EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Ako at ang Aking Kapuwa Ikalawang Markahan - Unang Linggo
8
Edukasyon sa Pagpapakatao – 8 Kagamitan sa Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto Ako At Ang Aking Kapuwa Ikalawang Markahan - Unang Linggo Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng kagamitan. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anomang parte nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilimbag sa Republika ng Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon III Pansangay na Tanggapan ng mga Paaralan ng Zambales Zone 6, Iba, Zambales Tel./Fax No. (047) 602 1391 E-mail Address: zambales@deped.gov.ph Website: www.depedzambales.ph
Bumuo sa Pagsulat ng Kagamitan sa Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto
Manunulat: Efegenia B. Elejorde
Editor/Tagasuri: Yolanda S. Sanada
Tagapamahala: Leonardo D. Zapanta EdD, CESO V
Michelle Ablian-Mejica EdD
Panimula
Ang tao ay nabubuhay kasama ang iba. Walang sinuman ang nabubuhay
mag-isa. Lahat tayo ay nangangailangan ng kalinga, pagmamahal, atensyon, pagmamalasakit, at pagrespeto mula sa ibang tao.
Sa araling ito ay mas mapapalalim mo ang iyong kaalaman tungkol sa pakikipagkapuwa. Sa pamamagitang ng mga gawain at pagtalakay sa araling ito ay
masasagot mo kung bakit kailangan ng tao ang makipagkapuwa?
Kasanayang Pampagkatuto
Natutukoy ang mga taong itinuturing niyang kapwa. EsP8PIIa-5.1.
Nasusuri ang mga impluwensya ng kanyang kapwa sa kanya sa aspektong intelektwal, panlipunan, pangkabuhayan, at pulitikal. EsP8PIIa-5.2.
Mga Layunin
Matapos mong sagutan ang mga gawain, ikaw ay inaasahang: 1. makatutukoy ng mga taong itinuturing na kapwa at ang kahalagahan ng
pakikipagkapwa; 2. makasusuri ng mga impluwensya ng kapwa sa aspektong intelektwal,
panlipunan,pangkabuhayan, at politikal;
3. makapagsasagawa ng isang gawaing tutugon sa pangangailangan ng mga mag-aaral o kabataan sa paaralan o pamayan sa aspektong intelektwal,
panlipunan, pangkabuhayan, at politikal.
2 | P a h i n a
Balik Aral
Basahin nang mabuti ang sumusunod na tula na nagpapakita ng
kahalagahan ng makabuluhang pakikipagkapuwa at subukang sagutin ang ilang
katanungan sa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa kuwaderno.
1. Ano-anong aspekto ng pagkatao ang malilinang sa pakikipag-ugnayan sa
kapuwa?
2. Paano mo pakikitunguhan ang taong ayaw makiisa at makibahagi sa mga
gawain ng pangkat?
panlipunang nilalang
Aspektong intelektwal, politikal, panlipuna’t pangkabuhayan
Lubhang mapagyayaman sa pakikipag-ugnayan.
Pangangailanga’y madaling matugunan
Nalilinang ating kusa’t pagiging mapanagutan
Pati na ang pagtaguyod sa ating karapatan.
Paano pakisamahan ang taong mapagmalaki?
Ayaw makiisa, lubha pang makasarili?
Huwag magpaapekto at magpakakagalit
Laging isipin na kapwa’y kapantay, katulad din natin
Sa bawat salita’t kilos, iwasang makasakit
Nakabubuti sa atin, kapwa’y gawin din.
Kung ang kapwa ay minamahal nang lubusan
Sa bawat pagkakataon, tunay siyang paglingkuran
Ibahagi ang sarili, makipag-ugnayan nang makabuluhan
Kapanatagan, kaligayahan, at kaganapan, ating ngang makakamtan.
-ecm
Pagtalakay sa Paksa
Ang “kapuwa” ay isang konsepto na tumutukoy sa ibang tao. Ang lahat ng
tao na kasama ng isang indibidwal sa isang lipunan ay maituturing na kaniyang kapuwa. Ang isang lipunan ay binubuo ng mga taong may pangangailangang
makipag-ugnayan sa isa’t isa. Ayon kay Dr. Manuel Dy, Jr., isang espesiyalista ng Sosyolohiya at Philosopiya sa Ateneo de Manila University, ang tao ay isang
panlipunang nilalang at hindi lamang ito dahil kasama niya ang kapuwa kundi dahil ang lahat ng bagay na kaniyang ginagawa at iniisip, maging ang pagpapaunlad at
pagbuo ng sarili, ay mula sa kapuwa at para sa kapuwa.
Napakahalaga sa isang tao na maunawaan niya ang pagiging kapuwa niya sa
ibang tao. Ito ay dahil nabubuhay tayo na kasama natin sila at kailangan natin ang
isa’t isa. Sa iyong araw-araw na pamumuhay, may mga taong nakakasalamuha ka sa
iba’t ibang pagkakataon na maituturing mong kasa sa lwak ng iyong kapuwa. Bukod sa iyong mga magulang, kapatid, at kaibigan, nariyan din ang iyong mga kamag-
aral, guro, kapitbahay, kabaranggay, at iba pang mga tao na maaaring hindi mo nabibigyang-pansin.
Mayroong walong antas ng pakikipagkapuwa ayon kay Enriquez (1994). Sa
bawat antas, nagkakaroon ng iba’t ibang pagkilos, damdamin, at kaisipan ang isang tao patungkol sa kaniyang kapuwa.
2 | P a h i n a
1. Pakikitungo – Ito ang pinakamababang antas ng pakikipagkapuwa. Dito naipakikita ng isang tao ang pagnanais ng maayos na ugnayan sa iba kahit
hindi niya ito kilala o kasama sa pangkat. Halimbawa, ang pagngiti, pagtango, o pagbati sa mga tao ay ginagawa upang hindi mapagkamalang mayabang.
2. Pakikisalamuha – Sa antas na ito, napalalalim nang bahagya ang
pakikitungo sa pamamagitan ng mga maiikli at kaswal na pakikipag-usap gaya ng pagtatanong ng oras o pagbibigay ng komento ukol sa panahon.
3. Pakikilahok – Ang isang taong nasa antas na ito ay maaaring nakikita na o nakikilahok na sa mga gawain ng ibang tao gaya ng pagdalo sa isang
pagtitipon at programa.
4. Pakikibagay – Sa antas na ito mayroong pagpapakita ng interes o pagkawili sa mga gawain ng ibang tao kung kaya maaaring ginagawa rin ang nakikitang
gawain ng iba gaya ng paglilinis sa sariling bakuran.
5. Pakikisama – Kusang pagsama sa mga gawain ng iba kahit hindi pa lubusang
nauunawaan o nagugustuhan ito gaya ng pakikinahagi sa paglilinis ng kalye ng pamayanan.
6. Pakikipagpalagayang-loob – Nagsisimula sa antas na ito ang pagbubukas ng
sarili at pagbibigay ng tiwala sa kapuwa na makikita sa pagbabahagi ng mga personal na impormasyon ukol sa sarili.
7. Pakikisangkot – Dito maituturing ng isang tao ang kaniyang sarili bilang kalahok o kasama sa anumang suliranin, layunin, o gawain ng kaniyang
kapuwa kung kaya nakikibahagi siya sa mga ito. Halimbawa, kung may suliranin ang isang kapitbahay, maaaring siya ay dinadamayan o
tinutulungan upang malutas ang kaniyang suliranin.
8. Pakikiisa – Sa antas na ito, naituturing ng isang kapuwa at iisa ang kanilang suliranin, layunin, o gawain. Sa antas na ito, naipakikita ng isang tao ang
kaniyang pagmamahal sa kapuwa sa pamamagitan ng pakikiramay at
pagtulong sa paglutas sa suliranin nito. Itinuturing niya na ang suliranin ng kaniyang kapuwa ay suliranin niya din.
Dapat lamang tandaan na hindi lahat ng pagkakataon ay nakabubuti ang
pakikisama, pakikisangkot, o pakikiisa. Halimbawa, ang pakikisama sa mga barkada o kaibigan na lulong sa bisyo ay maaaring magdulot ng kapahamakan sa
sarili.
Ayon kay Enriquez (1994), may dalawang kategorya ang ating pakikipagkapuwa na maaaring matukoy ayon sa antas ng pakikipag-ugnayang ginagawa mo sa kanila.
Unang kategorya ang sinasabing “ibang tao” kung saan nakikitungo ka nang
walang komitment sa pangkat at maaaring hindi mo gaanong nauunawaan ang kanilang mga ginagawa o layunin. Subalit kailangan mong makisama sa kanila para
masabing kabilang o kabahagi ka ng kanilang pangkat. Sa kategoryang ito,
3 | P a h i n a
maaaring isama ang mga taong nakakasalamuha kahit hindi mo sila ganap na kakilala gaya ng mga kamag-aral, kasama sa pamayanan, at mga kabatian. Ang mga
taong ito ay itinuturing na “iba” hindi dahil sila ay mas mataas o mas mababa kaysa sa iyo, kundi dahil sila ay hindi pa ganap na kabilang sa pangkat ng mga tao na
iyong pinagkakatiwalaan. Ang kapuwa ay nasa unang limang antas na ito ay nasa kategoryang “ibang tao”.
Ang ikalawang kategorya ay tinatawag na “hindi ibang tao” sapagkat dito ay
ipinalalagay na ang isang tao ay talagang kabilang na sa pangkat at nakikiisa sa
damdamin at kaisipan ng pangkat. Naroroon ang pagkapalagay ng loob, pakikisangkot sa mga suliranin, pagmamalasakit sa pangkat, at pakikiisa sa mga
gawain nito. Sa kategoryang ito kabilang ang pamilya at nag mga matatalik na kaibigan. Sa mga taong ito nakikita at nararamdaman ang pagiging “isa” o hindi
pagiging iba sapagkat mayroong identipikasyon sa iisang pangkat at pagkakatulad ng layunin. Sa huling tatlong antas na ito, ang kapuwa ay nasa kategoryang “hindi
ibang tao.”
Pinatnubayang Pagsasanay 1
Panuto: Pumili sa loob ng kahon ng itinuturing mong kapuwa at isulat ito sa loob ng graphic organizer. Gawing gabay ang graphic organizer sa ibaba. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Kapatid Pari Kaaway
Pinatnubayang Pagsasanay 2 Panuto:Gumuhit ng sariling konstelasyon. Gawing halimbawa ang konstelasyon sa
ibaba. Ngunit maaaring gumawa ng sariling konstelasyon kung kulang ang mga bilog sa ibaba. Ang mga bilog papalayo sa iyo ay ang mga taong nakauugnayan o
nakakasalamuha mo sa araw araw. Ilista mo sa tapat ng bawat bilog kung sino-sino
ang mga ito, mula sa pinakamalapit ang ugnayan sa iyo hanggang sa pinakamalayo. Isulat sa bawat bilog sa konstelasyon sa ibaba ang mga taong natukoy mo sa
listahan. Halimbawa, maaaring ang iyong pamilya ang iyong ilalagay sa pinamalapit na bilog sapagkat sila ang my pinakamalapit na ugnayan sa iyo. Pagkatapos magawa
ang sariling konstelasyon ay sagutan ang mga katanungan sa ibaba.
1. Ano-ano ang ginamit mong batayan sa iyong sagot sa konstelasyon? Bakit?
2. Anong mahalagang realisasyon ang iyong nakuha mula sa pagkukumpara at pagbabahagi ng iyong mga konstelasyon?
Pang-isahang Pagsasanay
Panuto: Basahin at unawain ang Batayang Konsepto sa ibaba at sagutin ang
Mahalagang Tanong. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
Ako
Ang tao ay likas na panlipunang nilalang. Siya ay namumuhay sa
tulong ng kapuwa at siya ay namumuhay rin para sa kapuwa. Sa
pamamagitan ng kaniyang pagkatao at natutugunan hindi lamang ang
kaniyang sariling pangangailangan kundi pati ang kaiyang kapuwa.
Bakit kailangan ng tao ang pakikipagkapuwa?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_
Rubriks para sa Pang-isahang Pagsasanay.
Kraytirya 10 puntos 8 puntos 6 puntos 3 puntos 2 puntos
Nakapagtala
pakikipagka
puwa.
Pagsusulit
Panuto: Ipakita ang iyong pag-unawa sa paksang natalakay sa pamamagitan ng pagkumpleto sa mga pangungusap. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
1. Para sa Pilipino, ang kapuwa ay nangangahulugan ng
pagiging_________________ ng sarili at ng iba.
2. May walong antas ang pakikipagkapuwa. Ito ay ang_________________, ______________, ________________, __________________, ________________,
_______________, ________________, at__________________.
Pangwakas
Panuto: Punan ang mga patlang upang ipahayag ang nahinuha mong batayang
konsepto sa pakikipagkapuwa. Isulat ang iyong sagot sa kuwaderno.
6 | P a h i n a
Mga Sanggunian
Punsalan, Twila G., Sylvia T. Caberio, Myra D. Nicholas, Wilma S. Reyes, Kaganapan
ng Pakikipagkapwa. Manila: 28 Rex Book Store Inc., 2007
Dy, Manuel Jr. (2009). “Values in Philippine Culture and Education. Philippine
Philosophical Studies.” Kinuha noong Agosto 14, 2017. Mula sa
https://books.google.com.ph/books/about/Values_in_Philippine_Culture_and
_Educati.html?id=hRoYc2Pg2sC&redir_esc=y.
Hall,John (2016). “10 Simple Ways To Improve Your People Skills And Relationships.”
Kinuha noong Oktubre 6, 2017. Mula sa
https://www.forbes.com/sites/johnhall/2016/03/20/10-simple-ways-to-
improve-your-people-skills-and-build-relationships/#3ed5ff2ed518.
San Juan, E. Jr. (2008). Re-visiting Sikolohiyang Pilipino: In Honor of Virgilio Enriquez.
“Toward A Decolonizing Indigenous Psychology in the Philippines; Introducing
Sikolohiyang Pilipino.” Kinuha noong Nobyembre 20, 2017. Mula sa
https://philcsc.wordpress.com/2008/08/08/re-visiting-sikolohiyang-pilipino-
in-honor-of-virgilio-enriquez/.
Kagawaran ng Edukasyon. Modyul para sa Mag-aaral Edukasyon sa Pagpapakatao
8
Punsalan, Twila g., Marte, Nonita C., Ganzales, Camila C., Nicolas, Myra Villa D.,
Kagawaran ng Edukasyon. Batayang Aklat sa Edukasyon sa Pagpapakatao 8
Ako at ang aking
kapuwa ay likas na
Susi sa Pagwawasto
Pasasalamat
Ipinaaabot ng Pansangay na Tanggapan ng mga Paaralan ng Zambales
ang taos-pusong pasasalamat sa mga sumusunod, na nakapag-ambag ng
tagumpay para sa paghahanda, pag-unlad, pagtiyak ng kalidad, paglimbag
at pamamahagi ng Ikalawang Markahang Kagamitan sa Pinatnubayang
Kasanayang Pampagkatuto sa lahat ng asignatura sa iba’t ibang antas bilang
tugon sa pagbibigay sa mag-aaral ng naaangkop na kagamitang
pampagkatuto hango sa Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto
(MELCs) - ayon sa mga pagsasanay na nakabatay sa mga pamantayan ng
pinatnubayang kasanayan at tuwirang pagtuturo:
Una, ang Learning Resource Development Team na binubuo ng mga
manunulat at tagaguhit, sa kanilang iginugol na panahon at kakayahan
upang makabuo ng iba’t ibang kinakailangang kagamitang pampagkatuto.
Ikalawa, ang mga tagapatnugot sa nilalaman, tagasuring pangwika, at
mga tagasuring pandisenyo na maingat na nagwasto at bumuo sa lahat ng
Kagamitan sa Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto upang matiyak ang
kawastuhan at katugunan sa mga pamantayan ng Kagawaran ng
Edukasyon;
patuloy na paglalaan ng tulong-pinansyal upang mapunan ang gugugulin sa
paglilimbag ng mga kagamitang pampagkatuto na magagamit ng mga
magulang at mag-aaral sa tahanan.
Ikaapat, ang mga gurong tagapatnubay at mga guro sa bawat
asignatura sa kanilang malapit na pakikipag-ugnayan sa mga punongguro,
sa kanilang lingguhang pamamahagi at pagbabalik ng mga Kagamitan sa
Pinatnubayang Kasanayang Pampagkatuto at sa kanilang madalas na
pagsubaybay sa pag-unlad ng mag-aaral sa lahat ng paraan; at
Panghuli, ang mga magulang at iba pang pantahanang tagapagdaloy
sa kanilang pagbibigay sa mag-aaral ng kinakailangang patnubay at gabay
upang maisagawa ang mga gawain at upang patuloy na matulungan ang
bawat mag-aaral na maging responsableng indibiduwal sa hinaharap.
Sa inyong patuloy na paghahatid ng kaalaman sa mapanghamong
panahon ay lubos na makamit ang sama-samang pagpupunyagi at matibay
na malasakit na pagsilbihan ang ating mag-aaral na Zambaleño.
Muli, ang aming walang hanggang pasasalamat!
Tagapamahala
Para sa katanungan o karagdagang puna, maaaring sumulat o tumawag
sa:
E-mail Address: zambales@deped.gov.ph