บทที่ 4 ผลและวิจารณ ผลการศ ึกษาapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/C00625/C00625-2.pdf · 2009-02-16 · บทที่ 4 ผลและวิจารณ

บทที่ 4

ผลและวิจารณผลการศึกษา

การศึกษาเรื่อง การจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบนพื้นที่สูง : กรณีศึกษา โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ บ า น แ ป ก แ ซ ม ตํ า บ ล เ ป ย ง ห ล ว ง อํ า เ ภ อ เ วี ย ง แ ห ง จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห ม มี วัตถุประสงคที่จะศึกษาบริบทและสถานการณการทองเที่ยวเชิงนิเวศ ในพื้นที่โครงการสถานีสาธิต และถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ และวิเคราะหและนําเสนอ แนวทางการจัดการการทองเท่ียวเชิงนิเวศท่ีเหมาะสมในพ้ืนท่ีโครงการสถานีสาธิต และถายทอด การเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ จากการสัมภาษณเชิงลึกและการใช แบบสอบถามจากกลุมตัวอยาง

ผลการศึกษาครั้งนี้ประกอบดวยขอมูลที่เกีย่วของและเปนไปตามวัตถุประสงคการศึกษา และตามขอบเขตเนื้อหา ที่ไดศึกษาจากประชาชนที่กลาวไปแลวขางตน ประกอบดวย

1. บริบทและสถานการณของการทองเที่ยวเชิงนิเวศในพื้นที่โครงการสถานีสาธิต และ ถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ ประกอบดวย

1.1 บริบทของโครงการฯและชุมชน 1.2 การใชประโยชนจากทรัพยากรดานการทองเที่ยว 1.3 การจัดการดานการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอม

2. แนวทางการจัดการการทองเท่ียวเชิงนิเวศท่ีเหมาะสมในพ้ืนท่ีของโครงการ สถาน ีสาธติ และถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ ไดแก

2.1 การจัดการทรัพยากรแหลงทองเที่ยวและสิ่งแวดลอม 2.2 การจัดการใหการศึกษาและสรางจิตสํานึก 2.3 การจัดการการมีสวนรวมของประชาชนทองถ่ิน 2.4 การจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยว 2.5 การจัดการสงเสริมตลาดและการนําเที่ยว

51 4.1 บริบทและสถานการณของการทองเท่ียวเชิงนิเวศในพื้นท่ีโครงการสถานีโครงการสถาน ีสาธิต

และถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ

4.1.1 บริบทของโครงการฯและชุมชน 1. สภาพแวดลอมทางกายภาพของโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม

และสิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดาํริ ต.เปยงหลวง อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม 1.1 ประวัติความเปนมาของโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม

และสิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ ต.เปยงหลวง อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และส่ิงแวดลอม อันเน่ือง

มาจากพระราชดําริ ต.เปยงหลวง อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม เปนพืน้ที่เพื่อการอนุรักษและฟนฟูสภาพ ปาตนน้ําลําธาร ครอบคลุมพื้นที่เปาหมาย 19,375 ไร ภายใตความรับผิดชอบของสํานักบริหารพื้นท ี่อนุรักษที ่ 16 กลุมประสานงานโครงการพระราชดําริ จังหวดัเชยีงใหม สังกัดกรมอุทยานแหงชาต ิสัตวปา และพันธุพืช และหนวยงานท่ีเก่ียวของ ไดรวมกันดําเนินงานเพ่ือสนองแนวพระราชดําริในการ ที่จะอนุรักษฟนฟูสภาพปาไม สัตวปา เพื่อความสมดลุของระบบนิเวศ และพัฒนาคุณภาพชีวติ ความเปนอยูของราษฎรในพ้ืนท่ี อีกท้ังเพ่ือเปนแหลงทองเท่ียวเชิงนิเวศสําหรับประชาชนในจังหวัด เชียงใหม และจังหวัดใกลเคียงดวย

เม่ือวันท่ี 6 กุมภาพันธ พ.ศ. 2543 สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พรอมดวยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามกุฎราชกุมารเสด็จฯ เยีย่มราษฎรบานแปกแซม หมูที ่ 6 ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม โดยมีขาราชการชั้นผูใหญจากหลายหนวยงาน รวมถวายการตอนรับและถวายรายงานความเปนมาของพ้ืนท่ี ทําใหทราบถึงความสําคัญวาพื้นที่บริเวณนี้ เปนแหลงตนนํ้าลําธารท่ีสําคัญไหลไปลงสูนํ้าแมแตง แตสภาพปาไมกลับถูกบุกรุกทําลายใชเปนท่ีทํากิน และมีแนวโนมวาจะถูกแผวถางไปเร่ือยๆ นอกจากน้ันยังเปนพ้ืนท่ีลอแหลมตอปญหายาเสพติดอันสง ผลกระทบถึงความม่ันคงของประเทศ สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิพระบรมราชินีนาถไดทรงมีพระราชดําริ แกหนวยงานที่เกี่ยวของใหพัฒนาความเปนอยู และบรรเทาความเดือดรอนของราษฎรในพื้นทีแ่ละ หมูบานใกลเคียง 3 หมูบาน ไดแก บานแปกแซม บานหินแตว และบานนาออน ในลักษณะ คอยเปนคอยไป โดยไมใหราษฎรเดือดรอน เพื่อใหราษฎรเปนผูชํานาญการดานปาไม การเกษตร และปศุสัตวรวมทั้งอนุรักษสภาพปาและสภาพแวดลอมใหคืนสูสภาพปาสมบูรณดงัเดิม เพื่อเปน แหลงตนน้ําลําธารสําหรับใชอุปโภคและการเกษตร โดยทรงใหจัดตัง้สถานีสาธิตและถายทอดการ เกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอมขึ้นบริเวณสวนมันอะลู ทรงพระราชทานแนวพระราชดําริดานปาไม คอื ใหทดลองปลกูไมใชสอยในลักษณะที่เรียกวา Forest Farm คือ การปลูก การตัด ใชประโยชน

52 และใหปลูกทดแทนทนัทีอยางครบวงจร ทรงใหมีการจางราษฎรเปนแรงงานในการปลูก และฟนฟู สภาพปาโดยใชพันธุไมที่เปนประโยชนตอพื้นที่ เพื่อใหเกดิการมีสวนรวมในการปองกันรักษาปา รวมกับชุมชน ตลอดจนจัดใหมีการศึกษาดานปาไมเปนแนวพระราชดําริที่พระราชทานใน เบื้องแรก

ภาพที่ 1 สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พรอมดวยสมเดจ็พระบรมโอรสาธิราช สยามกุฎราชกมุารเสด็จฯ เยีย่มราษฎรในพืน้ที่ศึกษา

ตอมาเมื่อวันที ่ 18 มกราคม พ.ศ. 2544 สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรม

ราชินีนาถ พรอมดวยสมเดจ็พระเจาลูกเธอเจาฟาหญิงจฬุาภรณวลัยลักษณ อัครราชกุมารี ไดเสด็จ พระราชดําเนินทรงเย่ียมโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และส่ิงแวดลอม อันเน่ือง มาจากพระราชดําริ ต.เปยงหลวง อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม เปนครั้งที่สองในการนี้ไดทรงม ี พระราชดําริเกีย่วกับปาไมเพิม่เติม ไดแก “หากปลูกปาใหมากขึ้น น้ําคงจะมีมากขึ้น” และ “ไมสน ที่ปลูกสามารถนําไปใชประโยชนในการกอสรางบานเรือน (Cottage) เหมือนชนบทในประเทศ สวิตเซอร แลนดได” และเมือ่วันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2546 สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรม ราชินีนาถได เสด็จฯ ตรวจติดตามผลการดําเนินงานโครงการฯ และไดมีพระราชดาํริเพิ่มเติมอีกวา “ใหพัฒนาโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจาก พระราชดําริเปน แหลงทองเที่ยว” สํานักบริหารพื้นท ี่อนุรักษที่ 16 กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืชไดรับสนองพระราชดําริดังกลาว และไดพิจารณาแนวทางในการจดัการการทองเทีย่ว เชิงนิเวศโดยรวมกับหนวยงานและชุมชนในพื้นที ่ ทั้งนีเ้พื่อเปนการสนองพระราชดาํริในการพัฒนา ใหเปนแหลงทองเท่ียวอันจะเกิดประโยชนแกชุมชนท องถ่ินไดมีรายไดเสริมจากการทองเท่ียวอีกทางหน ึ่ง

53 ตอไป ทั้งนี้ทางโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจาก พระราชดําริแหงน ี้เปนโครงการฯ ที่มุงเนนการสาธิตและถายทอดวิทยาการในดานตาง ๆ มากมาย รวมถึงสงเสริมในดานการทองเที่ยว มเีปาหมาย การดําเนินการเพื่อ

1. สามารถดึงดูดนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศเขามาเที่ยวพักผอนหยอนใจเฉลี่ย อยางนอย 30,000 คนตอป

2. สามารถรักษาไวซ่ึงศิลปวัฒนธรรมทองถ่ินใหคงอยูไดอยางยั่งยืน 3. ชุมชนมีความเปนอยูที่ดีขึ้นและมีรายไดเสริมจากการทองเที่ยวเฉลี่ยค

รอบ ครัวละ 3,000 บาทตอเดือน และเมื่อวนัที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2547 สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรม

ราชินีนาถ ไดเสด็จฯ ตรวจติดตามผลการดําเนินงานโครงการฯ และไดมีพระราชดาํริเพิ่มเติมอีกวา 1) ตนไม เปนสนิคาอยางด ี ใหปลูกไมทองถ่ินที่ใชประโยชนจากเนือ้ไมได สวนการใชประโยชน ตองยั่งยืน คือ ปลูก ตัด ใชประโยชน ปลูกทดแทนอยางครบวงจร 2) การจัดการทองเที่ยวทีจ่ัดไว ดีมากจะเปนประโยชนตอไปของบานเมือง ใหขยายผลการดําเนินงานในลักษณะจัดส่ิงอํานวยความ สะดวกตางๆ ไวใหนกัทองเที่ยวเชาเพื่อแคมปปงแบบในตางประเทศที่เปนของเอกชน

ทางโครงการฯไดพิจารณาจัดการทําแผนพัฒนาการทองเท่ียว มีวัตถุประสงค ของโครงการดังนี้

1. เพื่อสนองแนวพระราชดําริของสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ ์ พระบรม ราชินีนาถ ในการพัฒนาพืน้ที่สถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และสิ่งแวดลอม อันเนื่อง มาจากพระราชดําริ ใหเปนแหลงทองเที่ยว

2. เพื่อเปนการเฉลิมฉลองพระเกียรติสมเด็จพระนางเจาสิริกติิ์ พระบรม ราชินีนาถ เนือ่งในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบรอบ 72 พรรษา ในปพุทธศักราช 2547

3. เพื่อสรางงานและรายไดใหกับชุมชนทองถ่ิน 4. เพื่อเปนแหลงศึกษาในดานธรรมชาติการเกษตร และวัฒนธรรม

ทองถ่ิน 5. เพื่อเปนแหลงทองเที่ยวและพักผอนหยอนใจของนักทองเที่ยวทัว่ไป

ทั้งชาวไทยและชาวตางประเทศ และเพื่ออนุรักษศิลปวัฒนธรรมทองถ่ินใหคงอยูไดอยางยั่งยืน 1.2 สภาพภูมิศาสตร

โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และส่ิงแวดลอม อันเน่ือง มาจากพระราชดําริ บานแปกแซม ตำบลเปยงหลวง อำเภอเวียงแหง จ ังหวัดเชียงใหม

54 ตั้งอยูในเขตพืน้ที่ปาสงวนแหงชาต ิ ปาเชียงดาว ในทองที่บานแปกแซม บานหนิแตว ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม สภาพพื้นที่เปนภูเขาสูง อยูในเขตตนน้ําชั้น 1 A และจําแนกอยูในปาพื้นที่อนรัุกษโซน C อยูใน ระดับความสูงจากน้ําทะเลปานกลางประมาณ 1,200 เมตร ถึง 1,500 เมตร โดยบริเวณที่สราง ถังเก็บน้ําจะเปนจดุที่ มรีะดับความสูง 1,300 เมตร จากระดับน้ําทะเล พืน้ที่โครงการฯ ทั้งหมดมี จํานวน 19,375 ไร จําแนกการใชประโยชนพืน้ที่ออกไดดังนี ้

1. พื้นที่สถานีฯ 1,040 ไร 2. ที่อยูอาศัยและที่ทํากิน 6,335 ไร 3. ที่ปาเพื่อใชสอยเพื่อปลูกไมใชประโยชน 4,000 ไร 4. ที่ปาอนุรักษเพื่อเปนแหลงตนน้ํา 8,000 ไร รวมพื้นที่ทั้งหมด 19,375 ไร

ภาพที่ 2 สภาพปาดิบเขาซึ่งเปนแหลงตนน้าํลําธาร

1.3 เสนทางคมนาคมถึงโครงการพื้นที่โครงการ การเดินทางจากอําเภอเมืองเชียงใหมใชเสนทางแมริม - แมแตง - เชียงดาว

เล้ียวซายไปตามทางเมืองงายไปจนถึงแยกซายที่บานแมจา เดินทางตอไปเปนระยะทางประมาณ 56 กิโลเมตร เขาสูอําเภอเวียงแหง จากนั้นเดินทางตอไปถึงบานเปยงหลวง ซ่ึงเปนหมูบานติดชายแดน สาธารณรัฐสังคมนิยมแหงสภาพพมาระยะทางประมาณ 16 กิโลเมตร จากนั้นเดินทางขึ้นโครงการฯ อีกประมาณ 11 กิโลเมตร รวมระยะทางทั้งหมดประมาณ 172 กิโลเมตร โดยใชเวลาเดินทางโดย รถยนตประมาณ 4 ช่ัวโมง และเดินทางโดยเฮลิคอปเตอรประมาณ 45 นาที สามารถเดินทางได

55 โดยรถยนตสวนตัว และรถโดยสารประจําทาง แตในชวงฤดูฝนนั้นการคมนาคมคอนขางลําบาก เนื่องจากเสนทางจากบานเปยงหลวง ถึง โครงการนั้นมีเสนทางลําลองมีสภาพ เปนโคลนในบางจุด จึงควรใชรถยนตขับเคลื่อน 4 ลอ (4 WD) ในการเดินทาง

ภาพที่ 3 เสนทางคมนาคมทางเขาโครงการฯ

1.4 ที่ตั้งและอาณาเขตติดตอ โครงการสถานีสาธิตและการถายทอดการเกษตร ปาไม และสิ่งแวดลอม

อันเนื่องมาจากพระราชดําริ ตั้งอยูหมูที ่ 6 ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวยีงแหง จังหวดัเชยีงใหม เปนพื้นที ่ เพือ่การอนุรักษและฟนฟูสภาพปาตนน้ําลําธาร มีพื้นที่ 19,375 ไร อยูภายใตความ รับผิดชอบของสํานักบริหารพื้นที่อนุรักษที่ 16 กลุมประสานงานโครงการพระราชดําริ จังหวัด เชียงใหม สังกัดกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช มีอาณาเขตติดตอดังนี ้

ทิศเหนือ ติดตอกับ สาธารณรัฐสังคมนิยมแหงสภาพพมา ทิศใต ติดตอกับ บานเปยงหลวง และน้ําแมแตง ทิศตะวันออก ติดตอกับ พื้นที่ปาไมและภูเขาสูงชันอําเภอเชียงดาว ทิศตะวันตก ติดตอกับ บานรองปากเครือ

1.5 ลักษณะภูมิประเทศ โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และส่ิงแวดลอม อันเน่ือง

มาจากพระราชดําริ ตั้งอยูในเขตพื้นที่ภูเขาที่มีความสูงจากระดับน้ําทะเลปานกลาง โดยเฉลี่ย 1,300 เมตร ทางดานทิศเหนือของจังหวัดเชียงใหม มีลักษณะภูมิประเทศ เปนภูเขาสูงสลับรองน้ํา และ เปนปาไม ซ่ึงเปนพื้นที่ตนน้ําลําธารของลุมน้ําแมแตงทางดานทิศใตของที่ตั้งโครงการฯ มีลําหวยที่

56 สําคัญ 3 สาย ไดแก หวยนายาว หวยหกหลวง และหวยนาออน พื้นที่ปาเปนปาไมไมผลัดใบ 70% ขึ้นกระจัดกระจายทั่วไปตามหุบเขา และริมลําหวย และอีก 30% เปนปาผลัดใบ

1.6 ลักษณะภูมิอากาศ เนื่องจากเปนภูมิประเทศสูงที่มีที่ตั้งอยูสูงจากระดับน้ําทะเลปานกลาง โดย

เฉลี่ย 1,300 เมตร มีสภาพแวดลอมเปนปาไมไมผลัดใบ รอยละ 70 และปาไมผลัดใบ รอยละ 30 สภาพอากาศจงึมีอากาศหนาวเยน็เกือบตลอดทั้งป ลักษณะภูมิอากาศแบงออกไดเปน 3 ฤดู ไดแก

ฤดูฝน มีฝนตกชุกและสม่ําเสมอยาวนาน ตั้งแตเดือนพฤษภาคม ถึง เดอืน ตุลาคม ไดรับอิทธิพลจากมรสุมตะวันออกเฉยีงใต และแนวรองความกดอากาศที่ต่ําที่พาดผาน ประเทศไทย

ฤดูรอน ชวงอากาศรอนมีระยะเวลาคอนขางสั่นประมาณสองเดือน ตั้งแต เดือนมีนาคม ถึง เดือนเมษายนเทานัน้ ไดรับอิทธิพลจาก ลมมรสุมตะวันตกเฉยีงใต และลมฝายใต อากาศรอนจัด มักเกดิพายุฝนฟาคะนอง และอุณหภูมิสูงสุดจะอยูในชวงฤดูรอน เดอืนเมษายนเปน เดือนที่มีอุณหภูมิสูงสุด ประมาณ 36.1 องศาเซลเซียส

ฤดูหนาว ต้ังแตเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพันธ และอุณหภูมิเฉล่ีย ตํ่าสุดจะอยูในชวงฤดูหนาว ไดรับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซ่ึงพัดพาความหนาวเย็น มาจากประเทศจีน และอุณหภูมิต่ําสุดคือ เดือนมกราคม ประมาณ 13.7 องศาเซลเซียส

และปริมาณน้าํฝนเฉลี่ยสูงสุด คือ เดือนพฤษภาคมถึงเดอืนสิงหาคม และ เดือนเฉลี่ยที่มปีริมาณน้ําฝนสูงสุดคือ เดือนสิงหาคม ปริมาณน้ําฝนเฉลี่ยสูงสุด คือ 236 มิลลิเมตร ปริมาณน้ําฝนเฉลี่ยต่ําสุด คือ ชวงเดือนที่ฝนตกนอยทีสุ่ดคือ เดือนกันยายน ถึง เดือนมีนาคม เนื่องจากเปนชวงฤดูหนาวจงึมีปริมาณฝนตกนอย เดือนที่มีปริมาณฝนตกนอยที่สุด คือ เดือน พฤศจิกายน มปีริมาณน้ําฝน 1.8 มิลลิเมตร ตกไมถึง 1 วันใน 1 เดือน (รายงานการศกึษาฉบับกลาง โครงการวางแผนปรับปรุงภูมิทัศน สถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่อง มาจากพระราชดําริ ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวยีงแหง จงัหวัดเชียงใหม)

1.7 ทรัพยากรแหลงน้ํา พ้ืนท่ีของโครงการเปนแหลงตนนํ้าลําธารท่ีสําคัญ อันเปนแหลงตนนํ้าแมแตง

ลำนํ้าท่ีสําคัญในพ้ืนท่ีโครงการฯ หวยหกหลวง หวยนายาว หวยสามหม่ืน หวยนาออน และหวยหก นอย โดยเฉพาะหวยนายาว ทางดานทิศตะวันตกของพื้นที่โครงการฯ และหวยหกหลวง ทางดาน ทิศตะวันออกของพื้นที่โครงการฯ เปนลําน้ําที่มีน้ําไหลตลอดป และเปนแหลงตนน้ําของน้ําแมแตง ทางดานทิศใตของพื้นที่โครงการฯ

ไปอําเภอเชียงดาว ไปอําเภอแมแตง

ไปอําเภอเชียงดาว ไปอําเภอไชยปราการ

ภาพที่ 4 แผนผังเสนทางการเดนิทางไปโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนือ่งมาจากพระราชดําริ บานแปกแซม อําเภอเวยีงแหง จงัหวดัเชยีงใหม

57

ระวางแผนที ่4748III มาตราสวน 1 : 50,000

ภาพที่ 5 แผนที่แสดงพื้นทีโ่ครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนือ่งมาจากพระราชดําริบานแปกแซม อําเภอเวยีงแหง จังหวดัเชยีงใหม เนื้อที่ประมาณ 31 ตร.กม. หรือ 19,375 ไร

58

ภาพที่ 6 แผนผังเสนทางเดนิศึกษาธรรมชาติภายในพืน้ทีโ่ครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนือ่งมาจากพระราชดําริบานแปกแซม อําเภอเวยีงแหง จังหวดัเชยีงใหม

59

60

แหลงนํ้าของโครงการฯ น้ันไดใชนํ้าประปาภูเขาเพ่ือนํามาใชในการอุปโภค การบริโภคและการเกษตรกรรม ซ่ึงไดมีการตอทอจากแหลงตนน้ํามายงัถังเก็บน้ํา แลวจึงตอทอลง ไปสูบริเวณตางๆ น้ําประปาภูเขานี้เปนน้ําที่มีใชไดตลอดทั้งป โดยกรมชลประทานไดจัดสราง ถังเก็บน้ําขนาด 1,000 ลูกบาศกเมตร เพื่อกักเก็บน้ํา จํานวน 1 ถัง และในหมูบานขนาด 30 ลูกบาศกเมตร จํานวน 5 ถัง

ภาพที ่7 ถังเก็บน้ําในโครงการฯ

1.1 ไฟฟา พลังงานไฟฟาของโครงการฯ ในอดีตมาจากการใชเคร่ืองกําเนิดไฟฟา ซ่ึงจะ

ทําการปนไฟเฉพาะเวลากลางคืน ปจจุบนันี้มีการนําโซลาเซลลมาใช โดยไดงบประมาณมาจากการ ไฟฟาสวนภูมภิาค อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม และกรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษพลังงาน กระทรวงพลังงาน จํานวน 93 แผง ซ่ึงพลังงานจากโซลาเซลลนี้สามารถนํามาใชประโยชน ทั้งจาก การเปนแหลงผลิตกระแสไฟฟา และใชอบผลิตภัณฑอาหารจากการผลิตของโครงการฯในอนาคต คาดวาจะใชไฟฟาจากโซลาเซลลเพียงแหลงเดียว

61

ภาพที ่8 แผงโซลาเซลลของโครงการฯ

1.9 สําหรับระเบียบการปฎิบัติสําหรับนักทองเที่ยวที่เขามาใชบริการในพื้นที่

โครงการฯ ทางเจาหนาที่โครงการฯ ไดตดิประกาศใหนักทองเที่ยวไดรับทราบไวเพื่อจะไดปฎิบตั ิตนไดถูกตองท้ังน้ีเพ่ือใหเกิดความเปนระเบียบเรียบรอยและปองกันการเกิดผลกระทบดานส่ิงแวดลอม และวัฒนธรรมชุมชน ไดแก

1. นักทองเที่ยวที่เดินทางมาทองเที่ยวจะตองแจงใหเจาหนาที่โครงการฯ ทราบ และหากมีความประสงคจะพักคางแรมจะตองทําการจอง หองพักลวงหนาอยางนอย 1 สัปดาห

2. หามสงเสียงดังหลังเวลา 22.00 นาฬิกา 3. หามทิ้งขยะและสิ่งของตางๆ ลงในพื้นที่เวนแตใหทิ้งลงในภาชนะที่

จัดไวเทานั้น 4. หามทําลาย ตลอดจนนําทรัพยากรธรรมชาติออกจากพื้นที่โครงการฯ 5. หามนําวัตถุระเบิดหรือวัสดุท่ีทําลายธรรมชาติเขาไปในพ้ืนท่ีโครงการฯ 6. ประกอบอาหารในบริเวณที่จัดใหเทานั้น 7. หามลาสัตว จุดไฟเผาปาในพื้นที่โครงการฯ

62

1.10 การดําเนินกิจกรรมการทองเที่ยวในโครงการฯ ทางโครงการฯ ไดมีกิจกรรมการทองเที่ยวเชิงนิเวศไวสําหรับนักทองเที่ยว

ประกอบดวย 1) การเดินชมปา เสนทางศึกษาธรรมชาติ จะอยูใกลกับบรเิวณโครงการฯ

โดยโดยจากสถานีฯไปยังบานลีซอแปกแซม โดยในระหวางเสนทางนักทองเที่ยวจะไดเรียนรูถึง ความสําคัญของสิ่งแวดลอมชนิดของพันธุพืช สัตวปา และระบบนิเวศ

ภาพที่ 9 นักทองเที่ยวสามารถใชบริการขี่มาเที่ยวชมโครงการฯ

2) โครงการฯ ไดมีกิจกรรมท่ีสรางเร่ืองราวไดดังตามภูมิสังคมของพ้ืนท่ีไดวา “เท่ียวชมฟาแลน นิเวศแปกแซม หัตถศิลปลีซอ” ซ่ึงเปนจุดเดนที่นาสนใจในการพัฒนาเปนแหลง ทองเที่ยว ไดแก สภาพความเปนธรรมชาติ อากาศและบรรยากาศทองถ่ินของพื้นที่ เชน สัมผัส อากาศบริสุทธิ์ ชมพระอาทิตยตก ทะเลหมอก เปนตน

ภาพที่ 10 ทะเลหมอกยามเชาในฤดูหนาว

63

3) การพักแรมในโครงการฯ ไดจัดใหมีสถานที่พักแรมสําหรับนักทองเที่ยว 3.1) กางเต็นทพักแรม เพือ่นักทองเที่ยวจะไดสัมผัสกับธรรมชาติโดยสถานที่

กางเต็นทไดจดัไวในบริเวณลานกลางแจงภายในสถานีฯ มีหองน้ํา หองสุขาจํานวน 2 หอง โดยนักทองเทีย่วตองเสยีคาบํารุงเต ็นทขนาดเล็ก สามารถพักได 2 คน ราคา 100 บาทตอหลังตอคร้ัง สวนเต ็นทขนาดใหญ สามารถพักไดประมาณ 6 คน ราคา 500 บาทตอหลังตอคร้ัง

ภาพที่ 11 ลานกางเต็นทในบริเวณโครงการ

3.2) บานพักนักทองเท่ียวจํานวน 2 หลัง สามารถรองรับนักทองเท่ียวไดจํานวน

20 คนและมหีองน้ําอยูในตวั ซ่ึงสรางดวยวัสดุธรรมชาติ จําพวกไมไผ หญาคา และอิฐ ดินเผา ทําใหมีความกลมกลืนกับธรรมชาติ โดยนักทองเที่ยวตองเสียคาบํารุงสถานที่ 500 บาทตอหลัง ตอคร้ัง

ภาพที ่12 บริเวณดานขางบานพักรับรองนกัทองเที่ยว

64

ภาพที ่13 บริเวณหนาบานพกัรับรองนักทองเที่ยว

ภาพที่ 14 ภายในหองพักรับรองนักทองเที่ยว 3.3) บานพกันักทองเทีย่วแบบพักกับประชาชนทองถ่ิน หรือโฮมสเตย

(Home Stay) ที่พักลักษณะนี้นอกจากนกัทองเที่ยวจะไดเรียนรูถึงความสําคัญของสิ่งแวดลอม ชนดิ ของพันธุพืช และสัตวปา การพักในบานของคนในชุมชนที่เขารวมโครงการ นักทองเที่ยวยงัได เรียนรูถึงวิถีชีวิตของประชาชนทองถ่ินในพ้ืนท่ี โดยบานพักโฮมสเตยท่ีในโครงการฯ จาํนวน 1 หลัง โดยนักทองเทีย่วตองเสยีคาบํารุงสถานที่ 200 บาทตอคนตอคร้ังซึ่งไมรวมคาอาหาร และในหมูบาน จํานวน 5 หลังคา โดยนักทองเที่ยวตองเสียคาบํารุงสถานที่ 50 บาทตอคนตอคืน ซ่ึงไมรวม คาอาหาร

65

ภาพที่ 15 บานพักแบบโฮมสเตยของประชาชนทองถ่ิน

ภาพที่ 16 ภายในบานพักแบบโฮมสเตยของประชาชนทองถ่ิน

ภาพที่ 17 นักทองเที่ยวรับประทานอาหารในบานพกัโฮมสเตย

66

1.11 สภาพแวดลอมทางชีวภาพทางดานพืช และสัตวในบริเวณโครงการฯ จากการสํารวจสภาพปาโดยท่ัวไปของพ้ืนท่ีพบวา ชนิดของปาไมท่ีพบเปน

ปาเต็งรังผสมสน (Pine Dipterocarp Forest) สังคมพืชดังกลาวมักจะขึน้ในบริเวณที่มีปริมาณ แคลเซียมในดนิต่ํา ปาสนผสมกอ (Pine Oak Forest) ปาดิบเขาระดบัต่ํา (Lower Montane Forest) ซ่ึงพบอยูบริเวณชุมชื้นแถบแนวลําหวยใกลๆ หวยนาออน และปาเบญจพรรณ (Mixed Deciduous) จะขึ้นกระจายประปรายเปนกลุมเล็กๆ ในพื้นที่ที่ไมสูงมากนัก

ชนิดพันธุไมทีพ่บในพืน้ที่โครงการฯ มีหลายชนิดและขึน้กระจายกนัไป ตามสภาพปาที่เกิดขึ้น พันธุไมที่พบ เชน เต็ง รัง รัก เก็ด กอแปน กอเดือย ซอ นางพญาเสือโครง อบเชย สนสองใบ สนสามใบ มะมื่อ มะพอก ทะโล เตาราง พลับปา ตะไครตน มะขามปอม กอตาหมู ไมแขงกวาง เสี้ยวดอกขาว ตีนเปด แอปเปลปา กลวยไมชนิดตางๆ เปนตน พันธุไมพื้นลางขึ้นกระจายอยูทั่วไป เชน พันธุไมตระกลู ขิงขา กระเจียว กลวยไม และวานชนดิ ตางๆ เปนตน

สวนสัตวปานัน้ ปรากฎใหเห็นตามแนวเขตติดตอกับประเทศพมาเปน สวนใหญ ไดแก หมูปา เกง เลียงผา ล่ิน แลน เสือดาว กระตายปา หมีควาย งูเขยีว งูเหา งูสิงห งูกานมะพราว นกแซงแซว นกแกว นกแขกเตา นกกินปลี นกเขา นกปรอด เตาปลูู ซาลามานเดอร ผ้ึงชันรง ผ้ึงโกรน และแมลงหลากหลายชนิด เปนตน

ภาพที่ 18 ดวงกวาง 5 เขา แมลงที่พบในโครงการฯ ปจจบุันคอนขางหายาก

67

ทางโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และสิ่งแวดลอม อันเน่ืองมาจากพระราชดําริ ไดมีการฟนฟูปาตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ภูมิพลอดุลยเดช การปลูกปา 3 อยาง มีประโยชน 4 อยาง

1) ไมใชสอยและเศรษฐกิจ เปนชนิดไมที่ชุมชนนําไปใชในการปลูกสรางบานเรือน โรงเรียน เครื่อง-

เรือน คอกสัตว เครื่องมือในการเกษตร เชน เกวียน คันไถ ดามจอบ เสียม และมีด รวมทั้งที่ไม สามารถนํามาทําเปนเครื่องจักสาน กระบุง ตะกราเพื่อนําไปใชในครัวเรือนและเมื่อมีการพัฒนาการ ทางฝมือก็สามารถจัดทําเปนอุตสาหกรรมครัวเรือน นําไปจําหนายเปนรายไดของชุมชน ซ่ึงเรียกวา เปนไมเศรษฐกิจของชุมชน ไดแก มะขามปา สารภี ซอ ไผหก ไผไร ไผตง ไผซาง มะแฟน สัก ประดู กาสามปก จําป จําปา ตุม ทะโล หมี่ ยมหอม กฤษณา นางพญาเสือโครง ไก คูน กระถิน สมอไทย ตะครอ เสี้ยว บุนนาค ปบ ตะแบก คอแลน รัง เต็ง แดง พลวง พะยอม ตะเคียน ฮักหลวง เปนตน

2) ไมฟนเชื้อเพลิงของชุมชน ชุมชนในชนบทตองใชไมฟนเพื่อการหุงตมปรุงอาหาร สรางความอบอุน

ในฤดูหนาว สุมควายตามคอก ไลยุง เหลือบ ร้ิน ไร รวมทั้งไมฟนในการนึ่งเมี่ยง และการอบ ถนอม อาหาร ผลไมบางชนิด ไมฟนมีความจําเปนที่สําคัญหากไมมีการจัดการที่ดี ไมธรรมชาติที่มีอยูจะ ไมเพียงพอในการใชประโยชน ความอัตคัดขาดแคลนจะเกิดขึ้น ดังนั้น จะตองมีการวางแผนการ ปลูกไมโต เร็วขึ้นแทนก็จะทําใหชุมชนมีไมฟนใชไดอยางเพียงพอ ไดแก ไมหาด สะเดา เปลาเลือด มะกอกเกลื้อน ไมเตาหลวง กระทอน ขี้เหล็ก ตีนเปด ยมหอม ลําไยปา มะขาม ดงดํา มะแขวน สมอไทย ตะครอ ตนเสี้ยว บุนนาค คอแลน แดง เต็ง รัง พลวง ติ้ว หวา มะขามปอม แค ผัดเฮือด เมี่ยง มะมวงปา มะแฟน กาสามปก มันปลา นางพญาเสือโครง มะมื่อ ลําไย รกฟา ล้ินจี่

ภาพที่ 19 ไมฟนเชื้อเพลิงของชุมชน

68

3) พืชอาหารหรือพืชกินได ชุมชนดั้งเดิมเก็บหาอาหารจากแหลงธรรมชาติ ทั้งการไลลาสัตวปาเปน

อาหาร รวมทั้งพืชสมุนไพร อดีตแหลงทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณจงึเปนแหลงอาหารเสริมสราง พลานามัย การปลูกไมที่สามารถใหหนอ ใบ ดอก ผล ใชเปนอาหารไดก็จะทําใหชุมชน มีอาหาร และสมุนไพร ในธรรมชาติเสริมสรางสุขภาพใหมกีนิมีใชอยางไมขาดแคลน ไดแก มะหาด ฮอสะพานควาย เปลาเลือด บกุ กลอย งิ้ว กระทอน ขี้เหล็ก มะขาม มะแขวน สมอไทย ตะครอ เสี้ยว คอแลน ผักหวานปา มะไฟ มะขามปอม มะเดื่อ มะปนดง เพกา แค สะเดา เมีย่ง มะมวงปา มะแฟน มะคําดีควาย กระบก ผักปูยา มะเฟอง แคหางคาง ขนุน มะปราง มะหลอด มะเมา สมปอย

ภาพที ่20 พืชอาหารหรือพชืกินได อยางไรก็ตามประโยชน 4 ประการ จากการปลูกไม 3 อยางคือ 1) ในสภาพปจจุบันปาไมลดลงเปนจํานวนมาก ไมสามารถตอบสนอง

ความตองการของประชาชนไดอยางทัว่ถึงและพอเพยีง ดังนั้นเมื่อมกีารปลูกไมทีม่ีความเหมาะสม มีคุณสมบัติที่ดี เพื่อการใชสอยและสามารถนํามาใชเสริมสรางอาชีพได โดยมีการวางแผนอยางมี สวนรวมและดูแลรักษา จะทําใหชุมชนมไีมไวใชสอยอยางไมขาดแคลน และจะไมสรางผลกระทบ ตอทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู และหากมกีารปลูกในปริมาณที่มากพอ ชุมชนก็สามารถนํามาเสริม สรางอาชีพได ทําใหชุมชนมรีายไดเสริม

2) ไมฟนเปนวัสดุพืน้ฐานของชุมชน หากชุมชนไมมีฟนไวสนับสนุน กิจกรรมครัวเรือน ชุมชนจะตองเดือดรอนและสิ้นเปลอืงเงินทอง เพื่อการจัดหาแกสหุงตมหรือจะ ตองเสียคาใชจายเพื่อการจัดหาวัสดเุชื้อเพลิงประเภทอื่นๆ

69

3) พืชอาหารและสมุนไพรรวมทั้งสัตวและแมลง ที่ชุมชนสามารถเก็บหา ไดจากธรรมชาติจะเปนอาหารที่มีคุณคาปลอดสารพิษ อันเปนประโยชนตอสุขภาพอนามัยของคน ในชุมชนเปนการประหยัดคาใชจายอกีทั้งถามีปริมาณเกนิกวาทีต่องการแลวยังสามารถใชเปนสินคา เสริมสรางรายไดอีกทางหนึ่งดวย

4) เมื่อมีการปลูกไมเจริญเติบโตเปนพื้นที่ขยายเพิ่มขึน้ และมีการปลูก เสริมคุณคาปาดวยพันธุไมชนิดตางๆ ทําใหเกิดความหลากหลาย และเปนการอนรัุกษดินและน้าํ รวมทั้งกอให เกิดการอนุรักษพื้นที่ตนน้ําลําธาร

อีกทั้งในโครงการฯยังไดมีการปลูกไมผลยืนตนหลากหลายชนิด

ภาพที่ 21 กลาไมที่ใชในการปลูกปา

ภาพที่ 22 แปลงปลูกปาไมใชสอย

70

2. สภาพแวดลอมทางกายภาพของชุมชน 2.1 ประวัติความเปนมาของหมูบานแปกแซม

ชนเผาลีซอ หรือลีซู มีแหลงกําเนิดอยูท่ีตนนํ้าแมนํ้าสาละวิน และแมนํ้าโขง ไดอพยพไปอยูที่ยูนานในประเทศจีน ตอมามีการอพยพเขาสูประเทศพมา และอพยพเขาสูทางภาค เหนือของประเทศไทย เมื่อประมาณ 60 ปที่ผานมา ปจจุบันประชากรลีซอที่อพยพเขามาอยูใน ประเทศไทยมปีระมาณ 32,000 คน การตั้งถ่ินฐานของชนเผาลีซอมีลักษณะพิเศษกวาชาวเผาอื่น ซ่ึง มักดูคลายๆ กับปอมปราการและมักตัง้ถ่ินฐานบนพืน้ที่ที่อยูในระดับความสูงจากระดับน้าํทะเล ปานกลาง มากกวา 1,000 เมตร มีการเพาะปลูกแบบทําไรเล่ือนลอย

ชุมชนลีซอบานแปกแซมกอตั้งขึ้นเมื่อป พ.ศ. 2520 โดยการนําของ นายอะเลพะ แซยี่ ไดอพยพและนําราษฎรเขามาอาศัยอยูในพื้นที่คร้ังแรก 40 ครอบครัว โดยอพยพ มาจากถ้ํางอบ อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม ตอมาในปพ.ศ. 2536 มีชนเผาลีซออพยพมาจากประเทศ พมาอีกจํานวน 50 ครอบครัว และไดอาศัยมาจนถึงปจจุบัน มจีํานวนครอบครัวเรือนทั้งสิ้น 130 ครอบครัว ชุมชนบานแปกแซมแตเดิมเปนเพียงหมูบานบริวารของบานเปยงหลวง ตําบลเปยงหลวง ซ่ึงมีระยะทางหางออกไปประมาณ 11 กิโลเมตร ตอมาปพ.ศ. 2544 จึงไดรับการจดัตั้งเปนหมูบาน แปกแซมโดยถูกตองตามกฎหมาย

ปจจุบันบานแปกแซมตั้งอยูที่ 6 ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัด เชียงใหม มีหมูบานหินแตว ตั้งอยูทางทิศตะวนัตกเฉยีงใตเปนหมูบานบริวาร มีจํานวนครวัเรือน 35 ครอบครัว ชุมชนบานหนิแตวอยูหางจากบานแปกแซมเปนระยะทางประมาณ 4 กิโลเมตร ชุมชน บานแปกแซมและบานหินแตวเปนหมูบานเพื่อความมัน่คง พื้นที่ชายแดนตามแนวพระราชดําริใน สมเด็จพระนางเจาสิริกิต พระบรมราชินีนาถ ตั้งแตปพ.ศ. 2543 เปนตนมา

2.2 ลักษณะประชากร ชุมชนบานแปกแซมมีประชากรทั้งสิ้น 669 คน (ไมรวมบานหินแตว) แยก

เปนเพศชาย 336 คน เพศหญิง 333 คน ในจํานวนนี้มีประชากรในวัยเด็กประมาณ 60 คน ที่เหลือ เปนวยัรุน วยักลางคน และวัยชรา ประชากรสวนนอยไดรับสัญชาติไทยแลวจํานวน 180 คน คิดเปน รอยละ 27 ของจํานวนประชากรทั้งหมด ยังคงเหลืออีกจํานวน 489 คน ที่ยังไมไดรับ สัญชาติ

2.3 ที่ตั้งชุมชนบานแปกแซม ชุมชนบานแปกแซมต้ังอยูท่ี 6 ในเขตตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัด

เชียงใหม พิกดัที่ UTM ที่467900 เมตรตะวันออก และ 2181100 เมตรเหนือ อยูสูงจากระดับน้าํทะเล

71

ปานกลาง 1,288 เมตร ชุมชนบานแปกแซมอยูในเขตพืน้ที่รับผิดชอบของโครงการฯ สถานีสาธิต และถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ

2.4 การเดินทางเขาถึงชุมชน เดินทางจากอําเภอเมือง จังหวัดเชยีงใหม ผานอําเภอแมริม อําเภอแมแตง

อําเภอเชียงดาว แยกไปทางซายเขาสูเมืองงาย และเลี้ยวซายเขาสูบานแมจา ไปอีก 56 กิโลเมตร เขาสู อําเภอเวยีงแหง สภาพเสนทางผิวการจราจรลาดยาง จากนั้นเดินทางตอไปยังบานเปยงหลวง 16 กิโลเมตร และเดินทางเขาสูพืน้ที่โครงการฯ บานแปกแซม อีก 11 กิโลเมตร รวมระยะทางประมาณ 172 กิโลเมตร ใชระยะเวลาในการเดินทางประมาณ 4 ช่ัวโมง ถาเดินทางโดยเฮลิคอปเตอรประมาณ 45 นาทีในฤดฝูนนั้นการคมนาคมคอนขางลําบากเนื่องจากเสนทางจากบานเปยงหลวงถึงโครงการฯ เปนเสนทางลาํลองมีสภาพเปนโคลนในบางจุด จึงควรใชรถยนตขับเคลื่อน 4 ลอ (4 WD) ในการ เดินทางสวนชมุชนหมูบานแปกแซมมีที่ตั้งหางจากฯไปทางทิศตะวนัออกเฉยีงใตระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร เสนทางเปนพืน้ถนนดินบดอัด ไมสะดวกในการเดินทางในฤดูฝน รวมระยะทางทั้งสิ้น ประมาณ 174 กิโลเมตร

2.5 สภาพทั่วไปของชุมชน ชุมชนบานแปกแซมมีที่ตั้งสูงจากระดับน้ําทะเลปานกลางประมาณ 1,288

เมตร สภาพพืน้ที่อยูบริเวณที่ลาดเชิงเขา พื้นที่มีความลาดชันประมาณรอยละ 10 - 15 บริเวณที่ตั้ง ชุมชนบานแปกแซมเปนพ้ืนท่ีปาไมท่ีถูกทําลายแตเดิมขาดตนไมใหญใหรมเงา สภาพอากาศในพ้ืนท่ี รอนและแหงแลงในเวลากลางวัน พื้นที่สวนใหญถูกตัดไมทําลายปาและแผวถางทําการเพาะปลูก พืชไร เชน ขาวไร และขาวโพด อาคารบานเรือนที่พักอาศัยกระจายตวัอยูทั่วไปในเขตพื้นที่ชุมชน

แนวความคิดท่ีเก่ียวของกับชุมชนลีซอบานแปกแซม ควรเปนชุมชนตัวอยาง ที่สะทอนใหเห็นถึงผลการดําเนินโครงการทางดานตางๆ เพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคของการพัฒนา โครงการอยางยั่งยืนตามแนวพระราชดําริ ไดแก การสรางรายไดใหแกคนในทองถ่ินการสรางแหลง ศึกษาดานธรรมชาติ การเกษตรและวัฒนธรรมทองถ่ิน การเปนแหลงทองเที่ยว และแหลง พักผอนหยอนใจของนักทองเที่ยวทัว่ไป ตลอดจนการอนุรักษศิลปวัฒนธรรมทองถ่ินของชาวเขา เผาลีซอ นอกจากนีแ้นวความคิดการพฒันาชุมชนบานลีซอบานแปกแซมควรมีความเชื่อมโยงกับ โครงการฯ อยางเปนระบบ ทั้งในดานการเปนแหลงจางงาน การถายทอดความรูทางดานตางๆ ของ ชุมชนรวมทั้งเปนพื้นที่สนับสนุนในดานการทองเที่ยวเชงินิเวศที่อาศยัศักยภาพของชมุชนมีรูปแบบ การทองเที่ยวและกิจกรรมตามแนวคดิ ไดแก

กิจกรรมเยี่ยมชมวิถีชีวิต ความเปนอยู หรือการพักคางแรมกับคนในชมุชน เพื่อเรียนรูวิถีชีวิต และทํากิจกรรมรวมกับคนในชุมชน

72

กิจกรรมการเยีย่มชมประเพณี กิจกรรมและวัฒนธรรมของชนเผาลีซอ เชน ประเพณกีารขึน้ปใหม ประเพณกีารเลี้ยงศาลเจาเมือง ประเพณกีินขาวโพดใหม ประเพณี กินขาวใหม ประเพณกีารแตงกายและพิธีกรรมตางๆ

ภาพที่ 23 ประเพณีกินวอปใหมของชาวลซีอ

กิจกรรมการเยีย่มชมการฝกฝมือ เชน การตีมีด การทําเครื่องเงิน การทอผา และการซื้อสินคาของที่ระลึกชนเผาลีซอ

ภาพที ่24 ประชาชนทองถ่ินฝกการตีมีด

73

กิจกรรมการเยีย่มชมสภาพแวดลอมของหมูบาน ทางดานกายภาพในการ นําความรูที่ไดรับการถายทอดจากโครงการฯ มาปรับใชในชีวิตประจําวัน เชน การเพาะปลูก การ เล้ียงสัตว การทําเกษตรกรรม และงานฝกฝมือ

ภาพที ่25 สภาพการตั้งบานเรือนของประชาชนทองถ่ิน

ภาพที่ 26 สภาพภายในบานเรือน

74

ภาพที ่27 ยาม ผลิตภัณฑหนึ่งของประชาชนทองถ่ินบานแปกแซม

ภาพที ่28 เครื่องเงินสําหรับประดับชุดสตรีลีซอ

75

ภาพที ่29 หางลีซอ งานหัตถกรรมที่ละเอียดออนของประชาชนทองถ่ิน

อยางไรก็ตาม ความคิดดังกลาวควรมีความสอดคลองกับแผนพัฒนาการ

ทองเที่ยวเชิงอนุรักษของโครงการฯ ในดานการเปนแหลงทองเที่ยวเชงินิเวศของจังหวัดเชียงใหม การสงเสริมรายไดแกคนในชุมชน ตลอดจนมุงเนนใหคนในชุมชนมีสวนรวมในขั้นตอนของ การพัฒนาจนเกิดเปนแหลงทองเที่ยวที่มีศกัยภาพไดในอนาคตตอไป

4.1.2 การใชประโยชนจากทรัพยากรดานการทองเที่ยว

การใชประโยชนจากโครงการฯ เพื่อใหเปนทรัพยากรแหลงทองเที่ยวนั้น ผูศึกษา ไดศึกษาในดานตางๆ ไดแก ดานการสรางศักยภาพพืน้ที่ รวมถึงการอนุรักษพื้นที่ดานเศรษฐกจิ ดานการอนุรักษวิถีชีวิต และการสรางการเรียนรูใหกับชมุชนและนกัทองเที่ยว ดังนี ้

1. ดานการสรางศักยภาพพืน้ที่โดยทัว่ไปแลว พื้นที่ของโครงการฯ เปนพื้นที่ที่ม ีศักยภาพคอนขางสูงในการใชเปนแหลงทองเที่ยวและนันทนาการ ตลอดจนเพื่อการศึกษาดาน ธรรมชาติวิทยา ดังนั้น ทางโครงการจึงมีการจัดการพัฒนาพื้นที่ของโครงการฯ ใหมีศักยภาพในการ เปนแหลงทองเที่ยวทีย่ั่งยนื เพื่อใหเกดิเปนการทองเทีย่วที่มีความรับผิดชอบ ไมมีผลกระทบตอ สิ่งแวดลอมและสังคม มีการจัดการที่ยั่งยืนครอบคลุมถึงการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและ

76

ส่ิงแวดลอมไดตามภูมิสังคมของพื้นที่โครงการฯ ที่กลาวไววา “เที่ยวชมฟาแลน นิเวศแปกแซม หัตถศิลป ลีซอ” ซ่ึงเปนจุดเดนที่นาสนใจในการพัฒนาใหเปนแหลงทองเที่ยว โดยมีกิจกรรมการ ทองเที่ยวตางๆ ไดดังนี ้

ภาพที่ 30 กลวยไมลูกผสมพนัธุฟาแลนนอฟซิส ซ่ึงโครงการฯ ไดทําการศึกษาในเชิงพาณิชย

1.1 กิจกรรมเสนทางศึกษาธรรมชาติ โดยอยูใกลกับบริเวณโครงการฯ เปน

การดําเนนิการฟนฟูสภาพปาที่เสื่อมโทรมตามแนวพระราชดําริ โดยการจัดทําฝายชลอความชุมชื้น (Check Dam) ในบริเวณรองน้ําทําใหพื้นที่ไดรับความชุมชื้น และเปนการฟนฟูสภาพปาใหกลับมา มีความอุดมสมบรูณขึ้นมาใหม ซ่ึงบริเวณนี้เองไดมีการจัดทําเสนทางการศึกษาธรรมชาติระยะสัน้ โดยเนนวัตถุประสงค เพื่อการเรียนรูเกีย่วกบัแนวพระราชดําริในการฟนฟูปาใหสามารถกลับฟนคืน เปนแหลงตนน้ําได ในการเดินทางนี้นกัทองเที่ยวจะไดเห็นฝายชลอความชุมชื้นขึน้เปนระยะสลับ กับการเรียนรูเกี่ยวกับพืชพรรณเบิกนําและหรือพืชพรรณที่ฟนคืนมา ทั้งไมยืนตน ไมพุม ไมคลุมดิน ที่มีในพื้นทีแ่ละที่สําคัญนักทองเที่ยวสามารถพบเห็นน้ําตก ซ่ึงเปนผลของการดําเนนิการอันเนื่อง มาจากพระราชดําริ ดังกลาว และสามารถเรียกเสนทางการเดินทางนีว้า “เสนทางสูมรดกแหงชวีิต พลิกชีวิตของผืนปา”

77

ภาพที่ 31 ฝายตนน้ําลําธาร (Check Dam)

1.2 การบริหารจัดการพื้นทีใ่หสามารถรองรับการใชบริการของนักทองเที่ยวให เพียงพอกับพืน้ที่ที่มีอยู โดยโครงการฯ ไดสรางสิ่งอํานวยความสะดวกขึ้นเพื่อใหสามารถรองรับ นักทองเที่ยวไดเปนจํานวนมากขึ้น อันไดแก ถนนดิน ทางเดินเทา มานัง่ เกาอี้ ระบบน้ําใช หองสุขา สํานักงาน อาคารสนับสนุน เชน โรงเกบ็พัสดุ เรือนแถว สําหรับผูมาเยือน ถังขยะ เรือนแถว สําหรับเจาหนาที่ บานเดี่ยวสําหรับเจาหนาที่ บานพักสาํหรับนักทองเที่ยว 2 หลัง และบริเวณ กางเต็นทสําหรับนักทองเท่ียวท่ีตองการสัมผัสธรรมชาติ อีกท้ังมีการปรับปรุงภูมิทัศนภายในโครงการฯ โดยบริเวณที่โดดเดนจะมีอยูหลายแหง อันไดแก บริเวณศาลาที่ประทับของสมเดจ็ พระนางเจา สิริกิติ ์พระบรมราชินีนาถ เปนบริเวณที่มกีารสงเสริมการปลูกกลวยไมฟาแลนนอฟซสิ และภายใน โครงการฯ ยังมีพ้ืนท่ีสําหรับปลูกพืช และทําปศุสัตว มีการเล้ียงแกะและปลูกหญาเพ่ือนํามาเล้ียงแกะ โดยมีวิธีการและระบบการเลี้ยงแบบเฉพาะโดยใหชาวเขาเผาลีซอ บานแปกแซมเปนผูเล้ียง ถือไดวา เปนจุดขายอยางหนึ่งของพนักงาน ในโครงการฯที่มีการตกแตงภายในแบบวิถีชีวิตของชาวเขาที่ หาดูไดยากสงเสริมใหประชาชนทองถิ่นรักษาขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรมของตนเองเอาไวให คงอยูตอไป นอกจากนี้ กจิกรรมทองเทีย่วและกจิกรรมอื่นๆ ที่พบเห็น ไดแก การชม ทัศนียภาพ หรือทิวทัศนทางธรรมชาติ การพักผอนในบรรยากาศท่ีสงบและมีการพักอาศัยลักษณะของโฮมสเตย

78

ภาพที่ 32 ทีพั่กอาศัยลักษณะของโฮมสเตย ในพืน้ที่โครงการฯ

2. การอนุรักษวิถีชีวิต เปนการสงเสริมใหประชาชนทองถ่ินในพื้นทีค่งไวซ่ึง วิถีชีวิตของทองถ่ินในแงสังคมและวัฒนธรรม โดยใหรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีของตนเองให คงไว เพ่ือใชเปนส่ิงดึงดูดใจในวัฒนธรรมของตนเองและเกดิความรวมมือ รวมใจในการฟนฟู สืบทอด และอนุรักษวฒันธรรม ซ่ึงในโครงการฯ ไดมีการสงเสริมใหนักทองเที่ยวเขาไปเยี่ยมชมวิถีชีวติ และหัตถกรรมของชาวลีซอหมูบานแปกแซม ซ่ึงมีจุดขายในดานการสาธิตการทํามีด ตีเหล็ก ใน การทําเครื่องเงิน การทอผา และของฝากของที่ระลึก นักทองเที่ยวสามารถเขาชมไดทั้งในบริเวณ โครงการฯ และในหมูบาน ซ่ึงเรียกวา “หัตถศิลปลีซอ”

3. ดานเศรษฐกิจ มีกิจกรรมตางๆเพื่อสงเสริมการสรางรายไดของชุมชน โดยได มุงเนนใหชุมชนไดเขามามีสวนรวมเพ่ือใหเกิดการกระจายรายไดสูทองถ่ิน การปฎิบัติงานของโครงการฯ นั้นไดมกีารจดัจางแรงงานจากประชาชนทองถ่ินและหมูบานใกลเคยีง เพื่อใหเกดิการเรียนรูและ มีประสบการณเพยีงพอที่จะสามารถนําไปปฎิบัติเองไดจริงที่บานของตนเอง ไดแก วิธี การปลูกผัก สวนครัว จากเดิมที่ประชาชนทองถ่ินในพืน้ที่ของโครงการฯ ประกอบอาชีพ ทําไร ไดแก ขาวไร ขาวโพด ถ่ัวแดง มันฝรัง่ โดยเฉลี่ยครอบครัวละ 4 ไร และประชาชนทองถ่ินยังไดรับ การสนับสนุนพันธุสัตวเล้ียง ไดแก หมู เปด ไก เปนตน เพื่อนําไปเลี้ยงในครัวเรือนเพื่อขยายพันธุ อีกทั้งทางโครงการฯ ยังไดมีการถายทอดความรูดานการอนุรักษปาไมใหแกประชาชนทองถ่ินใน พื้นที่เพื่อใหมคีวามรูความเขาใจและเชี่ยวชาญดานปาไม ซ่ึงการสงเสริมการทองเที่ยวเชิงนิเวศนีเ้อง ไดสรางอาชีพเสริมใหแกประชาชนทองถ่ิน

ในดานเศรษฐกิจปจจุบนันี้ประชาชนทองถ่ินมีรายไดจากการเปนแรงงานรับจางในโครงการฯ ในอัตราวันละ 80 – 150 บาท/คน/วัน และมรีายไดเฉลี่ยเดอืนละประมาณ 3,500 - 4,000 บาทตอครอบครัว นอกจากนี้ยังมีรายไดเสริมจากงานฝมือ เชน การทอผา การตีมีด การทาํ เครื่องเงิน การจักสานไมไผ เปนตน

79

ภาพที่ 33 วิถีชีวิตการทําการเกษตรของประชาชนทองถ่ิน

4. การสรางกระบวนการเรียนรูกับชุมชนและนักทองเท่ียว จะมุงเนนใหความรู ความเขาใจกับนักทองเที่ยวในเรื่องระบบนเิวศของทรัพยากรการทองเทีย่ว ประกอบดวยธรรมชาติ ปาไม แหลงทองเที่ยว ตลอดจนคณุคา ความเชื่อ คานยิมและวัฒนธรรมของชุมชนเพื่อใหเกิดความ รวมมือ

5. มีการใหการศึกษาเก่ียวกับสภาพแวดลอม และระบบนิเวศของแหลงทองเท่ียว เพ่ือเปนการเพ่ิมพูนความรู ประสบการณ ความประทับใจเพ่ือสรางความตระหนักและปลูกจิตสํานึก ท ี่ถูกตองตอนกัทองเที่ยว ประชาชนทองถ่ิน และผูที่เกีย่วของเพื่อกอใหเกิดความรวมมือ และกลาย เปนสวนหนึ่งของชุมชนนั้น โดยไมกอใหเกิดผลกระทบตอระบบนิเวศของสิ่งแวดลอมหรือตอ ชุมชนนั้น

ภาพที่ 34 ใหความรูดานทรพัยากรธรรมชาติและระบบนิเวศกับกลุมเยาวชนนักทองเที่ยว

80

4.1.3 การจัดการดานการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอม การจัดการดานการอนุรักษทรัพยากรและส่ิงแวดลอมในโครงการฯ ผูศึกษาไดศึกษา

ในดานตางๆ ไดแก ดานเกษตร ดานปาไม ดานระบบนเิวศ และดานวัฒนธรรมชุมชน 1. ดานเกษตร ในพื้นที่ไดจัดใหมีการอนรัุกษใหคงไวซ่ึงกิจกรรมดานการเกษตร

ซ่ึงเปนอาชีพหลักพื้นฐานของประชาชนทองถ่ิน มีการปลูกขาวไร ถ่ัวแดง ขาวโพด มันอะลู เผือก สวนพืชผักสวนครัว ไดแก ผักกาดขาว ผักกวางตุง คะนา มะระแมว (ซาโยเต) และฟกทอง เปนตน ประชาชนทองถ่ินไมนิยมใชสารเคมีฉีดพน เปนการปลกูแบบธรรมชาติ ทําใหประหยัดคาใชจายใน การปลูกและมคีวามปลอดภยัในการบริโภคอีกดวย

2. ดานปาไม ในพ ื้นที่โครงการฯ มีสภาพปาไมซ่ึงคอนขางอุดมสมบูรณและพืน้ที ่ทําไรหมุนเวียนของประชาชนทองถ่ิน ในพื้นที่ปาไมซ่ึงมีสภาพอุดมสมบูรณ ทางโครงการฯ มีการ ตรวจตาอยางสม่ําเสมอเพื่อปองกันการลักลอบตัดไมใหญ การกานตนไมยืนตนตายและโคนลม เมือ่ มีลมพายุพัดแรง การลักลอบลาสัตวปา เพื่อนําไปบริโภคเพื่อการคา การจัดทําแนวกันไฟในบริเวณ พื้นที่ปลูกปา และจดุที่ลอแหลมตอการเกิดไฟปา นอกจากนี ้ ยังไดจัดฝกอบรมหลักสูตรดานการ อนุรักษทรัพยากรปาไมแกประชาชนทองถ่ิน เพื่อใหมีความรูความเขาใจ และตระหนักถึงคุณคา ความสําคัญของทรัพยากรปาไม และชวยกันอนุรักษใหคงอยูตลอดไป

ภาพที่ 35 การฝกอบรมการอนุรักษปาใหแกประชาชนทองถ่ิน

3. ดานระบบนิเวศ ในพืน้ที่โครงการฯ กอนที่จะไดเขามาดําเนินการในระยะแรก พบวาสภาพปาไดถูกบุกรุกทําลายจากการทําไรหมุนเวียนไปเปนจํานวนมาก มีการลักลอบลาสัตวปา อยางไมคํานึงถึงความสมดุลของระบบนิเวศ ดังน้ันทางโครงการฯ ไดมีการปลูกฟนฟูสภาพปาตนนํ้า

81

ลําธาร ปลูกปาไม 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ตลอดจนการจัดทําฝายตนน้ําลําธารแบบผสมผสาน บริเวณลําหวยตางๆ ในพื้นที่โครงการฯ เพื่อเปนการดกัตะกอน กักเก็บน้ํา และเปนการกระจาย ความชุมชื้นไปสูปาธรรมชาติ การดําเนนิกิจกรรมดังทีก่ลาวมาแลวนัน้ เปนการสรางใหเกิดความ สมดุลของระบบนิเวศน่ันเอง ซ่ึงตองใชระยะเวลาพอสมควรในการทีจ่ะฟนฟูระบบนิเวศให คืนกลับ สูสภาพดังเดิม

4. ดานวัฒนธรรมชุมชน ประชาชนทองถ่ินในโครงการฯมีการอนุรักษ ประเพณ ีวัฒนธรรมทองถ่ินของพวกเขาเองคอนขางมาก อาทิ ทางดานการแตงกายชุมชนเผาลีซอ โดยเฉพาะ ผูหญิงจะมีการแตงกายเปนประจําและหากเปนวันเทศกาลปใหมก็จะมีชุดอีกลักษณะหนึ่งซึ่งมีความ สวยงามและมคีวามละเอียดออน ปราณตีบรรจงในการตัดเย็บ การอนุรักษประเพณี พิธีกรรมที่ สืบทอดกันมาจากบรรพบุรุษมาสูคนรุนใหมในปจจุบัน และมีความแนวโนมที่จะอนุรักษใหคงอยู ไดอีกยาวนาน แมวาปจจุบนัจะมวีัฒนธรรมเมืองซึ่งมากับความเจริญทางดานเศรษฐกิจสังคมก็ตาม

ภาพที่ 36 การแตงกายของประชาชนทองถ่ิน (ลีซอ) 4.2 รูปแบบและแนวทางการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่เหมาะสมในพื้นท่ีของโครงการสถานี

สาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดาํริ 4.2.1 การจัดการทรัพยากรแหลงทองเที่ยวและสิ่งแวดลอม

เนื่องจากพ ื้นที่ของโครงการฯ มีระบบนิเวศปาไมทีย่ังคงสมบูรณ และมีสภาพ ภูมิประเทศเปนพื้นที่สูง จึงทําใหเกิดแหลงทองเที่ยวทางธรรมชาติ โดยมีกจิกรรมการทองเที่ยวเชงิ นิเวศที่สําคัญ คือ การเดินปา การศึกษาธรรมชาติ และกางเต ็นทพักแรม ดังนัน้เพือ่มิใหกจิกรรม การทองเที่ยวเชิงนิเวศเกิดผลกระทบทางดานลบและทัง้ทางออมตอส่ิงแวดลอม อีกทั้งตองการให

82

นักทองเที่ยวทีเ่ขามาสัมผัส และสรางประสบการณในการทองเที่ยวของโครงการฯ ไดเกิดความ ตระหนกัและจิตสํานึกที่ดีตอการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม นอกจากนั้นยังไดรับ ความสนุกสนาน ทั้งนี้ดวยการกําหนดรูปแบบการจัดการไดมีการกําหนดกิจกรรมใหสอดคลองกับ สภาพภูมิประเทศและศักยภาพของพื้นท ี คณะทํางานของโครงการฯ จึงไดมกีารวางแผนและ ดําเนินการจัดการ อันไดแก

1. การจัดแบงพื้นที่เปนโซน (Zone) ไดแก โซนที่ 1 เปนพื้นที่เพื่อดาํเนินการ ภายในสถานีฯ เพ่ือเปนพ้ืนท่ีในการทําการทดลอง สาธิต และสงเสริมกิจกรรมตางๆ ดานการอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติและการทองเท่ียวโซนท่ี 2 เปนพ้ืนท่ีสําหรับการอนุรักษฟนฟูสภาพปาธรรมชาติ เพื่อใหเปนแหลงตนน้ําลําธาร และโซนที่ 3 เปนพื้นที่สําหรับที่อยูอาศยัและการประกอบอาชีพของ ประชาชนในชุมชน

ภาพที่ 37 แปลงทดลองปลูกผักเมืองหนาวในโครงการฯ

2. กาํหนดมาตรการเพ่ือปองกันและลดผลกระทบจากกจิกรรมการทองเท่ียวในเร่ือง ของการรักษาความสะอาด โดยมาตรการรักษาความสะอาดน้ีไดกําหนดเปนขอกําหนดเปนกฎระเบ ียบ เพื่อใหนักทองเที่ยวไดปฎิบัตติามกฎระเบยีบที่วางไว โดยการจดัทําปายประกาศตดิไวในบริเวณที ่ทุกคนสามารถเห็นไดชัด

3. การจัดการในเร่ืองของขยะซ่ึงทางสถานีฯ ไดจัดทําไว โดยไดจัดวางถังขยะไวใน บริเวณจุดพกันักทองเที่ยว จุดละ 2 - 3 ใบ รวมถึงจดัทําปายแสดงการทิ้งขยะลงถัง สําหรับการ กําจัดขยะใชวธีิขุดหลุมฝงกลบในบริเวณที่จัดเตรียมไว

83

ภาพที่ 38 ถังขยะตามจดุพักนักทองเที่ยว

4. การจัดการในเร่ืองของนํ้าเสียจากกิจกรรมตางๆ ของนักทองเท่ียว ซ่ึงทางสถานีฯ ไดทําการขุดเปนรองเพื่อเปนระบายน้ําเสยีเพื่อจะไดปลอยใหน้ําเสียไหลซึมลงไปในดิน โดยน้ําเสีย เหลานั้นไมมกีารปรับปรุงคุณภาพน้ํากอนทิ้ง ปจจุบนันีท้างโครงการฯ ยังไมมีรานอาหารไว สําหรับ บริการนักทองเที่ยว มีเพยีงแตโรงครัวสําหรับเจาหนาที่ซ่ึงปฎิบัติงานประจําสถานีฯ เทานั้น ดังนั้น ในเรื่องของการจัดการน้ําเสยีจึงยังไมมีปญหามากนกั

จากการสอบถามเจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯผูใหขอมูลหลักและนักทองเท่ียว ถึงปญหา และอุปสรรคในการดําเนินงานดานการจัดการทรัพยากรแหลงทองเท่ียวและส่ิงแวดลอม พบวา

1. เจาหนาทีผู่เกี่ยวของกับโครงการฯไดเสนอวา ในปจจุบันประชาชนทองถ่ิน และชุมชนใกลเคียงมีการบกุรุกพื้นที่ปาเพื่อทําการเกษตร ไดแก ขาวไร ขาวโพด มันอะลู ทําให สงผลกระทบตอทัศนียภาพการทองเที่ยว ระบบนิเวศ และไฟปา ซ่ึงอาจทําใหนักทองเทีย่วเกิด ความนิยม ตอพื้นที่ลดนอยลง

ภาพที่ 39 ไฟปา สาเหตุหนึง่ซึ่งอาจสงผลกระทบตอการทองเที่ยว

84

2. ผูใหขอมูลหลัก ไดเสนอวา การจัดการทองเที่ยวเชงินิเวศในโครงการฯ เปน โอกาสอันดีที่จะทําใหมีการพัฒนาในดานตางๆ รวมทั้งกอใหเกิดรายได ดังนั้นหากจะใหเกิดความ ประทับใจแกนักทองเที่ยว ประชาชนทองถ่ินจะตองจัดการสิ่งแวดลอมภายในชมุชนใหเกิดความ สะอาด เปนระเบียบ ซ่ึงจะสามารถทําใหเปนโครงการฯ ที่นาทองเที่ยวไดอีกแหงหนึง่

ใหมีการกําหนดมาตรการเพ่ือใชควบคุมการสงเสียงดังของนักทองเท่ียว โดยเฉพาะ ในบริเวณบานพักนักทองเที่ยวที่มีที่ตั้งอยูใกลกับแหลงชุมชน ที่ผานมามีนักทองเทีย่วบางกลุมได สงเสียงดังในเวลากลางคืน ทําใหรบกวนการพักผอนของนักทองเทีย่วที่อยูใกลเคยีง และควรงด การสงเสียงดังหลังเวลา 22.00 นาฬิกา

3. นักทองเที่ยวไดเสนอวา การจัดการขยะในพื้นที่โครงการฯ ควรมีการแยกขยะ กอนทําการทิ้งลงในบริเวณทิง้ขยะ และควรมีระบบการกาํจดัขยะที่ดี เพื่อไมใหกอใหเกิดปญหาขยะ หรือกล่ินมาทาํลายทัศนียภาพของโครงการฯ โดยอุปกรณตางๆ ที่นักทองเที่ยวจะนาํเขาไปตองเปน อุปกรณที่ไมกอใหเกดิปญหาขยะตามมาหรือจะตองนํากลับมาทุกชิ้นเมื่อส้ินสุดการทองเที่ยว อีกทั้ง รณรงคใหนกัทองเที่ยวรวมกันเก็บขยะทีม่ีอยูเดิมแลวนาํกลับมาทิ้งในที่เตรียมไว ถือเปนการสราง จิตสํานึกที่ดีตอนักทองเที่ยวอีกดวย

4. ผูใหขอมูลหลัก ไดเสนอวา ควรจํากดัปริมาณนกัทองเที่ยวใหเหมาะสมกับ ส่ิงอํานวยความสะดวกตางๆ เพื่อใหสามารถบริการนักทองเที่ยวไดอยางทั่วถึง เนือ่งจากไดมองวา ถานักทองไดรับสิ่งอํานวยความสะดวกตางๆ อยางเพียงพอ อาจจะทาํใหเกิดความประทับใจและ มี ความตองการจะกลับมาทองเที่ยวอีก และนอกจากจํากดัดวยเหตุผลของการอํานวยความปลอดภยั การดูแลและใหคําแนะนําขอมูลตางๆ จากเจาหนาที่แลว ทางโครงการฯ ยังไดคํานึงถึงการที่จะไม ทําใหนกัทองเที่ยวสรางผลกระทบตอสภาพแวดลอมที่มีอยูในพืน้ที่ หรือใหผลกระทบนอยที่สุดเพื่อ ใหสภาพแวดลอมคงความสมบูรณและเปนทรัพยากรการทองเที่ยวทีย่ัง่ยืนตอไป แตในปจจุบันนี้ โครงการฯ ยังไมเปนที่รูจักแพรหลาย นกัทองเที่ยวในแตละปมีปริมาณไมมากนักทําใหส่ิงอํานวย ความสะดวกจงึยังพอเพยีงตอนักทองเที่ยว และสภาพแวดลอมยังคงอยูในสภาพธรรมชาติ

5. ควรจัดใหเจาหนาท่ีผูเก่ียวของ ประชาชนทองถ่ินมีไดโอกาสไดเดินทางไปศึกษา ดูงานในสถานท่ีซ่ึงมีการจัดการการทองเท่ียวท่ีดี เพื่อนํามาพัฒนาปรับปรุงใหดยีิ่งขึ้นตอไป อีกทั้งยงั เปนการไปประชาสัมพันธโครงการฯ อีกทางหนึ่ง

85

4.2.2 การจัดการใหการศึกษาและสรางจิตสํานึก ในการจัดการการทองเท่ียวของโครงการฯ เพ่ือใหผูท่ีเก่ียวของกับการทองเท่ียวและ

นักทองเท่ียวไดเกิดการเรียนรู เกิดจิตสํานึกและตระหนักในการดแูลรักษาสิ่งแวดลอม โดยทาง โครงการฯ ไดจัดทํา

1. แผนพับ สติกเกอร ไดแก ประวัติความเปนมา วัตถุประสงค สภาพท่ัวไปของพื้นที่ ส่ิงอํานวยความสะดวก และเสนทางการเดินทางมาโครงการฯ เพื่อเปนแนวทางหนึ่งในการทําการ ประชาสัมพันธของโครงการฯ

2. ไดจัดฝก อบรม ใหกับเจาหนาท่ีเพ่ือใหเกิดความรู ความเขาใจ และนําไปถายทอด ใหกับประชาชนและนักทองเท่ียวท่ีเขาไปใชบริการในพ้ืนท่ี ใหเกิดความตระหนักและเกดิจิตสํานึก ในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เพื่อนําไปสูการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ อยางยั่งยืน เนือ่งจากการทองเที่ยวเชิงนิเวศมีองคประกอบที่สําคัญประการหนึ่งคือเปนการทองเทีย่ว ส่ิงแวดศกึษา ดังนั้นในดานกิจกรรมและกระบวนการตองเอื้อตอกระบวนการเรียนรู โดยมีการให การศึกษาเกี่ยวกับสภาพแวดลอมและระบบนิเวศของแหลงทองเที่ยว เปนการเพิ่มพนูในดานความรู ประสบการณ ความประทับใจ เพื่อสรางความตระหนกัและปลูกจิตสํานึกที่ถูกตอง และช้ีใหทั้งเห็น ถึงความสําคัญความสัมพันธและการพึ่งพาระหวางมนุษยกับสิ่งแวดลอมตอนักทองเที่ยว ประชาชน ทองถ่ิน และเจาหนาที่ผูเกีย่วของ

3. ไดจัดทําปายสื่อความหมายธรรมชาติติดไวในบริเวณที่มีความสําคัญ เพื่อให นักทองเที่ยวและผูที่เกี่ยวของไดเขาใจถึงความหมายในเรื่องตางๆ ใหมากขึ้น

ภาพที่ 40 ปายสื่อความหมายธรรมชาติแสดงเสนทางเดนิศึกษาธรรมชาติภายในโครงการฯ

86

จากการสอบถามเจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯผูใหขอมูลหลักและนักทองเท่ียว ถึงปญหาและอุปสรรคในการดําเนินงาน ดานการจัดการใหการศกึษาและสรางจิตสํานึก พบวา

1. นกัทองเท่ียว ไดเสนอวา ควรจัดการฝกอบรมใหความรูท่ีถูกตองเก่ียวกับการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศ สําหรับเจาหนาที่ผูเกี่ยวของและประชาชนทองถ่ินอยางตอเนื่อง ในเรื่องการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศเพื่อใหกลุมคนเหลานี้ไดมีความรูและสามารถเปนมัคคุเทศกไดในทกุครั้ง เมื่อมี นักทองเที่ยวจาํนวนมากเขามาใชบริการเพื่อใหเกิดความเขาใจมากยิ่งขึ้นและสามารถถายทอดให กับนักทองเทีย่วไดเปนอยางดี

2. นักทองเท่ียว ไดเสนอวา ควรจัดทําปายส่ือความหมายธรรมชาติในพ้ืนท่ีให มากขึ้น เพื่อใหนกัทองเที่ยวไดเพลิดเพลนิกับธรรมชาติพรอมทั้งไดรับความรูในขณะเดียวกนัดวย เนื่องจากการสื่อความหมาย คือ การนําเสนอเรื่องราวที่เห็นทีเ่ปนอยูที่เคยเกิดขึ้นและที่มีความ เกี่ยว เนื่องเชื่อมโยงกับชีวิตและธรรมชาติ เปนการแสดงคุณคา แสดงความโดดเดน แสดงความเปน เอกลักษณเฉพาะถิ่น เปนการสรางความรูความเขาใจ ดังนั้นการสื่อความหมายในการทองเที่ยว เชิงนิเวศ จึงเปนการสรางความรูความเขาใจแกผูมาเยีย่มเยือนใหไดเรียนรูการดํารงอยูอยางสอด ประสานระหวางมนุษยกับธรรมชาติ มนุษยกับมนษุย รวมทั้งความนาสนใจในระบบนิเวศของ ธรรมชาติบริเวณพืน้ที่แหงนั้นๆ

3. เจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯ ไดเสนอวา ควรมีการประชาสัมพันธให มากข้ึน โดยผานส่ือตางๆ เชน อินเทอรเน็ต วิทยุ หนังสือพิมพ เพ่ือใหโครงการฯเปนแหลงทองเท่ียว เชิงนิเวศอีกทาง เลือกหน่ึงของนักทองเท่ียว

4.2.3 การจัดการการมีสวนรวมของประชาชนทองถิ่น

ตามหลักการการทองเท่ียวเชิงนิเวศ ในเร่ืองของการมีสวนรวมของประชาชนทองถ่ิน ซ่ึงเปนผูมีบทบาทอยางมากในกระบวนการจัดการเพื่อใหเกิดประโยชนตอสวนรวม โดยหลักการ การมีสวนรวมของประชาชนที่การทองเที่ยวแหงประเทศไทยไดกําหนดเปนแนวทางไว ไดแก การจัดตั้งเครือขาย ความรวมมือในการพัฒนาการทองเที่ยวเชิงนิเวศ โดยใหประชาชนไดเขามามี สวนรวมในดานตางๆ ไดแก การมีสวนรวมในการวางแผน การมีสวนรวมในการตัดสินใจ การม ีสวนรวมในการติดตามประเมินผล และการมีสวนรวมในการรับผลประโยชนมากที่สุด เพื่อ เปนการกระจายรายไดใหแกประชาชนในทองถ่ินเหลานัน้จากการพัฒนาการทองเทีย่ว เนื่องจากถาประชาชนไดเขามามีสวนรวมทุกข้ันตอน จะทําใหเกิดความรูสึกถึงความหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ ในทองถ่ิน และชวยกันรักษาสภาพแวดลอมใหคงอยูเพื่อใหชุมชนมีรายไดจากการทองเที่ยวตอไป

87

จากการเขาไปศึกษาโดยการสอบถามในดานการมีสวนรวมของประชาชนทองถ่ิน เก่ียวก ับการจัดการการทองเทีย่วเชิงนิเวศของโครงการฯ พบวา ทางโครงการฯ ไดจัดทําการประชุม ชี้แจงเชิญชวนใหประชาชนทองถิ่นไดเขาใจเกี่ยวกับการทองเที่ยวเชิงนิเวศ และใหเชิญชวนให ประชาชนทองถิ่นไดเขามามีสวนรวมในดานตางๆ เพื่อใหเปนไปตามหลักการการทองเที่ยวเชิง นิเวศ ดังนี ้

1. การมีสวนรวมในการจัดการวางแผนการดําเนินงาน กลุมสําคัญคือ เจาหนาที่ ผูเกี่ยวของเปนกลุมหลักในการจัดการวางแผนการดําเนนิงาน แตทั้งนีท้างโครงการฯ ไดพยายาม เชิญชวนใหประชาชนทองถ่ิน ซ่ึงไดแก กรรมการหมูบานแปกแซม ใหไดเขามามีสวนรวมใน ขั้นตอนนี้ดวย และไดรับความรวมมือจากกลุมคนเหลานี้ทั้งการเขารวมประชุม และการแสดง ความคิดเห็นเปนอยางดีทุกคร้ัง อาทิเชน ไดเสนอแนวคิดเก่ียวกับการทองเท่ียววาควรมีรูปแบบการจัด กิจกรรมอยางไรและในชวงเวลาไหน เพื่อใหกจิกรรมเหลานั้นเหมาะสมกับพื้นที่ ขนบธรรมเนียม ประเพณี วฒันธรรม ของชุมชนทองถ่ิน อีกทั้งยังเปนที่นาสนใจของนักทองเทีย่ว รวมไปถึง การรวมประชมุเพื่อปรับปรุงกิจกรรมบางอยางใหมีความเหมาะสมกับสภาพปจจุบันมากยิ่งขึ้น

ภาพที่ 41 การประชุมวางแผนการดําเนินงานของชุมชนทองถ่ิน

2. การมีสวนรวมในการปฎิบัติงาน กลุมสําคัญคือ เจาหนาท่ีผูเก่ียวของเปนกลุมหล ัก

ที่ดูแลใหประชาชนทองถ่ินไดมีการปฎิบตัิงานตามแผนที่ไดวางไว โดยเจาหนาที่ผูเกี่ยวของเปน ผูใหคําแนะนําตอประชาชนทองถ่ิน ซ่ึงกลุมคนเหลานัน้ก็ไดปฎิบตัิตามอยางเครงครัด และถาเมื่อ เกิดปญหาขึน้จะเขามาขอคําแนะนําทุกครัง้ ซ่ึงการมีสวนรวมในขั้นนี้ ไดแก 1) การรวมสํารวจ เสนทางการทองเที่ยวเพื่อเปนการดูแลเสนทางการทองเที่ยวเดิมใหยั่งยืน อีกทั้งยงัเปนหาเสนทาง การทองเที่ยวใหม เพื่อใหเปนกิจกรรมสําคัญอยางหนึ่งของโครงการฯ ตอไป 2) การชวยเหลือดาน แรงงานในการพัฒนาแหลงทองเที่ยวโดยเปนการฝกอาชพีนอกภาคการเกษตร อาทเิชน การทํา

88

เครื่องเงิน การทอผา การตีมีด การจกัสาน เปนตน เพื่อใหสามารถนําไปประกอบอาชีพ และ จําหนายใหแกนักทองเที่ยว เพื่อใหประชาชนทองถ่ินไดมีรายได 3) การปรับปรุงกิจกรรมการ ทองเที่ยว ซ่ึงเปนกระบวนการที่นําเอาแผนการปรับปรุงกิจกรรมการทองเที่ยวมาปฎบิัติงานจริงวา เหมาะสมกับสภาพปจจุบนัตามแผนการทีไ่ดประชุมกนัหรือไมถาไมเหมาะสมกจ็ะไดมีการวางแผน เพื่อปรับปรุงใหเหมาะสมมากยิ่งขึ้น

3. การมีสวนรวมในการติดตามและประเมินผล กลุมสําคัญคือ เจาหนาท่ีผูเก่ียวของ เปนกลุมหลัก และในสวนของชุมชนถือวาเขามามีสวนรวมในดานนี้นอยมากเกือบจะไมมี เนือ่งจาก ประชาชนทองถ่ินไมมีความรูในทางวิชาการที่จะไปประเมินผลกับแผนงานที่วางไวได สงผลให ไมมีความสนใจในดานการมีสวนรวมในการดําเนินงาน และเชื่อมั่นในเจาหนาที่ผูเกี่ยวของในการ ติดตามและประเมินผล

4. การมีสวนรวมในการไดรับผลประโยชนจากการทองเท่ียว แบงไดเปนสองสวน สวนแรกคือ สวนของโครงการฯ ผูไดรับผลประโยชนจะเปน เจาหนาที่ผูเกี่ยวของเปนกลุมหลักได รับผลประโยชนในเรื่องของการใหบริการสถานที่พักแกนักทองเที่ยว และสวนที่สอง คือ สวนของ หมูบาน ผูไดรับผลประโยชนจะเปนประชาชนทองถ่ิน ไดรับผลประโยชนในเรื่องการจําหนายของ ท่ีระลึก ผลิตภัณฑของชุมชนใหแกนกัทองเที่ยว การใหบริการสถานที่พักแกนักทองเที่ยว การเปน มัคคุเทศกทองถ่ินเพื่อใหขอมูลกับนักทองเที่ยว

ภาพที่ 42 สัมภาษณประชาชนทองถ่ินในเรื่องการมีสวนรวม

โดยภาพรวมแลว ประชาชนทองถ่ินยังมีสวนรวมในการดําเนินการนอย มีเพียงผูได รับประโยชนหรือคาตอบแทนเทานั้น ดงันั้นเจาหนาทีผู่เกี่ยวของจะตองมีการกระตุนใหประชาชน ทองถ่ินที่มีสวนรวมใหมากยิง่ขึ้น การที่โครงการฯ เขาสูโครงการทองเที่ยวได ผลที่ตามมา ก็คือ ชุมชนเกิดรายได และความรูสึกเห็นความสําคัญของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไมบุกรุก แผวถางปา อันจะทําใหโครงการฯเกดิการทองเที่ยวทีย่ั่งยืนตอไป

89

จากการสอบถามเจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯ ผูใหขอมูลหลักและนักทองเท่ียว ถึงปญหาและอุปสรรคในการมีสวนรวมของประชาชนในทองถ่ิน พบวา

1. เจาหนาทีผู่เกี่ยวของไดเสนอวา ประชาชนทองถ่ินขาดความรูความเขาใจใน ดานวิชาการปาไมดานระบบนิเวศ ทําใหบางคร้ังไมสามารถแสดงความคิดเห็นในการจัดการวางแผน การดําเนินงานได จึงไดเพียงมีสวนรวมในการปฎิบัติงานเทาน้ัน แตทางโครงการฯ ก็ไดพยายาม เชิญชวน ใหประชาชนทองถ่ินเขามามีสวนรวมในการประชุม โดยช้ีแจงถึงผลประโยชนในการเขามา มีสวนรวมในการบริหารจัดการดานการทองเที่ยวของโครงการฯ อันไดแก การมีรายไดที่เพิม่ขึ้น และนอกจากนี้ควรจะไดมกีารจัดอบรมใหความรู ความเขาใจดานวิชาการปาไม ดานระบบนเิวศ ใหกับประชาชนทองถ่ินและควรจะไดมีการติดตามประเมินผลอยางตอเน่ือง สําหรับปญหาในเร่ือง ภาษาในการติดตอส่ือสารระหวางเจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับประชาชนทองถ่ิน ควรจะไดใหมีการเรียนรู ภาษาระหวางกันใหมากกวานี้ และควรเชญิชวนใหประชาชนทองถ่ินเขามามีสวนรวม โดยเนนจุด ขายดานวัฒนธรรม วิถีชีวิต ความเปนอยู งานฝมือหัตถกรรมดานผลิตภัณฑของชาวเขาและของที่ ระลึกใหมากขึน้เนื่องจากวาเปนอีกสิ่งหนึ่งที่สามารถดึงดูดนักทองเทีย่วใหเขามาเยี่ยมชมโครงการฯ ไดอีกทางหนึ่ง

4.2.4 การจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยว

เน่ืองจากโครงการฯเปนแหลงการทองเท่ียวเชิงนิเวศ จึงไมจําเปนตองมีการปรับปรุง สภาพแวดลอมเดิมมากนกั เพียงแตปรับพืน้ที่บางสวนที่เสี่ยงตออุบัติเหตุ ใหสะดวก ปลอดภยัมาก ยิ่งขึ้น โดยกระทบตอส่ิงแวดลอมใหนอยที่สุด ตลอดจนวัสดุอุปกรณที่ใชก็ควรกลมกลืนกับสภาพ พื้นที่ คือ พยายามใหคงสภาพเดิมใหมากทีสุ่ดและกระทบตอส่ิงแวดลอมใหนอยที่สุด ดังนัน้ ในการ จัดการโครงสราง พ้ืนฐานและบริการการทองเท่ียวดานการทองเท่ียวเชิงนิเวศของโครงการฯ อันไดแก ถนน อาคาร ส่ิงกอสรางตางๆ เพื่อจัดใหเหมาะสมกบัแหลงทองเทีย่วของโครงการฯ มีการจดั การดานพลังงานและการใชทรัพยากรธรรมชาติใหเหมาะสมสําหรับกิจกรรมดานตางๆ ของการทองเท่ียว เชิงนิเวศ และยังไดมีการจัดการบริการการทองเท่ียวเพ่ือชวยเพ่ิมโอกาสการมีสวนรวมและการกระจาย รายไดไปสูชุมชนและประชาชนทองถ่ิน จากการศึกษาพบวาทางโครงการฯ ไดดําเนินการจัดการดาน โครงสรางพื้นฐาน ไดแก

1. ทําการปรับปรุงเสนทางคมนาคมโดยทําเปนถนนลูกรังบดอัดจากบานเปยงหลวง ไปถึงโครงการฯ เปนระยะทาง 11 กิโลเมตร เปนการดาํเนินงานโดยหนวยพัฒนาการเคลื่อนที่ 32 และองคการบริหารสวนจังหวัดเชยีงใหม เพื่อใหนักทองเที่ยวสามารถเดินทางเขามาในโครงการฯ

90

ไดโดยสะดวกมากยิ่งขึ้น และในอนาคตตอไปทางโครงการฯ ไดวางแผนปรับปรุงอีกโดยทําเปน ถนนลาดยางเอสฟลทเพื่อใหการเดนิทางสะดวกยิ่งขึ้น

2. การจัดสรางสิ่งอํานวยความสะดวกของนักทองเที่ยวในเรื่องการออกแบบ โดย การกอสรางอาคาร อันไดแก สํานักงานโครงการ บานพักนักทองเที่ยว จํานวน 2 หลัง บานพัก โฮมสเตยในโครงการฯ จํานวน 1 หลัง บานพักโฮมสเตยในหมูบาน จํานวน 3 หลัง ลานกางเต็นท ศาลาที่พักสําหรับนักทองเที่ยว จํานวน 3 หลัง โดยส่ิงกอสรางตางๆ เหลานีไ้ดคํานึงถึงความ เหมาะสมกลมกลืนกับสภาพธรรมชาติของพ้ืนท่ีท้ังในดานวัสดุท่ีนํามาใชในการกอสราง การประหย ัด พลังงานไฟฟาในการใหแสงสวาง โดยจะเห็นไดจากอาคารตางๆ ไดมีการออกแบบใหม ีหนาตาง โดยรอบดานเพื่อใหอากาศไดถายเทไดสะดวกและการลดความรอนในตัวอาคาร เปนตน

3. ระบบประปา ใชระบบประปาภูเขา โดยไดดําเนินการตอทอนํ้าจากแหลงตนนํ้า ในพ้ืนท่ีโครงการฯ และกรมชลประทานไดจัดสรางถังเกบ็น้ําขนาด 1,000 ลูกบาศกเมตร จํานวน 1 ถัง เพื่อกักเก็บน้ําไวใชในสําหรับการอุปโภค บริโภค และใชในการเกษตรกรรมในพื้นที่โครงการฯ

ภาพที่ 43 ระบบประปาภูเขา

4. ระบบไฟฟา ใชเครื่องปนกระแสไฟฟา ซ่ึงมีจํานวน 2 เครื่อง และระบบผลิต กระแสไฟฟาจากพลังงานแสงอาทิตยจํานวน 5 เครื่อง

5. ระบบโทรศัพท ใชระบบโทรศัพทผานดาวเทียมขององคการโทรศัพทแหง ประเทศไทย ติดตั้งไวที่ทาํการผูใหญบาน บานแปกแซม สําหรับระบบโทรศัพทเคลื่อนที่ทุกระบบ สามารถใชไดทั่วทั้งพื้นที่ของโครงการฯ เนื่องจากตดิตั้งสัญญาณที่บานเปยงหลวง และอําเภอ เวียงแหง

91

สําหรับในดานการบริการนักทองเท่ียวไดมีการจัดทําแบบแสดงความคิดเห็นสําหรับ นักทองเท่ียว เพื่อใหนักทองเที่ยวไดแสดงความคิดเห็นและเสนอแนะแลวนาํมาปรับปรุง พัฒนา โครงการฯตอไป อีกทั้งยังเปนสมุดตรวจเยีย่มของนักทองเที่ยว ซ่ึงทางโครงการสามารถรูถึงปริมาณ นักทองเที่ยวในแตละป

จากการสอบถามเจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯผูใหขอมูลหลักและนักทองเท่ียว ถึงปญหาและอุปสรรคในการดําเนินงานดานการจัดการโครงสรางพื้นฐานและบรกิารการทองเที่ยว พบวา

1. นักทองเท่ียวมีความเห็นวา ควรมีการสรางหองนํ้า หองสุขา บริเวณลานกางเตน็ท ใหมากขึ้น เพื่อใหสามารถรองรับตอจํานวนนักทองเที่ยวไดอยางเพียงพอ

ภาพที่ 44 หองสุขาสาธารณะบริเวณลานกางเต็นท

2. เจาหนาท่ีผูเก่ียวของกับโครงการฯ มีความเห็นวา การจัดการบริการการทองเท่ียว ทางโครงการฯ ควรจัดใหมีมัคคุเทศกทองถ่ินเพ่ือใหความรูความเขาใจเก่ียวกับกิจกรรม

การดําเนินงานตางๆ ในพ้ืนท่ีโครงการฯ มากข้ึน เพ่ือเปนการสรางโอกาสในการมี สวนรวมและกระจายรายไดไปสูชุมชน ซ่ึงตอบสนองตอนโยบายการจดัการการมีสวนรวมของ ทองถ่ินในการทองเที่ยวเชิงนเิวศ อีกทางหนึ่ง

3. ในฤดูฝน เสนทางคมนาคมมีสภาพลําบาก ยากตอการเขาถึงพื้นที่ตองใชรถยนต ขับเคล่ือนส่ีลอเพ่ือใหสามารถเดินทางไดทุกฤดูกาลและควรขยายเสนทางภายในโครงการฯ บางชวง ท่ีมีลักษณะแคบหรือชัน เพ่ือใหรถยนตสามารถว่ิงสวนกันได ทําใหเกดิความปลอดภัยอีกทั้งควรจะ จัดทําปายเตือนในจดุที่เสี่ยงตอการเกิดอนัตราย

92

ภาพที่ 44 ถนนเขาโครงการฯ ในฤดูฝน

4. นักทองเท่ียวมีความเห็นวาควรมีปายบอกแหลงทองเท่ียวของโครงการฯ ตาม เส นทางตั้งแตจังหวดัเชยีงใหมจนถึงทางเขาโครงการฯ เพื่อเปนการประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยว

5. ปจจุบันน้ียังไมมีรานอาหารสําหรับบริการนักทองเท่ียว โดยนักทองเท่ียวสามารถ ติดตอใหทางเจาหนาที่ขอรับการบริการในดานอาหารไดหรือสามารถเตรียมไปเองกไ็ด เจาหนาที่ ผู เกี่ยวของไดเสนอวา ถามีรานอาหารแลวควรจัดทํารายการอาหารที่เปนอาหารทองถ่ินซึ่งหาไดใน พื้นที่ ไดแก ผักกูด ซาโยเต (มะระแมว) เปนตน แตทั้งนี้คงตองคํานึงถึงความสะอาดถูกสุขอนามัย เปนสําคัญดวย

4.2.5 การจัดการสงเสริมตลาดและการนําเที่ยว

การจัดการทองเท่ียวเชิงนิเวศของโครงการฯ เปนการจัดการทองเท่ียวในแหลง ทองเที่ยวทางธรรมชาติ โดยมีกิจกรรมหลัก คือ การเดินปา ศกึษาธรรมชาติ การกางเต็นท โดยมี วัตถุประสงคในการจัดการทองเที่ยวคือ เพื่อใหผูมีสวนเกี่ยวของกับการทองเที่ยวไดเกิดการเรียนรู และเกิดจิตสํานึกในการดูแลส่ิงแวดลอม และเพ่ือใหประชาชนทองถ่ินมีรายไดเพ่ิมข้ึนจากการทองเท่ียว ดังน้ันในเชิงการตลาด ทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอมและผลผลิตดานการเกษตร ปศุสัตว ตลอดจนผลิตภัณฑจากงานศิลปะหัตถกรรมของประชาชนทองถ่ินในโครงการฯ ถือวาเปนสินคาทาง การทองเท่ียว เชิงนิเวศ และหากจะใหการจัดการทองเท่ียวเปนไปตามวัตถุประสงคท่ีเจาหนาท่ี ผูเก่ียวของของโครงการฯ กําหนดไว คาดวากลุมนักทองเท่ียวควรเปนนักทองเท่ียวซ่ึงมีคุณภาพท่ีมี ความตองการเขามาทองเท่ียว เพื่อใหเกิดการเรียนรูอยางแทจริง

การจัดการดานการตลาดการทองเท่ียวเพ่ือใหเกิดความย่ังยืนคือ ความพึงพอใจของ ผูมาทองเที่ยว อันเกิดจากประสบการณ การเรียนรูที่นักทองเที่ยวไดรับจากการทองเที่ยวเชิงนิเวศ

93

ควรเทาเทียมหรือเกินกวาความคาดหวังของนักทองเที่ยวในประเดน็นี ้ จากการเก็บขอมูลสนามดวย การใชแบบสอบถามนักทองเที่ยว จํานวน 322 คน ที่ทองเที่ยวในแหลงทองเทีย่วเชิงนิเวศของ โครงการฯ เปนเวลา 2 ชวง คือ ในชวงเดือนสิงหาคม-เดือนกันยายน และในชวงเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน พ.ศ. 2547 ผลการศึกษาแบงออกเปน 4 สวน คือ สวนที่ 1 ขอมูลพื้นฐานของ นักทองเที่ยว แบบสอบถามสวนที่ 2 คือ ขอมูลการทองเที่ยว สวนที่ 3 คือ ความคิดเห็นของ นักทองเที่ยวตอการจัดการการทองเที่ยวของโครงการฯ สวนที่ 4 คือ ความคิดเหน็ของนักทองเที่ยว ที่มีตอการจัดการบริการในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ ผลการศึกษามีรายละเอยีดดังตอไปนี ้

ตารางที่ 2 แสดงการแจกแจงรอยละขอมูลพื้นฐานของกลุมตัวอยาง

(n = 322) นักทองเที่ยว รายการ

จํานวน รอยละ 1. เพศ

- ชาย - หญิง

2. อายุ - ต่ํากวา 15 ป - 15 – 20 ป - 21 – 39 ป - 40 – 45 ป - 46 – 50 ป - มากกวา 50 ปขึ้นไป

3. ระดับการศึกษา - ระดับประถมศึกษาหรือต่ํากวา - มัธยมศึกษา - ประกาศนียบัตรวิชาชีพ - อนุปริญญา - ปริญญาตรี - สูงกวาปริญาตรี - ไมไดเรียน

187 135

23 36 172 70 13 8

27 131 32 28 84 5 15

58.07 41.93

7.14 11.18 53.42 21.74 4.04 2.48

8.39 40.68 9.94 8.70 26.09 1.54 4.66

94

ตารางที่ 2 (ตอ) (n = 322)

นักทองเที่ยว รายการ จํานวน รอยละ

4. อาชีพ - นักเรียน, นักศึกษา - อาชีพอิสระ/ธุรกิจสวนตัว - รับราชการ, รัฐวิสาหกิจ - พนักงานบริษัท - แมบาน - เกษตร - องคกรอิสระ

5. รายไดตอเดือน - นอยกวา 5,000 บาท - 5,001 – 10,000 บาท - 10,001 – 30,000 บาท - 30,001 – 60,000 บาท

6. คาใชจายในการทองเที่ยวในโครงการฯ ตอ คร้ังตอคน

- นอยกวา 300 บาท - 300 – 500 บาท - 501 – 1,000 บาท - 1,001 – 1,500 บาท

7. ความเหมาะสมของจํานวนเงินที่จายสําหรับ ส่ิงที่ทานไดรับจากการทองเที่ยว

- เหมาะสม - ไมเหมาะสม

89 48 37 52 23 44 29

65 192 60 5

71 214 22 15

322 0

27.64 14.91 11.49 16.15 7.14 13.66 9.01

20.19 59.63 18.63 1.55

22.05 66.46 6.83 4.66

100.00 0.00

95



8. ภูมิลําเนาอยูในจังหวัด - จังหวัดเชียงใหม - กลุมจังหวัดภาคเหนือตอนบน - กลุมจังหวัดภาคเหนือตอนลาง - กลุมจังหวัดภาคกลาง - กลุมจังหวัดภาคอื่นๆ

9. จํานวนนักทองเที่ยวทีเ่ดนิทางมาเที่ยวใน แต ละครั้ง

- คนเดียว - ไมเกิน 10 คน - 10 – 20 คน - มากกวา 20 คน

156 36 40 72 18

17 176 98 31

48.45 11.18 12.42 22.36 5.59

5.28 54.66 30.43 9.63

จากตารางที่ 2 พบวานักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญเปนเพศชาย มากกวา เพศหญิง

คิดเปนรอยละ 58.07 นอกนัน้เปนเพศหญงิ คิดเปนรอยละ 41.93 นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางมีอายุประมาณ 21 – 39 ป คิดเปนรอยละ 53.42 รองลงมาอายุ

40 – 45 ป คิดเปนรอยละ 21.74 อายุ 15 –20 ป คิดเปนรอยละ 11.18 นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญมีการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา คิดเปนรอยละ 26.09

รองลงมา คือ ระดับปริญญาตรี คิดเปนรอยละ 26.09 ระดับประกาศนียบัตร คิดเปนรอยละ 9.94 ระดับประถมศึกษาหรือต่ํากวา คิดเปนรอยละ 8.70 ระดับประถมศึกษา คิดเปนรอยละ 8.39 ไมไดเรียนหนงัสือ คิดเปนรอยละ 4.66 และอันดับสุดทายคือ ระดบัที่สูงกวาปรญิญาตรี คิดเปน รอยละ 1.54

นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญ เปนนักเรียนนักศึกษา คิดเปนรอยละ 27.64 รองลงมา คือ พนักงานบริษัท คิดเปนรอยละ 16.15 มีอาชีพอิสระ/ธุรกิจสวนตวั คิดเปนรอยละ 14.91 มีอาชีพเปนเกษตร คิดเปนรอยละ 13.66 ทํางานองคกรอิสระ คิดเปนรอยละ 9.01 อันดับสุดทาย คือ มีอาชีพรับราชการ, รัฐวิสาหกิจ คิดเปนรอยละ 7.14

96

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีรายไดตอเดือน 5,000 - 10,000 บาท คิดเปนรอยละ 59.63 รองลงมาคือ มีรายไดตอเดือนนอยกวา 5,000 บาท คิดเปนรอยละ 20.19 มีรายไดตอเดือน 10,001 – 30,000 บาท คิดเปนรายไดตอเดอืน 18.63 และรายไดนอยที่สุด คือ 30,001 – 60,000 บาท

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีคาใชจายในการทองเที่ยวในโครงการฯ 300 – 500 บาท คิดเปนรอยละ 66.46 รองลงมาคือ มีคาใชจายนอยกวา 300 บาทตอคร้ังตอคน คิดเปนรอยละ 22.05 มีคาใชจาย 501 – 1,000 บาทตอคร้ังตอคน คิดเปนรอยละ 6.83 มีคาใชจาย 1,001 – 1,500 บาทตอคร้ังตอคน คิดเปนรอยละ 4.66

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางทั้งหมดคิดวาคาใชจายนี้เหมาะสมเปนอยางมาก นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมภีูมิลําเนาอยูในจังหวัดเชยีงใหม 156 คน คิดเปน

รอยละ 48.45 รองลงมาคือ มีภูมิลําเนาอยูกลุมจังหวัดภาคกลาง 72 คน คิดเปนรอยละ 22.36 กลุมจังหวัดภาคเหนือตอนลาง 40 คน คิดเปนรอยละ 11.18 กลุมจังหวดัภาคเหนือตอนบน 36 คน คิดเปนรอยละ 11.18 และนอยที่สุด คือกลุมจังหวดัอื่นๆ จาํนวน 18 คน คิดเปนรอยละ 5.59

นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญท่ีมาทองเท่ียวในแตละคร้ังมีจํานวนไมเกิน 10 คน คิดเปนรอยละ 54.66 รองลงมา คือ มจีํานวน 10 – 12 คน คิดเปนรอยละ 30.43 มีจํานวนมากกวา 20 คน คิดเปนรอยละ 9.63 และนอยที่สุด คือ มาคนเดียว คิดเปนรอยละ 5.28

ตารางที่ 3 แสดงการแจกแจงรอยละขอมูลการทองเที่ยวของโครงการฯ

(n = 322) นักทองเที่ยว รายการ

จํานวน รอยละ 1. ประสบการณในการทองเที่ยวเชิงนิเวศ

- ไมเคยมีประสบการณ - เคยมีประสบการณ

66 256

20.50 79.50

97



2. แหลงขอมูลที่ไดรับเกี่ยวกับการทองเทีย่วเชิง นิเวศของโครงการฯกอนเขามาเที่ยว

- วิทยุกระจายเสียง - โทรทัศน - นิตยสาร - การทองเที่ยวแหงประเทศไทย - บริษัททัวร - เพื่อนที่เคยเขามาทองเที่ยว - แผนพับ

3. การติดตอประสานงาน เพื่อเขามาทองเที่ยว ในโครงการฯ

- ติดตอโดยตรงกับชมรมการทองเที่ยวของ โครงการฯ

- ติดตอผานองคการบริหารสวนตําบล - ติดตอผานบริษัทนําเที่ยว - ติดตอผานหนวยงานราชการ - เจาหนาที่โครงการฯ

4. รายการการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวของ โครงการฯ 4.1 ระยะเวลาการเดินปา

- 1 วัน - 2 – 5 วัน - มากกวา 5 วัน - ไมพักคางคืน

0 0

235 12 0 46 29 0 0 0 4

318

251 28 0 43

0.00 0.00 72.98 3.73 0.00 14.29 9.01

0.00

0.00 0.00 1.24 98.76

77.95 8.70 0.00 13.35

98



4.2 ระยะเวลาพักคางแรมในปา - 1 วัน - 2 – 5 วัน - มากกวา 5 วัน - ไมพักคางคืน

4.3 ระยะเวลาคางแรมในบานพักนักทองเที่ยว - 1 วัน - 2 – 5 วัน - มากกวา 5 วัน - ไมพักคางคืน

4.4 ระยะเวลาคางแรมในบานพักโฮมสเตย - 1 วัน - 2 – 5 วัน - มากกวา 5 วัน - ไมพักคางคืน

5. การทองเที่ยวในโครงการฯเปนลักษณะของ การทองเที่ยวเชิงนิเวศ

- เปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศ - เปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่ยังไมสมบรูณ - ไมเปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศ

16 0 0

306

216 63 0 43

20 63 0

302

313 9 0

4.97 0.00 0.00 95.03

67.08 19.57 0.00 13.35

6.21 19.57 0.00 93.79

97.20 2.80 0.00

จากตารางที่ 3 พบวานักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีประสบการณในการทองเที่ยว

เชิงนิเวศ คดิเปนรอยละ 79.50 และที่ไมเคยมีประสบการณ คิดเปนรอยละ 20.50

99

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญไดรับทราบแหลงขอมูลเกี่ยวกับการทองเที่ยวเชิง นิเวศจากนิตยสาร คิดเปนรอยละ 79.50 รองลงมาคือ เพื่อนที่เคยเขามาทองเที่ยวในโครงการฯ คิดเปนรอยละ 14.29 จากแผนพับ คิดเปนรอยละ 9.01 การทองเที่ยวแหงประเทศไทย คิดเปน รอยละ 3.73 แตนักทองเทีย่วไมไดรับทราบขอมลูจากวิทยกุระจายเสียง และโทรทัศนเลย

นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญไดติดตอประสานงานเพ่ือเขามาทองเท่ียวในโครงการฯ จากเจาหนาทีโ่ครงการฯ คิดเปนรอยละ 98.76 รองลงมาคือ ติดตอผานหนวยงานราชการ คิดเปนรอยละ 1.24 แตไมเคยติดตอผานชมรมการทองเที่ยวของโครงการฯ ติดตอผานองคการ บริหารสวนตําบล และติดตอผานบริษัทนําเที่ยวเลย

นักทองเที่ยวมกีิจกรรมในการทองเที่ยวดงันี้ นกัทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญเขารวมกิจกรรมการเดินปาเปนระยะเวลา 1 วัน

คิดเปนรอยละ 77.95 รองลงมาคือ ไมพักคางคืนสําหรับกิจกรรมการเดินปา คิดเปนรอยละ 13.35 เขารวมกิจกรรมในการเดินปา 2 – 5 วัน คิดเปนรอยละ 8.70 แตไมมีนักทองเที่ยวเขารวมกิจกรรม การเดินปาเปนระยะเวลามากกวา 5 วันเลย

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญไมเขาพักคางแรมในปา คิดเปนรอยละ 95.03 รอง ลงมาคือ พักคางแรมในปาเปนจํานวน 1 วัน คิดเปนรอยละ 4.97

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญคางแรมในบานพกันกัทองเที่ยวเปนเวลา 1 วัน คิดเปนรอยละ 67.08 รองลงมาคือ พักคางแรมเปนเวลา 2 – 5 วัน คิดเปนรอยละ 19.57 ไมพ ักคางแรม คิดเปนรอยละ 13.35 แตไมมนีักทองเที่ยวพกัคางแรมในบานพักมากกวา 5 วันเลย

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญไมพักคางแรมในบานพักโฮมเสตย คิดเปนรอยละ 93.79 รองลงมาคือ พักคางแรมเปนเวลา 2 – 5 วัน คิดเปนรอยละ 19.57 ไมพักคางแรม คิดเปน รอยละ 13.35 แตไมมีนกัทองเที่ยวพักคางแรมในบานพกัมากกวา 5 วันเลย

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญเห็นวาลักษณะการทองเที่ยวในโครงการฯ เปนการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศ คิดเปนรอยละ 97.20 รองลงมาคือ เปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่ยังไมสมบูรณ คิดเปนรอยละ 2.80 แตไมมนีักทองเที่ยวทีเ่ห็นวาไมเปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศ

จากการวิเคราะหขอมูลนักทองเท่ียวกลุมตัวอยางในการเขามาทองเท่ียวในโครงการฯ ซ่ึงได พบวา นกัทองเที่ยวไดรับขอมูลของโครงการฯจากนิตยสาร และเพื่อนที่เขามาเคยทองเที่ยวแลว กลับไปบอกเลาตอๆ กัน สะทอนใหเหน็วา โครงการฯ ไดมกีารประชาสัมพันธผานสื่อนิตยสาร และหลังจากนักทองเท่ียวไดเขามาทองเท่ียวทําใหเกิดความประทับใจ แตท้ังน้ีระยะเวลาท่ีนักทองเท่ียว สวนใหญเขามาทํากิจกรรมทองเที่ยวเชิงนิเวศในโครงการฯ พบวา เปนกิจกรรมระยะที่มีเวลาสั้นๆ คือเพียงหนึ่งวนัและไมพักคางคืน และจากการประมวลเหตุผลนักทองเที่ยวกลุมตวัอยางที่เห็นวา

100

การทองเท่ียวในโครงการฯเปนการทองเท่ียวเชิงนิเวศ เน่ืองจากมีการจัดการใหความรูในดาน นิเวศวิทยา ส่ิงแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติ แตมีเพยีงสวนนอยที่คิดวาโครงการฯ ยังเปนการทองเทีย่ว เชิงนิเวศทีย่ังไมสมบูรณ อาจเนื่องจากวา นักทองเที่ยวกลุมนั้น ตองการใหทางโครงการฯ มีรูปแบบและกิจกรรมใหมากกวานี้ ไดแก กิจกรรมยงัมีนอยทําใหนักทองเที่ยว สวนใหญไมพัก คางแรม หรือ พักคางแรมเพียง 1 วันเทานั้น ดังนั้นถาโครงการฯไดมีการจัดกิจกรรม มากกวานี้ อาจจะมนีักทองเที่ยวพักคางแรมมากขึ้นกวาเดิม

ตารางที่ 4 แสดงการแจกแจงรอยละความคิดเห็นของกลุมตัวอยางตอการจัดการการทองเที่ยวของ โครงการฯ

(n = 322) นักทองเที่ยว รายการ จํานวน รอยละ

1. เสนทางในการเดินปาชมธรรมชาติ - สะดวก - ไมสะดวก - ลําบากมาก - ไมไดเดินปา

2. ความปลอดภัยในการทองเที่ยว - ปลอดภัย - ไมปลอดภัย

3. บรรยากาศในการเดินปาชมธรรมชาติ - ตื่นเตน สนุกสนาน - เฉยๆ - ไมประทับใจ - ไมไดเดินปา

4. ส่ิงที่ไดรับหลังจากเสร็จสิ้นการทองเที่ยวใน โครงการฯ 1) ความสนุกสนานจากการเดินทางทองเที่ยว

- กจิกรรมนาตื่นเตน - ทองเที่ยวแบบผจญภัย

2) ความประทับในธรรมชาติ

244 23 12 43

285 37

256 23

0.00 43

242 80 322

75.78 7.14 3.73 13.35

88.51 11.49

79.50 7.14 0.00 13.35

75.16 24.84 100.00

101


นักทองเที่ยว รายการ จํานวน รอยละ 3) ความรูในดานตางๆ ไดแก

- ด า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร , วัฒนธรรมทองถ่ิน

- ความรูดานนิเวศวิทยา, ส่ิงแวดลอม, ทรัพยากรธรรมชาติ

5. การกลับมาทองเที่ยวในโครงการฯ - กลับมาอีก - ไมกลับมาอีก

57 265

322 0

17.70 82.30

100.00 0.00

จากตารางที่ 4 ความคิดเห็นของนักทองเทีย่วตอการจัดการการทองเที่ยวของโครงการฯ

พบวา นกัทองเที่ยวกลุมตวัอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วา เสนทางในการเดินปาชมธรรมชาติมี ความสะดวก คิดเปนรอยละ 75.78 รองลงมาคือ ไมไดเดินปา คิดเปนรอยละ 13.35 ไมสะดวก คิดเปนรอยละ 7.14 และ ลําบากมาก คิดเปนรอยละ 3.73

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวามีความปลอดภัยในการทองเที่ยว คิดเปน รอยละ 88.51 รองลงมาคือ ไมปลอดภัย คดิเปนรอยละ 11.49

นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวา บรรยากาศในการเดินปาชมธรรมชาติ ตื่นเตน สนกุสนาน คิดเปนรอยละ 79.50 รองลงมาคือ ไมไดเดนิปา คิดเปนรอยละ 13.35 เฉยๆ คิดเปนรอยละ7.14 แตไมมีนกัทองเที่ยวคนไหนเลยที่ไมประทับใจ

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวา ส่ิงที่ไดรับหลังจากเสร็จสิ้นจาก การทองเที่ยว คือ ไดรับความสนุกสนานจากการเดินทางทองเที่ยว เพราะมีกจิกรรมนาตื่นเตน คิด เปนรอยละ 75.16 รองลงมาคือ ทองเที่ยวแบบผจญภยั คิดเปนรอยละ 24.84

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวา มีความประทับใจในธรรมชาติ หลังจากเสร็จสิ้นจากการทองเที่ยว คิดเปนรอยละ 100

นักทองเที่ยวกลุมตวัอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาสิ่งทีไ่ดรับหลังจากเสร็จสิ้นจากการทองเที่ยว คือ การไดรับความรูในดานนิเวศวิทยา, ส่ิงแวดลอม, ทรัพยากรธรรมชาติ คิดเปนรอยละ 82.30 รองลงมาคือ ดานประวัติศาสตร, วัฒนธรรมทองถ่ิน คิดเปนรอยละ 17.70

102

จากขอมูลนักทองเที่ยวกลุมตัวอยางในการเขามาทองเที่ยวในโครงการฯซึ่งไดพบวาจาก การที่นักทองเที่ยวไดเขามาทองเที่ยวในโครงฯ มีกิจกรรมที่นาตื่นเตนและทองเทีย่วแบบผจญภัย ทํา ใหเกิดความประทับใจในธรรมชาติ และไดรับความรูในดานนิเวศวิทยา ส่ิงแวดลอมและทรัพยากร นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางนีจ้งึอยากกลับมาทองเที่ยวในโครงการฯอีกในอนาคต ตารางที่ 5 แสดงคาเฉลี่ยและคาเบี่ยงเบนมาตรฐานของระดับความคดิเห็นของกลุมตวัอยางตอการ

จัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการฯ

ระดับความคดิเห็น มี

ความคิดเห็นตอ การจัดการการทองเที่ยว เชิงนิเวศ ของ โครงการฯ

ไมมี ใชได พอใช ปาน

กลาง ดี ดีมาก Mean Sd.

1. มีสภาพธรรมชาติที่ดีและ สามารถดึงดูดใจสําหรับ นักทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

0 (0)

45 (13.98)

95 (29.50)

182 (56.52)

4.43 3.89

2. มีคาใชจายในการทองเทีย่ว ที่ไมสูงนัก

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

21 (6.52)

301 (93.48)

4.93 4.41

3. ความหลากหลายของ กิจกรรมการทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

0 (0)

9 (2.80)

19 (5.90)

294 (91.30)

4.89 4.36

4. การจัดเสนงานเดินชมศกึษา ธรรมชาติ

0 (0)

0 (0)

20 (6.21)

123 (38.20)

93 (28.88)

86 (26.71)

3.76 3.22

5. เสนทางเดินไมยากจนเกนิ ไปสภาพปายังคงความ สมบูรณ อยู

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

8 (2.48)

314 (97.52)

4.98 4.45

6. มีการจัดปายบอกทาง แผนที ่

0 (0)

0 (0)

0 (0)

10 (3.11)

230 (71.43)

82 (25.47)

4.22 3.69

7. สามารถเดินทางมาทองเที่ยวไดคอนขางสะดวก

0 (0)

0 (0)

18 (5.59)

247 (76.71)

32 (9.94)

25 (7.76)

3.20 2.65

8. สถานที่ทองเที่ยวเหมาะตอ การทองเที่ยวแบบผจญภยั หรือทองปา

0 (0)

0 (0)

31 (9.63)

232 (72.05)

14 (4.35)

45 (13.98)

3.23 2.68

103

ตารางที่ 5 (ตอ) ระดับความคดิเห็น มี

ความคิดเห็นตอ การจัดการการทองเที่ยว เชิงนเิวศ ของ โครงการฯ

ไมมี ใชได พอใช ปาน


9. พื้นที่ทองเที่ยวมีเพียงพอ ตอการตอนรับนักทองเที่ยว จํานวนมากๆ

0 (0)

0 (0)

0 (0)

35 (10.87)

107 (33.23)

180 (55.90)

4.45 3.92

10. มีพื้นที่สามารถจัดการเพื่อ การทองเที่ยวได อีกมาก

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

29 (9.01)

293 (90.99)

4.91 4.38

11. มีการอนุรักษปาไม 0 (0)

0 (0)

45 (13.98)

213 (66.15)

36 (11.18)

28 (8.70)

3.15 2.60

12. ไมทําลายสิ่งแวดลอม และพยายามรกัษา ส่ิงแวดลอม

0 (0)

0 (0)

27 (8.39)

18 (5.59)

182 (56.52)

95 (29.50)

4.07 3.54

13. ใชวัสดุอุปกรณในการ กอสรางที่สอดคลองกับ สภาพแวดลอม

0 (0)

0 (0)

0 (0)

32 (9.94)

274 (85.09)

16 (4.97)

3.95 3.41

14. มีการใหความรู ความเขาใจกอนเดินปา

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

240 (74.53)

82 (25.47)

4.25 3.72

15. สมาชิกในชุมชนให ความสําคัญตอการ ทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

0 (0)

9 (2.80)

313 (97.20)

0 (0)

3.97 3.44

16. การควบคมุดูแลใหสมาชิก เอาใจใสและไมเอาเปรียบ นักทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

18 (5.59)

29 (9.01)

275 (85.40)

0 (0)

3.80 3.26

จากตารางที่ 5 ความคิดเหน็ตอการจัดการการทองเที่ยวเชงินิเวศของโครงการฯ พบวา ในดานการมีสภาพธรรมชาติที่ดีและสามารถดึงดูดใจสําหรับนักทองเที่ยว นกัทองเที่ยว

กลุมตัวอยางสวนใหญ มีความคิดเห็นวาอยูในระดบัดีมาก คิดเปนรอยละ 56.52 รองลงมาคือ อยูใน

104

ระดับดี คดิเปนรอยละ 29.50 และมีคาเฉลี่ย 4.43 แสดงวากลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วา โครงการฯมีสภาพธรรมชาติและสามารถดึงดูดใจนักทองเที่ยวอยูในระดับด ี

มีคาใชจายในการทองเท่ียวท่ีไมสูงนัก นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็น วาอยูในระดับดีมาก คดิเปนรอยละ 93.48 และ รองลงมาคือ อยูในระดับดี คดิเปนรอยละ 6.25 และมีคาเฉลี่ย 4.93 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเหน็วาคาใชจายในการทองเที่ยวใน พื้นที่โครงการฯ ไมสูงมากนกั อยูในระดับดี

ความหลากหลายของกิจกรรมการทองเที่ยว นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ มี ความคิดเหน็วาอยูในระดับดมีาก คดิเปนรอยละ 91.30 และ รองลงมาคือ อยูในระดับด ี คิดเปน รอยละ 5.90 และมีคาเฉลี่ย 4.89 แสดงวานกัทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา ทางโครงการฯ ได มีการจัดกจิกรรมการทองเที่ยวอยูหลากหลาย อยูในระดบัดี

การจัดเสนทางเดินชมศึกษาธรรมชาติ นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญ มีความคิดเห็น วาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 38.20 และ รองลงมาคือ อยูในระดับด ีคิดเปนรอยละ 28.88 และมีคาเฉลี่ย 3.76 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วา การจดัเสนทางเดนิชม ธรรมชาตินั้นอยูในระดับพอใช

เสนทางเดินไมยากจนเกนิไปสภาพปายังคงความสมบูรณอยู นักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง สวนใหญ มีความคิดเห็นวาอยูในระดับดมีาก คิดเปนรอยละ 97.52 และ รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 2.48 และมีคาเฉลี่ย 4.98 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา เสนทาง เดินไมอยากเด ิินไป และสภาพปายังคงความสมบูรณ อยูในระดับด ี

มีการจัดปายบอกทางแผนที่ นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ มีความคิดเห็นวาอยูใน ระดับด ี คิดเปนรอยละ 71.43 รองลงมาคือ อยูในระดับดีมากี คดิเปนรอยละ 25.47 และมีคาเฉลีย่ 4.22 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเห็นวาทางโครงการฯ ไดมีการจัดทําปายบอกทาง แผนท ี่ อยูในระดับด ี

สามารถเดินทางมาทองเที่ยวนักทองเที่ยวไดคอนขางสะดวก นักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง สวนใหญ มีความคิดเห็นวาอยูในระดับดมีาก คิดเปนรอยละ 93.48 และรองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 6.25 และมีคาเฉลี่ย 3.20 แสดงวานกัทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วาการเดนิทาง มาทองเที่ยวในโครงการฯ นั้น อยูในระดบัพอใช

มีสถานท่ีทองเท่ียวเหมาะตอการทองเท่ียวแบบผจญภัย หรือทองปา กลุมตัวอยางสวนใหญ มีความเหน็วาอยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 72.05 รองลงมาคือ อยูในระดบัดีมาก คิดเปน รอยละ 13.98 และมคีาเฉลี่ย 3.23 แสดงวานกัทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา โครงการฯ เปน สถานที่ทองเที่ยวเหมาะตอการทองเที่ยวแบบผจญภัยหรือทองปา อยูในระดับพอใช

105

มีพ้ืนท่ีทองเท่ียวเพียงพอตอการตอนรับนักทองเท่ียวจํานวนมากๆ กลุมตัวอยางสวนใหญ มีความเหน็วาอยูในระดับดมีาก คิดเปนรอยละ 55.90 รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 33.23 และม ี คาเฉลี่ย 4.45 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา โครงการฯ ยังมี พื้นที่เพยีงพอตการตอนรับนักทองเที่ยว อยูในระดับด ี

มีพื้นที่สามารถจัดการเพื่อการทองเที่ยวไดอีกมาก กลุมตัวอยางสวนใหญ มีความคิดเหน็ วาอยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 90.99 รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 9.01 และมี คาเฉลี่ย 4.91 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา โครงการฯ ยังมีพื้นทีสํ่าหรับจัดการ เพื่อการทองเทีย่วไดอีก อยูในระดับดี

มีการอนุรักษปาไม นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับ ปานกลาง คิดเปนรอยละ 66.15 รองลงมาคือ อยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 13.98 และมีคาเฉลี่ย 3.15 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเห็นวา ทางโครงการฯมีการอนุรักษปาไม อยูใน ระดับพอใช

มกีารไมทําลายสิ่งแวดลอมและพยายามรักษาสิ่งแวดลอม นักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง สวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ 56.52 รองลงมาคือ อยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 29.50 และมีคาเฉลี่ย 4.07 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วาโครงการฯ ไมทําลายสิ่งแวดลอมและพยายามรักษาสิ่งแวดลอม อยูในระดบัดี

ใช วัสดุอุปกรณในการกอสรางที่สอดคลองกับสภาพแวดลอม นักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง สวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับดี คดิเปนรอยละ 85.09 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 9.94 และมีคาเฉลี่ย 3.95 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วาโครงการฯ ใชวัสดุอุปกรณในการกอนสรางที่สอดคลองกับสภาพแวดลอม อยูในระดับด ี

มีการใหความรูความเขาใจกอนเดินปา นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญ มีความคิดเห็น วาอยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 74.53 รองลงมาคือ อยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 25.47 และ มีคาเฉลี่ย 4.25 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคดิเห็นวาโครงการฯ ไดใหความรูความเขาใจ แกนกัทองเที่ยวกอนเดินปา อยูในระดับด ี

สมาชิกในชุมชนใหความสําคัญตอการทองเที่ยว นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ มี ความคิดเหน็วาอยูในระดับดมีาก คิดเปนรอยละ 97.20 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปน รอยละ 2.80 และมีคาเฉลี่ย 3.97 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเห็นวา สมาชิกในชุมชน ใหความสําคญัตอการทองเที่ยว อยูในระดับด ี

การควบคุมดูแลใหสมาชิกเอาใจใสและไมเอาเปรียบนักทองเที่ยว นกัทองเที่ยวกลุม ตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวา อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 85.40 รองลงมา อยูในระดับ

106

ปานกลาง คิดเปนรอยละ 9.01 และมีคาเฉลี่ย 3.80 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา โครงการฯ ไดมีการควบคุมดูแลใหสมาชกิเอาใจใสและไมเอาเปรียบนกัทองเที่ยว อยูในระดบัพอใช

จากขอมูลความคิดเห็นของนักทองเท่ียวกลุมตัวอยางท่ีมีตอการจัดการทองเท่ียวเชิงนิเวศ ของโครงการฯ จะเห็นวาโครงการฯ มีสภาพธรรมชาติท่ีดีและสามารถดึงดูดใจสําหรับนักทองเท่ียว มีคาใชจายไมสูงมากนัก มีความหลากหลายของกิจกรรมการทองเที่ยว มีเสนทางเดินไมยากจน เกินไป พื้นที่เพียงพอตอการตอนรับนักทองเที่ยวจํานวนมากๆ และมีพื้นที่ที่สามารถจัดการเพื่อ การทองเที่ยวไดอีกมาก อยูในระดบัที่ดีมาก

รองลงมาคือ มีการจัดปายบอกทาง แผนที่ ไมทําลายสิ่งแวดลอมและพยายามรักษา ส ิ่งแวดลอม ใชวัสดุอุปกรณในการกอสรางท่ีสอดคลองกับสภาพแวดลอม มีการใหความรูความเขาใจ กอนเดินปา สมาชิกในชุมชนใหความสําคัญตอการทองเท่ียว และการควบคุมดูแลให สมาชิกเอาใจใส ไมเอาเปรียบนกัทองเที่ยวอยูในระดบัด ี

สวนดานการจดัเสนทางเดนิศึกษาธรรมชาติเปนลักษณะการอนุรักษปาไมทําใหสถานที่ ทองเที่ยวเหมาะตอการทองเที่ยวและผจญภัยหรือทองปา และการเดินทางมาทองเที่ยวไดคอนขาง สะดวกอยูในระดับปานกลาง

ตารางที่ 6 แสดงคาเฉลี่ยและคาเบี่ยงเบนมาตรฐานของระดับความคดิเห็นของกลุมตัวอยางที่มีตอ การจัดการบรกิารในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ

ระดับความคดิเห็น ไมมี มี

ความคิดเห็นตอ การจัดการการบริการ ในแหลงทองเที่ยวของ

โครงการฯ ใช

ไมได พอใช ปาน


1. การอํานวยความ สะดวกในการเขาชม สถานที่และการบริการขอมูลแก นักทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

9 (2.80)

60 (18.63)

197 (61.81)

56 (17.39)

3.93 3.40

2. การบริการในการจดั ที่พักแกนักทองเที่ยว

2.1 ความเพียงพอ ของสถานที่พัก

0 (0)

0 (0)

49 (15.22)

167 (51.86)

93 (28.88)

13 (4.04)

3.22 2.67

2.2 การจองหองพัก ลวงหนา

0 (0)

0 (0)

12 (3.73)

54 (16.77)

182 (56.52)

74 (22.98)

3.99 3.45

107

ตารางที่ 6 (ตอ)






3. ส่ิงอํานวยความสะดวก ในสถานที่พักของ นักทองเที่ยว

3.1 ไฟฟา

0 (0)

0 (0)

0 (0)

17 (5.28)

284 (88.20)

21 (6.52)

4.01 3.48

3.2 น้ํา 0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

25 (7.76)

297 (92.24)

4.92 4.39

3.3 หองสุขา

0 (0)

0 (0)

0 (0)

136 (5.28)

177 (88.20)

9 (6.52)

3.61 3.07

3.4 อุปกรณอํานวย ความสะดวกอืน่ๆ

0 (0)

0 (0)

18 (5.59)

193 (59.94)

99 (30.75)

12 (3.73)

3.33 2.78

4. การบริการศาลานั่ง พักผอนในบริเวณ โครงการฯ

0 (0)

3 (1.86)

17 (0.93)

224 (5.28)

72 (69.57)

6 (22.36)

3.19 2.64

5. การบริการหองสุขา สาธารณะ

0 (0)

0 (0)

5 (1.55)

182 (56.52)

116 (36.02)

19 (5.90)

3.46 2.92

6. การตั้งถังขยะหรือ จุดใหบริการทิง้ขยะ

0 (0)

2 (0.62)

47 (14.60)

234 (72.67)

36 (11.18)

3 (0.93)

2.97 2.42

7. การบริการอาหาร และ เครื่องดื่ม

0 (0)

0 (0)

11 (3.42)

91 (28.26)

192 (59.63)

28 (8.70)

3.74 3.20

108

ตารางที่ 6 (ตอ)





กลาง ดี ดีมาก

Mean Sd.

8. การบริการ โทรศัพทสาธารณะ

42 (13.04)

264 (81.99)

16 4.97

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0.92 0.00

9. การบริการที่จอดรถ 0 (0)

0 (0)

0 (0)

58 (18.01)

230 (71.43)

34 (10.56)

3.93 3.39

10. รานขายของ ที่ระลึก

286 (88.82)

36 11.18

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0.11 0.00

11. ความสามารถของ เจาหนาทีใ่นการให ขอมูล ดานนิเวศ ส่ิงแวดลอมทรัพยากร ระหวาง การเดิน ปา ชมธรรมชาติ

0 (0)

0 (0)

39 (12.11)

158 (49.07)

108 (33.54)

17 (5.28)

3.32 2.78

12. ความสามารถของ เจาหนาทีใ่นการให ขอมูลดานประวัต-ิ ศาสตร วัฒนธรรม

0 (0)

0 (0)

48 (14.91)

167 (51.86)

95 (29.50)

12 (3.73)

3.22 2.67

13. ความปลอดภัยใน การทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

21 (14.91)

60 (51.86)

203 (29.50)

38 (3.73)

3.80 3.26

14. การรับฟงความคิด เห็นของนกัทองเที่ยว

0 (0)

0 (0)

15 (4.66)

6 (1.86)

76 (23.60)

225 (69.88)

4.74 4.21

15. ความรวดเร็วใน การใหบริการของ เจาหนาที่

0 (0)

0 (0)

18 (5.59)

101 (31.37)

172 (53.42)

31 (9.63)

3.67 3.13

16. อ่ืนๆ.....................

109

จากตารางที่ 6 ความคิดเห็นของนักทองเทีย่วที่มีตอการจดัการบริการในแหลงทองเทีย่ว ของโครงการฯ พบวา นักทองเทีย่วกลุมตัวอยางมีความคิดเหน็ตอการจัดการบริการในแหลง ทองเที่ยวของโครงการฯ ดังนี้

การอํานวยความสะดวกในการเขาชมสถานที่และการบริการขอมูลแกนักทองเที่ยว กลุม ตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวา อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 61.81รองลงมาคือ อยูในระดับ ปานกลาง คิดเปนรอยละ 18.63 และมีคาเฉลี่ย 3.93 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา โครงการฯ มีการอํานวยความสะดวกในการเขาชมสถานที่และการบรกิารขอมูลแกนักทองเทีย่ว อยูในระดับดี

การบริการในการจัดที่พักแกนักทองเที่ยว ในดานความเพียงพอของสถานที่พัก นักทองเที่ยว กลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 51.86 รองลงมา คือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ28.88 สวนการจองหองพักนักทองเทีย่วกลุมตัวอยาง สวนใหญมีความคิดเห็นวา อยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ 56.52 รองลงมาคือ อยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 22.98 และมีคาเฉลี่ย 3.22 และ 3.99 ตามลําดับ แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญม ีความคิดเหน็วา โครงการฯ มีการใหบริการในการจัดที่พักแกนักทองเที่ยวและการจองหองพกั อยูในระดับพอใช

ส่ิงอํานวยความสะดวกในสถานที่พักนักทองเที่ยว ดานไฟฟา นักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง สวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ 88.20 รองลงมาคือ อยูในระดบัดีมาก คิดเปนรอยละ6.52 ดานน้ํา นักทองเทีย่วกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 92.24 รองลงมาคือ อยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ7.76 ดานหองสุขา นักทองเทีย่ว กลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดบัด ี คิดเปนรอยละ 88.20 รองลงมา คือ อยูใน ระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 5.28 ดานอุปกรณอํานวนความสะดวกอื่นๆ นักทองเทีย่ว กลุมตัวอยาง สวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดบัปานกลาง คิดเปนรอยละ 59.94 รองลงมาคืออยู ในระดบัดี คดิเปนรอยละ 30.75 และมีคาเฉลี่ย 4.01 4.92 3.61 และ 3.33 ตามลําดับ แสดงวา นักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ ส่ิงอํานวยความสะดวกอยูในระดับพอใช แต ส่ิงที่อํานวยความสะดวกที่อยูในระดับดี คอื น้ํา

การบริการศาลานั่งพักผอนในบริเวณโครงการ นักทองเที่ยวกลุมตวัอยางสวนใหญมี ความคิดเหน็วาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 69.56 รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปน รอยละ 69.57 และมีคาเฉลีย่ 3.19 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเหน็วาโครงการฯ มี ศาลานั่งพักผอน อยูในระดับปานกลาง

110

การบริการหองสุขาสาธารณะนักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 56.52 รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 36.02 และมีคาเฉลี่ย 3.46 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ มีหองสุขาสาธารณะไวบริการ นักทองเที่ยว อยูในระดับปานกลาง

การต้ังถังขยะหรือจุดใหบริการท้ิงขยะ นักทองเท่ียวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็น วาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 72.67 รองลงมาคือ อยูในระดับพอใช คิดเปนรอยละ 14.60 และมีคาเฉลี่ย 2.97 แสดงวานักทองเทีย่วสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ ไดตั้งถังขยะ หรือ จุดใหบริการทิง้ขยะ อยูในระดับพอใช

การบริการอาหารและเครื่องดื่ม นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วาอยู ในระดบัด ี คิดเปนรอยละ 59.63 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 28.26 และมี คาเฉลี่ย 3.74 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯไดมีการบรกิารอาหารและ เครื่องดื่ม อยูในระดับปานกลาง

การบริการโทรศัพทสาธารณะ นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดับทีใ่ชไมได คิดเปนรอยละ 81.99 และมีความคดิเห็นวาไมมีโทรศัพทสาธารณะบริการ คดิเปนรอยละ 13.04 และมีคาเฉลี่ย 0.92 แสดงวานักทองเท่ียวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ มีการใหบริการโทรศัพทสาธารณะอยูใน ระดับควรปรบัปรุง

การบริการที่จอดรถ นักทองเที่ยวกลุมตวัอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วาอยูในระดบัดี คิดเปนรอยละ 71.43 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 18.01 และมีคาเฉลี่ย 3.93 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ มีที่จอดรถอยูในระดับปานกลาง อาจ เนื่องจากทางโครงการฯยังมบีริเวณลานเหลือพอจอดรถได

รานขายของที่ระลึก กลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วาไมมีรานขายของที่ ระลึก คิดเปนรอยละ 69.56 รองลงมาคือ อยูในระดับใชไมได คิดเปนรอยละ 11.18 และมีคาเฉลี่ย 0.11 แสดงวานักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวาโครงการฯ มีรานขายของที่ระลึกอยูในระดับควร ปรับปรุง

ความสามารถของเจาหนาทีใ่นการใหขอมลูดานนิเวศ ส่ิงแวดลอม ทรัพยากร ระหวาง การเดินปาชมธรรมชาติ นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมคีวามคดิเห็นวาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 49.07 รองลงมาคือ อยูในระดับด ีคิดเปนรอยละ 33.54 และมีคาเฉลีย่ 3.32 แสดงวา นักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเห็นวา เจาหนาทีผู่เก ี่ยวของกับโครงการฯไดมีการใหขอมูลดาน นิเวศ ส่ิงแวดลอม ทรัพยากร ระหวางการเดนิปาชมธรรมชาติ อยูในระดับปานกลาง

111

ความสามารถของเจาหนาทีใ่นการใหขอมลูดานประวัตศิาสตรวัฒนธรรม นกัทองเทีย่ว กลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเห็นวาอยูในระดบัปานกลาง คิดเปนรอยละ 51.86 รองลงมาคือ อยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ 29.50 และมีคาเฉลี่ย 3.32 แสดงวา นักทองเที่ยวสวนใหญมี ความคิดเหน็วา เจาหนาที่ผูเกี่ยวของกับโครงการฯไดมีการใหขอมูล ดานประวัติศาสตร วัฒนธรรม อยูในระดับปานกลาง

ความปลอดภยัในการทองเที่ยว นกัทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญมีความคิดเหน็วา อยู ในระดบัดี คดิเปนรอยละ 63.04 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 51.86 และมี คาเฉลี่ย 3.80 แสดงวา นักทองเที่ยวสวนใหญมีความคดิเห็นวา ทางโครงการฯมีความปลอดภยัใน อยูในระดับปานกลาง อาจเนือ่งจากวามีทหารอยูในบริเวณพื้นที่โครงการฯ

การรับฟงความคดิเห็นของนักทองเที่ยว นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ มีความ คิดเห็นวาอยูในระดับดีมาก คิดเปนรอยละ 69.88 รองลงมาคือ อยูในระดับดี คิดเปนรอยละ 23.60 และมีคาเฉลี่ย 2.97 แสดงวานกัทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วาโครงการฯ ไดตั้งถังขยะ หรือจุดใหบริการทิ้งขยะ อยูในระดับพอใช และมีคาเฉลี่ย 4.74 แสดงวา นกัทองเที่ยวสวนใหญมี ความคิดเหน็วา เจาหนาทีผู่เกี่ยวของกับโครงการฯไดมีการรับฟงความคิดเห็นของนักทองเที่ยวอยู ในระดบัด ี

ความรวดเร็วในการใหบริการของเจาหนาที่ นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ มี ความคิดเหน็วาอยูในระดับด ี คิดเปนรอยละ 53.42 รองลงมาคือ อยูในระดับปานกลาง คิดเปน รอยละ 31.37 และมีคาเฉลี่ย 3.67 แสดงวา นักทองเที่ยวสวนใหญมีความคิดเหน็วา เจาหนาที ่ผูเกี่ยวของกับโครงการฯไดมีการใหบริการดวยความรวดเร็ว ในระดับปานกลาง

จากขอมูลความคิดเห็นของนักทองเที่ยวกลุมตัวอยางตอการจัดการบรกิารการทองเทีย่วของโครงการฯ จะเหน็ไดวาทางโครงการฯ มีการรับฟงความคิดเหน็ของนักทองเที่ยวไดเปนอยางดี รองลงมาคือ การใหอํานวยความสะดวกในการเขาชมสถานที่และบริการขอมูลของการทองเที่ยว การบริการศาลาที่พักผอนในบริเวณโครงการฯ การบรกิารอาหารและเครื่องดื่ม การบริการที่จอดรถ และความรวดเร็วในการใหบริการของเจาหนาที่นัน้อยูในระดับด ีและถามองภาพรวมของสิ่งอํานวย ความสะดวกในโครงการฯน้ันอยูในระดับดีดวย แตในดานการบริการโทรศัพทน้ันอยูในระดับ ปานกลาง และไมมีรานขายของที่ระลึกในโครงการฯ

112

ตารางที่ 7 แสดงการแจกแจงรอยละการไดรับขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ

ระดับการไดรับขอมูล การไดรับขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการสถาน ี

ไดรับ ไดรับไม เพียงพอ ไมไดรับ

1. คําแนะนําเกี่ยวกับการทองเที่ยวเชิงนิเวศในสถานีฯ

257 (79.81)

53 (16.46)

12 (3.73)

2. คําแนะนําเกี่ยวกับการปฎบิัติตัวระหวางการทองเที่ยวในแหลง ทองเที่ยวของโครงการฯ

260 (80.75)

50 (15.53)

12 (3.73)

3. คําแนะนําเกี่ยวกับ กฎ ระเบียบ ในการปฎิบัติเพื่อรักษาความ สะอาดและผลกระทบที่จะเกดิขึ้นกับแหลงทองเที่ยว

252 (78.26)

58 (18.01)

12 (3.73)

4. คําแนะนําเกี่ยวกับธรรมชาติ พืชพรรณ สัตวปา 192 (59.63)

87 (27.02)

43 (13.35)

5. คําแนะนําเกี่ยวกับประวตัิศาสตร วัฒนธรรมทองถ่ิน

143 (44.41)

114 (35.40)

65 (20.19)

6. การประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยวผานสื่อตางๆ

97 (30.12)

199 (36.96)

26 (8.07)

7. ศูนยวิชาการและนิทรรศการ

116 (36.02)

178 (55.28)

28 (8.70)

8. การใหขอมูลขาวสารของเจาหนาที่เพิ่มเติม

115 (35.71)

163 (50.62)

44 (13.66)

จากตารางที่ 7 การไดรับขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ พบวา

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางมีระดับการไดรับขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ ดังนี ้ คําแนะนําเกีย่วกับการทองเที่ยวเชิงนิเวศในสถานี นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ

ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 79.81 รองลงมาคือ ไดรับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 16.46 คําแนะนําเกีย่วกับการปฏิบตัิตัวระหวางการทองเที่ยวในแหลงทองเทีย่วของโครงการฯ

นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 80.75 รองลงมาคือ ไดรับขอมูล ไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 15.53

113

คําแนะนําเกีย่วกับกฎ ระเบยีบ ในการปฎิบัติเพื่อรักษาความสะอาดและผลกระทบที่จะ เกิดขึ้นกับแหลงทองเที่ยว นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 78.26 รองลงมาคือ ไดรับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 18.01

คําแนะนําเกีย่วกับธรรมชาติ พืชพรรณ สัตวปา นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 59.63 รองลงมาคือ ไดรับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 27.02

คําแนะนําเกีย่วกับประวัติศาสตร วัฒนธรรมทองถ่ิน นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 44.41 รองลงมาคือ ไดรับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 35.40

การประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยวผานสื่อตางๆ นักทองเที่ยวกลุมตวัอยางสวนใหญได รับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 36.96 รองลงมาคือ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 30.12

ศูนยวิชาการและนิทรรศการ นักทองเทีย่วกลุมตัวอยางสวนใหญไดรับขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 55.28 รองลงมาคือ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 36.02

การใหขอมูลขาวสารของเจาหนาที่เพิ่มเติม นักทองเที่ยวกลุมตัวอยางสวนใหญ ไดรับ ขอมูลไมเพียงพอ คิดเปนรอยละ 50.62 รองลงมาคือ ไดรับขอมูล คิดเปนรอยละ 35.71

จากขอมูลความคิดเห็นของนักทองเที่ยวกลุมตัวอยาง ตอการไดรับขอมูลดานนิเวศจาก แหลงทองเที่ยวของโครงการฯ นักทองเที่ยวไดรับคําแนะนําตางๆ เกี่ยวกับการทองเที่ยวเชิงนิเวศ ธรรมชาติ พืชพรรณ และสตัวปา รวมถึงประวัติศาสตร วัฒนธรรมทองถ่ิน อีกทั้งคําแนะนําในการ การปฎิบัติตัวระหวางการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยว และกฎ ระเบียบในการปฎิบตัิเพื่อรักษาความ สะอาดและผลกระทบที่เกดิขึน้กับแหลงทองเที่ยวระดับดมีาก รองลงมาคอื ไดรับคําแนะนําเกี่ยวกับ การประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยวผานสื่อตางๆ ศูนยวิชาการ นิทรรศการ และการใหขอมูลขาวสาร ของเจาหนาที่เพิ่มเติมไดอยางไมเพียงพอ

สวนดานการจดัการการทองเที่ยวของโครงการฯ (ตารางที่ 3) ขอมูลการทองเที่ยว (ตารางที่ 4) ความคิดเหน็ของนักทองเที่ยวตอการจดัการการทองเที่ยวของโครงการฯ (ตารางที่ 5) ความคิดเหน็ตอการจัดการการทองเที่ยวเชงินิเวศของโครงการฯ (ตารางที่ 6) ความคิดของ นักทอง เที่ยวที่มีตอการจดัการบริการในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ (ตารางที่ 7) การไดรับ ขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ ช้ีใหเห็นวา 1) การจัดการสงเสริมการตลาด และการนําเท่ียวของโครงการฯ ยังมีการสงเสริมไมเพียงพอ เน่ืองจากมีเพียงแคโฆษณาผานนิตยสารและ ประชาสัมพันธจากบุคคลหนึ่งไปยังอกีบคุคลหนึ่ง ดังนั้นควรจะมีการประชาสัมพันธมากกวานี้ เพื่อให เปนทีรู่จักอยางแพรหลาย 2) โครงการฯเปนการทองเที่ยวเชงินิเวศ เนื่องจากนักทองเทีย่ว ไดรับความประทับใจในธรรมชาต ิ และไดรับความรูดานนิเวศวิทยา ส่ิงแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติ สวนหนึ่งอาจเปนผลมาจากความสามารถดานการใหขอมลูดานนิเวศ ส่ิงแวดลอม ทรัพยากรของ

114

เจาหนาผูเกี่ยวของในระหวางการเดินปาชมธรรมชาติ เปนผลทําใหนกัทองเทีย่วตองการกลับมา ทองเที่ยวในโครงการฯอีกครั้ง

จากการสอบถามเจาหนาที่ผูเกี่ยวของ ประชาชนทองถ่ินและนักทองเทีย่วถึงปญหา และ อุปสรรคในการจัดการสงเสริมการตลาดและการนําเทีย่ว พบวา

1. เจาหนาทีผู่เกี่ยวของ มีความเหน็วา การทองเที่ยวในโครงการฯยังไมเปนทีรู่จัก แพร หลาย เพราะวาเจาหนาที่ผูเกี่ยวของยงัไมมีความถนดัในดานการตลาดและการประชาสัมพันธ ควรจัดฝกอบรมบุคลากรเพ่ือใหมีความรูในดานน้ีมากข้ึน ซ่ึงไดสอดคลองกับความเห็นของนักทองเท่ียว ที่วาการประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยวยังมีนอย ดังนัน้ควรเพิ่มการประชาสัมพันธใหมากขึน้ โดย ผานสื่อตางๆ ไดแก ระบบเครือขายอินเทอรเน็ต วิทยุ โทรทัศน นิตยสาร หนังสือพิมพ เปนตน

2. ประชาชนทองถ่ิน มีความเห็นวา ควรมีการสงเสริมใหมีนกัทองเทีย่วตลอดทั้งป โดย การหมุนเวียนกิจกรรมตางๆใหเขากับทกุฤดูกาล เปนปฎิทินการทองเที่ยวประจําปใหนักทองเทีย่ว ไดทราบ และใหมีการประชาสัมพันธผานสื่อตางๆ เพื่อนักทองเที่ยวจะไดสามารถกาํหนดวัน เวลา ที่จะมาทองเทีย่วใหตรงกับกจิกรรมตางๆ เหลานั้น

3. นักทองเทีย่ว มีความเหน็วา ควรมีการเพิ่มสิ่งอํานวยความสะดวกใหมีมากขึน้ เพื่อ เปนการดึงดูดใจ ไดแก บานพักรับรองนักทองเที่ยว อาคารประชุมสัมนา หองน้ํา บริเวณลาน กางเต็นท-แคมปไฟ โทรศัพทสาธารณะ รานอาหาร และจําหนายของที่ระลึก 4.3 วิจารณผลการศึกษา

จากผลการศึกษาการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบนพื้นที่สูง : กรณีศึกษา

โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ บ า น แ ป ก แซม ตํ า บ ล เ ป ย ง ห ล ว ง อํ า เ ภ อ เ วี ย ง แ ห ง จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห ม ใ น ค รั้ ง นี้ ทําใหทราบถึงแนวทางในการจัดการการทองเที่ยวกลาวคือ

การใชประโยชนจากทรัพยากรดานการทองเที่ยวนั้น โครงการฯ ไดมีการจัดการการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศ เพื่อใหเกดิความยั่งยืนในการใชประโยชนจากทรัพยากรแหลงทองเที่ยว โดยไดมี การดําเนนิงานตามแนวนโยบายการทองเที่ยวเชิงนิเวศ เพื่อการศึกษาดานธรรมชาติวิทยา ซ่ึงพื้นที่ ของโครงการฯ เปนพื้นที่ทีม่ีศักยภาพคอนขางสูงในการใชเปนแหลงทองเที่ยวและนันทนาการ ดัง คํากลาวที่กลาวตามภูมิสังคมของพื้นที่ไววา “เที่ยวชมฟาแลน นิเวศแปกแซม หัตถศิลป ลีซอ” สอดคลองกับ สุรเชษฎ เชษฐมาส (อางใน กฤษดา ยะการ,2543) ไดใหความหมายของการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศวา เปนการทองเที่ยวรูปแบบหนึ่งทีเ่กีย่วของกับการเดินทางไปยังแหลงธรรมชาติ

115

โดยมีวัตถุประสงคเพื่อช่ืนชม ศึกษา เรียนรูและเพลิดเพลินไปกับทศันียภาพ พืชพรรณ สัตวปา ตลอดจนลักษณะทางวัฒนธรรมที่ปรากฎในแหลงทองเทีย่วในพืน้ที ่

ดานการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอมในโครงการฯพบวา ไดมีการอนุรักษในดาน ปาไม และระบบนิเวศ มีการปลูกฟนฟูสภาพปาตนน้ําลําธาร ปลูกปาไม 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ตลอดจน การจัดทําฝายตนน้าํลําธารแบบผสมผสาน บริเวณลําหวยตางๆ ในพื้นที่โครงการฯ เปน การสรางใหเกดิความสมดุลของระบบนิเวศโดยไดใหความสําคัญกับธรรมชาติส่ิงแวดลอมเปนหลัก ซ่ึงไดสอดคลองกับการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2540) ที่กลาววา การทองเที่ยวเชิงนิเวศควร ใหความสําคญักับกับธรรมชาติส่ิงแวดลอมดานชีวภาพ ภูมิศาสตร และควรดแูลรักษาและสงเสริม ความหลากหลายของธรรมชาติ ปองกันไมใหส่ิงแวดลอมถูกทําลาย เนื่องจากการรักษาสิ่งแวดลอม เปนเรื่องของการรับผิดชอบตอส่ิงแวดลอมในพื้นที่ทีเ่ปนธรรมชาติหรือมีระบบนิเวศเปนหลัก ดาน รูปแบบของกจิกรรมและกระบวนการตองสงผลกระทบตอทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอม นอย ที่สุด และตองนําไปสูการดูแลรักษาสิ่งแวดลอมโดยยดึหลักทีว่าตองอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ ไวใหดีที่สุด เพื่อใหสามารถสืบตอถึงอนุชนรุนหลัง สวนดานวัฒนธรรมชุมชนนั้นประชาชน ทองถ่ินใน โครงการฯมีการอนุรักษประเพณีพิธีกรรมที่สืบทอดกันมาจากบรรพบุรุษมาสูคนรุนใหม ในปจจุบนั และมีความแนวโนมจะอนรัุกษใหคงอยูไดอีกยาวนานสอดคลองกับการทองเที่ยวแหง ประเทศไทย (2537) ที่กลาววา ควรสงเสริมการอนุรักษฟนฟูศลิปวัฒนธรรม และทรัพยากร การทองเที่ยวควบคูกับสิ่งแวดลอม กิจกรรมและกระบวนการตองสงผลกระทบตอศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมและประเพณีของคนในทองถิ่นนอยที่สุด อีกทั้งตองนําไปสูการดูแลรักษาและ สงเสริมความหลากหลายของสังคมและวฒันธรรมปองกันไมใหถูกทาํลาย เพื่อใหสามารถสืบตอถึง อนุชนรุนหลัง

โดยหากมองถึงการใชประโยชนจากทรัพยากรแหลงทองเที่ยวนั้น ผูศึกษาไดแยกการใช ประโยชนในหลายๆ ดาน ไดแก ดานการสรางศักยภาพพื้นที่รวมทั้งการอนุรักษพื้นที ่ ดานการ อนุรักษวิถีชีวติวัฒนธรรมทองถ่ิน ดานเศรษฐกิจ และการสรางกระบวนการเรยีนรูกับชุมชน และ นักทองเที่ยวโดยการใชประโยชนในแตละดานมีความสมัพันธกัน โดยไมเนนหนกัในทางดานใด ดานหนึ่งเพราะไมเชนนั้นแลวอาจจะทาํใหไรซึ่งความสมดุลกันของพื้นที่อาจนําไปสูผลกระทบตอสังคมและสิ่งแวดลอมได ซ่ึงจากการจดัการการใชประโยชนจากทรัพยากรดานการทองเที่ยว ซ่ึงตั้ง อยูบนความเสมอภาคและความเปนธรรม มีการใชประโยชนจากสิ่งแวดลอมอยางถูกตองเหมาะสม ในปจจุบนัโดยไมใหกระทบกระเทือนผลประโยชนที่พงึมีในอนาคต โดยมกีารจัดการที่ใหเกิด ประโยชนแกสวนรวมอยางคุมคาและยาวนานที่สุด ในขณะเดียวกนักม็ีการอนุรักษทรัพยากรแหลง ทองเที่ยวนั้นใหคงอยูหรือเสือ่มสภาพนอยที่สุด เพื่อที่จะคงไวใหอนุชนรุนหลังสามารถเขามาใช

116

ประโยชนจากแหลงทองเที่ยวไดอยางยั่งยนื สอดคลองกับการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2542) กลาวถึง (Principles of Ecotourism) จากองคประกอบหลักการทองเที่ยวเชิงนิเวศ เปนการทองเที่ยว ที่มุงเนน การใหความรูความเขาใจแกนักทองเที่ยวเรื่องระบบนิเวศของทรัพยากรการทองเที่ยว ประกอบดวยธรรมชาติ ปาไม และแหลงทองเที่ยวตางๆ ตลอดจนคุณคา ความเชื่อ คานิยม และ วัฒนธรรมของชุมชนนั้นๆ เมื่อนักทองเที่ยวมีความเขาใจดีแลวนกัทองเที่ยวจงึใหความรวมมือ และ กลายเปนสวนหนึ่งของธรรมชาติหรือของชุมชนนั้น โดยไมกอใหเกิดผลกระทบตอระบบนิเวศของ ส่ิงแวดลอมตอสังคมหรือตอชุมชนนั้น

ดานการจัดการทรัพยากรแหลงทองเท่ียวและส่ิงแวดลอมน้ัน เน่ืองจากพ้ืนท่ีของโครงการฯ เปนพื้นที่ที่มีศกัยภาพคอนขางสูง มีระบบนิเวศปาไมที่ยงัคงสมบูรณ และมีสภาพภมูิประเทศเปน พื้นที่สูงเหมาะกับการใชเปนแหลงทองเที่ยวทางธรรมชาติและนนัทนาการ โดยทางโครงการฯ ได จัดการใหมีกจิกรรมการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่สําคัญหลายกิจกรรมรูปแบบ กิจกรรมนั้นไดกําหนด ใหสอดคลองกับสภาพภูมิประเทศและศกัยภาพของพืน้ที่ เพื่อมิใหกิจกรรมการทองเที่ยวเชิงนิเวศ เกิดผลกระทบทางดานลบและทั้งทางออมตอส่ิงแวดลอมโครงการฯจึงมกีารวางแผนและดําเนนิการ จัดการพืน้ที่เพือ่ใหเกดิความยั่งยืน ไดแก การจัดแบงพืน้ที่เปนโซน (Zone) จํานวน 3 โซน และมี การกําหนดมาตรการ เพื่อปองกันและลดผลกระทบจากกิจกรรมการทองเที่ยว ซ่ึงไดสอดคลองกับ คณะกรรมาธิการการทองเทีย่วและการกฬีา (2540) ที่กลาววา การจัดการพื้นที่ ไดแก การจัดการเขต การใชประโยชน (Zoning) การศึกษาขีดจาํกัดการรองรบัไดของพื้นที ่การกําหนดมาตรการ การใช ประโยชน ปลูกสรางอาคารและปรับปรุงพื้นที ่ การควบคุมการทองเที่ยวและกจิกรรมทองเทีย่ว การใชมาตรการปองกันและลดผลกระทบในพื้นที ่การดําเนินงานนี้สอดคลองกับแนวคิดการพัฒนา การทองเที่ยวอยางยั่งยืน จากผลสรุปในการประชุมสหประชาชาติวาดวยส่ิงแวดลอมและการพัฒนา หรือการประชมุ Earth Summit ที่กรุงริโอเดอจาเนโร ประเทศบราซิล ไดใหความหมายของ การทองเที่ยวแบบยั่งยืนไววา เปนการทองเที่ยวทีไ่มเปนอันตรายตอส่ิงแวดลอมทกุรูปแบบ ไมวา จุดหมายปลายทางจะเปนที่ใดจะเปนกลุมใหญหรือกลุมเล็กทั้งในเมืองและชนบท และในการพฒันา การทองเที่ยวอยางยั่งยืนควรมีความยั่งยนือยางนอย 3 ประการ ไดแก ความยั่งยืนทางดานเศรษฐกิจ ความยั่งยืนทางดานสังคมและความยั่งยนืทางดานสิ่งแวดลอม

โดยเฉพาะความยั่งยืนดานสิ่งแวดลอมนัน้ควรคํานึงถึงผลกระทบสิ่งแวดลอมซึ่งอาจเกิด ขึ้นจากกจิกรรมการทองเที่ยวในเรื่องของจํานวนนักทองเที่ยว การกอสรางสิ่งอํานวยความสะดวก ตางๆ ซ่ึงอาจทําใหเกิดการพังทลายของหนาดนิ หากไมมีการควบคุมใหเปนไปตามหลักวิชาการ รวมถึงการเกบ็เอาพันธุไมบางชนิดออกไปจากพื้นที ่ ซ่ึงอาจสงผลกระทบตอระบบนิเวศที่เปราะบาง ของพื้นที่บางแหงได และรวมถึงการลดปริมาณและการกําจัดของเสียตางๆที่เกิดจากกจิกรรมการ

117

ทองเที่ยว ซ่ึงอาจทําใหเกิดมลภาวะตอส่ิงแวดลอมตามมาอยางมากมาย และการทองเที่ยวแหง ประเทศไทย (2542) ยังไดกลาววา การทองเที่ยวเชิงนเิวศจะตองเปนการทองเที่ยวในลักษณะที่ม ีการจัดการอยางยั่งยืนทั้งในเชิง เศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดลอม โดยยดึหลักทีว่าตองไมใหเกิด ผลกระทบตอส่ิงแวดลอมหรือใหกระทบนอยที่สุดเพื่อสงผลตอเนื่องถึงการทองเที่ยวทีย่ั่งยนื ซ่ึงจาก การดําเนนิการจดัการการทองเที่ยวเชิงนิเวศดังกลาวของโครงการฯมีการจัดกิจกรรมการทองเที่ยวที่ ตั้งอยูบนฐานของหลักการจดัการการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่นําไปสูความยั่งยืนดังนัน้หากมีการรวมมือ กันทุกฝายไมวาจะเปนเจาหนาที่ผูเกี่ยวของ ประชาชนทองถ่ิน นักทองเที่ยว รวมทั้งหนวยงานตางๆ ใหความรวมมอืกันดี จะทําใหการทองเที่ยวเชิงนิเวศของพื้นโครงการฯมีความพรอมที่จะนําไปสู การทองเที่ยวเชิงนิเวศที่มีความยั่งยืนสามารถใหคนรุนลูกรุนหลัง

อยางไรก็ตามถึงแมวาทางโครงการฯจะไดมีการจัดการพื้นที่ตามแนวทางดังกลาวแตในสภาพเปนจริงในพื้นที่ทีไ่ดกาํหนดไวยังไมเปนไปตามวัตถุประสงคที่วางไวเนื่องจากพื้นที่บางแหง เชน พื้นที่เพื่อการอนุรักษและฟนฟูสภาพปาไดถูกบุกรุกทําลายเปนบางสวนจากชุมชนใกลเคียง ซ่ึง อาจสงผลตอทัศนียภาพการทองเที่ยวทําใหนักทองเที่ยวเกิดทัศนคติที่ไมดีกับสถานที ่ ควรที่จะตอง หามาตรการในการที่จะปองกันควบคุมดูแลพื้นที่โครงการฯมิใหถูกบกุรุกจากชุมชนดังกลาว ทาง โครงการฯ ไดมีการจดัการใหการศึกษาและการสรางจิตสํานึกใหกบัผูที่เกี่ยวของกับการทองเทีย่ว และนักทองเทีย่ว โดยมีวัตถุประสงคใหผูที่เกี่ยวของเกดิการเรียนรู และความรู ความเขาใจ ในเรือ่ง ระบบนิเวศของทรัพยากรการทองเที่ยวทั้งทรัพยากรธรรมชาติตลอดจนคุณคา ความเชื่อ วัฒนธรรม ชุมชน เพื่อใหเกิดความตระหนักและจิตสาํนึกในการดแูลรักษาสิ่งแวดลอม โดยในการดําเนินงานมี การจัดทําแผนพับเนื้อหาดานสภาพทั่วไปของพื้นที่เพื่อช้ีใหเห็นถึงขอมลูดานนิเวศในพื้นที่นอกจาก นี้ยังมีการจดัทาํปายสื่อความหมายธรรมชาติติดไวในบริเวณที่มีความสําคัญเพื่อใหนกัทองเที่ยวและผูที่เกี่ยวของไดเขาใจถึงความหมายในเรื่อง ระบบนิเวศซึ่งมีความสัมพันธกันระหวางมนุษยกับ ส่ิงแวดลอม เปนตน เพื่อใหนักทองเทีย่วไดเพลิดเพลินกับธรรมชาติพรอมทั้งไดรับความรูในขณะ เดียวกันดวยเนื่องจากการสือ่ความหมายโดยการนําเสนอเรื่องราวเปนปจจุบันและอดีต ซ่ึงที่มีความ เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับชีวิตและธรรมชาติเปนการแสดงคุณคา และความโดดเดนแสดงความเปน เอกลักษณเฉพาะถิ่น รวมถึงเปนการสรางความรูความเขาใจ ดังนั้นการสื่อความหมายในการ ทองเที่ยวเชิงนเิวศจึงเปนการสรางความรูความเขาใจแกผูมาเยี่ยมเยือนใหไดเรยีนรูการดํารงอยูอยางสอดประสานระหวางมนุษยกับธรรมชาติ มนุษยกับมนษุย รวมทั้งความนาสนใจในระบบนิเวศของ ธรรมชาติบริเวณพื้นที่แหงนั้นๆ เพื่อกอใหเกิดความรวมมือในการดูแลรักษาทรัพยากรแหลง ทอง เที่ยวใหคงสภาพอยูอยางถาวร เพราะการใหความรู ความเขาใจที่ถูกตองเกีย่วกับการ ทองเที่ยว เปนแนวทางหนึ่งของการพฒันาจิตสํานึกจากการทองเทีย่ว อันนําไปสูการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม

118

ของผูที่เกี่ยวของทุกฝายใหมคีวามตระหนกัและจติสํานกึที่ดีและถูกตองในการชวยกันปองกันรักษา มีความหวงแหนในทรัพยากรท่ีมีอยูใหคงอยูอยางย่ังยืน ควบคูไปกับการทองเท่ียวอยางสมดุลสอดคลอง กับการทองเทีย่วแหงประเทศไทย (2542) ที่กลาววา การทองเที่ยวเชิงนเิวศจะตอง เปนการทองเที่ยว ท่ีใหความรูแกผูเก่ียวของทุกฝายท้ังนักทองเท่ียว ผูดูแลแหลงทองเท่ียว ผูประกอบ ธุรกิจทองเท่ียว และประชาชนในทองถ่ิน โดยยึดหลักการท่ีวาตองใหผูเก่ียวของทุกฝายไดรับความรู และประสบการณ จากการทองเทีย่ว พรอมทั้งมีจิตสํานึกในอนัที่จะทะนุถนอมไวซ่ึงสภาพแวดลอมรอบๆ ตัวเรา

ถึงแมวาทางโครงการไดดําเนินการตามทีก่ลาวมาแลวขางตนก็ตาม แตจากการสังเกต ประชาชนทองถ่ินและนักทองเท่ียวบางกลุมยังมีความตระหนัก และจิตสํานึกในการอนุรักษ ทรัพยากร และส่ิงแวดลอมอยูในระดับนอย ดังน้ันจึงเห็นควรท่ีจะไดมีการจัดฝกอบรมจัดนิทรรศการ ประชาสัมพันธ เชิญชวนผานส่ือตางๆ เพ่ือใหบุคคลเหลาน้ีไดเกิดความรูสึกรักและหวงแหนในทรัพยากรและ ส่ิงแวดลอม

ดานการจดัการใหการศึกษาและสรางจิตสํานึก ทางโครงการฯ ไดมีการจัดการโดยมี วัตถุประสงคใหผูท่ีเก่ียวของเกิดการเรียนรู และมีความรูความเขาใจในเร่ืองระบบนิเวศของทรัพยากร การทองเที่ยวทั้งทรัพยากรธรรมชาติตลอดจนคุณคา ความเชื่อ วัฒนธรรมชุมชนเพื่อใหเกิดความ ตระหนกัและจิตสํานึกในการดูแลรักษาสิ่งแวดลอม สอดคลองกับการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2542) ที่กลาววา การทองเที่ยวเชิงนิเวศจะตองเปนการทองเที่ยวทีใ่หความรูแก ผูเกี่ยวของทุกฝาย ทั้งนักทองเทีย่ว ผูดูแลแหลงทองเที่ยว ผูประกอบธุรกจิทองเที่ยวและประชาชนในทองถ่ิน โดยยดึ หลักการที่วาตองใหผูเกีย่วของทุกฝายไดรับความรู และประสบการณจากการทองเที่ยวพรอมทั้งมี จิตสํานึกในอนัที่จะทะนุถนอมไวซ่ึงสภาพแวดลอมรอบๆตัวเรา โดยในการดําเนินงานมกีารจดัทํา แผนพับ โดยมีเนื้อหาดานสภาพทั่วไปของพื้นที่เพื่อช้ีใหเห็นถึงขอมลูดานนิเวศในพื้นที ่ นอกจากนี ้ยังมีการจดัทําปายสื่อความหมายธรรมชาติติดไวในบริเวณที่มีความสําคัญ เพื่อใหนกัทองเที่ยวและ

ผูที่เกี่ยวของไดเขาใจถึงความหมายในเรื่องระบบนิเวศ ซึ่งมีความสัมพันธกันระหวางมนุษยกับ ส่ิงแวดลอม เปนตน เพื่อใหนักทองเทีย่วไดเพลิดเพลินกับธรรมชาติ พรอมทั้งไดรับความรูในขณะ เดียวกันดวย เนื่องจากการสื่อความหมายโดยการนําเสนอเรื่องราวเปนปจจุบันและอดีตซึ่งที่มีความ เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับชีวิตและธรรมชาติเปนการแสดงคุณคา และความโดดเดนแสดงความเปน เอกลักษณเฉพาะถิ่นรวมถึงเปนการสรางความรูความเขาใจ สอดคลองกับคณะกรรมาธิการการ ทองเที่ยวและการกีฬา (2540) ที่กลาววา การใหการศึกษาและสื่อความหมาย ไดแก การสงเสริมให สถานที่ ใหความรูทุกรูปแบบ สงเสริมกิจกรรมที่ใหความรูและสรางความตระหนักดานสิ่งแวดลอม สนับสนุนการบริการที่มีคุณภาพ สงเสริมการใชมัคคุเทศกเฉพาะถิ่น จัดเผยแพรความรูเกี่ยวกบั ระบบนิเวศ และใหการศึกษากับชุมชน เพื่อใหเกิดความเขาใจที่ถูกตอง เกี่ยวกับการทองเทีย่ว เปนแนวทางหนึ่งของการพฒันาจิตสํานึกจากการทองเทีย่ว อันนําไปสูการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม

119

ของผูที่เกี่ยวของทุกฝายให มีความตระหนักและจิตสาํนึกที่ดแีละถูกตอง ในการชวยกนัปองกัน

รักษามีความหวงแหนในทรพัยากรที่มีอยูใหคงอยูอยางยัง่ยืน ควบคูไปกับการทองเที่ยวอยางสมดุล บุญเลิศ (2542) กลาววา การตลาดที่จัดเตรียมขอมูลขาวสารอยางพรอมมูล (Marketing Tourism Responsibly) จะทําใหนักทองเที่ยวเข าใจและเคารพในส ิ ่ งแวดลอมทางธรรมชาต ิ สังคมและวัฒนธรรมของแหลงทองเที่ยว จะยกระดับความพอใจของนักทองเที่ยว

ถึงแมวาทางโครงการไดดําเนินการตามทีก่ลาวมาแลวขางตนก็ตาม แตจากการสังเกต ประชาชนทองถิ่นและนักทองเที่ยวบางกลุมยังมีความตระหนักและจิตสํานึก ในการอนุรักษ ทรัพยากรและสิ่งแวดลอมอยูในระดบันอยดังนั้นจึงเห็นควรที่จะไดมีการจัดฝกอบรมจัดนิทรรศการ ประชาสัมพันธเชิญชวนผานส่ือตางๆ เพ่ือใหบุคคลเหลาน้ีไดเกิดความรูสึกรักหวงแหนและตระหนัก ในคุณคาความสําคัญของทรัพยากรและสิ่งแวดลอม

ดานการจัดการการมีสวนรวมของประชาชนทองถ ิ่นโดยใหประชาชนไดเขามามีสวนรวมมากท่ีสุด คือการมีสวนรวมในการไดรับผลประโยชนและการมีสวนรวมในการปฎิบัติงาน รองลงมา คือ การม ีส วนร วมในการจ ัดการวางแผนด ํา เน ินงาน สอดคล องก ับ ภราเดช (2542) และ บุญเล ิศ (2542) ที ่กล าวว า การทองเท ี ่ยวเช ิงน ิ เวศ คือ กระบวนการและก ิจกรรม การทองเที่ยวซ่ึงมุงเนนการดําเนินการตามแนวคดิของการทองเที่ยวเชิงนิเวศ คือ เรื่องของความ รับผิดชอบตอส่ิงแวดลอม การมีสวนรวมของผูมีสวนไดสวนเสียทั้งหมด โดยเฉพาะชุมชนตองได รับผลประโยชนรวมในการตัดสินใจ นอกจากภาระหนาท่ีแลวตองเปนการศึกษาและในขณะเดยีวกัน ก็ตองเนนในพ้ืนท่ีท่ีเปนธรรมชาติหรือมีระบบนิเวศเปนหลัก คือ ในเน้ือหาเปนกิจกรรมประเภทหน่ึง มุงเนนความรูและความรับผิดชอบตอแหลงทองเท่ียวท้ังน้ีตองไมละเลยองคประกอบ ในเชิงวัฒนธรรม ชุมชน แตประชาชนทองถ่ินไมมีสวนรวมในการติดตามและประเมินผล ซ่ึงกลุมสําคัญในทุก ขั้นตอน คือ เจาหนาท่ีผูเก่ียวของกลุมเดียว แตเจาหนาท่ีผูเก่ียวของก็ไดพยายามกระตุนใหประชาชน ทองถ่ินเขามามีสวนรวมในทุกขั้นตอน เนื่องจากถาประชาชนไดเขามามีสวนรวมทุกขั้นตอนจะทํา ใหเกิดความรูสึกถึงความหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติในทองถ่ินไมบุกรุกแผวถางปา และชวยกัน รักษาสภาพแวดลอมใหคงอยูเพื่อใหโครงการฯ เปนการทองเที่ยวอยางยั่งยืน และเพื่อใหชุมชนม ีรายไดจากการทองเที่ยวตอไป นําชัย (2542) กลาววา แนวคดิการมีสวนรวมของประชาชน ทองถ่ินนั้นเปนเปาหมายสําคัญของกระบวนการทองเทีย่วเชิงนิเวศ และถือไดวาเปนพืน้ฐานของ การพัฒนาอยางย่ังยืนในองครวมของระบบ และจัดเปนองคประกอบหลักของการทองเท่ียวรูปแบบน้ี และแนวคิดนี้เนนการใหความสําคัญแกประชาชนทองถ่ิน ในการที่มบีทบาทในการกํากับดูแล และ ควบคุมทรัพยากรและการทองเท่ียวในทองถ่ินมากข้ึน และสามารถใหประชาชนทองถ่ินดําเนินชีวิต ไดอยางมีศกัดิศ์รี จากผลการศึกษาที่ไดพบวา ประชาชนทองถ่ินยังขาดความรูความเขาใจในดาน

120

วิชาการจึงไมไดมีสวนรวมในการวางแผนการดําเนินงานมากนกั จะมีสวนรวมก็เพียงในขั้นตอน การปฏิบัติเทานั้น ดังนั้นจงึควรที่จะตองใหความรูความเขาใจในเรื่องเกี่ยวกับการจดัการทองเที่ยว เชิงนิเวศโดยการจัดใหมกีารฝกอบรมเพื่อสรางความรูความเขาใจที่ถูกตอง

การจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยว เนื่องจากเปนการทองเทีย่วเชิง นิเวศจึงไมจําเปนตองมีการปรับปรุงสภาพแวดลอมเดิมมากนักเพียงแตปรับพื้นที่บางสวนที่เสี่ยงตอ อุบัติเหตุใหสะดวกปลอดภยัมากยิ่งขึ้น โดยกระทบตอส่ิงแวดลอมใหนอยที่สุด ตลอดจนถึงวสัดุ อุปกรณที่ใชกค็วรกลมกลืนกับสภาพพืน้ที ่ คือพยายามใหคงสภาพเดมิใหมากที่สุดและกระทบตอ ส่ิงแวดลอมใหนอยที่สุดในการจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยวดานการทองเที่ยว เชิงนิเวศของโครงการฯ อันไดแก ถนน อาคาร ส่ิงกอสรางตางๆ มีการจัดทําโดยคํานึงถึง ขีดความสามารถในการรองรับของพื้นที่และใหคงสภาพเดิมมากที่สุด เพื่อใหเหมาะสมกับแหลง ทองเที่ยวของโครงการฯ นอกจากนี้ ยังมีการจดัการพลังงานและการใชทรัพยากรธรรมชาติให หมาะสม สําหรับกิจกรรมดานตางๆ ของการทองเที่ยวเชิงนิเวศ และยังไดมกีารจัดการบริการการ ทองเที่ยว โดยมีมัคคุเทศนทองถิ่นชวยในการบริการเพื่อชวยเพิ่มโอกาสการมีสวนรวมและการ กระจายรายไดไปสูชุมชนและประชาชนในทองถ่ิน ซ่ึงแนวทางการจดัการนี้สอดคลองกับแนวคดิ ความสามารถที่รองรับของพื้นที่ซ่ึง มนัส (2538) ไดกลาวไววา ธรรมชาติของแตละพืน้ที ่ยอมมีขีดจํากัดความสามารถที่จะรับไดอยูในระดับหนึ่ง และมีความแตกตางกันไปตามสภาพพื้นที ่ดานกายภาพ ดานชีวภาพ ตลอดจนกิจกรรมของมนุษยทีก่ระทําในพื้นที่นัน้ ซ่ึงหากมีการใช ประโยชนจากพื้นที ่ เกินขดีจํากดันี้แลวจะทําใหสภาพและความสมดุลของพื้นที่สูญเสียไปอาจเกิด ปญหาตอเนื่องอื่นตาม มา ซ่ึงแยกเปน 3 ประเด็นไดแก ความสามารถที่จะรองรับไดทางกายภาพ ความสามารถที่จะรับได ทางสังคม และความสามารถที่จะรับไดทางนเิวศ นอกจากนี้ไดสอดคลอง กับองคประกอบหลักในการดําเนินงานของการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2542) ที่วาองคประกอบที่ตองนํามาพิจารณา ประกอบในดานการจดัโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเทีย่วในพืน้ที่นั้น จะตองคํานึงถึงขีดความสามารถในการรองรับของพื้นที่ โดยยึดหลักที่วาจะตองไมเกินขีดความ สามารถรองรับของพื้นที่ทุกๆ ดาน ทั้งดานจํานวนนักทองเที่ยว การจัดโครงสรางพื้นฐานสําหรับให บริการนักทองเที่ยว ชุมชน และสภาพแวดลอมโดยรอบ และยังตองคํานึงถึงการมีสวนรวมของ ชุมชนและประชาชน ทองถ่ินใหมีสวนรวมเกือบตลอดจนกระบวนการ เพื่อกอใหเกดิผลประโยชน ตอทองถ่ิน ซ่ึงหมายรวมถึงการกระจายรายได การยกระดบัคุณภาพชวีิต และการไดรับผลตอบแทน เพื่อกลับมาบํารุง รักษา และจัดการแหลงทองเที่ยวดวยในที่สุด แลวกจ็ะสามารถควบคุมการพัฒนา การทองเที่ยวอยาง มีคุณภาพดังนั้นในการจัดการบริการการทองเที่ยวในพื้นที่โครงการฯ มุงใชวสัดุ

121

และผลผลิตในทองถ่ินเปนการเพิ่มรายไดใหกับประชาชนทองถ่ิน อันจะนําไปสูการกระจายรายได สูประชาชนทองถ่ิน

อยางไรก็ตาม ถึงแมวาทางโครงการฯจะไดดําเนินการมาเปนระยะเวลาอันสั้นดังนั้น การดําเนนิการในดานการจัดสิ่งอํานวยความสะดวกตางๆ รวมถึงการบริการตางๆ อาจจะดําเนนิการ ไดไมดเีทาที่ควรดังนั้นทางโครงการฯควรจะไดมีการพฒันาเพื่อยกระดับคุณภาพในดานตางๆ ใหดี ย่ิงข้ึน โดยอาจทําแผนพัฒนาการทองเท่ียวเชิงนิเวศ เพ่ือขอรับการสนับสนุนจากหนวยงานที่เก่ียวของ เพ ื่อนํามาปรับปรุงพัฒนาใหดียิ่งขึ้นตอไป

การจัดการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการฯ เปนการจดัการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยว ทางธรรมชาติ โดยมีธรรมชาติที่มีเอกลักษณเฉพาะถิ่น รวมถึงแหลงวฒันธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับระบบ นิเวศในพืน้ที่เปนพื้นฐานทีส่วยงามเปนจดุขายใหแกนักทองเที่ยว โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหผูมี สวนเกีย่วของกับการทองเทีย่วไดเกดิการเรียนรูและเกิดจิตสํานึกในการดูแลสิ่งแวดลอม ดังนัน้ ในเชิงการตลาดทรัพยากรธรรมชาติส่ิงแวดลอมของโครงการฯ ถือวาเปนสินคาทางที่มีคุณคาทาง การทองเที่ยวเชิงนิเวศสอดคลองกับการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2542) ที่ไดกําหนดกรอบแนว ทางการปฎิบัติสูการทองเที่ยวอยางยั่งยนืในประเดน็ที่วาในดานการตลาดการทองเที่ยวเชิงนิเวศตอง มุงรักษาคุณคาของสิ่งแวดลอมและวัฒนธรรมของทองถ่ิน ซ่ึงเปนสินคาของการทองเที่ยวใหอยูรอด ในระยะยาวเพือ่เปนแหลงรองรับการทองเที่ยวได เขาใจและหวงใยสิ่งแวดลอม พรอมทั้งชวย ยกระดับความพึงพอใจของนักทองเที่ยวดวย อันจะนําไปสูการจัดการตลาดการทองเที่ยวใหเกดิ ความยั่งยืน และหากจะใหการจัดการทองเที่ยวใหเปนไปตามวตัถุประสงคที่เจาหนาที่โครงการฯ กําหนดไว คาดวากลุมนักทองเที่ยวควรเปนนักทองเที่ยวซึ่งมีคุณภาพที่มีความตองการเขามา ทองเที่ยว เพื่อใหเกดิการเรยีนรูอยางแทจริง สอดคลองกับนโยบายการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2537) ท่ีกลาววา ควรสงเสริมเชิญชวนใหนกัทองเที่ยวชาวตางประเทศที่มีคุณภาพเดินทางเขามา ทองเที่ยวภายในประเทศเพิ่มมากขึ้น พักอยูนานวัน ใชจายเพิ่มมากยิ่งขึ้นและเดินทางกระจายใน แตละแหง และควรสรางคานิยมใหชาวไทยเพิ่มการเดินทางทองเที่ยวและจับจายใชสอยภายใน ประเทศ กระจายไปทั่วภูมภิาคตลอดป เพื่อเพิ่มสมดุลการทองเที่ยวใหมมีากขึ้นและเปนการกระจาย ความเจริญไปสูทองถ่ิน อันจะเปนผลดีตอการพัฒนาทางเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศตอไป

ดังนั้นการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการฯ มีความสอดคลองกับการการทองเที่ยวแหง ประเทศไทย (2542) ซ่ึงไดขอสรุปจากการประชุม Earth Summit เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน ค.ศ. 1992 ณ กรุงริโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซิล ซ่ึงประชุมไดมุงเนนสูประเด็นการอนุรักษสภาพแวดลอม และสรุปบทเรียนเกีย่วกับการพัฒนาการทองเที่ยวที่ผานมา เพื่อมุงสูการพัฒนาที่ยัง่ยืน ทําใหเกดิ กระแสของการทองเที่ยวเชิงนิเวศ 3 ประการ ดังนี ้

122

1. กระแสความตองการใหเกิดจิตสํานกึในการอนุรักษส่ิงแวดลอมในแหลงทองเทีย่วอัน เปนกระแสความตองการของประชาชนทั่วโลก เพื่อใหเกิดการสรางจติสํานึกในแงการอนุรักษตอ ส่ิงแวดลอมในระดับทองถ่ิน ไปจนถึงขอบขายกวางขวางไปทัว่โลก โดยเฉพาะการอนุรักษระบบ นิเวศเพื่อคงความหลากหลายทางชีวภาพ

2. กระแสความตองการของนักทองเที่ยว ใหเกิดการศกึษาเรียนรู ในแหลงทองเที่ยวเปน กระแสความตองการท่ีมีมากข้ึนในกลุมนักทองเท่ียว ท่ีตองการไดรับความรู ความเขาใจ เร่ืองการ ทองเท่ียวมากกวาความสนุกสนานเพลิดเพลินเพียงอยางเดียว เพ่ือสรางความพอใจใหแกนักทองเท่ียว ในรูปแบบใหม

3. กระแสความตองการของคนในชุมชนทองถ่ิน ใหเกิดการมีสวนรวมในการพัฒนาการ ทองเที่ยว เปนกระแสความตองการของชุมชนทองถ่ินที่จะมีสวนรวมในการพัฒนาทองเที่ยวเพื่อ เปนหลักประกันใหการพัฒนาการทองเทีย่วไปในทิศทางที่ถูกตอง และชุมชนทองถ่ินยอมรับใน ผล ประโยชนทางเศรษฐกิจที่จะไดรับ เพือ่ใหเกดิการกระจายรายไดที่เหมาะสม

สอดคลองกับ การทองเที่ยวแหงประเทศไทย (2542) ซ่ึงคลอบคลุมองคประกอบหลกั 4 ดาน ที่นํามาประกอบการพิจารณาดานพื้นที่ทองเที่ยว กิจกรรมทองเที่ยว ผูเกี่ยวของ และรูปแบบ การจัดการกลาว คือ

1. องคประกอบดานพื้นที ่ การทองเที่ยวเชิงนิเวศเปนการทองเที่ยวในแหลงทองเทีย่ว ธรรมชาติเปนหลัก ทั้งนี้รวมถึงแหลงวฒันธรรม และประวัติศาสตรที่เกี่ยวเนื่องกบัระบบนิเวศใน พื้นที่ของแหลงนั้น จึงเปนการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวที่มีพื้นฐานอยูกับธรรมชาติ

2. องคประกอบดานการจดัการ การทองเที่ยวเชิงนิเวศเปนการทองเทีย่วที่มกีารจัดการ อยางยั่งยืนเพื่อใหเกิดเปนการทองเที่ยวที่มีความรับผิดชอบไมมีผลกระทบตอส่ิงแวดลอมและสังคม การจัดการทีย่ัง่ยืนครอบคลุมถึงการอนุรักษทรัพยากร การจัดการสิ่งแวดลอมตลอดจนถึงการพัฒนา การทองเที่ยวอยางมีขอบเขต

3. องคประกอบดานกิจกรรมและกระบวนการการทองเที่ยวเชิงนิเวศเปนการทองเทีย่ว ที่เอื้อตอกระบวนการเรยีนรู โดยมีการใหการศึกษาเกีย่วกับสภาพแวดลอม และระบบนเิวศของ แหลงทองเที่ยวเปนการเพิ่มพูนความรู ประสบการณ ความประทับใจ เพื่อสรางความตระหนกัและ ปลูกจิตสํานึกที่ถูกตองตอนกัทองเที่ยว ประชาชนทองถ่ินและผูประกอบการที่เกี่ยวของ จึงเปนการ ทองเที่ยวส่ิงแวดลอมศึกษา

4. องคประกอบดานการมสีวนรวม การทองเที่ยวเชิงนิเวศเปนการทองเที่ยวที่คํานึงถึง การมีสวนรวมของชุมชนและประชาชนทองถ่ินที่มีสวนรวมเกือบตลอดจนกระบวนการ เพื่อกอให เกิดผลประโยชนตอทองถ่ิน โดยประโยชนตอทองถ่ินไดหมายความรวมถึงการกระจายรายไดการ ยกระดับคุณภาพชีวิตและการไดรับผลตอบแทน เพื่อกลับมาบํารุงรักษาและจัดการแหลงทองเที่ยว

123

ดวยในที่สุด แลวก็สามารถควบคุมการพฒันาการทองเที่ยวอยางมีคุณภาพ ซ่ึงทองถ่ินในที่นี้จะเริม่ ตนจากระดับรากหญาจนถึงการปกครองทองถ่ินและอาจรวมถึงการมีสวนรวมของผูที่เกี่ยวของ

70

บทที่ 5

สรุป และขอเสนอแนะ

การศึกษาเรื่อง การจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบนพื้นที่สูง กรณีศึกษา โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ บ า น แ ป ก แ ซ ม ตํ า บ ล เ ป ย ง ห ล ว ง อํ า เ ภ อ เ วี ย ง แ ห ง จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห ม ค ร้ั ง นี้ ไดมุงศึกษาเพื่อใหไดขอมูลเกี่ยวกับโครงการฯ เพื่อนําขอมูลไปใชในการจัดการการทองเที่ยวเชิง นิเวศของโครงการฯวาควรมีรูปแบบและกระบวนการจัดการการทองเทีย่วอยางไรเพื่อใหโครงการฯ เปนแหลงทองเที่ยวเชิงนิเวศที่ยั่งยืน

วัตถุประสงคเพื่อศึกษาบริบทและสถานการณการทองเที่ยวเชิงนิเวศในพื้นที่โครงการฯ การวิเคราะห และการนําเสนอแนวทางการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่เหมาะสมในพื้นที่ โครงการสถานีสาธิต และถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ

วิธีการศึกษาประกอบดวย 6 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนแรกเปนการศึกษาจากเอกสาร บันทึก การประชุม สรุปผลการดําเนินงานของหนวยงานหรือองคกรที่เกี่ยวของกับการดําเนินงาน และ สถานการณการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศในพื้นที่โครงการฯ ขั้นตอนที่สอง เปนการสัมภาษณ เชิงลึก ขั้นตอนที่สาม เปนการใชแบบสอบถาม ข้ันตอนที่ส่ี เปนการสํารวจในพืน้ที่ แหลงทองเที่ยว ของโครงการฯ ขั้นตอนที่หา เปนการนําขอมูลที่วิเคราะหไดจากแบบสอบถามไปประมวลผล โดยใชโปรแกรมสําเร็จรูป SPSS หาคาความถี่ รอยละ คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงมาตรฐาน และนําขอมูล ท่ีไดจากแบบสอบถาม การสังเกต การสัมภาษณท่ีไดนํามาเขียนบรรยายเปรียบเทียบกับกรอบแนวคิด และวัตถุประสงคที่ไดตั้งเอาไว และขั้นตอนที่หกตรวจสอบขอมูลใหตรงตามวตัถุประสงค โดยการ นําเสนอในลักษณะการบรรยายวิเคราะหและสังเคราะหผลการวิจัย ซ่ึงสรุปไดดังนี ้

5.1 สรุปผลการศึกษา

5.1.1 บริบทและสถานการณของแหลงทองเท่ียวเชิงนิเวศของโครงการสถานีสาธิตและ ถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเน่ืองมาจากพระราชดําริ แนวทางในการจัดการ ผลการดําเนินงาน ปญหาและอุปสรรค

โครงการฯ ตั้งอยูในพื้นที่ ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวยีงแหง จังหวัดเชียงใหม เปน พื้นที่เพื่อการอนุรักษและฟนฟสูภาพปาตนน้ําลําธาร ตั้งอยูในเขตพื้นทีป่าสงวนแหงชาติปาเชียงดาว

125

ในทองที่บานแปกแซม บานหินแตว ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวยีงแหง จังหวัดเชยีงใหม มพีื้นที่ 19,375 ไร ในความรับผิดชอบของสํานักบริหารพื้นท ี่อนุรักษ ที่ 16 กลุมประสานงานโครงการ พระราชดําริ สังกัดกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพนัธุพืช เพื่อเปนการสนองแนวพระราชดาํริ สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถโดยไดจดัตั้งโครงการฯขึ้นในป พ.ศ. 2543 จากจังหวัด เชียงใหมถึงโครงการฯ ระยะทางประมาณ 172 กิโลเมตร สามารถเดินทางไดโดยรถยนตสวนตัว และรถโดยสารประจําทางโดยใชเวลาประมาณ 4 ช่ัวโมง และเดินทางโดยเฮลิคอปเตอร ประมาณ 45 นาที

โครงการฯ มีพื้นที่เปนภูเขาสูงสลับรองน้ําและเปนปาตนน้ําของลุมน้ําแมแตง และ ทิศใตของโครงการฯ มีลําหวย ที่สําคัญ 3 สาย ไดแก หวยนายาว หวยหกหลวง และหวยนาออน ชนิดของปาไมที่พบ ไดแก ปาเต็ง - รัง ผสมสนปาสนผสมกอ ปาดิบเขาระดับต่ํา ปาเบญจพรรณ สวนชนิดพันธุไมที่พบนั้นมหีลายชนิด ขึ้นกระจายกนัไปตามสภาพปา ซ่ึงทางโครงการฯ ไดฟนฟู ปาตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเดจ็พระเจาอยูหวัฯ ไดแก การปลูกปา 3 อยาง มีประโยชน 4 อยาง สวนสัตวปานั้นจะเหน็ตามแนวเขตติดตอกับประเทศพมาเปนสวนใหญ สภาพอากาศใน พื้นที่โครงการฯ มี 3 ฤดู ไดแก ฤดูหนาว ฤดูรอน และฤดูฝนซึ่งมีฝนตกชุก และ สม่าํเสมอยาวนาน โครงการฯใชน้ําประปาภเูขาที่ไหลตลอดปเพื่อการอุปโภค การบริโภคและทําการเกษตร สําหรับ ไฟฟาของโครงการฯ ปจจุบันนี้มีการใชเครื่องกําเนิดไฟฟา และโซลาเซลลมาใชเพื่อเปนแหลง ผลิตไฟฟา โครงการฯไดมรูีปแบบการทองเที่ยวและกจิกรรมตามแนวคิด ไดแก 1) การเดินชมปา เสนทางศึกษาธรรมชาติ 2) โครงการฯไดมีกิจกรรมที่สรางเรื่องราวตามภูมิสังคมของพื้นที่ไดวา “เที่ยวชมฟาแลน นิเวศแปกแซม หัตถศลิปลีซอ” 3) การพักแรมในโครงการฯ ซ่ึงมีทั้งกางเต็นท บานพักนกัทองเที่ยว และบานพักแบบโฮมสเตย

ชุมชนที่อยูในเขตรับผิดชอบของโครงการฯ ไดแก บานแปกแซมและบานหนิแตว ชุมชนบานแปกแซมมีชนเผาลีซอ หรือลีซู ซ่ึงตั้งเปนหมูบานที่ถูกตองตามกฎหมายในป พ.ศ. 2544 มีที่ตั้งหางจากสถานีฯไปทางทิศตะวนัออกเฉียงใตเปนระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร รวมระยะทาง ทั้งสิ้นประมาณ 174 กิโลเมตร มีจํานวน ครอบครัวเรือนทั้งสิ้น 130 ครอบครัว มีประชากรทั้งสิ้น 669 คนแยก เปนเพศชาย 336 คน เพศหญิง 333 คน ยังคงเหลืออีกจํานวน 489 คน ที่ยังไมไดรับ สัญชาติ สวนหมูบานหนิแตว ตั้งอยูทางทศิตะวนัตกเฉยีงใตเปนหมูบานบริวาร มีจํานวนครวัเรือน 35 ครอบครัว ชุมชนบานหนิแตวอยูหางจากบานแปกแซมเปนระยะทางประมาณ 4 กิโลเมตร

ชุมชนบานแปกแซมมีสภาพพื้นที่อยูบริเวณที่ลาดเชิงเขา ที่ตั้งของชุมชนเปนพืน้ที่ ปาไมที่ถูกทําลายแตเดิมพื้นที่สวนใหญถูกตัดไมทําลายปาและแผวถางทําการเพาะปลูกพืชไร ม ีบานเรือนกระจายตวัอยูทัว่ไปในเขตพืน้ทีชุ่มชน และชุมชนลีซอบานแปกแซมควรเปนชุมชน ตัวอยางที่สะทอนใหเห็นถึงผลการดําเนินโครงการทางดานตางๆ เพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคของ

126

การพัฒนาโครงการอยางย่ังยืนตามแนวพระราชดําริ ซ่ึงรูปแบบการทองเท่ียวและกิจกรรมตาม แนวคิด ไดแก 1) กิจกรรมเย่ียมชมวิถีชีวิต ความเปนอยู หรือการพักคางแรมกับประชาชน ทองถ่ินในชุมชน 2) กิจกรรมการเย่ียมชมประเพณี และวัฒนธรรมของชนเผาลีซอ 3) กิจกรรม การเย่ียมชมงานหัตถกรรม 4) กิจกรรมการเย่ียมชมความรูท่ีไดรับการถายทอดจากโครงการฯ มา ปรับใชในชีวิตประจําวัน

ดานการใชประโยชนจากทรัพยากรดานการทองเท่ียวพบวาโครงการฯ ไดมีการจัดการ การทองเท่ียวเชิงนิเวศ เพ่ือใหเกิดความย่ังยืนในการใชประโยชนจากทรัพยากรแหลงทองเท่ียว มีการ ดําเนินงานตามแนวนโยบายการทองเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ของโครงการฯ เปนพื้นที่ที่มีศักยภาพ คอนขาง สูงในการใชเปนแหลงทองเที่ยวและนันทนาการ ตลอดจนเพื่อการศึกษาดานธรรมชาติ วิทยา ดังคํากลาวที่กลาวตามภูมิสังคมของพื้นที่ไววา “เที่ยวชมฟาแลน นิเวศแปกแซม หัตถศิลป ลีซอ” โดยหากมองถึงการใชประโยชนจากทรัพยากรแหลงทองเที่ยวนั้น ผูศกึษาไดแยกการใช ประโยชนในหลายๆ ดาน ไดแก ดานการสรางศักยภาพพ้ืนท่ี รวมท้ังการอนุรักษพ้ืนท่ีดานการอนุรักษ วิถีชีวิต วัฒนธรรมทองถ่ิน ดานเศรษฐกิจ และการสรางกระบวนการเรียนรูกบัชุมชน และ นักทองเที่ยว ซ่ึงมีลักษณะกจิกรรมทองเทีย่ว คือ กิจกรรมเสนทางศึกษาธรรมชาติ ชมทัศนียภาพ ทางธรรมชาติ การพักอาศัยลักษณะโฮมสเตย เปนตน

ดานการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอมในโครงการฯ พบวา โครงการมีการ อนุรักษในดานตางๆ ไดแก 1) ดานเกษตร เนื่องจากเปนอาชีพหลักพื้นฐานของประชาชนทองถ่ิน อีกทั้งประชาชนทองถ่ินใชวธีิการปลูกแบบธรรมชาติ 2) ดานปาไม ในพื้นที่โครงการฯ มีสภาพปา ซ่ึงคอนขางอุดมสมบูรณ อีกทั้งทางโครงการฯมีการจัดฝกอบรมหลักสูตรดานการอนรัุกษทรัพยากร ปาแกประชาชนทองถ่ินเพื่อใหมีความรูความเขาใจและตระหนกัถึงคุณคาความสําคัญของทรัพยากร ปาไม และชวยกันอนุรักษใหคงอยูตลอดไป 3) ดานระบบนิเวศ ทางโครงการฯไดมีการปลูกฟนฟู สภาพปา ตนน้ํา ลําธาร ปลูกปาไม 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ตลอดจนการจัดทําฝายตนน้ํา ลำธารแบบผสมผสาน บริเวณลําหวยตางๆ ในพื้นที่โครงการฯ เปนการสรางใหเกิดความสมดุลของ ระบบนิเวศน่ันเอง 4) ดานวัฒนธรรมชุมชน ประชาชนทองถ่ินในโครงการฯ มีการอนุรักษวัฒนธรรม ทองถ่ินของพวกเขาเองคอนขางมาก การอนุรักษประเพณี พิธีกรรมทีสื่บทอดกันมาจากบรรพบุรุษ มาสูคนรุนใหมในปจจุบนั และมีความแนวโนมที่จะอนุรักษใหคงอยูไดอีกยาวนาน

5.1.2 แนวทางการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการสถานีสาธิต และถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําร ิท่ีเหมาะสม

1. ดานการจัดการทรัพยากรแหลงทองเที่ยวและสิ่งแวดลอม ดานการจัดการทรัพยากรแหลงทองเท่ียวและส่ิงแวดลอมน้ัน เน่ืองจากพ้ืนท่ีของ

โครงการฯ เปนพื้นที่ซ่ึงมศีักยภาพในการเปนแหลงทองเที่ยวคอนขางสูงมีระบบนิเวศปาไมที่ยังคง

127

สมบูรณและสภาพภมูิประเทศเปนพื้นที่สูงเหมาะกับการใชเปนแหลงทองเที่ยวทางธรรมชาติ และ นันทนาการ โดยมีกิจกรรมการทองเท่ียวเชิงนิเวศท่ีสําคัญหลากหลายกิจกรรมโดยการกําหนดรูปแบบ กิจกรรมนั้น ทางโครงการฯ ไดกําหนดกิจกรรมใหสอดคลองกับสภาพภูมิประเทศและศกัยภาพ ของพื้นที่เพื่อมิใหกจิกรรมการทองเที่ยวเชิงนิเวศ สงผลกระทบตอส่ิงแวดลอมทางตรงและทางออม อีกทั้งตองการใหนกัทองเที่ยวที่เขามาสัมผัสประทับใจ และสรางประสบการณในการทองเที่ยวใน บริเวณพืน้ที่โครงการฯ จึงไดมีการวางแผนและดําเนินการจัดการพื้นทีเ่พื่อใหเกิดความยั่งยืน ไดแก การจัดแบงพืน้ที่เปนโซน (Zone) เพื่อใหการทํางานเกดิประสิทธิภาพสูงสุดและอนรัุกษพื้นที่ มกีาร กําหนดมาตรการเพื่อปองกนัและลดผลกระทบจากกิจกรรมการทองเที่ยว ในเรือ่งของการรักษา ความสะอาด โดยการจดัเตรยีมถังขยะจัดวางถังขยะไวในบริเวณจุดพกันักทองเทีย่ว จุดละ 2–3 ใบ รวมถึงจัดทําปายแสดงการทิง้ขยะลงถัง สําหรับการกําจัดขยะใชวิธีขุดหลุมฝงกลบในบริเวณที่จดั เตรียมไว มกีารจัดการในเรื่องของน้ําเสียจากกิจกรรมตางๆ ของนักทองเที่ยวโดยการขุดรองเพื่อ ระบายน้ําเสยีใหไหลซึมลงไปในดิน

ขอเสนอแนะในดานการดําเนินงาน ไดแก 1) การบุกรุกพื้นที่ปาเพื่อทาํการเกษตร อาจสงผลตอทัศนียภาพการทองเที่ยว 2) ควรกําหนดมาตรการเพือ่ใชควบคุมการสงเสียงดังของ นักทองเที่ยว 3) ควรมีระบบการกําจัดขยะที่ดีเพื่อไมใหกอใหเกิดปญหาขยะ 4) ควรจํากดัปริมาณ นักทองเที่ยวใหเหมาะสมกบัสิ่งอํานวยความสะดวกตางๆ 5) ควรใหเจาหนาที่ผูเกี่ยวของ และ ประชาชนทองถ่ินไดมีโอกาสเดินทางไปศกึษาดูงานในสถานที่ ซ่ึงมีการจัดการการทองเที่ยวเชิง นิเวศที่ด ี

2. การจัดการใหการศึกษาและสรางจิตสํานกึ ดานการจดัการใหการศึกษา และการสรางจิตสํานึกใหกับผูที่เกี่ยวของกบัการ

ทองเที่ยวและนักทองเที่ยว โดยมุงเนนใหความรูความเขาใจในเรื่องระบบนิเวศของทรัพยากรการ ทองเที่ยวประกอบดวยความรูในดานธรรมชาติ ปาไม แหลงทองเที่ยว ตลอดจนชี้ใหถึงคุณคา ความเชื่อ คานิยม และวัฒนธรรมชุมชน โดยการจัดทาํแผนพับ สติก๊เกอร แจกจายประชาสัมพนัธ มีการจัดทําปายสื่อความหมายธรรมชาติติดไวในบริเวณทีม่ีความสําคัญ เพื่อใหนกัทองเที่ยวและ ผูที่เกี่ยวของไดเขาใจถึงความหมายในเรื่องตางๆ ใหมากขึ้น สวนในดานการจัดการบุคลากรของ ทางโครงการฯ นั้น มีการจดัฝกอบรมใหกับเจาหนาที่ของโครงการฯ เพื่อใหเกดิความรูความเขาใจ และสามารถนําไปถายทอดใหกับประชาชนทองถ่ินและนักทองเที่ยวทีเ่ขาไปใชบริการในพื้นที ่ เพื่อ กอใหเกิดความรวมมือในการดูแลรักษาทรพัยากรแหลงทองเที่ยวใหยั่งยนืตอไป

ขอเสนอแนะในดานการจัดการใหการศึกษาและสรางจิตสํานึก ไดแก 1) ควรจัด การฝกอบรมใหความรูท่ีถูกตองเก่ียวกับการทองเท่ียวเชิงนิเวศกับเจาหนาท่ีผูเก่ียวของ และประชาชน

128

ทองถ่ินอยางตอเนื่อง 2) ควรจัดทําปายสื่อความหมายธรรมชาติในพื้นที่ใหมากขึ้น 3) ควรมี การประชาสัมพันธผานสื่อตางๆ เชน อินเทอรเน็ต วิทยุ และหนงัสือพิมพ

3. การจัดการการมีสวนรวมของประชาชนทองถิ่น ดานการจดัการการมีสวนรวมของประชาชนทองถ่ินโดยใหประชาชนไดเขามามี

สวนรวมมากที่สุด คือการมีสวนรวมในการไดรับผลประโยชนและการมีสวนรวมในการปฎิบัติงาน รองลงมาคือ การมีสวนรวมในการจัดการวางแผนดําเนินงาน แตประชาชนทองถ่ินไมมีสวนรวม ในการติดตามและประเมนิผล ซ่ึงกลุมสําคัญในทุกขั้นตอน คือ เจาหนาที่ผูเกี่ยวของกลุมเดียว แต เจาหนาท่ีผูเก่ียวของก็ไดพยายามกระตุนใหประชาชนทองถ่ินเขามามีสวนรวมในทุกข้ันตอน เน่ืองจาก ถาประชาชนไดเขามามีสวนรวมทุกข้ันตอน จะทําใหเกิดความรูสึกถึงความหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ ในทองถ่ินไมบุกรุกแผวถางปาและชวยกนัรักษาสภาพแวดลอมใหคงอยูเพื่อใหโครงการฯ เปนการ ทองเที่ยวอยางยั่งยืนและเพื่อใหชุมชนมีรายไดจากการทองเที่ยวตอไป

ขอเสนอแนะในดานการมีสวนรวมของประชาชน ไดแก 1) ควรใหประชาชนทองถ่ิน เห็นประโยชนในการเขามามีสวนรวมในการบริหารจัดการการทองเที่ยวของโครงการฯ และ เจาหนาที่ผูเกี่ยวของกับโครงการฯ และควรจัดใหมกีารอบรมเพื่อใหความรูความเขาใจดานวิชา การ ปาไม สัตวปา และดานระบบนิเวศใหกับประชาชนทองถ่ินและติดตามผลอยางตอเนื่อง และ ควรเชิญชวนใหประชาชนทองถ่ินเขามามีสวนรวมโดยเนนจุดขายดานวัฒนธรรม วิถีชีวิต ความเปนอยู งานฝมือหัตถกรรมดานผลิตภัณฑของชาวเขาและของที่ระลึกใหมากขึน้

4. การจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยว ดานการจดัการโครงสรางพื้นฐาน และบริการการทองเที่ยว เนื่องจากเปนการ

ทองเที่ยวเชิงนิเวศจึงไมจําเปนตองมีการปรับปรุงสภาพแวดลอมเดิมมากนัก เพียงแตปรับพื้นที่ บางสวนที่เสี่ยงตออุบัติเหต ุ ใหสะดวกปลอดภัยมากยิ่งขึ้นโดยกระทบตอส่ิงแวดลอมใหนอยทีสุ่ด ตลอดจนวัสดอุุปกรณที่ใชกลมกลืนกับสภาพพื้นที่ คือ พยายามใหคงสภาพเดิมใหมากที่สุดและ กระทบตอส่ิงแวดลอมใหนอยที่สุด ดังนั้นในการจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเทีย่ว ดานการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการฯ อันไดแก ถนน อาคาร ส่ิงกอสรางตางๆ เพื่อจัดให เหมาะสมกับแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ มีการจัดการพลังงานและการใชทรัพยากรธรรมชาติ ใหเหมาะสม สําหรับกิจกรรมดานตางๆ ของการทองเที่ยวเชิงนิเวศ และยังไดมีการจัดการบริการ การทองเที่ยว เพื่อชวยเพิม่โอกาสการมีสวนรวมและการกระจายรายไดไปสูชุมชนและประชาชน ในทองถ่ิน

ขอเสนอแนะในดานการจัดการโครงสรางพื้นฐานและบริการการทองเที่ยวไดแก 1) ควรสรางหองน้ํา หองสุขา บริเวณลานกางเต็นท-แคมปไฟใหมากขึ้น 2) ควรจดัใหมีมัคคุเทศก

129

ทองถ่ิน เพิ่มขึน้ 3) ควรปรับปรุงถนน และจัดทําปายเตือนในจดุที่เสี่ยงตอการเกิดอันตราย 4) ควรมี ปายบอกแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ ตามเสนทางตั้งแตจังหวัดเชยีงใหมจนถึงทางเขาโครงการฯ 5) หากโครงการฯไดจัดใหมรีานจําหนายอาหาร ควรพิจารณาจัดทํารายการอาหารซึง่ใชวัตถุดิบจาก ทองถ่ินเปนหลัก

5. การจัดการสงเสริมตลาดและการนําเที่ยว การสงเสริมการตลาดและการนําเที่ยวของโครงการฯ มีจุดขายที่สําคญัสําหรับไว

บริการนักทองเที่ยว คือ การจัดการในแหลงทองเที่ยวทางธรรมชาติ โดยมีธรรมชาติที่มีเอกลักษณ เฉพาะถิ่น รวมถึงวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับระบบนิเวศในพื้นทีเ่ปนพืน้ฐานที่สวยงาม อีกทั้งไดมี กิจกรรมอื่นๆ เชน การเดนิปาศึกษาธรรมชาติ การกางเต็นท เปนตน โดยมีวัตถุประสงคเพื่อให ผูมีสวนเกีย่วของกับการทองเที่ยวไดเกิดการเรียนรูและเกดิจิตสํานึกในการดูแลสิ่งแวดลอม ดังนั้น ในเชิงการตลาดทรัพยากรธรรมชาติส่ิงแวดลอมของโครงการฯ ถือวาเปนสินคาทางที่มีคุณคาทาง การทองเท่ียวเชิงนิเวศ หากจะใหการจัดการทองเท่ียวเปนไปตามวัตถุประสงคท่ีเจาหนาท่ีโครงการฯ กําหนดไว คาดวากลุมนกัทองเที่ยวควรเปนนักทองเทีย่วที่มีคณุภาพที่ความตองการเขามาทองเที่ยว เพื่อใหเกิดการเรียนรูอยางแทจริง เพื่อจะไดเขาใจและหวงใยสิ่งแวดลอม พรอมทั้งชวยยกระดบั ความพึงพอใจของนักทองเทีย่วดวย อันจะนําไปสูการจัดการตลาดการทองเที่ยวใหเกดิความยั่งยืน

ขอเสนอแนะในดานการจัดการสงเสริมตลาดและการนําเที่ยวไดแก 1) ควรเพิ่มการ ประชาสัมพันธการทองเที่ยวในพื้นที่โครงการฯผานสื่อประชาสัมพันธตางๆใหมากยิ่งขึ้น 2) ควรมี การจัดทําปฎิทนิการทองเที่ยวประจําปในพืน้ที่โครงการฯ 3) ควรจัดสรางสิ่งอํานวยความสะดวก ตางๆ ใหมากขึ้น 5.2 ขอเสนอแนะ

จากผลการศึกษาการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของชมุชนบนพื้นทีสู่ง : กรณีศกึษา โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ บานแปกแซม ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม ผลการศึกษาทําใหไดขอเสนอแนะในภาพรวม ดังนี ้

1. เจาหนาที่โครงการฯ ควรกระตุนใหประชาชนทองถ่ิน ไดเขามามสีวนรวมในการ จัดการการทองเที่ยวใหครบทุกขั้นตอน เพื่อเปนการสงเสริมและสนับสนุนใหประชาชนทองถ่ินมี จิตสํานึก หวงแหนในพืน้ที่ โดยใหประชาชนทองถ่ินเขามาจัดการดแูล รักษา และใชประโยชนทัง้

130

ทางตรงและทางออมจากพื้นที่อยางยั่งยืนและเปนธรรม บนพื้นฐานที่วา ประชาชนทองถ่ินจะชวย กันจัดการดูแล และรักษาพื้นที่แหลงทองเทีย่วไวอยางด ี

2. เจาหนาที่โครงการฯ ควรมีการจัดอบรมใหแกประชาชนทองถ่ินเรื่อง การจัดการ การทองเที่ยวเชิงนิเวศและสอดแทรกเนื้อหาการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เพือ่ สงเสริมใหประชาชนทองถ่ินมีจิตสํานึกในการชวยกันดูแล และรักษาทรัพยากรและสิ่งแวดลอม หลังเสร็จสิ้นการฝกอบรมแลว ควรมกีารติดตามผลอยางตอเนื่องวา ประชาชนทองถ่ินเหลานี ้ นําความรูที่ไดรับจากฝกอบรมไปใชในการปฎิบัติ ตามแนวทางการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศ หรือไม ถาหากพบวาไมปฎิบัติตามแนวทางนั้น เจาหนาที่โครงการฯ ควรหาวธีิการกระตุนเพื่อ นําไปสูการปฎิบัติจริงในพืน้ที่

3. ควรมีการเตรียมความพรอมของเจาหนาที่โครงการฯ ใหมีความชํานาญในการให บริการแกนกัทองเที่ยวโดยเปนความรวมมือจากสถาบันการศึกษาในจังหวดัเชยีงใหมและสํานกังานการทองเที่ยวแหงประเทศไทยภาคเหนือเขต 1 เพื่อสงเสริมใหทุกคนเหน็ความสําคัญของการ ทองเที่ยวเปนการปลูกฝงจิตสํานึกใหเกิดความรักและหวงแหนในทรัพยากรธรรมชาติของตน เพือ่ เปนการเตรียมความพรอมทางการทองเที่ยวและเกดิทัศนคติที่ดีตอการทองเที่ยว พรอมสําหรับการ ตอนรับนักทองเที่ยว

4. หนวยงานราชการควรมีการจัดอบรมใหความรูกับประชาชนทองถ่ินที่สนใจใน อาชีพมัคคุเทศกทองถ่ินใหคนเหลานี้ไดมีความรูเกีย่วกับหลักสูตรมัคคุเทศกอยางแทจริง เพื่อบริการ แกนกัทองเที่ยวไดอยางชํานาญ และมีเทคนิคของการใหความรูดานนเิวศไดอยางถูกตอง

5. ควรศึกษาถงึรูปแบบกระบวนการการบริหารจัดการทองเที่ยวในพืน้ที่อ่ืนๆ เพื่อนํา มาเปนขอเปรียบเทียบ เพือ่ใหทราบถึงปญหาอุปสรรค วิธีการแกไขและนําไปใชเปนแนวทางใน การบริหารจัดการอยางมีประสิทธิภาพตอไป

6.การจัดการบานพักนกัทองเที่ยวแบบพักกบัประชาชนทองถ่ิน (Home Stay) ควรมีการปรับปรุงใหไดมาตรฐานตามทีก่ารทองเที่ยวแหงประเทศไทยไดกําหนดไว ซ่ึงทางเจาหนาที่โครงการฯ ควรจะไดมีการใหความรูและคาํแนะนําตลอดจนแนวทางปฏบิัติที่ถูกตองใหแกประชาชนทองถ่ินที่ใหบริการบานพัก เพื่อใหนักทองเที่ยวเกิดความรูสึกที่ดีและอยากกลับเขาไปพักในโอกาสตอไป

7. การจัดการทองเที่ยวเชิงนิเวศบนพื้นทีสู่งเปนเรื่องละเอียดออน จึงตองมีการวางแผนการดําเนนิงานในดานตางๆ ใหด ีเพื่อมิใหเกดิผลกระทบตอส่ิงแวดลอมของชุมชนที่อยูในพื้นที่ราบ ซ่ึงจะทําใหเกิดปญหาทีต่องตามแกไขตอไป

เอกสารอางอิง กฤษดา ยะการ. (2543). “ความตองการมีสวนรวมในการจัดการทองเที่ยวเชิงนิเวศของประชาชน

ตําบลแมทราย อําเภอรองกวาง จังหวัดแพร. การคนควาแบบอิสระศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจดัการมนุษยกบัสิ่งแวดลอม บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยัเชียงใหม.

กนกวรรณ ชูทาน. (2540). “ความสามารถที่จะรองรับผูมาใชบริการของสวนพฤกษศาตรสมเด็จ พระนางเจาสิริกิติ์ จังหวัดเชียงใหม”. การคนควาแบบอิสระศิลปศาสตรมหาบณัฑิต สาขาวิชาการจดัการมนุษยกบัสิ่งแวดลอม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. (2537). แผนการตลาดการทองเที่ยว. กรุงเทพฯ: การทองเที่ยวแหง ประเทศไทย.

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. (2540 ก). สรุปนโยบายการทองเที่ยวเชิงนิเวศ. กรุงเทพฯ: การทอง เที่ยวแหงประเทศไทย.

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. 2542. รายงานขัน้สุดทายของการดําเนินการเพื่อการกําหนด นโยบายการทองเที่ยวเชิงนิเวศ. พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพฯ: สถาบันการวิจัยวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีแหงประเทศไทย.

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. 2545. เอกสารการประชุมเชิงปฎบิัตกิารดานการทองเที่ยวเชิงนิเวศ. ภายใตโครงการสงเสริมและพัฒนาการทองเที่ยวเชิงนเิวศ. ศูนยประชุมแหงชาตสิิริกิติ์ กรุงเทพฯ.

การทองเที่ยวแหงประเทศไทย.(2541). ดอยตุง. กรุงเทพฯ: บริษัท ดานสุทธาการพิมพจํากัด. คณะกรรมาธกิารการทองเทีย่วและการกฬีา. (2540). การพัฒนาการทองเที่ยวแบบยัง่ยืนและใหเกิด

ศักยภาพในการแขงขนัในยคุของการคาเสร.ี กรุงเทพฯ: กองกรรมาธิการสํานักเลขาธิการ วุฒิสภา.

เจิมศักดิ ์ ปนทอง. (2527). อภิปรายทศันะบางประการในเรื่องสภาตําบลกับการมสีวนรวมของ ชุมชน. การมีสวนรวมของประชาชนในการพัฒนา. กรุงเทพฯ: ศักดิ์โสภาพการพิมพ.

ชยาภรณ ช่ืนรุงโรจน. (2537). การวางแผนพัฒนาการทองเที่ยว. เชียงใหม: ภาควิชามนุษยสัมพนัธ คณะมนษุยศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

ตาย เซี่ยงฉี่. (2542). การเขียนโครงการวจัิยทางสังคมศาสตรและมนษุยศาสตร. สถาบันวิจยัสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

132

ทัศนาภรณ นาคเขียว. (2545). “แนวทางการพัฒนาโปงเดือด อําเภอแมแตง จังหวดัเชียงใหม เปน แหลงทองเที่ยวเชิงนิเวศ”. การคนควาแบบอิสระศิลปศาตรมหาบัณฑติ สาขาวิชาการ จัดการมนษุยกบัสิ่งแวดลอม บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยัเชียงใหม.

ธวัชชัย รัตนซอน. (2542). “การจัดการการทองเที่ยวเชิงนเิวศของชุมชนบนพื้นที่สูง”. วิทยานิพนธ ศิลปศาสตรมหาบัณฑติ สาขาวิชาการศึกษานอกระบบ คณะศกึษาศาสตร มหาวิทยาลัย เชียงใหม.

บุญเลิศ จิตต้ังวัฒนา. (2542). การวางแผนพัฒนาการทองเท่ียวแบบย่ังยืน. เชียงใหม: คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

ไพรัตน เดชะรินทร. (2527). นโยบายและกลวิธีการมีสวนรวมของชุมชนในยุทธศาสตรการพัฒนา ปจจุบัน. ในการมีสวนรวมของประชาชนในการพัฒนา. กรุงเทพฯ: ศักดิ์โสภาการพิมพ.

_____________. (2543). เกณฑความพรอมในการประกอบธุรกิจนําเที่ยวเชิงนเิวศ. เอกสาร ประกอบการอบรมระยะสั้นโครงการลงทุนเพื่อสังคม (SIP).

พงศศานต พทิักษมหาเกต.ุ 2538. ชาวบานกับชองทางประกอบธุรกิจทองเที่ยว แนวคิดในการจัดตั้ง สหกรณบริการนําเที่ยวแนวอนุรักษแหงประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพปกเกลา.

ภาควิชาภูมิทัศนและอนุรักษส่ิงแวดลอม มหาวิทยาลัยแมโจ. (2548). โครงการวางแผนปรับปรุง ภูมิทัศน สถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม และสิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจาก พระราชดําริ ตําบลเปยงหลวง อําเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม. รายงานการศึกษา ฉบับ กลาง.

มนัส สุวรรณ. (2538). นิเวศวิทยากับการพฒันาเศรษฐกิจ. (พิมพคร้ังที2่). กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร. วีระชัย มงคลพันธ. (2543). “ความตองการและความพรอมของประชาชนทองถ่ินในการเขารวม

พัฒนาการทองเที่ยวเชิงอนุรักษในเขตอุทยานแหงชาตแิมปง อําเภอลี้”. การคนควาแบบอิสระศิลปศาตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

สถาบันดํารงราชานุภาพ สํานักงานปลัดกระทรวงมหาดไทยและคณะ. (2541). รายงานการศกึษา วิจัยเรื่องการมสีวนรวมของชุมชนทองถ่ินในการบริหารจัดการดานการทองเที่ยวอนรัุกษ กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ แอล-พี เพลส จํากัด.

สถาบันวิจัยวทิยาศาสตร และเทคโนโลยีแหงประเทศไทย (วท.) (2540). รายงานขั้นสุดทายการ ดําเนินการเพ่ือกําหนดนโยบายการทองเท่ียวเชิงนิเวศ. เสนอตอการทองเท่ียวแหงประเทศไทย. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจยัวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีแหงประเทศไทย

133

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย. (2542). รายงานข้ันสุดทายการดําเนินการ เพ่ือกําหนดนโยบายการทองเท่ียวเชิงนิเวศ. (พิมพคร้ังท่ี2). กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีแหงประเทศไทย

สถาบันวิจัยเพือ่การพัฒนาประเทศไทย. (2544). รายงานฉบับบสมบูรณ แผนปฎิบัติการพัฒนา อุตสาหกรรมทองเท่ียวแหงชาติในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับบท่ี 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) กันยายน. สถาบันวิจยัเพื่อการพัฒนาประเทศไทย.

สรัสวดี อาสรรพกิจ. (2542). “การศึกษาเพือ่หาปจจยัในการกําหนดความพรอมของผูประกอบธุรกจิ นําเที่ยวเชิงนเิวศในภาคเหนอืตอนบน”. การคนควาแบบอิสระ ศิลปศาตรมหาบณัฑิต สาขาวิชาการจดัการมนุษยกบัสิ่งแวดลอม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

สุทิตย อบอุน. (2541) การศกึษาศักยภาพของชุมชนทองถ่ินในการสงเสริมการทองเที่ยวเชิงอนุรักษ ศึกษาเฉพาะกรณีเสนทางสายน้ํากก. วิทยานิพนธพัฒนาชุมชนมหาบณัฑิต คณะสังคม สงเคราะหศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

สุดาพร วรพล. (2540). “การจัดการการทองเที่ยวและมรดกวัฒนธรรมของชาติ” จุลสารการ ทองเที่ยว 2. (เมษายน-มิถุนายน).

สันติ ชุดินธรา. (2537). เอกสารประกอบโครงการอบรมผูนําเยาวชนเพ่ือการอนุรักษพิทักษเท่ียวไทย คร้ังที่ 4 นิเวศสัญจร. 12-17 ตุลาคม.

สมชาย สนั่นเมือง. (2541). “ชุมชนทองถ่ินกับการมีสวนรวมในการพัฒนาการทองเที่ยว”. จุลสาร การทองเที่ยว. 17,2 (เมษายน - มิถุนายน 2541).

นําชัย ทนุผล.(2542). แนวคิดและวิธีการการจัดการทองเที่ยวเชิงนิเวศ. เอกสารประกอบการสอน คณะธุรกิจการเกษตร มหาวทิยาลัยแมโจ เชียงใหม.

ยุวัฒน วุฒิเมธี. (2526). การพัฒนาชุมชนและการพัฒนาชนบท. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ ไทย อนุเคราะหไทย.

อนุชา ปญจขันธ. (2545). “การจัดการการทองเท่ียวเชิงนิเวศของชุมชนบนพ้ืนท่ีสูง: กรณีศึกษาตําบล ชางนอย อําเภอปง จังหวัดพะเยา”. การคนควาแบบอิสระ ศิลปศาสตรมหาบัณฑติ สาขา วิชาการจดัการมนุษยกับสิ่งแวดลอม บณัฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชยีงใหม.

อนุรักษ ปญญานุวัฒน. (2548). การวิจัยเชิงปฏิบตัิการอยางมีสวนรวม: การเรียนรูรวมกับชุมชน กรุงเทพฯ: สํานักพิมพเครือขายงานมหาวิทยาลัยราชภัฏ สํานักงานคณะกรรมการ การอุดมศึกษา กระทรวงศกึษาธิการ.

134

Butler, R.W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evaluation: Implication for management of resources. Toronto: Canadian Geographer.

D’more, L.J. (1983). Guidelines to planning in harmony with the host community. In P.E. Murphy (ed.) Tourism in Canada: Selected issues and options. Victoria, BC: University of Victoria.

ภาคผนวก

แบบสอบถามนักทองเที่ยว

เร่ืองการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของชุมชนบนพืน้ท่ีสูง กรณีศึกษา โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําร ิ

ดานความพึงพอใจของนักทองเท่ียวท่ีมีตอการจัดการการทองเท่ียวเชิงนิเวศของโครงการสถานีสาธิต และถายทอดการเกษตร ปาไม สิ่งแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ

คําชี้แจง

แบบสอบถามชุดนี้จัดทําเปนการสํารวจศึกษา และวเิคราะหเพื่อหาแนวทางพัฒนา โครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ ใหเปนแหลงทองเที่ยวเชิงนเิวศบนพืน้ที่สูง ที่มีศักยภาพที่ดยีิ่งขึ้นในฐานที่ทานเปนนักทองเทีย่ว ที ่ได มาท องเท ี ่ยวของโครงการฯ ขอมูลที่ไดจากแบบสอบถาม หรือผลการศึกษานี้ จะเปน ประโยชนตอการศึกษา และจะไมมีผลกระทบตอทานแตประการใด จึงขอความรวมมือทาน กรุณาใหขอมลูตรงกับความเห็นของทาน หรือตรงกับความเปนจริงมากที่สุด เพื่อที่จะไดนําขอมูล ไปใชประกอบการศึกษา โดยแบบสอบถามชุดนี้ไดแบงออกเปน 4 สวน คือ

สวนที่ 1 ขอมูลพื้นฐานของนักทองเที่ยว สวนที ่2 ขอมูลการทองเที่ยว สวนที่ 3 ความคิดเห็นของนักทองเที่ยวตอการจัดการการทองเที่ยวของโครงการฯ สวนที่ 4 ความคิดเห็นของนักทองเที่ยวทีม่ีตอการจัดการบริการในแหลงทองเที่ยวของ

โครงการฯ กระผมจึงหวังเปนอยางยิ่งวาจะสามารถนําผลการศึกษามาใชใหเกิดประโยชนหรือ

เปนแนวทางในการพ ัฒนาโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมา จากพระราชดําริ เพื่อใหเปนแหลงทองเที่ยวเชงินิเวศทีด่ียี่งขึน้ในโอกาสตอไป

ขอขอบพระคุณเปนอยางสูงในความรวมมอื

(นายโยธิน จันทว)ี หัวหนาโครงการสถานีสาธิตและถายทอดการเกษตร ปาไม ส่ิงแวดลอม อันเนื่องมาจากพระราชดําริ

137

สวนท่ี 1 ขอมูลพื้นฐานของนักทองเที่ยว คําชี้แจง โปรดทําเครื่องหมาย X ลงในชอง หรือกรอกขอความลงในชองวางที่กําหนดให 1. เพศ 1. ชาย 2. หญิง 2. อายุ

1. ต่ํากวา 15 ป 2. 15 – 20 ป 3. 21 – 39 ป 4. 40 – 45 ป 5. 46 – 50 ป 6. มากกวา 50 ปขึ้นไป

3. ระดับการศกึษา 1. ระดับประถมศึกษาหรือต่ํากวา 2. มัธยมศึกษา 3. ประกาศนยีบัตรวิชาชีพ 4. อนุปริญญา 5. ปริญญาตรี 6. สูงกวาระดบัปริญญาตรี 7. อ่ืนๆ โปรดระบ.ุ..........................

4. อาชีพ 1. นักเรียน, นักศึกษา 2. อาชีพอิสระ/ธุรกิจสวนตวั 3. รับราชการ, รัฐวิสาหกจิ 4. พนักงานบรษิัท 5. แมบาน 6. เกษตร 7. อ่ืนๆ โปรดระบุ...........................

5. รายไดตอเดอืน นอยกวา 5,000 บาท 5,001 – 10,000 บาท 10,001 – 30,000 บาท 30,001 – 60,000 บาท 60,001 บาทขึ้นไป

6. คาใชจายในการทองเที่ยวในโครงการฯนีต้อคร้ังและตอคนเปนจํานวนเทาไร นอยกวา 300 บาท 300 – 500 บาท 501 – 1,000 บาท 1,001 – 1,500 บาท 1,5001 บาทขึ้นไป

7. ทานเห็นวาจํานวนเงินทีจ่ายสําหรับการทองเที่ยวเหมาะสมกับสิ่งที่ทานไดรับ เชน การบริการ ประสบการณหรือไม

1. เหมาะสม 2. ไมเหมาะสม (โปรดระบุเหตุผล)...........................................................................

.............................................................................................................................................................

138

8. ทานมีภูมิลําเนาอยูในจังหวัดใด 1. จังหวดัเชียงใหม 2. กลุมจังหวดัภาคเหนือตอนบน 3. กลุมจังหวดัภาคเหนือตอนลาง 3. กลุมจังหวดัภาคกลาง 4. กลุมจังหวดัภาคอื่นๆ (โปรดระบ)ุ.....................................................................

9. ทานไดมาทองเที่ยวครั้งนีพ้รอมกันกี่คน 1. คนเดียว 2. ไมเกิน 10 คน 3. 10 – 20 คน 4. มากกวา 20 คน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ..........................................................................

สวนท่ี 2 ขอมูลการทองเที่ยว 1. ทานเคยมีประสบการณในการทองเที่ยวเชิงนิเวศ เชน การชมธรรมชาติ และวฒันธรรมทองถ่ิน

1. ไมเคย 2. เคย (ระบุแหลงทองเที่ยว)........................................... 2. กอนที่จะมาทองเที่ยว ทานไดรับขอมูลการทองเที่ยวของโครงการฯ จากแหลงขอมูลใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

วิทยกุระจายเสยีง โทรทัศน นิตยสาร การทองเที่ยวแหงประเทศไทย บริษัททัวร เพื่อนที่เคยเขามาทองเที่ยว อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ...........................

3. ทานไดติดตอประสานงาน เพื่อเขามาทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ อยางไร ติดตอโดยตรงกับชมรมการทองเที่ยวของโครงการฯ ติดตอผานองคการบริหารสวนตําบล ติดตอผานบริษัทนําเทีย่ว ติดตอผานหนวยงานราชการในพื้นที่ เชน โรงเรียน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ...........................................................

4. รายการการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯที่ทานเลือกครั้งนี้ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 4.1 เดินปา เปนระยะเวลา

1 วัน 2 – 5 วัน มากกวา 5 วัน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ......................................................................................................

4.2 พักคางแรมในปา เปนระยะเวลา 1 วัน 2 – 5 วัน มากกวา 5 วัน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ......................................................................................................

139

4.3 พักในบานพักนกัทองเที่ยว เปนระยะเวลา 1 วัน 2 – 5 วัน มากกวา 5 วัน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ......................................................................................................

4.4 พักในบานพักแบบโฮมเสตย เปนระยะเวลา 1 วัน 2 – 5 วัน มากกวา 5 วัน อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ......................................................................................................

5. ทานเห็นวาการทองเที่ยวในแหลงทองเทีย่วของโครงการฯเปนลักษณะของการทองเที่ยวเชิงนิเวศ หรือไม

เปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศ (ระบุเหตุผล)................................................................................ เปนการทองเที่ยวเชิงนิเวศที่ยังไมสมบูรณ (ระบุเหตผล).......................................................

......................................................................................................................................................... ไมเปนการทองเที่ยวเชิงนเิวศ (ระบุเหตุผล)...........................................................................

สวนท่ี 3 ความคิดเห็นของนกัทองเที่ยวตอการจัดการการทองเที่ยวของโครงการฯ 1. สถาพเสนทางที่ใชในการเดินปาชมธรรมชาติ

สะดวก ไมสะดวก ลําบากมาก อ่ืนๆ โปรดระบุ.......................................

2. ความปลอดภัยในการทองเที่ยว ปลอดภัย ไมมีความปลอดภัย (โปรดระบ)ุ.........................

............................................................................................................................................................. 3. บรรยากาศในการเดินปาชมธรรมชาติ

ตื่นเตน สนกุสนาน เฉยๆ ไมประทับใจ อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ...............................................

............................................................................................................................................................. 4. ส่ิงที่ไดรับหลังจากเสร็จสิ้นการทองเที่ยวในโครงการฯครั้งนี้ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. ความสนุกสนานจากการเดินทางทองเที่ยว กิจกรรมนาตื่นเตน ทองเที่ยวแบบผจญภัย

2. ความประทับใจในธรรมชาติ

140

3. ความรูในดานตางๆ ไดแก ดานประวัตศิาสตร, วัฒนธรรมทองถ่ิน

ความรูดานนิเวศวิทยา, ส่ิงแวดลอม, ทรัพยากรธรรมชาติ 4. อ่ืนๆ (โปรดระบ)ุ............................................................................................................

5. ทานสนใจที่จะกลับมาทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ กลับมาอีก (โปรดระบ)ุ........................................................................................................

...................................................................................................................................................... ไมกลับมา (โปรดระบ)ุ.........................................................................................................

...................................................................................................................................................... คําชี้แจง โปรดทําเครื่องหมาย X ลงในตารางชองที่ตรงกับความเหน็ของทานมากที่สุด เกณฑการประเมิน 5 = ดีมาก

4 = ดี 3 = ปานกลาง 2 = พอใช 1 = ใชไมได

6. ทานมีความคิดเห็นตอการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศของโครงการฯ อยางไร

มี ความคิดเห็นตอการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศ ของโครงการฯ ไมมี

1 2 3 4 5 1. มีสภาพธรรมชาติที่ดีและสามารถดึงดูดใจสําหรับ

นักทองเที่ยว

2. มีคาใชจายในการทองเทีย่วที่ไมสูงนัก 3. ความหลากหลายของกจิกรรมการทองเที่ยว 4. การจัดเสนงานเดนิชมศกึษาธรรมชาติ 5. เสนทางเดนิไมยากจนเกนิไป สภาพปายังคงความ

สมบูรณอยู

6. มีการจัดปายบอกทาง แผนที่ 7. สามารถเดินทางมาทองเที่ยวไดคอนขางสะดวก 8. สถานที่ทองเที่ยวเหมาะตอการทองเที่ยวแบบ

ผจญภัยหรือทองปา

141

มี ความคิดเห็นตอการจัดการการทองเที่ยวเชิงนิเวศ ของโครงการฯ ไมมี

1 2 3 4 5 9. พื้นที่ทองเที่ยวมีเพียงพอตอการตอนรับ

นักทองเที่ยวจาํนวนมากๆ

10. มีพื้นที่สามารถจัดการเพื่อการทองเทีย่วไดอีกมาก 11. มีการอนุรักษปาไม 12. ไมทําลายสิ่งแวดลอมและพยายามรักษา

ส่ิงแวดลอม

13. ใชวัสดุอุปกรณในการกอสรางที่สอดคลองกับ สภาพแวดลอม

14. มีการใหความรู ความเขาใจกอนเดินปา 15. สมาชิกในชุมชนใหความสําคัญตอการทองเที่ยว 16. การควบคุมดูแลใหสมาชิกเอาใจใสและไมเอา

เปรียบนักทองเที่ยว

7. ทานคิดวาปญหาและอุปสรรคตอการจัดการการทองเทีย่วของโครงการฯ คือ.................................

7.1 ดานบุคลลากร.................................................................................................................. 7.2 ดานสถานที่...................................................................................................................... 7.3 ดานอาคารและสิ่งอํานวยความสะดวก............................................................................. 7.4 ดานการบริการ................................................................................................................. 7.5 ดานความปลอดภัย........................................................................................................... 7.6 ดานกิจกรรม..................................................................................................................... 7.7 อ่ืน....................................................................................................................................

8. ขอเสนอแนะอื่นๆ เพื่อการปรับปรุงการจัดการการทองเที่ยวในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ 8.1 ดานบุคลลากร.................................................................................................................. 8.2 ดานสถานที่...................................................................................................................... 8.3 ดานอาคารและสิ่งอํานวยความสะดวก............................................................................. 8.4 ดานการบริการ................................................................................................................. 8.5 ดานความปลอดภัย........................................................................................................... 8.6 ดานกิจกรรม..................................................................................................................... 8.7 อ่ืน ๆ .................................................................................................................................

142

สวนท่ี 4 ความคิดเห็นของนักทองเที่ยวท่ีมีตอการจัดการบริการในแหลงทองเที่ยวของโครงการฯ

มี ความคิดเห็นตอการจัดการบริการในแหลงทองเที่ยว ของโครงการฯ ไมมี

1 2 3 4 5 1. การอํานวยความสะดวกในการเขาชมสถานที่

และการบริการขอมูลแกนักทองเที่ยว

2. การบริการในการจดัที่พกัแกนักทองเทีย่ว 2.1 ความเพียงพอของสถานที่พัก

2.2 การจองหองพักลวงหนา 3. ส่ิงอํานวยความสะดวกในสถานที่พักนกัทองเที่ยว 3.1 ไฟฟา

3.2 น้ํา 3.3 หองสุขา 3.4 อุปกรณอํานวยความสะดวกอื่นๆ 4. การบริการศาลานั่งพักผอนในบริเวณโครงการฯ 5. การบริการหองสุขาสาธารณะ 6. การตั้งถังขยะหรือจุดใหบริการทิ้งขยะ 7. การบริการอาหารและเครือ่งดื่ม 8. การบริการโทรศัพทสาธารณะ 9. การบริการที่จอดรถ 10. รานขายของที่ระลึก 11. ความสามารถของเจาหนาที่ในการใหขอมูลดาน

นิเวศ ส่ิงแวดลอม ทรัพยากรระหวางการเดนิปา ชมธรรมชาติ

12. ความสามารถของเจาหนาที่ในการใหขอมูลดาน

ประวัติศาสตร วัฒนธรรม

13. ความปลอดภัยในการทองเที่ยว 14. การรับฟงความคิดเหน็ของนักทองเที่ยว 15. ความรวดเร็วในการใหบริการของเจาหนาที่ 16. อ่ืนๆ.......................................................................

143

การไดรับขอมูลดานนิเวศจากแหลงทองเที่ยวของโครงการสถาน ี ไดรับ ไดรับไม เพียงพอ ไมไดรับ

1. คําแนะนําเกี่ยวกับการทองเที่ยวเชิงนิเวศในสถานีฯ 2. คําแนะนําเกี่ยวกับการปฎบิัติตัวระหวางการทองเที่ยวในแหลง

ทองเที่ยวของโครงการฯ

3. คําแนะนําเกี่ยวกับ กฎ ระเบียบ ในการปฎิบัติเพื่อรักษาความ สะอาดและผลกระทบที่จะเกดิขึ้นกับแหลงทองเที่ยว

4. คําแนะนําเกี่ยวกับธรรมชาติ พืชพรรณ สัตวปา 5. คําแนะนําเกี่ยวกับประวตัิศาสตร วัฒนธรรมทองถ่ิน 6. การประชาสัมพันธแหลงทองเที่ยวผานสื่อตางๆ 7. ศูนยวิชาการและนิทรรศการ 8. การใหขอมูลขาวสารของเจาหนาทีเ่พิ่มเติม ความคิดเห็นหรือขอเสนอแนะอื่นๆ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Documents

บทที่ 4 ผลและวิจารณ ผลการศ ึกษาapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/C00625/C00625-2.pdf · 2009-02-16 · บทที่ 4 ผลและวิจารณ