกจางท�เปนเยาวชน และการคมครองพเศษสาหรบลกจางท�เปนเยาวชน รวมถงสทธในการพฒนา

ไมม ไมม

มาตรการคมครองเฉพาะสาหรบแรงงานขามชาตซ� งเปนผเสยหายจากแรงงานบงคบ

- หมวด 4 ของ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 โดยเฉพาะมาตรา 36, 37, 38 และ 41

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- ขอกาหนดการคมครองและความปลอดภยของผเสยหายจากการคามนษย (และผเสยหายท�เปนพยาน) ซ� งเขารวมกระบวนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาผด

- มาตรา 37 กาหนดใหผเสยหายจากการคามนษยอาจไดรบการอนญาตผอนผนใหอยใน

- ขอ 3 พธสารฯ กาหนดใหมการใหความคมครองแกผเสยหายทกคน อยางไรกดไมมขอกาหนดในพธสารกาหนดใหมการคมครองแกผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาตเปนการเฉพาะ กระน@นกดตามขอแนะฉบบท� 203. ไมควรมการกาหนดเง�อนไขการใหความคมครอง รวมถงเง�อนไขท�

23. ในกรณท�แรงงานขามชาตซ� งอาจเปนผเสยหายจากแรงงานบงคบหรอการคามนษยไมรวมมอกบเจาหนาท�รฐในการดาเนนคดกบผกระทาผดฐานคามนษย โดยหลกรฐบาลจะดาเนนการอยางไร

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

53

ประเทศไดเปนกาช�วคราวในระหวางการดาเนนคด การรกษาทางการแพทย หรอเพ�อไดรบการชดเชย ในระหวางน@ผเสยหายอาจไดรบอนญาตใหทางาน

- ภายใตมาตรา 37 และ 38 กาหนดใหผเสยหายท�เปนแรงงานขามชาตท�ไมมสทธอาศยหรอสทธในไดรบการผอนผนในอยในประเทศภายใตกฎหมายคนเขาเมองหรอการจดทะเบยนแรงงานขามชาตตองถกสงกลบไปยงประเทศตนทางหรอประเทศท�มถ�นท�อยทนท

ใหแรงงานขามชาตตองเขารวมในกระบวนการดาเนนคดอาญาหรอกระบวนการอ�น นอกจากน@แรงงานขามชาตท�เปนผเสยหาย ควรไดรบระยะเวลา เพ�อตดสนใจวาจะรวมมอในการดาเนนคดหรอไม (reflection and recovery period) เพ�อใหโอกาสผ ท�อาจเปนผเสยหายในการไดรบขอมลและตดสนใจเก�ยวกบมาตรการคมครองและการรวมมอกระกระบวนการยตธรรม และทายท�สด การสงกลบควรเปนไปโดยสมครใจ (วรรค 5 and 11)

กบแรงงานขามชาตดงกลาว แรงงานขามชาตดงกลาวจะยงคงไดรบการคมครองทางกฎหมาย การชวยเหลอดานท�พก การฝกอบรมหรอความชวยเหลออ�นๆ ตามกฎหมายหรอไม และในกรณท�แรงงานขามชาตเปนบคคลเขาเมอง อยในราชฯ หรอทางานโดยไมถกตอง แรงงานขามชาตดงกลาวจะถกต@งขอหาหรอดาเนนคดฐานเขาเมองหรออยในราชฯ โดยไมถกตองหรอทางานโดยไมมใบอนญาตฯ หรอไม แรงงานขามชาตดงกลาวจะถกสงกลบโดยทนทหรอไม

มาตรการคมครองอ�นๆ ไมม ไมม ไมม ไมม ไมม

การเขาถงคาชดเชยเยยวยา

ขอ 4 (ขอแนะฉบบท� 203 วรรค 12

มาตรการท�ทาใหม�นใจวาผเสยหายจะไดรบการชดเชยเยยวยา เชน

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- ศาลฎกา

- กฎหมายใหชองทางตางๆ ในการเขาถงกระบวนการชดเชยเยยวยา : การเรยกคาสนไหม

- บทบญญตดจะสอดคลองกบขอกาหนดในพธสาร ฯ ซ� งกาหนดใหผเสยหายไมวาจะ

24. อะไรคอขอทาทายหรออปสรรคสาคญสาหรบผเสยหายในการ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

54

และ 13 (b) และ (c))

การชดใชคาสนไหมทดแทน

- มาตรา 13 - 15 พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559

- มาตรา 44/1 ประมวลกฎหมายวธพจารณาคดอาญา

- พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544

- อยการสงสด

ทดแทนโดยรวมเขากบฟองของอยการ การฟองเพ�อเรยกคาสนไหมทดแทนเปนคดแยกออกมาในศาลแพงหรอศาลอาญา และ/หรอการเขาถงการชดเชยตามกองทนของกฎหมาย (พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544)

- มาตรา 37 กาหนดใหผเสยหายอาจไดรบการอนญาตผอนผนใหอยในประเทศไทยเปนการช�วคราว ในระหวางการดาเนนคด การรกษาพยาบาลและการเรยกรองคาสนไหมทดแทน ในระหวางน@ผเสยหายอาจไดรบอนญาตใหทางาน

- ภายใต พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559 และ ประมวลกฎหมายวธพจารณาคดอาญา ผเสยหายอาจไดรบการชดเชย โดยเรยกคาสนไหมทดแทนรวมกบฟองของอยการหรอโดยผเสยหายแยกฟองในศาลแพงหรอในศาลอาญา

ปรากฏตวหรอมสถานภาพทางกฎหมายเชนไร ควรไดรบการชดเชยท�เหมาะสม เชน คาสนไหมทดแทน

อยางไรกดในทางปฏบต ไมมความแนชดวาบทบญญตรวมถงแรงงานขามชาตท�เปนผเสยหายจากการแสวงหาประโยชนโดยมชอบท�มสถานภาพการเขาเมองหรออยในประเทศโดยไมถกตองหรอไม โดยเฉพาะเม�อพจารณาจากบทบญญตพระราชบญญตคนเขาเมอง ซ� งบงคบใหตองสงกลบแรงงานขามชาตท�มสถานภาพเขาเมองหรออยในประเทศโดยไมถกตองโดยทนท - ดงน@น บทบญญตของกฎหมายเก�ยวกบการคมครองผเสยหาย และการเขาถงคาชดเชยเยยวยา ตามพ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 จงอาจใชเฉพาะกบผเสยหายท�ไดรบการระบวาเปนผเสยหายโดยพนกงานเจาหนาท�ตามกฎหมายเทาน@น ดงน@น การใชบงคบตามมาตรการจงข@นอยกบประสทธภาพในการคดแยก

เขาถงการคมครองทางกฎหมาย การไดรบการปรกษาทางกฎหมายและการเขาถงการชดเชยเยยวยา เชน คาสนไหมทดแทน จะทาการแกไขขอทาทายหรออปสรรคน@ไดอยางไร

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

55

และการระบตวผเสยหาย ส�งน@อาจเปนขอทาทายโดยเฉพาะอยางย�งสาหรบกรณของแรงงานบงคบ ซ� งเปนองคประกอบหน�ง (หรอท�เช�อมโยงกบ) ฐานความผดคามนษยในกรณท�พฤตการณบงคบไมชดเจนหรอไมอาจเหนไดอยางชดเจน

มาตรการตางๆ ซ� งอาจรวมถง การใหขอมลและคาปรกษาแกผเสยหายในสทธและบรการท�มใหแกผเสยหาย

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- การใหขอมลและการใหคาปรกษาแกผเสยหายเก�ยวกบสทธและบรการโดยนกสงคมสงเคราะห ภายใตมาตรา 33

- การใหขอมลและการใหคาปรกษาแกผเสยหายเก�ยวกบสทธและบรการโดยพนกงานอยการ ภายใตมาตรา 34

- การใหขอมลและคาปรกษามไดกาหนดเปนเง�อนไขตามพธสารฯ เปนการเฉพาะ แตการใหขอมลและคาปรกษาเปนมาตรการท�แนะนาตามขอแนะ ฉบบท� 203 พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

ไมม

การใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกผเสยหาย (โดยเฉพาะท�ไมมคาใชจาย)

- มาตรา 33 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงพฒนาสงคม

และความม�นคงมนษย

- มาตรา 33 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 กาหนดใหมการคมครองทางกฎหมาย และการเขาถงการชดเชยเยยวยา

- การชวยเหลอทางกฎหมายมไดกาหนดเปนเง�อนไขตามพธสารฯ เปนการเฉพาะ แตเปนมาตรการท�แนะนาตามขอแนะ ฉบบท� 203 พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

ไมม

บทบญญตเก�ยวกบระยะเวลารอการตดสนใจและการฟ@ นฟ (reflection and recovery period - เปน

ไมม ไมม ไมม ไมม ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

56

ระยะเวลาตามกฎหมายท�ใหผท�อาจเปนผเสยหายไดมโอกาสตดสนใจวาจะเขารวมกบกระบวนการดาเนนคดของรฐตอผกระทาความผดหรอไมซ� งในระหวางน@ผท�อาจเปนผเสยหายจะไดรบการเขาถงบรการและความชวยเหลอตางๆ ของรฐ) การเขาถงกระบวนการชดเชยเยยวยาทางแพง ปกครองและทางอาญาในประเทศท�มการละเมดเกดข@น

- หมวด 4 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- มาตรา 13 พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559

- มาตรา 44/1 ประมวลกฎหมายวธพจารณาคดอาญา

- กระทรวงแรงงาน - กระทรวงพฒนาสงคม

และความม�นคงมนษย - กระทรวงยตธรรม - ศาลฎกา - อยการสงสด

- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 กาหนดใหการมการเขาถงการชดเชยเยยวยาและการชดใชคาสนไหมทดแทนตามกฎหมาย มาตรา 37 กาหนดใหผเสยหาย อาจไดรบการอนญาตผอนผนใหอยในประเทศไดเปนการช�วคราวเพ�อ การดาเนนคด การรกษาทางการแพทย และการไดรบการชดเชย ในระหวางน@ผเสยหายอาจไดรบอนญาตใหทางาน

- พธสารมไดกาหนดใหมการเขาถงการชดเชยทางแพง ปกครองและอาญา ในประเทศท�มการละเมดเกดข@นไวเปนการเฉพาะ แตเปนมาตรการท�แนะนาในขอแนะ ฉบบท� 203 พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

57

- ภายใต พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559 และ ประมวลกฎหมายวธพจารณาคดอาญา ผเสยหายอาจไดรบการชดเชย โดยเรยกคาสนไหมทดแทนรวมกบฟองของอยการหรอโดยผเสยหายแยกฟองในศาลแพงหรอในศาลอาญา

การเขาถงโปรแกรมการชดใชคาสนไหมทดแทน

- พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- กระทรวงยตธรรม

- การชดเชยเยยวยาภายใต พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 (ความรบผดภายใตกฎหมายมหาชน)

ไมม ไมม

โทษหนกข@นแกผกระทาความผด (นอกเหนอจากโทษทางอาญาปกต) เชนการยดทรพยสนและความรบผดทางอาญาของนตบคคล

- มาตรา 53 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- มาตรา 14 พระราชบญญตวธ

พจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559

- พระราชบญญต ปองกนและ

ปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. พ.ศ. 2542

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- ศาลฎกา - สานกงานปองกนและ

ปราบปรามการฟอกเงน

- มาตรา 53 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 กาหนดความรบผดทางอาญาของนตบคคล (โทษจาคกและปรบ)

- ภายใตมาตรา 14 พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559 ศาลมอานาจและมดลพนจในการให “คาเสยหายเชงลงโทษ” แกผเสยหายในความผดรายแรง

- พธสารมไดกาหนดใหมการกาหนดโทษท�หนกข@นแกผกระทาความผดไวเปนการเฉพาะ แตเปนมาตรการท�แนะนาในขอแนะ ฉบบท� 203 พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

58

ความเปนไปไดท�เจาหนาท�รฐจะไมดาเนนคดกบผเสยหายตอการกระทาท�เปนเหตทาใหผเสยหายตกเปนเหย�อของแรงงานบงคบ

- มาตรา 41 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- กระทรวงพฒนาสงคมและความม�นคงมนษย

- สานกงานตารวจ - สานกงานอยการสงสด

- การไมดาเนนคดกบผเสยหายในฐานความผดท�ทาใหผเสยหายตกเปนเหย�อเชน ฐานเขาเมองโดยไมถกตอง การปลอมหรอการใชหนงสอเดนทางปลอม

- พธสารมไดกาหนดใหมการหลกการไมดาเนนคดกบผเสยหายในฐานความผดท�ทาใหผเสยหายตกเปนเหย�อไวเปนการเฉพาะ แตเปนมาตรการท�แนะนาในขอแนะ ฉบบท� 203 พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

25. ในทางปฏบต ผเสยหาย (รวมถงแรงงานขามชาตท�เปนผเสยหาย) ไดรบการคมครองโดยไมถกดาเนนคดสาหรบการกระทาท�ถกบงคบหรอตองทาอนเน�องจากการเปนผเสยหายจากแรงงานบงคบ (เชน ความผดท�เก�ยวกบการเขาเมองโดยไมถกตอง การปลอมหรอถอหนงสอเดนทางปลอม) อยางมประสทธภาพหรอไม เพราะเหตใด

ความรวมมอระหวางประเทศ

ขอ 5 (ขอแนะฉบบท� 203 วรรค 14)

ความรวมมอระหวางประเทศในกลมประเทศสมาชกเพ�อบรรลเปาหมายการปองกนและปราบปรามแรงงานบงคบ

- มาตรา 16(4) และ 23(5) พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

- พระราชบญญตวธพจารณาคดคามนษย พ.ศ. 2559

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและสาธารณประชาธปไตยประชาชนลาววาดวยความ

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย

- รฐบาลไทย - กระทรวงพฒนาสงคม

และความม�นคงมนษย - กระทรวงแรงงาน

ไมม - แมวาพระราชบญญตฯ มไดกาหนดใหมความรวมมอระหวางประเทศในระหวางรฐภาคไวเปนการเฉพาะแตบทบญญตตามพระราชบญญตฯ ไดกาหนดใหประเทศไทยมการทาใหความรวมมอกบองคการระหวางประเทศ

- นอกจากน@ ประเทศไทยไดลงนามในบนทกความเขาใจกบรฐบาล

26. จากประสบการณของทาน อะไรคอขอทาทายหรออปสรรคสาคญในการทาความรวมมอระหวางประเทศเพ�อปองกนและปราบปรามการคามนษยและแรงงานบงคบ และจะดาเนนการแกไข

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

59

รวมมอในการตอตานการคามนษยโดยเฉพาะในสตรและเดก 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2548

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและราชอาณาจกรกมพชาวาดวยความรวมมอในการขจดการคามนษยโดยเฉพาะในสตรและเดก และการชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษย วนท� 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2546

- บนทกความเขาใจระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและเมยนมารวาดวยความรวมมอในการตอตานการคามนษยโดยเฉพาะในสตรและเดก

- บนทกความเขาใจ COMMIT ในอนภมภาคลมน@าโขง เพ�อตอตานการคามนษย วนท� 29 ตลาคม พ.ศ. 2547

- กระทรวงการตางประเทศ

ประเทศท�เปนตนทางเชน ประเทศลาว กมพชา และพมาเก�ยวกบความรวมมอทางแรงงานและการตอตานการคามนษย

- และประเทศไทยเปนประเทศหน�งในหกประเทศท�เปนภาคในบนทกความเขาใจอนภมภาคลมน@าโขง เพ�อตอตานการคามนษย (COMMIT)

อปสรรคดงกลาวอยางไร

ความรวมมอระหวางรฐสมาชกกบองคการระหวางประเทศและองคการระดบภมภาคเพ�อบรรลเปาหมายการปองกนและปราบปรามแรงงานบงคบ

- มาตรา 16(4) และ 23(5) พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพ�มเตมในป พ.ศ. 2558

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกนและปราบปรามการคามนษย

- มหนาท�อนรวมถงการประสานความรวมมอกบ “องคกรตางประเทศ” เพ�อปองกนและปราบปรามการคามนษย

- คณะกรรมการประสานและกากบการดาเนนงานปองกน

- ความรวมมอระหวางรฐสมาชกกบองคการระหวางประเทศและองคการระดบภมภาคมไดกาหนดเปนเง�อนไขตามพธสารฯ เปนการเฉพาะ แตเปนมาตรการท�แนะนาตามขอแนะ ฉบบท� 203

ไมม

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

60

และปราบปรามการคามนษย ตองตดตามผลและรายงานการปฏบตการพนธกรณระหวางประเทศ รวมถงความรวมมอกบ “องคกรตางประเทศ” ในเร�องท�เก�ยวกบการปองกนและปราบปรามการคามนษย

พระราชบญญตฯ ดจะสอดคลองกบคาแนะนาท�ใหในขอแนะ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

61

ภาคผนวก l – การอภปรายกลมยอย: รายช7อผเขารวม วนท7 ' หนวยงานพนธมตรและองคกรภาคประชาสงคม &. นางพฒนา พนธฟก ผอานวยการสานกประสานความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงแรงงาน $. นางเพยงภาพ วทยชานาญกล ท�ปรกษาปลดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน -. นางวไลวรรณ โกยแกวพร@ง นกวชาการแรงงานชานาญการอาวโส

สานกประสานความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงแรงงาน '. นางสาวจเลย บอรจอานน�บาโท ท�ปรกษาของโครงการการตอตานการใชแรงงานในรปแบบท�ยอมรบไมไดใน อตสาหกรรมการประมงและอตสาหกรรมอาหารทะเลไทย องคกรแรงงานระหวางประเทศ 0. ผแทนจากมลนธเพ�อสทธมนษยชนและการพฒนา j. ผแทนจากสมาพนธแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ

วนท7 l – การบงคบใชกฎหมาย

&. นางพฒนา พนธฟก ผอานวยการสานกประสานความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงแรงงาน $. นางเพยงภาพ วทยชานาญกล ท�ปรกษาปลดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน -. นางสาวจเลย บอรจอานน�บาโท ท�ปรกษาของโครงการการตอตานการใชแรงงานในรปแบบท�ยอมรบไมไดใน อตสาหกรรมการประมงและอตสาหกรรมอาหารทะเลไทย องคกรแรงงานระหวางประเทศ '. ผแทนจากองคกรแรงงานระหวางประเทศ 0. ผแทนจากสานกงานอยการสงสด

j. ผแทนจากกรมการปกครอง

1. ผแทนจากกรมสวสดการและคมครองแรงงาน, กระทรวงแรงงาน

k. ผแทนจากกรมจดหางาน, กระทรวงแรงงาน

,. ผแทนจากสานกงานตารวจแหงชาต

&%. ผแทนจากกองปราบปรามการคามนษย

&&. ผแทนจากกรมสอบสวนคดพเศษ

&$. ผแทนจากสานกงานตรวจคนเขาเมอง

&-. ผแทนจากกองทพเรอ

&'. ผแทนจากกรมประมง

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

62

วนท7 ) – เจาหนาท7จากภาครฐบาลและกระทรวงตางๆ

&. นางพฒนา พนธฟก ผอานวยการสานกประสานความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงแรงงาน $. นางเพยงภาพ วทยชานาญกล ท�ปรกษาปลดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน -. นางสาวจเลย บอรจอานน�บาโท ท�ปรกษาของโครงการการตอตานการใชแรงงานในรปแบบท�ยอมรบไมไดใน อตสาหกรรมการประมงและอตสาหกรรมอาหารทะเลไทย องคกรแรงงานระหวางประเทศ '. ผแทนจากองคกรแรงงานระหวางประเทศ 5. ผแทนจากสานกงานประกนสงคม

j. ผแทนจากกรมพฒนาฝมอแรงงาน, กระทรวงแรงงาน

7. ผแทนจากกรมสวสดการและคมครองแรงงาน, กระทรวงแรงงาน

8. ผแทนจากกระทรวงสาธารณสข

9. ผแทนจากกระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย

10. ผแทนจากกองกฎหมาย, กระทรวงแรงงาน

11. ผแทนจากกองยทธศาสตรและแผนงาน, กระทรวงแรงงาน

ภาคผนวก ) - อนสญญาฉบบท7 l(: อนสญญาวาดวยการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ ท�ประชมใหญองคการแรงงานระหวางประเทศ ซ�งคณะประศาสนการของสานกงานแรงงานระหวางประเทศไดจดใหมการประชมกนข@น ณ นครเจนวา และได ประชมกนในสมยประชมท�สบส� เม�อวนท�10 มถนายน ค.ศ. 1930 และ โดยไดตกลงรบขอเสนอบางประการ เก�ยวกบการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ ซ�งเปนเร�องท�หน�ง ของระเบยบ วาระการประชมในสมยประชมน@น และ โดยไดกาหนดใหขอเสนอเหลาน@อยในรปแบบของอนสญญาระหวางประเทศ ไดรบรองอนสญญาตอไปน@ ซ�งเรยกวา อนสญญาวาดวยการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ ค.ศ. 1930 เม�อวนท� ย�สบแปด ของเดอนมถนายน ของปครสศกราชหน�งพนเการอยสามสบ เพ�อการใหสตยาบนโดยรฐสมาชกของ องคการแรงงานระหวางประเทศ ตามความในบทบญญตแหงธรรมนญขององคการแรงงานระหวางประเทศ

มาตรา 1 &. รฐสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศ ซ�งใหสตยาบนอนสญญาน@ รบจะดาเนนการระงบการใช การเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบทกรปแบบ ภายในระยะเวลาท�ส@นท�สดเทาท�จะทาได (มาตรา & ($) และ (-) เปนบทบญญตเฉพาะกาลในหวงเวลาของการเปล�ยนผานและไมสามารถนามาปรบใชไดอกตอไป)

มาตรา 2

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

63

&. เพ�อประโยชนแหงอนสญญาน@ ใหคาวา “การเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ” หมายความวา งานหรอ บรการทกชนด ซ�งเกณฑเอาจากบคคลใดๆ โดยการขเขญการลงโทษ และซ�งบคคลดงกลาวน@นมไดสมครใจท�จะทา เอง 2. อยางไรกตาม เพ�อประโยชนแหงอนสญญาน@คาวา “การเกณฑแรงงาน หรอแรงงานบงคบ” ไม หมายความรวมถง (ก) งานหรอบรการใดๆ ซ�งเกณฑโดยการบงคบตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหาร สาหรบงานท�ม ลกษณะเปนการทหารอยางแทจรง (ข) งานหรอบรการใดๆ ซ�งเปนสวนหน�งของหนาท�ปกตของพลเมองท�จะตองปฏบตในประเทศท�มการ ปกครองตนเองอยางเตมท� (ค) งานหรอบรการใดๆ ซ�งเกณฑจากบคคลใดๆ อนเน�องมาจากคาตดสนลงโทษของศาลยตธรรม แตวางาน หรอบรการดงกลาวน@จะตองดาเนนไปภายใตการกากบดแลและควบคมของเจาหนาท�ของรฐ และบคคลน@น มไดถกจางหรออยภายใตการจดการของเอกชน บรษทหรอสมาคมใด (ง) งานหรอบรการใดๆ ซ�งเกณฑในกรณฉกเฉน กลาวคอ ในกรณท�เกดสงครามหรอภยพบตหรอมททาวาจะ เกดภยพบตเชน อคคภย อทกภย ทพภกขภย แผนดนไหว โรคระบาดรายแรง การรกรานของสตวแมลง หรอโรคระบาดของพชผก และสภาพการณอ�นๆ ท�วไปอนอาจจะเปนอนตรายตอการดารงชพหรอความอย ดของประชากรท@งหมด หรอแตเพยงบางสวน (จ) บรการตางๆ ของชมชนขนาดเลกท�สมาชกของชมชนน@นดาเนนงานเพ�อประโยชนโดยตรงของชมชนน@นเอง ซ�งอาจถอเปนหนาท�พลเมองปกตของสมาชกในชมชนน@นท�จะตองปฏบตแตวาสมาชกของชมชนหรอ ผแทนโดยตรงของเขาจะตองมสทธท�จะไดรบการปรกษาหารอถงความจาเปนของการบรการเชนวาน@น

(มาตรา 3-24 เปนบทบญญตเฉพาะกาลในหวงเวลาของการเปล�ยนผานและไมสามารถนามาปรบใชไดอกตอไป)

มาตรา 25 การเรยกเกณฑแรงงานหรอใชแรงงานบงคบท�ผดกฎหมาย จะตองถกลงโทษเชนการกระทาความผดทาง อาญา และเปนหนาท�ของรฐสมาชกท�ใหสตยาบนอนสญญาน@จะตองทาใหแนใจวา บทลงโทษตามกฎหมายน@น พอเพยงอยางแทจรงและใชบงคบอยางเขมงวด

(บทบญญตสดทาย)

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

64

ภาคผนวก h - พธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. 1930 (อนสญญาฉบบท7 l() การประชมสมยสามญขององคการแรงงานระหวางประเทศไดมการประชมกนท�เจนวาโดยคณะประศาสนการของสานกงานแรงงานระหวางประเทศโดยประชมกนในสมยท�หน�งรอยสามเม�อวนท� $k พฤษภาคม ค.ศ. $%&' (พ.ศ. $001) และไดตระหนกวาแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑอนเปนสวนหน�งของสทธข@นพ@นฐานและแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑไดละเมดสทธมนษยชนและศกด� ศรของผหญงและผชายเดกหญงและเดกชายเปนจานวนลานคน กอใหเกดความยากจนท�ถาวร และขดขวางการไดมาซ�งงานท�มคณคาสาหรบทกคน และไดตระหนกถงบทบาทสาคญของอนสญญาฉบบท� $, วาดวยแรงงานบงคบ ค .ศ. &,-% (พ.ศ. $'1-) ซ�งตอไปน@จะเรยกวา “อนสญญา” และอนสญญาฉบบท� &%0 วาดวยการยกเลกแรงงานบงคบ ค.ศ. &,01 (พ.ศ. $0%%) ในการตอตานการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ แตชองวางในการนาไปปฏบตเรยกรองใหมมาตรการตางๆเพ�ม และโดยระลกถงคาจากดความของแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑภายใตมาตรา $ ของอนสญญาครอบคลมรปแบบทกรปแบบและส�งท�ปรากฏของแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑและใชกบมนษยทกคนโดยปราศจากความแตกตาง และโดยมขอสงเกตวาชวงของการเปล�ยนผานท�จดใหไวของอนสญญาฉบบท� ๒๙ วาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. $'1-) ไดส@นสดไปแลว และบทบญญตมาตรา & วรรค $ และ - และมาตรา - ถง มาตรา $' ไมสามารถนามาปรบใชได และไดตระหนกวาเน@อหาและรปแบบของแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑไดเปล�ยนแปลงไปและการคามนษยโดยมจดหมายเพ�อการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑซ�งอาจเก�ยวของกบการแสวงประโยชนทางเพศไดเปนประเดนท�เปนความกงวลในระดบระหวางประเทศเพ�มมากข@นและตองการการดาาเนนการโดยเรงดวนเพ�อการขจดแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑอยางมประสทธภาพ และโดยมขอสงเกตวามจานวนคนงานท�ถกใชเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑเพ�มมากข@นในภาคเอกชนอนทาาใหมภาคเศรษฐกจเฉพาะหลายภาคท�มความเปราะบางเปนการเฉพาะและมกลมคนงานเฉพาะหลายกลมมความเส�ยงท�จะกลายเปนผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ โดยเฉพาะแรงงานตางดาว และโดยมขอสงเกตวาการปราบปรามแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงานอยางมประสทธภาพทาใหเกดความเช�อม�นในการแขงขนอยางยตธรรมระหวางนายจางท@งหลายเชนเดยวกบการคมครองคนทางาน และโดยระลกถงมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศท�เก�ยวของ โดยเฉพาะอยางย�งในเร�อง อนสญญาฉบบท� k1 วาดวยเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน ค.ศ. &,'k (พ.ศ. $',&) อนสญญาฉบบท� ,k วาดวยสทธในการรวมตวกนและการรวมเจรจาตอรอง ค.ศ. &,', (พ.ศ. $',$) อนสญญาฉบบท� &%% วาดวยคาตอบแทนท�เทาเทยมกน ค.ศ. &,0' (พ.ศ. $',') อนสญญาฉบบท� &&& วาดวยการเลอกปฏบต (การจางงานและอาชพ) ค.ศ. &,0k (พ.ศ. $0%&) อนสญญา ฉบบท� &-k วาดวยอายข@นต�า ค.ศ. &,k- (พ.ศ. $0&j) อนสญญาฉบบท� &k$ วาดวย การใชแรงงานเดกในรปแบบท�เลวรายท�สด ค.ศ. &,,, (พ.ศ. $0'$) อนสญญาฉบบท� ,1 วาดวยการเคล�อนยายเพ�อการจางงาน(แกไข) ค.ศ. &,', (พ.ศ. $',$) อนสญญาฉบบท� &'- วาดวยคนงานโยกยายถ�นฐาน(บทบญญตเสรม) ค.ศ. &,10 (พ.ศ. $0&k) อนสญญา ฉบบท� &k, วาดวยคนงานทางานบาน ค.ศ. $%&& (พ.ศ. $00') อนสญญาฉบบท� &k& วาดวยหนวยงานจดหางานเอกชน ค.ศ. &,,1 (พ.ศ. $0'%) อนสญญาฉบบท� k& วาดวยการตรวจแรงงาน ค.ศ. &,'1 (พ.ศ. $',%) อนสญญาฉบบท� &$, วาดวยการตรวจแรงงาน (ภาคเกษตรกรรม) ค.ศ. &,j, (พ.ศ. $0&$) เชนเดยวกบ ปฏญญาวาดวยหลกการและสทธข@นพ@นฐานในการทางาน ค.ศ. &,,k (พ.ศ. $0'&) และปฏญญาวาดวยความยตธรรมทางสงคมสาหรบโลกาภวฒนท�เปนธรรม ค.ศ. $%%k (พ.ศ. $00&) และโดยมขอสงเกตวา ตราสารระหวางประเทศอ�นๆโดยเฉพาะปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. &,'k (พ.ศ. $',&) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองค.ศ. &,jj (พ.ศ. $0%,) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ค.ศ. &,jj (พ.ศ. $0%,) อนสญญาวาดวยเร�องทาส ค.ศ. &,$j (พ.ศ. $'j,) สวนเสรมอนสญญาวาดวยการยกเลกทาส การคาทาส และองคกรและการปฏบตเย�ยงทาส ค.ศ. &,0j (พ.ศ. $',,) อนสญญาสหประชาชาตเก�ยวกบการตอตานอาชญากรรมขามชาต ค.ศ. $%%% (พ.ศ. $0'-) และพธสารเพ�อปองกน ปราบปรามและลงโทษการคามนษยโดยเฉพาะผหญงและเดก ค.ศ.

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

65

$%%% (พ.ศ. $0'-) พธสารตอตานการลกลอบนาาผโยกยายถ�นฐานเขาเมองทางบก ทะเล และอากาศ ค.ศ. $%%% (พ.ศ. $0'-) อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองคนงานท�เปนผโยกยายถ�นฐานทกคนรวมถงสมาชกในครอบครว ค.ศ. &,,% (พ.ศ. $0--) อนสญญา ตอตานการทรมาณและการประตบตหรอการลงโทษอ�นท�โหดราย ไรมนษยธรรม หรอย �ายศกด� ศร ค.ศ. &,k' (พ.ศ. $0$1) อนสญญาเพ�อขจดรปแบบทกรปแบบของการเลอกปฏบตตอสตร ค.ศ. &,1, (พ.ศ. $0$$) และอนสญญาวาดวยสทธของบคคลผพการ ค.ศ. $%%j (พ.ศ. $0',)ไดตดสนใจใหการรบรองพธสารเฉพาะเพ�อระบถงชองวางในการปฏบตของอนสญญาและย @าถงมาตรการเพ�อการปองกน การคมครอง และการเยยวยาเชนการชดเชยหรอการฟ@ นฟ เปนส�งจาเปนท�จะตองทาาใหการปราบปรามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑมประสทธภาพและย�งยน ท@งน@ตามวาระท�ส�ของการประชมสมยน@ และไดตดสนใจวาขอเสนอน@จะใชรปแบบของพธสารเพ�ออนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. $'1-) รบรองพธสารน@ เม�อวนท� สบเอด ของเดอนมถนายน ปสองพนสบส�ซ�งอาจถกเรยกวา พธสาร $%&' สาหรบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. $'1-) มาตรา ' &. ในการทาใหเกดผลผกพนภายใตอนสญญาเพ�อปราบปรามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ รฐสมาชกแตละประเทศตองใชมาตรการท�มประสทธภาพเพ�อปองกนและขจดการใชแรงงานบงคบและแรงงาน เกณฑดงกลาว เพ�อใหการคมครองและการเขาถงการเยยวยาท�มประสทธภาพและเหมาะสม เชน การชดเชย ตอผเสยหาย และการลงโทษผกระทาผดเก�ยวกบการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ $. รฐสมาชกแตละประเทศตองพฒนานโยบายและแผนปฏบตการระดบชาตเพ�อการปราบปรามแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑอยางมประสทธภาพและย�งยนโดยการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและ องคกรลกจาง ซ�งตองมการดาเนนการอยางเปนระบบโดยหนวยงานผทรงอานาจและสอดประสานกบองคกร นายจางและองคกรลกจางเชนเดยวกบองคกร อ�นๆท�เก�ยวของตามความเหมาะสม -. คาาจาากดความของแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑท�มอยในอนสญญาไดถกนามายนยนใหม และดวยเหตน@ มาตรการท�เอยอางถงในพธสารน@ตองรวมการดาาเนนการเฉพาะเพ�อการตอตานการคามนษยเพ�อ การใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ

มาตรา l มาตรการท�ใชในการปองกนการใชแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑตองรวมถง (ก) การใหการศกษาและการใหขอมลประชาชน โดยเฉพาะอยางย�งผท�อยในกลมเส�ยง เพ�อท�จะปองกนการ ตกเปนผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑ; (ข) การใหการศกษาและการใหขอมลนายจางเพ�อปองกนการเขาไปมสวนในการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ; (ค) การดาเนนความพยายามเพ�อใหม�นใจวา: (&) มกฎหมายท�เก�ยวของกบการปองกนการใชแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑ รวมถงกฎหมายแรงงาน ท�ครอบคลมรวมถงการบงคบใชกฎหมาย ท�นาไปใชกบแรงงานทกคนและทกภาคสวนเศรษฐกจ ($) มการเสรมสรางความเขมแขงในเร�องบรการการตรวจแรงงานและบรการอ�นท�รบผดชอบในการนา กฎหมายน@ไปปฏบต (ง) การคมครองคนทางานซ�งใชบรการจดหางานและการบรรจเขาทางานโดยเฉพาะอยางย�งแรงงานโยกยาย ถ�นฐาน ตอการกระทาละเมดและการฉอโกงท@งหลาย

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

66

(จ) มการใหการสนบสนนอยางเตมกาาลงเพ�อปองกนและดาเนนการตอความเส�ยงท�จะเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑท@งจากภาครฐและภาคเอกชน และ (ฉ) มการจดการกบปญหาท�เปนรากเหงาและปจจยเส�ยงตอการเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ

มาตรา ) รฐสมาชกแตละรฐตองใชมาตรการท�มประสทธภาพในการคดแยก การปลอยตว การคมครอง การฟ@ นฟใหผเสยหายทกคนกลบคนสสภาพปกตจากการถกใชเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑรวมถงการจดใหมการชวยเหลอและการสนบสนนในรปแบบตางๆ

มาตรา h &. รฐสมาชกแตละรฐตองทาใหเกดความม�นใจวาผเสยหายทกคนท�ถกใชเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑมการเขาถงการเยยวยาท�มประสทธภาพ เชนการชดเชย ตามความเหมาะสมโดยไมไดคาานงถงการปรากฏอย หรอสถานะทางกฎหมายในอาณาเขตแหงชาตน@น $. รฐสมาชกแตละรฐตองใชมาตรการตางๆท�มประสทธภาพตามความจาเปนเพ�อใหเกดความม�นใจวาหนวยงานผทรงอานาจตางๆไมมสทธในการดาาเนนคดหรอกาาหนดบทลงโทษตอผเสยหายจากการถกใชเปนแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑอนเน�องจากการเขาไปเก�ยวของกบกจกรรมท�ผดกฎหมายซ�งพวกเขาถกบงคบใหกระทาอนเปนผลโดยตรงจากการถกบงคบใชแรงงานหรอเกณฑแรงงาน ท@งน@ ตามหลกการพ@นฐานของระบบกฎหมายของรฐสมาชกน@น

มาตรา n รฐสมาชกตองรวมมอกนเพ�อทาใหม�นใจวามการปองกนและการขจดรปแบบตางๆของการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ

มาตรา v มาตรการตางๆท�นาามาปรบใชกบพธสารและอนสญญา ตองถกกาหนดไวโดยกฎหมายและกฎระเบยบ แหงชาต หรอโดยหนวยงานผทรงอานาจ ภายหลงมการปรกษาหารอกบองคกรนายจางและองคกรลกจางท�เก�ยวของ

มาตรา o บทบญญตวาดวยการเปล�ยนผานของมาตรา & วรรค $ และวรรค - และมาตรา - ถงมาตรา $' ของอนสญญาตองถกลบออก

มาตรา 8 1. รฐสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศ อาจใหสตยาบนพธสารน@ ในเวลาเดยวกบ หรอภายหลงการใหสตยาบนอนสญญา โดยแจงใหผอานวยการใหญสานกแรงงานระหวางประเทศทราบเพ�อการจดทะเบยนอยางเปนทางการ 2. พธสารน@ ใหมผลใชบงคบเม�อพนสบสองเดอน นบแตวนท�การใหสตยาบนของรฐสมาชกจานวน 2 รฐ ไดรบการจดทะเบยนไวกบผอานวยการใหญแลว หลงจากน@นใหพธสารฉบบน@ มผลใชบงคบกบรฐสมาชกใดๆ เม�อพนสบสองเดอนนบแตวนท�การใหสตยาบนของตนไดรบการจดทะเบยนแลว และอนสญญาจะผกพนรฐสมาชกในบทบญญตมาตรา 1 -7 ของพธสารน@

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

67

มาตรา 9 1. รฐสมาชกซ�งไดใหสตยาบนพธสารฉบบน@อาจบอกเลกการใหสตยาบนได ในเวลาใดท�มการเปดใหบอกเลกการใหสตยาบนอนสญญาตามบทบญญตมาตรา 30 โดนแจงตอผอานวยการใหญสานกงานแรงงานระหวางประเทศเพ�อการจดทะเบยน 2. การบอกเลกการใหสตยาบนอนสญญาตามบทบญญตมาตรา 30 หรอ32 จะเปนการบอกเลกการใหสตาบนพธสารโดยผลของกฎหมาย 3. การบอกเลกการใหสตยาบนใดๆตามวรรค 1 หรอ วรรค 2 ของมาตราน@จะไมมผลบงคบจนครบ 1 ป ภายหลงวนทมการจดทะเบยน มาตรา 10 1. ผอานวยการใหญสานกแรงงานระหวางประเทศจะตองแจงใหทกรฐสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศทราบเก�ยวกบการจดทะเบยนการใหสตยาบน การประกาศ และการบอกเลกการใหสตยาบนท@งปวงท�รฐสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศไดแจงตอผอานวยการใหญ 2. ในการแจงใหรฐสมาชกทราบเก�ยวกบการจดทะเบยนการใหสตยาบนคร@ งท�สอง ผอานวยการใหญตองแจงใหรฐสมาชกอ�นทราบถงวนท�พธสารฉบบน@ มผลบงคบใชดวย มาตรา 11 ผอานวยการใหญสานกแรงงานระหวางประเทศจะตองแจงใหเลขาธการสหประชาชาตทรายเก�ยวกบการจดทะเบยนตามบทบญญตมาตรา 102 ของกฎบตรสหประชาชาต โดยใหรายละเอยดท@งหมดของการใหสตยาบน การประกาศ และการบอกเลกท@งหลายท�มการจดทะเบยนโดยผอานวยการใหญ มาตรา 12 ตวบทพธสารฉบบน@ท@งท�เปนภาษาองกฤษและภาษาฝร�งเศสมผลบงคบเทาเทยมกน

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

68

ภาคผนวก n – ขอแนะวาดวยมาตรการสวนเสรมสาหรบการปราบปรามการใชแรงงานบงคบอยางมประสทธภาพ ค.ศ. l*'h การประชมสมยสามญขององคการแรงงานระหวางประเทศไดมการประชมกนท�เจนวาโดยคณะประศาสนการของสานกงานแรงงานระหวางประเทศโดยประชมกนในสมยท�หน�งรอยสามเม�อวนท� $k พฤษภาคม ค.ศ. $%&' (พ.ศ. $001) และไดมการรบรองพธสาร ค.ศ. $%&' ตามอนสญญาแรงงานบงคบ ค.ศ. $'1- ซ�งตอไปน@จะเรยกวา “พธสาร” และไดพจารณาถงการรบรองขอเสนอเฉพาะเพ�อจดการกบปญหาชองวางในการนาไปปฏบตตามอนสญญาฉบบท� $, วาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ. &,-% (พ.ศ. $'1%)ซ�งตอไปน@จะเรยกวา “อนสญญา” และไดยนยนใหมถงมาตรการในการปองกน การคมครอง และการเยยวยา เชน การชดเชยและการฟ@ นฟ เปนส�งจาเปนท�จะตองทาใหเกดการปราบปรามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑอยางย �งยนและมประสทธภาพซ�งดาเนนตามวาระท� ส�ของสมยประชม และไดมการตดสนใจวาขอเสนอน@จะตองเปนรปแบบของขอแนะซ�งเสรมอนสญญา และของพธสารรบรองขอแนะดงตอไปน@ เม�อวนท�สบเอดของเดอนมถนายน ปสองพนสบส�ซ�งอาจถกเรยกวา ขอแนะวาดวยแรงงานบงคบ(สวนเสรม) ค.ศ. $%&' (พ.ศ. $0'1) &. รฐสมาชกควรสรางหรอเสรมสรางใหเกดความเขมแขง โดยการปรกษาหารอรวมกบองคกรนายจางและองคกรลกจาง รวมถงกลมอ�นๆท�เก�ยวของตามท�จาเปนในเร�อง: (&) นโยบายและแผนปฏบตการระดบชาตพรอมท@งมาตรการตามเวลาท�กาหนดโดยใชวธการท�คานงถงเร�องเพศสภาวะ และเร�องเดกเพ�อใหเกดมการปราบปรามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑในทกรปแบบอยางมประสทธภาพและย�งยนโดยการปองกน การคมครองผเสยหายและการเขาถงการเยยวยา เชน การชดเชยใหแกผเสยหายและการลงโทษผกระทาผด ($) หนวยงานผทรงอานาจ เชน พนกงานตรวจแรงงาน ฝายตลาการและองคระดบชาตตางๆหรอกลไกในเชงสถาบนอ�นๆซ�งเก�ยวของกบแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑเพ�อใหเกดความม�นใจวาการพฒนาการประสานงาน การปฏบต การตดตามผลและการประเมนผลนโยบายและแผนปฏบตการระดบชาต $. (&) รฐสมาชกควรจดเกบ วเคราะหและใหมขอมลท@งทางสถตและขอมลในรายละเอยดท�สามารถใชประโยชนไดโดยแยกตามเพศ อาย และลกษณะอ�นท�เก�ยวของ ท@งน@ใหเปนไปตามธรรมชาตและขอบเขตของแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑซ�งสามารถใชประเมนความกาวหนาในการดาเนนการได ($) สทธสวนบคคล โดยคานงวาตองมการเคารพขอมลสวนบคคล

การปองกน -. รฐสมาชกควรใชมาตรการปองกนซ�งรวมถง (&) การเคารพ การสงเสรม และการตระหนกถงหลกการและสทธข@นพ@นฐานในการทาางาน ($) การสงเสรมเสรภาพในการสมาคมและการรวมเจรจาตอรองเพ�อใหคนงานท�มอยในภาวะท� เส�ยงสามารถเขารวมองคกรของคนงานได (-) แผนงานเพ�อตอตานการเลอกปฏบตท�เพ�มความเส�ยงในการเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ (') รเร�มจดการกบปญหาแรงงานเดกและสงเสรมโอกาสทางการศกษาสาหรบเดกท@งเดกหญงและเดกชาย เพ�อเปนเคร�องปองกนไมใหเดกกลายเปนเหย�อของการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ (0) การดาเนนงานเปนข@นตอนเพ�อเปนการตระหนกถงพธสารและอนสญญา '. รฐสมาชกควรใชมาตรการปองกนอยางมประสทธภาพท�สดโดยพจารณาถงสถานการณของ ประเทศตน เชน (&) มการจดการกบปญหาท�เปนรากเหงาและปจจยเส�ยงตอการเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

69

($) การรณรงคการสรางความตระหนกรในกลมเปาหมายโดยเฉพาะสาหรบกลมท�มความเส�ยงสงท�จะตกเปนผเสยหายของการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ เพ�อบอกใหพวกเขาทราบนอกเหนอจากเร�องอ�นๆ คอเร�องวธการคมครองตนเองจากการถกจางงานท�มการลวงละเมดหรอถกฉอโกง รวมถงการปฏบตตางๆในการจางงาน สทธ และความรบผดชอบของคนงานการขอรบความชวยเหลอเม�อจาเปน (-) การรณรงคการสรางความตระหนกรในกลมเปาหมายโดยคาานงถงการลงโทษการลวงละเมดการหามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ (') แผนงานฝกทกษะสาหรบกลมคนท�มความเส�ยงเพ�อเพ�มโอกาสในการจางงานและรายไดรวมท@งเพ�มศกยภาพ (0) ข@นตอนตางๆท�ใหเกดความม�นใจวากฎหมาย กฎ ระเบยบแหงชาตเก�ยวกบความสมพนธในการจางงานท�มความครอบคลมในทกภาคสวนน@นไดมการบงคบใชอยางมประสทธภาพ และขอมลท�เก�ยวของเก�ยวกบเง�อนไขและขอกาหนดในการทางานควรระบไวใหเปนท�เขาใจงาย เหมาะสม ตรวจสอบไดในสญญาจางแรงงานท�เปนลายลกษณอกษรโดยเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบแหงชาตหรอขอตกลงรวม (j) การประกนสงคมพ@นฐานไดประกอบเขาเปนสวนหน�งของการคมครองทางสงคมระดบชาตดงท�กาหนดไวในขอแนะฉบบท� $%$ วาดวยการคมครองทางสงคม ค.ศ. $%&$ (พ.ศ. $000) ท@งน@ เพ�อลดความเส�ยงท�จะตกเปนแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑ (1) การปฐมนเทศและขอมลกอนการเดนทางออกนอกประเทศและเม�อเดนทางถงประเทศเปาหมายของแรงงานโยกยายถ�นฐานเพ�อใหแรงงานเหลาน@ไดมการเตรยมตวท�จะทางานและอยอาศยในตางแดนเพ�อสรางความตระหนกรและความเขาใจท�ดข@นเก�ยวกบสถานการณการคามนษยเพ�อการบงคบใชแรงงาน (k) นโยบายการจางงานและการโยกยายถ�นฐานแรงงานท�สอคลองกนโดยคานงถงความเส�ยงท�แรงงานโยกยายถ�นฐานบางกลมตองเผชญรวมถงกลมอ�นท�ตกอยในสถานการณพเศษ และระบถงโอกาสตางๆ ท�อาจเปนผลใหเกดสถานการณการบงคบใชแรงงาน (,) สงเสรมความพยายามท�สอดประสานกนระหวางหนวยงานภาครฐท�เก�ยวของกบหนวยงานท�เก�ยวของในประเทศอ�นๆเพ�ออานวยความสะดวกในการโยกยายถ�นฐานอยางปลอดภยและเปนไปตามปกต เพ�อปองกนการคามนษย รวมท@งความพยายามในการออกกฎหมาย การออกใบอนญาต และการตดตามเฝาระวง ผจดหางานและหนวยงานจดหางาน และขจดการเรยกเกบคาธรรมเนยมการจดหางานจากคนงานเพ�อปองกนเร�องการเปนแรงงานขดหน@ และรปแบบอ�นๆของการบบบงคบ และ (&%) ในการทาใหเกดผลผกพนภายใตอนสญญาเพ�อปราบปรามการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ รฐสมาชกควรจดใหมแนวทางและการสนบสนนแกนายจางและธรกจใหใชมาตรการท�มประสทธภาพในการแยกแยะ ปองกน บรรเทาและพจารณาถงวธการท�พวกเขาจะระบความเส�ยงของแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑในสถานท�ดาาเนนธรกจ หรอในการผลตการบรการ หรอการปฏบตการท�พวกเขาอาจเขาไปเก�ยวของโดยตรง

การคมครอง 0. (&) ควรมการดาาเนนความพยายามตามเปาหมายเพ�อแยกแยะและปลอยตวแรงงานบงคบหรอ แรงงานเกณฑ ($) ควรมการจดมาตรการคมครองใหแกผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ บนพ@นฐานท�วาพวกเขามความยนยอม มาตรการเหลาน@ไมควรจดทาอยางมเง�อนไขภายใตความสมครใจของผเสยหายท�จะรวมมอในการดาเนนกระบวนการทางอาญาหรอกระบวนการอ�นๆ

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

70

(-) ข@นตอนตางๆอาจถกนามาใชเพ�อสนบสนนใหเกดความรวมมอของผเสยหายในการคดแยกและการลงโทษผกระทาาผด j. รฐสมาชกควรยอมรบบทบาทและศกยภาพขององคกรของคนงานและองคกรอ�นท�เก�ยวของเพ�อสนบสนนและชวยเหลอผเสยหายจากการถกใชเปนแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ 1. รฐสมาชกควรใชมาตรการท�จาาเปนเพ�อใหเกดความม�นใจวาหนวยงานผทรงอานาจมสทธท�จะไมดาเนนคด หรอกาหนดบทลงโทษตอผเสยหายจากการถกใชเปนแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑในการท�พวกเขาเขาไปเก�ยวของกบกจกรรมท�ผดกฎหมายท�พวกเขาถกบงคบใหกระทาอนเปนผลโดยตรงจากการถกบงคบใชแรงงานหรอการเกณฑแรงงานท@งน@ เปนไปตามหลกการพ@นฐานของระบบกฎหมายของรฐสมาชกน@นๆ k. รฐสมาชกควรมมาตรการเพ�อขจดการกระทาาท�ลวงละเมดและเปนการฉอโกงจากบรการจดหางาน และการบรรจเขาทางาน เชน (&) การขจดการเกบคาธรรมเนยมการจดหางานจากคนงาน ($) การกาาหนดใหมสญญาท�โปรงใสท�สามารถอธบายเง�อนไขของการจางงานและสภาพการทางาน (-) มการสรางกลไกการรองทกขท�เพยงพอและเขาถงได (') มการกาาหนดบทลงโทษท�เพยงพอ (0) มการออกกฎหมายและการออกใบอนญาตสาหรบบรการเหลาน@ ,. รฐสมาชกควรมมาตรการคมครองอยางมประสทธภาพท�สดเพ�อใหเปนไปตามความตองการของผเสยหายท@งหมดในการชวยเหลออยางทนทวงทและการฟ@ นฟในระยะยาว ท@งน@ พจารณาตามสถานการณในประเทศ เชน (&) มความพยายามตามสมควรในการคมครองความปลอดภยของผเสยหายท�เปนแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑและครอบครวรวมถงพยานตามความหมาะสม รวมถงการคมครองจากการขมข การแกแคนในกรณท�ไดใหความรวมมอในกระบวนการทางกฎหมาย ($) การใหท�พกพงอยางพอเพยงและเหมาะสม (-) การรกษาพยาบาลรวมถง ความชวยเหลอทางสภาพจตใจและทางรางกายรวมถงการจดใหมมาตรการฟ@ นฟเปนกรณพเศษสาาหรบผเสยหายหรอแรงงานเกณฑรวมท@งผท�ถกกระทาความรนแรงทางเพศ (') การชวยเหลอทางวตถ (0) การคมครองความเปนสวนตวและอตลกษณ (j) การชวยเหลอทางเศรษฐกจและสงคม รวมถงการจางงาน โอกาสทางการศกษาและการฝกอบรม &%. มาตรการเพ�อการคมครองสาหรบเดกท�ถกบงคบและเกณฑแรงงานควรคานงถงความตองการพเศษและประโยชนท�ดท�สดของเดก ใหเปนไปตามการคมครองซ�งกาหนดไวในอนสญญาวาดวยรปแบบท�เลวรายของการใชแรงงานเดก ค.ศ. &,,, (พ.ศ. $0'$) และควรรวมถง (&) การเขาถงการศกษาของเดกหญงและเดกชาย ($) การต@งผปกครองหรอผแทนคนอ�นๆตามความเหมาะสม (-) เม�อไมมความชดเจนเร�องอายของบคคล แตมเหตผลท�เช�อไดวาเขาหรอเธออายนอยกวา &k ป การสนนษฐานวาเปนผเยาว การรอการตรวจสอบอาย (') ความพยายามใหเดกกลบคนสครอบครว เม�อเปนกรณท�เปนประโยชนสงสดของเดกควรจดใหมการดแลโดยคาานงถงพ@นฐานทางครอบครว &&. รฐสมาชกควรมมาตรการคมครองอยางมประสทธภาพท�สดสาาหรบแรงงานโยกยายถ�นฐานเก�ยวเน�องกบแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑโดยไมคานงถงสถานะทางกฎหมายในเขตแดนประเทศน@น ท@งน@ พจารณาตามสถานการณในประเทศ โดยควรรวมถง:

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

71

(&) บทบญญตเก�ยวกบชวงเวลาการฟ@ นฟสสภาพปกตและการพจารณาไตรตรองเพ�อท�จะอนญาตใหผท�เก�ยวของมการตดสนใจเก�ยวกบมาตรการการคมครองและการเขามามสวนรวมในกระบวนการทางกฎหมายในชวงท�บคคลน@นจะตองไดรบอนญาตใหอยในดนแดนของรฐสมาชกท�เก�ยวของเม�อมเหตผลท�อาจเช�อไดวาบคคลน@นเปนผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบหรอการเกณฑแรงงาน ($) บทบญญตท�อนญาตใหเปนพลเมองถาวรหรอช�วคราวและการเขาสตลาดแรงงาน ตามความเหมาะสม (-) การอานวยความสะดวกในเร�องการกลบคนสประเทศตนทางอยางปลอดภยและโดยเปนไปตามความสมครใจ

การชดเชยและเขาถงกระบวนการยตธรรม &$. รฐสมาชกควรใชมาตรการเพ�อสรางความม�นใจวาผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบหรอการเกณฑแรงงานทกคนมการเขาถงกระบวนการยตธรรมและการเยยวยาอ�นอยางมประสทธภาพและเหมาะสม เชน การชดเชยความเสยหายท�เปนเร�องเฉพาะตวและความเสยหายท�ไมใชส�งของ รวมถง: (&) การจดใหผเสยหายทกคนมการเขาถงศาล อนญาโตตลาการ และกลไกการแกไขปญหาอ�นโดยตนเองหรอผแทน เพ�อเรยกรองการเยยวยา เชนการชดเชยและคาเสยหาย ท@งน@ เปนไปตามกฎหมายระเบยบและแนวปฏบตแหงชาต ($) สรางความม�นใจวาผเสยหายสามารถใชสทธเพ�อใหไดมาซ�งการชดเชยและคาเสยหายจากผกระทาผดรวมถงคาจางคางจายและเงนสมทบตามกฏหมายในเร�องสทธประโยชนการประกนสงคม (-) ทาใหม�นใจถงการเขาถงแผนงานการชดเชยท�มอย (') การจดใหมขอมลและคาแนะนาโดยคานงถงสทธตามกฎหมายของผเสยหายและบรการท�มอยในภาษาท�พวกเขาเขาใจได เชนเดยวกบเร�องการชวยเหลอทางดานกฎหมาย โดยเฉพาะอยางย�งจะตองไมมคาบรการ (0) การจดใหผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงานทกคนในรฐสมาชกท@งท�เปนคนในชาตและหรอชาตอ�นสามารถตดตามการบรหารจดการ การเยยวยาทางแพงและทางอาญาในประเทศสมาชกท�เก�ยวของ โดยไมตองคานงถงวาพวกเขาจะปรากฏตวอยหรอมสถานภาพทางกฎหมายในดนแดนแหงชาตน@น ภายใตขอกาหนดตามกระบวนการท�ไมยงยาก ตามความเหมาะสม

การบงคบใช &-. รฐสมาชกควรมการปฏบตเพ�อเสรมสรางความเขมแขงในการบงคบใชกฎหมายและกฎระเบยบแหงชาตและมาตรการอ�นๆ รวมถง (&) การใหอานาจตามความจาเปน การจดใหมทรพยากรท�จาเปนและการฝกอบรมแกกจการตรวจแรงงานและหนวยงานผ ทรงอานาจและองคกรอ�นๆท�เก�ยวของเพ�อใหพวกเขามการบงคบใชกฎหมายและรวมมอกบหนวยงานอ�นท�เก�ยวของเพ�อการปองกนและการคมครองผเสยหายจากการใชแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงาน ($) การใหมบทกาหนดโทษ นอกเหนอไปจากการรบโทษทางอาญา เชน การยดผลกาไรจากการใชแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงานและทรพยสนอ�นตามกฎหมาย กฎ ระเบยบแหงชาต (-) การสรางความม�นใจวาบคคลตามกฎหมายตองรบผดชอบตอการละเมดการหามการใชแรงงานบงคบและ แรงงานเกณฑโดยการปรบใชมาตรา $0 ของอนสญญาและขอ (ข) ขางตน (') การเสรมสรางความพยายามในการคดแยกเหย�อ รวมท@งการพฒนาตวช@วดเก�ยวกบแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑเพ�อใหพนกงานตรวจแรงงาน ตารวจ อยการ นายจาง องคกรนายจางและองคกรลกจาง องคกรพฒนาเอกชน และผปฏบตอ�นๆท�เก�ยวของไดนาไปใช

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

72

ความรวมมอระหวางประเทศ &'. ควรสรางเสรมความรวมมอระหวางประเทศใหเขมแขงระหวางรฐสมาชกและองคกรระหวางประเทศท�เก�ยวของซ�งจะชวยในการปราบปรามแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑซ�งกนและกนโดยรวมถง (&) การเสรมสรางความรวมมอกนระหวางประเทศองคกรท�บงคบใชกฎหมายแรงงานเพ�อเพ�มการ บงคบใชกฎหมายอาญา ($) รวบรวมสรรพกาลงสาหรบแผนงานปฏบตการระดบชาตและความรวมมอและความชวยเหลอ ทางวชาการระหวางประเทศ (-) ความชวยเหลอรวมกนทางกฎหมาย (') ความชวยเหลอรวมกนทางวชาการรวมถงการแลกเปล�ยนขอมลและการแบงปนแนว ปฏบตท�ดและการเรยนรในการตอตานแรงงานบงคบและแรงงานเกณฑ ------------------------- ท�มา: http://ils.labour.go.th/images/stories/rec.pdf

สานกพฒนามาตรฐานแรงงาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

ภาคผนวก 6 - CEACR Observation on the application by Thailand of the Forced Labour Convention, 1930 (No.

29), 201319 Articles 1(1), 2(1) and 25 of the Convention. Trafficking in persons. 1. Law enforcement. In its previous comments, the

Committee noted the comments made by the International Confederation of Free Trade Unions (ICFTU) (now the

International Trade Union Confederation (ITUC)) expressing concern about the persistence of trafficking in persons from

and into Thailand. The Committee subsequently noted the adoption of the Anti-Trafficking in Persons Act B.E. 2551 (2008),

as well as the detailed information provided by the Government which demonstrated the significant efforts it had made in

the fight against trafficking. It also noted the observations submitted by the National Congress of Thai Labour (NCTL)

stating that statistics had shown that the number of arrests and prosecutions related to trafficking was still low compared to

the number of offenders.

The Committee notes the Government’s response that this is due to the fact that in each case of arrest and prosecution there

is usually more than one suspect, as human trafficking cases are usually committed by organized crime or groups of

perpetrators. The Committee also notes the Government’s statement that the implementation of the Anti-Trafficking in

Persons Act involves the participation of government agencies, specialist groups and NGOs. The difficulties encountered

by the competent authorities in implementing the Act include demands from victims to be immediately repatriated and a

19 The Government was expected to provide its reply to these comments of the Committee of Experts in a report that was due not later than 1 September 2016 but had not been received at the time of closing this paper.

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

73

lack of experienced interpreters to overcome language barriers in the prosecution process. In order to strengthen law

enforcement mechanisms, the Royal Thai Police has established strategies to prevent and combat human trafficking and has

taken measures to ensure a more effective investigation system. These measures include collaboration between law

enforcement officials and the Office of the Attorney-General and the targeting of particular locations for investigation, such

as medium and small sized factories, karaoke pubs and brothels. The Committee notes that between 2010 and 2012 there

were 162 arrests for human trafficking for the purpose of prostitution, 25 arrests for trafficking for the purpose of forced

labour or service and two arrests for human trafficking for the purpose of slavery. While taking due note of the detailed

information relating to arrests, the Committee notes an absence of information on how many of those arrested were

convicted and penalized. However, it notes the copies of nine court decisions submitted with the Government’s report,

relating to the application of the Anti-Trafficking in Persons Act. These cases involved the prosecution of 18 defendants,

resulting in 17 convictions and one acquittal, and the application of penalties of imprisonment for 15 defendants (ranging

from two to ten years) as well as the application of fines in two cases. The Committee strongly encourages the Government

to pursue its efforts to prevent, suppress and combat trafficking in persons, and to continue to provide information on

the measures taken in this regard, including measures to provide appropriate training to law enforcement officials,

border officials and the judiciary. The Committee also requests the Government to continue to provide information on

the application of the Anti-Trafficking in Persons Act in practice, including the number of arrests, as well as the number

of prosecutions, convictions, and the specific penalties applied. It further requests the Government to continue to provide

copies of court cases related to the application of the Act.

2. Protection and reintegration of victims of trafficking in persons. The Committee previously noted that the Anti-

Trafficking in Persons Act contained provisions relating to victim protection. The Government indicated that its labour

inspection and labour protection practices included coordination with relevant government agencies, NGOs, international

organizations and Thai embassies overseas to ensure trafficking victims’ protection, recovery and reintegration. Repatriation

programmes had been arranged with Cambodia, the Lao People’s Democratic Republic, Myanmar and the Yunnan Province

of China in order to develop effective and safe repatriation procedures.

The Committee notes the statement in the Government’s report that it has provided translation services at hotline centres in

provinces with a large number of migrant workers. Additional training was also provided to education field officers,

including with the agencies responsible for rehabilitation, support and repatriation so as to ensure integrated cooperation

among the concerned agencies. The Government states that difficulties encountered in the application of the Convention

included the limited budget to provide support to migrants during the investigation and prosecution process. The

Government also states that arrested illegal migrant workers investigated by the Centre on Suppression, Arrest and

Prosecution against Illegal Migrant Workers will be screened to assess whether they are victims of trafficking, and that any

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

74

detected victims of trafficking will not be prosecuted. However, since the establishment of the Centre, no victims of

trafficking for the purpose of labour exploitation have been detected. The Committee requests the Government to take

measures to strengthen mechanisms for the identification of victims of human trafficking, and to continue to provide

information on any difficulties encountered in this regard. It also requests the Government to intensify its efforts to

provide protection and assistance, including legal assistance, to victims of trafficking, and to provide information on the

number of persons benefiting from these services.

Articles 1(1), 2(1) and 25. Vulnerability of migrant workers to conditions of forced labour. In its previous comments,

the Committee noted the addendum to the report of the United Nations Special Rapporteur on the human rights of migrants

of 7 May 2011 (A/HRC/17/33/Add.1), which expressed concern regarding violations of the human rights of migrants in

Thailand, in particular the negative impact of the National Verification (NV) registration process for migrant workers.

According to the report, an estimated 1 million unregistered migrant workers were ineligible for the NV process and had

been deemed as migrants with irregular status. These unregistered migrant workers could be asked to pay bribes ranging

from 200 to 8,000 baht (THB) or more to the police in exchange for their freedom, either when stopped by the police or

when in police custody. The Special Rapporteur expressed particular concern about the pattern of arbitrary arrest, violence

and exploitation of migrants. This was exacerbated by the Prime Minister’s Order of 2 June 2010, which established a

special centre to suppress, arrest and prosecute alien workers who are working underground, and an increasing number of

cases of systematic abuse of official powers had been reported, “including the ‘sale’ of irregular migrants to various brokers

who then transfer the migrants back to their worksites for fees or who ‘resell’ or traffic the individuals to various employers

in the fishing and domestic industries”. The Committee also noted the 2011 report of the International Organization for

Migration (IOM) on trafficking of fishermen in Thailand (14 January 2011), indicating that labour recruitment processes

for migrant workers in the fishing sector remained largely informal, often leading to abuse. Many fishermen were “sold” to

fishing boat owners by brokers, having to work for long periods without receiving any wages in order to repay their debts

and could not leave or escape since fishing boats tended to be offshore for long periods of time. According to the report,

migrant fishermen, who are usually undocumented and unregistered, are often held on boats indefinitely, working and being

forcibly transferred between fishing boats, under threats of being reported to immigration authorities. The Committee also

noted the comments of the NCTL expressing concern about the lack of participation of employers’ and workers’

organizations in the implementation of the Convention in the country.

The Committee notes the Government’s statement that employers’ and workers’ organizations have participated in activities

concerning the application of the Convention, including through the working group on the resolution of child labour and

forced labour in shrimp and agriculture. It also notes the Government’s indication that measures have been taken to protect

the labour rights of migrant workers, especially those working in the fishery industry including the preparation to revise

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

75

Ministerial Regulation No. 10 B.E. 2541 issued under the Labour Protection Act. The Government indicates that it has

undertaken continuous efforts to systematically solve the problem of migrant workers from Myanmar, Lao People’s

Democratic Republic and Cambodia working illegally in Thailand, as well as taking measures to prevent these migrant

workers from becoming victims of labour trafficking, including through developing MOUs with these countries. The

Government indicates that it is carrying out labour inspections focusing on particular areas, such as small and medium-sized

enterprises, as well as enterprises which fail to submit a report on employment and working conditions to the competent

authority and enterprises which regularly employ migrant workers, especially in the fishing and related industries. These

inspections were conducted with the cooperation of many agencies, such as the Royal Thai Navy, the Marine Police, the

Marine Department as well as NGOs. The Government indicates that 5,400 labour inspections focusing on the protection

of migrant workers, covering 408,000 workers, resulted in the identification of 117 cases of violations of the Labour

Protection Act. The Government indicates that the Prime Minister issued Order No. 68/2555 of 13 March 2012 on the

Centre on Suppression, Arrest and Prosecution against Illegal Migrant Workers in order to manage the Government’s

response to migrant workers and labour trafficking. The Centre involves the participation from the Ministries of the Interior,

Justice and Defence, as well as the Royal Thai Police, in investigating the employment of illegal migrant workers. The

Committee also notes the Government’s indication that it has taken measures to legalize the status of existing migrant

workers, by allowing these workers to register with concerned authorities, obtain an identification number, and temporarily

stay and work in Thailand while awaiting repatriation. Moreover, the Government indicates that in 2012, it implemented

programmes on human trafficking for labour exploitation, including dissemination of information in languages understood

by migrant workers, carrying out labour inspections in the fishing industry, conducting meetings with employers and

workers and cooperation with the ILO within the framework of the Tripartite Action to Protect Migrant Workers from

Labour Exploitation.

The Committee notes that the United Nations Committee on the Elimination of Racial Discrimination, in its concluding

observations of 15 November 2012, expressed concern at reports of abuse and exploitation of migrant workers, in particular

those with irregular status (CERD/C/THA/CO/1, paragraph 22). The Committee recalls the importance of taking effective

action to ensure that the system of the employment of migrant workers does not place the workers concerned in a situation

of increased vulnerability, particularly where they are subjected to abusive employer practices, such as non-payment of

wages, deprivation of liberty and physical and sexual abuse. Such practices might cause their employment to be transformed

into situations that could amount to forced labour. Particularly, the itinerant nature of work in fishing and the long periods

of time spent away from shore hamper the identification of migrant fishermen working under forced labour conditions. The

Committee therefore once again urges the Government to take the necessary measures to ensure that migrant workers,

particularly those in the fishing industry, are fully protected from abusive practices and conditions that amount to the

การวเคราะหสถานการณและชองวางเก�ยวกบพธสารประกอบอนสญญาวาดวยแรงงานบงคบ ค.ศ $%&'

76

exaction of forced labour. It also requests the Government to further strengthen its law enforcement mechanisms,

including measures to enforce anti-trafficking laws against those who target migrant fishermen, as well as to ensure

that sufficiently effective penalties are applied to persons who subject these workers to conditions of forced labour.

Moreover, the Committee requests the Government to continue to provide information in its next report on measures

adopted specifically tailored to the difficult circumstances faced by migrant workers, including measures to prevent and

respond to cases of abuse of migrant workers.