8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

1/117

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

2/117

VN HINVIT NAM

Tap ch xut ban 02 ky/thangKy chnh ra ngay 25 hang thangKy chuyn Vn hoa - Kinh t ra ngay 10 hang thangGiy phep hoat ng bao ch s 397/GP-BVHTTva s 41/GP-SBS

Toa soan - Tr s48 Hng Vin - qun Hai Ba Trng - Ha NiT&Fax: 04.8210904Email: vanhienvietnam@yahoo.com

Vn phong Ban chuyn S 6 - l 12 B Trung Yn - Trung Hoa - Ha NiT: (84.4) 2118229

C quan ai din tai TP.HCM

288B, An Dng Vng, Qun 5, TP.HCMT: 08.8353878

C quan ai din tai min Trung va Ty NguynTng 5 Khach san Eiffel, 117 L , a NngT: 0511. 647529Fax: 0511. 811972

Chu nhimGS Hoang Chng

Tng bin tpTS Pham Vit Long

Pho Tng Bin tp Thng trcNB Nguyn Th Khoa

Pho Tng Bin tpNB Nguyn Th KyTS Nguyn Minh SanNB Trn c Trung

Trng ban Tr sNB Nguyn Hoang Mai

Giam c iu hanhNB Vo Thanh Tn

Th ky toa soanNB T My SnNB T Hoa

Hi ng Bin tp

Thng tng Nguyn Nam Khanh - GS VuKhiu - GS.NSND Trn Bang - GSTS Trn VnKh - GS Trng Lu - GSVS H S Vnh - NSVu Mao - GSTS Thai Kim Lan - NSND. TSPham Th Thanh - NSND ng Nht Minh - TSoan Th Tnh - GSTS Nguyn Thuyt Phong

Trnh bayT My Sn - ng Ngoc Quang

Ba 1:L hi n HungTrch lch 2008 cua NXB ai hoc Quc giaTPHCM

Tai tr phat hanh

Doanh nghip sach Thanh NghaTP. H Ch Minh

In taiCng ty in Cphn Sao Vit, Ha Ni

Gia: 25.000

4. 2008: Nm con ngi Vit Nam,Nm vn hoa Vit Nam

VHVN6. Bng nghe vn thng vut ln cao

CH LAN VIN9. Ly Thai T - t Hoa L nThng Long

VU KHIU14. Ngi Vit sm Tt

THANH HOA16. Tt Trng Sa

L BA DNG18. on nm mi trn bin

TRN CHAY20. Mua Xun t nhng ging lang

NGUYN BNH22. Ngi Bac Liu n Tt

TRN PHC THUN26. Du xun trn nhng ky quan a

PHNG THAO

32. Acapella Quan hoNGUYN TH KHOA

35. Co mt th gii cheoN TRUYN

40. Th nhn din ngh thut hatxm

NGUYN QUANG LONG42. NSND Xun Hoach va nhngngi ngc thi gian

HOANG ANH48. Thung thung trng anh ngu

lin TRN VN KH

52. Almanach Ngi me va phaiep- Cng trnh th ky v phu n

HOANG CHNG58. Pham Xun n: ip vinhoan hao - Con ngi thuy chung

PHNG ANH62. Chin trng bit my bunvui

VO BA CNG70. ao din tre nhn t Nha hatCai lng Trung ng

NHT ANH74. Luc h cua lnh cheo

NGUYN TH PHIT78. Vit tip Chuyn t nhngcn nha nho

NGUYN TH VN80. Lung Ta l gi u cua ngiThai trng

NG NGAN86. Tm g du lch min ty Namb

NGUYN NGOC92. Mua xun bn y...

THAI KIM LAN100. Ch nui vung bin

L HA106. Tra: biu tng cua vn hoagiao tip phng ng

N.I.NICULIN

108. Chua qu ta ni t PhtTRNH T LONG

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

3/117

XUN MU TY 2008

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

4/117

NM CON NGI VIT NAM

NM VN HOA VIT NAM

Nm 2007 a qua i vinhng du n khngth nao qun. Sau khi

tr thanh thanh vin chnh thccua WTO. Vit Nam a c cchc Uy vin khng thng trcHi ng Bao an Lin hip quc,hoan thin qua trnh hi nhpquc t ca v kinh t va chnh trcua t nc. Tuy b thin tai baolut tan pha nng n khp haimin t nc, nm 2007 vn lanm Vit Nam at thanh tch caonht k t khi i mi, tip tucat tc tng trng cao 8,5%,thu hut vn u t nc ngoai mc ky luc. Ro rang t nc taang thc s ang hoang hn,to ep hn va ang sanh vaicung be ban nm chu trongchng ng i ti tng lai nhm c cua Bac H 40 nmtrc. Vit Nam ngay cang hin

ro la mt ngi sao ang ln cuath gii, mt con rng mi cuachu A. Cu chuyn phat trincua Vit Nam tip tuc cun huts chu y cua th gii vi mt nnkinh t tip tuc phat trin nngng, mt v th quc t mi vamt nn vn hoa lu i m aban sc ang c phuc hi vachn hng.

Cha bao gi, t nc hi tu

y u nhng iu kin mng i vao mt thi ky phattrin mi: nng ng va bn

vng. Cung cha bao gi, khatvong vn ln, thoat khoi v thnc ngheo va phat trin thnhvng tr nn chay bong trongmoi ngi Vit.

Chung mnh nng nquc gia

Quyt lam rang r nc nhaVit Nam

Cu th nhm chc cua Chutch nc Nguyn Minh Tritkhng ch la quyt tm cua vnguyn thu quc gia ma con la

quyt tm cua ca dn tc trcnhng c hi va thach thc angt ra trong la chon vn ra aidng toan cu.

am bao mt thanh cnglu dai bn vng cua hi nhp,phat trin, cang ngay chung tacang nhn ra y ngha quyt nhcua vic xy dng ni lc, xydng ngun nhn lc cht lngcao, trong o vai tro cua giaoduc va vn hoa phai t ln hangu.

VN HINVIT NAM4

GIAI PHM XUN MU TY

Chu tch nc Nguyn Minh Trit hi am cung Tng th ky Lin hip quc Ban Ki-moon

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

5/117

Mt giao s Vit kiu a nhnnh rng trong cuc canh tranhtoan cu, thng li se c quytnh khng ch nh co nhng chnhsach kinh t co hiu lc ma con cn

co mt chnh sach vn hoa sangsut. Bai hoc thanh cng cua cacnc phat trin la bai hoc chu trongthch ang cac yu t vn hoa.Khng ch n gian la v cac sanphm vn hoa co th co mt tronglng kinh t khng nho va tronglng o ngay cang ln theo s phattrin cua xa hi v nh doanh sphim My xut ra nc ngoai ln tica trm ty USD mi nm va nhiu

khi cuc xm lng kinh t c mu bng mt xm lng vn hoanh cuc xm lng toan cu cuaHollywood c My rt khuynkhch va bao tr manh me. Quantrong hn, chnh sach vn hoa chnhla chnh sach xy dng con ngi,bi dng tr tu va tnh cam, y chva ban lnh, m c va khat vong,kha nng hoc hoi va sang tao chocon ngi, nhng vn ling tinh

thn thit yu giup con ngi ngvng trc moi phong ba bao t,vn ti nhng thanh cng.

Dn tc Vit Nam hm qua achin thng nh sc manh cua conngi, cua vn hoa va co le hm naycung vy. Chung ta ch co th thngli trong hi nhp bng sc manhcua vn hoa va con ngi. Nhngcon ngi mi Vit Nam phu hpvi oi hoi mi cua hi nhp va canhtranh, mt nn vn hoa mi VitNam phu hp vi oi hoi giao lu vatoa sang.

Khi vn nhn lc cht lngcao c nhn thc y u y nghaquyt nh i vi vn nc, chungti tin nm 2008 nay se la nm vn con ngi Vit Nam, vn hoa VitNam c quan tm toan din vasu sc hn bao gi ht.

Cung co ngha la mt vn hi mise m ra cho s nghip gi gn va

phat huy ban sc vn hoa dn tc.

VHVN

VN HINVIT NAM 5

CHU TCH NC NGUYN MINH TRIT

n vi Vit Nam by gi la n vimt t nc ci m, nng ng. Ngayxa, ngi ta quen hiu n vi VitNam la chin tranh. By gi cai o quari. By gi, Vit Nam la hoa bnh, lahu ngh, la ang phat trin, phat trinmt cach nng ng, sang tao.

THU TNG NGUYN TN DUNG

Vit Nam a chuyn i thanh cng tmt nn kinh t k hoach sang nnkinh tth trng. Ngay nay, Vit Nama la mt nn kinh t th trng, lathanh vin cua WTO va la thanh vinnng ng, tch cc cua cng ngquc t.

CHU TCH QUC HI NGUYN PHU TRONG

oi hoi bc bach cua toan dn tc taluc nay la phai tranh thu c hi, vtqua thach thc, tip tuc y manhtoan din cng cuc i mi theo tinhthn Ngh quyt ai hi X cua ang,phn u sm a nc ta ra khoitnh trang kem phat trin, tao nn tang n nm 2020 a nc ta c bantr thanh mt nc cng nghip theohng hin ai.

THNG TRC BAN B THTRNG TN SANG

i mt Vit Nam, tr tu va tm longVit Nam, y ch Vit Nam, qua bao ththach khc nghit cua cuc i, vnnguyn ven va ngay cang phat trin,ngay cang ban lnh ng vng va tkhng nh mnh.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

6/117

BNG NGHE VN THNG VUT LN CAO

Thu tng Pham Vn ng vit: H Chu tchla ngi Vit Nam. Vit Nam hn ngi VitNam nao ht. Ngot ba mi nm bn tu bn phng tri, Ngi vn githun tuy phong ,ngn ng, tnh tnh cua ngi Vit Nam. Ngay saukhi v nc, gp Tt, Ngi khng qun mng tuing bao hang xom va qua banh cho tre em, tuy chco my ng xu, nhng cung boc giy hng n,cn thn, tm tt.

Nhng bai th chuc tt hang nm cua Bac, cungla qua mng tui cua Ngi cho nhn dn ta nhvy. Boc trong giy hng n la tm long Ngi.Bac lam th u ch v tt, u ch v th. Ma vnhng iu ln hn. y la v long tn trong cactruyn thng tt ep cua nhn dn, va ku goi

nhn dn i ln con ng cach mang.My li thanh tht nm naVa la ku goi, va la mng xun.

Bac rt khng thch ai tan dng th Bac. Co lnBac a noi, ai y: Bac lam th la tuyn truyn,co bai c, co bai khng, sao bai nao cac chu cungkhen hay tt ca?. Lao phu nguyn bt ai ngm thi.Ngm th ta vn khng ham. Cai ham, cai hammun tt bccua Bac u phai la th, ma la hanhphuc cho nhn dn, c lp, thng nht cho Tquc. V th, hm nay ti mun ng v pha y noi v nhng bai th chuc Tt cua Ngi.

Tr lai vi y trn cua Thu tng Pham Vnng, xin mi cac ban oc mt i bai th, oanvn Bac tng vit luc bn ba ni hai ngoai. Nhng bai th bng ch Han, trong nha lao Tng GiiThach:

Mai khi hoa khai, hoa hu ta

Hoa khai hoa ta lng v tnhHoa hng thu nhp lung mn lyHng tai lung nhn t bt bnh.

GIAI PHM XUN MU TY

Ba con kiu bao Vit Nam Thai Lan v thm va chuc tt Bac Htai Phu Chu tch, thang 1/1960

T mua xun Nhm Ngo 1942 n mua xunKy Du 1969, xun nao Bac H cung co th chucTt ng bao chin s ca nc. Mc mac nm na,th chuc Tt cua Bac cha ng nhng tnh cam yu thng mnh mng, su lng vi dn vinc, nim tin v s tt thng cua s nghip cachmang giai phong dn tc, thng nht t nc,nhiu khi la nhng d cam tin tri cua mt lanh tu

thin tai v vn nc v thi c cua cach mang.c bit, bai th chuc tt xun Mu Thn 1968 vicu kt Tin ln toan thng t v ta a tr thanhhiu lnh n sung m u cuc tng tin cng nidy lch s 40 nm trc anh vao sao huyt cuaMy Nguy tai 41 th xa thanh ph min Nam, taobc ngot cua khang chi n chng My, buc quc My ngi vao ban am phan, m ra thi cgiai phong hoan toan min Nam thng nht tnc vao mua xun 1975.

Nhn xun Mu Ty, VHVN xin gii thiu laibai vit cua nha th ln Ch Lan Vin v nhngvn th chuc tt, mon qua xun tuyt vi Bac Hdanh cho nhn dn ta mi mua xun mi.

CH LAN VIN

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

7/117

VN HINVIT NAM 7

Hay nh bai:Nguc trung cu pham nghnh tn phamThin thng tnh vn truc vu vnTnh, vu phu vn phi kh liuNguc trung lu tru t do nhn

Tht la th cua mun i.Va y la mt oan vn Bac vit hai mi nm

trc y na, ngay con Phap. Ngi ban cua Cu-tuy-ri, Bac-buy-x va n s C-let a s dung butphap hin ai noi vi Gi-sep Cay-, cu thutng Phap, nha ly tai ngoai ngach, mt nha vnkhng phai ti, khng phai tng i ti nhEnxtanh noi.

Bac vit: Nay ngai Thu tng, xin ngai cho tibit chn cua chu u va cua nc Phap ch nao,ti se noi ngai bit chu u va nc Phap i ti

u!ac-uyn, nha ai thng thai ac-uyn, tng bitrng con ngi cua mt con ch x -vec-nh tronhn con ngi cua mt con ch vung Nt-tinh-ham va ui con chim b cu Mch xch co nhiuhn ui chim b cu Thuy in ba cai lng,nhng ng khng hoan toan khng bit g n mtloai ng vt rt ng uc va ngay nay ai cung bitva do s lng va tnh cht cua no, loai ng vtnay co th c lit vao hang u cac loai ngvt. Loai ng vt nay i hai chn. Nhng theo

nhng tai liu quan sat c tai nhiu vung chuA, th nhiu khi no lai tr thanh loai i bn chn....y, ang vit nhng cu th, cu vn nh th,

hay ang dong dac ln ting trn cac din an quct, bng dng v sao khi v n nc Bac lai lam:

My li thanh tht nm naVa la ku goi, va la mng xun.Thu tng Pham Vn ng a giup ta hiu

thm Bac, khi thu tng vit: Ngi ha mnh chova tm moi ngi Vit Nam nng moi ngiVit Nam ln n tm Ngi.

Thu tng cung lai vit: i sng cua H ChuTch la mt i sng khc kh, cn lao va tranh u.Ngi lanh tu cua mt dn tc mt nc khng thco mt i sng khac.

Chung ta co th ngh tip: Ngi lanh tu cuamt dn tc mt nc khng th co mt li vitkhac. Bac khng cn vn phng mua rng bay.Va nhn dn ta ang oi c lp, oi ca cm n uco cn mt th vn phun chu nha ngoc.

Ln gi nhng bai th chuc Tt cua Bac t un cui, xit bao xuc ng. Ngay nhng u Th chuc Tt u nm Nhm Thn, th Mng Tt

Quy Ty, th chuc Tt Giap Ngo a noi ln Bac quantm n nhng thoi quen goi tn nhng nm thangc truyn. Nhng dn dn Bac a a cach noi mi

vao Th mng xun 1966, mng xun 67, mngxun 68, mng xun 69, ln vi ca cach hanh vnmi na; ng thi vi cac th tht ngn, luc bat,Bac vit (1966):

Mng min Nam rc r chin cng

Nhiu Du Ting, Bu Bang, P Ly Me, aNng...

Hay (1960)Mng ang chung ta ba mi nm tui treBai th chuc Tt u tin la t nm nao? Theo

ch chung ti bit, co le y la bai Mng xun 1942Thang ngay thm thoat chong nh thoiNm cu qua ri chuc nm mi...Nhng bai th chuc Tt thc s xut hin, va

xut hin lin tuc la t nhng nm khang chin. Vachnh v nhim vu ng vin nhn dn khang chin

ma chung xut hin lin tuc.y la bai th 1947.C o sao vang tung bay trc gioTing ken khang chin vang dy non sngToan dn khang chin, toan din khang chinCh ta a quyt long ta a ngTin ln chin s! Tin ln ng bao!Sc ta a manh, ngi ta a ngTrng ky khang chin, nht nh thng liThng nht c lp, nht nh thanh cng.ng ngh Bac nh lam th! Bac mun toan

dn luc o ngi bit ch, ngi cha bit ch,nh ly ng li, nhim vu cach mang, a ckt tinh c uc trong cac khu hiu, va Bac ghepcac khu hiu lai cho thanh mt bai vn vn.Ngi v ai nht cua dn tc vit ra la mun chongi t vn hoa nht cua dn tc nh ly va lamc. Nhng tht la ky la! Sao mt ngi nh Bac,i khp tri b nm chu, co khi hang nm trikhng co dp dung ting me e, ma luc v lai nmcai nhp iu dn tc, cai hn nhac Vit Nam nth!

Ch ta a quyt, long ta a ngSc ta a manh, ngi ta a ngNhng bai th k tip theo, khng phai bai nao

cung hay ca. a noi Bac lam th la ku goi mact nhc c chung ta nh cac nhim vu cachmang. Va by gi ca t nc ang hoan thanh victhng nht nc nha, chung ta thy xuc ng bitbao khi thy sut lin tuc trong my chuc nm, cukt moi bai th u la Thng nht c lp nhtnh thanh cng hoc Thng nht nc nhathng li. Hoa bnh thng nht t hn thanhcnghay Bc Nam sum hop, xun nao vui hn.

Cung nh th, by gi khi ban v tnh lin tuccua Nha nc cach mang, v ngon quc ky, th haynh rng a hai ln Bac tnh tui cho cho Nha nc

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

8/117

VN HINVIT NAM8

cua chung ta nh tnh tui mt chang trai angsung sc:

Mng nha nc ta mi lm xun xanhMng ang chung ta ba mi tui tre (1960)Chuc mng t Ty xun nm miNha nc ta va tui hai mi(1965)V ngon C o sao vang bay trc gio th

ngay t 1942, ba nm trc ngay tng khi nghalam Cach mang thang Tam.

Ngi a:Chuc toan quc ta trong nm nayC o sao vang bay php phiCac hi ky thut lai, i ng xa Bac thng

day cho can b, chin s hoc tng oan Chinh phungm, Kiu, hoc Bac bay ra k chuyn cho qunmt. Xong mt cu chuyn, thuc mt oan Kiu,ta n ni luc nao khng bit na. Trong mt yngha ln lao hn, cac bai th Tt cua Bac a co tacdung vi ta nh vy. Bac bit cuc khang chin latrng ky, va v cung gian kh, nn Ngi tmht cach ng vin tng bc chung ta. GicPhap noi se tiu dit chung ta vai tun, nay ta truc thm mt nm, thm nhiu nm, mng lmch!

1949, anh c ba nm, Bac vit:Khang chin lai thm mt nm miThi ua yu nc thm tin ti

ng vin lc lng va tinh thnKhang chin cang thm mau thng li1952, anh c nm nm, nhiu ngi a thy

dai, Bac lai v v:Xun nay khang chin a nm xunNhiu xun khang chin cang gn thanh cng1952. Gian kh chng cht. Nhng ch con hai

nm na la hao quang cua in Bin Phu y ri.Bac c vu:Xun nay, xun nm ThnKhang chin va sau nm

Trng ky va gian khChc chn trm phn trm.C nh th, theo cac bai th Bac, chung ta i t

nm thang nay qua nm thang khac, t gian khnay vt ln gianh thng li kia. Nhng bai thchuc Tt v sau th khng con ch la li ku goinm na:

Xun v xin co mt bai caThc s o la cac bai ca cua t nc.Xun 67:Xun v xin co mt bai ca

Gi chuc ng bao ca nc taChng My hai min u anh gioiTin mng thng trn n nh hoa.

Xun 68:Xun nay hn hn xun quaThng trn tin vui khp nc nhaNam Bc thi ua anh gic MyTin ln!Toan thng t v ta.Vi cu th nay, ca dn tc a tin ln, lam nn

mua xun lch s Mu Thn. Va ngay by gi ta vnng nh Bac ang ng trn nh cao cua lch s hiu triu chung ta nh vy.

1969. Bai th chuc Tt cui cung! Sau o hangnm m giao tha, ta khng con cai hanh phucnghe giong m cung cua Bac oc bai th mi.

Nm qua thng li ve vang.Nm nay tin tuyn chc cang thng to.V c lp, v t do.

anh cho My cut, anh cho nguy nhao!Tin ln! Chn s, ng bao!Bc Nam sum hop, xun nao vui hn!Bai th d oan nhng iu ta thy ngay nay,

My trc, nguy sau, a cut, a nhao!Bac bao trc khng nhng s sup ma ca cac

bc sup , cac hnh thc sup khac nhau khac ao cua qun thu.

L-nin khng lam th va hnh nh co noi la duco b lt da cung chu khng lam ni mt cu thc. Mac ngay tre co lam th, nhng cung khng

thc xut sc, du Mac rt la v ai. Do o, nu Backhng lam th, hay lam ma khng hay th cungkhng hai g ti s nghip cao ca cua Ngi!Nhng Bac a lam th, va la mt hn th ln. Tinh lai mt cuc hop Pa ri nm 1968, khi btrng Haong Minh Giam trong bai din vn cuamnh a oc mt bai th t tuyt cua Bac th hitrng tri thc Phap a v tay va ng dy. Hangtrm Vit kiu va chung ti luc y a ran rua ncmt. T hao va sung sng cho dn tc ta bitchng nao!

a lu khng lam bai th nao...a lu Bac khng lam th na. Nhng long ta

mi mua xun, lai nh ting Ngi. Bai nay Backhng vit vao Tt, ma gia Xun, thang ba nm1968. Hm nay t dng sao ti thit tha mun octo bai th y:

a lu khng lam bai th naoNay lai th lam xem ra sao,Luc khp giy t vn cha thy,Bng nghe vn thng vut ln cao...Vn thng vut ln cao u nm 1975, Ban M

Thut vut ln tai thanh ph Sai Gon, vut ln trn ca

t nc Vit Nam thng nht, vn thng y la baith mun i Bac lai cho ta.

Mua xun 1976

GIAI PHM XUN MU TY

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

9/117

Hng ti k nim 1000 nm Thng Long - Ha Ni

LY THAI TT HOA L N THNG LONG(Phu)

Thai T ta xaThi th u trong lang C Phap: nng ca t bi

Tui trng thanh thng li Hoa L: gp thi ai dung

ao tr bnh, u phep kinh lunTai thao lc, hn i tr dungLn ngi Hoang , triu nh mt da knh yu

Xung chiu di , dn chung mi phng hng ngNeo dng trnh, dy t trng ching

ng h gia, rp tri tan longNhn ra pha trc: Tin van th thnh thang

Ngoanh lai ng sau: S nghip ba triu lng lng

Hoa L thu yTrung trung nui Ma, vn cao nh ai luy trng thanh

Bat ngat sng Long, rai khp nhng thin cung, thuy ng

Van Thng Vng xut trn, bn phng ni gio thanh bnhThp Nh S thu v, trm trng ging c nht thngDng Thai Hu mt long v nc, ao hoang bao ni ch vua inh

L ai Hanh mi ao ra qun, dong Bach Thuy dm su gic TngKy cng sp t, dn an vui vac giao cm cay

Lng thc gia tng, nc hng thnh vng nn chc mong

Vn a bit thi c cha ti, rng un mnh ni nui him rng suNay xem ra th lc a tha, bng vcanh gia tri cao bin rng

Xy Thng Long vn hin, vi tinh thn u Lac Vn LangDng ai Vit c , vi kh th Sn Tinh Phu ng.

Ngay hm nayThng Long rc sang anh linhHa Ni vn cao truyn thng

Mt dai hung cngNgan thu truyn thng

Cng n Thai T, thm xung toan dnDung kh Thu , i vao ai chung

C rc r ng tyS nghip ve vang noi ging

Lu tin nhn van c tinh hoaGiup hu th ngan i thoa vong

Thng khng kiu, bai khng nan, ng gian trun san phng i lnTrung vi nc, hiu vi dn, nh giau manh sang ngi le sngTt Mu Ty

GS VU KHIU

VN HINVIT NAM 9

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

10/117

VN HINVIT NAM10

- Tha ng nm 2007 a qua

i trong nim vui v tc tngtrng va s phat trin kha toandin cua kinh t t nc saumt nm gia nhp WTO, VitNam tham gia ngay cang su vaco hiu qua vao thng mai toancu. Nhng con vn hoa VitNam thi hi nhp nh th nao,tha ng?

+ Theo ti vn hoa Vit Namc nhn nhn t nhiu goc ,nhiu lnh vc, bao gm ca lch

s, ngn ng, phong tuc, tpquan, nghi l, phap lut, d lun,nn vn minh thn da, nn vn

minh trng ng... Ch khng

phai ch n thun la ngh thutdn tc. Trc y vn hoa VitNam cung a c ngi ncngoai bit n, nhng sau khivao WTO th vn hoa Vit Namco iu kin thun li hn gii thiu vi nc ngoai, tuyrng cha c ph bin rngrai, nhng a co rt nhiu lungthng tin, rt nhiu nhng c himi a vn hoa Vit Nam ra thgii. Vn hoa dn gian Vit Nam

hin c th gii ht sc chutrong, v du nh: tranh dn gianng H, nhac Cung nh Hu,

Ca tru, Cng ching Ty

Nguyn, Quan ho... hoc nhngtrang phuc mang m ban scdn tc, hay nhng cng trnhkin truc c, nhng canh quanln c bnh chon la di san thgii hay ky quan th gii nhvnh Ha Long cung a c giithiu ra nc ngoai. Mt khacqua hi nhp, vn hoa cua thgii c du nhp Vit Nam,nhm m rng tri thc, hiu bitcho ngi Vit Nam ta. ng

thi vi hi nhp la nhng thachthc ln lao i vi Vit Nam.Lam sao hi nhp nhng vn gi

GIAI PHM XUN MU TYGSVS VU TUYN HOANG - CHU TCH LIN HIP CAC HI KHOA HOC KY THUT VN

Th h tre cn chu ng tm kim,

hoc hoi truyn thng vn hoa dn tcNm 2007 a khep lai, qua mt nm,Vit Nam tr thanh thanh vin chnhthc cua t chc WTO, con tau VitNam vt qua bit bao song gio, tngbc ra bin ln bng tr tu, sc lc,ban lnh va truyn thng vn hoa dntc. Bn thm nm mi, phong vinVHVN a co cuc trao i vi GS.VS VuTuyn Hoang, Chu tch Lin hip cac hiKhoa hoc Ky thut Vit Nam v vn hoathi hi nhp va nhng anh gia cuang v hoat ng cua Trung tm Nghincu Bao tn va Phat huy Vn hoa dntc va tap ch Vn Hin Vit Nam trongmt nm qua.

T HOA (thc hin)

GSVS Vu Tuyn Hoang chuc tho GS Anh hung Vu Khiu - cvn Trung tm NCBT&PHVHDT

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

11/117

VN HINVIT NAM 11

gn c ban sc vn hoa dn tcla vn rt kho, khi ma vn hoaTy phng, vn hoa cac ncc gii tre Vit Nam d dangtip nhn hn ca cac gia tr vn

hoa c truyn VN. Tip thu vnhoa nc ngoai ma phat huyc tinh thn cua ngi VitNam th tht ang quy, nhngcn phai la chon cai tinh tuy,cai cn thit tip thu chkhng phai tip thu at, theokiu ua oi. Tip thu rianh mt ban sc dn tc cungrt d xay ra, bi gii tre chac hiu, cha c tip xuc

nhiu vi vn hoa dn tc nn hokhng cam thu c cai hay caiep trong vn hoa, ngh thutdn tc. Th h tre, nhng chunhn cua tng lai t nc cnt chu ng tm kim, hoc hoi vasuy ngh v truyn thng vnhoa, vn hin bn nghn nmcua dn tc bi sach v v vnhoa dn tc khng thiu, hnna vn hoa tn tai khp moi

ni. Khi nn kinh t khngngng tng trng va phat trin,t ng hoa, c gii hoa th vnhoa truyn thng lu i cungd b loai dn khoi i sng, rtd mai mt do cam thu cua conngi khac i khi nhp sngnhanh khn trng hn. Vn bao tn va phat huy vn hoa dntc nh th nao khi ma vn hoacung tn tai theo quy lut khachquan. Hng thnh hay suy thoaicung la le t nhin. Hn luc naoht vn bao tn va phat huyvn hoa dn tc ang ngay cangtr nn bc thit, chung ta baotn nhng khng th m khkh ly vn c, khng cho nothay i, trai lai phai lun lamcho vn hoa ln manh hn, giauco hn, lun b xung cho no yut mi cho no phat trin. Cnchon la nhng g con la gia tr

c gn gi, cai g tr thanhvt can th loai bo, v du nhtrong xa hi hin ai vic duy tr

vic n tru, nhum rng enkhng con thch hp khng cnphai khi phuc. Nhng tnh langngha xom, yu thng um boc,li hat ru, ta ao dai, ao t thn

duyn dang, iu quan ho, ca truhay ph c Ha Ni, ph c HiAn, vnh Ha Long... cn cduy tr nguyn ven.

- bao tn va phat huynhng gia tr vn hoa dn tctrong hi nhp la mi quan tmchung cua xa hi. La mt thanhvin cua Lin hip cac hi Khoahoc Ky thut Vit Nam, hoatng cua Trung tm Nghin cu

Bao tn va Phat huy Vn hoadn tc nm 2007, c Chu tchLin hip hi anh gia nh thnao?

+ Ti ngh rng vi s lanhao cua mt nha vn hoa niting nng ng nh GS HoangChng, Trung tm a lamc rt nhiu vic gopphn, bao tn, gi gn va phathuy nhng gia tr vn hoa dn

tc nh: Lin tuc t chc cac hithao c rt nhiu ngihng ng, c cac c quantruyn thng ai chung cungtham gia tuyn truyn. Ro rangcac hi thao o co tac dung rttch cc cho s nghip gi gnva phat huy ban sc vn hoadn tc, vn hoa se c baotn, nng niu, gn gi tt hn,thit thc hn. Th hiu thmmy va trnh thng thcngh thut dn tc cho cngchung c nng cao, ng thiphn nao a giao duc cho th htre thu hiu, t hao, tn trongdi san cua qua kh. Trung tmcung kham pha cac gia tr vnhoa trong di san k tha vaphat huy qua vic nghin cuthanh cng cac cng trnh khoahoc a c Lin hip nghimthu va anh gia cao, c B

Khoa hoc Cng ngh cp Chngch nh Ngh thut mua rinc dn gian va Tm v ci

ngun Quan ho. Nm 2008Trung tm a c Lin hipcac hi Khoa hoc Ky thut VitNam xet duyt thc hin hai

cng trnh co nhiu y ngha:Cac gia tr ngh thut cua danhnhn ao Tn va Ca Tru, csan m nhac Vit Nam.

- ng anh gia nh th naov cng tac tuyn truyn, quangba cho vn hoa dn tc cua tapch Vn hin Vit Nam - dinan cua Trung tm Nghin cuBao tn va Phat huy Vn hoa

dn tc?+ Trc ht v hnh thc yla mt t tap ch rt sang trong,c trnh bay ep. T vn hinco mt hi ng bin tp gmcac giao s, tin s, cac nha khoahoc danh ting cung vi i nguphong vin, cng tac vin cotrnh chnh tr, chuyn mn,nghip vu vng vang. Do o tap

ch co nhng tac phm bao chhay, su sc, ni dung tuyntruyn cho vn hoa dn tc htsc phong phu, a dang, co rtnhiu bai su sc v quang bavn hoa truyn thng va hinai cua tt ca cac vung, mintrong ca nc, t vn hoa vt thn vn hoa phi vt th. Ti rtmng khi thy mi nm t bao

u c nng cao cht lng vni dung va hnh thc, tng kyxut ban, s lng ban phathanh cung tng nhanh... Cac bancn duy tr va y nhanh aphat trin o...

- Xin cam n ng! Chuc ngmt nm mi sc khoe, an khangva lun quan tm ch ao, ngvin, khch l moi hoat ng cua

Trung tm Nghin cu Bao tnva Phat huy Vn hoa Dn tc vatap ch Vn Hin VN.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

12/117

VN HINVIT NAM12

Trc ht, B trng L Doan Hp nu lnnhng vic lam at kt qua tt trong nm2007 cua B Thng tin va Truyn thng.Nhn lai nm 2007, cng vic tht la b bn, nhngco th rut ra 6 vic a lam c ma B trng thytm c:

Th nht, trong iu kin thanh lp b mi,lanh ao b a chm lo cng tac t tng i vitoan th can b, cng nhn vin trong toan nganh,tao ra s nht tr cao trong nhn thc v chcnng, nhim vu, vai tro cua B Thng tin vatruyn thng trong thi ky mi, v trach nhimxy dng va gi c truyn thng cua tngnganh trong B, va tao ra cht lng mi, ambao cho B thc hin tht tt vai tro quan ly nhanc trn lnh vc thng tin truyn thng.

Th hai, xac nh ro vai tro quan ly nha nccua B 3 nhim vu chnh la: Xy dng chin lc,quy hoach, k hoach. Ban hanh th ch, lut l, c

ch chnh sach, nh mc kinh t - ky thut. aotao, bi dng can b, nht la can b u an cuanganh. Kim tra, n c, tng kt, khen thngva x ly kp thi, uc kt ra nhng m hnh mi.Trn c s o, xac nh c trong tm, trongim cng tac, t o tp trung giai quyt, tao rahiu qua.

Th ba, nh hng ro 22 vic cn lam tao rachuyn bin tt trong toan nganh.

Th t, ch ao quyt lit v cai cach hanhchnh, trong o co vn phn cp va trach nhim

cua ngi ng u c quan.Th nm, chu ng hi nhp quc t trn caclnh vc, nht la cac lnh vc thng tin, truyn

thng, vin thng, cng ngh thng tin.Th sau, tao ra c s oan kt, ng tm

nht tr phn u v s nghip cua toan nganh.Nhn vao nhng vic trn, co mt s vic co ve

nh mang tnh ni b, t tac ng ra ngoai xa hi,nhng thc cht, v chiu su lai khng phai nhvy. Chng han, vic lam tt cng tac t tng ivi can b, cng nhn vin, k ca can b a nghhu, la ht sc quan trong. Bi v, ngay u nao,nu khng hiu ro tnh cht mi cua nhim vuquan ly nha nc, khng n nh t tng ma conb phn tan khi ngh rng vic nhp b se lam mnhat vai tro cua cng tac truyn thng th se anhhng khng nho ti hiu qua hoat ng cua toannganh.

Noi v nhng khim khuyt trong nm qua, Btrng L Doan Hp nu ln 3 vic nh sau:

Th nht, chm ng dung cng ngh thng tin,nht la trong cng tac quan ly, gy can tr i vi

s phat trin cua t nc.Th hai, mt s khuyt im cua bao ch, mcdu co khc phuc, nhng vn chm so vi yu cu.Nhng biu hin chnh cua khuyt dim la: Thngtin thiu trung thc, con nhiu. Thng tin thtthit, gy thit hai cho nng dn trong tiu thu sanphm. Thng tin mang tnh m tn d oan, kchduc. Mt s thng tin lam l, lot b mt quc gia.

Th ba, s hng hut cua i ngu can b quan lyva i ngu can b ky thut bc cao, nht la tronglnh vc san xut phn mm va ng dung cng

ngh thng tin.V nhim vu nm 2008, B trng nu ln 10vic ln ma toan nganh thng tin va truyn thng

GIAI PHM XUN MU TY

B TRNG B THNG TIN TRUYN THNG L DOAN HP

Mong Vn hin Vit naMxng ang la Mt knhPHAM VIT LONG

u nm mi 2008, du cng vic ht sc bn rn, B trng B Thng tin Truyn thng L Doan Hp vn danh cho aidin tap ch Vn Hin Vit Nam mt bui tip kin ngay tai phong lam vic cua B trng, vao cui bui chiu. Khng raoon, xa giao, vi phong cach t tin, thng thn thng thy cua mt v t lnh nganh hiu ro lnh vc mnh phu trach, Btrng L Doan Hp i ngay vao ni dung cn trao i.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

13/117

VN HINVIT NAM 13

se tp trung thc hin nh sau:Mt la , ng dung cng ngh thng tin trong

quan ly nha nc, t chc chnh phu in t. Phnu ti nm 2010 phai ngang hang khu vc. Bthng tin va truyn thng se gng mu thc hin,u tin la thc hin giao ban hang thang qua mangdin rng.

Th hai, tp trung cho cng nghip, cng nghphn mm (y la biu hin cua kinh t tri thc,chng minh cho thng hiu tr tu Vit Nam).

Th ba, tng cng quan ly bao ch bng c ch,chnh sach bao ch ng hanh vi dn tc, trungthc, hng thin.

Th t, Ban hanh cac c ch, quy ch mi a

cac doanh nghip vin thng sang c ch th trngtoan din, ng b, sanh ngang hang cac doanhnghip vin thng khu vc va quc t.

Th nm, a nganh Bu chnh phat trin, giambu l, tin ti co lai. L trnh cua vic nay la minm giam bu l 130 ty ng, n nm 2013 co lai.y thc s la mt cuc cach mang i vi nganhBu chnh.

Th sau, ao tao ngun nhn lc co cht lngcao (u tin ao tao can b thng tin, truyn thng,can b u an, can b lam cng tac hp tac quc t

v thng tin va vin thng).Th bay, tp trung cho cng tac cai cach hanhchnh, trong o co mt s vic chnh nh: Phn cp

v t chc, tai chnh, u t. Xac nh ro trachnhim can b ng u c quan. Thc hin thngtin trc tuyn, giai quyt n th khiu nai, t caoqua mang.

Th tam, chu ng hi nhp quc t, ngang tm

quc t v quan ly bao ch, ng dung cng nghthng tin, hoat ng vin thng.

Th chn, tp trung giai quyt v c ban nhngbc xuc trn ba tng: Tng mt, tc la mi quan hvi cac B; m rng chc nng quan ly nha nccua B. Tng hai, tc la mi quan h gia cac n vquan ly nha nc cua B vi cac n v khac trongB. Tng ba, tc la mi quan h gia B, cac c quanthuc B vi cac c quan thuc cac a phng.

Th mi, tng cng oan kt, thng nht hoan thanh nhim vu, tao danh hiu sang gia cua

B vi trong nc, quc t, tao uy tn, long tin ivi nhn dn, ban be quc t. Gop phn tao nglc manh me giup t nc ct canh bay cao.

Cui bui lam vic, chung ti nhc lai vi Btrng L Doan Hp v nhng cng vic ma Btrng a lam nhm tao iu kin tt cho Tap chVn hin hoat ng, nhng tnh cam tt ep ma tapch Vn hin Vit Nam lun nhn c B trngkhi ng ch con lam B trng B Vn hoa - Thngtin, B trng L Doan Hp noi:

- Ti rt mng khi thy tap ch Vn Hin Vit

Nam ngay cang khng nh v tr cua mnh trongi ngu bao ch t nc va trong long ban oc vicht lng ngay cang cao v ni dung va hnh thc.Tap ch Vn hin Vit Nam cn gop phn tch cchn na lam cho nhn dn nhn thc ro v gia trv gia cua di san vn hoa ma chung ta ang ctha hng t cha ng; hiu c ri th phai cohanh ng thit thc nhm bao v va phat huy vndi san quy bau o. Cn tuyn truyn cho vic gnkt di san vn hoa vi hoat ng du lch, thu hutkhach quc t. Thng qua vic tuyn truyn v giatr cua di san vn hoa, Tap ch gop phn giao ductruyn thng cua dn tc. Tap ch hay xng ang lamt knh thng tin thuc y cng cuc i mi, hinhp. Tap ch cn bam sat moi bin ng trong xahi, kp thi biu dng nhng nhn t tch cc,lam cho Tap ch thc s la ngi ban cua nhngngi yu vn hoa, vn hin Vit Nam, tr thanha ch vn hoa ang tin cy cua toan th nhn dn.

B trng L Doan Hp gi li chuc mng nmmi ti can b, phong vin, cng nhn vin cua tapch va ha se ch ao cac c quan co lin quan thucB phi hp, giup a tap ch Vn hin Vit

Nam phat hanh rng rai trong h thng cua nganh,n vi ng ao qun chung nhn dn trong ncva ban be trn th gii.

B trng L Doan Hp

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

14/117

14VN HIN

VIT NAM

GIAI PHM XUN MU TYsam Tet

THANH HOA

Ngi xa co cau Lam ca nam lo ba ngay Tet, the mi biet ngi Viet coi trong cai Teten nhng nao. Tet la ngay con chau, ho hang sum hop sau mot nam lam an xa cach, la ngay

e con ngi nh ve cac bac to tien.

Sm la dong

ANHTRONGBAI:BAO

ANHVITNAM

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

15/117

15VN HIN

VIT NAM

Chnh v th, du co khokhn g, ngi ta vn phaii ch mua sm thc phm,trai cy, hoa ti... trc la dngln ban th t tin, sau na la

cho con chau va ca nha hng lctrong ba ngay Tt. L xa sm Ttcung co lm iu thu v. C theonh cu: Tht m, da hanh, cui o; Cy nu, trang phao, banhchng xanh th cung u thy caccu xa sm Tt nh th nao...

Ngay nay, cuc sng a khagia, ngoai nhng th truyn thngcn co trong Tt cho vui ca vuinha nh tht m, da hanh, banh

chng xanh, hat da o... ngi tacon sm sa thm nhiu th khacna. Tuc sm Tt cua ngi Vit vc ban ging nhau, nhng gia mivung cung co i net khac bit.Chng han ngi min Bc choncanh ao tng trng cho sc hngm ap cua mua xun, chu qutcanh cng tron tru qua vang ongth hin cho s m no, y u, conchau hanh phuc hu. Con ngi

min Nam th chon mai vang chi bi mai la th hoa tng trngcho ngi qun t co canh mongnh sng, vang nh nng sm vatinh khit nh giot sng mai. NgayTt, ngi min Nam con co tuchay mua da hu, th da rut onh son cu ly cai vn o choca nm sau nay...

i sm Tt con la cuc dao chiy y ngha. Sang sm ln quach mua con ga sng thin co ichn vang, cp gio lua trng tinh,m la dong xanh, bo lat giang tc

mong goi banh chng, nha naokhng goi c th mua banh chnggoi sn, my th hoa qua baymm ngu qua, bn canh o connhiu th nh hp mt, vai lang chexanh hao hang cung my chairu. Chiu ba mi Tt ln quach hoa xun, trc la thm thucanh tnh, sau la tm mua my chuhoa v chi trong ba ngay Tt. Ai ich hoa cung c chon cho ccanh ao tht ng y, chu qutvang tht sai, o la cha k n cacloai hoa xun khac nh cuc vang,thuy tin, thc dc... Sm Ttby gi con co thm thu chi taonha y la xin ch, th ch nho xa, cu mong hay th hin mt iug o. Ai mun cu iu phuc thmua ch Phuc, ngi lam n thtm mua ch Lc, ch Tai, ngico tui th tm ch Tm, chNhn...

Thmi thy cai hay trong vicdu xun sm Tt cua ngi Vit, nola hnh anh thu v va phan anh netvn hoa truyn thng, va noi lnc nhp sng hi ha giau hnhanh cua con ngi trong nhngngay Tt n, xun v.

Mua banh chng va xi gc

i ch hoa tt

Xin ch

Ch hoa qua TP.HCM phuc vu tt

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

16/117

Bai, anh: L BA DNG

GIAI PHM XUN MU TY

TT TRNG SA

Vng, hoan toan co th goio la tuc on Tt rtring huyn aoTrng Sa, tnh Khanh Hoa-mtcach on va n Tt theo mua tanh tuc n Tt cua ng bao cacdn tc Ty Nguyn. Chng uxa, tai Khanh Sn, huyn minnui pha ty nam tnh KhanhHoa, ng bao dn tc Raglaituy vn cung vui xun, on TtNguyn an chung vi cngng ngi Vit Nam, song bncanh cai Tt chung o, con co

mt cai Tt thc s cua ng baoRaglai c goi la Tt n ulua, u bp. S d goi vy, vkhng nh Tt Nguyn an ctruyn cua a phn ngi VitNam thng c nh trong bangay u nm m lch. Vi ngbao Raglai, cai Tt c xac nhtheo mua thu hoach lua, bptrong khoang cui thang 10 uthang 11 m lch trong nm...Tuy nhin, do tp quan canh tacphu thuc vao thin nhin, manng tht thng nn ngay thu

hoach cung dch chuyn smhoc mun, h lua, bp nha aichn sm, th ngay thu hoachu bp, ngon lua cung chnh langay tt n u lua, u bpcua gia nh o. C vy, ln ltTt cua ng bao Raglai se lnlt t nha nay, sang nha khac...cho n nha cui cung co ubp, u lua chn.

Ta nh tuc on va n ttu lua, u bpcua ng baoRaglai pha nui, thi gian, cachon va n Tt cua nhng cng

VN HINVIT NAM16

Goi banh chng bng la bang vung

on chao tu t t lin ra ao Ca trc u xun Trn ao a NamMang thc phm Tt ra ao

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

17/117

VN HINVIT NAM 17

dn pha bin ao Trng Sacung khng hn c nh madch chuyn t khoang uthang chap hang nm theo haitrnh nhng chuyn tau chhang xun t t lin ln ltn vi tng ao nho trong caqun ao Trng Sa. Theo nghao, bt u t thi im tau ricang hng v pha ao, cung laluc nhng cng dn trn cac aoln, ao nho a vao mua Ttvi tm trang ngay xn xang,m thao thc doi theo hai lcua chuyn tau xun nhnhang, on khach mua Tt. Vacung nh mua lua, mua bp cuang bao Raglai phu thuc vaoma nng cua tri t. Muachuyn hang Tt Trng Sathng bt u vao khoang uthang chap la mua ging gio, vas phu thuc mt cach bt kha

khang vao song, vao gio khinhai trnh ra bin mua Tt la camt xu chui gian nan. ng

nhin, cung v phai la chiusong nc, nhiu khi lch tt btu t ao nay, lai quay sangao khac. Nh mua Tt inhHi 2007. Theo lch hai trnh,ao u tin c on muaTt la ao a Th. Vy nhngdo bin tr chng, song gio myngay lin tuc c chm chm vaob xanh. Tng ngoai bin aiCh huy oan cng tac trn taua phai linh hoat hoan i lchtrnh va cung la lch n Tt choao d cp b hn. Chn vn htt song tng cng nay n tgio mua khac p n, phai mtt mt tun lin tuc i lchtrnh ln la chon ngay, la connc thch hp mi co th thaxung vt song vao ao aTh, cac cng dn a Thc on va n Tt... mun sovi lch on tau xun ban u.

Rt may, du Tt mun theo khoach, nhng nh nha tau tchc tt vic bao quan cac loai

hang tt, c bit la loai hang Ttti sng nh heo, ga khng b mt yu t ti sng nnTt mun cua a Th vn tranngp m thanh ga ku, ln ecrt c trng cua... Tt.

Vng, chuyn cua binkhng ai noi trc c.Thng th ngi ta c nactrc, xng sau. Cach hanhs cua lnh bin cung vy thi.i ao, d kin nu bin lanhth chon ao nao xng xukho vao ma b trc. Nuging gio th chon ao lanh bn,sach b hn ma vao ri ch khi bin lanh ma t vao nixng xu. C vy, tuy theos nong lanh cua bin tri, caiTt cua mi ao trong qun aoTrng Sa c rai ln lt chotng ao thanh chui Tt keodai n ngay Tt Nguyn an

c truyn, gop thm mt tp tucon va n Tt y ban sc...Trng Sa.

Mua xun lnh ao ln ng

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

18/117

VN HINVIT NAM18

GIAI PHM XUN MU TY

Hin nay, tai thn CaVan co hn 120 h sngtrn be, s h phai sngtrn thuyn hin ch con rt t.Ho cung neo thuyn, be canhnhau, bn cac sn nui a, taothanh mt lang chai ng uc

trn bin.T khi chuyn ln sng trn be, i sng cua ng dn nnh hn, nhng ho vn gpnhiu kho khn do chi ph muasm, sa cha ng cu va thuynbe tn kem, trong khi thu nhpcha cao. ng Nguyn Vnc (39 tui, thn Ca Van)cho bit: i bin bp bnh lm,cung co hm kim c hn

100.000 ng tin ca, nhng congay chng bt c con nao.Cng cu anh bt lai nhanhhong, mua 1 triu tin li, chdung c vai thang a phaithay. Mi chic thuyn gia t 5- 10 triu ng nhng ch dungc 5 - 6 nm. Mt chic be ttgia t 35 - 40 triu ng, cung ch c 10 nm.

Bn canh anh bt hai san,ngh nui ca lng cho thu nhp

tng i n nh, i sng cuaho dn dn kha hn. Nhiu ha danh dum tin mua c ai,

ti-vi, in thoai phuc vu nhucu giai tr va thng tin cua gianh. Tre em va ngi gia khngtheo thuyn i anh ca, ho laibe nui ca va mt s i ban hangrong vi cac mt hang phuc vunhu cu thit yu cho i sng

sinh hoat hang ngay nh: rau,gao, mui, tht, cam, ru, bia...cung cp n tng gia nh. Mts h th chuyn ban nc ngotva than (nn ng dn khng conphai ly nc va cui trn cac nuia nh trc kia na). Kha thu vla Ca Van cung co quankaraoke va chiu phim video,ban bi-a phuc vu nhu cu giai trcua ng dn.

ng Nguyn Vn Cho (65tui, thn Ca Van) k rng:Trc kia trn thuyn, khia tre mi chp chng tp i,luc nao chung ti cung nm nps con ri xung bin. Munranh tay lam vic, khng co cachnao khac la phai buc dy vao cchn chung. Nay, trn be rng,co th dung ming g chnngang ca, ngn khng chochung ra ngoai chi.

Cung nh chuyn sang sngnha be ma cac be trai co th tphp vui ua a bong vi nhau

on nm mi trn binTrc y, Ca Van ch la im tranh giobao cua vai h ng dn. Nm 1994, ngNguyn Vn Nhi la ngi u tin chuynt thuyn ln sng trn be va lam nghnui ca lng. Thy nui ca co lai va nhnNha nc co chu trng cho cac chu bevay vn, moi ngi a ru nhau ln be.

TRN CHAY

Goi banh chng

Tre em Ca Van, 4 tui a bit cheo thuyn

Trng cy nu

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

19/117

VN HINVIT NAM 19

trn bai bi nho di chn nuihoc chi bi-a trn be, cac be gaith chi chuyn; 7-8 tui co th i

cu ca phu giup cha me. Tnm 2000, vi s tai tr cua tpoan bao him Prevoi (Phap),mt lp hoc ni a c dngln lang chai Ca Van. Bngiao vin trng PTCS xaHung Thng, TP Ha Long ac c xung y day hoc tlp 1 n lp 5. Hu ht cac emn tui a c i hoc. Hngngay, cac em t cheo thuyn n

lp. My nm hoc va qua, mts hoc sinh cua lang chai CaVan a oat giai nht, nh cucthi vit ch ep cp thanh ph

va cp tnh - mt thanh tch angn so vi cac trng trn b.

AM CI CA VAN

Ri khi n tui trngthanh, cac em cung se xy dnggia nh. co khng gian tchc am ci, ng dn thngkt thuyn, be lai vi nhau. Tauva thuyn anh ca tr thanhphng tin on va a du.Trc khi t chc l ci vatrong luc i on du, ho uphai lam l trnh bao vi giatin va cac thn linh cai quan

trn sng nc cu an.Trc y, do co nhiu thanhkin va mc cam gia c dnsng trn t lin va ng dnsng trn bin, nn thng rt tkhi ho ly nhau. n nay, nhngquan nim o dn c xoa bo,a co mt s thanh nin CaVan ly chng, ly v trn tlin va tao thanh nhng cp vchng bin - t lin. Du la gianh thun bin hay gia nh

bin - t lin, ho ang tng bc xy dng cuc sng mi,ng hanh vi nhng kho khn,

nim tin va c vong tng lai.

ON NM MI TRN BINTrc y, khi con sng trn

thuyn, c n 30 Tt, ng dncheo thuyn v u gn b on Tt. T luc chuyn ln sngtrn be, ho lai on nm mitrn bin.

Nhng ngay cui nm, ho ism Tt trn t lin, thm mva mi t tin v n Tt, cungng Cng ng Tao, goi banhchng, trng cy nu... y cungla dp ng dn tra l hay cu

xin cac v thn linh phu h. ngNguyn Vn Cho, noi: Chungti lam ngh bin, ni u songngon gio, phai cu xin miu Ba,ca ng phu tr cho.

m giao tha hoc sangmung 1, ng dn chon ngi ttva xng mui thuyn. Tngay mung 2, moi ngi mi btu i chuc Tt, ho chuc nhaunm mi no u, bnh yn. Ngayep u nm, ho lam l gi mui

thuyn, hay con goi la l xuthanh, hy vong vao mt nmanh bt bi thu...

Hin nay, theo thng k cua Ban Quan ly Vnh HaLong, trn Vnh Ha Long (Quang Ninh) co 618 nha bevi khoang hn 2.200 nhn khu. Ho phn ln congun gc t 2 lang chai c la Giang Vong, Truc Vong.

Nhng nm 1960 - 1980, nhiu gia nh a ln b lamnha va tham gia HTX anh ca. Khi HTX giai th, thyanh ca d kim sng hn, ho lai xung thuyn va tiptuc cuc sng lnh nh trn bin.

Lang chai Ca Van

Nim tin va c vong tng lai

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

20/117

VN HINVIT NAM20

GIAI PHM XUN MU TY

Do c im a tngkhng th ao gingkhi, mt s vung qu t

ngan xa phai s dung ncsinh hoat chung t nhng chicging t (ging lang). Gingco chu vi hnh tron, hnh vunghay ch nht, c ao rng nhchic ao con. Xung quanh gingva thanh ging xy gach hoc aong.

Li dung mt thoang kha lnva kha nng lam sach cht huc nhanh cua mt s loai thcvt sng trong nc, ging vung ven Ha Ni va Sn Ty (HaTy) thng c tha beo t ong(canh beo xp nh t ong). R

beo loai nay hp thu manh chtbn hu c co trong nc lamsach t nhin. Cung nh gingkhi, nc ging t co chanhiu cht khoang va cac yu tvi lng co li cho sc khoe ma nc may khng co c. Ngidn y co y thc rt cao trongvic gi gn ging va cht lngnc ging. Bi vi ho, ging conla ni gi gm bao iu tm linh

ni cng ng.Cung vi mai nh cy a,ging nc lang qu lun ccoi la chn linh thing. Bn ginglang thng co miu th thnlinh. Vao ngay tun hay dp t l,nh am, dn lang n y t

Mua Xun t nhng ging langBai, anh: NGUYN BNH

1

2

Trc y, Ging Chua langNgai (Ha Ty), vao dp cui nmdn lang lai chon ngay lam l, sasang don dep cho gi ng thanhtnh hn, on Tt. iu c bit,nhng ngi tham gia sa sangphai u la giai tn, khoe manhva tt tnh...

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

21/117

VN HINVIT NAM 21

Anh 1: Ging t xa SongPhng, huyn an Phng, tnh HaTy vn sach va ep nh xa bn mainh.

Anh 2: Ging t xa Hip Thun,huyn Phuc Tho, tnh Ha Ty - nay chu

yu dung cho vic git giu.Anh 3: Ging t xa D Nu,

huyn Thach Tht, tnh Ha Ty - ni cogiai thoai v Rua Thn rt thing niay ging (?)

Anh 4: Ging t lang Vn Canh,huyn Hoai c, tnh Ha Ty co ngnthu nc ring, hin vn co th s dung

cho sinh hoat.Anh 5: Ging t lang NguynXa, huyn T Lim, TP Ha Ni cbao tn nh mt di tch cua min qu.

l cu may va ly nc bui sm ging em v th cung. Trongqun th khng gian kin trucnh chua cung thng co mtcua ging lang. V th, nhng cai

tn Ging nh, GingChua khng ch la tn ring choging mt min qu nao ca.Trc y, Ging Chua langNgai (Ha Ty), vao dp cui nmdn lang lai chon ngay lam l,sa sang don dep cho gingthanh tnh hn, on Tt. iuc bit, nhng ngi tham giasa sang phai u la giai tn,khoe manh va tt tnh...

S phat trin cua khoa hoc kythut cung vi in kh hoanng thn a lam cho nhngchic ging lang hu ht trthanh... di tch! Cac h dn hmnay a dung nc ngm machsu vi lu lng ln t nhngmay hut nc ging khoan, quacac b lng, b loc. Tuy vy,ging t lang qu - ngi bantri n bao i nay vn mai la

nhng hnh anh thn thng,gn gui va sn sang h tr dnlang trong mua can nc gingkhoan va nhng khi... mt in!

3

4

5

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

22/117

GIAI PHM XUN MU TY

VN HINVIT NAM22

NGI BAC LIU NTRN PHC THUN

Sang th ky XVIII, vung tBac Liu vn con nhiu chhoang vu. n nm 1757mi co mt nhom lu dnkhoang nm mi gia nh gmngi Kinh va ngi Hoa ca t Ha Tin xung y nh c.

Bac Liu vn la mt x ph

nhiu co nhiu tai nguyn phongphu, ngi Bac Liu lai cn culao ng nn cuc sng cua cdn c cai thin mau chong, vvy cai Tt theo o cung c tchc tm tt hn. Sang u thky XIX ngi Bac Liu a n

nhng cai Tt kha hoan thin,ngay t u thang chap m lchmoi ngi a chun b n Tt;trc nht la nha ca c sasang, sn pht, trang hoang thtmi va ep, n thc ung nhgao, np, ng, mui, ncma cung c trang b y huy lu; heo quay, ga vt, du m,

u xanh, u nanh, ncmm... va cac th lam mt lamda cung c chun b snsang.

n ngay hai mi ba thangchap, moi nha u lam l ang Tao v Tri, ngi ta mua

nhng dung cu bng giy goi laco bay cho b va hoang bo cung l, y la l tuc ring cuangi Hoa dn dn c ngiKinh s dung, ngi Kinh lainhn dp nay kt hp vi l ang ba v tri tin vic dondep nha ca, bp nuc va ban thgia tin, gia thn.

i vi ngi Hoa, luc con qu nha khi Tt n a s moingi u i thnh hai ao aophu em v treo trc ca tr ma m quy, nhng Bac Liukhng co g ao nn ngi taanh phai dung giy hng n

Chua Xin Can Bac Liu

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

23/117

VN HINVIT NAM 23

vit tn hai v thn : Thn (cosach vit nhm la Tra ) va UtLuy thay th. Hai bn ca nhanao cung co ke vi trng va codan cu i o ch vang, a s

la cac cu quen thuc nh:Thin thim tu nguyt nhnthim tho , xun man can khn phuc man ng; Xun aochu thin ao thuc kh, thi laiquan a mc vinh ba; Thinthai a thai tam dng thai, giahoa nhn hoa van s hoa... Moingi cung khng qun thnhmt la bua goi la t tung nguhoanh, trn la bua co ve nm

hang ngang, bn hang doc vanm ch Khng Thai cng taith, la bua nay ngay trc ctreo trn cy nu cho n htngay mung bay thang ging, nhanao khng co nu th dan cara vao.

Vai chuc nm gn y laixut hin cac loai tranh tt conhiu y ngha khac nhau nh:Pham Cng - Cuc Hoa, Lu

Bnh-Dng L, Thach Sanh - LyThng, Vn Tin - Nguyt Nga,ao Vin kt ngha, Ngu h bnhty, ng t dng ao, Phuc LcTho, Thn tai... va cac cu chuctt bng ch Han trn giy hngn rt ep mang cac ni dung:Chiu tai tn bu, Van s nh y,Nht ban van li, Sinh y hnglong, Khai trng hng phat,Ngu phuc lm mn, Nht phamphong thun, Hip gia bnh an...

min Nam noi chung, BacLiu noi ring u co kh hunong m, nn banh chng nhntht khng th gi lu, va lai y cung khng co la dong goi, nn ngi ta phai dung lachui boc np va u goi thtcht trc khi em luc theokiu goi banh cua ngi Khmer,loai banh nay goi la banh tet, nugoi kheo co th gi trn na

thang khng h; ngi Bac Liun Tt thng khng thiu monnay. Mt s ngi khng thch

u th dung chui xim chn

lam nhn, bn trong nhnthng c lot mt lat nho mheo sng cho banh thm beo. dai cua on banh cung khng cnh, thng th ch dao ng t20 cm n 30 cm, ng knhkhoang t 5 n 7 cm. Trn mion banh ngi ta cha mtoan dy dai khoang 20 cm ct hai on banh lin vi nhauri mi em luc, khi luc xong

ngi ta vt ra cung nguynmi cp nh th. Khi lam qua biu du nhiu t vn phai tnh

cp, khng c tnh le. Mi khi

biu xen ai, du la vt phm nhth nao cung phai co kem theobanh tet, v vy nhng gia nhthuc loai trung bnh vungnng thn c mi Tt n ngita luc hang trm on banh tetmi u dung, cac gia nh giauco th s lng banh lai cang lnhn.

n ngay ba mi thangchap la ngay cui nm, moi cng

vic u phai chm dt, khngnhng ngay xa ma n hmnay c n ngay nay moi ngi

i Ln s rng th xa Bac Liu

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

24/117

VN HINVIT NAM24

GIAI PHM XUN MU TYu phai ngh Tt. Cac loai tin bac giao dch trong thi imnay nh vay mn, n nn, cmc... u c thanh toan goi lakt s. Ngi Bac Liu rt trong

tnh ngha nn cac hnh thc nn ap ngha va tao cac miquan h v tnh cam u cthc hin trong nhng ngay cuinm, goi nm na la i Tt, cbit la Tt n nhn, Tt ng ba c bac c moi ngi rt xemtrong.

Chiu ba mi Tt, cac thanhvin cua gia nh u phai comt y u d bui cm thn

mt oan tu gia nh. Sau khidung cm mi ngi n thmmt chen che bo bo nu ng,moi ngi u tin n chen chenay gia ao c m m ngotngao ca nm. Ngay trc con cotuc bc qua ca vao nha cuamnh tranh nhng iu xuxa xui rui, nhng n nay tucnay khng con na.

Gia m ba mi, luc giao

tha mi nha u dng cungmt mm banh trai trc sn lam l Tr tch. Ngay xangi ta thng dung phao truct ln trong luc giao tha xua ui quy ma va nhng iuxu cua nm cu goi la bc trucnht thanh tr cu tu, nhngdn dn tuc t phao lai c sdung ca bay ngay xun. Ngi tacho rng mi nm co mt ngthn Hanh khin coi vic nhngian, n ht nm th thn noben giao cng vic cho thn kia,cho nn cung t tin ng cu vaon ng mi. Thc ra Tr tch langay cui nm, co y ngha tngcu nghnh tn, v vy l nayc t chc trong m giaotha rt trnh trong, t nh chuacho n cac t gia moi ngi uphai thc d l nay.

Trong m giao tha mi nha

u chon mt ngi tt tn dtanh i d l nh hocchua va sau khi d l Tr tch

tai o xong se xin mt t hnglc (mt vai canh la hai chua)em v, ngi nay se t xngnha mang s tt lanh cho gianh trong sut nm mi; i

xng nha nh th khoi phainh mt ngi tt va khacn xng nha mnh trong ngayhm sau.

Sang mung mt Tt, cacthanh vin trong gia nh umc y phuc mi t tu gianha, ngi chu nha ch thn mca va t mt trai phao ln lam l khai mn, sau o l laygia thn va cu huyn tht t,

xong n chuc tho ng ba cha meva mng tui con chau trongnha. Trong ba ngay Tt vic chuctt ba con li xom, be ban, hohang... la nhng vic lam rt cnthit. n mung ba la ngay danhring chuc Tt thy, thy y cung co nhiu loai, khngch ring thy giao, thy dayngh ma ca thy thuc, thycung... cung c ngi ta thm

ving. Cung do trong ba ngay ttco thoi quen nh vy, nn ti naytrong dn gian con truyn tungcu mung mt Tt cha, mungba Tt thy.

Trong ba ngay Tt con conhiu oan ln i phuc vu khpcac ph phng, thn p. oanln y cung u cac loai ruvang, ru o, ru xanh... u cacloai ln nho khac nhau, oan lnth khoang vai chuc ngi, inho th nm bay ngi. oan lnln mang tnh chuyn nghiphn thng phuc vu cac ngph ln, u kha nng va phngtin nut cac xu tin treocao co khi n vai chuc met,ngoai ra con co cac man anhtrng chu, mua cac loai kimkch cn thng va cac man uquyn trng tht vui mt va ytnh ngh thut. Cac i ln nho

khng th leo cao c nn chquanh qun cac ph nho hoccac thn p xa, ai khai ch mua

men di t giup vui trong bangay xun. Tn ngng thn taitrong dn gian t lu a gn linvi i sng tinh thn cua ngidn y, tuc th thn tai a tr

thanh ph bin, nht la nhngngi mua ban, v vy trong bangay Tt ngoai cac oan ln conco s xut hin cua cac ThnTai i chuc xun. Thng thmi mhom Thn Tai ch co haingi, mt ngi hoa trangthanh ng a ong vaingi dn ng va ngi kiamc qun ao o, u i mucanh chun, chn mang hia hoa

trang nh mt Thn Tai trong tnngng dn gian.Hin nay ngi Bac Liu

cung nh cac ni khac ch n ttco ba ngay, nhng ngay xa y ngi ta n n bay ngay.Theo truyn thuyt th tam ngayu nm, mi ngay ai din chomt loai: Ngay mung mt thucloai ga, mung hai thuc loai cho,mung ba thuc loai heo, mung

bn thuc loai d, mung nmthuc loai tru, mung sau thucloai nga, mung bay thuc loaingi va ngay mung tam thuclua thoc. V vy n chiu ngaymung bay lam l khai ha hanu con c la l nhn nht.L nay la l ta n tri t, giatin, gia thn... ban cho moingi mt cai Tt vui ve bnh anva cu mong cac v khut mtkhut may phu h cho mua milam n phat at, rung lua cmua. Hin nay khng con n Tt bay ngay nn l khai ha ccung vao chiu mung ba, nhngnha n gian nht cung phai comt con ga trng luc. Sangmung bn moi sinh hoat tr laibnh thng...

Tt Bac Liu tuy co sc thairing do s hoa nhp vn hoagia cac tc ngi : Kinh, Hoa va

Khme nhng cung la mt l himang tnh toan dn nn rt cs chu y cua moi ngi.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

25/117

VN HINVIT NAM 25

Cay sung trong ba ngay tetNhn dn ta rt thch trng sung vachng sung trong ngay Tt.Trong mm ngu qua u nmbao gi cung co thm mt chum sung chora dang ra ve. Theo quan nim dn gian,sung la loai hnh cy canh mang y nghavn hoa - vn hoa tm linh, tng trngcho s sung man, tron y. V vy, nha du

ngheo hay giau Tt n cung co vai canhmai va mt a trai cy gm: xoai, da, uu, mang cu va sung. Trong o chumsung o mong c coi la vt linh khngth thiu c. Trong ngh thut cycanh, c bit la king th Ha Ni, sungc ng u trong b tam a: Phuc(sung); Lc (lc vng) va Tho (van tu).

Theo truyn thuyt Pht giao, trai sungcon goi la hoa u am. u am, tingphan goi la Udambara, cy nay sanh ra

hoa u am, 3.000 nm mi n mt lnnn con goi la linh thuy hoa (hoa imlinh). Mi khi co hoa tr th se co bc LunVng xut th hoc co Pht ra i, imlanh se n. Kinh Phap hoa co nhc lai liPht noi Tht kho ma gp hoa u am.

Cy sung co tn khoa hoc la Ficus race-mosa L., thuc ho du tm (Moraceae).Cy thn g, gm nhiu loai, ph binnht nc ta la sung ve, sung xanh, sungnoi... Sung rng co cy to n vai ngim, cao trn 20m, trai quanh nm.

Trn th gii, sung phn b nhiu nht n , Myanmar, Thai Lan, Lao,Campuchia, Vit Nam, Vung a TrungHai co mt loai sung ngot (Ficus carica L.),dang bui, cao chng ba bn met, qua vngot, co tac dung thanh nhit, giam ho,phi kh co hng v nh cha la. NgiTrung Quc dung loai sung nay tr taobon va giai c. Nc ta ang nhp loaisung nay v trng Phu Yn va KhanhHoa.

Sung moc nhng ni hoang da vakhp cac vung ng bng sng nc,

nhiu nht la trn nui cao, rng thm.Trong thin nhin, hin nay vn con nhiuiu b n va ky diu, chng han nh cysung, cai ma ngi ta goi la trai, tht ra ola hoa, con goi la qua gia. Bn ngoai gingnh mt hoa, bn trong moc tua tuanhng canh hoa li ti va c khep kn lai,hnh tron, bu bnh trng ging nh qua

vy. Hoa ln dn, vo t mau xanh chuynsang mau o thm, chn va rung rtnhanh nn dn gian co cu rung nhsung. Khi hoa n, mt mui hng quynru ngot lm toa ra t cai l nho trn utrai khin cho cac loai cn trung nho xusay m, tm cach chui lot vao bn trongtha h hut mt ri sanh con e chau, qunca ng ra li vao. n khi qua chn rixung t, v ra chung mi git mnh bayi. Chnh v th khi chung ta b i trai

sung thng thy co v s cn trung buquanh khin moi ngi khng khoi ngacnhin.

Sung la biu tng cho s no u, ttlanh, cung nh hoa mai tng trng chos may mn. V vy, chi sung, iu quantrong la trai. Sung ma khng co trai thchng co y ngha g. Ngi sanh iuthng chon nhng cy sung trai sai, traising nhn ging hoc bng trng vaochu, t ni co nng 100%, thnh thoangbon thm phn va ct bt canh la d tha kch thch cy ra trai. Cy sung khi bthng tch thng hay chay nha gymt sc. Cho nn khi ct ta cn chu y ctu ca cy, tranh ct mt bn, phn con laise b rut ht nha, cy d b kh heo. Sungking co th nhn ging bng ht, chitcanh hoc ct nhanh cm trong iu kinthi tit thch hp.

Theo y hoc dn gian, qua sung, lasung, nha sung va vo cy u co vthuc. Qua sung co v ngot hi chat, tnh

mat co tac dung li tiu, tiu m, tr tiuchay va sat trung .

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

26/117

VN HINVIT NAM26

GIAI PHM XUN MU TY

PHNG THAOdu xuntrn nhng ky quan a

o la cac ky quan hang ng danh ting trn cac vnh Ha Long, Vn Phong hay chm su trong long t Phong Nha - Ke Bang.Mt hon Phu T ni cui t Ha Tin, nhng hon Chng, hon V, hon Trng, hon Mai Nha Trang, Thanh Hoa hay nhng nang VongPhu m con i chng t ngan van nm nay t Tam Thanh - Lang Sn n nui Ba - Bnh nh. Mt ghnh a a Phu Yn co mt khnghai, mt bai a c Sa Pa - b su tp cham khc thi tin s y b n. Mt vng quc a trn cao nguyn Ha Giang, ni s hung vcua a cho ta bit s ky diu cua sc sng con ngi, ni lao ng va tnh yu cua con ngi co th lam cho a n hoa. Se tht kythu nu cac ban du xun n vai ni trong v s nhng a ch nay.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

27/117

VN HINVIT NAM 27

Cung vi cac hang ng trn vnh Ha Long,ang co nhiu u th trong cuc bu chon 7Ky quan thin nhin th gii, ep nht, kyla nht gia cac ky quan hang ng Vit Nam chcchn la Phong Nha-Ke Bang. y la mt kit tac cuatao hoa c lam bng a va nc, mt trong

nhng canh quan a ep nht th gii vi 7 cainht: Hang nc dai nht, Ca hang cao va rngnht, Bai cat va a rng ep nht, H ngm ep

nht, H thng thach nhu trang l va ky ao nht,Hang co sng ngm dai nht (13.969m), Hang khrng va ep nht.

Kho co th m ta ve ep huyn b cua h thnghang ng cao rng dai hang chuc km phu ythach nhu trm hnh nghn sc tuyt my trong long

t su cua Phong Nha-Ke Bang do con sng ngmtn la sng Chai hoa tan vi nui a vi hnh thanht 400 triu nm trc tao thanh. Nganh du lch th

Hoa cua a. ANH: TT B

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

28/117

VN HINVIT NAM28

gii coi Phong Nha - Ke Bang la thin ng mic phat hin cua du lch hang ng trn hanhtinh.

Ghnh a a Tuy An - Phu Yn la mt ky quana co cu truc ky la, him thy trn th gii. Ghnh

c tao thanh bi nhng tru a hnh luc giac hayhnh tron xp chng ln nhau nh nhng chngchen, bat, a trong cac l sanh s. a co mau nusm hoc mau en nhat, na chm na ni bbin. c co khoang 35.000 tru a nh vy. Nhngct a xp chng ln thanh mt hon nui cao hnmi met, nm ngang mep song bin. Gia ghnhco mt lom trung, nc bin va nc ma ong lailu ngay thang mt vung ln, co cac loai ca u mauxanh o tm vang sinh sng bi li rt vui mt. TheoCuc a cht Vit Nam, y la mt canh quan cc

ky quy gia, co gia tr c ao v mt a cht, htsc hp dn nhng t trc ti nay cha c quantm. Ghnh a a hnh thanh bi dung nhamnong chay cua nui la t long t phun trao ln quanhng vt nt ne cua vo trai t, ri ng cng laima thanh a. S phun trao ht t nay n t khacchng cht ln nhau. Qua hang triu nm, s xmthc cua song bin a bao mon dn nhng lp t

a trn cung, l ra nhng ct a vi mt bnphng phiu. Cng vin a cht u tin cua VitNam d kin se c tao dng ghnh a ky lanay.

Mt nha s hoc nc ngoai goi Bai a c Sa Pa laBao tang vn t a thin nhin ky v co mt khnghai. Nm di chn nh Phanxiphng, doc conSui Hoa t cao 1200m thung lung Mng

GIAI PHM XUN MU TY

Bai a c Sa Pa

Mt goc Sa Pa

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

29/117

VN HINVIT NAM 29

Hoa, bai a c trai rng trn din tch 8 km2 vi hn 300 phin aln nho y nhng hnh cham tr huyn b.Co phin n 55 m2,co phin ch bng cai ban nho. Hnh cham tr trn a r t phongphu, t hnh ban , la ban, cac vach m dng nh nhng quekinh dch, hnh tng trng cho nam n giao phi, ri hnh mt

tri, con ng, rung bc thang...Nhiu nha khoa hoc d oany la mt loai vn t c, ch tng hnh cua thi tin s. Nugiai ma c chung, ta se nhn c nhng thng ip cua ngixa gi cho hu th.

Mt nha th a goi Ha Giang la Vng quc a. Qua ungcao nguyn cc Bc cua T quc la x s cua a, la th gii a,thin hnh van trang, thin bin van hoa, hung trang va nn thtuyt vi.

Trn con ng t th xa Ha Giang n ng Vn - Meo Vachn 200 km qua Cng tri Quan Ba va cac nh nui cao vc suhim tr ni ting Pc Sum, Na Kh, Ma P Leng... ta nh tri gia

chp chung song a v han v hi, nhay mua un ln gia batngat my tri. Co le, cha bao gi ta c thy a nhiu n th,ln at n th, d di n th, ky v n th.

Nha nhip anh Ha Giang Nng Tu Tng co mt bc anh rttiu biu v qu hng mnh, bc anh mt ngi Mng ang caytrn nhng tang a tai meo lm chm trong sng sm angtrum ln vung nui a mnh mng. o la cach tn tai cua conngi trn Vng quc a cc ky khc nghit. Ba con ngiMng, Tay, Nung, Giay, Dao, L L... a gianh git vi a tnggiot t, tng giot nc, tng giot sng. Va cy ng a t nhnghc a ma xanh vut ln, hoa cai a vang rc khp nhng rung

a.X s tng nh ch a va nng nay lai co mt con sng nhotuyt ep vi dong nc rt trong xanh va cai tn v cung dudang - Nho Qu, lai la x s cua mt loai hoa ky la nh tam gia cmach, loai hoa khng ch lam ep ma con co th nui sng conngi. y la x s cua an mi, khen be, khen la, ken p le, xs cua nhng cu ca nghe mt ln ma sut i phai nh. y conla x s cua nhng phin ch ng Vn, Meo Vac, Lung Cu,Quan Ba... lng ly sc mau va thm thit n tnh. Ch hop khngch bun ban ma con la mt ngay hi gp g, giao duyn. cbit co mt phin ch mi nm ch hop mt ln, vao m 27/3 mlch - ch tnh Khau Vai. Phin ch nay khng co ke mua ngiban, ch danh cho nhng i la co duyn khng phn mi nmgp lai nhau mt ln:

Ta khng thanh chng vTa vn la ngi yuCh qua ht mua lanhCh qua ti mua aoVt nh Ma P LengV Khau Vai tm nhauNgi ta noi qua ng trong trn nng a Ha Giang tuy nho

nhng ngot va deo hn ng ni khac nhiu. Co ky la khng, khin vi Vng quc a, noc nha cua T quc, ta khng ch

c chim ngng nhng ky quan a ma con c chimngng nhng ky quan cua tnh yu va long nhn ai cua conngi ni y.

Dong sng Nho Qu (Ha Giang)

Ghnh a a

ng a Phong Nha - Ke Bang

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

30/117

GIAI PHM XUN MU TY

VN HINVIT NAM30

th xun

y nhiBan maiThi ng bun na anhngay a ban mai.

y ly nc trongem mang n mi anhgiot song sanh tran qua mt g

thanh thaoKhng nhp cn cucu gic m ngay cunhng gic mtp bong di luc bnh

xanh bun ba

con lai v nha thy macy mai mi trng bt hoanh mt nng lac gia vung lut baonh mt mam m goc vntrong veo mau vu sa

con lai vging thi

vanh vanh tribong cy nghingbong mabong ting chung loang thoangma chung

la la nhn con lp laytrng tng chum my dail lng ngay

con lng nh cy da

khng hiu sao mnh u qua

nguyn khoa imThang ging v Vn GiangThang ging sao anh khng v Vn Giang ngm

sng Hngnhn co chn tri trong sng khoi

Mua xun ngu ngon trn lng nhng con bo vangNgoai ng a kn nhng ngi i tm no m

Trong ngi chua c n xoe pho tng Quan mnghn tay nghn mt

Ti nm tay nhng ngi nng dn m, mm, chn tht

Nh nu c nhau t ngay xa vMng n rng rng nc mt

Nha ni nha, a m, a sang, vong mt iu cheoSng Hng mai mit lam lch s...

Vit cui nma lu anh cha v Hu

Hen vao thu ri l ca mua ngAnh mai mit trn ng hoan lNganh v qu h ao mt vng trng

a lu ri anh cha v vn cuThng cy mai, cy nhan, khom hngBc tng sm vi vang tr nhBong me cha thm thm bn long...

Thi a vy, xin ng bun me nheCon i xa vn gi tron hnh haiGic m xa du bao du bBn thm xun con mt nhanh mai...

y thp giy tinh nguynem t bn bannh ni i tng ca my tay emtrong tay anh lng leli yu thng, qun qut chng ri xa.

Anh nhn emchu chim nho lai vthanh thoa ng gia canh mai t quy

Mt vt nng ng vang bnli co

thi ng bunanh nhea ban mai.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

31/117

VN HINVIT NAM 31

nguyn trong taoCy su nhotrc nha Vn CaoCy su xanh xun nao khng nh nangay ha sang hoa trng rc y thmla vang thu la bay qua caco mt ngi nhn cy su lng im

Chua va thm va cay cay ru gaosu thay xanh ngi y trng mai unhng bai ca bay ra ngoai tui tacth khng vn ti thm mai tng cu

Nhng bc tranh vng sc mau cy latre con leo ct m on xun vch hop ng quy di tng bong nhongi y nhn nh tnh lai nh m

Bng cy su gay ngang mua bao lnni au cy ly sang ni au ngigi tr lai cy ngi xa vng camt khung tri trng trai chim hn ti!...

tn linhm Cn Snnh c Traim Cn Sn yn tnh qua chngSui con thu th vi ngan thngTrng chnh ngon nui, sao n leChanh nh Ngi xa, kip phiu bng

Na i nhng tng xa mau tucKhng mang danh - li bui t quanAi nao ve khi tm t c?i nh thao mc lanh trm nm

Ba chuc nm trng danh ting haoNgoai u mun vic gic chim baoGi a lam nha, tra pha suiBan cung mt bong, mt trng sao

Quet truc, thng mai tm thu monLang ging - my bac, mt ang triNui xanh khach kha hai ngan leBan cung cy vi a ma thi

Ngi v y hn u dng nghip!Mong tnh tm suy xet vic in gia thng reo nghe sui hatTm t mt khi tng trung khi

Cn Sn m vng, hn thanh qua

Thc gia nhn gian lng ni iNgi gac n chong en khng nguoc lai sach xa, nh c Trai...

thu nguytMin tnhQu mnh mua lu i quaNc nh nc t ngan xa ngp v

Ni bun p mt con Chng chnh nghing gia bn b tnh toan

Nhng ngi xa bng gn hnKhi cung nhng anh mt bun xac x...

Ng ngang nh mt gic mChut mong manh co, bt ng thanh khng.

Ta nh sen sung gia ngNgn dai theo nc ma bng vn y

Thng min Trungnh min Ty

Chut rong ychut beo naymai xanh...

hu thnhCui nmCui nm rm ra nm m nguTi bc i nh co bao ngiChiu ng ao thm ai va smSng nh ngi xa tha tht tri

i khi cht thy nm tri vutCa quy long ao cung git mnhCy khng u trai n n tMn cua tri thm mt chut hanh.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

32/117

VN HINVIT NAM32

o la nhac s Hu Thu cach y hn 35 nmvi tiu lun Th i tm nhng cy antrong quan ho, nhac s Nguyn Trong Anhvi tiu lun V vic s dung nhac cu m cho hatquan hova nhac s n Truyn vi tiu lun Yutnhac an trong dn ca quan ho.

Ly giai v ly do vng bong nhng cy an trong

sn chi quan ho, nhac s Hu Thu a vit:Trc ht cy an vng bong trong sn quan hola v: hnh thc sinh hoat m nhac y khng cotnh biu din rng rai trc cng chung ma la mthnh thc kt ban giao lu. Vi hnh thc cua lichi nay th trong qua trnh hat i ap vi nhau,ng thi la qua trnh theo doi, thng thc khngnhng v giong hat, li th ma ca ve ep va tnhcam gia ngi hat vi nhau va thm ch ho phaivn dung ca tai nng tr tu ng tac li ca ngaytai canh hat....

Nhac s Hu Thu cho rng cac ngh s quan hokhng a an vao quan ho khng phai v hokhng bit chi an hay khng u kha nng sman va cy an vng bong nhng ting an vnngn nga trong sn quan ho. Ting an y, chnhla ting an hin ln bng phng phap nhac cuthanh nhac trong hang loat bai t giong l li ngiong vt, giong gia ban. Theo ng, h thng tingm lot cua nhng bai ca quan ho mang tnh chtnhac cu thanh nhac.

34 nm sau, khi nhc lai nhng y kin cua nhacs Hu Thu, nhac s Nguyn Trong Anh a nhnmanh thm:

Li hat theo tng cp i (i nam hat vi in) khng co nhac m la mt li hat c cac bctin nhn la chon bi no hoan toan phu hp vitnh thc hanh xa hi cung nh ban cht cua giaiiu quan ho. co th coi o nh la mt th nguyncht thun khit cua quan ho ma ngay nay chung tacon ang c tha hng.

Trn Vn Hin Vit Nam s 11/2006, nhac sn Truyn cho bit trong lnh vc nhac hat (thanhnhac) Vit Nam, bn canh hai hnh thc khng

dung an m va co dung an m, con co mthnh thc th ba: hnh thc nhac hat t m.

Hnh thc khng an m nh hat v, hat um,

GIAI PHM XUN MU TY

ACAPELLA QUAN HONGUYN TH KHOA

Nh tin a a, nm 2007 va qua, cng trnh nghin cu Tm vci ngun Quan ho cua Trung tm NCBT&PHVHDT do GS Hoang Chnglam Chu nhim a c Hi ng Nghim thu Lin hip cac hi KH va KTVNanh gia xut sc, c Trung tm Khoa hoc Cng ngh Quc gia cpchng ch Khoa hoc va Nha xut ban Vn hoa Thng tin a vao k hoachxut ban phuc vu ban oc nm 2008. VHVN trch gii thiu phn ctrng th loai thuc chng m nhac va ca hat quan ho cua cngtrnh.

ANH: PHUNG TRIU

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

33/117

VN HINVIT NAM 33

ho, va (Kinh), sli, ln (Tay)... thng mang tit tut do, mn m iu, tit iu cua th th hintnh cam, cu truc thng long leo nh mt dangtin ca khuc,

Hnh thc co an m thng gn lin vi mt

cy an tao nn ve ep c trng rt ring va ntng. o la hat ca tru vi an ay, chu vn vian nguyt, hat then vi an tnh, hat xm vi annh, trng ban... Nhac an y th hin vai troa y, tong theo li hat, ni kt cac cu hat bngnhng net nhac ngn gian tu, xuyn tm, hocnhng cu nhac lu khng kt oan, kt tr.

Hnh thc th ba, hnh thc va hat va t m,khng phai bng nhac cu ma bng nhng h t mphong ting an, ting sao, ting nh ngay trong lit giai iu. Noi mt cach khac y la loai nhac hat

ma ngay trong cu truc lan hat a co yu t nhacan, tn tai vi chc nng phu tr, m theo. Dnca quan ho la biu hin ro rt nht cua hnh thcnhac hat t m nay.

n Truyn con nu ro: c bit trong ca hatquan ho, yu t nhac an rt c chu trong, xuthin ro net va bin hoa phong phu, tr thanh mtphng thc tin hanh giai iu. Phn nhac an ac thanh nhac hoa bi nhng cum h t dongi hat th hin. Cac h t co luc lam chc nngnhac gian tu, xuyn tm, ni kt cac cu cua bai

hat nh mt s i ap h ng gia hat va an, coluc lai sau cu kt cua li hat, lam chc nng nhaclu khng, lay ui.

i su hn, nhng t hp t lam chc nng nhacan quan ho con biu hin sc thai rt tinh t.Nhng y nhac vui vn d thng c m theo bng an gy (nguyt, tam t) c m ta bngnhng h t lnh tnh tnh tang. Con nhng y nhacbiu hin s thit tha thng nh th dung nhngh t h hi i hi m phong ting nh, ting sao, hoch hi h, x xang ho x cng lu u xang m phongting h, ting tiu gi cam, thm trm.

T nhng phn tch va cac th du kha thuytphuc chon trong ca hat quan ho, nhac s nTruyn kt lun:

Vic s dung yu t nhac an trong cu truclan iu quan ho la mt thi phap ngh thut c scva c ao. T thn hnh thc o a la mt chnhth... Trai qua qua trnh lun lun giao lu, tipbin vi nhiu sc thai m nhac c sc khac, li hatquan ho t m vn lng lng tn tai ring bit ttin vi net ep c ao cua mnh.

Nhng phat hin, phn tch cua cac nhac s Hu

Thu, Nguyn Trong Anh, n Truyn v hintng khng nhac m cua thanh nhac quan ho rtco y ngha gop phn xac nh c trng th loai

ca hat quan ho, vn cc ky quan trong giup baotn va phat trin ngh thut dn ca quan ho, vn ma cho n nay vn cha c chu y ung mc.

Trc ht, ti rt tm c vi y kin cua nhac sNguyn Trong Anh khi anh cho rng hin tng

khng nhac m cua ca hat quan ho la mt la choncua tin nhn.

Nhiu nghin c cho thy: cac dn ca i apkhng nhac m khac u thuc dang nguyn s,nhac m phu thuc gn nh hoan toan vao vniu cua li th, kt cu m nhac long leo, dangtin ca khuc. Trong nhng trng hp nay, vickhng nhac m c coi la ng nhin.

Cung la mt dn ca hat i, nhng quan hokhng dang thc trn, ma a phat trin rt xa, tidang thc mt ca khuc hoan chnh, lai c coi la

mt trong nhng nh cao cua c nhac Vit Nam.Mt loai nhac hat ng cp nay thng phai conhac m nn vic quan ho khng co nhac mkhng con la s ng nhin ma phai coi nh mts la. S la y chc chn la mt la chon co y thc,y y thc.

Co th con nhiu ly do cho s la chon nay machung ta cha hiu ht. Nhng vi mt li hat iap kt ban ma s lch lam, thanh cao c t lnhang u, khng kh biu din phai nhng chcho khng kh tm tnh, giong hat va tai nng i

giong, i li cua cac ban hat la trung tm chu y, thkhng co cach hat nao thch hp hn cach hatkhng nhac m.

Vy y la mt la chon tht tinh t, tht sangsut...

S la chon rt co y thc nay con c th hin vic tm moi phng phap tng cng hiu quangh thut, s hp dn cua cach hat a la chonbng cach a yu t nhac an vao li ca nh mtthi phap c ao, hp dn va con la vic tch ccxy dng mt h thng ky thut thanh nhac phucvu c lc cho cach hat khng nhac m.

Theo chung ti, vic quan ho lun lun hat i,v mt ngh thut thanh nhac, la h qua trc tipcua cach hat khng nhac m cua quan ho. Nhnsang th loai acapella (thanh nhac khng nhac m)th gii, ta thy khng bao gi co hat n, ch co tpca hoc hp xng. Quan ho thc hin acapella cuamnh bng duy nht mt cach hat i, chon nhngngi co cht giong phu hp vi nhau, ngi dn(chnh), co ngi lung (phu), lam sao phai thc shoa quyn vao nhau, hai ma phai nh mt. Ngidn giong phai thuc nhun nhuyn nhiu bai, co

kha nng i ap sanh soi. Ngi lun giong lun hi kp thi cho ngi dn giong, nn cung phaigioi nh ngi dn giong.

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

34/117

VN HINVIT NAM34

Bo qua yu t nhac m tc la a rt t tin boqua mt b quan trong cho giong hat, cung lagat bo mt th trang sc, mt canh nguy trang coth che bt nhng yu kem, nhc im cua gionghat khi cn thit, quan ho khng nhac m a tptrung ht tinh lc tao nn s hoan thin va scchinh phuc manh me cho cac giong hat cua ngh scua mnh.

H thng ky thut thanh nhac quan ho ma ngita thng noi nhiu n nh li ngn nay hatcung cac yu cu vang, rn, nn, ny la cng cuquan trong thc hin trach nhim khng ddang nay.

Theo giai thch cua cac ngh nhn quan ho thNn la ro m, ro sc, khi ca hat phai c thoat hingn qua khu hnh tron vanh ro ch, ung tmc giong. Ny la do t ng n m lai a thanh cuachung ta a tao ra moi rung, luyn, ngn ny hatcon goi la ngn ht v cu tao cua t ng co rtnhiu t ma cui t la phu m cho nn khng thunli cho vic thoat hi ngn qua khu hnh. Do vy,khi hat nhng t y phai ngn c hong va y hingn t c hong ln mui thanh cac m ngn nyhat. o la s sang tao hnh thanh phng phapngn ny hat. c bit hn ca la ky thut Rn. Rnla luyn lay tng ch, tng ting mt, luyn laytng m sc hoa my. Ta hnh dung mi ting luyn

theo nh mt vong tron dy thep ma ca cu la mtcun dy thep ang t dn ra, nghe nh cac tingcun vao nhau lin tuc t khi ngng.

Vi h thng ky thut nh vy, ro rang thanhnhac quan ho a c gng khai thac n tn cungnhng kha nng co th cua giong hat.

T nhng phn tch trn, co th thy, thanh nhackhng nhac m hay thanh nhac t m cua ca hatquan ho, t mt s la chon chu ng, a tr thanhmt h thng thc s chu ng va a phat trinhoan chnh nhiu khu lin quan. ung nh nhac

s n Truyn nhn nh, t thn hnh thc nay ala mt chnh th rt n nh, t tin, lng lng tntai qua bao bao tap cua thi gian va bin ng vnhoa xa hi vn toa ngat cai sc hng c bit cuamnh.

Bi vy, co mt s nhac s sau mt thi gian cngphu tm kim nhng nhac cu m thch hp choquan ho ma ho ng quan ho con thiu hoc a lri rung trn ng phat trin a ng c rngmnh a lam mt cng vic rt tha v quan hothc ra a u an trong ting hat tuyt vi cua

no.Tao ra mt th loai quan ho mi trong vic kthp vi kh nhac dn tc ap ng vi nhng nhu

cu thng thc mi la mt hng co th quan tm.Nhng o lai la chuyn khac. Con a kh nhac vaoquan ho c truyn la mt c gng gng ep, khngkho nhn thy vic lam nay se pha v mt h thnga rt n nh, hoan chnh, chun mc, lam m i,lam bin dang hoc mt i rt nhiu hng sc cao vn co cua th loai thanh nhac t m nay.

Khng co g la vic co nha nghin cu quan satthy khi n vi Hi Lim, du khach trong va ngoainc to ra khng my quan tm n cac cuc biudin quan ho co nhac m n ao lai tap tai cac snkhu l hi ma rt thch thu vi vic nghe hatmc, khng micro khng nhac m, trn i Lim.Ro rang, mt th quan ho thun khit, tinh cht mila th thc s thu hut du khach, mi la th ma hoham mun thng thc, kham pha.

Mt nhac s nc ngoai quan tm n quan ho,trong mt ln nghe cac CD cua Thuy Cai, ThuyHng cung chung ti, ang co ve khng mn malm trc mt CD hat co nhac m cua hai lin chlng danh nay, bng hao hng la lung khi xem nVCD m ngn tnh dai , VCD ma Thuy Cai,Thuy Hng cung cac ban oan dn ca quan hoBc Ninh phuc dng mt canh quan ho c truynkhng nhac m vi nhng Bac me tng t,Ngi ta song ao, Ngi ta man thuyn,m ngn tnh dai, Tay tin chuc chen ru

ao... ng lun ming than phuc: Tuyt vi,tuyt vi. Khng th tin c, khng th tin c.ang ht sc hao hng nh th, ng lai lc u cove khng hai long khi xem ti bai cui cua chngtrnh, bai gia ban Chung vang gac ca tam quan,bai hat ma dng nh mun tao mt cai kt xm tu,cac ban quan ho a a sao, bu, trng, nguyt vaom cho hat. ng nhn xet: Cac nhac cu kia rthay nhng khng co ch trong cac bai hat nay. Sco mt cua chung a khin cac bai hat tuyt diu trnn tm thng, th kch. Sau o, trc khi chia

tay, v khach noi thm: Nhng g ma ti va cxem tht s la mt loai acapella ti cha tng gpbao gi, hay va hoan hao n mc kho tin. Ti hoantoan b chung chinh phuc. Nhng cac ban se lamhong no khi a nhac cu vao.

Nh vy, chung ta co nhiu cn c khngnh rng: thanh nhac khng nhac m hay thanhnhac t m la mt c trng th loai cua ca hatquan ho. Noi theo thut ng m nhac quc t, no lamt loai acapella, th loai thanh nhac khng nhacm vn tn tai kha ph bin khng nhng trong

nhac c in ma ang rt phat trin trong nhac aichung th gii hin nay. Acapella, nhng la acapel-la c truyn Vit Nam, acapella quan ho.

GIAI PHM XUN MU TY

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

35/117

VN HINVIT NAM 35

N TRUYN

C

ai m rng ln okhng ch trong lnhvc m nhac ma con

khp cac thanh t cua Cheo, tvn chng, ngn ng, cu tructch tro, trang tr my thut ncach din, cach k, cach muahat... S du nhp, tip bin thmmy cac loai hnh ngh thut,thm ch ca yu t ngoai sinh,nh a tr thanh phng thctruyn thng cua Cheo nhm ti mi, lun lun cp nht vithm my thi ai ma tn tai

va cun hut, chinh phuc bao thh khan gia ng thi.

Vi mt s nng ng va cim nh vy nu khng co mtban lnh vng vang th Cheo ab tha hoa thm my va bin dangt lu ri. Cai nguy c binthanh mt th ngh thut tapnham, th cp... nm ngay trongs nng ng va ci m cua no.Bit bao nhiu cuc xm lng

thm my, nhng cn bao thhiu cua nhiu thi a tran quamanh t Cheo, lai khng t

di chng tai hai ma Cheo conphai ra sc cha tr trong nhiunm mi co th lanh.

Nhng ri rt cuc, Cheo avt qua tn tai vi y nghach thc la Cheo. o la iuang c quan tm va giai ma.

Khi i su tm hiu Cheomt cach ky cang, bt cht tanhn ra mt iu ky diu: ngcha ta a ky cng tao ra mt thgii ngh thut ring, ma trongo cac thanh t cua no u cochung nhng tnh cht, c

im, quy pham nh nhau,khng ging vi cac loai hnhkhac. o chnh la Th gii Cheoc ao cua chung ta!

Mi nghe qua, khai nimTh gii Cheo co ve nh mt ytng v thng v phat hocmt li noi hoa my, khoatrng. Nhng nu lng longsuy ngm, suy xet mt cachngon nganh th lai thy y la

mt vn h trong, thm chco y ngha nh kim ch nam, nhbin bao dn ng cho nhng

Co th noi rng: khng mt loai hnh ca kch truyn thng nao cua ncta lai co mt sc ham cha rng ln cac m hng dn ca, dn nhaccua nhiu vung min khac nhau nh ngh thut Cheo. Khng ch hp thudn ca vung chu th sng Hng - ni sinh ra Cheo - ma con dung hpdn ca, dn nhac min Trung, min Nam, min Nui... k ca vic tip thutinh hoa m nhac cac loai hnh khac nh Tung, Cai lng, Xm, Chuvn, Ca tru... o la nhng cht liu ma Cheo a ng hoa mt cach ky

cang, ngot ngao co c mt kho tang lan iu phong phu lamphng tin c dung cho vic din k tch truyn cua mnh.

CO MT TH GII CHEOTRANH CHEO CUA BUI XUN PHAI

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

36/117

VN HINVIT NAM36

GIAI PHM XUN MU TYai mun tip cn ngh thutCheo ma khng b lac ngtrong cai m cung ri rm munhng nghn ta cua ngh thutsn khu hm nay.

Vy cai Th gii Cheo y co gla ma co ve b him la vy? Xinhay cung nhau lam mt cuc dungoan chim nghim nhngiu la ky va thu v t thu xaxa khi cai Th gii Cheo cnh hnh va phat trin sngng trong tm thc ngi Vit.

Mi khi ting trng Cheo thinhp rn ra vang ln, y la luc

phat khi mt nim hao hc chon, php phong trong longnhng ngi m Cheo. Ho dn bc v pha sn nh, ni spsa din ra nhng canh i,nhng s phn vi nhng nibun, vui, thng, ghet va la kyva gn gui thn quen. Ho nh b cun hut vao nhng cuchuyn ang din ra trn chiuCheo, hn nhin nhp cuc, hoihan bnh phm qua ting vingi trong cuc. Ngi din kcu chuyn i luc quay ra iap, tranh cai, li keo ngi xem

tham gia vao cu chuyn cung ci, khoc hn nhin. ochnh la Th gii Cheo ma ca

ngi din va ngi xem tao ratrong s thng hoa cam xuc,thoat ra khoi s rang buc cuathc tai cuc sng nghit nga ithng.

Cai th gii o c biu hintp trung trong chiu Cheo tanh mt gic m cua ngi Vittrong o gi gm bao nhiu hoai bao c mong. No khng thc,khng nghit nga nh ithng ma trong sang, hnnhin hn, cng bng hn. Cai acb giu ct, chm bim, a kch.Cai thin c cam thng, chia

se, hy vong.Nhng canh i trong nhng

cu chuyn k trn chiu Cheochnh la cai bong phan chiu cuathc tai cuc sng qua lngknh c m Nha nghin cuCheo Ha Vn Cu co mt nhnxet xac ang Cheo phan anhhin thc bng mt hin thc gianh la noi v iu nay. Caihin thc gia nh o chnh lamt Xa hi trong Cheo, mtTh gii Cheo vi nhng conngi - nhn vt, nhng tnhhung, nhng cu chuyn,

nhng cach giao tip, th hinc bit, khng ging vi hinthc cuc sng. Tt ca u qua

ln mt chut, phi ly mt chut,h mt chut, hai hc homhnh mt chut. y khng phaila dang thu phap, ma rng hnvi y ngha cua phng phap va

cao hn la mt ve ep mang yngha thi phap ngh thut ctrng cua Cheo.

Cac c dn trong Th giiCheo i ng theo kiu ring.Net mm mai uyn chuynmang tnh vu ao tr thanh mttiu ch vn ng trong Cheo,mt tnh cht Cheo. Cach vnng y xut hin trong cucsng i thng, ngi ta co th

nhn ra ngay: c y co cai dangi nh trong Cheo!Li le noi nng trong giao

tip cua Th gii Cheo cungkhac. No c cach iu qua mnhac, noi ma nh hat. Thanhiu Ting Vit vn a mang snyu t m nhac, lai c cachiu qua li tin hanh mangdang ve cua th, vn vn cangtng thm tnh m nhac tr

thanh dang hat - noi - mtphng tin c dung trongngh thut din k cua Cheo,bn canh ngh thut hat.

Tnh cach iu cua li noitrong cai hi m nhac a thmnhim va bao trum toan b snkhu Cheo vi mt h thng laniu phong phu ti mc hatCheo ng ngha vi din Cheo:

Hi Cheo lang ng ingang ngo

Me bao: Thn oai hatti nay.

(Th Nguyn Bnh)Khng nhng th, ngi xa

con ng nht mua vi hat lammt (mua hat) khac vi quannim vn hoa mt s quc giavung ng Nam A coi trong yut mua hn hat.

Nhng ng tac vn ngtrong Cheo a c cach iu

hoa theo m nhac, ho a hat bng ng tac mua lu khngth hin tm t tnh cam cua con

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

37/117

VN HINVIT NAM 37

ngi. Nu tach ring, phnmua se tr nn v ngha.

Cung khng th qua ngyth ma inh ninh rng ch coCheo mi mang tnh cach

iu. Khng co mn nghthut nao ma khng cachiu. Ch co iu chung khacnhau v mc va cung cachring ma thi. Kch noi cmnh danh la ngh thut tathc, bam chc hin thc, taoao giac nh thc c uckt bng ca mt h thngphng phap, ky thut thh Stanislavsky) ma vn la

gia so vi hin thc. Tathng nghe cu noi Lao takch qua! Tc la nhn xetanh ta khng tht, xao.

Trong mt v din Cheo,co din vin lai c nhcnh: Sao em th hin nokch th? Cng chung mtthi ph phan mt s vCheo la kch pha ca,khng Cheo, din Cheo

ma nh Cai lng! Cungu la ngh thut cach iuma mi loai hnh u co scthai ring khng th trn ln.

Tnh cach iu cua Cheotheo li m nhac la mt yut bao trum khng ch cbiu hin di dang i ng,noi nng, giao tip, mua hatma con thm su trong cacach t duy, cu truc, cachdin cach ta, cach x ly khnggian, thi gian...

Vi ngh thut ta y, tathn Cheo dung hp ca thinthc va siu thc, ca cai co lyva cai phi ly, khng gian vaphi khng gian, cai thng vacai ky... ang t trong nha,ngi din lam mt ng tacbc qua ngng ca la a rati ng. i mt vongquanh chic chiu a ti bn

o, lam mt ng tac nhuna di thuyn, ri dpdnh theo song nc, y

mai cheo nhp nhang theoiu hat v tri, my, sngnc, mua xun...

Cung ch la mt hom (buc g) ma khi la ban th x

xup khn vai, khi la mom achnh vnh nhn vtvong v qu cu, luc lai la brng Vua ng oai nghim!Cung la cai quat, trong tay tsinh no la quyn sach, trangvn vi ve hao hoa phongnha; trong tay Th Mu laimang ve xn xang, cungnhit, lng l... trong tay TuBa lai nh tay dao, tay thc

bao lit, d dn...Qua mt cu hat, s vica vut qua hang my chucnm, mt ti din, cuchuyn k ca mt i ngi.Cai kt cuc cua tch truynang le phai giu kn th laic noi ro trong khuc giaou, ma vn lam cho khangia say m, m ui nh bmt cht men thm nhim

tm hn chm dn vaotrang thai say, chnh choangtrong mt coi sn ha, mt thgii lung linh.

Cung v khng y thcc s tn tai thc s cuamt Th gii Cheo ma khngt nhng ngi lam Cheonhn danh s Sang tao,kham pha, i mi a avao Th gii Cheo nhngvt th la, nhng mthanh la, nhng li t duycua th gii khac ap t vaoCheo mt cach sng sngtao nn nhng hat san thmmy lam tan loang hi Cheovn d ngot ngao m thmhn qu. Hin tng yuCheo, say Cheo thi nay dndn thiu vng ngay trnchnh manh t Cheo. Phaichng, co mt th gii Cheo

ang b i nhim! o laiu co tht hay ch la mt slo xa?!

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

38/117

VN HINVIT NAM38

GIAI PHM XUN MU TY

Sau chin dch Tng tn cng va ni dy muaXun nm 1968, n v ti c lnh tip tuchoan thin, cung c tuyn dy trn chin lcva keo thm cac ng nhanh phuc vu cho ch huys tin phng mt trn B5. n thang 11 nm 1968,ca n v hanh qun ra Bc nhn nhim vu cai tao,nng cao ng dy truc, phong My tin hanhtr lai cuc chin tranh pha hoai. V b thng, aii phn cng ti lai trng kho, ch xe cua Trungoan quay vong bc nt s vt t thu hi t nhngoan ng b bom thu cht nat.

Cai kho o la mt hang a. Hang a va lamkho va la ni cua ti dn dn tr nn cht chibi nhiu gia nh ba con Vn Kiu don n. Banlang a thanh tro bui. an ng phn ln ch con

manh kh. Phu n ngc trn, chic vay quanhngi thung l ch khng con va ni. Cy ng cysn trn ry lam sao sng c trc bom an cay

i xi lai tng gi. Ti cung nh ho, hang ngay lnxung thung su, ni co dai rng chui moc nepmnh gia hai trin a, tm qua chui non, tm hoachui va cui cung la thn cy chui cung c chtv, thai nho luc vt cho ht nc chat, n thay cmgao. C th, ngay nay sang ngay khac, ti sngcung ngi Vn Kiu trong hang a y, ta nhcuc sng cua mt b lac thi tin s. Ti day hooc ch cua ngi Kinh va ho day ti li n tingnoi Vn Kiu, th ngn ng luc nao cung trong vtva lu ru nh chim...

...Co nhng m Trng Sn bng dng vnglng n gh ngi. Khi ai ny a tan vao cac vachhang ngu thip, ti mo ra ca hang nhn ln vngtrng nhoa trong sng lanh. i chim T Quy vn

goi nhau, m y khng con nghe ting na, hn avui xac theo trn bom chiu ni vat rng Bng lngtrc mt. Ca nhng m thang tht t con ng

TAC HNH BAC H TRONG HANG A TRNG SNNG TRNG LU

TRANH: PHAN K AN

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

39/117

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

40/117

VN HINVIT NAM40

MT LOAI HNH CA HAT CHUYNNGHIP

Trong ngh thut truynthng dn tc, hat xm co thc xem la loai hnh ca hat dngian mang tnh chuyn nghip min Bc. Tai sao hai chchuyn nghip lai c gnlin vi hat xm?

Ly do u tin bi ting anli ca chnh la phng tin kimsng cua ngh nhn. Co nghaxm la mt ngh thc s. Trongcac loai hnh ca hat dn gian chco cheo va xm c bit ti vit cach la co thu lao ngh thut.Ngh nhn xm, ly ting angiong hat lam k sinh nhaiquanh nm. Ho co mt lch trnhcu th trong mt nm: Mua xun

hat hi lang va hat chuc trongcac nha kha gia, thang nmthang mi luc mua mang bithu hat nhng ni ng ngi,ti thang mt va thang chap theotau xe, thuyn o doc xui khpchn. Trong cuc i hat xm,ngh nhn Ha Th Cu (NinhBnh) a co ln mang ting hatln tau hoa Nam tin vao ti tnSai Gon.

Th hai, hat xm co tnh tchc xa hi, ngh nghip.Thng cac ngh nhn xm tphp thanh nhom, ng goi lalang xm, hi xm, nho goi laganh xm ng vi n v hanhchnh cac cp. Mi lang xm comt ngi ng u va caotui lai tai ba goi la Bu. Con hixm co Trum nht (con goi laTrng nht), Trum nh va Trumba. Ring chc Trum nhim ky

khoang 2 nm phai qua buchon.Th ba, xm la mt th loai

ngh thut ring bit, co hthng bai ban va cach dinxng ring, trong qua kh tngc coi la Trung ca phn bitvi tung la V ca va ca tr laVn ca. y la th loai ca hat cotnh biu din cao.

Th bn, vic t chc ngaygi t, va la dp ghi n T nghva la c hi cac ganh xmgp g trao i hoc hoi nhau. Lgi nu kho khn t chc trong 1ngay con khm kha th keo daiti 3 ngay. Sau phn cung t, baogi cung n phn hat th trao i bnh phm, trao ingh nghip, rut kinh nghimcng vic nm qua, ban vic nmmi va bu nhng Trum xm

mi.HAI NGA Y L GI T VA NGUN GC

CAO QUY!Gi t xm thng la ngay 22

(co ni 20) t chc ca thang haiva thang tam m lch. S d co 2ngay gi t la bi trong dn gianhin con lu truyn ti 3 cuchuyn lin quan n ngun gchat xm.

Cu chuyn th nht do nha

nghin cu Pham Phuc Minh,ghi lai t ngh nhn xm HangBt, Ha Ni, ng Nguyn Vn

Tut: Xa kia t nc co gicngoai xm, chang Trng Vina ra ni bin ai anh gic ri bttin. Qua nh thng, ba me giava ngi v tre tn Th Phngln ng tm chng, con. Trnng, Th Phng a b mtcon yu tinh khoet mt i mt.Nang anh phai n xin nui

me gia va tip tuc hanh trnh.Mt hm xot me kit sc v oinang a ct tht mnh nu chome n. Cam ng trc longhiu thao cua Th Phng, baTin a hin ra ban tng nangmt cy an vi m thanh trongtreo ky la. Doc ng i, tingan huyn diu cung ting hatda dit cua nang a khin moingi cam phuc va giup tn

tnh giup gia nh oan tu hanhphuc.Cu chuyn th hai: Khi c

cac thn cai quan trn gian turng mt khu rng no co mtkho vang. Ngoc Hoang lin saihai ng Thin va Ac xung trntm bng c. Ai tm thy sec trong thng. Hai ng aphai dung ht 36 phep thnthng tr yu ma mi nc kho vang. Trn ng v,v a co m mu t trc nnng Ac ben choc mu hai con mtng Thin trong luc ng angngu say ri bo mc, mt mnhem s vang v dng NgocHoang. B mu hai mt khng bitng v, ng Thin bun ruthan khoc ngay m. But thuhiu ni au kh cua ng Thin,a ban mt cy an va day cachs dung. Ting an trm bng

nh dt tng khuc rut a khinchim mung tng an bay vcung vi hoa thm qua la thng

GIAI PHM XUN MU TY

NGUYN QUANG LONG

Lu nay nhc n hat xm dng nhchung ta ch ngh ti nhng ngi n xinmu loa co cuc sng khn kho, ngh titing reo rt cua cy an nh va gionghat bun n non. Nhng xm khng ch covy...

Th nhn din ngh thut hat xm

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

41/117

VN HINVIT NAM 41

cho ng. V sau ng Thin atruyn cach gay an cho nhngngi mu hat rong. Ghi nh n

ng ho a tn ng la t ngh cn 20 thang Tam hng nm laicung tu hi lam l gi.

Cu chuyn th 3, nhanghin cu Hoang Kiu ghi ttrum xm Nguyn Vn Nguyn(Khm Thin, Ha Ni): Vua TrnNhn Tng (1258 - 1278) co haingi con trai la Trn Quc nhva Trn Quc Toan. Toan la anhnhng li hoc, lai nho nhen,

ky. Ngi em tn nh chm chhoc hanh, kin thc uyn thmlai gioi an hat nn rt c longvua cha. Mt hm hai anh emvao rng sn bn, cht nhthy vin ngoc quy, nh bungmang v dng vua cha. Toanmun cp cng, a hai mu haicon mt va bo mc ngi em lai rng su. Toan mang vinngoc quy v dng ly thng.

Mu loa gia chn rng su,bun ru chang nh ni nhngsi dy rng vi nhau ri gay

vao si dy. Tht ky la, si dya phat ra nhng m thanhhuyn diu, chim mung tu tt

sa xung em theo u cac loaiqua ti nui chang. Mt ngaykia, nhng ngi tiu phu cungnh nhng m thanh huyn diuo a tm thy chang. Ri baTin bao mng cho chang lamcy an vi thn bng mt oanbng, cn lam bng song, dyan bng t phat ra ungnhng m thanh nh trong khurng kia. Ting an, giong hat

vang n tn chn kinh thanh,nha vua ben mi vao cung. Hiuht s tnh, vua cha ni gin halnh chem u Toan, song nha xin tha ti cht cho anh. Vuacha ng y nhng giang Toanxung lam thng dn. nh laic thn linh bao mng emvin ngoc quy ra mai vao imt. Mt chang a sang tr lai.Tra n ngi dn ngheo a nui

dng trong luc hoan nan changa truyn lai ngon an, gionghat cho ho. Ngh xm ra i t

o va v hoang t nha Trnthanh ng t ngh. Hang nm lgi t xm c t chc vao 22thang hai va thang tam m lch.

LA MT KNH TRUYN THNG AICHUNG C AOTh coi hat xm nh mt t

bao ting th sc lan toa cua nov cung rng ln bi nhngngh nhn hat xm hoat ngkhp moi ni t thanh th nnng thn. ng thi, hat xm cp u cac kha canh; hay noitheo kiu nha ai la co u cac ban chuyn bit nh vn ngh

(xm k cac tch chuyn dngian), thi s (truyn tai cac vn nong cua xa hi)!

K chuyn la mt trongnhng hnh thc c trng cuahat xm. Xa cac ngh nhnthng k nhng truyn thuythay c tch ni ting trong dngian nh Trng Chi, My Chu-Trong Thuy, Tru Cau... Bncanh o xm con co th truyntai nhng vn thi s nonghi nht trong xa hi ng thi.Cui nm 1945, hng ngphong trao Bnh dn hoc vu doch thn Bac H phat ng, cacngh nhn xm co iu xm saiTiu tr gic dt v cung cao, hom hnh cua ngh nhnVu c Sc. Ngh nhn NguynVn Khi Ha ng vi cy nhcua mnh a i khp vung kugoi nhng thanh nin i lnh choPhap ao ngu tr v lam n. Vaonhng nm 1954 - 1955, cac nghnhn xm a c ang ta huyng tham gia chin dch chngdi c vao Nam rt thanh cng.Thi chng My, ngh nhn MinhSen Hong Hoa, Thanh Hoavi bai xm ch k chin cngbn ri my bay ch a mang ihat khp cac trn a ThanhHoa, ca trong thi im gic

ang quyt anh sp cy cuHam Rng gop phn c vu y chchin u cua qun dn ta...

8/9/2019 Tp ch vn hin s Tt 2008

42/117

VN HINVIT NAM42

1. Xun Hoach k ng hoNguyn, sinh nm Thn 1952 ng Tn, ng Hng, Thai Bnh,vung qu lua, qu cheo ni ting xng. Lang ng rt t hao co ihat mua gia c, gia quat c sc.Cac cu i mua nay a tng cElsola Thuy mi i Phap, B, iItalia din v mua ng ai Han

han va cn ma. Ca gia nh nghu nh ai cung tham gia vnngh, tt nhin chu yu la hatcheo, ngi hat, ngi anh tam,nh, thanh la. Ring ng, trc khic tuyn vao trng m nhacVit Nam (nay la