МАКЕДОНИЈА

Пријатна климаСо своите природни убавини,Македонија нуди несекојдневнои незаборавно патување со исполнетден во секој период од годината

Amiable climateWith its natural resources,Macedonia offers unusual andunforgettable travel including steepday in each period of the year.

Традиционална кујнаМакедонија е земја на различнивкусови, со богата понуда на меснии рибни специјалитети, но иразновидна вегетаријанска храна -сето тоа во комбинација со локалниалкохолни пијалаци (вино и ракија)

Traditional cuisineMacedonia is state of different tastes,rich offer of meat and fish specialties,as well as different vegetarian food - allthat combined with local alcohol drinks(wine and rakia)

Македонија - земја на мечти и приказникаде што се дефинира убавината и нудинесекојдневно и незаборавно патување.Секој камен во Македонија има својаисторија. Допрете ја природата и нурнетево длабочините на културата и историјата.

Ма -cedonia state of dreams and storieswhere the beauty dominates offeringunusual and unforgettable travel. Allstones in Macedonia have their ownhistory. Touch the beauty and dive in thedeepness of the culture and history.

полна со живот!

ПРИЧИНИREASONS

TO FALLIN LOVEWITHMACEDONIA5

Hospitality hostsMacedonia is famous for sociality,courtesy and amiable atmosphere. Инспиративна култура и традиција

Македонија има богато културнои историско наследство, што ја правимистично место коешто чека да бидеистражено од љубопитниот посетител

Inspiring culture and traditionMacedonia has rich culture and historicalheritage thus making it mystique placewaiting to be browsed by curious visitor.

MACEDONIAfull of life!

ДА СЕ ВЉУБИТЕВО МАКЕДОНИЈА

Град на UNESCO

City of UNESCO

ОХРИД град на светлината-

OHRID- City of Light

Охридското Езеро едно од најстаритево светот, во коешто е зачуван уникатенекосистем со повеќе од 200 ендемскивидови охридското културно-историсконаследство се протега низ повеќемилениуми. Во 1979 годинаго прогласи за светско наследство.Денес, Охрид е атрактивна туристичкадестинација во текот на целата година.

e

, a

UNESCO

Lake Ohrid is one of the oldest in theworld where the unique eco-system isbeing kept including more than 200endemic types, and Ohrid cultural andhistorical heritage is spread in severalmillenniums. In 1979 UNESCOannounced it as world heritage.Nowadays, Ohrid is attractive touristdestination during the entire year.

WELCOME

5Гостољубиви домаќиниМакедонија е позната по дружељубивоста,услужливоста и пријатната комуникација

Р МакедонијаПовршина и граници

Туристички потенцијали

Република Македонија зафа-ќа површина од 25.713 км . Сеграничи со Србија и Косово насевер, со Бугарија на исток, соГрција на југ и со Албанија назапад. Со сите соседни земјиима по неколку гранични пре-мини.

Република Македонија распо-лага со интересни туристичкиприродни потенцијали. Се од-ликува со различни одлики нарелјефот, климата, хидрографи-јата, флората и фауната. При-сутни се разновидни климат-

ски услови - од типична меди-теранска до типична планинскаклима. Има разновидни и број-ни хидрографски објекти (изво-ри, реки, езера).

Географската положба, релје-фот, климата и хидрографијаовозможиле присуство и развојна разновидна флора и фауна.Се сретнуваат разновидни шум-ски листопадни и зимзеленивидови, богата и разновиднатревна вегетација и егзотичникултивирани растенија. Разви-ен е разновиден животинскисвет, со претставници од кру-пен и ситен дивеч, птици ириби.

2

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА е суверена, демо

кратска и социјална држава во Југоисточна

Европа, сместена во централниот дел на

Балканскиот Полуостров. Конституирана

е во 1944 година, како федерална единка

на тогашната Југославија, прогласувајќи

независност во 1991 година. Република

Македонија зафаќа околу 38% од вкупната

површина на регионот Македонија.

Во 1993 година Македонија стана членка на

ООН, а членка е на Советот на Европа и на

Светската трговска организација. Од декем

ври 2005 година е кандидат за членство во

Европската Унија, а од 2008 година има

покана за приклучување кон НАТО.

-

-

6

Македонија - п олна со живот!

полна со живот!

Главен град2.071.210 жители,

Македонија е мултикултурна земја,

Официјален јазик

на држава-та е Скопје, а други по-големи градови се:Битола, Куманово,Прилеп, Тетово, Охрид,Ве-лес, Штип, Кочани,Гостивар и Струмица.Постојат 1.753 населениместа.

Според пописот во 2002 година, во Македонијаживеат од кои повеќе од 50%живеат во урбани подрачја.

во живеатмнозинство Македонци, потоа Албанци, Турци,Роми, Срби, Бошњаци, Власи.

е македонскиот јазик и јази-кот на националностите во општините каде штоживеат над 20% (албанскиот, турскиот).

На територијата на Маке-донија низ историјата сеоформени разновидни инте-ресни и важни антропогенимотиви. Станува збор за кул-турно-историските и етно-графските мотиви и бројнитесоздадени вредности, какошто се: населбите, туристич-ките објекти, комуникациите.

Во правец север-југ најваж-ни се комуникациите по до-лината на реката Вардар, ка-де со автопат и железница сеповрзуваат градовите Бел-

град-Ниш-Скопје-Солун-Атина, потоа кракот Скопје-Кичево-Охрид-Албанија,кракот Куманово-Штип-Струмица-Грција, односноБугарија. Во правец исток-запад особено се карак-теристични правците одСофија-Крива Паланка-Скопје-Тетово-Дебар,потоа Благоев-град-Делчево-Штип-Велес-Прилеп-Битола-Охрид-

Албанија со крак од Битолакон Грција и други сообраќај-ни комуникации. Сообраќај-ната инфраструктура во Ма-кедонија главно е ориенти-

рана по долините на по-големите реки.

Туристичката комуника-ција со македонската државасе остварува и преку аеродро-мите во Скопје и Охрид, какои преку релативно блискитеаеродроми во соседнитедржави.

Сообраќајнаинфраструктура

�

ВИДОВИ ТУРИЗАМ

Македонскиот туристички просторпоседува услови за развој на зим-ско-спортскиот туризам на плани-ните, бањскиот туризам на термо-минералните извори, летниот езер-ски туризам на прекрасните езера,кои овозможуваат извонредниуслови и за стационарен туризам.Како земја во централниот дел наБалканскиот Полуостров, развиен етранзитниот туризам. Геотуристич-ката положба на Македонија сенадградува со простори кои сесочувани во природна состојба.

Macedonia

Area and borders

Tourist potentials

Republic of Macedonia coversan area of 25.713 km . It adjoinsSerbia and Kosovo at north,Bulgaria at east, Greece at southand Albania at west. There areseveral cross borders with allneighbouring countries.

Republic of Macedonia has atdisposal interesting touristnatural potential. It distinguishesitself by different distinctions ofthe relief, climate, hydrography,flora and fauna. Different climateconditions are present - from

typical Mediterranean to typicalmountain climate. There aredifferent and numerous hydro-graphic facilities (springs, rivers,lakes). The geographic position,relief, climate and hydrographyprovided presence and develop-ment of numberless flora andfauna. Different wood deciduousand wintergreen types, rich anddifferent grass vegetation andexotic cultivated plants are met.Manifold wildlife has beendeveloped, including representa-tives of big and small game, birdsand fish.

2RREPUBLIC OF MACEDONIA is sovereign,

democratic state in South-eastern

Europe located in the central part of

Balkan Peninsula. It was constituted in

1944 as a federal unit of then Yugoslavia

proclaiming independence in 1991.

Republic of Macedonia covers around

38% of the total area of the Macedonia

region. In 1993 Macedonia became UN

Member State being at the same time

member of Council of Europe and World

Trade Organization. Since December

2005 it is a EU membership candidate

and since 2008 it has invitation for NATO.

full of life!TYPES OF TOURISM

Macedonian tourist space owns itsconditions for development ofwinter sport tourism on themountains, spa tourism of thermomineral sources, summer laketourism at beautiful lakes providingas well excellent conditions forstationary tourism. As state in thecentral part of Balkan Peninsula, thetransit tourism has been developed.The geo-tourist position ofMacedonia is accomplished byspaces kept in national condition.

The capital citypopulation of 2.071.210,

Macedonia is multicultural state

Official language

of thestate is Skopje, andother bigger cities areas follows: Bitola,Kumanovo, Prilep,Tetovo, Ohrid, Veles,Shtip, Kochani, Gostivarand Strumica, There are1.753 settlements.

Pursuant to the Census in 2002 Macedonia hasa 50% of which livingin urban areas.

whereMacedonian are the majority and then Albanians,Turks, Roma, Serbs, Bosnians, Vlachs.

is Macedonian and the languageof nationalities in the municipalities with over 20%of nationalities (Albanian and Turkish).

Through history, at theterritory of Macedonia differentinteresting and importantanthropogenic motives havebeen formed. The matter isabout cultural and historical aswell as ethnographic motivesand numerous created values asfollows: settlements, touristobjects, communication.

On the way north-south themost important are thecommunications along thevalley of river Vardar wherethere is a connection, by

highway and railway, among thefollowing cities: Belgrade-Nish-Skopje-Thessalonica Athens,then line Skopje-Kichevo-Ohrid-Albania, the line Kumanovo-Shtip-Strumica-Greece that isBulgaria. On the way east-westof special characteristic are thelines from Sofia-Kriva Palanka-Skopje-Tetovo-Debar, thenBlagoevgrad-Delchevo-Shtip-Veles-Prilep-Bitola-Ohrid-Albania with line from Bitolatowards Greece and othertraffic communication. Thetraffic communications inMacedonia is mainly oriented

along the valleys ofbigger rivers. Thetourist communi-cation withMacedonia state isenabled as well byairports in Skopjeand Ohrid as wellas by relativelyclose airports inthe neighbouringcountries.Traffic infrastructure �

МакедонскиМАКЕДОНИЈА СЕ ОДЛИКУВА со

карактеристични форми речиси

од сите типови релјеф. За туристи

чки цели, најкарактеристични се

планинските масиви, вулканските

релјефни творби, клисурите,

пештерите и карактеристичните

брегови на водните објекти.

Релјефот на државата е главно

планински со 16 планини повисоки

од 2.000 метри.

-

Планини

Изразито високопланинскирелјеф имаат пет планински ма-сиви. Тие се со поголема над-морска височина од 2500 метри.Такви се планинскиот масив Ко-раб, Дешат и Крчин со врвот Ко-раб (2764), Шар Планина со вр-вот Титов Врв (Голем Шар)(2748), Мокра Планина со врвотСолунска Глава (2540), Баба соврвот Пелистер (2601) и Ниџесо врвот Кајмакчалан (2520).Девет планински масиви се од-ликуваат како високи планинисо поголема надморска височи-на од 2000 метри. Такви се Бела-сица со врвот Радомир (2029),Бистра со врвот Меденица(2163), Галичица со врвот Ма-гаро (2254), Добра Вода со Сува

Гора со врвот Добра Вода(2063), масивот Илинска, Пла-кенска и Бигла со врвот СталевКамен (1998), Јабланица со вр-вот Црн Камен (2257), Кожуф соврвот Зелен Брег (2165), Осо-говски Планини со врвот Руен(2252) и Стогово со врвот ГолемРид (2268).

Десет планини се одликуваатсо среднопланински релјеф, соапсолутната височина поголемаод 1000 метри. Во оваа група севбројуваат планинските масивиБабуна со Клепа и врвот Козјак,Бушева Планина со врвот Муси-ца, Влаина со врвот Кадиица,Дрен Планина со врвот Ливада,Конечка, Градешка и Плауш соврвот Волчјак, Козјак, Широка иГерман со врвот Чупино Брдо,

6

Македонија - п олна со живот!

Поглед од ЉуботенИако не е највисок, ова ееден од најубавите врвовина Шар Планина, под кој сенаоѓа и планинарски дом

View from LjubotenEven not the highest, this isone of the most beautifultops of Shar Mountainwhere mountaineeringhouse is located

планини, клисури и пештери

РЕЛЈЕФ КАКО ШАХОВСКА ТАБЛА

Македонскиот релјеф е како ша-ховска табла со разни геоморфо-лошки форми, каде се сменуваатпланини, котлини, полиња, долини,клисури. Околу 50% од територијатана Македонија е типичен планинскипростор, во кој се издвојуваат 26планински масиви со околу 80 пла-нини и планински ограноци.

Во Македонија, на релативно малпростор (25.713 км2) се сретнуваат

многу планински масиви, коипочнувајќи од околу 50 метринадморска височина се прос-тираат во височина до 2.764метри надморска височина(врвот Кораб).

Малешевски Планини со врвот Џа-ми Тепе, Огражден со врвот Ограж-ден, Плачковица со врвот Лисец иСкопска Црна Гора со врвот Рамно.Две планини имаат нископланин-ски релјеф со релативна височинаод околу 500 метри: Голак со врвотЧавка и Жеден со врвот Голем Же-ден.

Во Македонија планинскитемасиви се раздвоени со повеќеречни долини. Во нив се среќавааткарактеристични клисури. Доли-ните на реките се композитни сосмена на клисурии котлини.

На реката Вар-дар такви се Та-орската, Велеш-ката и Демирка-писката Клисура,на реката Трескамошне каракте-ристична е Ши-шевската Клису-ра со кањонотМатка, на ЦрнаРека е Скочивир-ската Клисура, наБрегалница е Истибањската Кли-сура, а на реката Пчиња се Бислим-ската и Бадарската Клисура. Посеб-но интересни се Баричката Клисурана река Радика и клисурата по река-та Црн Дрим.

Клисури

Пештери

�

На својот простор со разновидна гео-лошка градба и типови релјеф, Репуб-лика Македонија поседува повеќепештери и пропасти. Најкарактерис-

тични се Убавица кај селото Ѓоновица содолжина од 580 метри, Слатинска Пеште-ра со 800 метри, пештерите во кањонотМатка, Алилица со 644 метри, Дона Дукана планината Жеден со 650 метри,Бела Вода кај Демир Капија и Пешна воблизина на Македонски Брод.

Галичица - Точката од која, какона дланка, се гледаат двете езера,Преспанското и Охридското

Пештера Слатински ИзворНајдолгата пештера воМакедонија, која од 2004 годинае на Привремената листа наУНЕСКО за светско природнонаследство и заштитена какоспоменик на природата нудиможност за спелеотуризам

,

Slatinski Izvor CaveThe longest cave in Macedoniathat since 2004 is at theTemporary List of UNESCO forworld natural heritage andprotected as monument of thenature thus offering possibilityfor speleo-tourism

Galichica - The point from where,at closest, both lakes might beseen, Prespa and Lake Ohrid

Патека на Кожуф

Path on Kozuf Mountain

Кањон Матка нареката ТрескаНа површина од5.000 хектари серегистрирани 119видови дневнии 140 видовиноќни пеперутки

Matka Canyonat Treska river119 types of dailyand 140 nightbutterflies areregisters at thearea of 5.000 ha

Солунска ГлаваНа Мокра Планина,во близина на овој врвсе наоѓа најдлабокатапропаст на БалканскиотПолуостров со длабочина од 450 метри

-

Solunska GlavaThe deepest valley atBalkan Peninsula beingdeep 450 meters hasbeen located near thistop, at Mokra Mountain

Mountains

Five mountain massifs havevivid high mountain relief. Thesame are higher than 2.500meters above sea level. Those arethe mountain massif Korab,Deshat and Krchin with top Korab(2.764), Shar Mountain with TitovVrv (Golem Shar) (2.748), MokraMountain with Solunska Glava top(2.540), Baba with Pelister top(2.601) and Nidze withKajmakchalan (2.520). Ninemountain massifs distinguishthemselves as high mountainswith elevation higher than 2.000meters. Those are as follows:Belasica with Radomir top(2.029), Bistra with Medenica top(2.163), Galichica with Magarotop (2.254), Dobra Voda with Suva

Gora with Dobra Voda top (2.063),massif Ilinska, Plakenska andBigla with Stalev Kamen (1.998),Jablanica withCrn Kamen top(2.257), Kozhuf with Zelen Breg(2.165), Osogovo Mountains withRues (2.252) and Stogovor withGolem Rid (2.268).

Ten mountains are distin-guished by middle mountainrelief, with absolute height biggerthan 1.000 meters. In thesegroups the following mountainmassifs are included: Babuna withKlepa and Kozjak top, BushevaMountain with Musica top, Vlainawith Kadiica top, Dren Mountainwith Livada, Konechka, Gradeshkaand Plaush with Volchjak, Kozjak,Shiroka and Germans withChupino Brdo top, Maleshevo

MacedonianMACEDONIA DISTINGUISHES itself

by characteristic forms of almost

all relief types. For tourist pur-

poses, the most characteristic

are the mountain massifs, volcano

relief creations, gorges, caves

and characteristic rocks at water

objects. The relief of the state

is mainly upland with 14 mountains

having 2.000 meters height.

6

Македонија - п олна со живот!

Осоговски ПланиниПланински масив којдоминира во источниотдел на Македонија, кадешто покрај највисокиот врвРуен, има уште пет врвовиповисоки од 2.000 метри

Osogovo MountainsMountain massif dominatingin the east part of Macedo-nia, where, besides thehighest top Ruen, there areas well other five tops higherthan 2.000 meters.

RELIEFAS A CHESS TABLE

Macedonian relief is as chesstable with different geomorphologicforms where the mountains, valleys,fields, hollows and gorges change.Around 50% of the territory ofMacedonia is typical upland areawhere 26 mountain massifs are beingselected with around 80 mountainsand mountain branches.

In Macedonia, at relatively small area(25.713 m ) one can meet manymountain massifs that starting fromabout 50 meters above sea levelspread in height up to 2.764 metersabove sea level (Korab top).

2

Mountains with DzamiTepe, Ograzhden withOrgazhden top,Plachkovica with Lisecand Skopska Crna Gorawith Ramno. Twomountains have lowmountain relief withrelative height of around500 meters: Golak withChavka top and Zhedenwith Golem Zheden.

In Macedonia themountain massifs aresegregated by many rivervalleys. Characteristicgorges may be foundthere. The river valleysare composite withchange of gorges andvalleys.

Along the river Vardarthere are Taor, Veles andDemir Kapija gorge, atTreska Shishevo gorge isvery characteristic with

Gorges

Matka canyon, at Crna River Skochivir gorge, at BregalnicaIstibanja gorge, at river Pchinja Bislim and Badar gorge.Barichka gorge on Radika River and the gorge along Crn DrimRiver are of special interest.

At its area with different geologic construction and relieftypes Republic of Macedonia owns many caves and wrecks.The most characteristic are Ubavica at Gjonovica villagehaving length of 580 meters, Slatino Cave with 800 meters,the caves in Matka canyon, Alilica with 644 meters, DonaDukat at Zheden Mountain with 650 meters, Bela Voda atDemir Kapija and Peshna near Makedonski Brod.

Caves

�

mountains, gorges and caves

Невестинска ПештераНа мал простор воПорече се концентрирани многу пештери,од кои досега сеоткриени педесетина

-

Nevestinska CaveSeveral caves areconcentrated at smallarea in Poreche, 50of which have beendiscovered till now

Demir Kapija GorgeThe longest Macedoniangorge where one of themost significant highwayroads at this area passes

Демиркаписка КлисураНајдолгата македонскаклисура, низ која поминуваедна од најзначајнитемагистрали на овој простор

МагароПоглед кон највисокиот врвна Галичица (2.254)

Поглед од Крушевокон Мокра Планинасо Солунска Глава

View from Krushevotowards Mokra Mountainwith Solunska Glava

MagaroView towards the highesttop of Galichica (2.254)

Прошетка попланината Клепа

Sightseeing onKlepa Mountain

ЛМакедонска

ЛЕТАТА ВО МАКЕДОНИЈА се суви и топли, а зимите се

студени и влажни. Просечните годишни температури на

воздухот се движат од 14 во Нов Дојран и Гевгелија

до 6, во Лазарополе на планината Бистра. Најтопол

месец е јули со просечна температура на воздухот од

22, C, а најстуден месец е јануари со просечна темпера

тура од 0,3 C. Просечните годишни количини на врнежи

се движат од 440 мм во Велес до 1.068 мм во Лазаропо

ле, а во долината на Радика достигнуваат и до 1.400 мм.

0C

7 C

2 -

-

0

0

z

Крушево е типично планинскоместо и се смета за највисокогратче на Балканскиот Полуостров,поради што често е под снежнапокривка од септември до мај

Krushevo is a typical mountain placeand it is considered as the highesttown at Balkan Peninsula due to thefact that is very often under snowcoverage from September to May.

РАЗЛИЧНИ КЛИМАТСКИ ТИПОВИЗА РАЗЛИЧНИ ВИДОВИ ТУРИЗАМ

Модифицираната медитеранска и изменета континентална клима во котлините наприродните тектонски езерскибасени на Охридското, Преспанското и Дојранското Езероовозможуваат пријатни туристички услови за летен и зимскистационарен туризам, додекаприсуството на типична пла

нинска клима во поголемиотдел од Македонија овозможува развој на зимско-спортски ирекреативен туризам, особеноразвиен на локалитетите Попова Шапка на Шар Планина,Маврово на Бистра, Крушевона Бушева Планина, Пониквана Осоговските Планини и напланините Галичица и Кожуф.

--

-

-

-

-

-

Климатскиспецифичности

Изменетамедитеранска клима

Мешана медитеранска иконтиненталнаклима

Континентална клима

Планинска клима

�

Екстремните разлики вонадморската височина, испреплетеноста со композитни речни долини,

разликите во големинитена котлинските простори иезерските површини, нарелативно малиот македонски простор модифицираат присуство наповеќе климатски типови.

Таа е одлика за Гевгелиско-валандовската Котлинаи Дојран, каде се присутнитопли и ведри лета со

околу 2.400 сончеви часовигодишно, просечна годишна температура од 14 исредногодишна количинаврнежи од околу 650 мм.

Се чувствувапо долините наВардар со притоките, поточново областите наТиквешката, Велешката, Скопската, Овчеполската, Штипската и Кочан

ската Котлина, како и подолините на Струма воСтрумичко радовишкатаКотлина и по долината наЦрн Дрим во ДебарскатаКотлина. Во овие регионипросечната годишна температурата на воздухот седвижи околу 12,5 , а просечните годишни количини на врнежи се движатоколу 500 мм.

Ја има во Охридско-струшката и Преспанската Котлина со влијанија на езерските басени, но е типично изразена и во Кичевската Котлина, Порече, Пелагонија,Полог, Беровско-делчевската Котлина и Славиште, каде се присутнисвежи лета и студени иподолги зими, со поголеми температурни осцилации, со просечнигодишни температури одоколу 11 и просечниколичини на врнежи однад 700 мм.

Таа е карактеристика запланинските просторинад 1 000 м три надморска височина. Овдевлегуваат просторите нависоките планини ШарПланина, Корапскиотмасив, Јабланица, Баба соПелистер, Мокра Планинасо Солунска Глава.

--

--

-

-C

-

---

--

-

-

C --

---

--

--

--

C

. e -

0

0

0

Пелагонија, најголематамакедонска котлина,истовремено претставуваи наша најголема житница.Во услови на умереноконтиненталната клима,погодни за житни култури,покрај доминантнатапченица, тука сеодгледуваат и јачменот,пченката, овесот и 'ржта.

Pelagonija, the biggestMacedonian valley, is atthe same time our biggestgranary. In conditions ofdecent continental climate,good for corns, besides thedominant wheat, barley,sweet corn, oats and ryeare being grown.

ПРЕСПА МИРИСАНА ЈАБОЛКО

Производството на јаболка во Преспа изнесува90.000-100.000 тони годишно, што е над 90% од вкупното производство на јаболка во Македонија. Квалитетот на јаболката воПреспа е оценет како одличен. Тој квалитет е резултат на погодните климатски услови и примената на соодветни технологии во одгледувањетона јаболката.

-

--

--

---

--

Ретко доживување е летнатапопладневна прошетка попадините на Плачковица

Rare experience is thesummer afternoon walk alongthe slopes of Plachkovica

клима

SMacedonian

SUMMERS IN MACEDONIA are dry and hot, while winters

are cold and wet. The approximate annual temperatures of

the area move from 14 C in Nov Dojran and Gevgelija to 6,7 C

in Lazaropole at Bistra mountains. The warmest month is

July having approximate temperature of the air from 22,2 C,

and the coldest one is January with approximate tempera-

ture of 0,3 C. The approximate annual amounts of rains

move from 440 mm in Veles to 1.068 mm in Lazaropole while

in Radika valley the same rich up to 1.400 mm.

0 0

0

0

ChangedMediterranean climate

Mixed Mediterraneanand continental climate

Continental climate

Mountain climate

�

It is a distinction ofGevgelija-Valandovogorge and Dojran with hotand unclouded summerswith around 2.400 sunhours per year, theapproximate annualtemperature of 14 C andmiddle annual amount ofrains of about 650 mm.

It is felt along the valleyof Vardar and itstributaries, that is in theareas of Tikvesh, Veles,Skopje, Ovche Pole, Shtipand Kochani valley, as

well as along the valleysof Struma in Strumica-Radovish valleys andalong Crn Drim in Debarvalley. In this region theapproximate annualtemperature of the areamove around 12.5 C,while the approximateannual amounts of rainsin around 500 mm.

It is found in Ohrid-Struga and Prespa valleyincluding influences of

lake basins, but it is aswell expressed in Kichevovalley, Poreche,Pelagonija, Polog, Berovo-Delchevo valley andSlavishte, where bracingsummers and cold andlong winters, biggertemperature oscillations,with annual approximatetemperatures of around11 C and rain amounts ofover 700 mm.

It is characteristic formountainareas above1.000 meterselevations.The areas athigh moun-tains SharMountain,Korab massif,Jablanica,Baba withPelister,MokraMountainwith SolunskaGlava are inthis group.

0

0

0

climate

DIFFERENT CLIMATE TYPESWITH DIFFERENT TYPES OF TOURISM

The modified Mediterranean andchanged continental climate in thevalleys of natural tectonic lake basinsof Ohrid, Prespa and Lake Dojranprovide amiable tourist conditionsfor summer and winter tourism,while the presence of typicalmountain climate in the major part

of Macedonia provides developmentfor winter and sport recreationaltourism, particularly developed atthe localities of Popova Shapka atShar Mountain, Mavrovo at Bistra,Krushevo at Busheva Mountain,Ponikva at Osogovo Mountains andthe mountains Galichica and Kozhuf.

Бројот на сончеви денови во Македонијасе движи меѓу 230 до 280 денови. Охридмакедонскиот туристички бисер, со над 200сончеви денови во годината, претставуваеден од најсончевите градови во државата.

The number of sunny days in Macedonia movesbetween 230 and 280 days. Ohrid, Macedoniantourist pearl, with more than 200 sunny days inthe years, is one of the sunniest cities in the state.

PRESPA SMELLSOF APPLES

The production of applesin Prespa is 90.000-100.000 tons per yearthus presenting over 90%of the total productionof apples in Macedonia.The quality of the applesin Prespa have beenevaluated as excellent.The quality is result ofgood climate conditionsand the application ofmodern technologies inapple growing.

Climate specifications

The extreme differences in elevation,mixing of composite river valleys, thedifferences in the size of gorge spacesand lake areas, at relatively smallMacedonia region modify presence ofmany climate types.

Тиквешкото виногорје, најпознатиотлозарски регион во Македонија, е регионкаде што медитеранската клима од југот сесретнува со континенталните ветрови одсевер, притоа создавајќи одлични услови запроизводство на грозје, од кое се добивааткомплексни вина богати со овошни ароми.

Tikvesh vineyard, the most famous wineregion in Macedonia is the region wherethe Mediterranean climate from southmeets the continental winds from north,where excellent conditions are created forproduction of grapes used for obtainingcomplex vines rich of fruit flavour.

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

МакедонскиВО МАКЕДОНИЈА ИМА различни

хидрографски објекти со туристичка

намена (извори, реки, езера и бањи).

Посебна карактеристика на маке

донските реки е тоа што на нив се

наоѓаат и одредени туристички

локалитети, како што се вештачки

езера, кањонски и клисурести

долини, сакрални објекти, архео

лошки локалитети. Во нивна непос

редна близина се наоѓаат градски

населби со сите придружни објекти

со туристичко значење.

-

-

-

6

Македонија - п олна со живот!

Мал водопад блиску до самиот извор на рекатаБабуна, која извира под врвот Солунска Глава наЈакупица и има должина од 65 километри,збогатена со живописно речно корито

Small waterfall near the spring of BabunaRiver pouring under Solunska Glava top ofJakupica and having 65 kilometres length,enriched by picturesque river basin

Извори

Извори со поголема штедрост и атрактивност се изворот кај на бреготна Охридското Езеро,Вруток - изворот на рекатаВардар, потоа изворот нареката Треска, ВевчанскитеИзвори во непосредна близина на Вевчани, Билјанините Извори покрај Охрид,Беличките Извори во облас

та Порече, врутокот Шум воСтрушко, изворите на ЦрнаРека, изворите на Бабуна.Сите се со погодни услови заизлетничко-рекреативентуризам.

--

--

-

Св. Наум

Извори со посебно туристичко значење за излетнички, лечилишен и рекреативен туризам во Македонијасе термоминералните извори и бањи. Такви се Кума

--

-

--

извори и реки

Водни ресурси на Македонија.Околу 2% од територијата на Македонија е под водена површина.Има околу 35 реки и 53 природнии вештачки езера. Според количините, Македонија има задоволителни водни ресурси, кои се нерамномерно распределени, така штозападниот дел има поголеми количини вода. Просечно, вкупната количина вода во Македонија е 6,63милијарди м , која се влива во сливовите на Вардар (4,77 милијардим ), Струмица (0,18 милијарди м )и Црн Дрим (1,68 милијарди м ).

-

---

--

-3

3 3

3

ТРИ СЛИВНИ ПОДРАЧЈА ЗАРЕКИТЕ ОД МАКЕДОНИЈА

Егејскиот речен слив е најголем изафаќа 87% од вкупната територијана државата со позначајните рекиВардар и Струмица. Јадранскиотслив опфаќа околу 13% од територијата со најзначајна река ЦрнДрим. Црноморското сливноподрачје е доста мало со рекатаБиначка Морава.

-

Radika - rich riverwith clear water,river trout, presenceof rapid streams,gorge canyon valleyhaving height atmountain sides ofover 2.000 metersand presence ofcharacteristicanthropogenic sacraland material objects

Радика - полноводнарека со чиста вода,речна пастрмка, соприсуство на брзаци,клисуресто кањонестадолина со височина напланинските страни однад 2.000 метри, соприсуство накарактеристичниантропогени сакрални иматеријални објекти

новска Бања, Катлановска Бања во близина наСкопје, бањата Кежовица кај Штип, КочанскаБања, Негорска Бања воблизина на Гевгелија,бањата Банско кај Струмица и бањите Косоврасти и Бањиште кајДебар.

Интересни туристички мотиви во Македо

нија се реките Вардар сонеговите притоки: Треска, Бабуна, Црна Река,Дошница, Лепенец,Пчиња, Брегалница, Крива Река, Струмица, ЦрнДрим и Радика. Со своите композитни долини,каде се менуваат живописни клисури и котлини со отворени полиња,реките имаат погоднитуристичко-пејзажни иамбиентални вредности.

-

-

--

--

-

-

-

--

Реки

�

Дел од реките со своите природни пејзажни, културно-историски и создадени материјални вредности сепојавуваат како самостојни туристичкицелини. Типичнипримери се долинитена реката Радика,заезерената клисуреста долина на ЦрнДрим со акумулациитеШпиље и Глобочица,како и кањонот наТреска со локалитетотМатка и заезеренатадолина со езерата Матка, Св. Петка и Козјак.Со слични карактерис-тики се јав

---

-

-

-

-

уваат иклисурестите деловина Вардар, Треска, ЦрнаРека, Брегалница.

Вардар со шеталиштето кај Камениот МостНајголемата македонска река има должинаод 388 км и со 80% од своето течение се наоѓана територијата на Република Македонија

Vardar including the gardens at Stone BridgeThe biggest Macedonian river having 388 kmlength and by its 80% located at the territoryof Republic of Macedonia

MacedonianTHERE ARE different hydrographic

objects in Macedonia having tourist

purpose (springs, rivers, lakes and

spas). Special characteristic of Mace-

donian rivers is the fact that there are

as well located certain tourist localities

such as artificial lakes, canyon and

gorge valleys, sacral objects, archaeo-

logical localities. City settlements are

including their accompanying objects

having tourist significance are located

in their nearness.

Springs

Springs with greaterliberality and attractivenessare the spring at St. Naum onthe shore of Lake Ohrid,Vrutok - the spring at VardarRivers, then the spring ofTreska River, Vevchani'sSprings in the vicinity ofVevchani, Biljana's Springsnext to Ohrid, Belica's Springsin the area of Poreche, the

wellspring Shum in Strugaarea, the springs at Crna Riverand the springs of Babuna. Allof them have good conditionsfor picnic recreationaltourism.

Thermo mineral springsand spas are the springshaving special touristimportance for picnic, medicaland recreational tourism inMacedonia. Those are as

Маркова Река, десна притока на Вардар, е долга30 километри и тече јужно од Скопје. Извира наМокра Планина, а кај селото Маркова Сушица воблизина на Марковиот Манастирнавлегува во рамничарски дел, надополнувајќиго живописот на пределот.

Св. Димитриј

Markova River, right tributary of Vardar is 30kilometres long and it runs south from Skopje.It wells out at Mokra Mountain, and atMarkova Sushica village near Marko'sMonastery it runs in the flat area,complementing the landscape of the area.

St. Dimitrij

6

Македонија - п олна со живот!

springs and rivers

Water resources in Macedonia.About 2% of the territory ofMacedonia is under water.There are around 35 riversand 53 natural and artificial lakes.Pursuant to the amounts,Macedonia has satisfactorywater resources being unequallydistributed, so the west part hasgreater amounts of water.Approximately, the total amountof water in Macedonia is 6.63billion m pouring into watersheds of Vardar (4.77 billion m ),Strumica (0,18 billion m ) and CrnDrim (1.68 billion m ).

3

3

3

3

THREE WATER SHED AREASFOR THE RIVERS IN MACEDONIA

The Aegean River shed is the biggestand it covers 87% of the totalterritory of the state including moresignificant rivers Vardar andStrumica. Jadran water shed coversaround 13% of the territory of themost significant river Crn Drim. BlackSea water shed area is really smallwith the river Binachka Morava.

follows: Kumanovo Spa,Katlanovo Spa near Skopje,Kezhovica Spa near Shtip,Kochani Spa, Negorci Spa in thevicinity of Gevgelija, Bansko Spaat Strumica and Kosovrasti andBanjishte Spas at Debar.

Vardar River and its tributariesare interesting tourist motives inMacedonia: Treska, Babuna, Crna

River, Doshnica, Lepenec, Pchinja,Bregalnica, Kriva Reka, Strumica,Crn Drim and Radika. Havingcomposite valleys where thepicturesque gorges and valleyswith open field change, the riversare good tourist-landscape andambient values.

Part of the rivers with theirnatural landscape, culturally andhistorically created materialvalues appears as autonomous

tourist wholes. The valleys ofRadika River, the lake gorgevalley of Crn Drim includingShpilje and Globochica accumula-tions, as well as Treska canyonwith Matka locality and LakeValley of lakes Matka, St. Petkaand Kozjak are typical examples.Gorge part of Vardar, Treska,Crna River and Bregalnica appearwith similar characteristics

Rivers

�

Врутокот Острово кај манастироте најсилен извор во Македонија, од којизлегуваат 11 м вода во секунда

Св. Наум

Well-spring Ostrovo, at monasteryis the strongest spring in Macedoniaproviding 11 m water per second

St. Naum

3

Рибникот во демирхисарското село Бабиноја користи водата од изворите кои, по текотна Базерничка Река до вливот на Црна река,ги има речиси на секои сто метри

Pond in Demir Hisar village Babino uses thewater from the springs located at almost eachhundred meters along the run of BazernicaRiver till the pouring into Crna Rivers

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

ККАКО КОНТИНЕНТАЛНА ДРЖАВА, територијата

на Република Македонија располага со релативно

големи езерски површини. Езерата се делат на

природни (тектонски и глацијални) и вештачки.

Најзначајни хидрографски туристички вредности

имаат тектонските езера (Охридското, Преспанското

и Дојранското), чии крајбрежја остваруваат најголема

туристичка посета и претставуваат најразвиени

македонски туристички регионални целини.

Македонски

Живописното опкружување наманастирот кој сенаоѓа на најјужната точка од ОхридскотоЕзеро, триесетина километри од Охрид

Св. Наум Охридски,

Picturesque surrounding St. Naum of OhridMonastery located at the most south point ofLake Ohrid, thirty kilometres from Ohrid

Тектонски езера

Охридското, Преспанскотои Дојранското Езеро на територијата на Република Македонија опфаќаат површинаод околу 665 км . Располагаат со плажи во должинанад 40 километри, со над 160хектари површина подплажи. Имаат чиста вода, соможности за капење во текотна годината од околу 120денови на Охридското Езеро,

околу 100 денови на Преспанското Езеро и околу 160денови на Дојранското Езеро. Покрај езерата се развиени туристичките населбиОхрид, Струга, Отешево,Дојран и други, со изградена соодветна материјалнабаза за развој на туризмот,погодна за летен стационарен туризам, спортско-рекреативен, конгресени други видови туризам.

--

-

-

--

-

-

2

ОХРИДСКОТО ЕЗЕРО НЕ ЗАМРЗНУВА

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

езераТоплината на Дојранското ЕзероВо Гевгелиско-валандовската иДојранската Котлина најсилно сечувствуваат медитеранскитеклиматски влијанија.

Средномесечните температури наводата во период од безмалкуполовина година се повисоки од 18што овозможува услови за капење одмај до крајот на септември.

0C,

The heat of Lake DojranMediterranean climate have thestrongest influence in Gevgelija-Valandovo and Dojran Valley.

The middle month temperaturesof the water in the period ofmore less half year are higherthan 18 C, thus providingconditions for swimming fromMay till the end of September.

0

Глацијални езера Вештачки езера

�

Во Македонија има вкупно43 глацијални (леднички)езера. Тие се сретнуваат нависоките планини, најчестона височини поголеми од2.000 метри. Под дејство наглацијалната ерозија се создале циркови, кои се исполнети со вода и, всушност, гичинат овие хидрографскиформи. Најголем број таквиезера има на Шар Планина(27), на Пелистер има две, наЈабланица четири, на МокраПланина две итн.

Овие езера се градени какохидроенергетски објекти илизаради наводнување на земјоделските површини. Во Македонија има вкупно 110 вештачки акумулации, од кои голем број нудат и туристичкиатрактивни содржини. Во таасмисла, посебно се истакнуваат Матка кај Скопје, која е најстара вештачка акумулацијана Балканот, потоа Мавровското, Дебарското, Тиквешкото и Велешкото Езеро, езератаСтрежево и Гратче кај Кочании други.

--

--

--

--

--

Со средногодишна вред-ност од 13,6 , температу-рата на водата претставу-ва една од најзначајнитуристички вредности наОхридското Езеро. Посеб-на туристичка вредностпретставуваат средноме-сечните температурни

карактеристики во лет-ниот период, кои во јуниизнесуваат 18,6 , во јули21,3 , во август 22,5и во септември 19,8 .Капењето во езерото дасе одвива во период однајмалку четири месеци(од јуни до септември).

0

0

0 0

0

CC

C CC

AAS CONTINENTAL STATE, the territory of Republic

of Macedonia has at disposal relatively big lake

areas. The lakes are divided in natural (tectonic

and glacial) and artificial. The most significant

hydrographic tourist values are of tectonic lakes

(Lakes of Ohrid, Prespa and Dojran), whose shores

make the greatest tourist visit and present the most

developed Macedonian tourist regional wholes.

Macedonian

Tectonic lakes

Lakes of Ohrid, Prespaand Dojran in the territoryof the Republic ofMacedonia cover an area ofaround 665 km . The lakeshave at disposal over 40 kmbeaches and 160 ha areacovered by beaches. Cleanwater with possibilities forswimming during the yearin about 120 days in LakeOhrid, around 100 days inLake Prespa and around160 in Lake Dojran. Touristsettlements Ohrid, Struga,Oteshevo, Dojran and other

2

Поглед на Стење - Квалитетот на песокливоста наплажите на брегот на Преспанското Езеро е нивнаголема предност за љубителите на сончањето икапењето. Покрај во Стење, ниски песочни плажисе наоѓаат на просторот на Отешево, Претор,Асамати, Наколец и на други локации.

View towards Stenje - The quality of the sand of thebeaches on the shore of Lake Prespa is their advantagefor the fans of sunbath and swimming. Besides inStenje, low sand beaches are found in Oteshevo,Pretor, Samati, Nakolec and other locations.

Мавровско ЕзероПокрај големата надморскависочина (1.233), температурата на површината на водатаво јули и август е над 21 ,што овозможува извонредниуслови за летување

-

C0

Тиквешко ЕзероШест месеци во текот на годината, од мајдо октомври, средномесечната температура на водата е поголема од 20 .Езерото е богато и со разновидна риба, арелативно големата површина (14 км )овозможува и пловидбени активности.

-C

0

2

LakeSix months during the year, from Mayto October, the middle temperatureof the water is higher than 20 C.The lake is rich of different fish,and relatively big surface (14 km )enables voyage activities.

0

2

TikveshMavrovo LakeBesides the great elevation(1.233), the temperatureof the water surface in Julyand August is over 21 C,thus providing excellentconditions for vacation

0

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

lakes

Езеро МаткаОваа хидроакумулацијаво клисурестиот дел нареката Матка се вклопуваво уникатна целина сооколниот простор и соманастирскиот комплекс

Иако сорелативно мала површина(0,25 км ), езеротоовозможува бројнирекреативно-излетничкисодржини - од капење ириболов до пловење испортови на вода.

Св. Андреја.

2

Lake MatkaThis hydro accumulation inthe canyon part of MatkaRiver dovetails in the uniquewhole with the surroundingarea and the monasterycomplex St. Andrea. Eventhough with relatively smallarea (0.25 km ), the lakeenables numerousrecreational and excursioncontents - from swimmingto sailing and water sports.

2

LAKE OHRID DOES NOT FREEZE

By middle year valueof 13,6 C, the watertemperature is one ofthe most significanttourist values of LakeOhrid. Middle monthtemperaturecharacteristics insummer are special

tourist value as inJune they 18,6 C, inJuly 21,3 C, in August22,5 C and inSeptember 19,8 C.Swimming in the lakeis in period of at leastfour months (fromJune to September).

0 0

0

0

0

are developed next to the lakesincluding constructed material basesfor tourism development, suitable forsummer stationary tourism, sport andrecreational tourism, congress andother types of tourism.

There are 43 glacial lakes in total inMacedonia. The same are located inthe high mountains, most over atheights higher than 2.000 meters.Circles were created by the influenceof glacial erosion and the circles arefilled in water and, actually, they makehydrographic forms. The majornumber of those lakes are located atShar Mountain (27), Pelister two, atJablanica four, at Mokra Mountain twoetc.

These lakes were built as hydro-energetic objects for the purpose ofirrigation of agricultural areas. Thereare 110 artificial accumulations intotal in Macedonia where major partof them offer tourist attractivecontents. In that sense, of specialexpression is Matka at Skopje which isthe oldest artificial accumulation inthe Balkan, then Mavrovo, Debar,Tikvesh and Veles Lake, StrezhevoLake and Gratche near Kochani andother.

Glacial lakes

Artificial lakes

�

Г МакедонскиГЕОГРАФСКАТА ПОЛОЖБА, специфичните

релјефни, климатски, хидрографски и

педографски карактеристики овозможиле

разновиден растителен свет. На релативно

малиот простор на Република Македонија

ботаничарите систематизирале повеќе

растителни видови отколку на просторот

од Македонија до Скандинавскиот Полуос

тров. Има разновидни и ретки животински

видови и дивеч. Застапени се околу

150 видови птици и поголем број риби,

од кои поголем број се ендемски.

-

Растителен свет

Рамниците и полињата претежно се со култивирана вегетација, по ридовите и подножјата на планините е застапенатревна вегетација, а на планините е присутна разновиднашумска дрвенеста вегетација,која достигнува до околу 2.000метри надморска височина, апотоа се простираат високопланински тревни пасишта и камењари. Поголем дел од планините се карактеризираат со присуство на ендемични и реткирастителни видови. Кај дрвенестата вегетација, борот молика е карактеристичен за Пелистер, смрчата за Шар Планина,

---

-

---

-

--

-

6

Македонија - п олна со живот!

Рис - Симбол на дивиот светна македонските планини,чиј лов е забранет

Lynx - Symbol of the wildlifeat Macedonian mountainswith prohibited hunting

растителен и животински свет

НАЦИОНАЛНИПАРКОВИИ ПРИРОДНИРЕТКОСТИ

Во Македонија има три национални паркови, но и специјални резервати, предели со посебни природни убавини испоменици на природата, какоцелини со растителни и животински ендеми. Според големината и природната разновидност, најзначајни се националните паркови Пелистер,Маврово и Галичица. Во природни реткости се вбројуваатстрогите природни резерватиЕзерани и Мешник, а постојати поголем број споменици наприродата.

--

-

--

--

-

Дрвенестите шумски растителнизаедници се претставени со листопаднаи зимзелена вегетација. На присојнитепростори на сите планини претежно еразвиена шумска покривка од даб и габер.Во повисоките простори и на осојнитестрани преовладува буката, а на некоипланини е присутен борот, елата и други.

Woody fauna communities are representedby deciduous and wintergreen vegetation.At suntrap surfaces at all mountains woodcoverage of oak tree and hornbeam isdeveloped. Beech prevails at higher areasand where the sun does not shine and pine,fir-tree and others on some mountains.

Даб (Quercus robus)Старо дабово дрво во струшкотосело Мороишта, чие стебло гообиколуваат петмина луѓе

Oak tree (Quercus robus)Old oak tree in Struga villageMoroishta whose trunk isrounded by five people

Лист од дабово дрво со желад

Пеперутка Coenonymphaglycerion - Еден од 100-тевидови кои се сретнуваатна Осоговските Планини

Butterfly Coenonymphaglycerion - One of the100 types foundat Osogovo Mountains

Oak tree leaf with oak-apple

белиот бор за Кожуф и Малешевските Планини, борот кривуљ за Мокра Планина, дабот Македоникумза Галичица, прнарот заГевгелиско-валандовскатаКотлина, а карактеристич

ни букови комплекси имана Ниџе со Кајмакчалан, наБаба Планина со Пелистер,на Илинска, Плакенска иБушева Планина, на Бистра, на Мокра Планина, наОсоговски и Малешевските

Планини. Пристапот до поголемиот дел од шумскитекомплекси е релативно поволен, бидејќи кај ситепланини има воспоставенипатни комуникации и туристички објекти.

---

-

-

-

-

-

Животински свет Ловен туризам

�

Најзастапени видовидивеч се зајакот, срната,дивата свиња, диватакоза, а од ѕверовитемечката, волкот, лисицата, рисот и други.Разновидните животински видови овозможуваат мошне погодни услови за ловентуризам и риболов.

Во Македонија има околу120 уредени ловишта. Посебно се значајни следнителовишта: Дојран за дивисвињи, Богословец за еребици-камењарки, Катланово за фазани, Маздрачана Шар Планина за дивисвињи, срни и диви кози иБрзовец на Бистра за дивисвињи.

-

---

-

--

Peregrine Falcon (Falco peregrinus)The fastest bird on the planet, thathunts only in the air. While going downit develops fantastic speed of up to 320km per hour. The falcon is often motivein Macedonian folk songs.

Сив сокол (Falco peregrinus)Најбрза птица на планетата, којасвојот плен го лови само во воздух.Во пад развива фантастична брзинадо 320 км на час. Соколот е чест мотивво македонските народни песни.

T Macedonian

6

Македонија - п олна со живот!

КаранфилЧесто употребуваноградинарско цвеќе

GillyflowerOften used garden-stuff

THE GEOGRAPHIC POSITION, the specific

reliefs, climate, hydrographic and petrogra-

phy characteristics provided different flora

and fauna. At relatively small area in the

Republic of Macedonia the naturalists

systemized more flora types than in the

area from Macedonia to Scandinavian

Peninsula. There are different types of rare

fauna and game. About 150 birds and great

number of fish are represented there, most

of which endemic.

Flora

The planes and fields aremainly with cultivated vegetation,lawny vegetation is on the hillsand bases of the mountains, whileon the mountains different woodtree vegetation achieving up toaround 2.000 meters elevationand high mountain lawnypastures and screes are as wellspread there. Major part of themountains are characterized bypresence of endemic and rareflora types. Regarding the woodvegetation, pine Molika ischaracteristic for Pelister, sprucefor Shar Mountain, Scotch pine forKozhuf and Maleshevo Mountains,mountains pine for Mokra

Зајак - Еден од најзастапенитеи најпопуларни видови дивеч

Rabbit - One of the mostrepresentative and mostpopular types of game

Дрво (Arbutus andrachne)Гол човек

Овој редок вид зимзелено дрво го имана падините на Кожуф и во кањонскиотдел на Црна Река. Интересното име доаѓапоради тоа што нема кора на стеблото,кое е составено само од срцевина и собоја која се менува во текот на денот.На изгрејсонце стеблото позеленува, вотекот на денот има боја на човечка кожа,а на зајдисонце поцрвенува.

Tree Gol chovek (Arbutus andrachne)This rare type of wintergreen wood is foundat the slopes of Kozhuf and in the canyonpart of Crna River. The interesting name wasgiven as the tree is without rind on the trunkand the trunk is consisted of core whilecolour that changes during the day. At thesunrise it is green, during the day human skincolour and at the sunset red.

NATIONAL PARKSAND NATURALRARITIES

There are three nationalparks in Macedonia, as wellas special reservoirs, regionswith special natural beautiesand natural monuments, aswholes with flora and fauna.According to the size andnatural diversity, the mostsignificant national parks arePelister, Mavrovo andGalichica. Strict naturalreservoirs Ezerani andMeshnik are included in thenational rarities as well asthere are major number ofnatural monuments.

flora and fauna

Преспански пеликанЕдна од најкрупните птицикои живеат на вода

Prespa pelicanOne of the biggest birdsliving on the water

Fauna

Hunting tourism

�

The rabbit, roe, wild boar, wildgoat are the most representativetypes of game while from the beaststhe bear, wolf, the fox, lynx andothers. Different wildlife typesenable really advantageous condi-tions for hunting tourism and fishing.

There are 120 settled game parksin Macedonia. Of special significanceare as follows: Dojran for wild boars,Bogoslovec for Alectoris graeca,Katlanovo for pheasants, Mazdrachaat Shar Mountain for wild boars, roesand wild goats and Brzovec at Bistrafor wild boars.

Преубавите пауни во комплексот наманастирот се една однеговите атрактивни карактеристики.Пауните се донесени во манастирот иденес ги има во изобилство, што јанадополнува ретката природна убавинасо која е опкружен манастирот.

Св. Наум

The beautiful peacocks in the complexof Monastery are one of itsattractive characteristics. The peacocksare brought in the monastery and theyare plenty more nowadays thuscontributing to the rare natural beautysurrounding the monastery.

St. Naum

Кафеава мечка - Најголема меѓу крупнитеѕверови во Македонија, со просечна тежина100-150 кг. Се претпоставува дека вомакедонските планини живеат најмногудо 200 единки. Се сретнуваат во националнитепаркови Галичица, Маврово и Пелистер и вооколината на резерватот Јасен, а повременои Малешевските и Осоговските Планини.Мечките во Македонија се заштитен вид.

Brown bear - The biggest among big game inMacedonia, with approximate weight of 100-150kg. It is supposed that there are up to 200 entitiesin the Macedonian mountains. The same arefound in the national parks Galichica, Mavrovoand Pelister as well as in the surrounding of thereservoir Jasen and temporary in Maleshevo andOsogovor Mountains. The boars in Macedonia areprotected type.

Mountain, oaktree Makedonium forGalichica, oak (prnar) for Gevgelija-Valandovo Valley, and characteristic beechcomplexes are present on Nidze withKajmakchalan, Baba Mountain with Pelister,Ilinska, Plakenska and Busheva Mountain,Bistra, Mokra Mountain, Osogovo andLaleshevo Mountains. The access to the

major part of the wood complexes isrelatively advantageous as road communi-cations and tourist objects are establishedat all mountains.

МакедонскоМермерна статуа на боготДионис - Стоби, 119 година

Marble statue of godDionysus - Stobi, year 119

Григориева галеријаДетаљ одОхрид, 1314 година

Св. Софија,

Grigorij's GalleryDetail fromOhrid, 1314

St. Sofia,

ПортаДетаљ од црквата

во СкопјеСв. Спас

GateDetail from Churchin Skopje

St. Spas

6

Македонија - п олна со живот!

културно-историско наследство

НЕИЗБРИШЛИВИ СЕ ТРАГИТЕ од материјалната и духовната

култура низ бурните историски случувања на територијата

на Македонија од предисторијата, антиката, римскиот

период, средниот и новиот век. Денес, Република Македонија

изобилува со материјални, духовни и културни вредности,

кои се манифестираат низ бројни културно-историски

споменици, етнографски елементи, амбиентални целини,

градски населби, музеи, галерии, спомен-збирки,

гастрономски и манифестациски туристички вредности.

ТРАГИ НА ЧОВЕКОВООПСТОЈУВАЊЕНАД 8.000 ГОДИНИ

Најраните траги на човечкаактивност на територијатана Македонија потекнуваатод постарото камено време- палеолитот. Вистинскитепочетоци на предисторијатапочнуваат околу 6.000 години пред новата ера, со првите населби по Средна Брегалница и Овче Поле, покрајВардар и во Пелагонија. Низмилениумите, Македонијаодбележува значаен и богатцивилизациски развој воматеријалната и духовнатакултура.

--

-

Дел од култен предметод керамика во вид наантропоморфна глава,кој стоел во секоја куќа(Породин, Битола, неолит)

Part of cult item made ofceramics in form ofanthropomorphic head,located in each house(Porodin, Bitola, neolith)

Античка амфора од векп.н.е., што служела какосад за вода, вино или масло

V

Antique amphora usedin 5th century BC as cupfor water, wine or oil

Манастиркај селото Варош,

Прилепско

Св. Архангел

Михаил,

- Денешниотизглед на црквата ги имакарактеристиките одпоследната преправкаво 1861 година, кога епронајдена и плочасо кириличен натписод 996 година

St. Archangel Mihail

Monastery, near Varoshvillage, Prilep area - Currentstate of the church has thecharacteristics of the lastreconstruction in 1861 whenthe plate with Cyrillicinscription from 996 yearwas found

Куќа на псалмите во СтобиРезиденција на ранохристијанскитецрковни великодостојници, чија главнасала е постелена со луксузни мозаицисо геометриски орнаменти и птици

House of psalms in StobiThe residence of early Christian churchnobles whose main hall was coveredby luxury mosaics with geometricornaments and birds

Археолошки локалитети

Во Македонија се евидентиранинад 4.500 археолошки наоѓалишта.Посебно значење имаат локалитетите Скупи и Скопско Кале кајСкопје, потоа Требеништа, Св.Еразмо, Охридската тврдина,ранохристијанската базилика во

-

Цркви и манастири

На македонската земја, на којаапостол Павле, светите Кирил иМетодиј и нивните следбенициго ширеле христијанството, сеизградени бројни цркви и манастири, градени во различнипериоди. Во Република Македонија има повеќе од 2.000 цркви иманастири. Повеќето од нив,особено оние градени од XI доXVI век, се сочувани во целост.Посебно се издвојуваат

во долината на Радика,на брегот на Охридско

то Езеро, манастирот Трескавецкај Прилеп,во селото Лесново,

-

-

-

Св. Јован

Бигорски

Св. Наум

Св. Гаврил Лесновски

Св. Јоаким

селото Октиси во Охридско-струшкатаКотлина, Хераклеја Линкестис и МарковиКули во Пелагонија, Стоби во близина наГрадско, Исар и Баргала кај Штип, Струмичко Кале, Виничко Кале, Мородвис кај Кочани, Марвинци и Гевгелиски Рид во Гевгелиско-валандовската Котлина и други.

Во Македонија се изградни поголем бројтврдини, кули и мостови, кои дополнително сведочат за животот и културата на овиепростори. Такви се Самуиловата тврдина воОхрид, Марковите Кули во Прилеп, Царевите Кули во Струмица, Камениот Мост иКалето во Скопје, средновековните кули имостови во Кратово

--

-

-

-

.

Тврдини, кули и мостови

Осоговски кај КриваПаланка, манастирите воСкопско, ма настирите воВодоча и Вељу са воСтрумичко и многу други.

Македонија спаѓа меѓуземјите со најубав сочуванвизантиски фрескопис одпериодот на до век. Сочувани се повеќе илјаднициквадратни метри фрескоживопис, од кои поголемиотдел се во многу добра состојба и претставуваат ремекдела на македонската живописна школа.

--

XI XIV -

-

--

-

Фрескосликарство

РЕЛИГИЈА

Во Македонија се испреплетуваат источната и западната цивилизација. Вомногу градови е вообичаено да се сретнат и црквии џамии. Поголемиот делод населението припаѓана православната христијанска вероисповед (65%).По застапеност, на второместо се жителите соисламска вероисповед(33%). Останатите се католици, протестанти,атеисти и припадницина други религии.

--

-

-

-

Фрескоживописот на олтарскиотпростор во црквата

во Охрид од 1295 годинаСв. Богородица

Перивлепта

Fresco of shrine area in church

in Ohrid from 1295St. Holy Mother of God Perivlepta

Скопско Кале - Заради стратешкаталокација, тврдината била градена,рушена и преградувана многу патиод страна на разни освојувачи

Skopje's Fortress - Due to its strategiclocation, the fortress was built,ruined and reconstructed many timesby different conquerors

Најстарите сочуванифрагменти од ранохристијански фрескопис се наоѓаат во Епископската базилика во археолошкиот локалитет Стоби. Фрескитево катедралниот храм на ОхридскатаАрхиепископија, претставуваат најдобро сочуванживопис во цела Византијаод периодот на век. Развитокот на македонскатауметност е најизразен вобурниот XIII и во почетокотна XIV век, кога работатпознатите зографи Михаили Евтихиј, инаугуратори нанови зографски канони. Во1295 година, кога започнуваат да го сликаат охридскиот храм посветен наПресвета Богородица Перивлептос, започнува новвеличествен период вомакедонскиот фрескоживопис

Фрескописот во цркватапосветена на Архангел Михаил во Лесновскиот манастир датира од 1347 го

дина, а од фреските настанати во век по својата вредност и убавинасе издвојуваат и оние воМарковиот манастир и воцрквата на

--

--

-

-

XI -

--

-

-.

--

--

XIV -

Св Софија,

Св. Андреј

.

Матка. Во тој период, обемниот творечки опус восредновековниот живописго омеѓуваат фрескодекорациите и иконите на Јован и Макарие Фрчкоски.

Средновековните фрескии икони се одликуваат сомонументалност на композицијата и ликовите, со разигран цртеж и богат и рафиниран колорит. Во македонските цркви и манастири и во наредните векови продолжиле да се создаваат зографски дела, вклучувајќи ги и фреските во

и црквата во Рајчица.Дел од ликовните остварувања на современитегенерации ликовни творцисе базираат на богататавизантиска традиција.

Корените на оваа значајна уметничка гранка совековна традиција потекнуваат од ранохристијанските камени олтарскипрегради, кои подоцна гизаменуваат средновековните црковни иконостасиод дрво. Најстариот иконостас од дрво се наоѓа воцркватаво Охрид, од кој се зачувани првобитните пет стол

бови. Најстарите зачувани творби ворезба кај нас потекнуваат од XIV век,развиени под византиски влијанија.Средновековнатарезба имала слич

-

--

----

---

-

-

-

-

--

-

-

---

-

-

-

Св. Јован Бигорски

Св. Ѓорѓи

Мали Свети Врачи

Резба

ност со декоративнатапластика во камен од тоавреме и се развила паралелно со неа. Орнаментите имешавината на геометриски, зооморфни и флоралнимотиви се аналогни со тиеод барелјефите во мермерод тоа време.

Од XIV век наваму, релјефната скулптура во камен опаѓа и неа ја заменува

-

-

--

резбата во дрво, која покрај иконопиството и монументалното ѕидно сликарство, зазема посебно местово богатото уметничконаследство на Македонија.Сепак, поради трошноста илесната запаливост надрвото, предметите од овојматеријал низ вековите

---

Иконостас во манастиротСв. Наум, со детаљ од годинатакога е направен (1711)

Iconostasis inMonastery,

St. Naum

including a detail fromthe year of construction (1711)

6

Македонија - п олна со живот!

АРХИТЕКТУРА

По античката архитектура, интензивна градителска активност се бележи во византискиотпериод, кога изградбата на во Цариград ги поставила критериумите во сите местапод доминација на православната црква. Вовремето на Отоманската империја доминантнобило влијанието на исламската архитектура, зашто сведочат многубројните објекти од тоавреме: турските бањи, џамии, теќиња, безистени, чаршии. Најубавите примери на урбанаархитектура се објектите од и век.Крушево и Кратово во голем дел се комплетниурбанистички целини со зачувана градскаархитектура од тој период, голем дел од Битолаи Скопје, како и стариот дел на Охрид.Во век Македонија гиследи трендовите намодернатаархитектура.

-

-

-

XIX XX

XX -

-

-

Св. Софија

Амвон (возвишено местопред олтарот) во црквата

воПрилеп ( век)Св. Благовештение

XIX

Ambon (a noble place infront of the altar) in

Churchin Prilep (19th century)St. Blagoveshtenie

биле подложни на пропаѓање иуништување, но тие кои опстанале до денес сведочат за нивното високо уметничко ниво.Непроценливо наследство намакедонскиот црковен дрворезсе иконостасот во црквата

во Скопје и во Бигорскиотманастир кај Дебар.

Во Македонија има околу 600џамии, од кои најпознати сеоние од

заземалезначајни позиции, често идоминантни во населбите.

--

Св.

Спас

Џамии

�

XV и XVI век. Џамиитена Јаја-паша, Иса-бег, Мустафа-паша и Султан Мурат се наоѓаатво Скопје, Шарена џамија и Саат-џамија во Тетово, Исак џамија, Хајдар Кади-паша и Јени џамија во Битола, Чарши џамијаво Прилеп, Саат џамија во Гостивар, а во Охрид се наоѓаат Хајати Баба-теќе и Али-паша џамијата. Сите имаат најчестоквадратна основа и трем, а сепокриени со куполи или со дрвена покривна конструкција ипретставуваат форма на турско-османлиската школа. Ѕидани сеод камен и тула и поставени сево хоризонтални редови, такашто нивните фасади изгледаатживописно. Џамиите ги граделенајвисоките турски управувачи(паши и бегови) и

--

-

--

-

-

Отсекување на главатана св. Јован - Детаљ одиконостасот вово Скопје

Св. Спас

Decapitation of St. John -Detail from iconostasis in

in SkopjeSt. Spas

Цркватана Плаошник

Светите Климент и Пантелејмон

е возобновена врз темелите настарата црква по претпоставен изглед, при штокако пример биле земени црквите од Охриди околина со слична хронолошка припадност

The churches atPlaoshnik

Sts. Kiril and Panthelejmon

were resurrected on the basis of theold church following the supposed performance,taking into consideration the churches in Ohridand the surrounding having similar chronology

Фрагмент од богататавнатрешна декорацијана Шарената џамија воТетово, изградена во 1495,а обновена во 1785 година

Fragment from rich internaldecoration in Painted Mosquein Tetovo, built in 1495,and reconstructed in 1785

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

Macedonian

Керамички статуи набожици од енеолитот -наоѓалиште Шуплевац,Долно Ореово, Битола

Ceramic statues ofgoddesses from neolith -founding Shuplevac,Dolno Oreovo, Bitola

Традиција во естетиката - Од неолитскитекерамички справи за втиснувањеорнаменти (наоѓалиште Породин, Битола)до рачно изработениот охридски бисер

Tradition in the aesthetic - From theneolith ceramic tools for imprintingornaments (founding Porodin,Bitola) up to handmade Ohrid pearl

Плаошник - На местото на древниотманастир основан од св. Климент,посветен на св. Пантелејмон, каде билалоцирана прочуената Охридска школа насловенската писменост, во 2002 година евозобновена манастирската црква, денеспосветена на св. Климент Охридски и св.Пантелејмон, во која повторно сепренесени моштите на св. Климент

Plaoshnik - On the location of theantique monastery established bySt. Clement, devoted to St.Pantelejmon, the monastery churchwas resurrected in 2002, todaydevoted to St. Clement of Ohridand St. Pantelejmon where therelics of St. Clement weretransferred for the second time

6

Македонија - п олна со живот!

IMPRINTS OFHUMANEXISTENCE OVER8.000 YEARS

The earliest imprints ofhuman activity in theterritory of Macedoniaoriginate from old stone age- paleolith. The realbeginning of the pre-historystarted around 6.000 yearsBC, with the first settlementsalong Middle Bregalnica andOvche Pole, next to Vardarand in Pelagonia. Within themillenniums, Macedoniamarks significant and richcivilization development inthe material and spiritualculture.

cultural and historical heritage

Бронзен приврзок -амулет, наоѓалиштеСува Река, Гевгелија(железно време)

Bronze key-ring -amulet, Suva Rekafinding, Gevgelija(Iron Age)

Манастирот Св. Јован Бигорски

во клисурата на РадикаSt. Jovan Bigorski Monasteryin the canyon of Radika

Исус Христос СедржителЦентрална апсида со дел одиконостасот во црквата

во Бигорскиот манастирСв. Јован

Крстител

Jesus Christ AlmightyCentral apses with part of theiconostasis inchurch in Bigorski monastery

St. Jovan the Baptist

INEFFACEABLE ARE THE IMPRINTS of the material and

spirit culture of inclement historical events in the territory

of Macedonia from pre-history, antique, Roman period,

Middle and New Century. Nowadays, Republic of

Macedonia is rich of material, spiritual and cultural values

manifested through numerous cultural and historical

monuments, ethnographic elements, ambient wholes,

city settlements, museums, galleries, monument-

collections, gastronomic and manifestation tourist values.

Archaeological localities

Over 4.500 archaeological localities areregistered in Macedonia. Localities of Skupi andSkopje's Fortress at Skopje, then Trebenishta, St.Erasmus, Ohrid Fortress, early Christian fortress,early Christian basilica in Oktisi village in Ohrid-Struga valley, Heraclea Linkestis and Marko'sTowers in Pelagonia, Stobi near Gradsko, Isar andBargala near Shtip, Strumica's Kale, Vinica Kale,Morodvis near Kochani, Marvinci and GevgelijaHill in Gevgelija-Valandovo canyon are of specialsignificance.

Fortresses, towersand bridges

Major part of fortresses,towers and bridges wereconstructed in Macedonia thatadditionally witness the life andculture in these areas. Such areSamuil's Fortress in Ohrid,Marko's Towers in Prilep, Tsar'sTowers in Strumica, StoneBridge and the Fortress inSkopje, medieval towers andbridges in Kratovo.

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

Алаџа џамијаЕдна од најстарите џамии во Скопје,изградена во 1439 година, во чијаблизина се наоѓа турбе (надгробенобјект) со богата декорација надобро обработен камен

Aladza MosqueOne of the oldest mosques in Skopje,built in 1439 in which vicinity turbe(funeral facility) including richdecoration of well treated stone

Churches and monasteries

In the Macedonia country,where Paul the Apostle, theSaint Cyril and Methodiusand their followers spreadthe Christianity, numerouschurches and monasteriesare constructed built indifferent period. There aremore than 2.000 churchesand monasteries in theRepublic of Macedonia.

Major part of them, inparticular those constructedfrom 12th to 16th centuryare kept at all. The followingare distinguished:

in the valley ofRadika, on theshore of Lake Ohrid, themonastery Treskavec near

St. Jovan

Bigorski

St. Naum

Prilep, inLesnovo village,

near Kriva Palanka,the monasteries in Skopjeregion, the monasteries inVodocha and Veljusa inStrumica region and manyothers.

Macedonia belongs tostates with the mostbeautifully kept fresco fromthe period from 11th to 14thcentury. Several thousandsquare meters of frescopainting are kept and greaterpart of them is in goodcondition and presentmasterpieces of Macedonianvivid school.

The oldest kept fragmentsfrom early Christian frescopainting are located in theEpiscopacy Basilica in the

archaeologicallocality Stobi. Thefrescos inthe cathedral templeof OhridArchbishopricpresent the best keptdescription of life ofthe entire Byzantinefrom the period of11th century. Thedevelopment of theMacedonia art is at

St. Gavril Lesnovski

St. Joakim

Osogovski

St. Sofia,

Fresco painting

most expressive in frenetic13th and at the beginning of14th century when thefamous icon painters Mihailand Evtihij worked, inaugu-rated in new icon paintingcanons. In 1925, when theystarted painting the Ohridtemple devoted to

thenew colossal era started inMacedonian fresco painting.

The fresco painting in thechurch devoted to ArchangelMihail in Lesnovo Monasterydates back to 1347, and thefrescos in Marko's Monasteryin the Church atMatka are the most expres-sive regarding their valueand beauty and originated in14th century. In that periodthe enormous creative art inthe medieval painting isborders by fresco decora-tions and icons by Jovan andMakarie Frchkoski.

The medieval frescos andicons distinguish themselves

St. Holy

Mother of God Perivlepta,

St. Andrea

Капител (горен највисок дел одстолб), во декоративно обработенмермер од рановизантискиотград Стоби ( век)V-VI

Capital (upper the highest part ofthe pillar), in decoratively processedmarble of early Byzantine city Stobi(5-6th century)

Црква Св. Јован Богослов

Канео, која има зачуванодобар дел од своитепрвобитни фрески

St. John at Caneo Church,having kept good partof its ultimate frescos

RELIGION

The east and westcivilization intercede inMacedonia. It is normalto see both churches andmonasteries in manycities. The major partof the population belongsto the Orthodox Christianreligion (65%). Accordingto the representation,the citizens of Islamreligion are at the secondplace (33%). The othersare Catholics, Protestants,Atheists and membersof other religions.

6

Македонија - п олна со живот!

ARCHITECTURE

After the antique architecture, the intensiveconstruction activity is noted in the Byzantineperiod, when the construction of St. Sofia inConstantinople established the criteria in all placesunder dominance of Orthodox Church. In theperiod of Ottoman Empire the influence of Islamarchitecture was dominant the witness of whichare numerous objects from that period: Turkishspa, mosques, dervish lodge, bezisten (coveredbazaar), bazaars. The most beautiful examples ofurban architecture are the objectsfrom 19th and 20th century.Krushevo and Kratovo in majorparts are complete urban wholewith kept city architecture fromthat period, major parts ofBitola and Skopje, as well asthe old part of Ohrid. In 20thcentury Macedoniafollowed the trends ofcontemporaryarchitecture.

Лесновски манастирФрагмент од иконостасот соАврамовото гостољубие (1814)

Lesnovo monasteryFragment from the iconostasiswith Abraham's hospitality (1814)

Манастир Св. Наум, чијасегашна манастирска црквае подигната по XV-XVI век

St. Naum Monastery, whosecurrent monastery church wasbuilt after 15th-16th century

by the monumentality of thecomposition and the faces includingfrolic drawing and rich and polishedcolouring. Icon painting continued tobe created in the Macedonianchurches and monasteries even inthe next centuries, including as wellthe frescos of andthe church in Rajchica.Part of the art performances of thecontemporary generation of paintersare based on the rich Byzantinetradition.

The roots of this significant artbranch originate from the earlyChristian stone shrine compart-ments later being replaced by themedieval church wood iconostasis.

St. Jovan Bigorski

St. Gjorgji

Carving

The oldest wood iconostasis islocated in the church

in Ohrid keeping theprimary five pillars. The oldestkept work arts in carving hereoriginate from 14th century,developed under Byzantineinfluence. The medieval carvinghad similarity with the decorativeplastic in stone from that periodand developed in parallel with it.The ornaments and the mixture ofgeometric, zoomorphic and floralmotives are analogue to those frombareliefs in marble in that time.

Starting from 14th century, therelief sculpture in stone declinedand it was replaced by carving inwood taking special place in therich art heritage in Macedoniabesides the icon painting andmonumental wall painting.However, due to the fragility andeasy in flammability of the wood,the items made of this materialthrough centuries were subject todecline and ruination, but thosethat existed till nowadays witnesstheir high art level. The iconostasisin the church St. Spas in Skopje andBigorski Monastery in Debar are ofinestimable heritage ofMacedonian church wood carving.

Mali St.

Vrachi

Mosques

�

There are about 600 mosques in Macedonia,where those dating back to 15th and 16th centuryare the most famous. The mosques of Jaja-pasha,Isa-bey, Mustapha-pasha and Sultan Murat arelocated in Skopje, Painted Mosque and Clock -Mosque in Tetovo, Isak Mosque, Hajdar Kadi-Pashaand Jeni mosque in Bitola, Charshi Mosque inPrilep, Saat Mosque in Gostivar and HajatiBabatekje and Ali-pasha Mosque in Ohrid. All ofthem have most often square construction andportico, covered by cupolas or wood roof construc-tion and they present a form of Turkish OttomanSchool. The same are built of stone and bricks andset in horizontal lines so their facades lookpicturesquely. The mosques were built by thehighest Turkish governors (pashas and beys) andthey took significant position, often dominant inthe settlements.

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

МАКЕДОНСКИТЕ

ФОЛКЛОРНИ ТРАДИЦИИ,

влечејќи корени од старо

македонските култури,

својата основа ја обликуваат

во старословенската умет

ност. Покрај влијанијата од

други народи и култури,

особено византиската и

турската, македонскиот

фолклор развил уникатна

препознатливост во светски рамки. Важно место

во музичката традиција на Македонија заземаат

бројните и разновидни ора и колоритните носии,

како значајна гранка од народното уметничко

творештво. Во оформувањето на нивните

стилски и декоративни обележја нашле одраз

дамнешните епохи, но и културно-историските

прилики во времето кога се создавани. Круна

на тоа е македонскиот вез кој, со убавината

на креацијата и умешната комбинација на бои

и техники, денес претставува една од нашите

најзначајни етнолошки вредности.

-

-

Македонски

Оро

Најпрепознатливелемент на традиционалниот македонски фолклор сеората кои, зависно одстилот, кореографијата и обичаите поврзани со нив, се различни во различниделови од Македонија. Може да бидатотворени и затворени, а играчите седржат за раце, за раменици, за појаси,под рака или со раце-те свртени надолу.Сите играчи играатна ист начин, освенчелниот и последни-

--

--

-

-

-

-

Златен брош со срмен конецБрошот бил често користенукрас на облеката и редовнозакитуван со скапоцени камења

Gold brooch with silver-guilddarning cottonThe brooch was often used asdecoration of the cloths regularlydecorated by precious stones

фолклорни традиции

Општа одлика на македонскиотнароден вез е строго геометрискатаорнаментика. Пренесувајќи секонтинуирано од поколение напоколение, највисокиот дострел восвојот развој македонската везбенауметност го достигнува во век.XIX

General distinction of Macedonian folkbinding is strictly geometric ornament.Transferring it from generation togeneration, Macedonian embroideringachieved the highest achievement in itsdevelopment in 19th century.

ТЕШКОТО

Се смета за едно од најубавитеи најтешките македонски ора,важно дело на македонскиотмузички фолклор од областа Галичник во северозападна Македонија, на планината Бистра.Во основа, потекнува од тешките моменти на заминување напечалба. Со текот на времето,прераснува во химна на сетатежина собрана во македонската душа низ долгитеропски векови.

--

-

-

ЧАЛГИЈА

Интересен жанр на македонската народна музика е чалгијата, позната како „староградска“,која долго се негува вомногу градови, особеново Битола, Охрид, Велеси Солун. Со себе носисилни ориентални влијанија, што може да се забележи по стилот на изведба. Меѓутоа, со време, македонската чалгија се здобила со специфичен тонален дијалект и израз. Чалгии сесвират на свадби, верски празници, обреди,панаѓури, а можат да сесретнат и по современите македонски ресторани.

--

-

----

---

-

--

от играч, кои може да изведуваатдополнителни чекори и движења.Ората се вијат обично на десно, ноима и ора што се вијат на лево.Најпознати ора Правото, Пајдуш-кото, Елено моме, Чупурлика. Ора-та и македонската музика изоби-лува со комплексни ритми, од коинајчести 2/4 и 7/6. Кај повеќе орасе јавува и промената на темпото,обично од бавно кон брзо.

Ората се придружувани од народни инструменти, кои се делатна традиционални и ориентални.Гајдата, кавалот, шупелката, дудукот, зурлата, двојанката, разнитевидови тамбури, тапанот и дајрето се сметаат за традиционалниинструменти. Со мали варијации,грнетата, ќемането, удот, лејтата,канонот, тарабуката и дајрето сесметаат за ориентални инстру

-

-

-

-

Инструменти

менти и обично се составен дел од ансамблите воориентален стил наречени чалгии.

Носии

Со сето свое богатство, изразено прекубројноста и разновидноста на облеките и начинот на нивното украсување, носиите се делод материјалната култура на македонскиотнарод со вековна традиција. Меѓу наједноставните форми на китење на носиите претставува украсувањето со природни средстваод најблиската околина (босилек, џунџуле), аневестите на главата носеле венец од бршленили букет цвеќе. Највпечатлива форма на украсување кај македонските женски народниносии се украсите со стари метални пари, чијапојава е поврзана со раното продирање настоковно-паричната размена во македонското село. Металните монети и накитот се користеле прикачени за плетенките од косата,аплицирани на парче ткаенина или реденикако рибини лушпи во вид на масивни украсиза градите. Многу украси од овој вид се поврзани со занаетчиското производство.

-

--

-

--

-

Ковчеже од ореово дрво зачување накит (Скопско, век)XIX

Женска горна облека одмодра чоја, украсена со везод жолта срма, ширити игајтани (Струга век)XIX

Female outer traditional clothesfrom blue cloth, decorated bywhite silver-guild, shirts andbelts (Struga 19th century)

Casket made of walnut for keepingjewellery (Skopje area, 19th century)

Вез

�

Главна карактеристика на македонските народни носии е везот со раскошнигеометриски и цветни шари, срма и плетенки, како и накит изработен од метал,сребро, монистра и плодови од природата. Како карактеристичен украс особенона женските носии, најмногу се везеле кошулите и покривките за на глава. Везовите се развивале и негувале на целататериторија на Македонија. Во нивниотколорит доминира црвената боја, иако сезастапени и зелената, жолтата и темносината. Карактеристика на македонскитевезови се густо извезените површинии специфичните орнаменти и мотиви.Македонскиот народен вез јасно сведочиза творечката оригиналност на неговиотсоздавач - македонската жена.

-

-

-

--

-

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

THE MACEDONIAN FOLKLORE

TRADITIONS, drawing its roots from old

Macedonian cultures, formed their basis

in old Slavic art. Besides the impacts of

other nations and cultures, in particular

Byzantine and Turkish, the Macedonian

folklore developed single recognition in world

frames. Numerous folk-dances and colourful

customs take significant place in the music

tradition of Macedonia, as important branch of folk

art work. During the formation of their stylish and

decorative marks ancient epochs found their

reflection, and as well as the cultural and historical

events in the time of creation. As top of it is

Macedonian embroider that nowadays, because of

the beauty of the creation and good combination

of colours and techniques is one of the most

significant ethnological values. Macedonian

Dance

The dances are themost recognizable elementof the traditionalMacedonia folklore thattogether with the style,choreography and thecustoms related to themare different in differentparts of Macedonia. Thedances may be opened andclosed, and the player mayhold each other by hands,by arms, by belts, underhand or by hands turneddownwards. All playersplay in the same way,

except for the first one andthe last one that mayperform additional stepsand movements. Thedances are normallytwisted from left to rightbut some dances aretwisted to the left. The mostfamous dances are Pravo,Pajdushko, Eleno Mome,Chupurlika. The dances andthe Macedonian music isrich of complex rhythmsand the most often are 2/4and 7/8. The change oftempo, in particular fromslow to fast one appears inmany dances.

6

Македонија - п олна со живот!

Невестински накит за главаЗанаетчиска изработка насребро со позлата, украсеносо филигрански фигури, зрнаи корали (Скопје, век)XIX

Bridal head jewelleryCraftsman product of silverincluding made with gold plate,decorated with filigree figures,seeds and corals (Skopje, 19thcentury)

Galichka WeddingTraditional cultural and touristmanifestation, ceremony ofold customs in authentic form

Галичка свадбаТрадиционална културна итуристичка манифестација,церемонија на стари обичаизачувани во автентична форма

folklore traditions

TESHKOTO

It is considered as one of themost beautiful and hardestMacedonian folk-dances fromthe area of Galichnik innorthwest Macedonia, onBistra Mountain. Basically, itoriginates the hard momentsof leaving for profit. By time,it merged in hymn of theentire burden collected inMacedonia soul through thelong slavish centuries.

Instruments

The folk dances are accompa-nied by folk instruments dividedin traditional and oriental.Bagpipe, the shepherd's pipe,the flute, wooden pipe, therostrum, dvojanka, differenttypes of tambours, tambour andtambourine are considered astraditional instruments. Withsmall variations, the pitcher, thefiddle, the lute, canon and tabor

Карта - Сад за вино за канењегости за свадба (Тетовско, век)XIX

Card - Cask for wine aimedat inviting guests at wedding(Tetovo area, 19th century)

are considered for oriental instrumentsbeing as often integral part of theensembles in oriental style called chalgii.

By its richness, expressed through thenumber and difference of the clothes andthe way of its decoration, the traditionalclothes are part of the material culture ofthe Macedonian nation with centurialtradition. Among the most single formsof decoration for traditional clothes isthe decoration with natural tools fromthe closest surrounding (salvia, mari-gold), while the brides wore on the headwreath of ivy or bouquet of flowers. The

Traditional Clothes

most expressive form of decoration atMacedonian women traditional clothesare old metal coins whose appearance isin connection with the early entering ofgood-money exchange in theMacedonian village. The metal coins andthe jewellery were used attached to thehair tress, applied on piece of fabric or inline as fish shell in form of massivedecorations for chest. Many decorationsof this type were related to the craftsmanproduction.

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

MUSICIAN (CHALGIJA)

The chalgija is interestinggenre of Macedonian folkmusic, known as “old city”

enshrining in many cities, inparticular in Bitola, Ohrid, Velesand Thessaloniki. It brings strongoriental influences seen in thestyle of performance. However,by time, the Macedonian chalgijaobtained specific tone dialect andperformance. Chalgija is playedon weddings, religious holidays,rituals, fairs and the same mightbe found in contemporaryMacedonian restaurants.

Embroider

�

The main characteristic of the Macedoniantraditional clothes is the embroider with amplegeometric and floral designs, gold or silverthread and tress, as well as jewelry made ofmetal, silver, beads and nature fruitage. Ascharacteristic decoration particular of women' straditional clothes, the shirts and head coverswere at most embroidered. The embroideringwas developed and kept at the entire territoryof Macedonia. Red colour dominates in itcolouring, even though the representatives areas well the green, yellow and dark blue. Thecharacteristic of Macedonian embroiders aretight embroidered surfaces and specificornaments and motives. The Macedonian folkembroider clearly witnesses the art originalityof its creator - the Macedonian woman.

Носија од Скопско ( век)XIXНевестинската скутина е украсена со срма,монистра и густи волнени разнобојни реси,а кошулата е украсена со разнобојна волнаи срма на грдите, ракавите и долниот дел

Dress from Skopje area (19th century)Bridal pinafore decorated with silver-guild,beads and compact wool multi-colouredornaments and silver-guild on the chest,sleeves and lower part

Понесете го ВКУСОТ со себе...

Македонска

Македонската кујна е репрезентативна за Балканот, со турски, грчки и блискоисточни влијанијаи со помали италијански, медитерански и унгарски влијанија, што нејзиниот состав го правикрајно хетероген. Богатата понуда и избор најадења, од месни преку рибини специјалитети довегетаријанска храна, ќе ги задоволи и најпребирливите сладокусци. Традиционалната кујнае позната и по разновидноста и количинатана млечни производи и алкохолни пијалаци(разни вина, ракија и мастика).

-

-

-

Заради релативно погодната топлаклима која дозволува одлични условиза одгледување разни зеленчуци,овошја, зачини и билки, Македонија еземја на различни вкусови Македонските специјалитети се неверојатнодобар спој на свежи природни намирници со добар квалитет, зачини,одлични рецепти и македонскименталитет, што резултира со големапонуда на неодоливи јадења.

,

. -

-

Македонската кујна е дел одмакедонската култура и претставува синоним за нашетогостопримство. Смислата не есамо дегустација на специјалитети и вина, туку многуповеќе од тоа - македонскатакујна ја сочинува и атмосфераташто се создава за време наподготовката и дегустацијатана храна

-

-

. �

кујнаБаницапечена пита исполнетасо солени состојки

Piebaked pie filledin salt ingredients

Пастрамајлијаод Свети Николе

Тавче гравчеод Лесново

Tavche gravchefrom Lesnovo

Pastrmajlijafrom Sveti Nikole

Кривопаланечка трпеза Охридски крап

Кумановска пифтија

Охридска пастрмка

Kriva Palanka table Ohrid carp

Kumanovo jelly

Ohrid trout

Дојрански специјалитетириба во краешник и рива во тава

Струмичка турлитавапечено јадење со повеќевидови зеленчук и месо

Strumica hotchpotchbaked meal with differenttypes of vegetable and meat

6

Македонија - п олна со живот!

Bring the TASTE with yourself...

Macedonian

Macedonian cuisine is representative for the Balkan,with Turkish, Greek and Middle East influences as wellas with smaller Italian, Mediterranean and Hungarianimpacts thus making its composition heterogeneous.The rich offer and selection of meals, from meatthrough fish specialties to vegetarian food, will satisfyeven the most selective gourmets. The traditionalcuisine is as well famous for the quantity of milkproducts and alcohol drinks (different wines, rakiaand mastika).

Due to relatively suited hot climateallowing excellent conditions for growingdifferent vegetables, fruits, spices andherbs, Macedonia is country of differenttastes. Macedonian specialties areincredibly good connection of fresh naturalvictuals having good quality, spices,excellent recipes and Macedonianmentality thus resulting in good offer ofoverwhelming meals.

Macedonian cuisine is a part ofMacedonian culture and itpresents a synonym of ourhospitality. The sense does notonly mean tasting of the special-ties and wines, but much moreMacedonian cuisine as wellconsists of the atmosphere beingcreated during the preparationand food tasting.

-

�

cuisineЃомлезетрадиционален специјалитеткој се прави под вршник

Gjomlezetraditional specialtymade under batch

Струшка јагула

Дојранска риба на трска

Struga eel

Dojran fish on reed

Dojran specialtiesfish in bread and pan fish

Македонските вина, поради интензивнитевкусови и мириси, се едни од најдобрите.Познати интернационални видови сеChardoney, Cabernet Savignon и Vranec.

Macedonian wines, due to the intensivetaste and aromas, are one of the best.Famous international types are as followsChardoney, Cabernet Savignon and Vranec.

Радовишки зелникпечена пита со празво средината

Radovish piebaked pie withleeks in the middle

Радовишки специјалитет - јагнешко во фурна

Radovish Specialty - lamb in bakery

Беровски специјалитет- леб во фурна исполнет со селско месо

Berovo Specialty- bakery bread filled in with rural meat

Macedonia - f u l l o f l i fe !

7

Istorijana

Makedonija

2.500godini

Филип МакедонскиIIе претставен на бронзена-та скулптура , високаоколу 15 метри, поставенана 13-метарски постаментна плоштадот

близу КамениотМост во Скопје

Воин

Карпошововостание

Philip II of Macedonis presented by bronzesculpture warrior, around15 meters high, establishedon 13 meters lectern atKarposh Uprising square nearthe Stone Bridge in Skopje

Античка монета - сребрена тетрадрахмасо ликот на Лизимах (360-281 п.н.е.),

крал на Тракија и Мала Азија, еден однаследниците на Империјата на Александар

Antique coin - silver tetra drachma havingthe face of Lizimah (360-281 BC), King ofThracia and Anatolia, one of thesuccessors of the Alexander's Empire

Формирањена македонската држава

крај на VI и почеток на V век п.н.е.

VII век п.н.е.

VIII век п.н.е.

-Завршил процесот на населување наМакедонците, кои дошле во допир состароседелците Траки, Илири, Пајонци.

- Отпочнал долготрајниот процес на формирање на маке

донската држава. Првата престолнина на Македонија била Ајга, а од

IV век п.н.е. Пела.- Под водство на

династијата на Аргеадите,започнал процес на обедину

вање на македонскитеплемиња во една држава.

--

-

-

крал Пердика (околу 707-645 п.н.е.)

Филип II (359-336 п.н.е.)

338 п.н.е.

336 п.н.е.

-Му се припишува формирањето на првата македонска држава. Поради потеклотоод Арг, неговата династија е наречена династија на Аргеадите. Основно јадро намакедонската држава се смета областамеѓу реките Лудиј (Мегленица) и Аксиј(Вардар), каде се наоѓале и двете престолнини, од каде биле преземани ситепоходи за освојување нови територии.

- Ги обединилсите македонски племиња и Македонијастанала централизирана монархија. Ударна сила во војската станала тешко вооружената пешадија - фаланга. Ја вовелмакедонската монета Ја проширил државата до Охридското Езеро. Гиподелил елинските градови-држави надве струи - македонска и антимакедонска. Првата сметала дека обединувањетона елинските градови-држави треба да сеизврши под Филип II, а другата била занепомирлива борба против него. Водачна втората бил Демостен.

- Одлучувачка битка кај Херонеја меѓу Атина и Македонија, во која Филип II извојувал победа и биле поставенитемелите на македонската хегемонијаврз елинските градови-држави (освенСпарта).

- Филип II бил убиен за времена подготовките за поход кон Персија.

-

-

-

--

-

-

--

статер.

Антички период Antique period

НАЈСТАРОТО ЗАПИШАНО ИМЕ НА

МАКЕДОНИЈА е Ематија (Emathia).

Најстарите податоци за Маке-

донија се сретнуваат во

на Хомер, каде се спомнати реката

Вардар (Aksios), Пајонците,

областите Пиерија, Ематија итн.

Од VIII век п.н.е. географската

ознака Ематија постапно почнала

да се заменува со името Маке-

донија, кое со текот на времето

добило политичко-географско

значење и ја означувало не само

земјата, туку и македонската

држава и сродните племиња,

кои со јакнењето на централната

власт постепено ќе бидат вклучени

во државата на Аргеадите.

Илијадата

Границата на античка Македо

нија се протегала од хеленската

покраина Тесалија на север, при

што етничката и јазичната грани

ца била реката Пенча (Peneios),

планините Олимп на југоисток и

Пинд на југозапад, односно на

тромеѓето со Епир и Тесалија.

Северозападната граница ја

претставувал шарпланинскиот

масив, a североисточната грани

ца започнувала по долината на

реката Пчиња и Осоговските

Планини и се протегала до пла

нината Рила. На исток границата

се протегала по источните пади

ни на Пирин Планина до Родопи

те и устието на реката Места

(Nestos). На југоисток територија

та на Македонија ја заплиснува

ле брановите на Егејското Море.

На територијата на Македонија,

освен Македонците и Бригите,

живееле и други индоевропски

племиња, кои ја сочинувале гру

пата македонски племиња. Во

оваа група племиња влегувале и

Бригите, Пелагонците, Еордите,

Ботиајците, Едонците, Пајонците.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

ТЕРИТОРИЈА И НАСЕЛЕНИЕ

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Historyof

Macedonia

2.500years

Бронзен шлем одфалангата на Александар

Bronze helmet of theAlexander's phalange

Сребрени пари од македонски ипајонски владетели, пронајдениво големо депо кај денешенПрилепец, закопани пред некојаопасност. Се смета декапотекнуваат од градот Пелагонија.

Silver coins from Macedonian andPannonian governors, found indeep depot at now Prilepec, rotedin front of certain danger. It isconsidered that they originate thecity of Pelagonia.

Александарски саркофаг - Еден од четиритепанели, на кој е претставено влегувањетона Александар во Вавилон. Целиот каменсаркофаг е украсен со барелјефни резбисо мотиви од периодот на Александар Велики.Датиран е од IV век п.н.е., а откриен е вонекропола во Либан во 1887 година. Денесе изложен во Археолошки музеј во Истанбул.

Alexander's sarcophagus - One of the four panelswhere the entry of Alexander in Babylon is beingpresented. The entire stone sarcophagus isdecorated by barelief carvings with motives fromthe period of Alexander the Great. It dates 4thcentury BC and it was discovered in Lebanon in1887. Nowadays it has been exposed in theArcheology Museum in Istanbul.

Forming of the Macedonian state

End of 6th century and beginning of5th century BC

7th century BC

8th century BC

King Perdika (around 707-645 BC)

- The process of settlingof Macedonian that got in touch withaborigines Thracians, Illyrians,Pannonians finished.

- The long-term processof forming of the Macedonian state began.Aigai was the first metropolis ofMacedonia and from 4th century BC Pella.

- The process of unity ofMacedonian tribes in one state starterunder the leadership of the dynasty ofArgeads.

-The establishment of the first Macedonianstate is imputed to him. Due to the originfrom Arg, his dynasty has been nameddynasty of Argeads. The basic nucleus ofthe Macedonia state is considered to bethe area around the rivers Ludij(Meglenica) and Axious (Vardar) where

both metropolises were located andfrom where all descents for conquestof new territories were kept.

- He united allMacedonian tribes and Macedoniabecame centralized monarchy. Thehard armoured infantry- phalangebecame percussive force. He intro-duced the Macedonia coin starter. Hebroadened the stated up to LakeOhrid. He divided the Hellenic city-states in two directions - Macedonianand anti-Macedonian. The first onebelieved that the unity of Hellenic city-states should be made under Philip II,while the other was for uncompromis-ing battle against him. Demostheneswas the leader of the latter.

- Decisive battle at Chaeroneabetween Athens and Macedonia wherePhilip II conquered win thus establish-ing the foundations of Macedonianhegemony over the Hellenic city-states(except Sparta).

- Philip was killed during thepreparation for raid towards Persia.

Philip II (359-336 BC)

338 BC

336 BC

TERRITORY AND POPULATION

The border of antique Macedonia

spread from Hellenic region

Thessaly at north where the river

Pencha (Peneios) was the ethnic

and language border, mountains

Olympus at southeast and Pindus at

southwest that is at the three

border with Epirus and Thessaly.

The northeast border was

presented by the Shar Mountain

massif, and the northeast border

started along the valley of river

Pchinja and Osogovo Mountains

and spread up to the mountain Rila.

At east the border spread along the

east slopes of Pirin Mountain up to

the Rhodopes and the issue of river

Mesta (Nestos). At southeast the

territory of Macedonia was dashed

against the waves of Aegean Sea.

At the territory of Macedonia, apart

from Macedonian and Brigits, other

Indo-European tribes lived there as

well being part of Macedonian

tribes. The tribes of Brigits,

Pelagonians, Eords, Botiasm Edons,

Pannonians as well were

part of this group of

tribes.

THE OLDEST REGISTERED NAME

OF MACEDONIA is Emathia. The

oldest data about Macedonia are

found in by Homer where

river Vardar (Axious) was

mentioned, then Pannonians, the

areas Pieria, Emathia etc. Since

8th century BC the geographic

mark Emathia gradually started

to be replaced by the name

Macedonia that in time reached

political and geographic meaning

and has marked not only the

state but the Macedonian state

and allied tribes that would be by

time included in the state of

Argeads by strengthening of the

central government.

Iliad

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Биста на АлександарМакедонски во

Британскиот музејIII

Monument ofAlexander II ofMacedon in theBritish Museum

Сребрени медалјони носени напарадните оклопи. Потекнуваатод Бучин - античкиот градАлкомена и од безименатанаселба кај Крушевица.

Silver medallions brought at theparade shells. The same originateBuchin - the antique city ofAlkomena and of the anonymoussettlement near Krushevica.

Златен статер од времетона Филип II Македонски

Gold stater dating back to theperiod of Philip II of Macedon

СВАДБА НА ЕВРОПА И АЗИЈА

Трите дела на Империјата биле

под персонална унија на Алексан

дар: како персиски цар на Азија,

хегемон на Коринтскиот Сојуз на

елинските градови-држави и крал

на Македонија. Биле формирани

70 нови градови, од кои поголеми

от дел го носеле неговото име. Во

Суза се одржала свадбена цере

монија на 10.000 Македонци со

Персијанки - во историјата позната

како

Персијците и Македонците имале

исти права. По смртта на Алексан

дар III Македонски започнала

борба меѓу неговите војсководци.

-

-

-

-

свадба на Европа и Азија.

А н т и ч к и п е р и о д

The Empire of Alexander III ofMacedon (336-323 BC)

334 BC

333 BC

1st October 333 BC

328 BC

327-325 BC

326 BC

13th June 323 BC

277-168 BC

- The successor of Philip II,his son Alexander, started the raidtowards Persia with 30.000 infantryand 5.000 cavalries.

- Within the battle at IsAlexander won the Persian army andthen conquered Syria and Egypt. Heleft at the Siva oasis near the templeof Amun where he was welcomed bythe priests as son of god Amun. Heconquered Mesopotamia and passedEuphrates and Tiger Rivers.

- In the battle atGaugamela the Persian army wasdefeated and tsar Darij III was forcedto run away. After this win,Alexander was proclaimed as king ofAsia and he entered Babylon andSuza.

- He married Roxanne,daughter of Prince of Sogdiana, forthe purpose of neutralization of theuprising in Sogdiana. In parallel withthe Macedonian and Hellenicceremony, he as well introducedPersian court ceremony.

- Alexander rantowards India for the purpose ofrealization of the idea for worlddomination.

- In the battle at Hydaspes,he won the Indian king Porus whobecame his vassal. The non-satisfaction of the soldiers by long-term battles forced Alexander to getback

- Preparing to theraid towards Cartagena and the westMediterranean, Alexander died inBabylon.

- The Antigonid dynastygoverned Macedonia and major partof the antique city-states.

306-30 BC

305-65 BC

4th century BC

215-205 BC

200-197 BC

King Persei (179-168 BC)

171-168 BC

Last Macedonian King

- The Ptolemaic dynastygoverned Egypt.

- The Seleucid dynastygoverned the territory of Asia Minorup to the border with India.

- Conquer ofBabylon by Roman Empire thusrepealing the Macedonian kingdomfrom the period of Alexander III ofMacedonia

- First Macedonian-Roman was after which Philip V wasforced to cease fire lasting for fiveyears.

- Second Macedonian-Roman War after which Macedonialost all territories south of Olympus,the Aegean islands, parts of Epirus,Desaretija, the cities of Demetriada,Lihnid, Halkida and Partos.

-Proclaimed for the tsar of Macedoniaafter the death of Philip V. Hesucceeded in strengthening theMacedonian borders at north as wellas in Central Thrace and creating anarmy of 30.000 Macedonians and10.000 soldiers of fortune.

- Third Macedonian -Roman war with decisive battle on22nd June 168 BC near Macedonianfortress Pidna, end of MacedonianEmpire.

- King Persejtook short shelter at the islandSamotraki and later on he surren-dered to the Romans. He left forRoma with his entire family,relatives, friends, together with theland army and fleet, diplomats andother representatives of Macedonianaristocracy. He spent the rest of thelife on Elba Island.

.

Macedonian-Roman wars

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Фаланга - Тесно збиен одред вооружен со копјадолги до шест метри, јадро на македонскатапешадија. Не се користел како главно средствоза напад, туку како единица за држење нанепријателите во едно место додека тешкатакоњица им ги разбивала редовите. Составена одпрофесионални војници, тоа е една од првите трупиво историјата кои биле организирано вежбани.

Phalange - Closely compacted force armoured with sixmeter spears, nucleus of the Macedonian infantry. Itwas not used as main mean for attack but as unit forkeeping the enemies at one place while heavy cavalrycracked the lines. It was consisted of professionalsoldiers and that was one of the first troops in thehistory being organized trained.

Златен статер од времето наАлександар МакедонскиIII

Gold stater dating back to theperiod of Alexander II of Macedon

WEDDINGOF EUROPE AND ASIA

The three parts of the

Empire were under personal

union of Alexander: as

Persian tsar of Asia,

hegemony of Corinth's

Union of Hellenic city-states

and king of Macedonia. 70

new cities were formed,

major part of which were

named under him. Wedding

ceremony of 10.000

Macedonian men and

Persian women was held in

Suza - in the history known

as

The Persians and

Macedonians had the same

rights. After the death of

Alexander III of Macedon,

the battle started among his

generals.

wedding of Europe and

Asia.

A n t i q u e p e r i o d

Римска управа

149-148 п.н.е.

142 п.н.е.

27 п.н.е.

- Востание на Ан-дриск, како израз на незадоволс-тво од власта на Римјаните кои,макар што Македонија ја сме-тале за посебна етно-политичказаедница, ја забраниле тргови-јата меѓу одделните области ибраковите меѓу Македонците одразлични области, а била забра-нета и експлоатацијата на руд-ниците за злато и сребро - сето

тоа со цел да се оневозможи рестав-рација на политичката и економскатамоќ на Македонија.

- Рим пристапил кон из-градба на патот Виа Игнација, со целда ја подобри копнената комуникаци-ја и да го олесни префрлувањето навојските од Апенинскиот на Балкан-скиот Полуостров и Мала Азија. Сотоа, Македонија била претворена вобаза за римските операции на Балка-нот и далечните источни провинции.

- По извршената поделба напровинциите меѓу Октавијан Августи Римскиот Сенат, Македонија била

претворена во сенаторска провин-ција. Мирен период за повеќетомакедонски градови. Филипи, Касан-дреја, Дион и Пела ги задржале при-вилегиите на римски колонии. Стобибил единствениот македонски градсо статус на миниципија, додека Те-салоника, Амфипол и Скотуса ималестатус на слободни градови.

- Македонија била на-паѓана од Готите, а ги поминала и си-те политички, административни ирелигиозни реформи на римскитевладетели. За време на Константин I,Империјата била поделена меѓу нова-та и старата престолнина - Констан-тинопол и Рим. Македонија влегла ворамките на Источноримската Импе-рија.

- По продорот на христијанство-то во Македонија, со

била гаранти-рана целосна слобода и еднаквост вовероисповедта за христијаните, вра-ќање на црковната сопственост иелиминирање на државните култови.

253-337 (крај на владеењето наКонстантин I)

313Миланскиот

едикт за толеранција

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Поделби на територијатана Македонија

80-ти години на IV век

средина на V век

средина на VI век

- Нова адми-нистративна поделба на територи-јата на Македонија, која била поде-лена на две посебни провинции. Ма-кедонија Прима, со главен град Теса-лоника и управувана од конзул, го за-земала просторот на јужна и цен-трална Македонија со островите Та-сос и Самотраки. Македонија Салута-рис, со главен град Стоби, ја заземаласеверозападна Македонија.

- Повторна поделбана територијата на Македонија, когабиле формирани две посебни провин-ции. Македонија Прима ги опфаќалајужните и централните области соградот Хераклеја Линкестис, а Маке-донија Секунда ги опфаќала области-те по средниот тек на Вардар, долни-от тек на Црна Река, како и текот наБрегалница.

- ПровинцијатаМакедонија Секунда била укината иповторно дошло до обединување нацелата територија на Македонија.

ПРВА ХРИСТИЈАНСКАЗЕМЈА ВО ЕВРОПА

Македонија била првата

земја во Европа каде било

пренесено христијанското

учење и биле формирани

првите христијански

општини. Кон крајот на

49 година, Апостол Павле

пристигнал во македонскиот

град Филипи, каде ја одржал

и првата христијанска

проповед на тлото на Европа.

Со неговата мисионерска

дејност биле поставени

основите на христијанството

во Македонија.

Миграции на Словените и Аварите

IV век до половината на VII век

615

- Сеодвива

како движење на туркмено-мон-голските, германските и словенскитеплемиња, што предизвикало големипромени во Европа, каде биле форми-рани држави од германските и словен-ските племиња.

- Процесот на миграциите послед-ни го завршиле Словените и Аварите.Како резултат на словенските пресел-би, со текот на времето се формиралесовремените словенски народи: Полја-ците, Чесите, Словаците и ЛужичкитеСрби од Западните Словени (Венети),Словенците, Хрватите, Србите, Црно-горците, Македонците и Бугарите одЈужните Словени (Склавини) и Русите,

Големата преселба на народи-

те,

Белорусите и Украинците од ИсточнитеСловени (Анти).

- Цела Македо-нија била населена со словенски племи-ња. Продирајќи по Моравско-вардарска-та долина, некои од нив се спуштиле нај-јужно дури до Пелопонез (Милинзи иЕзерци). По текот на Бистрица, западноод Солун до Бер, се населиле Драговити-те, веднаш до нив биле Велегизитите, ана просторот меѓу Охрид, Битола и Велессе населиле Берзитите (Брсјаците). Бли-зу до Солун живееле Сагудатите, конСтрума и Халкидичкиот Полуостров сенаселиле Ринхините, по долината наСтрума и Струмешница се населилеСтрумјаните, а источно од реката Местасе населиле Смолјаните. Еден дел одДраговитите подоцна се населил и воПолог.

20-ти години на VII век

А н т и ч к и п е р и о д

Среден век Middle AgeВлезот на Самуиловата тврдина

во Охрид, една од најголемитезачувани утврдувања во Македонија.

До почетокот на век,населениот град Охрид живеел

во градските ѕидини.

XV

Entry in Samul's Fortress inOhrid, one of the biggest keptestablishments in Macedonia.Since the beginning of 15thcentury, the settled city of Ohridlived in city walls.

Roman administration

149-148 BC - Andrisk Uprising, asreflection of non-satisfaction of thegovernance of the Romans that, eventhough they considered Macedoniaas particular ethno-political union,they prohibited the trade among thecertain areas and marriages amongMacedonian from different areas,and they as well prohibitedexploitation of gold and silver mines- that was for the purpose ofrestoration of the political andeconomic power of Macedonia.

142 BC

27 BC

253-337 (end of the governance ofConstantine I)

- Roman acceded toconstruction of the road Via Egnatiafor the purpose of improving the

land communication andfacilitating the transferof the armies fromApennine to BalkanPeninsula and AsiaMinor. Macedonia wastransformed in basis forRoman operations in theBalkan and longdistanced east provinces.

- Following thedivision of the provincesbetween OctavianAugust and RomanSenate, Macedonia wastransformed in senateprovince. Peace period

for most Macedonian cities. Philipi,Kasandrea, Dion and Pela kept theprivileges of Roman colonies. Stobiwas the single Macedonian cityhaving the status of municipal, whileThessaloniki, Ampfipol and Skotusahad status of free cities.

- Macedonia wasattacked by Goths, and it passed allpolitical, administrative andreligious reforms of Roma gover-nors. In the period of Constantine I,the Empire was divided between thenew and old metropolis -Constantinople and Roma.

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Macedonia entered into East RomanEmpire.

- After the break of Christianity inMacedonia, full freedom and equality inthe denominations for the Christianswas guaranteed by Tolerance Edict ofMilam, as well as return of the churchownership and elimination of state cults.

New administrativedivision of the territory of Macedoniathat was divided in two particularprovinces. Macedonia Prima, withcapital city of Thessaloniki andadministered by consul covered the areaof south and central Macedoniaincluding the islands of Thasos andSamotraki. Macedonia Salutaris, withcapital city of Stobi, covered northwestMacedonia.

- Secondarydivision of the territory of Macedoniawhen two special provinces wereformed. Macedonia Prima covered thesouth and central areas including thecity of Heraclea Linkestis, andMacedonia Secunda covered the areasalong the middle flow of Vardar, thelower flow of Crna River as well as theflow of Bregalnica.

- The Province ofMacedonia Secunda was repealed andthere was secondary unity of the entireterritory of Macedonia.

313

80s of 4th century-

middle of 5th century

middle of 6th century

Divisions of the territoryof Macedonia

FIRST CHRISTIANSTATE IN EUROPE

Migrations of Slavs and Avars

4th century till the half of 7th century

615

- TheMigration Period, as movement of Turkmen-Mongol,German and Slavic tribes thus causing big changes inEurope forming states from German and Slavic tribes.

- Slavs and Avars finished at last the migrationprocess. As a result of Slavic migration, Slavic peoplewere created by time: Polish, Czech, Slovaks and

Luzhica's Serbiansfrom West Slavs(Veneti),Slovenians,Croatians, Serbs,Montenegro,Macedonians andBulgarians fromSouth Slavs(Sklavins), andRussians, Belarus

and Ukrainians from East Slavs(Ants).

- The entireMacedonia was settled by Slavictribes. Breaching along Morava-Vardar Valley, some of them isgoing down at most south parteven though up to Peloponnese(Milinzi and Ezerci). Along the flowof Bistrica, west of Thessalonikiand Ber, Dragivits settled there,Velegizits next to them, and in thearea among Ohrid, Bitola and VelesBerzits (Brsjaks). Sagudats livednear to Thesalloniki, towardStruma and Halkidiki Rinhini,along Struma and StrumeshnicaStrumjan's and east of Mesta Riverthe Smoljans. One part of theDragovits later moved in Polog.

20s of 7th century

Статуа на римскиот императорАдријан (117-138), пронајденаво Стоби. За време на неговотовладеење, Империјата живеелаво мир. Го изградил Пантеонотво Рим и храмот на Зевс во Атина.

Statue of Roman EmperorAdrian (117-138), found in Stobi.In the period of his governing,the empire lived in peace. Hebuilt the Parthenon in Rome andtemple of Zeus in Athens.

Macedonia was the first

state in Europe where

the Christian learning

was transferred and first

Christian municipalities

formed. At the end of

49th year, Paul the

Apostle arrived the

Macedonian city Philip

where he held the first

religious service on the

area of Europe. The

bases of Christianity

were put by his

missionary activity.

A n t i q u e p e r i o d

АпостолПавле

Paulthe Apostle

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

С р е д е н в е к

Мисиите на браќатаКонстантин и Методиј

50-ти години на IV век

855

855-856

868-861

863

- Брегалнич-ка мисија на Константин и Методиј,преземена со цел да се придобијатСловените за борба против Бугарите.

- Константин ја создал словен-ската азбука - глаголица. Покрстил54.000 Словени и ги поставил теме-лите на словенската писменост икнижевност.

- Сараценска (арапска) миси-ја, преземена со цел да разговара соарапските учени луѓе во однос напрашања кои се однесувале на хрис-тијанското учење.

- Хазарска мисија, преземенакај Хазарите кои живееле на бреготна Црното Море.

- Во Моравската мисија за првпат браќата Константин и Методијорганизирале богослужба на словен-ски јазик, која дотогаш се вршела налатински. Оттаму заминале во Рим,каде биле пречекани од Папата и одр-жале богослужба на словенски јазик.Овде Константин се замонашил и годобил името Кирил. Се разболел и по-чинал во Рим. Погребан е во црквата

Методиј ја продолжилработата во Моравија како епископ

на Панонската епис-копија. Поради сво-јата активност билво затвор две годи-

Св. Климент.

Подемот и падот на Самуиловата држава

969

976

крај на X век

- Синовите на брсјачкиот кнез Никола -Давид, Мојсеј, Арон и Самуил кренале воста-ние против бугарската власт и ги поставиле

темелите на македонската среднове-ковна држава. Прва престолнина билаПреспа, а потоа Охрид. Нивното владе-ење е познато како тетрархија.

- Самуил и неговите браќа повтор-но се кренале на востание и ја отфрли-ле византиската власт, по што маке-донската држава станала независна.По смртта на Арон, Давид и Мојсеј,единствен владетел останал Самуил,во чија држава биле вклучени деловиод денешните територии на Бугарија,Грција, Албанија, Србија и Босна.

- Во Прес-па, во присуство на пап-ски пратеници од Римкои му ја донеле круна-та, Самуил бил прогла-

ни. Умира во Моравија. Нивнатаактивност ја продолжиле ученицитеКлимент, Наум, Сава и Ангелариј.

- По заминувањето од Моравија,бугарскиот владетел Борис го испра-тил Климент во областа Кутмичевицаво југозападна Македонија, со цел дасе обучат словенски учители и свеш-теници и да се истиснат грчките.

- Климент успеал да обучиоколу 3.500 ученици. Охрид прерас-нал во црковно-просветен и книже-вен центар и се претворил во најраз-виен културен центар во целиот сло-венски свет. Во ова време Климентсоздал нова поедноставна азбука,која во чест на својот учител Кирил јанарекол

- Бугарскиот владетел Симеон гопоставил Климент за словенски епис-коп во Дремвицката епархија. Негово-то учителско место му било доверенона Наум, кој исто така дал голем при-донес за развојот на Охридската кни-жевна школа.

- Последните години од својотживот Климент ги поминал во Охрид,додека Наум починал пред него (910).

- Македонија паѓа подвизантиска и бугарска власт.

886

886-893

893

916

IX и X век

кирилица.

Климент и Наум

сен за цар. Државниот апарат и војската наоваа ранофеудална држава биле составениод Македонци. Во внатрешните односи ја-зикот бил македонско-словенски, а во меѓу-народната дипломатија старогрчки.

- Византискиот владетелВасилиј II започнал поход против македон-ската држава.

- Одлучувачка битка на пла-нината Беласица, кога македонската војскабила поразена. Биле заробени 14.000-15.000 македонски војници кои биле осле-пени.

- По поразот на Беласица,Самуил умира.

- По смртта на последниот македон-ски цар Јован Владислав, Василиј II ја пот-чинил Македонија и ја ликвидирал маке-донската средновековна држава.

- Појава на богомилството југозапад-на Македонија. За основоположник се сметапоп Богомил.

почеток на XI век

29 јули 1014

6 октомври 1014

1018

X век

ОСНОВОПОЛОЖНИЦИНА ПИСМЕНОСТАВО СЛОВЕНСКИОТ СВЕТ

Методиј (825-885), по завршува-

њето на военото училиште бил ис-

пратен од Византија за да ја упра-

вува областа меѓу Струмица и Бре-

галница. Константин (827-869) бил

поставен за библиотекар на Цари-

градската Патријаршија, а потоа

заминал во манастир. Од страна

на Византија, солунските браќа би-

ле испратени во четири мисии за

ширење на христијанството и пис-

меноста меѓу Словените.

СветитеКирил и Методиј

Saint Cyriland Methodius

Цар Самуил(958-1014)

Tsar Samuil(958-1014)

ОХРИДСКААРХИЕПИСКОПИЈА

Во времето на Самуил

(969 година) биле пос-

тавени темелите на ма-

кедонската православ-

на црква. Од XI век таа

се нарекува Охридска

Архиепископија. Се-

диштето во почетокот

било во Преспа, а потоа

во Охрид. Нејзиното

признавање, како и

царската титула на Са-

муил, биле дадени од

страна на Рим. Охрид-

ската Архиепископија

во времето на маке-

донското царство била

издигната во ранг на

патријаршија.

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Elation and crash of Samuil's state

969

976

end of 10th century

- The sons of Brsjak's prince Nikola- David, Moses, Aaron and Samuil roseuprising against the Bulgarian gover-nance and set the foundations ofMacedonian medieval state. Struga wasthe first metropolis, and then Ohrid.Their governance is as well-known astetrarch.

- Samuil and his brothers againrisen uprising and rejected theByzantine governance thus making theMacedonian state independent. After thedeath of Asron, David and Moses, theonly governor was Samuil in whose statepart of current territories of Bulgaria,Greece, Albania, Serbia and Bosnia wereinvolved.

- In Prespa, inpresence of Pope's delegates from Romathat brought the crown, Samuil was

Missions of Constantine andMethodius Brothers

50s of 4th century

855

855-856

868-861

863

- Bregalnica'smission of Constantine and Methodiustaken for the purpose of gaining Slavsfor struggle against the Bulgarians.

- Constantine has created the Slavicalphabet - Glagolitic Alphabet. Hebaptized 54.000 Slavs and establishedthe bases for Slavic literacy andliterature.

- Saraceno's (Arabic) mission,taken for the purpose of communicationwith Arabic scholars regarding theissues related to Christian learning.

- Hazar's mission, taken atHazars that lived on the shore of BlackSea.

- Within the Morava's mission, thebrothers Constantine and Methodiusorganized for the first time religiousservice in Slavic language that till thenwas performed in Latin. Then they wentto Roma were they were welcomed bythe Pope and held religious service InSlavic language. There Constantinebecame a monk and obtained the nameCyril. He felt sick and died in Roma. Hewas buried in Church.Methodius continued the work inMoravia as episcope in the PannonianEpiscopacy. Due to its activity he wasprisoned for two years. He died inMoravia. Their students, Clement, Naum,

St. Clement

proclaimed for Tsar. The state apparatus andthe army of this early feudal state consisted ofMacedonian. Within the internal communica-tion, the language was Macedonian-Slavic, andin the international diplomacy Old Greek.

- The Byzantinegovernor Vasilius II started raid against theMacedonian state.

- Conclusive struggle atBelasica Mountain when the Macedonia armywas defeated. 14.000-15.000 Macedoniansoldiers were arrested and blinded.

- After the defeat atBelasica, Samuil died.

- Following the death of the lastMacedonian King Jovan Vladislav, Vasilij IIsubjected Macedonia and liquidated theMacedonian medieval state.

- Occurrence of Bogomils insouthwest Macedonia. Priest Bogomil wasconsidered for founder.

beginning of 11th century

29th July 1014

6th October 1014

1018

10th century

Sava and Angelarij continued theiractivity.

- Following the leave from Moravia,the Bulgarian governor Boris sentClement in the area of Kutmichevica insouthwest Macedonia for the purpose oftraining the Slavic teachers and priestsand to depress the Greek ones.

- Clement succeeded intraining around 3.500 disciples. Ohridgrew into religious-educational centreand was transformed in the mostdeveloped cultural centre for the entireSlavic world. In this period Clementcreated new simplified alphabet, andnamed it in honour of his teacher Cyril,

alphabet.- The Bulgarian governor Simeon

appointed Clement for Slavic episcope inDremvic's eparchy. His teacher's placewas given in confidence of Naum who aswell contributed in the development ofOhrid Literacy School.

- The last years of his life, Clementspent in Ohrid where he died, but Naumdied before him (910).

- Macedonia feltunder Byzantine and Bulgariangovernance.

886

886-893

893

916

9th and 10th century

Cyrillic

Clement and Naum

After finishing the military school,

Methodius (825-885), was sent from

Byzantine for the purpose of

governing the area between

Strumica and Bregalnica. Constantine

(827-869) was appointed for librarian

in the Constantinople Patriarchy,

after what he went to monastery.

Byzantine sent the Thessaloniki

brothers in four missions for the

purpose of spreading out the

Christianity and literacy among Slavs.

Гробот на св. Кирилво цркватаво Рим

Св. КлиментThe grave of St. Cyrilin churchin Roma

St. Clement

св. Климент Охридскисв. Наум Охридски

(840-916)и (830-910)

St. Clement of OhridSt. Naum of Ohrid

(840-916)and (830-910)OHRID

ARCHBISHOPRIC

In the time of Samuil

(969), the foundations of

Macedonian Orthodox

Church were put. During

11th century it was

called Ohrid

Archbishopric. In the

beginning the seat was

in Prespa, and then in

Ohrid. Its recognition, as

well as king title of

Samuil was given by

Roma. In the time of

Macedonian kingdom

Ohrid Archbishopric was

raised in the range of

patriarchate.

M i d d l e A g e

FOUNDERSOF THE LITERACYIN SLAVIC WORLD

крај на XI век

1185-1202

1214

- Низ Македонија поми-нале Норманите и крстоносците.

- Независно владеење намакедонскиот благородник ДобромирХрс со центар во Просек.

- Крај на управата на македон-скиот благородник Стрез, кој станалгосподар на Просек и чија управа сепротегала од Скопје до Охрид и Бер(Верија).

Првиот српски цар Стефан Душан(крал 1331-1346; цар 1346-1355) гиосвоил Костур, Прилеп, Струмица,

Српска власт и потпаѓањепод Османлиите

крај на XIV век

јануари 1502

1683

25-27 октомври 1689

- Целата територија наМакедонија потпаднала под власта наОсманлиите.

- Најстара забележанаформа на ајдутството, како оруженотпор против османлискиот феудаленсистем.

- Османлиите по втор пат извр-шиле напад на Виена. Здруженатаполска и австриска војска ги поразила.Во 1684, Австрија, Полска и Венецијан-ската Република ја формирале СветатаЛига која ја продолжила борбата про-тив Османлиите.

- Австрискатавојска влегла во Скопје. Поради зараз-ната болест чума, Австријците го запа-лиле.

Охрид, Мелник, Воден и градовите воденешна Албанија - Кроја, Берат и Ва-лона, а го опседнал и Солун.

- Во Скопје бил круни-сан за цар. Посебно внимание обрнална законодавството (Душанов зако-ник).

- Османлиите јапоразиле војската на браќата деспотУглеша и крал Волкашин на рекатаМарица.

- Последенкрал што владеел во поголем дел одМакедонија пред повеќевековнататурска власт. Најпознат јунак на епско-то творештво на Македонците.

16 април 1346

26 септември 1371

Крале Марко (1335-1395)

октомври 1689

20-ти години на XIX век

40-ти години на XIX век

30-ти и 40-ти години на XIX век

- Во североисточниотдел на Македонија, меѓу Ќустендил иСкопје, избило востание на чело соКарпош. Центар на Карпошовото вос-тание била Крива Паланка. Во турски-те документи Карпош се споменувакако Во битка предКуманово востаниците биле поразени,а Карпош бил заробен со голем бројвостаници и убиен во Скопје.

- Започналокултурно-просветно движење во Маке-донија, кое создало услови за нацио-нално будење на македонскиот народ.Првите книжевници, Јоаким Крчовскиод Кичевско и Кирил Пејчиновиќ одТетовско, биле свештеници и учители.

- Посебенразвиток доживеало црковното сли-карство (зографство).

- ВоСкопје, Велес и Штип се појавиле први-те општински училишта, чија цел имбила да ја шират просветата меѓу наро-

крал од Куманово.

Културно-просветно движење

дот и да се борат за осамостојување нацрквите и училиштата. Првите учите-ли кои работеле во таа насока билеЈордан Хаџи-Константинов - Џинот ибраќата Димитар и Константин Мила-динови.

- Укинување на Охрид-ската Архиепископија со специјалносултанско ираде, макар што по освоју-вањето на Македонија Османлиите јапочитувале нејзината автокефалност,Архиепископијата ја зачувала законо-давната, извршната, судско-црковнатаи граѓанската власт. По укинувањето,нејзините епархии биле присоединетикон Цариградската Патријаршија.

- Околу 20.000 Македонципристапиле кон католичката црква,како и голем број Албанци. По Берлин-скиот Конгрес, протестантската црквауспеала да наметне влијание во источ-ниот дел на Македонија (Разлог, Нев-рокоп, Банско). Исламот останал доми-нантна религија во Империјата, оста-вајќи длабоко наследство на овиепростори.

јануари 1767

до 1886

Петар Карпош(1655-1689),Кралотод Куманово

Petar Karposh(1655-1689),King of Kumanovo

Македонија подосманлиска власт

Macedonia underOttoman Governance

Машка горна облека од век соцрвено кадифе во предниот дел, украсен

со богат срмен вез (Дебар синџир зачасовник (Охрид) и машки саат (Скопје

XIX

),)

Male outer traditional clothes dating back to19th century with red velvet in the front part,decorated by rich silver-guild hemstitch (Debar),watch-chain (Ohrid) and male watch (Skopje)

Македонски востанијаи благородниципо Самуиловата држава

1040

1072

- Востание на Петар Делјан, вон-брачен син на Гаврило Радомир, син наСамуил. По првичните успеси, во 1041востанието било задушено. Делјан билослепен, заробен и одведен во Цари-град.

- Ѓорги Војтех се кренал на воста-ние во Скопје. Востаниците ги освоилеСкопје, Охрид, Костур и други градови.Во битка во близината на Косово Поле,Војтех бил уапсен и испратен во Цари-град. Умрел за време на патувањето.

С р е д е н в е к

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

end of 11th century

1185-1202

1214

- Normans andcrusaders passed through Macedonia.

- Independent governanceof the Macedonian nobleman DobromirHrs including centre in Prosek.

- End of the administration ofMacedonian nobleman Strez whobecame master of Prosek and whoseadministration spread from Skopje toOhrid and Ber.

The first Serbian tzar Stefan Dushan(king 1331-1346; tzar 1346-1355)conquered Kastoria, Prilep, Strumica,

Serbian Governanceand falling under Ottomans

end of 14th century

January 1502

1683

25-27 October 1689

October 1689

- The entireterritory of Macedonia felt under thegovernance of Ottomans.

- The oldest noted formof robbery, as armed resistance againstOttoman feudal system.

- Ottomans attached Wien for thesecond time. The joint Polish andAustrian army beaten them. In 1684,Austria, Poland and Venice Republicformed the World League that continuedthe struggle against the Ottomans.

- The Austrianarmy entered in Skopje. Due to theinfectious disease plague the Austriansburned Skopje.

- In the northeast part ofMacedonia, between Kyustendil andSkopje, the Uprising was raised andheaded by Karposh. Kriva Palanka was

Ohrid, Melnik, Edessa, and the cities oftoday Albania - Kruja, Berati and Valon,and he as well obsessed Thessaloniki.

- In Skopje he wascrowned for tsar. He put specialattention to the legislation (Dushan'sCode).

- The Ottomansdefeated the army of the tyrantUglesha and King Volkashin at MaricaRiver.

- Last kingthat govern the major part ofMacedonia through many centuriesTurkish governance. He was the mostfamous hero of the epic creation ofMacedonians.

16th April 1346

26th September 1371

King Marko (1335-1395)

centre of Karposh Uprising. Within theTurkish documents Karposh wasmentioned as In thestruggle in front of Kumanovo the rebelswere defeated and Karposh wasprisoned with major number of rebelsand killed in Skopje.

- Cultural andeducational movement in Macedoniastarted thus creating conditions fornational awakening of Macedonianpeople. The first writers, JoakimKrchovski from Kichevo region and KirilPejchinovikj from Tetovo region werepriests and teachers.

- Church painting(icon painting) experienced specialdevelopment.

- Firstmunicipal schools appeared in Skopje,Veles and Shtip aimed at spreading the

King of Kumanovo.

20s of 19th century

40s of 19th century

30s and 40s of 19th century

Cultural and educational movement

education among people and fighting forautonomy of churches and schools.Jordan Hadzi-Konstantinov-Dzinot andthe brothers Dimitar and ConstantineMiladinov were the first teachersworking in that direction.

- Repeal of OhridArchbishopric with special sultan irade(will) even the fact that after theconquering of Macedonia the Ottomansrespected its autocephaly, theArchbishopric kept the legislative,executive, court-church and civilgovernance. After the repeal, itseparchies were connected with theEcumenical Patriarchate ofConstantinople.

- Around 20.000Macedonian acceded the CatholicChurch as well as major number ofAlbanians. After the Berlin Congress, theProtestant Church succeeded toinfluence the east part of Macedonia(Razoig, Nevrokop, Bansko). The Islamstayed dominant religion in the Empire,leaving deep heritage in this area.

January 1767

up to 1886

Браќата Миладинови -Константин (1830-1862)и Димитар (1810 1862)

Јордан Хаџи-Константинов - Џинот(1821-1882), современ портрет

Jordan Hadzi-Konstatinov - Dzinot(1821-1882), contemporary portraitMiladinovi Brothers -

Constantine (1830-1862)and Dimitar (1810 1862)

Факсимил на ферманот од 1758 година, девет години предукинувањето на Охридската Архиепископија, со кој султанотзабранува да се врши притисок врз Архиепископијата порадипретходните долгови, со што се обидел да ја спаси од укинување

Facsimile of the screed from 1758, nine years after repeal of OhridArchbishopric by which the sultan prohibited to pressure the Archbishopricregarding the previous debts thus trying to prevent it from repeal

Macedonian uprisingsand noblemen after Samuil's state

1040

1072

- Uprising of Petar Deljan,illegitimate son of Gavrilo Radomir,Samuil's son. After the first successes,the uprising was stifled in 1041. Deljanwas blinded, arrested and sent toConstantinople.

- Gjorgji Vojteh raised an uprisingin Skopje. The rebels conquered Skopje,Ohrid, Kastoria and other cities. Incombat in the vicinity of Kosovo Field,Vojteh was arrested and sent toConstantinople. He died during thetravel

Портрет на кралот Марко, Марковманастир во с. Сушица крај Скопје (1376/7)

Portrait of King Marko, Marko's Monasteryin Sushica near Skopje (1376/7)

M i d d l e A g e

М а к е д о н и ј а п о д о с м а н л и с к а в л а с т

СТРАНСКИ ПРОПАГАНДИ

По Берлинскиот конгрес

(1878), пропагандите на

Бугарија, Грција и Србија

имале цел да го попречат

националниот и културни-

от развиток на македон-

скиот народ. По основа-

њето во 1870 година, а

особено по формирањето

на Бугарија како зависно

кнежевство во 1878, бу-

гарската Егзархија ја пре-

зела целокупната иници-

јатива за ширење на голе-

мобугарската пропаганда

во Македонија. Грција во

Македонија до 1886 има-

ла отворено 846 училиш-

та, вклучувајќи три учи-

телски школи и една

женска и машка гимназија

во Битола со вкупно

45.000 ученици. По

српско-бугарската вој-

на (1885) и Србија за-

почнала систематска

пропаганда, така што

во почетокот на XX век

во Македонија имала

217 српски училишта

со вкупно 9.200 уче-

ници. До 1900 година

Бугарија во Македо-

нија отворила 1.053

училишта со вкупно

26.000 ученици. Во

учебната 1899/1900

година, Грција, Србија

и Бугарија имале отво-

рено вкупно 2.116

училишта со околу

80.000 ученици.

Никулци наослободителниот дух

1892

1898

1902

- Младата македонскалитературна дружина воСофија почнала да го издавасписанието посветено напосебноста на македонскиотнарод и јазик и борбатапротив освојувачкитеинтереси на соседнитедржави. Бргу било забранетоод бугарската власт.

- Во Швајцарија билформиран

којсе залагал за независност ислобода на Македонија.

- Македонските студентиод Санкт Петербург во Русијаго формирале

чии најистакнати активистибиле Димитрија Чуповски,

Лоза,

Таен

револуционерен комитет,

Научно-

литературното другарство,

Востанија

1822

19 мај 1876

17 октомври 1878

- Негушко востание противосманлиската власт. Иако неус-пешно, ова бил прв масовен обидза ослободување од Османлиите.

- Востанички акцииво с. Разловци, Малешевско. Под-готовките ги раководел ДимитарПоп-Георгиев Беровски. Востани-ето било брзо задушено.

- Во с. Креснаизбувнало Кресненското воста-ние, чиј организатор бил пора-нешниот охридски митрополит

Крсте Мисиров, Наце Димов.Се залагале за признавање наМакедонските Словени воОсманлиската Империја какопосебен народ со литературенјазик, кој напоредно соосманлискиот би билофицијален во тритемакедонски вилаети.

наМисирков ја обработуватематиката за основањестандарден македонски јазик,правопис и азбука.

За

македонцките работи

Натанаил Кучевишки, а како војводисе истакнале Димитар Поп-ГеоргиевБеровски, Стојан Карастоилов, ЃорѓиПулевски.

- Поради мешањето на Бу-гарија, Натанаил Кучевишки издалнаредба четите да се растурат, аоружјето да се складира.

- Формирана привре-мена влада на Македонијакоја во март 1881 обнародила мани-фест до сите Македонци и испратилапротоколарно решение до рускиотцар.

- Брсјачката буна или уште на-речена Демирхисарски заговор билауште еден обид за ослободување одосманлиската власт.

јуни 1879

мај-јуни 1880

1878

Единство,

Македонскареволуционерна организација

4 ноември (23 октомври ст.ст.) 1893

1895

1897

-Формирање на Македонската револуцио-нерна организација (МРО) во Солун, која од1896 била преименувана во ТМОРО. Фор-мално-правно, според уставно-статутар-ните акти, се залагала за автономија на Ма-кедонија и Одринско, иако крајната поли-тичка и револуционерната цел на македон-ските револуционери била самостојна ма-кедонска држава. Најистакнати водачи би-ле Даме Груев, Гоце Делчев, Ѓорче Петров,Пере Тошев.

- Создавање на Врховен комитет одмакедонски емигранти и печалбари во Бу-гарија под силно политичко влијание насофискиот двор, заради влијание врз маке-донското национално-револуционернодвижење.

- Виничката афера била првата голе-

Национално-ослободителна борба

National-Liberation StruggleЕвангелие, револвер и кама - Со

бакнување на овие елементи и созаклетва, чиј текст бил пропишан соправилник на ТМОРО, симболично

се одбележувал приемот на новичленови во Организацијата Gospel, gun and blade (kama) - The registration of new members of the

Organization was symbolically celebrated by kissing of those elements andby oath with text written in the Rulebook of TMORO

Кубура (метал, дрво, сребро, позлата)од почетокот на XVIII век

Holster (metal, wood, silver, gold-plated)dating back to the beginning of 18th century

Печат на Главниот штаб на Кресненското (Македонско)востание од 1878 година во Музејот на Македонија

Stamp of the Headquarters of Kresna (Macedonian)Uprising dating back to 1878 in the Museum of Macedonia

ДимитријаЧуповски(1878-1940)

DImitrijaChupovski(1878-1940)

6

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

FOREIGN PROPAGANDA

After the Berlin Congress

(1878), the propagandas

of Bulgaria, Greece and

Serbia had an aim to

obstruct the national and

cultural development of

Macedonian people.

After the establishment

in 1870, in particular,

after the formation of

Bulgaria as dependant

principality in 1878, the

Bulgarian Exarchate

made the entire initiative

for spreading of the big

Bulgarian propaganda in

Macedonia. In Macedo-

nia up to 1886 Greece

opened 846 schools

including three schools

for teachers and one

female and one male

gymnasium in Bitola with

45.000 students in total.

After Serbia-Bulgaria was

(1885) Serbia as well

started systematic

propaganda so at the

beginning of 20th

century it had 217

Serbian schools in

Macedonia with 9200

students in total. Since

1900 Bulgaria opened

1.053 schools in

Macedonia with 26.000

students. In the student

1899/1900, Greece,

Serbia and Bulgaria had

opened 2.116 schools

with around 80.000

students.

Sprouts of liberation spirit

1892

1898

1902

- The young Macedonianliterature group in Sofia startedpublishing of the newspaper

devoted to the specialty ofMacedonian nation and languageas well as the struggle againstthe conquering interests of theneighbouring states. Soon after,the Bulgarian governanceprohibited it.

-was formed in

Switzerland that made efforts forindependency and freedom ofMacedonia.

- The Macedonian studentsfrom Saint Petersburg in Russiaformed

whose mosteminent activists were asfollows: Dimitrija Chupovski,Krste Misirkov and Nace Dimov.

Loza,

Secret Revolutionary

Committee

Scientific Literature

Companionship

Uprisings

1822

19th May 1876

- Negush Uprising againstOttoman governance. In spite ofbeing unsuccessful, this was firstmassive try for liberation fromOttomans.

- Uprising actionsin v. Razlovci, Maleshevo. DimitarPop-Georgiev Berovski led thepreparations. The uprising was

They made efforts for recogni-tion of Macedonian Slovenes inOttoman Empire as particularnation with literature languagethat would in parallel withOttoman be official in the threeMacedonian Wilayahs.

(ForMacedonian Issues) by Misirkovelaborated the issue of establish-ment standard Macedonianlanguage, punctuation andalphabet.

Za

Makedonckite raboti

promptly strangled.- Kresna Uprising

erupted in v. Kresna where the formerOhrid metropolitan NatanailKuchevishki was the organizer andDimitar pop-Georgiev Berovski, StojanKarastoilov and Gjorgji Pulevski wereeminent dukes.

- Due to the meddling ofBulgaria, Natanail Kuchevishki gave anorder to decompose the units and tostore the armour.

First temporarygovernment of Macedonia Unity wasformed that in March 1881made publicmanifest to all Macedonians and sentprotocol decision to the Russian Tsar.

- Brsjak's uprising or even calledDemir Hisar's conspiracy was one moretry for liberation from Ottomangovernance.

17th October 1878

June 1879

May-June 1880-

1878

Macedonian Revolutionary Organization

4th November (23rd October by Juliancalendar) 1893

1895

- Forming of MacedonianRevolutionary Organization (MRO) inThessaloniki, that in 1896 was renamed inTMORO. Formally and legally, pursuant tostatutory acts, it interceded for autonomy ofMacedonia and Edirne even though the finalpolitical and revolutionary am of Macedonianrevolutionaries was autonomous Macedonianstate. The most eminent leaders were DameGruev, Goce Delchev, Gjorche Petrov and PeroToshev.

- Creation of Supreme Committee ofMacedonian emigrants and fortune seekers inBulgaria under strong political influence bythe Sofia's court due to the influence over

Печатот на Централниот комитет наМРО од 1896 година, со

како официјално мото, што можеда се сретне и на голем број документи,печати, знамиња и други симболи намакедонските револуционери. Билоупотребувано во текот на движењетоод втората половина на век досредината на век

Слобода илисмрт

XIXXX .

The stamp of the Central Committee ofMRO dating back to 1896, with Freedom orDeath, as official motto that might be met inmajor documents, stamps, flags and othersymbols of the Macedonian revolutionaries. Itwas used during the movement in the second halfof 19th century till the middle of 20th century.

Македонскиземски грбод 1741 година

Macedonianearth coatof arms datingback to 1741

Крсте Мисирков (1874-1926)и оригиналот на

од 1903 годинаЗа македон-

цките работи

Krste Misirkov (1874-1926) andthe original of

(For Macedonian Issues)dating back to 1903

Za makedonckiteraboti

M a c e d o n i a u n d e r O t t o m a n G o v e r n a n c e

Знаметона Разловечкотовостаниеод 1876 година

The flagof Razlog Uprisingdating back to 1876

ДимитарПоп-ГеоргиевБеровски(1840-1907)

DimitarPop-GeorgievBerovski(1840-1907)

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

ма провала во ТМОРО. Во текот насвоето егзистирање. Организацијатасе соочила со голем број провали иафери.

- Аферата според вре-метраењето, спектакуларноста, доби-ените финансиски средства и афир-мацијата на македонското револуци-онерно дело на меѓународен план,

1902 Мис Стон,

претставува најголемата афера воисторијата на Организацијата. Ја ор-ганизирале Јане Сандански, ХристоЧернопеев, Крсто Асенов. Грабнататамис Стон била првиот американскиграѓанин киднапиран надвор од те-риторијата на САД.

- Солунски конгрес наОрганизацијата, на кој било донесенорешение за кревање востание.

- Во Смилево се одржалконгрес, на кој било донесено реше-ние за кревање востание на 2 август1903 во II Битолски револуционеренокруг на ТМОРО. Конгресот избралГлавен востанички штаб и востанич-ки штабови во десетте реони на окру-гот. Членови на Главниот востанич-ки штаб биле Даме Груев, Борис Сара-фов и Анастас Лозанчев.

- Во Баница, Серско билубиен Гоце Делчев, еден од најистак-натите раководители на ТМОРО.

јануари 1903

2-7 мај 1903

4 мај 1903

Илинденско востание

2 август (20 јули ст.ст.) 1903 - На по-вик на Штабот, во Битолскиот рево-луционерен округ било кренатоИлинденското востание. Целосно би-ло ослободено Крушево, каде билапрогласена република. Биле форми-

СОЛУНСКИ АТЕНТАТИ КРУШЕВСКИ МАНИФЕСТ

Од 28 април до 1 мај 1903 во Со-

лун биле извршени серија бом-

башки напади од страна на Ге-

миџиите, анархистичка револу-

ционерна група. Целта била да

се нападне европскиот капитал

во Османлиската Империја за да

се привлече вниманието на голе-

мите сили врз македонското

прашање. Од динамитот на Ге-

миџиите настрадале францус-

киот брод Отоман-

ската банка, гасоводните цевки,

кафеаните

и и Бошнак-ан.

Бил урнат Германскиот клуб, ка-

феаната како и неколку

други локали, а била извршена и

диверзија на телеграфската ста-

ница. Гемиџиите успеале да ја

извршат најголемата терорис-

тичка акција на своето време.

Гвадалкивир,

Гранд Хотел Солун,

Ал Xамбра Ноја

Египет,

За време на Илинденското во-

стание, револуционерната власт

во Крушево го објавила Крушев-

скиот манифест. Бил напишан на

6 август, а негов автор е Никола

Киров Мајски, иако одредени из-

вори го наведуваат Никола Ка-

рев. Напишан на македонски ја-

зик (крушевски дијалект), а по-

тоа преведен на турски, бил ис-

пратен во 17 примероци до

околните села со муслиманско

население, кое братски се пови-

кувало да ја поддржи и помогне

борбата. Наидува на добар при-

ем, а кметот на селото Алданци

возвратил со порака за разбира-

ње на востаничките мотиви. Тек-

стот на Манифестот првпат бил

објавен во драмата на

Никола Киров Мајски во 1923

година.

Илинден

Никола Карев(1877-1905),претседател наКрушевската Републикана 26-годишна возраст

Nikola Karev,(1877-1905),President of KrushevoRepublic at age of 26

Христо Чернопеев(1868-1915) со Штабот,активен во Струмичко-малешевскиот округза време на востанието

Hristo Chernopeev(1868-1915) with theHeadquarters, activeduring the Uprising inStrumica-Maleshevoregion

Повик за објавувањена востанието со печатна Битолскиотреволуционерен округ

Call for UprisingPublication by stampof Bitola revolutionarygroup

Четата на Питу Гули,последниот бранителна Републиката,фотографиранакај селото Бирино

Guard of Pitu Guli,the last defender ofthe Republic, madenear village of Birino

Гоце Делчев(1872-1903),срцето нареволуционернаМакедонија,организатор иводач на МРО

Goce Delchev(1872-1903),the heart ofrevolutionaryMacedonia,organizer andleader of MRO

Н а ц и о н а л н о - о с л о б о д и т е л н а б о р б а

Macedonian national and revolutionarymovement.

- Vinica's scandal was the first bigbreak-in TMORO. During its existencethe organization faced with many break-ins and scandals.

- scandal, according tothe duration, spectacularity, obtainedfinancial assets and affirmation of theMacedonian revolutionary act atinternational plan is the biggest scandalin the history of the Organizations. Jane

1897

1902 Ms Stone's

Sandanski, Hristo Chernopeev and KrstoAsenov organized it. The wrested MsStone was the first American citizenkidnapped outside the territory of USA.

- Congress of theOrganization in Thessaloniki, where thedecision on uprising was made.

- Congress was held inSmilevo where the decision on uprisingon 2nd August 1903 was made by the IIBitola Revolutionary department ofTMORO. The Main uprising headquar-ters was elected on the Congress as wellas uprising headquarters in the tenregions of the department. Dame Gruev,Boris Sarafov and Anastas Lozanchevwere members of the Main uprisingheadquarters.

- Goce Delchev, one of themost eminent leaders of TMORO waskilled in Banica, Ser.

- Ilinden Uprising wasraised by call of the Headquarters, inBitola revolutionary group. Krushevowas liberated in total and the republic

January 1903

2-7 May 1903

4th May 1903

2nd August (20th July by Juliancalendar) 1903

Ilinden Uprising

was proclaimed. City Assembly wasformed by 60 eminent citizens ofKrushevo as well as Temporary Council.The Ilinden Uprising did not coverequally all region of Macedonia. Themost massive and the greatest fierce-ness were in Bitola group.

- The uprising wasstifled and it was accompanied byreprisals by Ottoman authorities, andKrushevo was transformed in cindersand ruins.

- Rila Congress wascalled for the purpose of considerationof the entire activity of the Organizationafter the Uprising, adoption of new

12th August 1903

October 1905

Rila Congress

BOATMENT OF THESSALONIKI KRUSHEVO'S MANIFEST

From 28th April to 1st May 1903,

serial bombing attacks by the

Boatmen, anarchist revolutionary

group, were made in Thessalonica.

The aim was to attack the

European capital in Ottoman

Empire for the purpose of taking

the attention to the great forces

towards Macedonian issue. The

French boat Guadalquivir suffered

loss from the Boatmen' dynamite,

the Ottoman Bank, gas pipelines,

Grand Hotel Thessaloniki, the

coffee-bars Al Hambra and Noja

and Boshnjak Inn. The German

club was ruined, Egypt restaurant

as well as several other locals and

the diversion of telegraphic

stations was done. The Boatmen

succeeded in performing the

biggest terrorist action in that

time.

Krushevo's Manifest was edited by

the revolutionary governance in

Krushevo during the Ilinden

Uprising. It was written on 6th

August and its author was Nikola

Kirov Majski, even though certain

sources stated Nikola Karev. It was

written in Macedonian language

(Krushevo's dialect), and then

translated in Turkish, it was sent in

17 copies to the surrounding

villages with Muslim population

that was fraternally called to

support and to help the struggle. It

obtained good acceptance, and

the headman of the village Aldanci

replied by message for

understanding of the uprising

motives. The text of the Manifest

was for the first time published in

the drama Ilinden by Nikola Kirov

Majski in 1923.

Питу Гули (1865-1903)со Миту Мучитанов (лево)и Петар Љавра (десно)

Pitu Guli (1865-1903)with Mitu Mychitanov (left)and Petar Ljavra (right)

Фишеклак (легура на бакар,леан и гравиран) од XIX век,Музеј на Град Скопје

Cartridge Belt (copper alloy, moldedand engraved) dating back to 19thcentury, Museum of the City of Skopje

N a t i o n a l - L i b e r a t i o n S t r u g g l e

Даме Груев(1871-1906),основач и еденод најистакнатитечленови на МРО

Dame Gruev(1871-1906),founder and one ofthe most eminentmembers of MRO

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Балкански војнии Прва светска војна

Balkan Warsand The First World War

Прво издание на Македонски глас (1913), уредуванод Димитрија Чуповски и издаван во Русија, во кој е

објавена програмската цел: „Да се запознае руската имеѓународната јавност со интересите на Македонија

(заради) поволно решавање на судбината наМакедонија по Балканските војни“

First edition of (Voice of Macedonia)Makedonski glas

(1913), edited by Dimitrija Chupovski and published inRussia where the program aim was published:“Acknowledging the Russian and international publicabout the interests of Macedonia (due to) good solutionof the destiny of Macedonia after Balkan Wars”

рани Градско собрание од 60 истакнатиграѓани на Крушево и Привремен совет.Илинденското востание не ги опфатилоподеднакво сите краишта на Македони-ја. Најмасовен одѕив и најголема жестинаимало во Битолскиот округ.

- Востанието било заду-шено, што било проследено со репреса-лии од страна на османлиските власти, аКрушево било претворено во пеплишта иурнатини.

- Рилскиот конгрес билсвикан со цел да се разгледа целокупнатаактивност на Организацијата по востани-ето, да се донесе нов Устав, да се осудидејноста на странските пропаганди. Наовој конгрес било усвоено ново име -Внатрешна македонско-одринска рево-луционерна организација (ВМОРО) ибило постигнато привидно единствомеѓу двете спротивставени страни, коетраело кратко време. Потоа дошло доотврен судир меѓу нив, што го означилодефинитивниот расцеп во ВМОРО ипочетокот на бројните меѓусебнинедоразбирања, судири и убиства.

12 август 1903

октомври 1905

Рилски конгрес

Балкански војни

октомври 1912 - мај 1913

30 јуни - 31 јули 1913

- Првабалканска војна, која се водела меѓудржавите на Балканскиот сојуз (Србија, Бугарија, Црна Гора и Грција)против османлиската држава за нејзините балкански владеења. Османлиите биле истерани од Македонија,а српската војска преку Албанија излегла на Јадранско Море. Македонскиот народ зел активно учество вовоените операции на страна на сојузниците.

- Втора балканска војна, која се водела за поделба на Македонија. Започнала со бу

-

--

--

-

--

-

гарските напади врз армиските единици на Србија и Грција. Подоцна вовојната влегуваат Црна Гора, Романија и Турција. По претрпените порази,Бугарија била принудена да склучимир.

- Со склучениот мирна преговорите во Букурешт, Романија ја добила Добруџа, а Македонијабила поделена меѓу Србија, Бугаријаи Грција. Наместо ослободителни,

-

-

-10 август 1913

Поделба на Македонија

балканските војни станале освојувачки. Ниту една од војувачките странине го почитувала правото на македонскиот народ за национално определување. Тој бил поделен и подложен на денационализација и асимилација.

- Во Тиквешкиотокруг била воспоставена српска полициска власт, што почнала да функционира од 1 јануари 1913. Биле отворани српски училишта и цркви, биле формирани нови општински управи, а кадар се доведувал од Србија.

- Тиквешко востание, сокое биле ослободени Кавадарци,

-

--

--

--

---

17 декември 1912

1 јули 1913

Младотурска револуција

јули 1908

14-22 ноември 1908

август 1909

- Младотурците во Македо-нија кренале востание, по што султа-нот Абдул Хамид II бил принуден да говрати Уставот од 1876 година. ЈанеСандански и други членови на ВМОРОактивно се вклучиле во Младотур-ската Револуција и верувале дека сонејзиниот успех и македонскиотнарод ќе биде ослободен.

- Битолскиконгрес на албанските интелектуалциза унификација на азбуката. Прифа-ќајќи го латинското писмо, бил обја-вен првиот буквар на албански јазик.

- По донесувањето на но-виот Устав, во Македонија била фор-мирана Народната федеративна пар-тија, која во почетокот избрала своичленови за пратеници во Османлис-киот Парламент. Македонските прате-ници се залагале за воведување аграр-на реформа во Македонија, за давањеобласна самоуправа и воведување мај-чин јазик во училиштата. Меѓутоа, от-како Младотурците се зацврстиле навласт, ги изневериле надежите и воавгуст 1910 партијата била укината.

Н а ц и о н а л н о - о с л о б о д и т е л н а б о р б а

Јане Сандански (1872-1915),револуционер, војвода и раководителна МРО. Соработувал со Младотурцитеи учествувал во Младотурскиот походна Цариград при детронирањето насултанот Абдул Хамид во 1909 година.

Jane Sandanski (1872-1915),revolutionary, duke and head of MRO.He cooperated with the Young Turks andhe participated in Young Turks raid inConstantinople (Istanbul) while depositingof the sultan Abdul Hamid in 1909.

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Constitution and convicted the activity of theforeign propaganda. New name was adopted at thisCongress - Internal Macedonian-EdirneRevolutionary Organization (VMORO) and vividunity between both parties was achieved but inshort term duration. Then open conflict was madethus marking the definite division of VMORO andstarting of numerous mutual misunderstandings,conflicts and murders.

Balkan Wars

October 1912 - May 1913

30th June - 31st July 1913

- FirstBalkan War led among the states ofBalkan Union (Serbia, Montenegro andGreece) against Ottoman State for itsBalkan governing. The Ottomans wereoutcast from Macedonia and Serbianarmy through Albania went to AdriaticSea. Macedonian people took activeparticipation in the military activities ofthe side of allies.

- SecondBalkan War that led to division ofMacedonia. It started by the Bulgarianattacks over the army units of Serbianand Greece. Later Montenegro, Romania

and Turkey entered intowar. After the sufferedfailure Bulgaria was forcedto make peace.

- Byconcluded peace of thenegotiations in Bucharest,Romania got Dobrudza

and Macedonia was divided amongSerbia, Bulgaria and Greece. Instead ofliberation, Balkan War became conquer-ing. No one of the combatant did respectthe right of Macedonian people fornational determination. It was dividedand subject to denationalization andassimilation.

- Serbian policegovernment was established in Tikveshregions and it started to function from1st January 1913. Serbian schools andchurches were opened, new municipaladministrations were opened and staffwas brought from Serbia.

- Tikvesh Uprising whenKavadarci, Negotino and almost all

10th August 1913

17th December 1912

1st July 1913

Division of Macedonia

villages in Tikvesh region were releasedin Tikvesh Uprising and Serbian militaryand administrative governance wasoutcast. Kavadarci was liberated forseven days (1-7 July). City administra-tion and executive governance by threecitizens was elected. Tikvesh Uprisingwas first armed combat of Macedoniannation against the division of Macedoniaand against the Serbian occupantgovernance, led by eminent members ofregional and municipal committees ofVMRO. The Uprising was stifled in blood.

Young Turkish Revolution

July 1908

14-22 November 1908

August 1909

- The YoungTurks in Macedonia raisedan uprising after whichSultan Abdul Hamid II wasforced to return theConstitution from 1876.Jane Sandanski and othermembers of VMOROactively participated inYoung Turkish Revolutionand they believed thatMacedonian people wouldbe released by its success.

-Bitola Congress of Albanianintellectuals for unificationof the alphabet. Acceptingthe Latin letter, firstalphabet book waspublished in Albanianlanguage.

- Followingthe adoption of the newConstitution, NationalFederative Party wasformed in Macedonia that

Дипломатскиот кор во Битола, 1906(фотографија на браќа Манаки)

Diplomatic corps in Bitola, 1906(photo of Manaki Brothers)

Веста за Илинденското востание на насловнитестраници на весниците и а вофранцускиот весник од 25 септември1903, целата насловна страница е посветена накрвавите репресалии во Крушево

The Graphic Le Petit,La Vie Populaire

News about Ilinden Uprising on the cover pages ofnewspapers and as well as in theFrench newspaper as of 25th September1903, the entire cover page was devoted to the bloodyreprisals in Krushevo

The Graphic Le Petit,La Vie Populaire

Букурешкиот договор за поделба наМакедонија меѓу Србија, Грција и Бугарија,со кој судбината на поделениот македонскинарод останува долго време запечатена.Делумно е анулиран со државнотоосамостојување и меѓународнотопризнавање на Република Македонија.

Treaty of Bucharest for division ofMacedonia among Serbia, Greece andBulgaria by which the destiny ofMacedonian people stayed sealed up for along period. It was partially annulled by thestate autonomy of and the internationalrecognition of Republic of Macedonia.

Ѓорче Петров (1865-1921),македонски револуционер иеден од идеолозите на старатаМакедонска револуционернаорганизација, ликвидиран воСофија во пресметките меѓудвете светски војни

Gjorche Petrov (1865-1921),Macedonian revolutionary andone of the ideologists of the oldMacedonian revolutionaryorganization, liquidated in Sofiain the fights between bothWorld Wars

at the beginning elected its membersfor delegates in the OttomanParliament. Macedonian delegatesinterceded introduction of agricul-tural reform in Macedonia, forobtaining regional self-administration and introduction ofnative language in schools. However,when Young Turks strengthenedtheir governance, they did not liveup to expectations and in August1910 the party was repealed.

N a t i o n a l - L i b e r a t i o n S t r u g g l e

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Неготино и речиси сите села во Тиквешијата, а српската воена и административна власт била протерана. Кавадарци бил слободен седум дена (1-7 јули). Била избрана градска управаи извршна власт од тројца граѓани.Тиквешкото востание претставувалопрва вооружена борба на македонскиот народ против поделбата на Македонија и против српската окупаторска власт, предводено од истакнати членови на околискиот и на ме-сните комитети на ВМРО. Востаниетобило задушено во крв.

- Формирање на XI Македонска дивизија со 33.000 Македонци. Голем дел се нашле и во диверзантските чети на Тодор Александров.

- Отворање на Македонскиот (јужен) фронт. Пред нападот,силите на Антантата броеле 622.000,а на Централните сили 600.000 војници.

- Пробивањена фронтот, по што на 29 септемвриво Солун Бугарија потпишала примирје, според кое требало да ги задржи Струмица и Пиринска Македонија.

- По Нејскиот мировен договор,Струмичката област била одземенаод Бугарија и отстапена на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците,а по Версајската мировна конференција и вардарскиот дел останал вотие рамки. На македонскиот народ мубила негирана националната и културната посебност, македонскитепрезимиња биле заменети со српски.Наставата се одвивала на српски јазик со учители од Србија.

- Конвенција меѓу Бугарија и Грција за „доброволна“ размена на население, со која голем број Македонцибиле иселени во Бугарија.

- Кралството СХС гопроменило името во Кралство Југославија, чија територија била поделена на девет бановини. Вардарскатабановина опфаќала и дел од јужнаСрбија и речиси цела Метохија.

- По формирањето на КПЈ(1919), на општинските избори кому

--

-

--

--

--

--

-

-

--

-

-

-

-

-

--

--

-

есен 1915

крај на 1915

14-16 септември 1918

1919

1919

3 октомври 1929

1920

Прва светска војна

Бугарска, грчка и српска управа

БРАТОУБИСТВЕНИ ВОЈНИ

Во Првата светска војна Маке

донците, поделени меѓу Бугари

ја, Грција и Србија, биле доведе

ни во ситуација да се борат едни

против други во армиите на нив

ните окупатори. Од територијата

на Македонија српската влада

регрутирала околу 53.000 регру

ти (Македонци, Турци, Албанци,

Евреи). Грците мобилизирале

20.000 Македонци и друго насе

ление. Бугарија извршила најго

лема мобилизација во делот на

Македонија под Бугарија, како и

од големата македонска емигра

ција во Бугарија. Со Балканските

војни (1912-13) и Првата светска

војна (1914-18) бил ставен крај

на заедничкиот општествено-

политички живот на македон

скиот народ во рамките на една

држава - Османлиското царство.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

малцинските права, Грција отпечатила буквар наречен со латинско писмо на македонски јазик(леринско-битолски дијалект), но никогаш не бил пуштен во употреба ине се отворило ниту едно училиштена македонски јазик.

- Во Грција бил донесен Указ запромена на имињата на населенитеместа и географските топоними.

- По завршувањето на Прватасветска војна започнало политичкогрупирање на македонската емиграција во Бугарија, која ја формиралаВМРО со Тодор Александров, Александар Протогеров и Петар Чаулевкако членови на Централниот комитет. Прокламирана цел на оваа организација била автономна или независна Македонија.

- Преговори за обединување на силите во македонскотонационално-ослободително движењеи создавање единствен македонскиреволуционерен фронт меѓу автономистичката ВМРО и федералистичката револуционерна организација,што резултирало со потпишувањеманифест до македонскиот народ.

- Мајски манифест, потпишан од страна на членовите на ЦКВМРО Александар Протогеров и Петар Чаулев кои, по овластување на Тодор Александров, се потпишале во негово име. Била подготвена и Декларација за македонската парламентарнагрупа, која требало да ја потпишатмакедонските пратеници во бугарското Народно собрание избрани налистата на ВМРО. Се потенциралодека самостојна и обединета Македонија би можела да се реализира ворамките на балканска федерација сополитичка помош на СССР, а дека борбата на Организацијата подеднаквоќе биде насочена кон грчката, српската и бугарската влада во соработка собалканските комунистички партии.

--

-

-

-

--

-

-

--

-

----

-

-

-

-

Абецедар

1926

1919

декември 1923

5 мај 1924

Национално-ослободителнодвижење меѓу двете светски војни

Б а л к а н с к и в о ј н и и П р в а с в е т с к а в о ј н а

Коста Рацин(1908-1943)

Kosta Racin(1908-1943)

Abecedar - букварза македонските децаво егејскиот делна Македонија,кој бил отпечатенво Грција во 1925година, но никогашне бил во употреба

Abecedar - alphabetbooks for Macedoniankids in the Aegeanpart of Macedonia,printed in Greece in1925 but never used

нистичките кандидати победиле воВелес, Куманово, Кавадарци. Со Обзнаната (декември 1920) партијатабила забранета.

- Конвенција од Лозана меѓуТурција и Грција за размена на христијанското население од Турција имуслиманското од Грција. Во делот наМакедонија под Грција биле населениоколу 640.000 доселеници од негрчкопотекло и друго христијанско население. Според пописот од 1928 година, во делот на Македонија под Грција имало околу 1.500.000 жители.

- Под притисок наДруштвото на народите во однос на

-

-

---

1923

септември 1925

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

FRATRICIDAL WARS

After the First World War

Macedonians, divided among

Bulgaria, Greece and Serbia were

brought in situation to fight one

against others in the armies of

their occupants. From the territory

of Macedonia Serbian

governments recruited 53.000

recruits (Macedonian, Turks, and

Albanians, Jewish). Greek

mobilized 20.000 Macedonians

and other population. Bulgaria

made the biggest mobilization in

the part of Macedonia under

Bulgarians, as well as greater

Macedonian emigration in

Bulgaria. The Balkan Wars (1912-

13) and the World War First (1914-

1918) put end to the common

social and political life of

Macedonian people within one

state - Ottoman Empire.

World War First

Bulgarian, Greekand Serbian administration

autumn 1915

end of 1915

14-16 September 1918

1919

1919

- Forming of the XIMacedonian division with 33.000Macedonians. Major part was part ofwreckers' units of Todor Aleksandrov.

- Opening of Macedonian(south) front. Before the attack, theforces of Triple Entente counted622.000 while of Central forces 600.000soldiers.

- Infiltration ofthe front after what on 29th Septemberin Thessaloniki, Bulgaria signed ceasefire according to which it should havekept Strumica and Pirin Macedonia.

- Following the Treaty of NejaStrumica area was taken from Bulgariaand given to the Kingdom of Serbians,Croatians and Slovenian, but after theVersailles Vardar part stayed in thoseframes. National and cultural character-istic of Macedonian people was revokedand the Macedonian names werereplaced by Serbian. The education wasperformed in Serbian language byteachers from Serbia.

- Convention between Bulgariaand Greece for “voluntary” exchange of

Beli Mugri (White Dawns)by Kosta Racin, first poetcollection in Macedonianlanguage published in Zagreb1939 - milestone ofcontemporary Macedonianliterature

Бели мугри од Коста Рацин,прва поетска збирка намакедонски јазик објавенаво Загреб 1939 година -меѓник во современатамакедонска литература

population, where great number ofMacedonian were desolated in Bulgaria.

- The Kingdom SCSchanged the named in Kingdom ofYugoslavia whose territory was dividedin nine duchies. Vardar Banate coveredas well part of south Serbia and almostentire Metohija.

- Following forming of CPY(1919), communist candidates won onthe municipal elections in Veles,Kumanovo and Kavadarci. ByPromulgation (December 1920) theparty was prohibited.

- Convention from Lausannebetween Turkey and Greece regardingexchange of Christian population fromTurkey and Muslim from Greece. In thepart of Macedonia under Greece640.000 non-Greek migrants were

3rd October 1929

1920

1923

settled as well as other Christian popula-tion. According to the Census in 1928around 1.500.000 citizens lived in the partof Macedonia under Greece.

- Under the pressure bythe League of Nations regarding minorityrights, Greece printed alphabet book calledAbecedar in Latin letters but Macedonianlanguage (Lerin-Bitola dialect), but thesame has never been put into use and noschool in Macedonian language was everopened.

- In Greece Decree on change of thenames of settlements and geographictoponyms was made.

- Following the finishing of WorldWar First the political grouping ofMacedonian emigration in Bulgaria startedand later it formed VMRO by TodorAleksandrov, Aleksandar Protogerov andPetar Chaulev as members of the CentralCommittee. The proclaimed aim of thisorganization was autonomous or inde-pendent Macedonia.

- Negotiations for unityof the forces of Macedonian NationalLiberation Movement and creation ofunique Macedonian revolutionary frontbetween the autonomous VMRO andfederal revolutionary organization thusresulting in signing manifest to theMacedonian people.

- Manifest from May, signedby the members of CC VMRO AleksandarProtogerov and Petar Chaulev that byauthorization by Todor Aleksandrov,signed it. The Declaration for Macedonianparliamentary Group was prepared thatshould have been signed by Macedonianparliamentarians in the Bulgarian NationalAssembly elected from the list of VMRO. Itwas pointed out that autonomous andunited Macedonia could have been realizedwithin the frames of Balkan federation bypolitical assistance of USSR, and that the

September 1925

1926

1919

December 1923

5th May 1924

National Liberation Movementbetween World Wars

B a l k a n W a r s a n d T h e F i r s t W o r l d W a r

Назад кон автономијата - брошура наДимо Хаџи-Димов од 1918 година, во којасе реафирмира „автономијата на Македонијаи националното самоопределување набалканските народи“ како можно решениеза македонското прашање

Искра,

Македонско дело

печатниот орган на ПК на КПво Македонија, го објавува прогласотна Комитетот, а епечатниот орган на ВМРО (Обединета)и се издава од 1925 до 1938 година

Iskra

Makedonsko Delo

(Sparkle), printed body of RegionalCommittee of Communist Party ofMacedonia publishes the decree of theCommittee and(Macedonian Work) was printed body ofVMRO (United) and it was issued from1925 up to 1938

Back to the autonomy - brochure by DimoHadzi Dimov from 1918 for reaffirmation ofthe “autonomy of Macedonia and nationalself-determination of Balkan people” aspossible solution for Macedonian issue

Набргу по објавувањето на Манифестот, под притисок на бугарската влада, Александров и Протогеров се откажале од потпишаниот договор.

- Периодот кога на чело наВМРО бил Ванчо Михајлов се смета запериод со најмногу меѓусебни физички ликвидации во македонската историја.

- Формирана е ВМРО (Обединета) во Виена, врз принципите на Мајскиот манифест. Имала централно раководно тело и три обласни комитети (за Бугарија, Грција и Србија), кадедејствувала со различен успех.

--

-

--

---

-

1924-34

1925

Почеток на војната и нова поделба

6 април 1941

13 април 1941

18 април 1941

- Паралелно со бомбар-дирањето на Скопје, Велес и Штип,три ударни колони на германскатавојска ја минале граничната линијакон Македонија. Отпорот на Крал-ската војска бил мал.

- Заземање на Кичево,последен град кој паднал под герман-ска окупација. Западна Македонијабила окупирана од Италија, а остана-тиот дел со делови од Јужна Србија гоокупирала Бугарија.

- На бугарскиот Гене-ралштаб му било одобрено бугарска-та војска да влезе во Македонија. Занеколку дена Бугарија ја завршилаокупацијата, заедно со дел од ЕгејскаМакедонија, со што добила излез наЕгејското Море. Италија ги добилатериториите на Тетовско, Гостивар-ско, Кичевско, Дебарско и Струшко идел од јужниот дел од Охридско иПреспа.

1936 - Левоориентираните македонски студенти од Загреб, Белград иСкопје истакнале политичка декларација потпишана од 200 лица. На состанок во Охрид (28 август 1936) македонските студенти ги формулиралеосновните цели на МАНАПО (Македонски народни покрет): будење нанационалната свест и афирмација нанародниот јазик, борба за ликвидирање на кралската диктатура, борбапротив великосрпската хегемонија,демократизација на земјата. МАНАПОимал обележје на народен фронт ибил во непосредна врска со македонското комунистичко движење.

-

---

-

-

-

Ослободително востание

август 1941

11 октомври 1941

април-мај 1942

- декември 1942 - Оживотворување на одлуката за вооружено востание во Вардарска Македонија, изразено со формирање диверзантски групи и три партизански одреди: Скопски (август 1941), Прилепски и Кумановски (октомври 1941),со околу 100 борци.

- Отпочнување навостанието во Вардарска Македонија,со првите партизански акции во Прилеп и Куманово.

- Организирање најадрата на пет партизански одреди:Битолски, Скопски, Велешки,Прилепски и Крушевски, а до летотобиле формирани уште четири. Постигнатите резултати во овој периоднајмногу се должеле работата на Покраинскиот комитет на КПЈ за Македонија и Покраинскиот Воен штаб,

--

--

--

-

-

--

1940-41 - На чело на Покраинскиоткомитет на КПЈ за Македонија билМетодија Шаторов - Шарло, кој изготвил национална платформа во којабила потенцирана македонската национална самобитност, а во документите на комитетот бил официјализиран македонскиот јазик. На прагот наВтората светска војна, условите за национално-револуционерна борба биле видоизменети. Од историскатасцена ги снемало ВМРО-автономистичка и ВМРО (Обединета), но идејата за формирање самостојна, обединета и суверена македонска државаги водела и новите генерации.

-

---

--

--

-

кој во јуни 1942 прераснал во Главенштаб на Народно-ослободителнатавојска и партизанските одреди на Македонија (НОВ и ПОМ).

- Во Скопје бил формиран Централниот комитет на КПМ,кој во Тетово ја одржал својата прваседница. Биле формирани пет оперативни зони и пет обласни комитети, абила донесена и одлука за префрлање на Комитетот и на Главниот штабна територијата на западна Македонија. Во тој период, бугарските окупаторски сили извршиле повеќе масовни злосторства врз цивилното население во Македонија (стрелањатаво прилепското село Дабница, во кавадаречкото Ваташа, во велешкотоПуста Кула).

- Формирање на првата покрупна воена единица на НОВ иПОМ, баталјонот

- Капитулација наИталија, по што се проширила слободната територија во западна Македонија на просторот на Кичево, Дебар, Струга и Маврово.

- Во с. Сливово била формирана Првата македонско-косовска народно-ослободителна бригада.

-

-

-

-

---

-

-

-

--

-

--

-

19 март 1943

18 август 1943

8 септември 1943

11 ноември 1943

Мирче Ацев.

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Б а л к а н с к и в о ј н и и П р в а с в е т с к а в о ј н а

Втора светска војна, АСНОМи слободна Македонија

Second World War, ASNOMand Federal Macedonia

Првиот број на дневниот весникНова Македонија и други весници

издавани во НОВ ()

Млад Борец,Македонка, Наша хроника

First number of the daily newspaper Nova

Makedonija (New Macedonia) and other newspapersedited in National Liberation Struggle

(Young Fighter), (Macedonian Woman),(Our Chronicle))

(Mlad borecMakedonka

Nasha Hronika

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

struggle of the Organization will befocused on Greek, Serbian and Bulgariangovernment in cooperation with theBalkan Communist parties. Soon after thepublications of the Manifest, under thepressure of Bulgarian governments,Aleksandrov and Protogerov resigned thesigned agreement.

- The period when VanchoMihajlov was the leader of VMRO isconsidered as period with most physicalliquidations in the Macedonian history.

- VMRO (United) was formed inWien on the basis of Manifest from May. Ithad central head body and three regionalcommittees (for Bulgaria, Greece and

1924-34

1925

Serbia) where it acted in different success.- Left oriented Macedonia students

from Zagreb, Belgrade and Skopjeexpressed political declarations signed by200 persons. At the meeting in Ohrid(28th August 1936) Macedonian studentsformulated the basic aims of MANAPO(Macedonian national movements):revival of the national awareness andaffirmation of national language, strugglefor liquidation of royal diktat, struggleagainst great Serbian hegemony anddemocratization of the state. MANAPO hascharacteristics of national front and it wasin immediate relations with MacedonianCommunist movement.

1936

1940-41 - Metodija Shatorov - Sharlo wasat the head of Regional Committed ofCommunist Party of Macedonia and heprepared national platform where theMacedonian national originality wasstressed out and Macedonian languagewas made official in the documents of theCommittee. At the end of the SecondWorld War, the conditions for national-revolutionary struggle were corrupted.VMRO-autonomous and VMRO (United)disappeared from the historical scene, butthe idea for forming autonomous, unitedand sovereign Macedonian state led aswell the new generations.

Starting of the war and new division

6th April 1941

13th April 1941

18th April 1941

- In parallel with thebombing of Skopje, Veles and Shtip,three percussive convoys of Germanarmy passed the border line towardsMacedonia. The resistance of the Royalarmy was small.

- Occupation ofKichevo, last city that felt under Germanoccupation. West Macedonia wasoccupied by Italy, while the other part,including parts of South Serbia, wasunder Bulgarian occupation.

- The BulgarianHeadquarters was allowed for theBulgarian army to enter Macedonia. Forseveral days Bulgaria finished theoccupation, including part of AegeanMacedonia thus obtaining exit onAegean Sea. Italy got the territories ofTetovo, Gostivar, Kichevo, Debar andStruga as well as part of south part ofOhrid and Prespa.

Liberation uprising

August 1941 - December 1942

11th October 1941

April - May 1942

19th March 1943

-Materialization of the decision on armeduprising in Vardar Macedonia, expressedby forming of wrecker groups and threepartisan units: Skopje (August 1941),Prilep and Kumanovo (October 1941)including about 100 fighters.

- Starting of theuprising in Vardar Macedonia, by the firstpartisan actions in Prilep and Kumanovo.

- Organizing of thenucleuses of five partisan forces: of Bitola,Skopje, Veles, Prilep and Krushevo, andsince summer four more groups wereformed. The achieved results in thisperiod were due to the work of theRegional Committee of Communist Partyof Yugoslavia for Macedonia and RegionalMilitary Headquarter that in June 1942was transformed in Headquarters of theNational liberation struggle and thepartisan force of Macedonia (National

Liberation Struggle andParty for Unity ofMacedonia).

- TheCentral Committee ofCommunist Party ofMacedonia was formed inSkopje that held its firstsession in Tetovo. Fiveoperational zones and fiveregional committees wereformed, and the decisionwas made for transferringof the Committee and the

Headquarters in the territory of WestMacedonia. In that period, Bulgarianoccupational forces made severalmassive villainy on the civil populationof Macedonia (executions by shooting inPrilep village Dabnica, in Kavadarcivillage Vatasha and in Veles village PustaKula).

- Forming of the firstbigger military units of the NationalLiberation Struggle and Party for Unityof Macedonia, the battalion

- Capitulation ofItalian, following which the releasedterritory in West Macedonia was widenat the area of Kichevo, Debar, Struga andMavrovo.

- FirstMacedonian-Kosovo national liberationbrigade was formed in the villageSlivovo.

- Printing of the Manifestof the Headquarters for the primarypurposes of the National LiberationStruggle and anti-fascist struggle ofMacedonian people where the future ofYugoslav federation was considered.Eminent Macedonian intellectuals and

18th August 1943

8th September 1943

11th November 1943

October 1943

Mirche Acev.

Партизански печат идруга опрема (Музејна Македонија)

Partisans' stampand other equipment(Museum of Macedonia)

Скица на нападот набугарската полицискастаница во Прилеп,предмет на првитевостанички акции намакедонските парти-зани на 11 октомври1943 година

Draft of the attackon Bulgarian policestation in Prilep,subject to the firstrebel's actions ofMacedonian partisanson 11th October 1943

B a l k a n W a r s a n d T h e F i r s t W o r l d W a r

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

В т о р а с в е т с к а в о ј н а , А С Н О М и ф е д е р а л н а М а к е д о н и ј а

АСНОМ и втемелувањетона македонската држава

2 август 1944 - По обемни подготов-ки ширум Македонија, во манастирот

се одржа ПрвотоАнтифашистичко собрание на народ-ното ослободување на Македонија, соделегати од трите дела на Македо-нија. Со донесените одлуки, АСНОМсе конституирал во врховно законо-давно и извршно тело, а Македонијастанала државно-правен субјект и

Св. Прохор Пчињски

октомври 1943

20 декември 1943

јануари 1944

- Издавање на Манифестот на Главниот штаб за основните цели на Народно-ослободителнатаи антифашистичката борба на македонскиот народ, во кој иднината сегледала во југословенската федерација. Истакнати македонски интелектуалци и антифашисти реагирале заделот кој се однесувал на пројугосло-венската иднина на Македонија нас-проти идејата за самостојна, независ-на и обединета Македонија или бал-канска федерација.

- Во с. Фуштани,во делот на Македонија под Грција,била формирана и Втората македон-ска народно-ослободителна бригада.

- Со цел пренесувањена воените дејствија во централна иисточна Македонија, бил разработенпланот за Февруарскиот поход.Успешното изведување на походот(31 јануари - 22 февруари) претставувало војничка пресвртница во корист на македонските ослободителниединици.

--

-

--

--

рамноправна федерална единица наДемократска Федеративна Југосла-вија. Македонскиот јазик бил воведенза службен јазик во македонската др-жава.

- По капитулаци-јата на Бугарија и формирањето пого-леми оперативни единици (дивизиии корпуси), започнале операциите законечно ослободување на Македо-нија.

- Иако Македонијасеуште не била ослободена, во велеш-кото село Горно Врановци бил изда-ден првиот број на весникот

- Целата терито-рија на Вардарска Македонија билаослободена. Македонија ја завршилавојната со формирани 55 бригади, де-вет дивизии и три корпуси.

- Втор конгрес наНОМСМ во Скопје со преку 1.000 деле-гати, на кој се расправало за учество-то во обновата на земјата и посебноза учеството во конечното ослободу-вање на Југославија. Само ден потоа,еден дел од силите на НОВ на Маке-донија во Скопје, а потоа и во Штип,

9 септември 1944

3 ноември 1944

19 ноември 1944

6 јануари 1945

Нова Ма-

кедонија.

ОСЛОБОДИТЕЛНА АНТИФАШИСТИЧКА БОРБАВО ЕГЕЈСКА И ПИРИНСКА МАКЕДОНИЈА

Во делот на Македонија во рамките на

Грција македонскиот народ зел активно

учество во борбата против фашистичката

окупација. Голем политички успех прет-

ставувало формирањето на масовниот

Славјаномакедонски народно-ослобо-

дителен фронт (СНОФ), кој во април 1944

КПГ го расформирала. Со договорот од

Либан (20 мај 1944) била запечатена суд-

бината на македонскиот народ во Егејска

Македонија, а била отворена врата за

реставрација на предвоениот режим.

Британската интервенција на 4 декември

1944 ставила крај на надежите за извоју-

вање национални права. Во Граѓанската

војна во Грција, која се водела меѓу Грч-

ката републиканска армија (ДАГ) и влади-

ните воени сили, Македонците учествува-

ле на страната на ДАГ, надевајќи се на ос-

тварување на своите права. Меѓутоа, по

војната поголемиот дел од Македонците

беа принудени да најдат прибежиште во

земјите од Источна Европа.

Во делот на Македонија во рам-

ките на Бугарија во 1941 била

формирана првата партизанска

чета во Разлошко. Во мај 1943

бил формиран разлошкиот пар-

тизански одред

а во 1943 и горноџумајскиот

партизански одред. Низ актив-

ното учество во антифашистич-

ката борба, македонскиот народ

во Пиринска Македонија го из-

војувал своето право на нацио-

нално самоопределување. Но,

по Резолуцијата на Информби-

рото била укината дотогашните

културна автономија (1944-48).

Била забранета употребата на

македонскиот јазик и секаква

културно-национална пројава на

Македонците. Официјалната бу-

гарска политика застана на гле-

диштето дека македонската на-

ција и јазик не постојат.

Јане Сандански,

Дочек на Президиумотна АСНОМ и ГШ на НОБна Македонија воослободено Скопје(15 ноември 1944).На чело се МетодијаАндонов - Ченто,Димитар Влахови Михајло Апостолски.

Welcoming to thePresidium of ASNOMand GH of NationalLiberation Struggle ofMacedonia in freeSkopje (15th November1944). MetodijaAndonov - Chento,Dimitar Vlahov andMihajlo Apostolski wereat the head of it.

Решение на АСНОМ за воведувањена македонскиот јазик како службенврз чија основа е извршена кодификацијатана македонскиот литературен јазик

,

Decision made at ASNOM on introduction ofthe Macedonian language as official languageon the basis of which the first codification ofthe Macedonian Literature language was made

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

February's raid was elaborated. Thesuccessful realization of the raid (31stJanuary - 22nd February) wasmilitary milestone on behalf of theMacedonian liberations units.

anti-fascists reacted for the partreferring to the pro-Yugoslav future ofMacedonia opposite to the idea forautonomous, independent and unitedMacedonia or Balkan federation.

- SecondMacedonian national liberation brigadewas formed in village Fushtani, in thepart of Macedonia under Greeceoccupation.

- For the purpose oftransferring the military actions incentral and east Macedonia, the plan for

20th December 1943

January 1944

ASNOM and establishmentof the Macedonian state

2nd August 1944

9th September 1944

3rd November 1944

19th November 1944

6th January 1945

first half of 1945

- Following enormouspreparations up and down Macedonia,the First Anti-Fascist Assembly forNational Liberation of Macedonia was

held in the monasteryBy the adopted decisions,

ASNOM was constituted in primelegislation and executive body andMacedonia became state-legal subjectand equal federal unit of DemocraticFederative Yugoslavia. Macedonianlanguage was introduces as officiallanguage in the Macedonian state.

- Followingthe capitulation of Bulgaria andforming of bigger operational units

(divisions and corpuses), theoperations for final liberation of

Macedonia started.- In spite of the fact

that Macedonia was still not free, the firstnumber of the newspaper

(New Macedonia) was editedin the Veles village Gorno Vranovci.

- The entireterritory of Vardar Macedonia wasreleased. Macedonia ended the war byformed 55 brigades, nine divisions andthree corpuses.

- Second Congress ofASNOM in Skopje with over 1.000delegates where the matter was aboutthe participation in the recovery of thestate and in particular in the finalliberation of Yugoslavia. One day after,one part of the forces of NationalLiberation Struggle of Macedonia inSkopje, and then in Shtip, withstand theparticipation on Srem's front, excludingthe parole and theyrequired continuation of the militaryactions for liberation of the part ofMacedonia being under Bulgaria andGreece. At that moment, those require-ments were not good for the generalstrategy and the policy for the future ofYugoslavia.

- In the fights for finalliberations of Yugoslavia, XV corpusincluding two divisions of over 20.000fighters were sent from Macedonia atSrem's front. After the liberations,Macedonia as federal unit with limitedsovereignty entered in the frames ofFederative National Republic ofYugoslavia.

St. Prohor

Pchinski.

Nova

Makedonija

For Thessaloniki

LIBERATION ANTI-FASCIST STRUGGLEIN AEGEAN AND PIRIN MACEDONIA

In the part of Macedonia within the

framers of Greece Macedonian nation

actively participated in the struggle

against the fascist occupation. Major

political success was the forming of

massive Slav-Macedonian national

Liberation Front (SNOF) being dissolved in

April 1944 by Communist Party of Greece.

By Treaty of Lebanon (20th May 1944) the

destiny of Macedonian nation in Aegean

Macedonia was sealed up and the door

was opened for renovation of pre-war

regime. British intervention on 4th

December 1994 ended the hope for

segregation of national rights. In the Civil

War in Greece kept among the Greek

Republican Army (DAG) and governmental

military forces, the Macedonians

participated on the side of DAG hoping to

fulfil their rights. However, after the war,

major part of Macedonians was forced to

find shelter in the countries of East

Europe.

In the part of Macedonia within

the frames of Bulgaria first

partisan unit was formed in 1941

in Razlog. In May 1043 Razlog

partisan unit was

formed, and in 1943 partisan

unit of Gorna Dzumaja. Within

the active participation in the

anti-fascist struggle, Macedonian

nation in Pirin Macedonia

obtained its right of national

self-determination. However,

after the Resolution of the

Inform Bureau then cultural

autonomy (1944-48) was

repealed. The use of

Macedonian language and any

cultural national appearance of

Macedonians were prohibited.

The official Bulgarian policy was

at the side of the opinion that

the Macedonian nation and

language did not exist.

Jane Sandanski

Македонски партизанскиединици влегуваатво ослободена Битолакоја била ослободенана 4 ноември 1944 година

,

Macedonian partisan unitsenter in free Bitola liberatedon 4th November 1944

Колаж од весници на еди-ниците на македонскатавојска од 1944 година

Pastiche from newspapersby the units of Macedonianarmy from 1944

S e c o n d W o r l d W a r , A S N O M a n d F e d e r a l M a c e d o n i a

се спротивставиле на учеството наСремскиот фронт, исфрлајќи ја паро-лата и побарале продолжу-вање на воените дејствија за ослобо-дување на деловите на Македонијапод Бугарија и Грција. Во тој момент,тие барања не оделе во прилог на оп-штата стратегија и политика за идни-ната на Југославија.

- Во борбитеза конечно ослободување на Југосла-вија, на Сремскиот фронт од Македо-нија бил испратен XV корпус со дведивизии со над 20.000 борци. По ос-лободувањето, Македонија како фе-дерална единица со ограничен суве-ренитет влегла во рамките на Федер-ативна Народна Република Југосла-вија.

- Президиумот наАСНОМ донесе решение за отворањена првите гимназии во Скопје, Бито-ла, Прилеп, Штип, Куманово, Струми-ца, Тетово и Охрид.

- Формирана енационалната библиотека

во Скопје.- Започна емиту-

вањето на програмата на Радио Скоп-је со директен пренос од Второто за-седание на АСНОМ.

- Основан е Маке-донскиот народен театар, а во 1946 иДрамскиот театар и Театарот на на-родностите.

- Во Скопје е одржанпрвиот Македонски црковно-народенодбор, на кој покрај свештенствотоприсуствувале и претставници на

За Солун

Св. Кли-

мент Охридски

прва половина на 1945

крај на 1944

23 ноември 1944

28 декември 1944

31 јануари 1945

4-5 март 1945

Федерална Македонија

Президиумот на АСНОМ и Главниотштаб. Било заклучено да се обновиОхридската Архиепископија како са-мостојна црква, на што жестоко сеспротивставило српското свештен-ство.

- Одржани се први-те избори, на кои за прв пат гласале ижените и останатите граѓани кои на-полниле 18 години.

- Трето Заседание наАСНОМ во Скопје, на кое се донесениповеќе акти од државно-правно и ус-тавно-правно значење. Избран е Пре-зидиум на Народното собрание, кој на16 април ја именува првата Влада нафедерална Македонија на чело со Ла-зар Колишевски (1914-2000).

- Објавена е првата азбукана македонскиот јазик.

- Започнува колонизација-та на Војводина, каде од Македонијабиле колонизирани околу 1.700 се-мејства со 10.350 лица.

- Донесен е Законот запромена на името на државата во На-родна Република Македонија.

- Со основањето наФилозофскиот факултет се поставенитемелите на високото образование.Со формирањето на Медицинскиот иЗемјоделскиот факултет е основанУниверзитетот воСкопје.

- Президиумот наУставотворното собрание го донесепрвиот Устав на Народна РепубликаМакедонија.

- Објавена е Резолуција-та на Информбирото, по што ФНРЈбеше изолирана од СССР и социјалис-

11-25 март 1945

14 април 1945

3 мај 1945

есен 1945

март 1946

декември 1946

31 декември 1946

28 јуни 1948

Кирил и Методиј

тичкиот блок, што придонесе за меѓу-себна идеолошка пресметка меѓу ко-мунистите. Поради тоа, веќе во први-те денови на јули 1948, без судскипресуди беа одведени и првите Маке-донци на Голи Оток.

- Формиран е Институ-тот за национална историја, со задачада ја проучува историјата на македон-скиот народ и народностите.

- Формиран е Државниот архив.- Донесен е Сојузниот Устав со

кој се променува името на државатаво СФРЈ, а со Републичкиот Устав Ма-кедонија се дефинира како социјалис-тичка република.

- Скопје го погоди силенземјотрес, во кој животот го загубија1.070, а беа повредени 3.383 граѓани.

- Започна редовното емитувањепрограма на ТВ Скопје.

- Трет македонски цр-ковно-народен собир во Охрид, на које донесена одлука за прогласувањеавтокефалност на Македонската пра-вославна црква на чело со г.г. Доситеј(1967-1981).

- Матичната комисијана МАНУ ги избра првите членови наАкадемијата, а на 10 октомври таа еофицијално основана со првиот прет-седател Блаже Конески.

- Студентски протес-ти во Белград, кои имаа одѕив и воМакедонија. На 4 јули е усвоена плат-форма на скопскиот универзитет, пришто беше нагласена потребата за по-самостоен и независен универзитет.

- Донесен е нов Устав на СФРЈ,во кој биле изразени промените возаемните односи меѓу Републиките иФедерацијата. Републиките станаанационални држави. Со Уставот наСРМ, Македонија се дефинира каконационална држава на македонскиотнарод и на албанската и турската на-родност во неа.

22 јули 1948

1951

1963

26 јули 1963

1964

7 август 1967

18 август 1967

3-11 јули 1968

1974

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

В т о р а с в е т с к а в о ј н а , А С Н О М и ф е д е р а л н а М а к е д о н и ј а

Првите букварина македонски и на албански јазик

Пропаганден плакатза првиот петгодишен план за развојна народното стопанство на НР Македонија (1947-1951),значаен чекор вонадминувањето натогашната економсканеразвиеност

-

--

Propaganda posterfor the first five yearplan for developmentof national economyof NR Macedonia(1947-1951),significant step insurpassing theneconomic non-development

First alphabet bookin Macedonian and Albanian language

г.г. Доситеј II(1906-1981),првиот поглаварна возобновена-та Охридска Ар-хиепископија волицето на МПЦ

Mr. Mr. Dositej(1906-1981), thefirst bishop of theresurrected OhridArchiepiscopy asMacedonianOrthodox Church

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Методија Андонов -Ченто (1902-1957),прв претседател наПрезидиумот наАСНОМ

Metodija Andonov -Chento (1902-1957),the first Presidentof the Presidiumof ASNOM

Три знамиња на современата македонска држава - Знаме на СР Македонија од1946 до 1990 година (традиционални македонски бои црвена позадина со златнанеисполнета петокрака модификација на знамето на НР Македонија, базирано назнамето на баталјонот ), знаме на Република Македонија од 1991 до1995 година (како симбол за знамето е ѕвездата од Кутлеш) и знамето од 5 октомври1995 година до денес (стилизирано златно сонце со осум краци)

-,Гоце Делчев

Three flags of contemporary Macedonian state - Flag of Social Republic of Macedoniafrom 1946 to 1990 (traditional Macedonian colours - red background with pentacle filledin gold colour, modification of the flag of National Republic of Macedonia, based on theflag of the battalion of ), flag of the Republic of Macedonia from 1991 to1995 (the star from Kuklesh) and the flag from 5th October 1995 up to nowadays (stylizedgold son with eight legs

Goce Delchev

)

Михајло Апостолски(1906-1987) првкомандант на НОВ иПОМ, стратег наослободувањето наМакедонија

Mihajlo Apostolski(1906-1987) the firstcommander inNational LiberationStruggle and the Partyfor Unity ofMacedonia, strategistfor freedom ofMacedonia

Federal Macedonia

end of 1944

23rd November 1944

28th December 1944

31st January 1945

4-5 March 1945

11-25 March 1945

14th April 1945

3rd May 1945

autumn 1945

- The Presidium of ASNOMadopted a decision on opening the firstgymnasiums in Skopje, Bitola, Prilep,Shtip, Kumanovo, Strumica, Tetovo andOhrid.

- The Nationallibrary in Skopjewas formed.

- The broadcast-ing of the program of Radio Skopjeincluding direct transmission of theSecond assembly of ASNOM started.

- MacedonianNational Theatre was established, and in1946 Drama Theatre and the Theatre ofNationalities.

- the first Macedonianchurch-national committee was held inSkopje where besides the priesthood therepresentatives of the Presidium ofASNOM and the Headquarters were aswell present. The conclusion was madefor resurrection of Ohrid Archbishopricas autonomous church thus resulted insevere revolt by Serbian priesthood.

- The first electionsheld where for the first time the womenand other full of age citizens voted.

- The third assembly ofASNOM in Skopje where several acts ofstate-legal and statutory-legal impor-tance were made. The Presidium of theNational Assembly were elected that on16th April appointed the firstGovernment of Federal Macedoniaheaded by Lazar Kolishevski (1914-2000).

- The first alphabet ofMacedonian language was edited.

- The colonization of

St. Clement of Ohrid

Vojvodina finished where 1.700 familiesincluding 10.350 persons werecolonized from Macedonia.

- The Law on changing thename of the state in National Republic ofMacedonia was adopted.

- The basements of thehigh education were established byopening the Faculty of Philosophy. Theopening of the Faculty of Medicine andthe Faculty of Agriculture resulted inestablishment of the

University in Skopje.- The Presidium

of the Constituent Assembly adopted thefirst Constitution of National Republic ofMacedonia.

- The Resolution of theInform Bureau was made following whatthe Federal National Republic ofYugoslavia was isolated for USSR andthe socialistic block thus contributing tomutual ideological settlement amongCommunists. Due to that, even in thefirst days of July 1948, first Macedonianswere sent to Goli Otok even withoutcourt decisions.

- The Institute forNational History was formed with thepurpose of study of the history of theMacedonian people and nationalities.

- The State Archive was formed.- The Federal Constitution was

adopted where the name of the state ofSFRY was changed and the RepublicConstitution defined Macedonia as asocial republic.

- Skopje was hit bystrong earthquake when 1.070 peoplelost their lives and 3.383 citizens wereinjured.

- The regular broadcasting of TVSkopje program started.

- Third Macedonianchurch-national committee where thedecision on proclamation of the

March 1946

December 1946

31st December 1946

28th June 1948

22nd July 1948

1951

1963

26th July 1963

1964

7th August 1967

Sts. Cyril and

Methodius

autocephaly of Macedonian OrthodoxChurch was adopted headed by Mr. Mr.Dositej (1967-1981).

- ParentCommission of MANY elected the firstmembers of the Academy and on 10thOctober it was officially established bythe first President Blazhe Koneski.

- Students' protests inBelgrade having its response inMacedonia as well. On 4th July theplatform of Skopje University wasadopted where the need for moreautonomous and independentuniversity was pointed out.

- New Constitution of SFRY wasadopted where the changes in themutual relations among the Republicsand the Federation were stressed out.The Republics became national states.The Constitution of SRM definedMacedonia as national country ofMacedonia people as well as of theAlbanian and Turkish nationality.

18th August 1967

3-11 July 1968

1974

S e c o n d W o r l d W a r , A S N O M a n d F e d e r a l M a c e d o n i a

Орденот на народенхерој било највисокојугословенско военоодликување. Од вкупно1.307 ордени, 66 ваквиодликувања се доделенина лица родени воденешна РепубликаМакедонија. Од нив, 44загинале за време на НОБво Втората светска војна.

The medal of nationalhero was the highestYugoslav military medal.66 of the total number of1.307 medals were given topersons born in currentRepublic of Macedonia.44 of those persons diedduring National LiberationStruggle in the SecondWorld War.

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

Република Македонија- независна и меѓународнопризната држава

Republic of Macedonia- independent andinternationally recognized state

Осамостојување

ноември 1989

1990

11-25 ноември 1990

8 јануари 1991

25 јануари 1991

27 јануари 1991

20 март 1991

6 август 1991

8 септември 1991

17 септември 1991

- XVII конгрес на ЦКСКЈ со голема подвоеност меѓу нацио-налните раководства. Почеток напроцесот на распаѓање на СФРЈ.

- Формирање голем број поли-тички партии и заживување на поли-тичкиот плурализам во Македонија.

- Први повеќе-партиски избори, преку кои беше из-бран првиот повеќепартиски законо-давен дом со 120 пратеници. Од 17партии кои учествуваа на изборите,11 обезбедија место во македонскиотпарламент.

- Конституирање наповеќепартиското Собрание на Маке-донија. За прв претседател е избранСтојан Андов.

- Во Собранието ед-ногласно е усвоена Декларацијата засувереност.

- Собранието го из-бра Киро Глигоров за прв претседа-тел на Република Македонија.

- Избрана е првата вла-да на Република Македонија со прет-седател акад. Никола Кљусев.

- Собранието донесеодлука за распишување референдумза самостојна и суверена држава.

- Мнозинството однаселението се изјасни за суверена инезависна Македонија. Од вкупно за-пишаните 1.494.626 гласачи, гласале71.85%, од кои 95.32% се изјасниле засамостојност.

- Собранието ус-вои Декларација за прифаќање на ре-зултатите од референдумот. Истиотден е усвоен новиот Устав на Репуб-

лика Македонија, со кој таа се дефи-нира како суверена и самостојнадемократска и социјална држава.

- ЈНА конечно ја напу-шти територијата на Македонија.

- Република Македони-ја е едногласно примена во ООН. Поинсистирање на Република Грција,примена е под привремената рефе-ренца

Под нејзинотоуставно име ја признаваат 133 земји,меѓу кои и постојаните членки наСоветот за безбедност - САД, Кина,Русија и Обединетото Кралство, пого-лемиот број членки на ЕУ и сите по-ранешни југословенски републики.

- Први претседа-телски и втори парламентарни из-бори.

- Македонија станува членка наСоветот на Европа.

- Потпишувањена Привремената спогодба со Грција,како правна рамка за разрешување наспорот околу уставното име.

- Група албанскиекстремисти започнаа престрелка соАрмијата. Таа мала престрелка за са-мо еден месец прерасна во конфликтсо воени размери.

- По долготрајни пре-говори, во Охрид е усвоен Рамковендоговор, како основа на внатрешнотоуредување и унапредување на мал-цинските права. Потпишан е во Скоп-је на 13 август. Постепено е импле-ментиран во Уставот и законодав-ството.

26 март 1992

8 април 1993

16 октомври 1994

1995

13 септември 1995

16 февруари 2001

8 август 2001

Поранешна Југословенска Репу-

блика Македонија.

Самостојна Македонија

Евроатлански интеграции

октомври 1992

23 декември 1993

15 ноември 1995

22 декември 1995

10 март 1996

14 јуни 1996

12-16 мај 1997

февруари 1998

23-25 април 1999

- Република Македо-нија назначува свој претставник воБрисел.

- Собранието до-несе одлука за зачленување на Репу-блика Македонија во НАТО.

- Македонија е 27-ма членка на програмата

- Воспоставувањедипломатски односи меѓу Македони-ја и ЕУ и отворање на преговорите засоработка во трговијата, финансиски-те операции и транспортот.

- Република Македони-ја станува полноправен партнер воПрограмата PHARE.

- Отворање македонскаканцеларија за врски во Брисел, се-диштето на НАТО.

- На воениот полигонПепелиште кај Неготино е одржанамултинационална воена вежба, прваод ваков вид на територијата на Ма-кедонија.

- Во Охрид се одржу-ва првиот политички дијалог наминистерско ниво со ЕУ.

- На Самитот наНАТО во Вашингтон Македонија евклучена во Акциониот план за член-ство.

Партнер-

ство за мир.

Факсимил од Декларацијата за сувереностдонесена од Собранието на Македонија

Воведувањето на плуралнатадемократија на насловнатастрана нана 13 април 1990

Нова Македонија

Introduction of the pluraldemocracy at the cover pageof (NewMacedonia) on 13th April 1990

Nova Makedonija

Facsimile of the Declaration for Sovereigntyadopted by the Assembly of Macedonia, keptnowadays in the Museum of Macedonian Struggle

2.500 years HISTO RY OF MACEDONIA

7

Independency

November 1989

1990

11-25 November 1990

8th January 1991

25th January 1991

27th January 1991

20th March 1991

6th August 1991

- XVII Congress of CKSKJ including bigger separation amongthe national heads. Starting of theprocess of decay of SFRY.

- Forming of major number ofpolitical parties and revival of politicalpluralism in Macedonia.

- First multi-party elections where the first multi-party legislation house with 120delegates was elected. 11 of 17 partiesparticipating in the elections providedits place in the Macedonian parliament.

- Constitution ofmultiparty assembly of Macedonia.Stojan Andov was elected for the firstPresident.

- Declaration forSovereignty was unanimously made inthe Assembly.

- The Assembly haselected Kiro Gligorov for the firstPresident of the Republic of Macedonia.

- The firstGovernment of the Republic ofMacedonia was elected having theacademic Nikola Kljusev for President.

- The Assembly

adopted a decision on opening referen-dum regarding the independent andindependent state.

- The majority ofthe population proclaimed for sovereignand independent Macedonia. From thetotal number of registered 1.494.626,71.85% voted 95.32% of which pro-claimed for independency.

- The Assemblyaccepted the Declaration on Acceptance ofthe results from the referendum. Thesame day the new Constitution ofMacedonia has been adopted thusdefining Macedonia as sovereign demo-cratic and social state.

- JNA finally left theterritory of Macedonia.

- Republic of Macedonia isunanimously accepted in UN. Followingthe insistence of Greece, it was acceptedunder the temporary reference

133countries acknowledged Macedonia underits constitution name among whichpermanent members of the SecurityCouncil -USA, China, Russia and the UnitedKingdom, major number of EU MemberStates and all former Yugoslav republics.

- First presidentialand second parliamentarian elections.

- Macedonia became Member of theCouncil of Europe.

- Signing of theTemporary Agreement with Greece, aslegal frame for solving of the dispute onthe constitution name.

- Group of Albanianextremists started gunfight with the Army.

8th September 1991

17th September 1991

26th March 1992

8th April 1993

16th October 1994

1995

13th September 1995

16th February 2001

Former

Yugoslav Republic of Macedonia.

Independent Macedonia

That small gunfire grew into conflict ofmilitary scale for just one month.

- After long-termnegotiations, The FrameworkAgreement was adopted as basis forinternal establishment and strengthen-ing the minority rights. It was signed inSkopje on 13th August. It was graduallyimplemented in the Constitution and thelegislation.

- Republic of Macedoniaappointed its representative in Brussels.

- The Assemblymade a decision on NATO membershipof the Republic of Macedonia.

- Macedonia is27th member of the

Program.- Establishment

of diplomatic relations betweenMacedonia and EU and starting thenegotiations for cooperation in trade,financial activities and transport.

- Republic ofMacedonia became full partner inPHARE Program.

- Opening ofMacedonian liaison officein Brussels, the seat ofNATO.

-Multinational militaryexercise, first of this type

8th August 2001

October 1992

23rd December 1993

15th November 1995

22nd December 1995

10th March 1996

14th June 1996

12-16 May 1997

Partnership for

Peace

Euro-Atlantic integrations

Монетарното осамостојувањеи замената на југословенскиот динарсо се случи на 26 април 1992 годинаденар

Киро Глигоров (1917 ), прв претседател насамостојна Македонија, избран во јануари 1991од Собранието и во октомври 1994 на непосреднипретседателски избори. Учесник во НОВ, член наИницијативниот одбор за свикување на АСНОМ иделегат на АСНОМ и АВНОЈ. По војната извршувалвисоки државни функции во Македонија иЈугославија. Креатор на политиката и главенпротагонист во изградбата на суверена, независнаи меѓународно призната Република Македонија.

-2012 Никола Кљусев (1927 2008)прв премиер на самостојнаМакедонија Економист,универзитетски професор,научен истражувач,општественик и член на МАНУ.Одигра значајна улога вовоспоставувањето нанезависноста и сувереноста намакедонската држава.

- ,

.

Nikola Kljusev (1927-2008),first Prime Minister ofindependent Macedonia,economist, university professor,scientific researcher, socialworker and member of MANU.He made significant role in theestablishment of independencyand sovereignty of Macedonianstate.

Kiro Gligorov (1917-2012), first President ofindependent Macedonia, elected in January 1991 bythe Assembly and in October 1994 by immediatePresidential elections. Participant in MacedonianNational Liberation Struggle, member of InitiationBoard for ASNOM and delegate of ASNOM andAVNOJ. After the war he executed high statefunctions in Yugoslavia and Macedonia. Creator ofthe policy and the main protagonist in theconstruction of sovereign, independent andinternationally recognized Republic of Macedonia.

Monetary autonomyand the change of Yugoslav Dinarby Macedonian Denarthat happened on 26th April 1992 Собранието на Република Македонија

The Assembly of Republic of Macedonia

6

2.500 години ИСТО РИЈА НА МАКЕДО НИЈА

март-јуни 1999

март 2000

9 април 2001

2002-2005

22 март 2004

- Македонија е клу-чен партнер на НАТО во кризата наКосово, помагајќи ги операциите иобезбедувајќи прибежиште за300.000 косовски бегалци.

- Отворање на Делегаци-јата на ЕУ и подигање на односите наамбасадорско ниво.

- Потпишување на Спо-годба за стабилизација и асоцијацијамеѓу ЕУ и Македонија, која стапи восила на 1 април 2004.

- Македонија учествувакако дел од меѓународните сили наНАТО во Авганистан.

- Поднесено е барањеза членство на Македонија во ЕУ.

Валута.

Размена на девизи.

Парична единица е денар ( ).Постојат монети од 50 дени (половинаденар), потоа од 1, 2 5, 10 и 50 денари, абанкнотите се во апоени од 10, 50, 100,500, 1.000 и 5.000 денари.

Евра, швајцарски франци, британскифунти и други странски валути можатда се разменат во сите банки,менувачници, пошти и хотели, споредкурсната листа од Народна Банка наРепублика Македо-нија. При влегување

MKDво државата, дозволено е дасе внесат 2.000 евра готовина.

Во употреба се AmericanExpress, Visa, Diners,MasterCard/ EuroCard, како иEurocheque во поголемиотброј хотели, продавници иресторани.

Важечки пасош или другмеѓународно признатдокумент за идентификација.

Кредитни картички.

Патнички документи.

На граѓаните од Европската Унија и Европскатаекономска зона (ЕУ и ЕЕА), како и од поголемброј членки на НАТО, им треба само пасош завлез во Македонија. За другите посетители, визаможе да се добие во македонската амбасада иликонзулат во соодветната држава.

Државните институции работат од 8.30 до 16.30,а банките од 8.00 до 19.00 (во сабота до 12.00).Неработни денови се празниците и денотнедела. Продавниците работат од 9.00 до 20.00или 21.00, а во сабота до 14.00 или 15.00. Големброј од нив се отворени и до 22.00, особено вопоголемите трговски центри. Во туристичкитецентри (Охрид и Струга) работното време вотуристичката сезона е продолжено по 22 часот.Повеќето кафулиња и ресторани во државата сеотворени и во неработни денови.

Во сите поголеми градови работат болници, аречиси целата територија е покриена соординации. Во Скопје работат повеќе клиники.Аптеките се добро снабдени и распространети,особено во поголемите градови. Пред посета наМакедонија, нема потреба од посебниздравствено-превентивни мерки.

Од посетителите се очекува да покажат почиткон верскиот храм. Не се дозволени краткиздолништа или панталони. Кај исламскитеобјекти, чевлите се оставаат на влезот.

Работно време.

Здравство.

Посета на верски објекти.

14 февруари 2005

17 декември 2005

3 април 2008

15 јули 2009

14 октомври 2009

- Предавање наодговорите на Прашалникот одЕвропската Комисија во Брисел.

- Македонија до-бива статус на кандидат за членствово Европската Унија од страна наПретседателството на ЕвропскиотСовет во Брисел.

- На Самитот на НАТОво Букурешт, Грција ја блокира пока-ната за Македонија за членство.

- Европската Комисијапрепорачува укинување на визите заграѓаните на Македонија, Србија иЦрна Гора од 1 јануари 2010 година.

- Европската Ко-мисија препорачува почеток на пре-

говорите за членство на Македонијаво ЕУ.

продолжувада живее посветена на европската итрансатлантската интеграција - член-ство во НАТО и во Европската унија,како витален интерес за долгорочна-та стабилност, безбедност и благосос-тојба.

Република Македонија

Практични информациивременска зона

+1 час

интернет код

електрично напојување

мерни единици

вода за пиење

странски печат

(иста на целата територија)

(Сараево, Скопје, Загреб, Варшава)

од последните недели во март до октомври

(европски систем)

метрички систем

може да се пие од водоводната мрежа

во целата држава, а на повеќе јавни места има фонтани

(вода во шишиња може да се купи во сите дуќани)

може да се најде во Скопје

и другите поголеми градови, како и во туристичките места

>>

>

>

>

>

меѓународен телефонски код >

GMT + 01:00

220V/50Hz

(

.mk

kg/km)

+389

Р е п у б л и к а М а к е д о н и ј а - н е з а в и с н а и м е ѓ у н а р о д н о п р и з н а т а д р ж а в а

2.500 years HISTORY OF MACEDONIA

7

at the territory of Macedonia, was heldat the military polygon Pepelishte nearNegotino.

- The first politicaldialogue at ministerial level with EU washeld in Ohrid.

- At NATO Summit inWashington Macedonia was involved inthe Action Plan for Membership.

- Macedonia is thekey NATO partner in the crisis atKosovo, supporting the activities andproviding shelter for 300.000 Kosovo'srefuges.

- Opening of EU Delegationand improving the relations at ambassa-dor's level.

February 1998

23-25 April 1999

March-June 1999

March 2000

9th April 2001

2002-2005

22nd March 2004

14th February 2005

17th December 2005

3rd April 2008

- Signing of theAgreement on Stabilization andAssociation between EU and Macedoniaentering into force on 1st April 2004.

- Macedonian participates aspart of the international NATO forces inAfghanistan.

- Submitted applica-tion for EU membership of Macedonia

- Handing of thereplies to the EU Questionnaire inBrussels.

-Macedoniaobtains candidate status for EU member-ship by the Presidency of the Council ofthe European Union in Brussels.

- At the NATO Summit in

Bucharest, Greece blocked the invitationfor membership for Macedonia.

- The EuropeanCommission recommended visa liberationfor the citizens of Macedonia, Serbia andMontenegro starting from 1st January2010.

- The EuropeanCommission recommended starting of thenegotiations for EU membership ofMacedonia.Republic of Macedonia continues to livedevoted to the European andTransatlantic integration - NATO and EUmembership, as vital interest for long-term stability, safety and welfare.

15th July 2009

14th October 2009

Time Zone ( )same for the entire territory GMT + 01:00

(Sarajevo, Skopje, Zagreb, Warsaw)

+1 hour > begins last Sunday in March; ends last Sunday in October

Internet Code > .mk

International Telephone Code > +389

Power Supply > ( )European System220V/50Hz

Measure units > metric system

Drinking water > Tap water is potable in all parts of Macedonia.

Fountains located at several public places.

Bottled water may be bought in all shops.

Foreign newspapers > available in Skopje and other

bigger cities as well as tourist places

Currency

Foreign Currency Exchange

.

.

Monetary unit is Denar (MKD). There are50 deni coins (that's half Denar), 1, 2, 5,10 and 50 coins, and the notes are from10, 50, 100, 500, 1 000 and 5 000 Denars.

EURO, Switzerland Frank, British Poundand other foreign currencies may beexchanged in all banks, posts and hotels,under the exchange rate of the NationalBank of Republic of Macedonia. Whileentering the country, 2.000 EUR in cashare allowed.

Credit Cards

Travel documentation

.

.

You can use American Express,Visa, Diners, MasterCard/EuroCard as well asEurocheque in major number ofhotels, shops and restaurants.

A valid passport or otherinternationally recognizedidentification document.European Union and EuropeanEconomic Area citizens as wellas major number of NATO

members need only passport to enter Macedonia.All other visitors may obtain visa in the MacedonianEmbassy or Consulate in their country in theappropriate country.

The public institutions work from 8:30 am to 4:30pm, while banks from 8 am to 7 pm (on Saturday to12 pm). Holidays and Sunday are non-working days.The shops are opened from 9 am to 8 pm or 9 pm,while on Saturday to 2 pm or 3 pm. Major numberof it is open up to 10 pm, in particular in greatertrade centres. There are extended working hours intourist centres (Ohrid and Struga) until 10 pm. Mostof the coffee bars and restaurants in the country areopened even in non-working days.

There are hospitals in all larger cities and almostthe entire territory has been covered by surgeries.Several clinics are located in Skopje. Pharmacies arewell-supplied and they are located on numerouslocations, in particular in bigger cities. Beforevisiting Macedonia, there is no need of specialmedical-preventive measures.

The visitors are expected to show respect towardsthe religious temple. Short skirts or trousers areforbidden. In Islamic objects, leave your shoes at theentrance.

Working hours

Health services

Religious objects visit

.

.

.

Practical information

R e p u b l i c o f M a c e d o n i a - i n d e p e n d e n t a n d i n t e r n a t i o n a l l y r e c o g n i z e d s t a t e

МАКЕДОНИЈАполна со живот!

т у р и с т и ч к и б и с е р

Инспиративна култура.

Пријатни луѓе.

Богата традиција.

t o u r i s t p e a r l

Inspiring culture.

Pleasant people.

Rich tradition.

MACEDONIAfull of life!

?Патен сообраќај

Железнички сообраќај

Авионски сообраќај

Низ Македонија поминуваат два главникоридори. Меѓународниот автопат Е-75(коридор 10) води од Србија на севердо Грција на југ. Некои делови од автопатот Е-65, заедно со E-852 и E-871,го чинат коридорот 8 (исток-запад),со развиена патна мрежа на релацијаБугарија - Албанија. На автопатитесе наплатува патарина.

Македонија е поврзана со железницаод Србија и Грција, со по две релациидневно до Белград и Солун.

Во Македонија работат два меѓународни аеродроми - Скопје и Охрид.Скопскиот аеродром е поврзансо голем број светски дестинации.До Македонија може да се стигнеи преку аеродромите во Солун илиСофија, 250 километри од Скопје.

-

-

Road Traffic

Railway Traffic

Air traffic

Two main corridors pass throughMacedonia. The international highwayE-75 (corridor 10) runs from Serbianon north to Greece on south. Someparts of the highway E-65, togetherwith E-852 and E-871 make thecorridor 8 (east-west), by developedroad network relation from Bulgaria toAlbania. You must pay the pay tools onthe highways.

Macedonia is connected by railwayfrom Serbia and Greece, with tworelations per day to Belgrade andThessaloniki.

There are two international airports inRepublic of Macedonia - Skopje andOhrid Airport. Skopje Airport isconnected with major number of worlddestinations. One may as well reachMacedonia through the airports inThessaloniki or Sofia, 250 kilometresfrom Skopje

Како да стигнете во How to reach

Македонија Macedonia

192

193

194

15555

196

180

185

186

188

Police

Fire Department

Medical Emergency

Road Assistance

Road Info

Wake-up Service

Correct Time

Telegram Service

Infomartion

Centre

Service

полиција

пожарникари

итна помош

помош на пат

информации за патишта

будење

точно време

телеграма

информации

Поважни телефониImportant phone numbers