Bosna i Hercegovina na putu ka Evropskoj uniji

26. mart 2019. godine

Sarajevo

Sadržaj

▪  Pristupanje Evropskoj uniji▪  Sistem koordinacije procesa evropskih integracija▪  Uloga Direkcije za evropske integracije▪  Proces usklađivanja zakonodavstva sa pravnom stečevinom EU

Postupak pristupanja Evropskoj uniji

...

Država (evropska + poštuje vrijednosti iz čl. 2 UEU) može pristupiti EU kada postoje dokazi da je •  ispunila sve uslove za članstvo - u stanju je da poštuje sva pravila i standarde EU sa danom pristupanja,•  postoji saglasnost institucija EU i država članica EU,•  postoji saglasnost građana – odobrenje parlamenta ili referendum o pristupanju EUKriteriji iz Kopenhagena i Madrida▪  Stabilnost institucija koje garantuju demokratiju, vladavinu prava, poštovanje ljudskih prava i zaštitu manjina (POLITIČKI),▪  Postojanje funkcionalne tržišne privrede, kao i sposobnosti da se nosi sa pritiskom konkurencije i tržišnih kretanja u okviru Unije (EKONOMSKI) i▪  Sposobnost da se preuzmu obaveze koje proizilaze iz članstva, uključujući prihvatanje ciljeva političke, ekonomske i monetarne unije, i administrativne kapacitete neophodne za djelotvornu primjenu i provođenje pravnih tekovina EU (PRAVNI I ADMINISTRATIVNI)• Uslovi Procesa stabilizaciji i pridruživanja (Regionalna saradnja i dobrosusjedski odnosi)• EU mora biti u stanju da integriše novu državu članicu.

Pravna stečevina EU (acquis)

Kada pristupi Evropskoj uniji (i u procesu pristupanja) država mora prihvatati, poštovati i primjenjivati pravne tekovine Evropske unije i biti u stanju u potpunosti funkcionisati unutar sistema Evropske unije.EU acquis se neprestano razvija i naročito obuhvata:•  sadržaj, načela, vrijednosti i političke ciljeve na kojima je Unija zasnovana (primarni izvori

prava EU),•  akte koje su donijele institucije EU (sekundarni izvori prava EU),•  praksu Suda Evropske unije,•  sve druge akte, bilo da su pravno obavezujući ili ne, koji su donijeti u okviru Unije (npr.

sporazumi, rezolucije, izjave, preporuke, smjernice),•  međunarodne sporazume koje je zaključila Unija ili Unija zajedno sa državama članicama,

kao i sporazume koje države članice međusobno zaključe, a tiču se Unije.

Pravna stečevina EU podijeljena je na 35 poglavlja (i za potrebe pregovora)

BiH u procesu evropskih integracija

Zemlja Procesa stabilizacije i pridruživanja Potencijalni kandidat za članstvo u Evropskoj uniji

Hronologija odnosa BiH i EU

•  Upitnik

•  15.2.2016. BiH

podnijela zahtjev za članstvo u

EU

•  1. juni 2015.

•  SSP stupio

na snagu•  2008.

Zaključivanje SSP-a Privremen

i sporazum stupio na

snagu

•  2005./2006.

Pregovori•  o SSP-u

•  2003. •  Studija

izvodljivosti

•  2000./2002. Mapa

puta •  1998./1999.

Deklaracija o

donosima BiH i EU

Proces stabilizacij

e i pridruživa

nja CTF

Naredni koraci

Podnošenje odgovora na upitnik Evropske komisije

(Questionnaire) *drugi krug

Mišljenje Evropske komisije o zahtjevu za

članstvo (Avis)

Odluka o kandidatskom statusi i početku pregovora

(moguće je postavljanje uslova - benchmarks)

Početak pregovora o pristupanju EU (Pravna

tekovina EU – EU acquis je radi potreba pregovora

podijeljena u 35 poglavlja)

Screening – analitički pregled usklađenosti sa EU

acquis po pregovaračkim poglavljima (Screening

report)

Otvaranje pregovaračkih poglavlja (uslovi za otvaranje - opening

benchmarks)

Pregovaračka pozicija (Negotiating position) –

Zajednička pozicija Evropske unije (Common

position of the EU)

Postavljanje uslova (benchmarking) i zatvaranje pregovaračkih poglavlja

(ništa nije dogovoreno dok sve nije dogovoreno)

Ugovor o pristupanju Evropskoj uniji (Accession

treaty)

Zemlja koja pristupa EU (acceding country),

referendum i ratifikacijaČlanstvo u Evropskoj uniji

(EU membership)

Nekoliko zapažanja o postupku pristupanja EU

Pod lupom država članica i politike•  Postupak pristupanja je dugotrajan i težak (sistemske

reforme)•  Dosta se pazi na pitanja sigurnosti i važna pitanja•  Nisu pregovori u smislu riječi (EU acquis nema

pregovora) (prelazni periodi u opravdanim slučajevima)•  Napredak je uslovljen i zavisi od reformskih napora

države – conditionality•  Pregovara se i sa državama članicama i one imaju

snažan politički uticaj (bilateralna pitanja, granična pitanja i ostalo)

Pod lupom procedura i Evropske komisije•  Radi pregovora EU acquis je podijeljen na pregovaračka poglavlja•  Evropska komisija pazi ispunjenost uslova u svakom poglavlju i

informiše institucije EU i države članice•  Ocjene kvaliteta strategija, akcionih planova i drugih dokumenata

u postupku pristupanja•  Redovni godišnji izvještaji•  Uslovi za otvaranje i zatvaranje poglavlja (ništa nije dogovoreno dok

sve nije dogovoreno) – benchmarks•  Prvo se otvaraju poglavlja 23 i 24 (najteža, radi dužeg perioda za

reforme, prva se otvaraju a zadnja zatvaraju) – politički kriterij•  Track records – traže se dokazi•  Expert missions – kako je stvarno stanje, provjere i konsultacije•  Mišljenja ostalih subjekata (međunarodne organizacije,

diplomatska predstavništva), nevladinog sektora i stručne javnosti•  Podrška EU – IPA, TAIEX

Primjer – uslov za otvaranje poglavlja 24 za R. Srbiju (uslov, mjerilo, benchmark)

S I S T E M K O O R D I N A C I J E P R O C E S A E V R O P S K I H INTEGRACIJA

O d l u k a o s i s t e m u koordinaci je procesa evropskih integracija u Bosni i Hercegovini („Službeni glasnik BiH“, br. 72/16)

...

-  Okvir za ostvarivanje vertikalne koordinacije institucija u BiH na sprovođenju aktivnosti vezanih za proces evropskih integracija;

-  „jedan glas“ u komunikaciji sa Evropskom unijom;-  Zajednička tijela: Kolegij za evropske integracije, Ministarske konferencije,

Komisija za evropske integracije, radne grupe za evropske integracije;-  Odlučivanje konsenzusom, prisutnost svih imenovanih članova, moguće

preispitivanje odluka jednog tijela od strane višeg tijela -  Radne grupe svojim djelovanjem ni na koji način ne mogu nadomjestiti nadležne

institucije sa svih nivoa vlasti u ispunjavanju obaveza BiH u procesu evropskih integracija;

-  Sistem koordinacije ne obuhvata koordinaciju procesa usklađivanja zakonodavstva BiH sa pravnom stečevinom EU.

...Kolegij za evropske integracije •  najviše političko tijelo u Sistemu koje osigurava usaglašenost stavova o ključnim, strateškim i političkim

pitanjima u oblasti evropskih integracija te, u krajnjoj instanci, otklanja evenutalne zastoje u ispunjavanju obaveza iz procesa evropskih integracija;

•  Članovi: predsjedavajući Vijeća ministara BiH, zamjenici predsjedavajućeg Vijeća ministara BiH, predsjednik Vlade Federacije BiH, dva člana Vlade Federacije BiH, predsjednik Vlade RS, dva člana Vlade RS, gradonačelnik Brčko Distrikta BiH i predsjednici vladā kantona.

Ministarske konferencije▪  sastoje se od resorno nadležnih ministara iz Vijeća ministara BiH, vlada entiteta, vlada kantona i predstavnika

Vlade Distrikta Brčko BiH, u skladu s njihovim ustavnim nadležnostima za materiju koja se razmatra ili za oblast za koju je ministarska konferencija formirana.

▪  Kolegij za evropske integracije pokreće inicijativu za uspostavljanjem sektorski koncipiranih ministarskih konferencija u skladu s poglavljima pravne tečevine Evropske unije

...Komisija za evropske integracije▪  Tehničko i operativno tijelo zaduženo za osiguranje što višeg stepena sveobuhvatnosti u radu nadležnih

institucija na svim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini u oblasti evropskih integracija.▪  prati ispunjavanje obaveza iz SSP-a, i drugih obaveza iz procesa evropskih integracija, sarađuje s članovima

Stalne delegacije Bosne i Hercegovine u okviru Odbora za stabilizaciju i pridruživanje u kontekstu njihove pripreme i učešća članova Stalne delegacije na sastancima Odbora, te osiguranja jedinstvenih stavova koje su članovi Stalne delegacije Bosne i Hercegovine na sastancima Odbora obavezni zastupati; koordinira i usmjerava rad radnih grupa za evropske integracije; raspravlja o svim otvorenim pitanjima i utvrđuje smjernice rada u procesu evropskih integracija na operativno-tehničkom i metodološkom nivou; blisko sarađuje s ministarskim konferencijama u vezi sa svim otvorenim pitanjima u procesu evropskih integracija.

▪  Članovi: direktor Direkcije za evropske integracije; po jedan predstavnik vlada entiteta, vladâ kantona, jedan predstavnik Vlade Brčko Distrikta BiH koji su u ime njihovih vlada zaduženi za poslove koordinacije procesa evropskih integracija; imenovano lice u ime Direkcije za evropske integracije, u svojstvu sekretara Komisije.

...Radne grupe za evropske integracije▪  Operativna tijela; ▪  Uspostavljene 33 rdne grupe u skladu sa poglavljima acquis-a, plus radne grupe za Politički i ekonomski kriterij▪  čine ih predstavnici nadležnih institucija sa svih nivoa vlasti u Bosni i Hercegovini, u skladu s njihovim

ustavnim nadležnostima za oblasti za koje se radne grupe uspostavljaju.▪  Zadužene za: tehničku finalizaciju pisanog materijala koji institucije u BiH izrađuju za potrebe informiranja

Evropske komisije i drugih institucija Evropske unije; učešće u procesu programiranja sredstava pomoći Evropske unije, utvrđivanje potrebe za prevođenjem pravne tečevine Evropske unije, utvrđivanje potrebe za organiziranjem obuka i edukacija u pojedinačnim oblastima ili pitanjima pravne tečevine Evropske unije; razmjenu pozitivnih iskustava i dobre prakse između resorno nadležnih institucija na svim nivoima vlasti.

Direkcija za evropske integracije

▪  stalno, samostalno stručno tijelo Vijeća ministara Bosne i Hercegovine;Nadležnost (član 18. Zakona o ministarstvima i drugim organima uprave BiH ("Sl. gl. BiH", broj 5/03):▪  koordiniranje poslova na usklađivanju pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa pravnom stečevinom EU, ▪  usklađivanje aktivnosti organa i institucija u Bosni i Hercegovini koje se odnose na odgovarajuće aktivnosti

potrebne za evropske integracije, ▪  učešće kao tehničko operativno tijelo za kontakte sa Evropskom komisijom▪  koordinacija provođenja odluka koje donose nadležni organi i institucije Bosne i Hercegovine, entiteta i Brčko

Distrikta BiH u odnosu na sve aktivnosti potrebne za evropske integracije▪  učešće u aktivnostima ili izrada nacrta zakona, drugih propisa i smjernica koje se odnose na izvršavanje

poslova koje je Bosna i Hercegovina dužna preduzimati u procesu uključivanja u evropske integracije, za djelovanje kao glavni operativni partner institucija Evropske komisije u procesu stabilizacije i pridruživanja, za koordinaciju pomoći Evropske unije Bosni i Hercegovini.

▪  provjera usklađenosti svih nacrta zakona i propisa sa pravnom stečevinom EU koje Vijeću ministara dostavljaju ministarstva i upravne organizacije.

...

Unutrašnja organizacija: •  Direktor Direkcije •  Sektor za strategiju i politike integracija: obezbjeđuje učešće Direkcije u izradi politika, zakona, propisa i smjemica koje se

odnose na uspješno ispunjavanje obaveza iz procesa evropskih integracija; koordinira aktivnosti organa vlasti u BiH u vezi sa evropskim integracijama i nadzor nad provođenjem njihovih odluka; koordinira operativne kontakte Direkcije kao glavnog partnera nadležnih institucija EU u procesu evropskih integracija te saradnju organa vlasti u BiH sa EK i ostalim stručnim tijelima EU.

•  Sektor za usklađivanje pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa pravnom stečevinom Evropske unije: planira, koordinira, nadzire, izvještava i predlaže mjere za usklađivanje pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa acquis-em, osigurava stručnu pomoć institucijama u Bosni i Hercegovini u procesu usklađivanja zakonodavstva te provjerava usklađenost zakonodavstva Bosne i Hercegovine sa pravnom tečevinom EU.

•  Sektor za programe pomoći za pristupanje Evropskoj uniji: poslove koji se odnose na koordinaciju i pripremu strateškog planiranja, programiranje, te provođenje monitoringa, evaluacije i izvještavanja o prepristupnoj pomoci EU kao i ostalim programima pomoći EU Bosni i Hercegovini. Pri tome djeluje kao Ured Državnog koordinatora za pretpristupnu pomoć, sekretarijat Državnom odboru za investicije kroz obavljanje stručnih i administrativnih poslova

•  Sektor za prevođenje iz područja evropskih integracija: obezbjeđuje pristup prevodima značajnih pravnih dokumenata EU, keira i održava korpus znanja i iskustva o pravnom prevođenju i razvoju terminologije neophodne za usklađivanje zakonodavstva u Bosni i Hercegovini sa acquis-em

•  Sektor za komunikacije i obuke iz oblasti evropskih integracija: komunicira o procesu evropskih integracija Bosne i Hercegovine i aktivnostima Direkcije i obavlja poslove obučavanja u oblasti evropskih integracija.

Usklađivanje zakonodavstva…Šta znači? Preuzimanje odredbi prava EU u domaće zakonodavstvo i provedba usklađenog zakonodavstvaCilj: reguliranje društvenih odnosa na jedinstven ili što je moguće sličniji način I države članice su dužne usklađivati svoje propise sa propisima EUEU – države članice de facto usklađuju propise samo s direktivamaBiH – usklađivanje s direktivama, uredbama i odlukama (do pristupanja u EU)

Zašto preuzimanje EU propisa?Usklađivanje zakonodavstva je preduslov za pristupanje Evropskoj uniji!

Pristupanje Europskoj uniji je:

1.  Definisano članom 49. Ugovora o EU2.  Konkretizovano „Kopenhagenškim kriterijima” (1993): politički, ekonomski, pravni + “Madridskim

kriterijima” (1995): administrativni

Politički kriteriji: Stabilnost institucija - demokratija, vladavina prava, poštivanje ljudskih prava i zaštita manjina

Ekonomski: Funkcionalna tržišna ekonomija, sposobna da se nosi sa konkurencijom i tržišnim snagama unutar EU

Pravni: Preuzimanje obaveza članstva (acquis), uključujući privrženost ciljevima političke, ekonomske i monetarne UnijeAdministrativni: Jačanje administrativne sposobnosti i stvaranje efikasnog državnog sistema uprave za

provođenje acquis-a

Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju

- Treća generacija sporazuma o pridruživanju EU. - Ponuđeni isključivo državama obuhvaćenim procesom stabilizacije i pridruživanja. - Mješovitog karaktera – dio države članice dio EU. - Međunarodni ugovor! - Prvi put institucionaliziraju odnosi između BiH i EU, definirana prava i obaveze. - Primarni cilj SSP-a je formalno pridruživanje BiH u EU u tranzicijskom periodu (6

godina) uz postepeno prilagođavanje zakonodavstva BiH - Uspostavlja se institucionalan struktura za praćenje njegove provedbe

Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju

Proces usklađivanja zakonodavstva BiH sa acquis-em

➢ Ugovorna obaveza BiH (čl. 70. SSP-a): •  postepeno usklađivanje postojećeg i budućeg zakonodavstva s acquis-em od

dana potpisivanja Sporazuma do kraja tranzicijskog perioda•  provedba i izvršenje zakonodavstva➢ Opći rok 6 godina (1. juni 2021.)➢ Ključni uvjet za pristupanje Uniji!

Proces usklađivanja zakonodavstva BiH sa acquis-em

➢ Odluka o sistemu koordinacije procesa evropskih integracija u Bosni i Hercegovini ne obuhvata koordinaciju procesa usklađivanja zakonodavstva

➢  radne grupe za evropske integracije iz člana 9. ove Odluke nisu zadužene za aktivnosti usklađivanja zakonodavstva;

➢ neophodno uspostaviti saradnju između svih direktno involviranih institucija koje rade na usklađivanju zakonodavstva;

➢ Bez ujednačenog pristupa nije moguće pratiti način i stepen transpozicije odredbi acquis-a, vršiti planiranje, monitoring i izvještavanje o obimu preuzetog zakonodavstva EU u pravni sistem BiH;

Vijeće ministara BiH (Direkcija za evropske

integracije)

BDBiH

Zakonodavna kancelarija Vlade Brčko Distrikta BiH

FBiH

Ured Vlade Federacije Bosne i Hercegovine za zakonodavstvo i

usklađenost sa propisima EU

RS

Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu saradnju

Republike Srpske

Resor za evropske integracije

O d l u k a o p o s t u p k u u s k l a đ i v a n j a z a k o n o d a v s t v a B i H s p r a v n o m stečevinom Evropske unije („Službeni glasnik BiH“, br. 75/16 i 2/18)

Uredba o postupku usklađivanja zakonodavstva F BiH s pravnom stečevinom Evropske unije („Službene novine FBiH”, broj 98/16)

Odluka o procedurama u postupku usklađivanja propisa Brčko Distrikta BIH sa pravom EU („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“, broj 49/14)

Odluka o postupku usklađivanja zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom EU i pravnim aktima Savjeta Evrope („Službeni glasnik RS“, broj 46/11, 1/14 i 95 /14 ) i Uputstvo o načinu popunjavanja izjave o usklađenosti nacrta/prijedloga propisa sa pravnom tekovinom EU i pravnim aktima Savjeta Evrope („Službeni glasnik RS“, broj 68/11)

Program integrisanja i koordinacija

Zaključak•  Postupak pristupanja EU je dugotrajan, zahtjevan, izuzetno skup i težak (traži znatne napore države, društva,

privrede, građana)•  Brzina pristupanja zavisi od stepena ispunjenosti uslova, odnosno od reformi koje se sprovode (država koja

pregovara sama utiče na brzinu svog pristupanja)•  Postupak je poznat i Evropska komisija pažljivo prati i informiše o ispunjenosti uslova i mjerila, daje

preporuke, pruža podršku i objavljuje godišnje izvještaj („paket o proširenju“) – u toku pregovora Komisija može biti saveznik zemlje koja pregovara

•  Neophodan je strateški i koordinisan pristup – reforme se moraju planirati dugoročnoDržava u toku pristupanja dakle ima višestruke ciljeve koji mogu biti u međusobnoj koliziji:•  ispuniti uslove za članstvo u EU (usklađivanje sa acquis EU),•  održiv ekonomski, politički i društveni razvoj i rast,•  optimalne mjere i uspješno sprovođenje reformi,•  zaštita legitimnih interesa građana, društva i privrede i prelazni periodi,•  uspješna integracija u EU.