Ang Pangalawang Paglalakbay Ni Rizal sa Paris at ang Eksposisyong Unibersal ng 1889

Si Rizal at ang Eksposisyon sa Paris, 1889

Eksposisyon sa Paris

Eiffel Tower• Pangunahing atraksyon

• 984 na piye ang taas• Alexander Eiffel• Simbolo ng Eksposisyon• Nagsisilbing “entrance arc”

Universal Exposition• Mayo 6 – Oktubre 31,1889

• Ika-100 anibersaryo ng “Storming Bastille”

Eksposisyong Unibersal

Pandaigdigang Paligsahan sa Sining

Nilahukan nina:

• Felix Hidalgo• Juan Luna • F. Pardo de Tavera• Jose Rizal

2nd place

3rd

place

Pagsubok sa paghahanap ng

Matutuluyan

Pagsubok sa Paghahanap ng Matutuluyan

- Nagtaas ang halaga ng mga paupahang tirahan

- Wala ng matuluyan dahil sa dami ng mga turista

- Panandalian siyang nakitira sa tahanan ng kanyang kaibigan na si:

- Nagpalipat-lipat siya ng tirahan.

- si Valentin Ventura sa numero 45 Rue Muebuege

• Capitan Justo Trinidad – dating gobernadorcillo• Jose Albert - estudyante

Nanirahan sa kapwa Pilipino:

Buhay Sa

Paris

Buhay sa Paris

Inilalaan niya ang kanyang oras sa:

Pagbabasa Pagsusulat “Fencing”

Pag-eehersisyo Pagdalaw sa mga Kaibigan

Jose Rizal (wearing a turban), Paz Pardo de Tavera (wife of Antonio Luna), Mother of Nellie (seated), Nellie Boustead (middle), Felix Resurrecion Hidalgo, Sister of Nellie

Valentin Ventura

Pardo de Tavera

1. Dr. Trinidad H. Pardo de Tavera -

3. Dr. Felix Pardo de Tavera

2. Paz Pardo de Tavera

- manggagamot/pilolohista

- manggagamot/pintor/iskultor

- kabiyak ni Juan Luna

Andres

• Panganay na anak nina Juan Luna at Paz Pardo de Tavera

• Luling - palayaw

Hunyo 24, 1889

• Ipinanganak ang pangalawang anak ni Juan Luna at Paz Pardo de Tavera

• Maria de la Paz, Blanca, Laureana, Herminegilda, Juana Luna Y Pardo de Tavera

• Inaanak ni Rizal

Ika-21 ng Setyembre , 1889

Nilalaman ng liham niya sa kanyang pamilya

Ayon sa kanya:

“Sa loob ng isang linggo, apat na beses kaming magsalo-salo kung saan kami ay kumakain ng mga pagkaing Pilipino tulad ng sotanghon at adobo, umaawit rin kami ng kundiman”

Mga OrganisasyongItinatag ni Rizal

1. Samahang Kidlat

• Nabuo tulad ng bilis ng isang kidlat

Mga kasapi:

• Antonio at Juan Luna• Gregorio Aguilera• Fernando Canon• Lauro Dimayuga• Julio Llorente• Guillermo Puatu• Baldomero Roxas

2. Indios Bravos

• Buffalo Bull• Palabas sa Eksposisyon• Itinanghal ng mga

Amerikanong Indiano• May buong pagmamalaki sa

sarili, sakay ng mga matitikas na kabayo.

• Suot ang kanilang maringal na kasuotan na may balahibong pandigma at pintura• Nagsanay sila ng baril at espada

pati na rin ng judo

3. Samahang RDLM

• Isang sikretong samahan

• Dalawang beses lamang nabanggit sa liham.1. Liham para kay Jose Maria Basa, Paris, ika-21

ng Setyembre, 1889.2. Liham para kay Marcelo H. Del Pilar, Paris, ika-

4 ng Nobyembre, 1889

• Redencion De Los Malayos

• Mga kasapi:

• Gregorio Aguilera• Jose Ma. Basa• Julio Llorente• Marcelo H. Del Pilar

• Mariano Ponce• Baldomero Roxas• Padre Jose Maria Changco (Filipino)

3. Samahang RDLM

Layunin ng Samahang RDLM• Pagpapalaganap ng makabuluhang dunong-

pang-agham, pansining, artistiko, at literaryo, atbp. – sa Pilipinas

• Katubusan ng Lahing Malayo at pagtanggap sa mga ito.

Dr. Leoncio Lopez-Rizal

• Kaapo-apohan ni Rizal

• “Hindi lamang upang magkaroon ang Pilipino ng matitirhan at mapagta-trabahuhan ng higit na malaya kaysa sa mapanakal na kondisyon sa Pilipinas bagkus ay para sa mas mahalagang dahilan at ito ay ang magkaroon ng kalayaang makakilos para sa hangarin ng RDLM”

Kontrata sa Pagsakop ng Borneo

• Bumili ng lupa

Karapatang:

• Libreng paggamit ng tabing dagat

• 999 na taon na pagpapaupa

Mga NatatangingGawa ni Rizal sa Paris

1. A La Defensa

• Abril 30, 1889

• Sagot niya sa sulating laban sa mga Pilipino ni Patricio de la Escosura (isang Espanyol na manunulat sa La Defensa)

2. La Verdad Para Todos

• Mayo 31, 1889

• Depensa niya laban sa mapanirang puri sa mga katutubong opisyal sa lokal, na ayon sa mga Espanyol ito ay mga ignorante at laganap ang korapson.

3. Una Profanacion• Hulyo 31, 1889

• Isang atake laban sa mga prayle na tumangging magbigay ng marangal na libing kay Mariano Herbosa

4. Differencias • Setyembre 15,

1889• Sagot niya laban sa hindi patas na

artikulong may pamagat na “Old Truth” na inilathala sa La Patria noong Agosto 14, 1889 kung saan ginawang katawa tawa ang paghingi ng mga Pilipino ng Reporma.

5. Llanto y Risas

• Nobyembre 30, 1889

• Laban sa mga Espanyol na pamangmaliit sa mga kayumangging pilipino

Anotasyon sa AklatNi Morga

Sucesos de las Islas Filipinas

• Patungkol sa makasaysayang pangyayari sa Isla ng Pilipinas• Isinulat ni Antonio de Morga-dating hukom sa Pilipinas

“If the book succeed to awaken your consciousness of our past, already effaced from your memory and to rectify what has been falsified and slandered, then I have not worked in vain and with this as a basis, however small it may be, we shall be able to study the future.”Binagong edisyon ni

Rizal

Sucesos de las Islas Filipinas

• Pinuri ni Blumentritt si Rizal para sa kanyang masusuin na pangkasaysayan na gawa.

Mga Pagpuna ni Blumentritt

Dalawang bagay na nagpapakita ng pagkakamali ni Rizal:

• Sinuri niya ang nakaraan sa pamantayan na kasalukuyan

• Ang panunuligsa ni Rizal sa simbahan ay di-makatwiran dahil ang mga pang-aabuso ng mga prayle ay hindi dapat ipagkamali na ang Katolisismo ay masama.

Puna sa Petsa ng pagkakalathala ng Aklat ni

Morga

• “Paris, Liberia de Garnier Hermanos, 1890” – maraming mananalambuhay ang nagsasabing nailathala ang libro noong 1890.

Mga Ebidensya na nagpapatunay na ang edisyon ay nailimbag noong 1889:

Oktubre 12, 1889 – Liham ni Blumentritt kay Rizal mula Leitmeritz Disyembre 28, 1889 - Liham ni Rizal kay Dr. Baldomero Roxas mula Paris

Disyembre 31, 1889 - Liham ni Mariano Ponce kay Rizal mula Barcelona

Si Rizal, bilang

Mananalaysay

Ilan sa mga nabasa ni Rizal ni ibang wika

Italyano – Unang Paglalakbay sa Palibot ng Daigdig (Pigafetta)

Ingles - isinulat nina Masden Raffles, Lord, Stanley at Wallace

Aleman – isinulat nina Blumentritt, Jagor at Virchow

Pranses – isinulat nina M. Jacquet, J. Mallat at A. Marche

Espanyol – isinulat nina T.H Pardo de Tavera, Pedro A. Paterno, Miguel Morayta, at Pi y Margall

Mga Isinulat ni Rizal

Ma-yi (Disyembre 6, 1888) at Tawilisi ni Ibn Batuta (Enero 7, 1889) – pangkasaysayang komentaryong isinulat sa London

La Politica colonial on Filipinas ( Mga Patakarang Kolonyalismo sa Pilipinas

Manila en el mes de Diciembre, 1872 (Ang Maynila noong Buwan ng Disyembre 1872)

Historia de Familia Rizal de Calamba (Kasaysayan ng Mag-anak na Rizal ng Calamba)

Los Pueblos del Archipelago Indico (Ang mga Tao ng Kapuluang Indian)

Mga Isinulat ni Rizal

Filipinas dentro den Cien Anyos

Matagumpay na nakaraan ng mga Pilipino noon.

Bulok na ekonomiya mayroon sa Pilipinas

Paninikil at pagpapahirap sa mga Pilipino.

Sobre La Indolencia de los Filipinos

Mga Isinulat ni Rizal

Inilathala sa limang magkakasunod na isyu.

Gumawa si Rizal ng isang malalim na pag-aaral kung bakit ang mga kababayan ay di nagtatrabaho ng maigi sa ilaling rehimeng Espanyol

MGA SANHI

1. Digmaan2. Klima

a. Polo Y Serviciob. Kalakalang Galleonk. Tributod. Bandala

3. Sistemang Pangkabuhayan

e. Monopolyo ng Tabako

Mga Sanhi ng Katamaran ng mga Pilipino

4. Sistemang Pangrelihiyon

- Royal Decree of 1778- Gob. Hen. Jose Basco Y. Vargas

5. Kakulangan ng Edukasyon at Pagkakaisa- sugal

- Madaling mapaniwala- Walang pagkukusa

Pandaigdigang

Asosasyon ng mga

Filipinohista

Layunin:

“Pag-aralan ang bansang Pilipinas sa parehong aspeto ng siyentipiko at pangkasaysayang pananaw”

-ipinakita kay Dr. Ferdinand Blumentritt

Mga Opisyal:

• Dr. Ferdinand Blumentritt……….Presidente

• Mr. Edmund Plauchut……….......Bise Presidente

• Dr. Reinold Rost………………...Tagapayo• Dr. Antonio Ma.Regidor………...Tagapayo• Dr. Jose Rizal……………………Sekritaryo- Hindi tinanggap at kinilala ng gobyernong Pranses, napilitang mabuwag noong 1889 ng Agosto.

Proyektong Kolehiyo para

sa mga Pilipino sa Hongkong

- Proyekto sa Paris na hindi nagkaroon ng katuparan

- “Layunin nito na sanayin at turuan ang kalalakihan buhat sa mabubuti at may kayang pamilya ayon sa pangangailangan ng makabagong panahon at kalagayan”

Proyektong Kolehiyo para sa mga Pilipino sa Hongkong

G. Mariano Cunana

• residente sa Paris, mula sa Mexico, Pampanga

• 40, 000php

Kurikulum

• Etika- Pag-aaral ng Relihiyon – Likas na Batas- Batas Sibil- Kabutihang Asal- Kalinisan

• Kasaysayan- Heograpiya- Ekonomiyang Politikal- Kasaysayan ng Daigdig- Kasaysayan ng Pilipinas- Lohika – Retorika at Pagtula

• Wikang Espanyol- Wikang Ingles- Wikang Pranses- Wikang Aleman- Wikang Tsino- Wikang Tagalog

• Gymanastics- Pangangabayo- Pag-eeskrima- Paglangoy- Musika- Paguhit- Pagsayaw

Por Telepono

Por Telepono

- Sagot niya sa mapanirang si Fr. Salvador Font, utak ng pagbabawal ng sulatin na Noli- Isang sulatin mula sa Barcelona, 1889

- Dimas Alang (pen name)- Inilarawan nito ang usapan sa (kakatuwang paraan) sa pagitan ni Padre Font na nasa Madrid at ng isa pang pari sa probinsya ng San Agustin sa Maynila- Kakayahan niyang manghula para sa hinaharap

Ito ay pinapakita ng mga sumusunod:

“ In the year 1900 the Philippines for the for the first time was connected to the Metropolis (MADRID) by means of the telephone laid out by an Anglo-Catalan company called The Trans-Oceanic Telephone Company, wo well-known in it time for its truly bold ideas.”

Pasko Sa

Paris

Pasko sa Paris

- Disyembre 25, 1889- Pritong manok, kanin at gulay- Huling Paskong hapunan sa Paris- Matapos ang bagong taon, bumisita siya sa London (sa di malinaw na dahilan)Maaring:

1. Itsek ang kanyang edisyon ng Morga’s Sucessos sa orihinal nito sa “British Museum”.2. Bisitahin si Gertrude sa huling pagkakataon

Sa Belgium Brussels

Enero 28, 1890

Sa Belgium Brussels

• Nilisan ni Rizal ang Paris upang magtungo sa Brussels, Belhika (Belgium)

Mga Dahilan:• Mataas na halaga ng pamumuhay• Nagiging balakid ang mga kasiyahan sa lungsod sa

kanyang mga gawain lalo na sa pagsulat niya ng El Filibusterismo

Valentin, Ventura

• Nag-alok kay Rizal na tumira sa tahanan nito sa Paris ng walang bayad. Ngunit siya’y tinanggihan.

Buhay sa Brussels

38 Rue Phillippe Champagne

- Pinamamahalaan nina Suzanne at Marie Jacoby.

Jose Albert

- Kasama ni Rizal sa paglipat sa Brussels

Jose Alejandro

- Pumalit kay Jose Albert bilang kasama ni Rizal

Mga Pinagkakaabalahanni Rizal sa Brussels

El Filibusterismo La Solidaridad Liham

Panggagamot Gymnasium “Fencing”

Bagong Ortograpiya sa Wikang Tagalog

- Ang paggamit ng mga letrang “k” at “w” sa halip letrang “c” at “o” ng Espanyol.

Mga Halimbawa:

• Pagsulat ng salitang “Salacot” – sa tagalog “Salakot”

• Pagsulat ng salitang “Arao” – sa tagalog ay “Araw”

- Pagsalin ng Wilhelm Tell ni Schiller at ng Fairy Tales ni Andersen noong 1886 gamit ang ortograpiyang ito.

Sobre La Nueva Ortografia de la Lengua

Tagala• Nailathala noong ika-15 ng Abril taong 1890 sa

La Solidaridad

• Dito niya inilahad ang mga panuntunan sa bagong ortograpiyang tagalog, at ibinigay niya ang karangalan sa bagong ortograpiyang ito kay Dr. Trinidad H. Pardo de Tavera na sumulat ng El Sancrito en la Lengua noong 1884.

Ang Pagbatikos ni Rizal sa Pagsusugal ng mga Pilipino sa

Madrid.

• Isang balita mula kina Juan Luna at Valentin Ventura

• Ipinakiusap nila J. Luna at V. Ventura na kung maari ay gumawa ng paraan si Rizal patungkol dito

• Nagpadala siya ng liham kay M.H. Del Pilar upang ipaalala sa mga Pilipinong nasa Madrid na hindi sila pumunta sa Europa para magsugal kundi para ipaglaban ang kalayaan ng Inang Bayan.

Masamang Balita mula sa

Bayan

Masamang Balita mula sa

Bayan• Paglala ng suliraning pang agraryo sa Calamba

• Tumangging bayaran ni Don Francisco ang mataas na upa at nagsunuran ang iba pa nitong kasama.

• Nagsampa ng kaso ang Ordeng Dominiko upang mabawi ang kanilang lupa sa Calamba.

• Inusig ang mga nangungupahan pati na rin ang pamilyang Rizal

• Ipinatapon sina Paciano, Antonio Lopez at Silvestre Ubaldo sa Mindoro

• Ipinatapon sa Bohol si Manuel T. Hidalgo

Hunyo 11, 1890

- Sumulat si Rizal kay Marcelo H. Del Pilar upang ipaalam rito ang masamang pangitain ng kanyang kamatayan

- Hindi siya natatakot mamatay ngunit nais niyang matapos muna ang El filibusterismo bago niya puntahan ang kanyang libingan.

Kutob ng Kamatayan

Paghahanda Sa Pagbabalik sa

Pilipinas

Paghahanda Sa Pagbabalik sa Pilipinas

-ayaw niyang manatili sa Brussels habang inuusig ang kanyang pamilya sa Pilipinas

- Noong ika-9 ng Hulyo 1890, sumulat kay Ponce upang ipahayag nito ang pagtutol sa pagpunta ni Graciano Lopez Jaena sa pagpunta sa Cuba.

Ayon sa kanya, “ Hindi dapat magpunta si Graciano para lang mamatay sa Yellow Fever, sa halip ay, “magtungo siya sa Pilipinas at doo’y mamatay nang ipinatatanggol ang kanyang mithiin”- Ang mga kaibigan niya kabilang si Blumentritt, Jose

Ma. Basa at Ponce ay natakot sa planong pagbabalik ni Rizal sa Pilipinas.

Pagtutungo sa Madrid

o Umapela sina Paciano sa Korte Suprema dahil sa pagkatalo ng kaso nila laban sa mga dominiko.

o Noong Hulyo 20, 1890, sumulat siya kay Marcelo H. Del Pilar upang kuning abogado.

A Mi

- “To My Muse”- Isang nakahahabag na tula tungkol sa kinasapitan ng mga kamag-anak sa Pilipinas.

Pakikipagmabutihang loob kay

Petite Jacoby

Suzanne Jacoby

o Nabighani kay Rizal dahil larawan siya ng pagkamaginoo.

o Labis na nasaktan nang Lisanin ni Rizal ang Brussels noong Hulyo 1890 patungong Madrid.

o Sumulat kay Rizal sa wikang Pranses. Ipinaalam niya ang labis niyang pagkalungkot sa pag-alis nito at ang pag-asa nitong muling pagbabalik ni Pepe.

“Ipinagdasal mo ang mabubuting bagay na nawa’y dumating sa akin, ngunit kinalimutan na sa pagkawala ng isang minamahal, ang puso’y di magiging maligaya”

Kasawian sa Madrid

Kabiguang makakakuha ng Hustisya para sa Pamilya

Asociacion Hispano-Filipino- Mga kapwa Pilipinong hiningan niya ng

tulong.

Justicia, El Globo, La Republic, El Resumen, etc.

- Mga lathalaan na nilapitan ni Rizal.

Marcelo H. Del Pilar- Tumayong

abogado.

Dr. Dominador Gomez- Sekritarya ng A.

H-F

Senior Fabia

- Minister of Colonis

Reyna Regent Maria Cristina- Pinuno ng

Espanya

El Resumen

“To cover up the ears, open the purse and fold

the arms “– this is the Spanish Policy

- Namatay sa matinding karamdaman si Jose. Maria Panganiban.

Ika-19 ng Agosto taong 1890,Barcelona

-Kasama niya sa “Propaganda Movement”.

- 27 taong gulang lamang- Mula sa Bicol

Pakikipagtunggali kay Antonio Luna

VS

Agosto, 1890

- Isang pagsasalo-salo sa Madrid- Nalasing si Antonio Luna- Bigo kay Nellie Boustead- Hinamon ni Rizal

Lunavs

Rizal

Hamong Pakikipagtunggali kay Retana

- Isang mahusay na ahente ng palimbagan ng Espanya

Weneslao E. Renata

- Malimit niyang atakihin sa kanyang mga sulatin ang mga Pilipino at maging si Rizal

- Isang “Anti-Filipino” na lathalaan sa Madrid.

La Epoca

- Naging malaking insulto kay Rizal.

Tunggalian sa pagitan ni Rizal at Del Pilar

vs

Ang Pagbabakasyon Sa Biarritz

1891, Pebrero

- Mainit na tinanggap ng mga Bousteads.- Buong giliw na tinanggap at pinagsilbihan nila Gng. Boustead, Adelina at Nellie.

- Nanatili siya dito sa loob ng isang buwan

Ika-11 ng Pebrero, 1891

“Nadagdagan ng bahagya ang aking timbang simula ng dumating ako dito, ang aking pisngi ay hindi na rin payat di tulad noon, maaga na rin akong nakakatulog”

Sulat kay Mariano Ponce:

Ang Pakikipagmabutihan kay Nellie Boustead

- Isang lugar na puno ng naggagandahang hardin at tanawin.

Biarritz, Brussels

Nellie Boustead• Magand

a• Matalino

• Moralidad

• Filipina

Ika-4 ng Pebrero,1891

- Naging tampulan ng tukso ni M.H Del Pilar- Pinalitan ng letrang “e” ang “o” sa Noli

1. Nais ni Nelly na magpasalin siya sa Protestante.

Mga Dahilan ng Kabiguan ni Rizal kay Nellie

2. Ayaw sa kanya ng ina ni Nelly dahil sa mga ss.:

• Kriminal na pinaghahanap sa Pilipinas.

• Writer na walang kinikita.• Manggagamot na walang pera.• Salat sa Yaman

- Naging magkaibigan na lamang

Ang Pagtatapos ng El Fili sa Biarritz

Ika-29 ng Marso, 1891

“ Natapos ko na ang aking aklat! Ito ay hindi ko isinulat hango sa ideya ng aking paghihiganti sa mga kaaway, ito ay para sa ikabubuti ng mga taong labis na pinahirapan, bagay na nararapat sa lahing tagalog, kayumanggi ang kulay.

Totoong lilisan ako patunong Paris, at mula roon hindi ko pa nasisiguro ang anumang mangyayari sa akin”

Liham kay Blumentritt:

Ika-30 ng Marso, 1891

Tuluyan na siyang nagtungo sa Paris at nagpa-alam sa mga Bousteads

Ang Pagreretiro sa Kilusang Propaganda

Ika-1 ng Mayo 1891

- Nagpa-alam siya sa otoridad ng Propaganda sa Maynila ang pagpapakansela ng buwanan niyang allowance.

-Ayon sa kanya ilaan na lamang ito sa magadang bagay tulad ng edukasyon para sa mga Pilipino na nasa Europa.

- ang sulat na ito ay ipinadala kay Mr. A. L. Lorena (pseudonym of Deodato Arellano)

Mga Dahilan kung bakit siya tumitil sa Pagsusulat sa La Solidaridad

• Kailangan niyang tapusin ang kanyang Libro.

• Nais niyang magkaroon ng trabaho ang mga kapwa niya Pilipino.

• Mas makabubuti kung iiwan na lamang niya si M. H. Del Pilar at ang mga patakaran nito ayon sa sariling pagkakaintindi. At hindi na niya ito papakialamanan.

Gracias :D