Writerอุไร จรมงคลการ

Photo Editorอภิรักษ สุขสัย

Art Directorเอกกมล ธปฏิกานนท

คูมือคนรักตนไม

ชุดที ่ 5ตัวอย่าง

เจาของลิขสิทธิ์ : บริษัทอมรินทรพริ้นติ้งแอนดพับลิชช่ิง จำกัด (มหาชน) พิมพครั้งแรกในประเทศไทย ป พ.ศ. 2551

© Amarin Printing and Publishing Public Co., Ltd. First published in Thailand in 2008 by Amarin Printing and Publishing Public Co., Ltd.ขอความและรูปภาพท้ังหมดในหนังสือนี้ เจาของลิขสิทธิ์สงวนสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ การคัดลอกสวนใด ๆ ในหนังสือนี้ไปเผยแพรในทุกรูปแบบ ตองไดรับอนุญาตจากเจาของลิขสิทธิ์กอน ยกเวนการอางอิงเพื่อการศึกษาและการวิจารณ

เจาของ ผูพิมพผูโฆษณาบริษัทอมรินทรพริ้นติ้งแอนดพับลิชช่ิง จำกัด (มหาชน)

กรรมการผูจัดการใหญ ระริน อุทกะพันธุ ปญจรุงโรจนกรรมการผูจัดการสายงานนิตยสาร นวลจันทร ศุภนิมิตร บรรณาธิการที่ปรึกษา สุภาวดี โกมารทัต, ผศ.จิรายุพิน จันทรประสงค, ประมวล โกมารทัต, ประพันธ ประภาสะวัต บรรณาธิการอำนวยการ เจรมัย พิทักษวงศ บรรณาธิการสำนักพิมพ กาญจนา เอนออน บรรณาธิการชุดและบรรณาธิการเลม อุไร จิรมงคลการ เลขานุการคณะบรรณาธิการ สุรีรัตน ตั้งตะธารากุล ซับเอดิเตอร พิมพา จิตตประสาทศีล ศิลปกรรม เอกกมล ธีปฏิกานนท, ชฎาณิศ ศิริบูชา บรรณาธิการภาพ อภิรักษ สุขสัย ผูอำนวยการฝายจัดการสำนักพิมพ ชัชฎา พรหมเลิศ พิสูจนอักษร นิภาดา พลายศรี คอมพิวเตอร วันเพ็ญ ไชยโนฤทธิ ์ผูจัดการอาวุโสฝายการตลาดนิตยสาร น้ำทิพย เงินแยมฝายการตลาดและสื่อสารแบรนด ศุภมิต นำประดิษฐ, จุรีพร สงประเสริฐ, วันวิสา จันดา

สำนักงานบริษัทอมรินทรพริ้นติ้งแอนดพับลิชช่ิง จำกัด (มหาชน)65/101 - 103 ถนนชัยพฤกษ (บรมราชชนนี)เขตตลิ่งชัน กรุงเทพฯ 10170

โทรศัพท 0-2422-9999 ตอ 4274

โทรสาร 0-2422-9999 ตอ 4078

E-mail: info@amarin.co.thHomepage: http://www.amarinpocketbook.com

จัดจำหนายโดยบริษัทอมรินทรบุคเซ็นเตอร จำกัด108 หมูที ่ 2 ถนนบางกรวย - จงถนอมตำบลมหาสวัสดิ ์ อำเภอบางกรวย นนทบุร ี 11130

โทรศัพท 0-2423-9999

โทรสาร 0-2449-9222, 0-2449-9500 - 6

Homepage: http://www.naiin.com

978-616-207-792-0 เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ

คูมือคนรักตนไม ชุดที่ 5ลำดับที่ 43

โดย อุไร จรมงคลการ

สงวนลิขสิทธิ์หนังสือเลมน้ีตามพระราชบัญญัติ พ.ศ. ๒๕๓๗หามคัดลอกเน้ือหา ภาพประกอบ รวมทั้งดัดแปลงเปนแถบบันทึกเสียง ตลับวีดิทัศน หรือเผยแพรดวยรูปแบบและวิธีการอื่นใดกอนไดรับอนุญาต

สื่อดิจิทัลนี้ใหบริการดาวนโหลดสำหรับผูรับบริการตามเงื่อนไขที่กำหนดเทานั้น การทำซ้ำ ดัดแปลง เผยแพร ไมวาวิธีใดๆ นอกเหนือจากเง่ือนไขที่กำหนด ถือเปนความผิดอาญาตาม พรบ. ลิขสิทธิ์ และพรบ. วาดวยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร

ตัวอย่าง

บทนำความเปนมาของวานการจำแนกวานปลูกเลี้ยงวานอยางไรแหลงจำหนายวานความหมายสัญลักษณรวมพันธุวาน วานกระแจะจันทน วานกระชายดำ วานกระแตไตไม วานกระบ่ีทอง วานกวักเงินกวักทอง วานกวักทองคำ วานกวักนางพญาใหญ วานกวักศรีมหาโพธิ์ วานกาหลง วานกีบแรด วานกุมารทอง วานไกฟาพญาลอ วานขันหมาก วานเขาควายใหญ วานคันทะมาลามวง วานคางคาว วานจูงนาง วานชอยนางรำ วานชางผสมโขลง วานเฒาหนังแหง วานดอกทอง วานถุงเงินถุงทอง วานทิพยเนตร วานทุงเศรษฐี วานนกคุม วานนาคราช วานนางคุม วานน้ำทอง

วานบานเย็นขาว วานโบตั๋น วานเปราะ วานพญากาหลง วานพญาชางเผือก วานพัดโบก วานเพชรกลับ วานเพชรนารายณ วานเพชรหึง วานเพชรใหญ วานไพลดำ วานมหากาฬ วานมหาจักรพรรดิ วานมหาบัว วานมหาปราบ วานมหาลาภ วานมหาเสนห วานรางเงิน วานลิ้นมังกร วานลกูไกทอง วานเศรษฐีกอบทรัพย วานเศรษฐีน้ำเตาทอง วานเศรษฐีเรือนกลาง วานสากเหล็ก วานสี่ทิศ วานเสนหจันทรขาว วานเสนหจันทรแดง วานหารอยนางบรรณานุกรม

สารบัญ4

5

7

11

13

14

15

16

18

20

22

24

26

28

30

32

34

36

38

40

42

44

46

48

50

52

54

56

58

60

62

64

66

68

70

72

74

76

78

80

82

84

86

88

90

92

94

96

98

100

102

104

106

108

110

112

114

116

118

120

122

124

126

128

ตัวอย่าง

หากกลาวถึงวาน หลายคนตองนึกถึงตนไมมงคลที่เกี่ยวของกับความเชื่อตาง ๆ ที่มีมาแตโบราณ

บางชนิดก็นำมาใชประโยชนเปนสมุนไพรพื้นบาน แตปจจุบันความเชื่อในสิ่งเหลานี้ลดนอยลงไปมาก

และวานหลายชนิดก็หาไดยากหรือสูญพันธุไปแลว บางชนิดยังปลูกเลี้ยงกันอยูเพื่อความสวยงาม

หรือใชประโยชนในดานอื่น ๆ มากกวาการปลูกเพื่อความเปนสิริมงคล

วานเทพประชุม ใหคุณทางเมตตามหานิยม ชวยใหคาขายดี

วานหอมแดง ดอกบานตอนกลางคืน เปนทั้งวานทางคงกระพันชาตรีและวานยา

ตัวอย่าง

ความหมายของคำวา “วาน” ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน

พ.ศ. 2542 หมายถึง “ชื่อเรียกพืชบางชนิดที่มีหัวบาง ไมมีหัวบาง

ใชทำยาบาง หรือเชื่อกันวาทำใหอยูยงคงกระพันและเปนสิริมงคล เชน

วานนางลอม วานเสนหจันทรแดง”

ตามตำรากลาวกันวา ความเช่ือเรื่องวานมีมาตั้งแตกอนคริสตกาล

ประมาณ 200 ป เร่ิมจากชาวโรมันเก็บหนอไมฝรั่งมากินจนเปนท่ีนิยมอยาง

กวางขวาง อีก 300 ปตอมาจึงมีการนำมาใชเปนยารักษาโรคแกแมลงกัดตอย

แกปวดฟน อีกทั้งออกัสตุส (Augustus) จักรพรรดิองคแรกของชาวโรมัน

ยังเชื่อวา หากใครนำหนอไมฝรั่งที่ตากแหงมาชงน้ำดื่มพรอมกับเสกคาถา

จะชวยใหอยูยงคงกระพัน

อยางไรก็ตาม ไมทราบแนชัดวาวานมีกำเนิดมาตั้งแตเมื่อใด คาดวาไดรับอิทธิพลมาจากชาวมอญ

และขอม เพราะตามตำราพิชัยสงครามปลายสมัยกรุงศรีอยุธยาไดกลาววา วานคือสุดยอดคงกระพัน

กอนออกศึก นักรบทุกคนจะตองอาบน้ำวานหรือเคี้ยววานเพื่อใหหนังเหนียว ฟนแทงไมเขา

ทั้งยังพบหลักฐานการพบพระพิมพสามหอมที่มีสวนผสมของวานที่ใหกลิ่นหอมในเจดียเกาที่มีอายุประมาณ

500 - 600 ปของวัดพระธาตุดอยคำ จังหวัดเชียงใหม เมื่อป พ.ศ. 2509 อีกดวย

ตอมาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร ความเช่ือเรื่องวานก็ยังคงมีอยูในกลุมคนไทย โดยเฉพาะ

ในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งเปนยุคแรกของไมประดับ เนื่องดวยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว

โปรดไมประดับเปนอยางมาก ทรงนำพรรณไมจากตางประเทศมาปลูกในพระราชวังจำนวนมาก

ทั้งไมตน ไมดอก ไมใบ เชน โกสน บอนสี รวมทั้งวานกุมารทองหรือวานแสงอาทิตยก็นำมาปลูก

เปนครั้งแรกในเมืองไทยดวย ในป พ.ศ. 2452 พระยาพิศประสาทเวช ไดจัดทำตำรายาไทยชื่อ

แพทยศาสตรสงเคราะห ตอมาในสมัยรัชกาลที ่ 6 พระยาแพทยพงศาวิสุทธาธิบด ี (สุน สุนทรเวช)

ตนตระกูลสุนทรเวช ไดจัดพิมพหนังสือ แพทยตำบล เลม 1 ขึ้นในป พ.ศ. 2464 จึงคาดวาวาน

เปนพรรณไมที่นิยมอยางมากในสมัยกรุงรัตนโกสินทร แตในหนังสือทั้งสองเลมน้ีกลาวถึงวานเพียง

5 ชนิดเทานั้น คือ วานกีบแรด วานนางคำ วานหางชาง วานน้ำ และวานเปราะ

ตัวอย่าง

สามารถจำแนกตามความเชื่อและสรรพคุณไดดังนี้

เชน วานจังงัง วานธรณีเย็น วานมหานิยม วานมหาหงส วานเศรษฐีกวนอิม วานเศรษฐีจีน

วานเศรษฐีพายทอง วานเศรษฐีมงคล วานเศรษฐีเรือนนอก วานเศรษฐีเรือนใน วานเศรษฐีอินเดีย

วานสบูหยวก วานเสนหจันทรหอม เปนตน

วานเศรษฐีอินเดียหรือเศรษฐีเรือนใน ไมประดับที่นิยมปลูกกันมาก

วานเศรษฐีพายทอง ชวยใหคาขายดีตัวอย่าง

ตามตำราคุณลักษณะวาน

และวิธีปลูกเลี้ยงวานของนายเล่ือน

กัณหะกาญจนะ ไดกลาววา “วานที่ขึ้นเองตามปาเขาโดยธรรมชาตินั้น

มักมีอิทธิฤทธิ์และสรรพคุณนอยกวาวานที่เปนมรดก ทั้งที่เปนวานชนิดเดียวกัน ถึงแมจะนำมาปลูก

ถามิไดระมัดระวัง ปลอยใหตนวานขึ้นและโรยราไปเองตามธรรมชาติ หรือปลอยใหคงอยูในดินตลอดเวลา

รอจนถึงฤดูฝน วานก็จะผลิตนและเติบโตไดอีกครั้ง แตอิทธิฤทธิ์ของวานจะจืดจางเสื่อมลงไปทุกที” คนโบราณไดคำนึงถึงสิ่งนี้

เปนอยางมาก จึงไดกำหนดใหมี

การกูวานและการเก็บวานข้ึน ซ่ึงเปน

ขั้นตอนการขุดหัววานขึ้นจากดิน

และทำความสะอาด เพื่อนำมาใช

ประโยชนหรือเก็บไวปลูกตอไป

ทั้งยังเปนการปองกันไมใหตนวาน

แหงตายในชวงฤดูหนาวอีกดวย

วานหมูกลิ้ง ใหคุณทางคงกระพันชาตรี เมตตามหานิยม

ตัวอย่าง

ปจจุบันรานจำหนายตนวานมีเพียงไมกี่ราน ซึ่งจำหนายปะปนกับไมประดับอื่น ๆ จึงไดรวบรวม

รายชื่อรานคาที่มีตนวานจำหนายจากตลาดตนไมแตละแหงไวดังนี้

วานหลากชนิดในตลาดจตุจักร

ตลาดจตุจักร 1. รานนิตยพันธุไม โครงการ 5 โดยคุณนิตย โทรศัพท 0-2433-3853

2. รานบุปผาวานมงคล โครงการ 5 โดยคุณแปว โทรศัพท 0-2429-0417 และ 08-9740-9478 3. รานปาต๋ิม โครงการ 3 โดยคุณยาจิต สิทธิมงคล โทรศัพท 08-1861-7045

4. รานแปะกง โครงการ 3 และตลาดนัดสนามหลวง 2 โดยคุณเพชรรัตน มวนทอง โทรศัพท 08-9801-8522

5. รานพญาวาน 108 โครงการ 3 โดยคุณศักดา คำบุญชู โทรศัพท 08-5160-3019

6. สวนพรอม โครงการ 21 โดยคุณพรอมพรรณ ขันธประดิษฐ โทรศัพท 0-2418-2922

7. รานพี่นอย โครงการ 3 โดยคุณจงกล กามปรุ โทรศัพท 08-6001-1782

8. รานรังวานศิริโชค โครงการ 3 โดยคุณออด - คุณลัดดา โทรศัพท 08-4020-5558

9. สวนศรีชาวนาพันธุไม โครงการ 3 โดยคุณอัมพร ชาวนา โทรศัพท 08-9074-4682

10. รานสีไพรไมพันธุแท โครงการ 24 โดยคุณนิจ โทรศัพท 08-9063-6484

ตลาดจตุจักร 2 มีนบุรี 1. รานคุณจู โดยคุณธัญวรัตน เหมือนจิต โทรศัพท 08-9425-2068

2. รานคุณติ๊ก โครงการสวนขยาย โดยคุณพัทธมน ชานะกิจ โทรศัพท 08-4906-9158

ตัวอย่าง

ความหมายสัญลักษณ

นอกจากนี้ยังมีจำหนายที ่ศูนยทองเที่ยวและจำหนายไมดอกไมประดับนนทบุรี ซอยชาง ถนนรัตนาธิเบศร ตำบลบางรักนอย อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี ไดแก รานวันพืชมงคล

โทรศัพท 08-1348-1120 รานพูลศรี รานปาเพลิน และสวนสำราญจิตร อำเภอชนแดน จังหวัดเพชรบูรณ

โดยคุณสมคิด สำราญจิตต โทรศัพท 0-5672-3205

อยางไรก็ตาม ผูสนใจสามารถเลือกปลูกวานไดมากมายหลายชนิด แตกอนนำมาใชควรศึกษา

วิธีการใชประโยชนอยางละเอียดรอบคอบ เพ่ือใหเกิดประสิทธิภาพกับรางกายอยางแทจริง ตอไปจะกลาวถึง

วานที่สำคัญไวบางสวน สำหรับผูสนใจสามารถศึกษาไดจากหนังสือ วาน สมุนไพร ไมมงคลไทย

โดยณรงคศักดิ์ คานอธรรม สำนักพิมพบานและสวน ที่ไดรวบรวมเรื่องราวของวานไวอยางสมบูรณ

ไมลมลุก ไมพุม ไมเลื้อย เฟน กลวยไม

ดินรวน ดินหรืออิฐผสมกาบมะพราวสับ

แสงแดดรำไร

แสงแดดครึ่งวัน

แสงแดดตลอดวัน

พักตัวในฤดูหนาว

แยกหนอ เหงา หัว

เพาะเมล็ด ปกชำกิ่งปกชำไหล

เพาะสปอรตอนกิ่ง

ตัวอย่าง