ปีพระยาอน มานราชธน (ยง เสถ ยรโกเศศ) ผ ได ร บยกย องว า เป นน กปราชญ และน

72 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทย G

ขบเคลอนเศรษฐกจไทย กาวไกลสสากล

สมาคมชปปงแหงประเทศไทย

ป

(พ.ศ.2490 - 2562)

สารบญ

• ค�ำน�ำ 1

• ต�ำนำนชปปง 4

• ตำมรอยชปปงในอดตจนถงปจจบน.....จำกบำงรกถงคลองเตย 5

• ประวตสมำคม 8

• เกยรตประวตของสมำคม 9

• รำยนำมนำยกสมำคมชปปงแหงประเทศไทยอดตจนถงปจจบน 10

• ประวตสถำบนอบรมไอทไอ 11

• บทควำม“ชปปงกบเศรษฐกจของประเทศ” 13

• สถำนทเกยวของกบชวตกำรท�ำงำนของชปปง 15

• ทาเรอกรงเทพ 15

• กรมศลกากร 22

72 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทย2

ค�าน�า

สมาคมชปปงแหงประเทศไทยไดจดท�าหนงสอ “อนสรณครบรอบ 70 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทย” ในโอกาสครบรอบ 70 ป

ของการกอตงสมาคมฯ เมอ พ.ศ.2560 เปนหนงสอปกแขง ขนาด เอ 4 ความหนา 140 หนา กลาวไดวาเปนหนงสอเลมแรกทบนทก

ประวตศาสตร ความเปนมา และววฒนาการของอาชพ“ชปปง” เรองเลาชวตการท�างานของชปปงในอดต ประวตความเปนมาของ

สมาคมฯและสถาบนอบรมไอทไอ เพอร�าลกถงบรรพบรษตนรากของอาชพชปปงผอยเบองหลงการน�าเขาสงออกสนคาของประเทศ และ

ตอบแทนคณงามความดของผกอตงสมาคมฯและอดตกรรมการสมาคมฯทลวงลบไปแลวทกทานดวย สมาคมฯไดเผยแพรหนงสอนแก

สมาชก ตวแทนออกของ(ชปปง)รนหลงๆ หนวยงานทมความสมพนธกบชปปงอยางใกลชด เชน กรมศลกากร และทาเรอกรงเทพ

ตลอดจนสาธารณชนทวไป

ในโอกาสครบรอบ 72 ปของการกอตงสมาคมฯ ในป 2562 น คณะกรรมการสมาคมฯ

เหนสมควรใหจดท�าหนงสอ“72 ปสมาคมชปปงแหงประเทศไทย” ขนมาใหม โดยปรบยอ

เนอหาลงจากเดม แตยงคงสาระส�าคญๆ ไว เพอประชาสมพนธชอเสยงเกยรตประวตของ

สมาคมทดแทนหนงสอเลมแรกทหมดไป

สมาคมฯ หวงวาหนงสอเลมนจะเปนประโยชนแกผอานและมคณคาในการศกษา

เชงประวตศาสตรแกยวชนรนหลง หากมขอผดพลาดประการใด สมาคมฯ ยนดนอมรบและ

ขออภยไว ณ ทนดวย

นายยรรยง ตงจตตกล นายกสมาคม

22 กมภาพนธ 2560

72 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทย 3

72 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทย (พ.ศ.2490-2562)

SHIPPINGเปน“ชปปง”อยนงหำได ไมตองใสใจในเรองกำรภำษ

ทำนเปลยนแปลงแก ไขอยำงไรม

ตองตดตำมทนททกเรองไป

คำสนคำคำประกนทงคำสง

ตองมนคงก�ำหนดหมดสงสย

กำรตดตอเรงรอนไมนอนใจ

ใหเสรจในฉบพลนทนเวลำ

บทกลอนโดย นายสมศกด จนทนะศร

อดตรองอธบดกรมศลกากร (มกราคม 2512)

“ชปปง”

ภาพวาด“ ชปปงในอดต”

โดย นายก�าธร ทพคลไลย

อดตกรรมการบรรณารกษ

สมาคมสงเสรมสวสดการชปปง พ.ศ.2512


ต�านานชปปงอาชพ “ชปปง หรอ ตวแทนออกของ” เปนอาชพทรจกกนมา

ชานานโดยเฉพาะอยางยงในหมพอคาทสงของจากตางประเทศมา

ขายวา เปนผทมความสามารถในการน�าของออกจากอารกขาของ

ศลกากรในทาเรอได ซงยอมตองมความรประสบการณในการ

ท�างานกบศลกากร ทาเรอ และตวแทนเรอสนคาตางประเทศ แต

อาชพชปป งเรมมาตงแตเมอใด ไมมหลกฐานปรากฏใน

ประวตศาสตร จงมผพยายามสบคนทมาของอาชพนจากหลายๆ

แหลง พอไดความวา

“ชปปง”(SHIPPING) เปนค�าภาษาองกฤษ หมายถงการขนสง

สนคาทางเรอ หรอ ธรกจทเกยวกบการขนสงทางเรอ เชน สายเดน

เรอ และเรยกพนกงานของกจการนวา “SHIPPING CLERK“ หรอ

เสมยนของเรอ มหนาทแจงเรอเขา – ออกกบกรมศลกากรยนบญช

สนคาส�าหรบเรอ(MANIFEST) การวางยามประจ�าเรอ นอกจากน

ยงมหนาทพเศษ คอ ใหบรการแกผโดยสารซงเดนทางมากบเรอ

สนคา เชน การจดท�าภาษปากระวางใหบาง และท�าพธการศลกากร

แกบรรดาของทแจงมาในบญชสนคาส�าหรบเรอ เชน เครองใชและ

เครองเขยนประจ�าส�านกงานของ“ตวแทนเรอ”(SHIPPING AGENT)

หรอของใชตดตวผโดยสาร (USED PERSONAL EFFECTS) เลกๆ

นอยๆทโรงภาษ และของทมาทางไปรษณยบาง ดวยเหตน จงนยม

เรยกพนกงานเสมยนนวา“ชปปง”ไปดวยเชนกน

พระยาอนมานราชธน (ยง เสถยรโกเศศ) ผไดรบยกยองวา

เปนนกปราชญและนกการศกษาคนส�าคญของไทยอดตผชวยอธบด

กรมศลกากรไดเขยนเลาไวในหนงสอ“ต�านานศลกากรพ.ศ. 2482”

ความตอนหนงว าในสมยสมเดจพระนารายณมหาราชแหง

กรงศรอยธยา มความปรากฏตามสญญาคาขายวา “การส�าแดง

ราคาสนคารวมเปนหนาทของนายเรอทจะตองยนบญชสนคาหาง

วาวไมใชหนาทของผน�าเขาหรอผสงออก สวนการยนใบขนสนคา

รายยอยคงไมมเพราะผน�าสนคาเขาและออกทงหมดกคอนายเรอ

หาใชมลกษณะเปนผน�าของเขาของออกเหมอนทกวนนไม”

จะเหนไดวาพธการศลกากรในสมยกอนไมมพธรตองอะไร

นายเรอเองจะเปนผแจงหรอส�าแดงรายการสนคาทงหมดในเรอให

เจาพนกงานทราบ เมอเจาพนกงานเรยกเกบภาษแลวกเปนอนเสรจ

พธการ นายเรอกสามารถเอาของออกขายได ดงนน ความจ�าเปน

ในการจางหรอใชบรการชปปงจงไมม

การปฏบตพธการศลกากร

ทปรากฏเปนทางการนนมขนใน

ราว 130 กวาปมานเองคอ เมอ

ราวจลศกราช 1247 หรอ พ.ศ.

2428 ในสมยพระวรวงศเธอ

พระองคเจาพรอมพงศอธราช

เปนอธบดกรมศลกากร ก�าหนด

ใหผ น�าเขาหรอผ ส งออกตอง

ส�าแดงรายการสนคาในใบขน

สนคาเป นภาษาองกฤษหรอ

ภาษาจน ถาเปนพอคาจน ทางราชการอนญาตใหจดรายการเปน

หนงสอจนได แตตองเขยนเปนภาษาองกฤษมาดวย 2 ฉบบ เพราะ

ฉะนน พวกพอคาจนจงจาง“จนบาบา” (จนฮกเกยน) ซงรทงภาษา

องกฤษและภาษาจนมาชวยเขยนใบขนให

ปจจบนเปนทรจกกนดโดยทวไปวา “ชปปง” นนคอ ตวแทน

ออกของ ภาษาองกฤษเรยกวา CUSTOMS BROKER มหนาท

และบทบาทอนส�าคญยง เกยวพนกบกรมศลกากรอยางจะแยกกน

มได ในฐานะเปนผด�าเนนการเกยวกบพธการ และเปนผน�าคาภาษ

มาช�าระใหแกศลกากรเพอขนสนคาออกจากทาเรอและตามดาน

ตางๆทวราชอาณาจกร จนมค�ากลาวทวา “ทใดมศลกากร ทนนยอม

มชปปง”

ชปป งเปนผ ทจดการเกยวกบพธการสงสนคาออกไปยง

ตางประเทศ ศลกากรจะไดรบเงนคาภาษทถกตองและครบถวน

รวดเรวหรอไมเพยงใดขนอยท “ชปปง” บรษทหางฯรานกเชนกน

จะเสยภาษสนคาทสงเขาโดยอยางถกตองตามพกดอตราศลกากร

และน�าของออกสตลาดโดยเรว ทนเวลาก�าหนด กยอมขนอยท “ชปปง”


ตามรอยชปปงในอดตจนถงปจจบน..... จากบางรก ถง คลองเตย

ประเทศไทยมการตดตอคาขายกบตางประเทศมาตงแต

สมยกรงศรอยธยามาจนถงสมยกรงรตนโกสนทร การขนสงสนคา

ในสมยกอนใชเรอส�าเภาแลนเขามาในแมน�าเจาพระยา กรงเทพฯ

ตงอยในท�าเลทเหมาะสมในการตดตอคาขายทางเรอ เพราะอยไม

ไกลจากปากแมน�าออกสทะเล โรงภาษแหงแรกตงอยทปากคลอง

ผดงกรงเกษม ภายหลงไดยายไปอยบรเวณสดแดนพระนครทาง

ดานใตท “ทาเรอสรวงศ”ยานบางรกดานเกบภาษตงอยทงฝ ง

พระนคร(บางรก)และฝงธนบร(คลองสาน) มหนาทตรวจตราเรอ

สนคาจากประเทศตางๆ

ทาเรอในสมยนนมหลายแหงกระจายอยตลอดความยาวแมน�า

เจาพระยาชวงทไหลผานกรงเทพมความยาวประมาณ 17 กโลเมตร

เปนทาเรอของเอกชน มโกดงเกบสนคาเปนทงโรงไมและคอนกรต

เพอเกบสนคาทวไปมถนนทางเขาทาเรอของตนเอง เชน ทาเรอ

บรษทอสตเอเชยตก ทาเรอบรษทบอรเนยว ทาเรอหวงหล เปนตน

ลวนอยในยานบางรกและยานนาวา เนองจากมเรอสนคาจากตาง

ประเทศมาจอดเทยบทาเปนประจ�า ยานบางรกจงเปนยานชมชนท

มเอกลกษณพเศษในความหลากหลายทางเชอชาต ภาษา

วฒนธรรม และผสมผสานระหวางชมชนชาวตะวนออก ซงสวน

ใหญเปนชาวจน อนเดย กบชมชนชาวตะวนตก เชน ฝรงเศส

โปรตเกส องกฤษ อเมรกา ซงน�าเรอสนคาบรรทกสนคาเขามาขาย

ขณะเดยวกนกซอสนคาพนเมองของไทยกลบออกไปสถานทต

หลายประเทศตงอยในบรเวณน เชน สถานทตฝรงเศส สถานทต

โปรตเกส สถานทตองกฤษและสถานทตอเมรกา (ภายหลงไดยาย

ไปอยทถนนวทยแลว)

พอคาทงหลายตองน�าเอกสารมาปฏบตพธการท “ศลกสถาน

กรงเทพ” หรอ “โรงภาษรอยชกสาม” ซงตงอยรมแมน�าเจาพระยา

บนเนอท 4 ไร เศษ (ปจจบนอยในซอยเจรญกรง 36 หรอ ตรอก

โรงภาษ อยตดกบสถานทตฝรงเศส โดยสามารถเขาทางซอย

โรงแรมโอเรยนเตลได) เมอเสรจพธการแลว จงน�าใบขนและเอกสาร

ไปตรวจรบสนคา (ปจจบนเรยกวา“ตรวจปลอย”) ตามทาเรอตางๆ

ทกลาวไวขางตน ในระยะน บรษทหางรานหรอพอคาทงหลายจะ

ใชใหเสมยนเปนผมาตดตอกบกรมศลกากรและทาเรอ บรษท

หางรานเหลานโดยมากเปนฝรงชาตตางๆเรยกเสมยนเหลานวา

Shipping Clerk


สมยกอน เมอเรอสนคามาถงเมองไทยแลว ชปปงจะขนไปด

สภาพสนคาในเรอและจดการล�าเลยงสนคาจากเรอใหญถายไปลง

เรอ“เอยมจน”ทมาจอดเทยบขางเรอใหญ จากนน ใชเรอยนตเลก

ลากเรอเอยมจนไปยงทาน�าสรวงศ ซงเปนทตงของ “โรงภาษ” หรอ

”ศลกสถาน”

ชปปงนนสวนมากเปนชาวจนเหตผลหนงคอคนไทยนยมรบ

ราชการมากกวาเปนพอคาและบรษทหางรานตางๆรวมทงพอคาจน

ทตงใหมนยมใชชปปงชาวจนเพราะสะดวกในงานตดตอกบงาน

ทาเรอมาก กรรมการทาเรอทกแหงเปนคนจน หากมเรองทเกยว

กบสนคาบนเรอแลว ลกจางของเจาของเรอชาวตางชาตทดแล

การขนถายสนคาบนเรอ หรอทเรยกวา “ก�าปะโดเรอ” กเปนคนจน

เสยแทบทกล�าเรอแมวาในเวลาตอมา เสมยนทมาผานพธการ

ศลกากรเรมมมากขน คนไทยกมบางแตยงไมมากเทาชาวจน

ชปปงชาวจนมความไดเปรยบเรองภาษาและมความช�านาญ

มาก ใบขนสนคาน�าเขาหรอเอกสารรายการสนคาเปนภาษาองกฤษ

เวลาไปตรวจสอบราคาพกดจนถงเสยอากรและน�าไปตรวจปลอยท

ทาเรอ ชปปงชาวจนนนบางคนภาษาไทยกไมรแตพดไทยเปน ยง

สามารถท�าไดทกอยางเพราะเขาจดรายการตางๆไวเปนภาษาจนไม

วาเจาหนาทจะถามอะไรจะตรวจสอบอะไร ของอะไรอยหบไหน

เขางดเอาบญชรายการภาษาจนขนมาด กสามารถปฏบตตามค�าสง

เจาหนาทศลกากรไดอยางถกตอง ปจจบนนชปปงชาวจนดเหมอน

จะไมคอยมเพราะไดกลายเปนคนไทยไปหมดแลว อกทงความรใน

ภาษาไทยและภาษาองกฤษกดมากขนกวาแตกอนมาก

ทาเรอของเอกชนทมเรอสนคาจากตางประเทศมารบสงสนคา

ตลอดแนวรมแมน�าเจาพระยา ทาเรอทชปปงสมยนนรจกดคอ

ทาเรอหวงหล ทาเรอหวงหลนบวาเปนทาเรอทมคณคาความส�าคญ

ตอประวตศาสตรธรกจการคาของไทยและการอพยพตงถนฐานใน

ไทยของชาวจนโพนทะเลตงแตยคคาเรอส�าเภาจนถงยคเรอกลไฟ

เพราะเปนประตแรกสสยามของชาวจนโพนทะเลทอพยพหนรอน

มาพงเยนในประเทศไทย โดยอาศยใตถนของเรอกลไฟแบบแออด

ขององกฤษและเยอรมน ลองมาเปนแรมเดอนบนเสนทางซวเถา-

ฮองกง-กรงเทพ และมาขนฝงท “ทาเรอฮวเสยม” ซงแปลวา “สยาม

รงเรอง” ณ ทแหงนอาจกลาวไดวาบรรพบรษจนหลายตระกลเคย

ผานทนเปนทแรก

เส นทางคมนาคมขนสงสนค าทชปป งใช มากทสดคอ

ถนนเจรญกรงหรอทฝรงสมยกอนเรยก “นว โรด” (New Road) เปน

ถนนรนแรกทใชเทคนคการสรางแบบตะวนตก มความยาวทงสน

8,575 เมตร พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวโปรดเกลาฯ

ใหสรางขนเมอวนท 5 กมภาพนธ พ.ศ.2404 แลวเสรจใน

พ.ศ. 2407 วงเลยบเลาะแมน�าเจาพระยา โดยเรมจากถนนตก

ทอดผานยานบางรก ไปยงยานการคาส�าคญของชาวจนคอ

ถนนเยาวราช มถนนเชอมกบถนนเยาวราช เชน ถนนทรงวาด

ถนนมงกร ถนนแปลงนาม มตรอก/ซอยเลกๆ เชน ซอยวานช 1

ตรอกโตะกง ในยานส�าเพง ถนนเจรญกรงไปสนสดทถนนสนามไชย

ขางก�าแพงพระบรมมหาราชวง

ทำน�ำรำชวงศและถนนทรงวำดทาน�าราชวงศ อยรมฝงกรงเทพของแมน�าเจาพระยา ปลายสด

ทางของถนนราชวงศ ใกลกบหวถนนทรงวาด อยตรงขามกบ

ทาดนแดงฝงธนบร เปนทาเรอเกาแกอกแหงหนงทมความส�าคญ

ทงในเชงประวตศาสตร และวถการด�าเนนชวตของชาวจนในอดต

เปนอยางมาก เพราะนอกจากจะเปนชองทางในการขนสงสนคาพช

ผลจากประเทศสยามออกสตลาดโลกแลว ทาเรอแหงนยงเปนทาเรอ

ทพระบรมวงศานวงศ และเจานายชนสงใชในการเดนทางไปยงตาง

ประเทศอกดวย

พชผลทางการเกษตรจากแหลงผลตในประเทศไทยถกล�าเลยง

มาทน เพอรอคอยการขนถายไปยงเรอสนคาขนาดใหญ ทจอด

ทอดสมออยทางดานใตของล�าน�าลงไปอก ถนนทรงวาดสายนเอง

ทต�านานของบรรดาบรษทนอยใหญในประเทศไทยจ�านวนไมนอย

เรมตนขนทน เชน บรษท สหพฒนพบล จ�ากดของนายเทยม

โชควฒนา และกลมเจรญโภคภณฑ (CP) ของนายธนนท เจยรวน

นท ต�านานเครอขายธรกจการคาททรงอทธพลทสดของประเทศไทย

ในปจจบนความส�าคญของทาน�าราชวงศและถนนทรงวาด ด�าเนน

ไปพรอมๆกบการตดตอการคาระหวางสยามประเทศกบโลก

ภายนอก โดยเฉพาะอยางยงกบชาตตะวนตกอยางตอเนอง


ทำเรอคลองเตยเปนความประสงคของรฐบาลมาตงแต พ.ศ.2480 สมย

จอมพล ป.พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร ทเหนวา กจการทาเรอ

เปนสงทรฐบาลควรเปนผด�าเนนการเองเพออ�านวยความสะดวกแก

เรอสนคาตางๆใหมทจอดเรอ ทเกบสนคา และเปนศนยกลางของ

การน�าสนคาเขาและสงสนคาออกททนสมย ปลอดภย และประหยด

เวลา หลงจากส�ารวจสถานทเหมาะสมส�าหรบสรางทาเรอแหงใหม

ไดตดสนใจเลอกต�าบลคลองเตยเปนสถานทกอสราง เรมกอสราง

ใน พ.ศ.2481 โดยบรษท ครสเตยนน นลเสน จ�ากด แตตองหยด

ชะงกไปเนองจากเกดสงครามโลกครงท 2 หลงสงครามจงมการ

กอสรางตอจนแลวเสรจ ในป พ.ศ.2490 ใชเวลากอสรางรวม 9 ป

ในระหวางนน รฐบาลไดเปดเจรจากบบรรดาตวแทนเรอและ

บรรลขอตกลงกนวา ใหแบงเรอบรรทกสนคาจากทาเรอเอกชนมา

เขาเทยบทาเรอกรงเทพในปแรก 25% ปทสองเพมเปน 50% ปท

สามเพมเปน 75% และปทสใหเรอสนคาทกล�าตองเขาเทยบทาเรอ

กรงเทพแตเพยงแหงเดยวดงนน ใน พ.ศ.2494 เรอสนคาทกล�าจง

ไดมาเทยบทาเรอกรงเทพแหงใหมตามขอตกลง

ในชวง 3 ปแรก การท�างานของชปปงมความยากล�าบากมาก

เพราะตองรบเอกสารและเงนคาภาษจากลกคาบรษทน�าเขาชาวจน

ทสวนใหญอยยานส�าเพง เยาวราช ซอยมงกร และถนนทรงวาด

เชนเดยวกบทท�าการของเอเยนตเรอทมเรอน�าของมาจากจนและ

ฮองกงมาเปนประจ�า อยางเชน บรษทเรอ“โหงวฮก” บรษทเรอ

“ซนเชยง” มทท�าการอยบนถนนทรงวาด บรษท “ไตแซ” อยท

ชนสาม ตกสหมาลายน ถนนเสอปา

ชปปงจะตองน�าเอกสารไปเขยน“ตว”(หมายถงใบขนสนคา)

ยนตวผานพธการและเสยภาษทโรงภาษเกาทบางรก แลววงไปตรวจ

ปลอยและรบสนคาททาเรอคลองเตย ซงมพนทกวางขวางใหญโต

กวาทาเรอเอกชนแถวยานนาวาและบางรกหลายสบเทา จากเดมท

เคยนงสามลอจากโรงภาษไปตรวจปลอยทาเรอ คราวน ระยะทาง

จากบางรกมายงทาเรอคลองเตยกรวมๆ10 กโลเมตร บางคนทพอ

มรายไดด จงหาซอรถมอสองมาใชเปนพาหนะวงงาน บางคน

ซอเปนสกตเตอรอยางเวสปา แลมเบรตตาทไดรบความนยมมาก

ในยคนน ท�าใหการวงตดตองานคลองตว ทกวนน ชปปงยงคงใช

รถมอเตอรไซควงท�างานเปนหลก

กรมศลกำกรเนองจากกจการของทาเรอกบกรมศลกากรมความสมพนธกน

อยางใกลชดและตอเนอง เมอเรอสนคาเขามาเทยบทาและท�าการ

ขนถายสนคาขนบกแลว กรมศลกากรมหนาทควบคม ตรวจสอบ

และเรยกเกบภาษอากรสนคาทน�าเขามาตามพ.ร.บ.ศลกากร ดงนน

ทท�าการศลกากรกบทาเรอจงจ�าเปนตองอยในพนทบรเวณเดยวกน

กรมศลกากรจงสรางทท�าการใหมทต�าบลคลองเตย ใกลกบทาเรอ

คลองเตย บนพนทของการทาเรอแหงประเทศไทย (ทตงปจจบน

ของกรมศลกากร คอ หวมมสแยกกรมศลกากร บนถนน

สนทรโกษา-ถนนอาจณรงคตดกบถนนเกษมราษฎร-ถนนทาเรอ)

ทท�าการกรมศลกากรใหมเปนตกทรงไทยประยกต (ปจจบน

เรยกชอวา อาคาร 1) สรางดวยคอนกรตเสรมเหลก 3 ชน สง 30.8

เมตร ความยาวตวตกวดจากปกตกทงสองขาง ยาว 317.30 เมตร

มเนอทรวมทงหมด14,000 ตารางเมตรแบงการใชพนทเปนสวนๆ

ใชงบประมาณกอสรางตวอาคาร 14 ลานบาท รวมคาตกแตงและ

ตดตงอปกรณน�าเขาจากตางประเทศ เปนเงนกวา 21ลานบาท โดย

กรมโยธาเทศบาลไดวาจางองคการทหารผานศกเปนผรบเหมา

กอสรางกอสรางเสรจใน พ.ศ.2497 ชากวาก�าหนดเดม 1 ป เพราะ

ตองการใหเสรจสมบรณ มพธเปดอาคารใหม เมอวนท 24 มถนายน

พ.ศ.2497 ในสมยของพล ต.อ.หลวงชาตตระการโกศล เปนอธบด

ศลกากร

นคอเหตทท�าใหชาวชปปงทงหลายตองยายแหลงทท�ากนจาก

ยานบางรกทเคยอยมายาวนานกวา 60 ป (ตงแต พ.ศ.2433 จนถง

พ.ศ.2497) มาหาทเชาท�าส�านกงานแถวๆคลองเตย พระราม4 เพอ

ใหสะดวกในการท�างานตงแตนนมา


ประวตสมาคม

สมาคมชปปงแหงประเทศไทยในยคแรก เกดจากการรวมตวกนของกลมบรษทหางรานทน�าเขาสนคาจากประเทศจนบนถนนทรงวาด

ใกลกบทาเรอราชวงศ ยานส�าเพง และถนนเยาวราชซงเปนยานธรกจน�าเขาสนคาจากตางประเทศทส�าคญในอดต กอตงขนโดยนายจนซง

แซจว(ตอมาไดเปลยนชอเปนนายสวช ดลกวณช) กบกลมเพอนชปปงชาวจนในยานทรงวาด ไดยนขออนญาตจดตงสมาคมจาก

สภาวฒนธรรมแหงชาต ชอวา “สมาคมชปปงเฮยบอง” เมอวนท 14 มกราคม พ.ศ.2490 และจดทะเบยนตงสมาคม กบกองต�ารวจ

สนตบาล เมอวนท 21 มกราคม 2490

ใบอนญาตจดตงสมาคม ลงวนท 14มค. 2490ทะเบยนสมาคมเลขทจ.324/2490ลงวนท 23 มค.2490

ในระยะแรก สมาคมฯเปนเพยงศนยกลางรบแจงความ

เสยหายของสนคาทเกดจากการขนสงจากประเทศจนโดยทางเรอ

สนคาสวนใหญเปนของบรโภคทบรรจมาในไห จงมกแตกเสยหาย

อยเสมอ ดงนน ทกครงทเรอสนคามาถง บรรดาหางรานตองมา

แจงความเสยหายทเกดขน สมาคมฯจะท�าหนาทไกลเกลยและ

ค�านวณคาเสยหายทเจาของเรอตองชดใชใหกบเจาของสนคา

เหลานน

การบรหารสมาคมฯเปนแบบ“รวมดวยชวยกน”ทงก�าลงทรพย

และก�าลงงาน” เจาของหางรานตางๆสงตวแทนมาชวยกนบรหารงาน

ของสมาคมฯโดยไมมคาตอบแทนไมมการแตงตงเลขาธการหรอ

เหรญญกอยางสมาคมในปจจบน

หลงสงครามโลกครงทสองสงบลง เมอรฐบาลสรางทาเรอแหง

ใหมทต�าบลคลองเตยเสรจ ใน พ.ศ.2494 เรอสนคาทเดมเคยเทยบ

ทาเรอเอกชนรมแมน�ายานบางรก รฐบาลก�าหนดใหเรอสนคาตอง

มาเขาเทยบทาเรอใหมแทน กรมศลกากรจงไดยายทท�าการมาอย

บรเวณคลองเตยใกลทาเรอเมอพ.ศ.2497 ท�าใหปรมาณสนคาน�า

เขาสงออกเพมขน การผานพธการน�าเขาสงออกสะดวกมากขน

จ�านวนชปปงกเพมมากขนดวย


เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคใหมทจะท�าใหอาชพชปปงมความเปนปกแผนมนคง จงมการเปลยนชอสมาคมเปน ”สมาคมสงเสรม

สวสดการชปปง” (SHIPPING WELFARE ASSOCIATION) (ภาษาจนเรยกวา “ปอ-กวง-กง-หวย”) เมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2505 และ

ยายทท�าการไปอยท 2457/3 ถนนพระราม 4 ต�าบลคลองเตย อ�าเภอพระโขนง จงหวดพระนคร เมอวนท 13 สงหาคม พ.ศ.2506

ตอมา สมาคมฯไดยายทท�าการไปอยสถานทใหมเปนอาคาร3 ชนของการทาเรอแหงประเทศไทยทนายทวช กลนประทม นายกสมาคม

เปนผมอบใหตงอยเลขท 137-141 ถนนสนทรโกษา ต�าบลคลองเตย อ�าเภอพระโขนง เมอวนท 12 กมภาพนธ พ.ศ.2512 และยงคงอย

จนถงปจจบน

สมาคมฯไดเปลยนชออกครงเปน สมาคมชปปงแหงประเทศไทย(ส.ช.ท.) และมชอภาษาองกฤษวา The Customs Broker and

Transportation Association of Thailand (CTAT) เมอวนท 9 พฤศจกายน พ.ศ.2513

ลายพระหตถของสมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (จวน อฎฐาย) สกลมหาสงฆปรณายก วดมกฏกษตรยาราม(สมเดจพระสงฆราช องคท 16)ทรงประทานแก สมาคมสงเสรมสวสดการชปปง ในโอกาสเปดทท�าการสมาคมใหม เมอวนท

16 สงหาคม พ.ศ.2512

เกยรตประวตของสมาคม

สมาคมฯไดรบมอบเกยรตบตรจากองคการศลกากรโลก

(World Customs Organization , WCO) ในฐานะเปนองคกรภาค

เอกชนทใหความรวมมอในการพฒนาและแลกเปลยนขอมล

ทางศลกากรกบกรมศลกากร โดยนายสมชย สจจพงษ อธบด

กรมศลกากร เปนผมอบให ในวนศลกากรสากล เมอวนท 26

มกราคม 2553

สมาคมฯไดรบเกยรตบตรชมเชยจากองคการศลกากรโลกอก

ครงหนง ใน ป 2556 ในฐานะเปนองคกรเอกชนทมบทบาทส�าคญ

ในการใหความรวมมอ สงเสรม สนบสนนกรมศลกากร โดย

นางเบญจา หลยเจรญ อธบดกรมศลกากร เปนผ มอบใหใน

วนศลกากรสากล เมอวนท 26 มกราคม 2556 นบเปนเกยรตประวต

ของสมาคมทนาภาคภมใจอยางยง


รายนามนายกสมาคมชปปงแหงประเทศไทยอดต จนถง ปจจบน

พ.ศ. 2490 - 2496 นายจนซง แซจว* ( 6 ป)

พ.ศ. 2496 - 2497 นายกมฉอง แซลม (1 ป)

พ.ศ. 2497 - 2499 นายเตยวเกา แซออ (2 ป)

พ.ศ. 2499 - 2507 นายสวช ดลกวานช* (8 ป)

พ.ศ. 2507 - 2508 นายโสภณ กาฬดษย (1 ป)

พ.ศ. 2508 - 2510 นายบญชา วรรณศลป (2 ป)

พ.ศ. 2510 - 2511 นายบญเยน ตนไพบลย (1 ป)

พ.ศ. 2511 - 2540 นายทวช กลนประทม (30 ป)

พ.ศ. 2541 - 2543 นายอรณ สนธนาภรณ (2 ป)

พ.ศ. 2543 - 2544 นายชวลต บญเกยรตบตร (1 ป)

พ.ศ. 2544 - 2557 นายยรรยง ตงจตตกล (13 ป)

พ.ศ. 2557 - 2559 นายณฐสพรรษ กรงไกร (2 ป)

พ.ศ. 2559 - ปจจบน นายยรรยง ตงจตตกล (4 ป)

* นายจนซง แซจว เปลยนชอนามสกล เปน นายสวช ดลกวณช

หมายเหต : ขอมลตงแต ป พ.ศ.2490 - พ.ศ. 2524 อาจมความคลาดเคลอน เนองจากหลกฐานทางทะเบยนไมชดเจน

นายยรรยง ตงจตตกล พ.ศ. 2544-2557, 2559-ปจจบน

นายทวช กลนประทม พ.ศ. 2511-2540

นายสวช ดลกวานช พ.ศ. 2490-2496, 2499-2507

นายชวลต บญเกยรตบตรพ.ศ. 2543-2544


ประวตสถาบนอบรมไอทไอ (Import-export Training Institute, ITI)

สมาคมสงเสรมสวสดการชปปง ไดเปด“โรงเรยนสอนวชาชปปง”แหงแรกของประเทศไทยในป

พ.ศ. 2512 ตามค�าแนะน�าของ ม.ร.ว.ทองแทง ทองแถม อดตอธบดกรมศลกากรในสมยนน

ทตองการใหผประกอบอาชพชปปงตองมความรเรองพธการศลกากรและกฎหมายศลกากร เพอให

สามารถผานพธการไดอยางถกตอง เปนผลดตอทางราชการและเจาของสนคาผวาจาง

ต อมาในป พ.ศ.2526 สมาคมฯได รบอนญาตจาก

คณะกรรมการการศกษาเอกชน กระทรวงศกษาธการใหจดตงเปน

โรงเรยนอาชวศกษา ชอวา “โรงเรยนสถานฝกอบรมทางวชาการ

น�าเขาและสงออก”เปดสอนวชาการน�าเขาและสงออก(ชปปง)

ตามหลกสตรทไดรบอนมตจากกระทรวงศกษาธการ ม.15(2)

ตงอยในอาคารทท�าการสมาคม เลขท 137-141 ถนนสนทรโกษา

(ตรงขามสโมสรฟตบอลการทาเรอฯ) คลองเตย

โรงเรยนสถานฝกอบรมทางวชาการน�าเขาและสงออก

เปดอบรมหลกสตร “วชาการน�าเขาและสงออก(ชปปง)” อบรม

ทกวน จนทรถงศกร ตงแตเวลา 17.30-19.30 น ระยะเวลาอบรม

รวมทงสน 8 เดอนโดยมนายสมพร กณหะเสน กรรมการวชาการ

ของสมาคม ท�าหนาทเปนครใหญ นกเรยนทจะเขาอบรมตองจบ

การศกษาขนต�า ม.3 อาจารยผสอนสวนใหญจะเปนเจาหนาท

ศลกากรและกรรมการสมาคมใบอนญาตจดตงโรงเรยนประเภทอาชวศกษา

เลขท 676/2526 ลงวนท 9 สค.2526


เมอเรยนจบและสอบผานทกหมวดวชาแลว ทางโรงเรยนจะจดพธมอบประกาศนยบตรใหผผานการอบรมโดยเชญอธบดกรมศลกากร

มาเปนประธานในพธและกลาวใหโอวาทดวย

ม.ร.ว.ทองแทง ทองแถม อธบดกรมศลกากร เปนประธานมอบประกาศนยบตรและใหโอวาทแกผจบการอบรมพ.ศ.2513


การทจะกลาววา “ชปปง” กมบทบาทส�าคญเกยวพนทาง

เศรษฐกจของชาต หรอ “ชปปง” เปนผทจะท�าใหเศรษฐกจของชาต

สงขน ดขน อะไรท�านองนน รสกวาจะเปนการคยโอเกนเหต

ยงส�าหรบผทยงไมรจกชปปงเพยงพอดวยแลว ยงจะมดแปดดาน

ไมเขาใจความหมายเอาเลยทเดยว ทงนเพราะ “ชปปง”เปนชอใหม

ทยงไมคนหบคคลภายนอกอยางกวางขวาง...นนเอง

“ชปปง” คอพนกงานออกสนคาทน�าสนคาเขามาจากตาง

ประเทศ และสงสนคาออกไปนอกประเทศททาเรอคลองเตย ท

ทาอากาศยานดอนเมอง และท�าพธเกยวกบการออกของ สงของ

ดงกลาวตามดานตางๆทวประเทศไทย บคคลซงเปนตวแทนของ

บรษทหางรานในการปฏบตธรกจเหลาน เขาเรยกกนวา “ชปปง”

เหนจะพอเขาใจกนพอสงเขป

บทบาทหรอความส�าคญของชปปงเกยวกบการน�าของเขา

ของออก และพธการศลกากรนนมมากมายพอด ยากแกการท

จะสาธยายอยางรวบรดได แตถาพจารณากนแตเพยงผวเผนแลว

จะรสกวาชปปงนนมต�าแหนงงานงายๆ ไมสงนก เปนอาชพอสระ

ตางคนตางท�า และแกไขกนเองเมอมการตดขดในปญหาการงาน

ทรบมาท�า สวนมาตรฐานนนสดแตจะหาได

ถาจะพจารณากนอยางลกซง ชปปงคอตวแทนบรษทหางราน

ทไดรบมอบหมายหนาทการค�านวณและช�าระคาภาษทถกตอง

ตลอดจนน�าสนคาออกสตลาดถงประชาชนผใชอยางรวดเรว ทจ�า

เปนตองประสานงานกบศลกากร การทาเรอแหงประเทศไทย

ธนาคาร ตวแทนเรอ และหนวยงานทเกยวของอยางใกลชดตลอด

เวลา

บทความ “ชปปงกบเศรษฐกจของประเทศ”โดย นายสนท พฤกษขจร อดตอปนายกสมาคมสงเสรมสวสดการชปปง ลงพมพในหนงสอ “ชปปงเดย” ครงท 5 พ.ศ.2512

ภาระหนาทและความรบผดชอบ กอใหเกดความเปนผทม

เกยรตแกบรรดาชปปง หางรานทไดสงสนคาเขามานนจะมอบภาระ

ทงหมด อาทเชน การตระเตรยมเอกสารกอนท�าใบขนสนคาเพอ

ช�าระอากร การเขยนตว(ใบขน) การเขาประเภทพกดของศลกากร

การค�านวณภาษขาเขา ภาษสรรพากร(ซงปจจบนเรยกเกบตนทาง)

การยนใบขนสนคาทไดจดท�าเรยบรอยแลวผานเขาหองพธการ

ตลอดจนถงการช�าระอากรอยางถกตองสมบรณ ชปปงเทานนเปน

ผตดตามเรองและด�าเนนการเองทงสน

นอกเหนอจากการตดตอประสานงานในดานพธการและช�าระ

อากรกบศลกากรแลว ชปปงยงไมหมดภาระทส�าคญอกขนหนงคอ

“งานออกของ” ซงนบไดวาเปนตอนส�าคญยงทจะตองรบผดชอบ

เกยวกบเรองสนคาไมยงหยอนกวาการค�านวณอากรและการแจง

พกดภาษ การตรวจสอบนบจ�านวนสนคา การสญหายหรอขาดหาย

ในทกกรณ การร ชดในกระบวนการออกสนคาในทางทถกตอง

ชปปงจะพงตองน�าออกปฏบตจนครบถวน จงจะเปนผลดแกบรษท

ผเปนเจาของสนคานนๆ หากผดพลาดคลาดเคลอนไปจากความ

เปนจรง หางกจะไดรบความสญเสยและขาดทน ถงกบตองเลก

กจการกยอมเปนได

เช นเดยวกบการค�านวณภาษและการใหประเภทพกด

ยอมหมายถงการขาดทนก�าไรหรออาจถกปรบจากศลกากรเปน

จ�านวนเงนกอนใหญ หากชปปงค�านวณหรอแจงพกดผดพลาดไป

ชปปงจงควรไดรบสมญาวาเปนผมเกยรต เพราะเปนผทไดรบความ

ไววางใจในการควบคมสนคาจากทาเรอถงจดหมายปลายทางทจะ

สงสนคานนๆไป ยงกวานน ชปปงยงเปนผทจะตองถอเงนกอน

ใหญๆ เพอช�าระเปนคาภาษและคาใชจายส�าหรบออกของ ซง

บางครงเปนเงนสดทงสน ซงจะตองเสยงตอความรบผดชอบอย

มากมาย จงนบไดวาชปปงเปนผมต�าแหนงการงานทส�าคญอย

ไมนอยเลยทเดยว


ดงไดกลาวแลววาชปป งคอตวแทนของบรษทหางราน

ในฐานะเปนผน�าภาษมาช�าระใหกรมศลกากร ฉะนน ความถกตอง

รวดเรว ไมมการผดพลาด ซงตองสนเปลองเวลาในการพจารณา

ซ�ายอมขนอยทตวบคคลคอ “ชปปง”ชปปงทด ท�าใหกรมศลกากร

ไดรบภาษรวดเรวและไมขาดตกบกพรอง เงนเขาพระคลงเรว

การหมนเวยนด เศรษฐกจของชาตกดยงขน การเรงระบายสนคา

ออกจากโกดงทาเรอถงมอประชาชนเรว ทาเรอไมมของตกคาง

รบสนคาใหมเรอยๆ เกบคาธรรมเนยมคาทาไดสม�าเสมอและ

รวดเรว เปนการเพมผลดในทางเศรษฐกจของชาตเชนกน

จากค�าขวญของรองอธบดฝายปราบปราม กรมศลกากร

ไดใหแกสมาคมฯในวนงาน “ชปปงเดย” ครงท 4 ประจ�าป พ.ศ.2511

ซงไดพมพไวในหนงสออนสรณ ความวา.....”ชปปงทด จะชวย

ราชการศลกากรไดเปนอยางมาก ทงในดานความถกตอง สะดวก

และรวดเรว อนเปนทางชวยใหรฐประหยดคาใชจายไดเปนอยาง

มากดวย...” การประหยดคาใชจายจากการทจะตองเสรมต�าแหนง

หรอเพมพนกงานเพอใหเพยงพอแกงาน ในกรณทมการพยายาม

จะหลกเลยง หรอคดจะหลกเลยงภาษอากร และกรณทไมมการรวม

มอกนอยางจรงจง เปนเรองหนกใจและสนเปลองงบเงนในการเสรม

พนกงานของศลกากร ตามค�ากลาวของทานรองฯฝายปราบปราม

ยอมเปนเครองยนยนทเหนไดชดวา ชปปงมบทบาทส�าคญในดาน

เศรษฐกจของประเทศเพยงใด

เมอชปปงไดใหความรวมมอกบศลกากรในทางทถกทควร

ใหความรวดเรวในการช�าระคาภาษ กเปนธรรมดาอยเองทจะ

ประหยดคาใชจายของรฐไดเปนอยางมากดงไดกลาวแลว การเกบ

ภาษไดอยางถกตองและรวดเรวขน เศรษฐกจของประเทศยอมจะ

มนคงและดขนอยางไมมปญหา

สมาคมฯคอสถาบนทเปนศนยรวมของบรรดาชปปงทงหลาย

กยอมจะมนโยบายขนตนในเรองเพมจ�านวนสมาชกชปปงทม

มาตรฐานด เปนทเชอถอเทาทจะสามารถจะรวบรวมได และได

พยายามจดหาสถานทใหมทโอโถงเพยงพอแกการเปดฝกอบรม

ชปปงโดยเฉพาะ ทงน เพอใหเขากบสภาพเหตการณปจจบนอนสมควร

แกเวลาแลวทชปปงทงหลายควรจะไดรบการฝกอบรมใหครบถวน

ในหนาททจะปฏบตภาระกจเกยวกบการออกสนคาและพธการ

ศลกากรอยางถกตองสมบรณจรงๆ เรามสถาบนคอสมาคมฯ ทเปน

หลกประกนอยและพรอมเสมอทจะใหความรวมมอ ใหค�าแนะน�า

เพอการปรบปรงใหเขาสระดบมาตรฐานเปนทยอมรบนบถอแก

บรษทหางรานโดยทวไป ซงตรงกบความประสงคอนแทจรงของ

ศลกากรและบรรดาบรษทหางรานทอยากจะเหน อยากจะได

“ชปปง” ทมสมรรถภาพ ปฏบตภาระกจอนส�าคญเกยวกบงานใน

ดานภาษศลกากรและงานออกของททาเรอออกสตลาดลลวงไปดวย

ดอยางยอดเยยม อนเปนการประสานงานระหวางเอกชนกบรฐให

ส�าเรจโดยรวดเรว ถกตอง ทนกบความตองการของตลาดและ

ประชาชนผใช ซงระบบหมนเวยนเงนตราในวงการคากจะดขน

เศรษฐกจของประเทศกจะเจรญขน เพราะถกตองดวยหลก

เศรษฐศาสตรในหวขอการเสนอและสนอง(Demand & Supply)

ดวยเหตน จงกลาวไดวา ชปปงมบทบาทส�าคญตอเศรษฐกจ

ของประเทศ


สถานทเกยวของกบชวตการท�างานของชปปง

ทำเรอกรงเทพฯ

ทาเรอกรงเทพหรอทเรารจกกนดวา ทาเรอคลองเตย ตงอย

ปากคลองพระโขนง ฝงตะวนออกของแมน�าเจาพระยา ระหวาง

หลกกโลเมตรท 26.5 กบหลกกโลเมตรท 28.5 มทาเทยบเรอฝง

เขอนตะวนตกจ�านวน 10 ชองส�าหรบสนคาทวไปและทางฝงตะวน

ออกอก 8 ชองส�าหรบเรอคอนเทนเนอร

ทาเรอคลองเตยมพนททงหมด 2,363 ไร อยในพนทอารกขา

ของศลกากร 850 ไร อยนอกอารกขาของศลกากรอก125 ไรยงม

พนทรองรบการขยายตวในอนาคต 72 ไร อก 1,300 ไรเปนพนท

นอกเขตทา มอาคารทท�าการ ส�านกงาน อาคารพาณชย ถนน และ

สงอ�านวยความสะดวกตางๆ

ประเทศไทยมการตดตอคาขายกบตางประเทศมาตงแต

ยคโบราณกวา 700 ปมาแลว แตการขนสงทางทะเลยงไมเจรญ

กาวหนา ใชเพยงเรอส�าเภาตดใบเลกๆ ความยาวไมเกน 20 เมตร

บรรทกไดมากทสดเพยง 25 ตน การคาทางทะเลของไทยมา

เฟองฟครงกรงศรอยธยาเปนราชธาน โดยเฉพาะอยางยงในสมย

สมเดจพระนารายณมหาราช มเรอสนคาเขามาจอดรบสงสนคาท

กรงศรอยธยาในแตละปกวาพนล�า แตในสมยนน เรอสนคาเปน

เรอใบขนาดเลก ยงไมมปญหารองน�าทางเดนเรอและทาเรอยงไมม

ความส�าคญมากนก

ตอมา เมอประเทศไทยมการคาทางเจรญกาวหนามากขนจาก

เรอใบขนาดเลกไดกลายเปนเรอกลไฟตอดวยเหลกทงล�า น�าหนก

หลายพนตนกนน�าลกเกนกวา 4 เมตร ไมสามารถแลนเขามาใน

แมน�าเจาพระยาไดเพราะบรเวณปากแมน�าเจาพระยามสนดอน

ธรรมชาตปดทางเขา เรอสนคาตองจอดทอดสมอใกลปากน�า

เจาพระยา เพอขนถายสนคาทเกาะสชงลงเรอขนาดเลกล�าเลยง

เขามาในกรงเทพ ท�าใหเสยเวลาและคาขนถายสนคาเพมขน ใน

ขณะททาเรอตางๆในกรงเทพสมยนนเปนทาเรอของเอกชนตลอด

ความยาวแมน�าเจาพระยาชวงทผานกรงเทพ ประมาณ 17 กโลเมตร

มโกดงเกบสนคาเปนโรงไมและคอนกรตเกบสนคาทวไป มถนน

ทางเขาทาเรอ แตยงไมมทตดรางรถไฟเชอมตอการขนสง เชน

ทาเรอบรษทอสเอเชยตก ทาเรอบรษทบอรเนยว ทาเรอหวงหล

เปนตน สวนใหญอยในยานบางรกและยานนาวา จงเปนอปสรรค

ในการขนสงสนคาทางเรอ

หลงจากส�ารวจสภาพพนทและบรเวณปากแมน�าเจาพระยา

รฐบาลไดตดสนใจเลอกต�าบลคลองเตย เปนสถานทกอสรางทาเรอ

แหงใหม


หลงจากประเทศไทยเปลยนแปลงการปกครองจากระบบ

สมบรณาญาสทธราชมาเปนระบอบประชาธปไตย เมอป พ.ศ. 2475

รฐบาลเกดแนวคดทจะกอสรางทาเรอสนคาทนสมยขนในกรงเทพ

เพอใหไมตองขนถายสนคาลงเรอเลกมาอยางแตกอน พลเรอโท

พระยาราชวงสน รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมในขณะนน

ไดเสนอโครงการขดลอกสนดอนปากน�าเจาพระยา เพอใหเรอเดน

สมทรขนาดใหญสามารถผานรองน�าเขามาบรรทกขนถายสนคาจาก

ทาเรอไดอยางสะดวกและปลอดภย แทนการล�าเลยงสนคาระหวาง

กรงเทพกบเกาะสชงเชนทเคยปฏบตกนมาแตเดม และปรบปรง

ทาเรอทมอย ใหเปนทาเรอททนสมย เพอสงเสรมการคากบ

ตางประเทศ รฐบาลไดขอความชวยเหลอไปยงส�านกงานใหญ

สนนบาตชาต ณ กรงเจนวา ประเทศสวตเซอรแลนด

สองปตอมา สนนบาตชาตไดสงผเชยวชาญเดนทางมาส�ารวจสภาพเศรษฐกจการคาในกรงเทพ และส�ารวจสถานทสรางทาเรอของ

รฐบาลไทย ผเชยวชาญทง 3 ไดเสนอใหมการขดลอกรองน�าใน แมน�าเจาพระยา และเสนอบรเวณทจะกอสรางทาเรอใหรฐบาลไทยเลอก

2 แหง คอ ทปากน�าสมทรปราการ กบทต�าบลคลองเตย รฐบาลจงเลอกทต�าบลคลองเตยเปนทกอสรางทาเรอแหงใหม มการเวนคน

พนทดน 2353 ไรอยฝงเหนอของแมน�าเจาพระยา ตงแตคลองบางจาก จรด “วดคลองเตยนอก” และลกจากเขาไปจรดทดนถนนพระรามส

บางชวง และละแวกคลองหวล�าโพงทงหมด รวมทงอาณาบรเวณซอยกลวยน�าไทดวย

พ.ศ. 2478 รฐบาลจดตงคณะกรรมการจดสรางทาเรอขน มพลเอกพระบรภณฑยทธกจ รฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐการเปน

ประธานกรรมการ ด�าเนนการขดลอกสนดอนปากแมน�าเจาพระยา และสรางทาเรอททนสมยทต�าบลคลองเตยตามขอเสนอของสนนบาตชาต

พ.ศ. 2479 คณะกรรมการจดสรางทาเรอด�าเนนการประกวดการออกแบบกอสรางทาเรอ ปรากฏวา แบบกอสรางทาเรอของ

ศาสตราจารย เอ. อากตซ ชาวเยอรมน จากบรษท ฮมเบอรกไทยกมปาน ไดรบการคดเลอกส�าหรบการประกวดราคาคากอสรางทาเรอ

ปรากฏวาบรษท ครสเตยนแอนดนลเสน ไดรบเลอกใหเปนผรบเหมากอสรางทาเรอในวงเงน 20 ลานบาท

พ.ศ. 2481 รฐบาลไดจดตง “ส�านกงานทาเรอกรงเทพ” ใหหลวงประเสรฐวถรถ นายชางจากกรมรถไฟมาด�ารงต�าแหนงหวหนา

ส�านกงานทาเรอกรงเทพคนแรก (พ.ศ.2481-2486) และควบคมการกอสราง โดยม นาย โรเบอรต ชวาทเก เปนนายชางทปรกษา ขน

ตรงตอกระทรวงเศรษฐการ และเรมลงมอกอสรางทาเรอทคลองเตยในเดอนสงหาคม พ.ศ. 2481 โดยบรษท ครสเตยนนแอนดนลเสน

เปนผรบเหมาในวงเงนประมาณ 20 ลานบาท

พ.ศ. 2483 รฐบาลไดสงตอเรอสนดอน 1 จากประเทศเนเธอรแลนด และเรมขดลอกรองน�า แตงานขดลอกรองน�าและการกอสราง

ทาเรอตองหยดชะงกไปเนองจากเกดสงครามโลกครงท 2 ขนในขณะนน ทาเรอกรงเทพมเพยงเขอนเทยบเรอยาว 1,500 เมตร มโรงพก

สนคา 4 หลง คลงสนคา 3 ชน 1 หลง (คลงสนคาทณฑบนปจจบน) อาคาร OB (ตกอ�านวยการปจจบน)


จนกระทงพ.ศ. 2490 การกอสรางจงแลวเสรจ เปดด�าเนนการทาเรอแหงใหม แตการด�าเนนกจการในยคแรกมปญหาอปสรรคหลาย

ประการคอ มเรอสนคาเขาเทยบทานอยและตวแทนเรอไมยอมใหเรอสนคาเขาเทยบททาเรอกรงเทพ รฐบาลจงมการเจรจากบบรรดา

ตวแทนเรอ และตกลงกนวา ใหแบงเรอจากทาเรอเอกชน มาเขาเทยบทาเรอกรงเทพในปแรก 25 % ปทสอง 50 % ปทสาม 15 % และ

ปทส ใหเรอสนคาทกล�าเขาเทยบทาเรอกรงเทพแตเพยงแหงเดยว เรอสนคาล�าแรกทเขาเทยบทาเรอกรงเทพคอ เรอ Delso Victory

ป พ.ศ. 2491 นาวาเอกหลวงสภอทกธาร (สภ จนทมาส) ด�ารงต�าแหนงผอ�านวยการส�านกงานทาเรอกรงเทพ ด�าเนนการซอมแซม

อาคารตางๆ ทไดรบความเสยหายจากสงคราม พรอมกบกอสรางเพมเตม

ป พ.ศ. 2494 รฐบาลกเงนจากธนาคารโลกมาด�าเนนการขดลอกรองน�าสนดอนทางเดนเรอ จากปากน�าสมทรปราการ-ในแมน�า

เจาพระยาถงทาเรอคลองเตย รวมระยะทางประมาณ 66 กโลเมตร และจดซออปกรณการยกขนสนคามาพฒนาทาเรอกรงเทพ

ในป พ.ศ. 2494 รฐบาลไดออก “พระราชบญญตการทาเรอแหงประเทศไทย” เปนรฐวสาหกจในสงกดกระทรวงคมนาคม และได

โอนกจการของทาเรอกรงเทพใหมาขนกบการทาเรอแหงประเทศไทยดวย ในระยะแรก ทาเรอกรงเทพ มทาเทยบเรอฝงตะวนตก จ�านวน

9 ทา ใหบรการบรรทกขนถายสนคาทวไปทเปนสนคาบรรจหบหอและสนคาเทกอง ตอมา ใน พ.ศ. 2495 ไดจดซอเครองมอทนแรง

มาใชเปนครงแรกเพอใหการบรรทกขนถายสนคาเปนไปอยางรวดเรวไดแกรถยกสนคาหรอโฟลคลฟท รถปนจนสองลอ สลอ หกลอ และ

รถเทรลเลอรเปนตน



จนกระทงการขนสงสนคาดวยระบบคอนเทนเนอรได

แพรขยายเขามาส ประเทศไทยประมาณป 2518-2520

การทาเรอฯจงไดด�าเนนการกอสรางทาเทยบเรอเขอน

ตะวนออกเพอ ใชเปนทาอเนกประสงคและจดใหรบตสนคา

โดยเปดใชงานไดในป 2520


ทาเรอกรงเทพไดน�าเอาปนจนหนาทาชนดเดนบนรางมาใชขนถายสนคาในปพ.ศ. 2531

ปจจบนทาเรอคลองเตยสามารถรองรบตคอนเทนเนอรไดปละ 1.5 ลานทอย มพนทส�าหรบโรงพกสนคาน�าเขา คลงสนคาทณฑบน

สนคาผานแดน คลงสนคาอนตราย ลานเกบรถยนตลานบรรจตสนคาขาออก

BANGKOK PORT


เรองและภาพ จาก

• http://vigportal.mot.go.th/portal/site/PortalMOT/about/pat/

• หนงสอ “60ป การทาเรอแหงประเทศไทย”

• รายงานประจ�าป พ.ศ. 2497-2521 ของการทาเรอแหงประเทศไทย

ขอขอบคณ

• ผอ�านวยการการทาเรอแหงประเทศไทย

• ผอ�านวยการทาเรอกรงเทพ

• ผอ�านวยการฝายประชาสมพนธ การทาเรอแหงประเทศไทย

• หองสมดการทาเรอแหงประเทศไทย


ประวตกรมศลกำกร

การจดเกบภาษศลกากรเพอเปนรายไดของประเทศไทยแต

โบราณนน ปรากฏหลกฐานพอจะอนมานไดวา ในสมยสโขทยมค�า

ส�าหรบเรยกภาษซงเกบจากการน�าสตวสงของจากตางเมองเขามา

จ�าหนายวา “จกอบ” ซงนาจะเกบทงการคาระหวางเมองภายใน

ประเทศและการคาระหวางประเทศดวย ตอมาในสมยอยธยากม

หลกฐานวาสถานทจดเกบจกอบหรอจงกอบเรยกวา “ขนอน” และ

ในสมยอยธยานเองทการคากบตางประเทศเจรญกาวหนาขนมาก

จนเกดหนวยงานทมาควบคมจงกอบโดยตรง เรยกวา “พระคลง

สนคา” มหนาทท�าการคาแทนรฐกบพอคานานาชาตทเรยกวา

“ระบบการคาผกขาด”

การเกบภาษศลกากรตงแตสมยกรงศรอยธยามาจนถงรชสมย

ของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวนนยงคงเปนวธการเดม

ไมคอยจะเปลยนแปลงรปแบบไปมากนก กลาวคอเปนการเกบภาษ

แบบผกขาดโดยรฐบาลซงมพระคลงสนคาท�าหนาทเปนผจดเกบ

หรอเจาจ�านวนภาษ เรยกวา “กรมเจาจ�านวน” กบยงม “เจาภาษ

นายอากร” ทประมลการเกบภาษอากรไปจากรฐบาล

จนกระทงถงปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

องกฤษจงไดสง เซอรจอหน เบารง เปนอครราชทตเขามาท�าสนธ

สญญาทางการคาเมอปพทธศกราช 2398 ขอความในสนธสญญา

เบารง ทเกยวกบภาษศลกากร กคอ การใหยกเลกการเกบคา

ธรรมเนยมปากเรอเปลยนมาเปนเกบสนคาขาเขา โดยเรยกเกบใน

อตรา ๑๐๐ ชก ๓ ซงเรยกกนวา “ภาษขาเขารอยชกสาม” และตาม

ขอตกลงนมผลกระทบกบการตกลงท�าสญญาทางการคากบชาต

อนๆ ตอมา เพราะตางกรองขอทจะใหใชวธการเดยวกบทท�าสญญา

กบองกฤษทงสน การเปลยนแปลงเชนนท�าใหรฐตองขาดรายไดจาก

ภาษศลกากรไปเปนจ�านวนมาก

โดย วฒพงศ ทาวฬา ดวยขอจ�ากดเรองการเกบภาษขาเขาขาออกและขอก�าหนด

ใหยกเลกการคาผกขาดโดยพระคลงสนคาอนเปนผลมาจากการท�า

สนธสญญาเบารงเปนตนมา เมอรวมกบปญหาระบบการเกบระบบ

เดมท�าใหพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ตองทรงปฏรป

ระบบการจดเกบรายไดของประเทศเสยใหม จงโปรดใหจดตง

“หอรษฎากรพพฒน” ขนโดยใหตรา “พระราชบญญตส�ารบ

หอรษฎากรพพฒน” ขนเมอ ป พ.ศ. ๒๔๑๖

หลงจากทไดตงหอรษฎากรพพฒนขนเพอเปนหนวยงานบญช

กลางของประเทศขนแลว รชกาลท ๕ กยงไดตรา “พระราชบญญต

ส�าหรบกรมพระคลงมหาสมบต แลวาดวยกรมตางๆ ซงจะเบกเงน

สงเงน” จ.ศ. ๑๒๓๗ (ตรงกบวนท ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๑๘) เพอ

ใหกรมพระคลงมหาสมบตเปนหนวยงานรวบรวมเงนรายไดและวาง

ระเบยบการรบสงและการเบกจายเงนทเคยกระจายอยในความ

รบผดชอบของหนวยงานตางๆ ใหมารวมอยทเดยวกน ซงถอ

เปนการกอตง “กระทรวงการคลง”

จากสนธสญญาเบารงทมผลบงคบใชตงแตป พ.ศ. ๒๓๙๙ นน

เองทท�าใหสยามจะตองจดตง “โรงภาษ” เพอใชเปนส�านกงานตรวจ

เกบภาษขน โดยสนนษฐานวาในครงนนไดใชสถานทของ “อเรอ

หลวงตะเภาทอง” ทบรเวณปากคลองผดงกรงเกษม (ปจจบนคอ

บรเวณศนยการคารเวอรซต ทาน�าสพระยา บางรก) เปนทท�าการ

โรงภาษขาออกแหงแรก สวนทท�าการโรงภาษขาเขาหรอโรงภาษ

รอยชกสามแหงแรกนาจะอยบรเวณดานเหนอ ตดทวาการกงสล

ฝรงเศสหรอศลกสถานเกาทบางรก หลงจากนน โรงภาษขาออกจง

ยายจากปากคลองผดงกรงเกษม มาอยในบรเวณเดยวกนกบ

โรงภาษขาเขา เมอวนท ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๒๖

ธนาคารฮองกงและเซยงไฮ ปากคลองผดงกรงเกษม (บรเวณนเคยเปนทท�าการโรงภาษขาออกแหงแรก กอนยายไปตรอกโรงภาษ)


แตเดมการเกบภาษขาเขากบภาษขาออกนนมหนวยงานแยกกนท�าหนาทอย โดยภาษขาเขารอยชกสามมกรมพระกลาโหมเปน

หนวยงานทดแลจดเกบ สวนภาษขาออก (ภาษเบดเสรจ) ขนอยกบกรมทา ตอมาพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงทรงโปรดเกลาฯ ให

พระยาภาสกรวงศ ซงเปนผดแลการภาษขาออกอย มาเปนผรบผดชอบการภาษขาเขารอยชกสามดวย ซงเปนการรวมการเกบภาษขาเขา

และภาษขาออกเขาดวยกน เมอวนอาทตยขน ๑ ค�า เดอน ๗ ปวอก ฉศก จลศกราช ๑๒๔๖ และถอเปนการกอก�าเนด “กรมศลกากร”

ขนมาเมอวนอาทตยท ๒๕ พฤษภาคม พทธศกราช ๒๔๒๗

แตหลกฐานการเรยกชอหนวยงานศลกากรในชวงนนยงไมชดเจน มค�าเรยกวา โรงภาษขาเขา

ขาออกกม กรมศลกสถานกม กรมศลกากรกม และเรยกผบงคบบญชาการวา ผบญชาการภาษขาเขา

ขาออกบาง อธบดผบญชาการกรมศลกากรบาง ผบญชาการกรมศลกสถานบาง ดงนเปนตน โดย

สนนษฐานวา พระยาภาสกรวงศ (พร บนนาค) เปนผบญญตคดค�าวา “ศลกากร” ขนใหตรงกบค�าใน

ภาษาองกฤษวา “Customs” สวนทท�าการกรมศลกากรในชวงนนเรยกวา “โรงภาษขาเขาขาออก” หรอ

“ศลกสถาน” และตอมาไดสรางอาคารทท�าการเปนตกใหมในทเดม โดยมนายชางชาวอตาเลยนชอ

มสเตอรกราสส เปนผออกแบบรบเหมากอสรางอาคารศลกสถานแหงใหมน พระยาภาสกรวงศ

(พร บนนาค)

การเตบโตของดานศลกากรซงเปนไปตามความเปลยนแปลง

ของบานเมองและของโลกนน เมอถง ชวงกอนสงครามโลกครง

ทสองกไดเรมมการวางแผนทจะตองสรางสถานทท�าการแหงใหม

ใหเหมาะสม กบการท�างาน แตยงมไดทนด�าเนนการกเกด

สงครามโลกเสยกอน และมารอฟนโครงการใหม เมอปลาย พ.ศ.2492

ตามโครงการบรณะการทาเรอแหงประเทศไทย ในสมยท

ม.จ. วมวาทตย ระพพฒน เปนอธบดกรมศลกากร

(ปจจบน อยในซอยเจรญกรง36 หรอตรอกโรงภาษ)

ทท�าการกรมศลกากรซงท�าการกอสรางในบรเวณทาเรอ

กรงเทพฯ อยในบรเวณต�าบลคลองเตย มทรวดทรงสถาปตยกรรม

แบบไทย โดยนายจรล สาระนาค และ นายสนท ฉมโฉม รวมกน

ออกแบบ สรางดวยคอนกรตเสรมเหลก 3 ชน สง 30.8 เมตร

กวางชวงกลางตก 55.20 เมตร ตรงปกทงสองขางตกกวาง 26.60

เมตร ยาว 317.30 เมตร มเนอทรวมทงหมด 14,000 ตารางเมตร

มพธเปดตกทท�าการ เมอวนท ๒๔ มถนายน พทธศกราช ๒๔๙๗

และยงคงใชเปนสถานทท�าการของกรมศลกากรมาจนถงปจจบน


ตลอดเวลา ๑๓๓ ปทผานมา กรมศลกากรไดพฒนาบทบาทและหนาทจากเดมทเนนการจดเกบภาษอากรจากของทน�าเขามาในและ

สงออกไปนอกราชอาณาจกร มาเปนการมงเนนทจะพฒนาสงเสรมดานการคาระหวางประเทศ การอ�านวยความสะดวกทางการคา และ

การปกปองสงคม กรมศลกากรจงมการพฒนาองคกรอยางตอเนอง ทงดานการพฒนาระบบงาน การน�าเทคโนโลยททนสมยมาใช

ตลอดจนพฒนาประสทธภาพของขาราชการ ใหมความสอดคลองกบการเปลยนแปลงไปของยคสมย

เรยบเรยงจากหนงสอ “ก�าเนดกรมศลกากร” ของ วฒพงศ ทาวฬา (ส�านกพมพตนฉบบ : ๒๕๖๐)

ตกทท�าการดงกลาว ปจจบน ชอวา “อาคาร 1 กรมศลกากร”

รำยพระนำมและรำยนำมอธบดกรมศลกำกร1. เจาพระยาภาสกรวงศ พ.ศ. 2422 - 2435

2. พระเจาบรมวงศเธอ กรมขนพทยาลาภพฤฒธาดา พ.ศ. 2435

3. พระวรวงศเธอ พระองคเจาพรอมพงศอธราช พ.ศ. 2436 - 2472

4. พระยาสพรรณสมบต (ท�าการแทน) พ.ศ. 2460 - 2470

5. พระยาชยสรนทร (ท�าการแทน พ.ศ. 2471) พ.ศ. 2472 - 2476

6. พระยาเสวกวรายกต (ท�าการแทน พ.ศ. 2476) พ.ศ. 2477 - 2478

7. หมอมเจาววฒนไชย ไชยยนต พ.ศ. 2478 - 2481

8. พลโทหลวงกาจสงคราม พ.ศ. 2481 - 2485

9 นายจรญ สบแสง พ.ศ. 2485 - 2486

10. รอยเอกพระพนมนครานรกษ พ.ศ. 2486 - 2487

11. หลวงบรรณกรโกวท พ.ศ. 2488 - 2489 และ พ.ศ. 2490

12. หลวงไพรชธนกจ (รกษาการ) พ.ศ. 2489

13. พลเรอตรหลวงสงวรยทธกจ (รกษาการ) พ.ศ. 2489 - 2490

14. ขนกาญจนสงกากร (รกษาการ) พ.ศ. 2490

15. หมอมเจาวมวาทตย ระพพฒน พ.ศ. 2490 - 2493

16. พลตรสวสด สมานนทปรญญา พ.ศ. 2493 - 2494

17. ขนสนทรมาตยวงศ (รกษาการ) พ.ศ. 2494

18. พลต�ารวจเอกหลวงชาตตระการโกศล พ.ศ. 2494 - 2498

19. พลต�ารวจตรอรรถสทธ สทธสนทร พ.ศ. 2498 - 2506

20. นายบญมา วงศสวรรค พ.ศ. 2506 - 2508

21. หมอมราชวงศทองแทง ทองแถม พ.ศ. 2508 - 2515

22. นายสนน เกตทต พ.ศ. 2515 - 2516

23. นายอ�านวย วรวรรณ พ.ศ. 2516 - 2518

24. นายชาญชย ลถาวร พ.ศ. 2518 - 2520

35. นายนาค ไวยหงษ พ.ศ. 2520 - 2523

36. นายวทย ตนตยกล พ.ศ. 2523 - 2525

37. นายไกรสห จาตกวณช พ.ศ. 2525 - 2529

38. นายวโรจน เลาหะพนธ พ.ศ. 2529 - 2533

39. ดร.อรญ ธรรมโน พ.ศ. 2533 - 2536

40. นายศภชย พศษฐวานช พ.ศ. 2536 - 2540

41. นายปรด บญยง พ.ศ. 2540

42. นายสมใจนก เองตระกล พ.ศ. 2540 - 2543

43. นายมานต วทยาเตม พ.ศ. 2543 - 2545

44 นายชวลต เศรษฐเมธกล พ.ศ. 2545 - 2547 และ พ.ศ. 2550

4.5 ดร.สถตย ลมพงศพนธ พ.ศ. 2547 - 2550

46. นายวสทธ ศรสพรรณ พ.ศ. 2550 - 2551 และ พ.ศ. 2552

47. นายอทศ ธรรมวาทน พ.ศ. 2551 - 2552

48. นายสมชย สจจพงษ พ.ศ. 2552 - 2553

49. นายประสงค พนธเนศ พ.ศ. 2553 - 2554

50. นายสมชาย พลสวสด พ.ศ. 2554 - 2555

51. นางเบญจา หลยเจรญ พ.ศ. 2555 - 2556

52. นายราฆพ ศรศภอรรถ พ.ศ. 2556 - 2557

53. นายสมชย สจจพงษ พ.ศ. 2557 - 2558

54. นายกลศ สมบตศร พ.ศ. 2558 - 2561

55. นายกฤษฎา จนะวจารณะ พ.ศ. 2561 - ปจจบน

72 ป สมาคมชปปงแหงประเทศไทยF

137-141 ถนนสนทรโกษา เขตคลองเตย กรงเทพฯ 10110โทร : 02-249-1995, 02-671-9662, 02-350-2845-6

แฟกซ : 02-249-5732, 02-671-9663อเมล : [email protected], [email protected]

www.ctat.or.th

Documents

ปีพระยาอน มานราชธน (ยง เสถ ยรโกเศศ) ผ ได ร บยกย องว า เป นน กปราชญ และน