ใจทไดรบการปกปองรกษาคมครอง

ดวยการศกษาและการปฏบตธรรม

จะน�าความสขทเหนอความสขทงหลายในโลกน

พระอาจารยสชาต อภชาโต

ธ ร ร ม ะ บ น เ ข า (ชดในพรรษา ป พ.ศ. ๒๕๕๘)

รวบรวมจากพระธรรมเทศนาของทานพระอาจารยสชาต อภชาโต ณ จลศาลา บนเขาชโอน

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร จงหวดชลบร

แจกเปนธรรมทาน สงวนลขสทธหามจ�าหนาย

ISBN : 978-616-413-603-8

พมพครงแรก : กรกฎาคม ๒๕๕๙

จ�านวนพมพ : ๕,๐๐๐ เลม

ผจดพมพ : คณะศษยานศษย

พมพท : บรษท ศลปสยามบรรจภณฑและการพมพ จ�ากด๖๑ ซ.เพชรเกษม ๖๙ ถ.เลยบคลองภาษเจรญฝงเหนอเขตหนองแขม กรงเทพฯ ๑๐๑๖๐ โทรศพท ๐-๒๔๔๔-๓๓๕๑-๙ โทรสาร ๐-๒๔๔๔-๐๐๗๘e-mail : silpasiamprinting@hotmail.com

เทศนวนอธษฐานเขาพรรษา ๒ มารยาทของการนงฟงเทศนฟงธรรม ๑๒ สารคณของการอยจ�าพรรษา ๑๕ พฒนาอนทรย ๕ ใหเปนพละ ๕ ๑๙ ความสขของคนตาด ๒๕ แกค�าสาป ๓๑ บญบารม ๑๐ ประการ ๓๙ ทดแทนบญคณ ๔๒ สนทนาธรรมวนพระ ๔๘ สบปากวาไมเทาตาเหน ๕๕ นวรณ ๕ ๖๕ การเสยสละ ๘๒ สงมหศจรรยทแทจรง ๘๙ อทธบาท ๔ คอธรรมทเปนก�าลงใจ ๙๙ ผเสรจกจในพระอรยสจ ๔ ๑๑๔ คณธรรม ๑๐ ประการส�าหรบการหลดพน ๑๒๕ เปลยนสถานภาพใจ ๑๔๑ ล�าดบขนการปฏบต ๑๔๖ ฟงธรรมเพอใหไดธรรม ๑๖๒ ทพงถาวร ๑๗๓ เกราะกนความทกขใจ ๑๗๘ รกษาใจดวยธรรม ๑๘๘ สต ๑๙๗ ธรรมะคอทพงทางใจ ๒๐๕ โอกาสหลดพนจากวฏฏะ ๒๑๕ โทษของลาภ ยศ สรรเสรญ สข ทางกาย ๒๒๕ ฟงธรรมจากผบรรลธรรม ๒๓๒ เหตและปจจยทท�าใหบรรลธรรม ๒๓๙ การเขาหาพระธรรมค�าสอน ๒๔๕ สะพานบญ ๒๕๗ กามคณ ๕ ๒๖๔ ทงสขปลอมแลวจะเจอสขจรง ๒๗๖วนปวารณา ๒๙๐

ธ ร ร ม ะ บ น เ ข า(ชดในพรรษา ป พ.ศ. ๒๕๕๘)

ส า ร บ ญ

1

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร

ธรรมะบนเขา

ชดในพรรษา ป พ.ศ. ๒๕๕๘

ธ ร ร ม ะ บ น เ ข า

2

เทศนอบรมพระ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๘

เปนอนวาพวกเราไดตงสจอธษฐานวา เราจะอยในวดนตลอดระยะเวลา ๓ เดอน ไมไปคางแรมทอน ยกเวนในกรณฉกเฉน ในกรณทมอนญาตไวในพระวนย เชน เวลาบดามารดา ครบาอาจารย เจบไขไดปวยตองไปดแลอปฏฐากทาน อนญาตใหไปไดไมเกน ๗ วน ๗ คน แลวกจะตองกลบมา ถาเกนไมกลบมากถอวาขาดพรรษา

ค�าวา “ขาดพรรษา” กคอจะไมไดรบอานสงสจากการจ�าพรรษา ม ๕ ขอดวยกน เชน จะไมมสทธทจะรบผากฐน ผทจะรบ ผากฐนนจะตองอยจ�าพรรษาครบ ๓ เดอน ดวยกนและจะไมขาดพรรษา แตอายพรรษา นไมขาด อายพรรษานกนบอยเหมอนเดม นเปนตวอยางขออนญาตทใหไปโดยลาไปได ๗ วน ๗ คน

การอธษฐานพรรษา การอยจ�าพรรษา เรากตองร จกเขตทเราจะอยจ�าพรรษา ตามปกตวดทวไปกจะมก�าแพงลอมรอบ กควรทจะตองรขอบเขตของการจ�าพรรษา เเตเนองจากวดญาณสงวรารามนเปนวด

เทศน วนอธษฐานเขาพรรษา

3

ทอยในโครงการพระราชด�ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทมอาณาเขตกวางขวาง จงจ�าเปนทจะตองแจงใหทราบโดยสงเขปวาอยตรงไหนบาง โดยจะขอเรมตนจากหนาวดไปเขตของวด คอตรงท เลยซมประตวดออกไปจะมวงเวยน แลวใหเลยวขวาไป เราจะเรมจาก ตรงจดนน แลวกจะวงพาไปเขตของวดจะอยภายในถนน จะวงผาน ศนยผสงอาย ผานศนยเกษตร แลวกไปถงเขตพฒนาทดนกจะสดเขต ของโครงการพระราชด�ารทางดานนน แลวกจะเลยวขวาตรงมา ทางทอยของอบาสกอบาสกา ตรงมาพระต�าหนกของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว แลวกตรงไปออมเขาพระมณฑป พอไปออมเขา พระมณฑปกตรงไปสเขาชโอน เขตหามลาสตวปาเขาชโอน ออมบรเวณ เขตหามลาสตวปาเขาชโอนออกมากมาวงตรงถนนทเรยกวาถนน บายพาส กจะตรงทางไปอยทางดานหลงของกฏพระ ตรงไปสวหารเซยน แลวจากวหารเซยนกจะมทางเลยว ใหเลยวมาทางศาลานานาชาต จากศาลานานาชาตเรากจะเลยวขวากลบมาตรงวงเวยนทเราเปนท จดเรมตน นนกคอเขตของการอยจ�าพรรษา หามออกจากเขตนกอนสวาง คอถาไปกอนสวางถอวาขาดการจ�าพรรษาได

การทเราจะขาดหรอไมขาดจะขอยกตวอยาง สมมตวายงไมไดสวางแลวออกไปบณฑบาต พอกลบมาสวางแลวอยางนถอวาขาดการ จ�าพรรษาแลว สวนกรณมเหตจ�าเปนทจะตองออกไปธระขางนอกในยามค�าคน แตกลบมากอนทจะสวางอยางนกยงถอวาไมขาดพรรษา การทเราจะดวาสวางแลวหรอยงน มวธใหเราด ๒ แบบดวยกน วธหนงใหสงเกตดใบไม ถาเราเหนใบไมอยางชดเจนแตละใบกถอวาสวางแลว หรอวาเราจะใชดลายมอของเรากได ขอใหเรายนแขน ของเราออกไปใหสดแลวกดลายมอ ถาเหนลายมออยางชดเจน กเรยกวาสวางแลว สามารถทจะออกไปนอกเขตของวดไดแลวหากม ภารกจจ�าเปน เชน การบณฑบาต ดงนนตอนเชาตอนททานทงหลาย จะออกบณฑบาตน ทานไมควรเอาผาครองไปดวย เพราะถาเอา

4

ผาครองไปดวยกถอวายงไมสวาง จะตองรอสละผาครองใหไดกอน แลวคอยออกไปบณฑบาต ถาเอาผาครองไปนถอวายงไมสวาง ถาออก ไปแลวกลบมาสวางแลวกถอวาขาดการจ�าพรรษา

นคอเรองของพระวนยทพระพทธเจาทรงบญญตเพอใหทานเองไดมเวลาอยกบทเพอจะไดศกษาและไดปฏบตธรรมกนอยางตอเนอง เพราะการมาบวชนกเพอมาศกษาพระธรรมค�าสอนทเรยกวา ปรยตธรรม ศกษาเพอเราจะไดรวธการปฏบตทถกตอง เมอรจกวธปฏบตแลวกน�าเอาไปปฏบต พอปฏบตอยางถกตองผลกจะเกดขนมา เรยกวา ปรยต ปฏบต ปฏเวธ ปฏเวธ กคอผลทจะเกดจากการปฏบต

ผลทเกดจากการปฏบตของพระพทธศาสนาคออะไร กคอ มรรค ๔ ผล ๔ นพพาน ๑ นคอเปาหมายหรอผลของการมาบวช การมาศกษา การมาปฏบต เพอทจะไดหลดพนจากวฏฏะแหงการเกด แก เจบ ตาย การบรรลผลนมอย 4 ระดบ ระดบแรกเรยกวา โสดาปตตผล คอไดบรรลเปนพระโสดาบน กจะตดภพชาตใหเหลอไมเกน ๗ ชาตเปนอยางมาก แลวกจะสามารถบรรลไปถงพระนพพานไดภายใน ๗ ชาต และไมตองกลบมาเกดในอบายอกตอไปถงแมวาจะไดท�าบาปไวมากมายเพยงใด การบรรลพระโสดาบนนจะปดกนประตอบายไดอยางถาวร ขนท 2 คอ ขนพระสกทาคาม กจะตดภพชาตเหลอเพยง ๑ ชาตเปนอยางมาก ถาจะตองกลบมาเกด กกลบมาเกดเพยงชาตเดยวคอชาตของมนษย ถาไดถงขนท 3 คอขนพระอนาคาม กจะ ไมตองกลบมาเกดเปนมนษยอกตอไป แตยงตองไปเกดอยบนสวรรคชนพรหม และจะบรรลเปนพระอรหนตตามล�าดบตอไป

มรรค ๔ ผล ๔ นพพาน ๑นคอเปาหมายหรอผลของการมาบวช

5

ถาไดปฏบตจนถงขนพระอรหนตกจะไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดอกตอไป กจะไดเขาสพระนพพานตอไป ทานจงเรยกวา มรรค 4 ผล 4 นพพาน 1 มรรค กคอการปฏบตเพอปฏบตใหเกดผล มรรค กคอการเจรญศล สมาธ ปญญา ในแตละขน พระโสดาบนทาน กตองเจรญศล สมาธ ปญญา ในขนของพระโสดาบน พระสกทาคาม กตองเจรญศล สมาธ ปญญา ในขนของพระสกทาคาม พระอนาคามกเชนเดยวกน พระอรหนตกเชนเดยวกน กใชศล สมาธ ปญญา เปนเครองมอในการทจะบรรลถงธรรมขนตางๆ ได

ดงนนหนาทของพวกเราในการทไดมาอยรวมกนมาจ�าพรรษากน กคอมาศกษาในขนตน ถาเรายงไมรวามรรคเปนอยางไร ผลเปนอยางไร ศล สมาธ ปญญา ทเปนเครองมอทจะมาน�าพาใหเราไดไป สผลทงหลายคออะไร เรากตองศกษาพระธรรมวนย ศกษาพระธรรม ค�าสอน ซงในพรรษากจะมการสงสอนหลกสตรนกธรรมตร กจะมสอน พระวนยทเปนศลของพระ มอย ๒๒๗ ขอ แลวกสอนธรรมวภาค กคอค�าตางๆ ทพระพทธเจาทรงสอนทจะใชเปนเครองมอในการเจรญสมาธและปญญา แลวกจะมศกษาพทธประวตเพอทจะไดร ความเปนมาของพระพทธเจาเพอทจะไดก�าจดความลงเลสงสยวา พระพทธเจามจรงหรอไม พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเปนค�าสอน ทแทจรงถกตองหรอไม พระอรยสงฆสาวกทงหลายมจรงหรอไม

พระอรยสงฆสาวกคอใคร คอผทมศรทธาอยางพวกเรานแลทม ศรทธาทจะมาศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาแลวน�าเอา ค�าสอนของพระพทธเจาไปปฏบต ถาเราปฏบตไดอยางถกตอง อยางทเราสวดกนในบทของพระสงฆคณ คอ สปฏปนโน อชปฏปนโน ญายปฏปนโน สามจปฏปนโน ถาเราปฏบตไดทง 4 ขอน เรากจะได มรรคผลทง 4 ขนตามล�าดบไป จะไดบรรลเปนพระโสดาบน แลวกจะได กาวขนสพระสกทาคาม กาวขนสพระอนาคาม และกาวขนสพระอรหนต

6

ตามล�าดบ นคอหนาทของพวกเรา หนาทของนกบวช คอการศกษา การปฏบต และการบรรล

หนาทของเราไมใชอยทการสรางถาวรวตถตางๆ หรอเรยไรเงนทองเพอทจะมาสรางถาวรวตถตางๆ เรองการกอสรางนพระพทธเจาทรงมอบใหกบศรทธาญาตโยมผทมก�าลงทางทนทรพย มทรพยสมบต มเงนทอง ทจะสามารถสรางโบสถ สรางเจดย สรางกฏ สรางวหาร สรางอะไรตางๆ ได สวนพวกเราทเปนพระนไมมเงนไมมทอง ไมมหนาทๆ จะมาสรางวด สรางโบสถ สรางเจดย ขณะทพระพทธเจา ทรงมพระชนมชพอย พระพทธเจาไมเคยสรางวดแมแตวดเดยว วดทเกดมาแตละวดนเกดจากผมศรทธาความเลอมใสในพระพทธเจา และมความปรารถนาอยากใหพระพทธเจาและพระสงฆทงหลาย ไดมทอยอาศยเพอจะไดศกษาเพอทจะไดปฏบตและบรรลธรรม นคอ หนาทของฆราวาส คอการสรางถาวรวตถตางๆ หนาทของพระ คอการบ�าเพญศล สมาธ ปญญา โดยเฉพาะงานส�าคญทสดกคอสมาธและปญญา ศลเรากรกษาพระวนย ๒๒๗ ใหเครงครด สวนสมาธและปญญานกตองใชการภาวนา คอสมถภาวนาเพอใหเกดสมาธ และ วปสสนาภาวนาเพอใหเกดปญญา สมาธอยางเดยวไมมก�าลงพอทจะตดกเลสตณหาตางๆ ใหหมดไปไดอยางถาวร สมาธท�าไดแตกดกเลสตณหาเอาไวเทานน เหมอนกบหนทบหญา เวลาเราเอาหนทบหญาไว หญากจะไมสามารถงอกงามขนมา แตพอเราเอาหนออกจากหญา หญากจะงอกงามขนมาได เวลาจตของเรารวมเขาสความสงบ กเลสตณหานจะหายไปหมด จะพกอยชวคราว จะไมท�างาน แตไมหายไป อยางถาวร พอเราออกจากสมาธมา เราจะเรมคดเรองนนเรองน เหนสงนนสงน ไดยนสงนนสงน กเลสตณหาความโลภควาอยากตางๆ กจะโผลขนมา ถาอยากจะท�าลายกเลสตณหาใหหมดไปอยางถาวร จงตองใชปญญาดวยการเจรญวปสสนาภาวนา

7

การเจรญวปสสนาภาวนากตองเจรญในขณะทออกจากสมาธ มาแลว ขณะทจตสงบอยในสมาธนไมสามารถเจรญวปสสนาได เพราะเปนเวลาจตพกผอน จตเตมก�าลง เหมอนกบรางกายเวลาท พกผอนหลบนอนไมสามารถไปท�างานท�าการได แตพอตนขนมาแลว ไดรบการพกผอนอยางเตมทแลว กจะสามารถออกไปท�างานท�าการตางๆ ได วปสสนากเปนเหมอนการท�างานของรางกาย จะตองท�าตอน ทออกมาจากสมาธออกมาจากความสงบแลว พอออกจากความ สงบมา เรากจะตองมาพจารณารางกายเพราะวาเปนตวทเรายงหลง ยงยดยงทกขอยกบรางกาย เราตองมาพจารณาใหเหนอยางชดเจน วารางกายนไมเทยง ไมใชตวเรา ไมใชของเรา ถาเราไปหลงไปยด ไปตดกบรางกาย ไปคดวาเปนตวเราของเรา เราจะมความอยากให รางกายนเทยง อยากจะใหรางกายนอยกบเราไปตลอด พอเราเกด ความอยากขนมากจะเกดความทกขขนมา เรากตองพจารณาใหเหนวามนไมเทยง มนไมใชตวเราของเรา ถาเราเหนไดอยางชดเจนแลว เรากจะไมมความอยากใหมนอยกบเราไปตลอด ไมมความอยากใหมนไมเปลยนแปลง มนตองเปลยนไปตามกาลตามเวลา รางกายน เกดมาแลวกตองแก ตองเจบไขไดปวย แลวกตองตายไปในทสด ไมมใครยบยงหามมนได มนเปนเรองของรางกาย มนไมใชเปนของเรา ไมใชเปนตวเรา

วธทอยากจะเหนวารางกายนไมใชเปนตวเรา ทานสอนใหเราแยกอาการ 32 ของรางกายนออกมา รางกายของเรานประกอบดวยอาการ ๓๒ เชน ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เยอใน กระดก มาม หวใจ ตบ พงผด ไต ปอด ไสใหญ ไสนอย อาหารใหม อาหารเกา และน�าตางๆ ทานบอกวาใหแยกอาการเหลานออกมาไวเปนกองๆ แลวดซวาอาการเหลานมตวเราอยตรงไหนบาง มตวเรา อยในผมหรอเปลา มตวเราอยในขนหรอเปลา มตวเราอยในเลบในฟนในหนงหรอเปลา แยกมนออกมาเปนชนๆ เปนสวนๆ เราลอง

8

พจารณาดแตละสวนดวาสวนนเปนตวเราหรอเปลา เราเปนผม หรอเปลา เราเปนขนหรอเปลา ถาพจารณาอยางนเรากจะเหนไดอยางชดเจน มนเปนเพยงผม เปนขน เปนเลบ เปนฟน เทานน มนไมไดเปนอะไรมากไปกวานเลย ความหลงของเราตางหากทไปคด ไปหลงวา ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เหลานเปนตวเรา ของเรา ใหเราหดพจารณาอยบอยๆ แลวความเหนวามนไมใชเปนตวเรากจะคอยๆ ปรากฏขนมา แลวเราจะเหนวาตวเราทแทจรงกคอ ผทก�าลงพจารณามาศกษานเอง กคอผรผคดนเองทเปนตวแทน รางกายนเปนผทถกพจารณา ไมใชตวเราของเรา ถาเราเหนไดอยางชดเจน เรากจะปลอยวางรางกายนได จะไมมความอยากใหรางกายไมแก ไมเจบ ไมตาย เมอไมมความอยากกจะไมมความทกข ความแก ความเจบ ความตาย นไมใชเปนตนเหตของความทกขใจ ตนเหตของความทกขใจอยทความอยาก ทอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย กจะเหนชดเจนวามนตองเจบ มนตองตาย เพราะมนเปนอนจจง เพราะมนเปนอนตตา เราหามมนไมได เราเกบมนไวไมได ถามนเปน ของเรามนกตองอยกบเราไปตลอด ถามนไมอยกบเราไปตลอด เราจะตวาเปนของเราไดอยางไร มนกจะเหนดวยเหตดวยผล แลวมน กจะเกดความกลาหาญ กลาทจะปลอยวางรางกายได กลาทจะไปทดสอบดวารางกายนเรายงหลงยดตดอยหรอไม ดวยการไปหา สถานทๆ เราเคยกลว กลวความเปนความตายของรางกาย ถาเราเหนวารางกายมนไมใชเปนตวเราของเรา เราจะไมหวง เรายนดพรอมทจะใหรางกายนมนเปนไป เพราะมนเปนเหมอนกบรางกายของคนอนทเราไมเดอดรอนเวลารางกายของคนอนเปนอะไรไป ฉนใด รางกายของเรานกเปนอยางนน

นคอการพจารณาเพอตดความกลวในความเจบไขไดปวย กลว ความตาย ความเจบไขไดปวยกเชนเดยวกนกคอทกขเวทนา มนกจะเปนสงทอยกบรางกาย มนไมไดอยกบเรา เราเพยงแตมาสมผส

9

รบรเทานน ถาเราสมผสรบรเฉยๆ ไมไปมความอยากใหมนหายไป เราจะไมมความทกข ความทกขเกดจากความอยากใหความเจบของรางกายคอทกขเวทนาหายไป เราจะตองนงใหมนเจบ เจบแลวก สอนใจวามนเปนของรางกาย มนไมใชเปนของเรา เราเปนเพยงผมาด มารบรมาสมผสเทานน เราไมตองไปอยากใหมนหาย เพราะถาอยากแลวมนจะเกดความทกข ทเราทนตอความเจบไมไดนน ไมใชทนกบความเจบของรางกาย แตทนกบความอยากทอยากจะให ความเจบหายไป ถาเราไมมความอยากใหความเจบหายไป ความทกขใจจะไมม แลวเรากจะอยกบความเจบไดอยางสบาย เวลาเจบไขไดปวยไมมหยกไมมยากไมเปนปญหา ไมมยาแกปวดกไมเปนปญหา เพราะความปวดสวนใหญมนอยทใจ แลวถาเรามปญญาทจะระงบมนโดยการทไมมความอยากใหความเจบของรางกายหายไป ความเจบปวดสวนใหญทอยในใจจะหายไปหมด เหลออยแตความเจบเพยงเลกนอยทอยกบรางกาย เรากจะไมตองกนยาแกปวด นคอ วธการพจารณารางกายเพอทเราจะไดปลอยวางรางกาย จะไดไมตอง ทกขกบรางกายอกตอไป เพราะพวกเราทกคนก�าลงเดนทางไปสความแกกน ก�าลงเดนทางไปสความเจบไขไดปวยกน ก�าลงเดนทางไปสความตายกน ถาเราไมเตรยมตวรบกบเหตการณ เวลาทเราเจอเหตการณ เราจะไมสามารถทจะเผชญไดอยางไมมความทกข นคอเปาหมายของการเจรญปญญาหรอการเจรญวปสสนาภาวนา คอเพอใหเหนความจรง เหนสงทเปนจรง ไมใชเปนไปตามความรสกนกคดของเรา ความรสกนกคดของเรานออกมาจากความหลง ออกมาจากความไมร ความจรง มนท�าใหเราเหนผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบว เหนสงทไมเทยงวาเทยง เหนสงทไมใช ตวเราวาเปนตวเรา เหนสงททกขวาเปนสข

นคอการเจรญวปสสนาใหเหนตามความเปนจรงของสงทมอยเปนอย เราไมไดมาเปลยนแปลงอะไร สงทเราเปลยนคอใจของเรา เปลยน

10

ความโงใหกลายเปนความฉลาดเทานน ใหรวาอะไรเปนอะไร ใหรวารางกายนไมใชตวเราของเรา ใหรวารางกายนไมเทยง ใหรวาความเจบนเปนความเจบของรางกาย ไมใชเปนความเจบของเรา ถาเราเหน อยางชดเจนแลว เรากจะไมเดอดรอนกบความแก กบความเจบ กบความตายของรางกาย

อกเรองหนงทเราตองพจารณาคอความไมสวยงามของรางกาย เพราะถาเรามองเหนรางกายวาสวยวางาม นารก นาชนชม กจะเกด กามราคะ เกดกามารมณขนมา เมอเกดกามารมณกอยากจะเสพกาม ถาไมไดเสพกามกจะเกดความทกขทรมานอยางมาก ถาเปนนกบวชกจะไมสามารถอยกบการเปนนกบวชได กจะตองสกขาลาเพศไป เพราะอยากจะไปรวมหลบนอนกบบคคลทเราเหนวาสวยวางามนนเอง แตถาเราพจารณาดสวนทไมสวยไมงามของรางกาย เชน ดตอนทรางกายแก ดตอนทรางกายเจบไขไดปวย ดตอนทรางกายตายไปเปนซากศพไปหรอดอวยวะตางๆ ทมอยภายใตผวหนง ถาเรา ดแลวความอยากทจะเสพกามนมนกจะหายไปได พระอปชฌายจงตองสอนใหเราพจารณารางกายตงแตวนทเราบวช ค�าทเราทองไว 5 ค�า คอ เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ กคอ ผม ขน เลบ ฟน หนง นนเอง ทานสอนใหเราพจารณารางกายใหดความไมสวยงามของรางกาย ใหดอวยวะอาการตางๆ ทมอยในรางกาย อยาดแตเฉพาะสวนภายนอก อยาดแตเฉพาะสวนทสวยทงาม เพราะจะท�าใหจตใจมกามารมณและจะท�าใหผาเหลองรอน จะท�าใหไมสามารถหม ผาเหลองได จะตองสกขาลาเพศไปในทสด

นคอเรองของการปฏบตวปสสนาทเราเจรญสลบกบการเจรญ สมถภาวนา เพราะหลงจากทเราพจารณาไปไดสกระยะหนงกจะเกดความเหนอย เกดความออนลาขนมา กตองหยดพก เรากตองหยดการพจารณาแลวกเขาไปในสมาธ ไปเตมก�าลง เหมอนกบรางกายท

11

ท�างานมาตลอดทงวน ตองเหนอย กกลบบานไปพกผอนหลบนอน ไปรบประทานอาหาร แลวพอตนขนมากกลบมาท�างานตอ พอเรา พจารณาทางปญญาจนใจเรมไมอยากพจารณาหรอไปพจารณา เรองอน เรากตองหยดพจารณา แลวกกลบมาเขาสสมาธท�าใจใหสงบ สลบกนไปอยางนจนกวาเราจะสามารถละตณหาความอยากตางๆ ทมอยภายในใจใหหมดไปได พอเราละตณหาไดหมดแลวกจะไมม ความทกขหลงเหลออยในใจ แตการพจารณารางกายกบเวทนาน กเปนเพยงขอสอบ ๒ ขอแรกทเราตองท�า ขอทพจารณาอสภะกเปนขอท ๓ เรากตองมขอท ๔ คอการพจารณาจตของเรา จตของเรากเปนไตรลกษณเหมอนกน เปนอนจจง ทกขง อนตตา เหมอนกน ค�าวา จต นหมายถงอารมณตางๆ ทมอยภายในจตของเรา จตของเรา มนจะแปรปรวนเปลยนแปลง บางวนกสดใส บางวนกเบกบาน บางวนกเศราหมอง มนเปนอนจจง ทกขง อนตตา เรากตองพจารณาเพอปลอยวางเชนเดยวกน เพอไมใหเรามความอยากใหจตเราเปนอยางนนเปนอยางน มนเปนอยางไรกรไปตามความจรงของมน แลวใจเรากจะไมมความอยาก เมอไมมความอยากกจะไมมความทกข เมอไมมความทกขกหมดปญหา ปญหาอยทความทกขนเทานน และตนเหตของความทกขกอยทความอยาก และเครองมอทจะก�าจด ตนเหตของความอยากกคอศล สมาธ และปญญา ทพวกเรามาศกษาและปฏบตกนนนเอง

จงขอสรปการแสดงธรรมไวเพยงเทาน ขออนโมทนาใหพร

12

มารยาทของ

การนงฟงเทศนฟงธรรม

ธรรมะบนเขา

๒๓ ตลาคม ๒๕๕๘

ขอความกรณานงเฉยๆ เวลาฟงธรรม

เปนเวลาทไมควรจะท�าอะไร ถาอยาก

จะท�าอะไรขอเชญไปท�าทอน เพราะวา

มนรบกวนผแสดงและผฟงขางๆ ท�าใหเขา

เสยสมาธ เพราะวามเสยงรบกวน มการ

เคลอนไหว ทจะท�าใหเขาไมสามารถฟง

ธรรมทไหลออกมาอยางตอเนองได

การฟงธรรมนจะเกดคณเกดประโยชน

กตอเมอผฟงนนฟงดวยกาย วาจา ใจ

ทสงบ ถากายวาจาใจไมสงบ ธรรมนจะ

ไมสามารถเขาไปสใจได ไมสามารถเปน

ประโยชนใหกบใจได เพราะฟงไมรเรอง

เพราะไมไดฟง เหมอนกบการเทน�าใสไป

ในแกว ถาไมหงายแกวขนมา ตอใหเทน�า

ลงไปในแกวมากนอยเพยงไร จะไมมน�าอย

ในแกวเลยแมแตหยดเดยว เสยเวลาเปลาๆ

เสยน�าเปลาๆ ไดแตกรยาแตไมไดสาระ

ประโยชนจากการฟง ฟงแบบนทานเรยกวา

ฟงแบบทพพในหมอแกง ทพพนมนไมรจก

รสชาตของแกง ตอใหอยในหมอแกงนาน

สกเทาไรกตาม มนจะไมรวาเปนแกงเผด

13

หรอเปนแกงจด หรอแกงหวาน มนไมเหมอนกบลน ทแมแตสมผสกบ

แกงเพยงหยดเดยวกจะรทนทวาเปนแกงชนดใด ฉนใด การฟงธรรม

กฉนนน ถาฟงแบบทพพในหมอแกง ตอใหฟงไปทงชาตกไมเกด

ประโยชนอะไร ฟงไปแลวกเขาหซายออกหขวา ไมรเรอง แต ฟงแบบ

ลนกบแกง นอาจจะบรรลธรรมไดในขณะทฟงเลย อยางทปรากฏขน

มาในสมยพทธกาลทมผฟงธรรมจากพระพทธเจา และสามารถบรรล

ธรรมไดทนท บรรลเปนพระอรหนตสาวกกนไดทนทเลย เพราะผฟง

นนฟงดวยใจทจดจอ ฟงดวยใจทสงบ ฟงดวยรางกายและวาจาทสงบ

รางกายนไมขยบเขยอน ไมท�าอะไร วาจาไมมการพดไมมการคย ใจน

ไมมการคดถงเรองอนเลยนอกจากคดถงเรองธรรมทก�าลงแสดงอย

เทานน ถาฟงแบบนสามารถทจะบรรลธรรมไดอยางแนนอน เพราะ

มการบรรลธรรมมาแลวในอดตเปนจ�านวนมากมาย

นคอมารยาทของการฟงธรรม ถาเราอยากจะเคารพสทธของผอน

ถาเราอยในสถานทๆ มความสงบทางกาย ทางวาจา เรากควรท

จะตงอยในความสงบ อยาไปเหนอะไรทมนส�าคญกวาการฟงเทศน

ฟงธรรมอยในขณะนน ถามความจ�าเปนจรงๆ ทจะตองท�าอะไร กควร

จะปลกตวไปอยอกทหนงจะดกวา ผอนเขาจะไดไมถกรบกวน เขาจะ

ไดรบประโยชนจากการฟงธรรม แตถามการกระท�าอะไรตางๆ กจะไป

ท�าลายสมาธของผฟงและท�าลายสมาธของผแสดงดวย อยางนอย

ผแสดงกจะรสกเสยดายเวลา เสยอกเสยใจ เหมอนกบเทน�าใสใหกบ

เขาแตเขาไมหงายแกวขนมา ถาเขาไมหงายแกวขนมาจะเทน�าใสไป

ท�าไม เทไปแลวมนกไมไดแมแตหยดเดยว อนนกจะเปนอยางนน ถาไป

แสดงธรรมทไหนแลวมคนพดมคนคยกนกจ�าเปนทจะตองยตการ

แสดงไวตรงนน เพราะแสดงไปมนกไมเกดประโยชนอะไร เมอคนฟง

ไมใหความส�าคญตอการฟง แลวคนแสดงจะไปใหความส�าคญตอ

การแสดงไดอยางไร มนเปนเหตเปนผล การมาแสดงธรรมนไมได

14

มาเพราะความอยากจะมา แตมาดวยความจ�าเปน เปนหนาทอยางหนง

อกอยางหนงคอเหนความศรทธาของผทมาผทตองการจะมารบ

ฟงธรรม กเลยตองผลกดนสงขารใหมานงอยตรงน แลวกตองสรรหา

ธรรมะออกมาพดใหฟง ถาอยคนเดยวนไมตองท�าอะไร ใหจตอยเฉยๆ

ตงอยในความสงบ สบายจะตาย

นคอเรองของการฟงเทศนฟงธรรม

การฟงธรรมนจะเกดคณเกดประโยชนกตอเมอผฟงนนฟงดวยกาย วาจา ใจ ทสงบ

15

ธรรมะบนเขา

๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๘

ประโยชนทไดรบจากการอย จ�าพรรษา

กจะท�าใหเปนการควบคมบงคบใจทฟงซาน

ทยงถกความอยากตางๆ คอยผลกดนให

ไปทนนมาทนจะไดตองอยกบท จะไดระงบ

ความอยากไปนนมาน ซงเปนประโยชน

ส�าหรบพระภกษสามเณร และจะไดอย

กบครบาอาจารย ไดศกษาไดปฏบตอยาง

ตอเนอง เพราะการศกษาและการปฏบต

อยางตอเนองจะเปนเครองมอทจะปกปอง

รกษาจตใจทมคณคายงกวาสงตางๆ ใน

โลกน มคณคายงกวาทรพยสมบตขาวของ

เงนทอง เพราะใจทไดรบการปกปองรกษา

ค มครองดวยการศกษาและการปฏบต

ธรรมจะน�าความสขท เหนอความสข

ทงหลายในโลกนนนเอง ไมมความสขอนใด

ในโลกนทจะวเศษทจะดเทากบความสข

ทเกดจากการศกษาและการปฏบตธรรม

เพราะการศกษาและการปฏบตธรรมจะ

ท�าใหจตใจมความสงบ ความสงบนแลเปน

ความสขทยงใหญกวาความสขทงปวง นคอ

เรองของการอยจ�าพรรษา

สารคณของการอยจ�าพรรษา

16

เปาหมายของการอยจ�าพรรษาอยทการศกษาพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา ศกษาแลวกปฏบตตามค�าสอน เมอปฏบตตามแลว

ผลกคอความสงบในระดบตางๆ กจะปรากฏขนมาจนถงระดบทสงสด

คอระดบของพระนพพาน อยทการศกษาและการปฏบตตามพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจา ดงนนการอยจ�าพรรษาจงควรพงไปทตรง

จดน คอการศกษาและการปฏบต เพอรกษาจตใจทมคณคายงกวา

สงตางๆ ทงหลายในโลกนใหตงอยในความสงบ เพราะความสงบของใจ

เปนความสขทยงใหญกวาความสขทงปวง นคอหวใจอนส�าคญของ

การปฏบต

ขอใหเราอยาไปกงวลกบสถานะของเราวาเราเปนฆราวาสหรอ

เปนนกบวช ใหกงวลวาเรามเวลาใหกบการปฏบตหรอไม ถาเราไมม

เวลา เราตองหาเวลาใหกบการปฏบตใหได เพราะถาเราไมมเวลา

เรากจะไมสามารถปฏบต เมอไมปฏบต มนกจะไมเกดผลขนมา

ดงนนอะไรทมาเปนอปสรรคตอการปฏบต เราตองท�าลายมนใหได

ตองก�าจดมนใหไดเพอใหเราจะไดมเวลามาศกษามาปฏบตกน

ดงนนในชวงเขาพรรษานเราอาจจะใชอบายใชเหตของการเขาพรรษาน

มาเปนขออางกไดวา ชวงนเขาพรรษาตองขอหยดงานทางโลกไว

ชวคราว ขอมาใชเวลากบการศกษาและปฏบตธรรมตามค�าสอนของ

พระพทธเจา คนทนบถอศาสนาอนเขายงอางศาสนาเปนขออางไดเลย

เชน ศาสนาเขาหามไมใหกนเนอสกร เขากยงอางไดวาเขาไมกน

เนอสกร ศาสนาเขาหามไมใหดมสรา หามไมใหเลนการพนน เขาก

ถาเราอยากจะเจรญกาวหนาในพระศาสนาเราตองปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

17

อางศาสนาได แตศาสนาของเราเปนศาสนาทใจกวาง ไมบงคบกน

ไมหามกน ปลอยใหท�ากนตามความสมครใจ เชน อบายมขตางๆ น

กไมไดหาม เพยงแตบอกใหรวามนไมด ท�าแลวมนจะเกดโทษ

การท�าบาปกไมไดหามใหท�า เพยงแตบอกวาท�าแลวมนจะเกดโทษ

ขนมา พอเปนศาสนาทใจกวาง พวกเรากเลยกวางตามศาสนาคอ

ไมท�าซะเลย นแหละมนกเลยท�าใหพวกเราไมคอยเจรญกาวหนาใน

ทางธรรมกน พวกเราไปเจรญกาวหนาในทางโลกกนเเทน ดงนน

ถาเราอยากจะเจรญกาวหนาในทางศาสนา เราตองปฏบตตามค�าสอน

ของพระพทธเจา เชน เขาพรรษานเราจะละเวนอบายมขทงหมด

การเลนการพนน การเสพสรายาเมา การเทยวกลางคน การคบ

คนไมดเปนมตร ความเกยจคราน แลวกละการกระท�าบาป ๕ ขอ

คอ ละเวนจากการฆาสตว ลกทรพย ประพฤตผดประเวณ พดปด

มดเทจ ดมสราเมรย หรอถาอยากจะรกษาศลทสงกวานมากกวาน

กใหรกษาศล ๘ ไป ขอ ๓ กใหละเวนการรวมหลบนอนกบผอนแมจะ

เปนคครองเปนสามเปนภรรยา กขอหยดไวหนงพรรษา คอ ๓ เดอน

ละเวนจากการรบประทานอาหารแบบไมมเวล�าเวลา รบประทาน

มากจนเกนไป กไมรบประทานหลงจากเทยงวนไปแลว หรอวาจะ

รบประทานเพยงมอเดยวกไดแตตองกอนเทยงวน หลงจากเทยงวน

แลวกจะไมรบประทานอาหาร เพอจะไดมเวลาปฏบตไดอยางสะดวก

สบายหลงจากเทยงวนไปแลว แลวกจะละเวนจากการหาความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย คอมหรสพบนเทงตางๆ ไมดการรองร�า

ท�าเพลง ดภาพยนตร ดละคร ไมออกไปเทยวตามสถานบนเทงตางๆ

นกเปนขอปฏบตทเราสามารถจะใชการเขาพรรษานมาเปนขออางได

แลวกจะไมนอนมากเกนไป วธจะนอนไมมากเกนไป กอยานอนบนเตยง

ทมนนอนแลวสบาย เชน นอนบนฟกหนาๆ ใหนอนบนพนเเขง เชน

นอนกบพน พนดน พนไม อาจจะปเสอปผากนความเยนไว อนน

18

ไมเปนไรท�าได เพราะถาเรานอนบนทนอนทมนนมมนสบาย ถงแม

รางกายไดพกพอแลว แตใจจะไมอยากจะลกเพราะมนยงสบาย

รางกายพกประมาณ ๔ ถง ๕ ชวโมงกพอ แตถานอนบนฟกหนาๆ

มนกไมอยากจะลก กจะนอนตออก ๔-๕ ชวโมง เลยเสยเวลาอนม

คาไป ถานอนบนพนเเขงๆ เชน พนไม พนดน พอรางกายไดพกผอน

ตนขนมากไมอยากจะนอนตอเพราะมนไมสบาย กจะรบลกขนมา

ลางหนาลางตา มานงสมาธ มาเดนจงกรม มาปฏบตธรรม

นคอเรองของการปฏบตดปฏบตชอบเปนอยางน ปฏบตตามค�าสอน

ของพระพทธเจา ไมวาจะเปนฆราวาสญาตโยม หรอเปนสมณะ

นกบวช กตองปฏบตเหมอนกน เพราะกเลสเปนกเลสตวเดยวกน

ความโลภ ความโกรธ ความหลง นเปนตวเดยวกน เครองไมเครองมอ

ทจะมาใชท�าลายกเลสตณหากเปนเครองไมเครองมอชนดเดยวกน

ผทใชเครองไมเครองมอนกมตางเพศตางวยได เปนหญงเปนชายกได

เปนเดกเปนผใหญกได เปนฆราวาสเปนนกบวชกได ไมส�าคญ ส�าคญ

อยทการใชเครองมอคอปฏบตดปฏบตชอบ ปฏบตตามค�าสอนของ

พระพทธเจานเทานนทจะเปนเหตทจะท�าใหเราไดสมบตอนล�าคาคอ

ความสงบของใจทเปนความสขทยงใหญกวาความสงบทงปวง

19

ธรรมะบนเขา

๑ สงหาคม ๒๕๕๘

พฒนาอนทรย ๕ ใหเปนพละ ๕

การทจะท�าใหการปฏบตเปนมรรคเปนผลขนมาไดน อยทการพฒนาอนทรย ๕ ใหเปนพละ ๕

อนทรย 5 คออะไร คอ ๑. ศรทธา ความเชอ ๒. วรยะ ความพากเพยร ๓. สต ความระลกร ๔. สมาธ ความตงมน และ ๕. ปญญา ความฉลาด อนทรย 5 นมอยในผปฏบตทเรมตนปฏบต คอในปถชน ยงไมไดเปนพละ ๕ ถาเปนพละ 5 น กจะเขาสระดบของพระอรยบคคล การปฏบตจงตองเนนในการเจรญอนทรยทง ๕ นใหเปนพละ ๕ ขนมา

อนทรยกบพละนเปรยบเหมอนกบรางกาย อนทรยนเปนเหมอนรางกายของเดกทยง ไมมก�าลงวงชาเหมอนกบรางกายของผใหญ เดกจะท�าอะไรใหไดผลเหมอนกบผหลกผใหญนยอมเปนไปไมได แตผใหญกมาจากเดกนเอง กอนทจะเปนผใหญไดกตองเปนเดกมากอน แตเนองจากไดรบการพฒนา จากเดกใหเจรญเตบโตขนมาเปนผใหญตามล�าดบ พอเปนผใหญเตมทแลวกสามารถ

20

ท�าอะไรตางๆ ใหไดผล ใหไดรบความส�าเรจลลวงไปไดอยางด ใจของ พวกเรากเหมอนกน ใจของนกปฏบตในตอนเรมตนกมเพยง อนทรย 5 มศรทธาทยงไมแนวแน มความเพยรทยงไมแกกลา มสตทยงไมตอเนอง มสมาธทยงไมตงมน มปญญาทยงไมรอบคอบไมกวางขวาง ยงมองไมเหนทกสงทกอยางเปนไปตามความเปนจรง จงจ�าเปนทจะตองมาพฒนาศรทธา วรยะ สต สมาธ และปญญา ใหเปนศรทธาทไมหวนไหวทแนวแนมนคง ความเพยรทแกกลา มสต การระลกรอยอยางตอเนอง มจตทตงมนอยในความสงบตลอดเวลา มปญญาทคอยพจารณาดสภาวธรรมทงหลายตามความเปนจรงอยตลอดเวลา นคอสงทเราจ�าเปนจะตองพฒนากน

การทจะท�าใหศรทธาทเปนอนทรยนเปนศรทธาทเปนพละหรอพลง จ�าเปนทจะตองศกษาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ศกษาพระประวตของพระพทธเจาอยเรอยๆ ศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาอยเรอยๆ และศกษาประวตของพระอรยสงฆสาวกอยเรอยๆ ถาเราศกษาไปเรอยๆ เรากจะไมหลงไมลม แลวจะท�าใหเรามความมนใจในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ จะท�าใหเรามความมนใจตอการปฏบต เพราะเราจะมความมนใจวาถาเราปฏบตตามทพระพทธเจาและพระอรยสงฆสาวกไดปฏบต เรากจะไดรบผลเชนเดยวกนกบพระพทธเจาและพระอรยสงฆสาวก นคอการสรางศรทธาขนมาใหเปนศรทธาทแนวแน มนคง ไมสนคลอน ถาเราไมไดศกษา เวลาทเรา มความทอแท เบอหนาย เรากอาจจะหมดศรทธาไปกได หรอเราไปเหนอะไรทไมดไมงามกอาจจะท�าใหเราเสอมศรทธาไปกได แตสงทเรา เหนทท�าใหเราเสอมศรทธาน มนไมไดเปนตวแทนของพระพทธศาสนา

มศรทธาแรงกจะท�าใหปฏบตไดมากมศรทธานอยกจะปฏบตไดนอย

21

เชน ไมไดเปนพระอรยสงฆสาวก ถาเปนพระอรยสงฆสาวกแลว เราจะไมมวนทจะเสอมศรทธากบทานไป เพราะวาการประพฤตการปฏบตของทานนจะเปนทยอมรบ เปนการปฏบตทนาเลอมใสศรทธา ถาเราไปหลงไปเคารพไปศรทธาในพระสงฆรปใดรปหนงทยงไมไดเปนพระอรยสงฆ โอกาสททานอาจจะพลาดพลงหรอประพฤตตนไปในทางเสอมเสยกยอมมอย และเมอทานไปประพฤตตนทไมนา เลอมใสศรทธา ถาเรายดในองคทานเปนสรณะเปนทพงกอาจจะท�าใหเราเสอมศรทธาไปกได

ดงนนการทเรายดหรอมความเลอมใสศรทธาอยกบพระสงฆรปใดรปหนงนนเราตองระมดระวง ตองพจารณาหรอตองคอยเตอนเสมอวาเราอยในโลกอนจจง คอโลกทไมมความเทยงแทแนนอน บคคลทเรา เคารพเลอมใสศรทธาอาจจะยงไมไดเปนบคคลทจะไมมวนทจะท�าใหเราตองเสอมศรทธาลงไป บคคลทจะท�าใหเราไมเสอมศรทธาลงไปน กคอผทปฏบตดปฏบตชอบและไดหลดพนและไดจากพวกเราไปแลว ดงนนบางทเราตองระลกถงผทเปนผปฏบตดปฏบตชอบ ครบาอาจารย ตางๆ ทไดลวงลบไปแลว ถาเราไปยดตดกบบคคลทยงมชวตอย บางท ทานอาจจะไมไดเปนอยางทเราคดกได และเวลาททานมอะไรเปนไปกบทาน เรากอาจจะเกดความเสอมศรทธาขนมา แตถาเราผกศรทธา ของเราไวกบพระพทธเจากบพระอรยสงฆสาวกทไดรบการยนยนแลว เชน ทานมรณภาพไปแลวกระดกของทานไดกลายเปนพระธาตไปแลว อยางนจะไมท�าใหเราเสอมศรทธา เราควรจะศกษาประวตของทานแลวกเอาแนวทางการปฏบตของทานนมาเปนแบบเปนฉบบ

นคอเรองของการศกษาเพอเสรมสรางศรทธาใหมอยในจตใจอยเรอยๆ เพราะถาเสอมศรทธาเมอไหรแลว มนกจะไมมก�าลงใจทอยาก จะปฏบต จะไมมความเพยร แตถาเรายงมศรทธาอย ศรทธาน จะผลกดนใหเรามความพากเพยร พากเพยรทจะปฏบตอยอยาง

22

สม�าเสมอ จะท�าใหเราอยากจะปฏบตใหมากขนไปตามล�าดบ และเมอเราปฏบตไดมากขนไป ผลกจะปรากฏมากขนไปตามล�าดบ เมอผลปรากฏมากขนเทาไหร ศรทธาความเชอกยงจะมมากขนไปตามล�าดบ เมอศรทธามความเจรญเตบโต วรยะ คอความพากเพยรกจะมการเจรญเตบโตตามขนมา มศรทธาแรงกจะท�าใหปฏบตไดมาก มศรทธานอยกจะปฏบตไดนอย ดงนนถาเราอยากจะใหการปฏบตของเรานนไดผลมาก เรากตองหมนเจรญศรทธาอยเรอยๆ

การทเราจะปฏบตเจรญความเพยรเจรญสตอยางตอเนอง นงสมาธ เจรญปญญาไดอยางตอเนองน เราตองไมมภารกจอยางอน ตองมภารกจในการปฏบตเพยงอยางเดยวเทานน ถาเรายงมภารกจเกยวกบการบรหารจดการทรพยสมบตขาวของเงนทองตางๆ ทเรามอย เรากจะไมมเวลาทจะมาปฏบตไดอยางเตมท พระพทธเจาจงตอง สละพระราชสมบตไป พระสาวกทงหลายทานกตองสละทรพยสมบตขาวของเงนทองไป อยางในสมยปจจบนในประวตของครบาอาจารยทเปนลกศษยของหลวงปมนรปหนง ทานชอวา หลวงปพรหม กอนททานจะออกปฏบต ทานกบภรรยากมทรพยสมบต เปนชาวนาชาวไรทมฐานะด มทมนามาก มโคมกระบอ มสมบตอะไรตางๆ แตทานไมมลกไมมหลาน ทานและภรรยามศรทธาทอยากจะออกไปปฏบตไปบวชเพอมรรคผลนพพาน ทานจงประกาศใหชาวบานไดทราบวา ถาใครขาดเหลออะไร ตองการอะไร ขอใหมารบจากทานไปได ใครไมมท อยากจะขอท ทานกใหท ใครไมมโคไมมกระบอ มาขอทาน กจะให เพราะทานไมมความตองการในทรพยสมบตขาวของเหลานแลว สงททานตองการกคอความเปนอสระจากภารกจในการดแลจดการทรพยสมบตขาวของเงนทองตางๆ ททานมอย ทานตองการจะมเวลาไวในการเจรญสต สมาธ และปญญา เทานน แลวพอทานสละไป หมดแลว ทานกไปบวชพระ ภรรยาทานกไปบวชช แลวกแยกกนอย ทานกตามหลวงปมนไป ไปศกษากบหลวงปมน ไปยดค�าสอนไปยด

23

ปฏปทาการปฏบตของหลวงปมน และในทสดทานกไดบรรลเปน พระอรหนต เวลาททานตายไปแลว กระดกของทานกเลยเปนพระธาต ขนมา

นคอการดตวอยางของพระพทธเจากด ของพระอรหนตสาวก ทงหลายกด ทานปฏบตเหมอนกนหมด ทานจะตองสละทรพยสมบตขาวของเงนทองทเปนเครองมอในการซอความสขตางๆ ถายงมอยกอดทจะใชมนซอความสขตางๆ ไมได แตถาไมมแลวมนกจะไมมเครองมอทจะซอความสขปลอมได กจ�าเปนทจะตองปฏบตเพอทจะเขาหาความสขทแทจรง เมอทานถกบงคบดวยการสละทรพยสมบตขาวของเงนทอง ทานกหนหลงกลบไมได เพราะไมมอะไรทจะรองรบ ถากลบไป เงนทองทสละไปนกหมดแลว กลบไปกไมมแลว จะไปหาเงน ทองไปซอความสขกไมมแลว นอกจากตองไปท�างานท�าการใหม กจะ ตองไปตดอยกบการหาเงนการใชเงนอยเรอยๆ แตถาทานหนหนาไปสความสขของมรรคผลนพพาน ทานกจะมงไปสการปฏบต สการ เจรญสต สการเจรญสมาธ และสการเจรญปญญา พอไดปฏบตแลว อนทรยกจะคอยแกกลาขนมาจะเจรญขนมาตามล�าดบ ศรทธากจะมก�าลงมากขน วรยะกมก�าลงมากขน สต สมาธ ปญญา กจะมก�าลงมากขน พอมก�าลงมากขนกเปนเหมอนรางกายทเจรญเตบโตขนไปเรอยๆ จากเดกกจะกลายเปนผใหญไป พอเปนผใหญแลวกจะสามารถท�างานท�าการท�าอะไรตางๆ ทตอนเปนเดกไมสามารถท�าได นกเชนเดยวกน จตใจทยงมอนทรย 5 อยนกจะไมสามารถท�าอะไรเปนกอบเปนก�าได แตพอไดพฒนาอนทรย 5 ใหเปนพละ 5 ขนมา กจะสามารถบรรลมรรคผลนพพานได อยทการเจรญศรทธาเปนขน ท 1 เมอมศรทธาแลว วรยะ ความอตสาหะ ความพากเพยร กจะ ตามมา เหมอนกบเวลาทเราไปท�างาน ถาเราท�างานแลวเราไมรวา เราจะไดรบเงนเดอนหรอไดรบเทาไหร เราอาจจะไมคอยมความอยาก ทจะท�านก จะไมคอยขยนท�างานกน แตถาเรารวาเราท�างานนจะได

24

เงนเดอนมาก มนกจะท�าใหเรามความขยนหมนเพยรทจะท�างาน เพราะเราไมอยากจะตกงาน เราไมอยากจะเสยงานทใหเงนเดอนดๆ กบเรานนเอง ดงนนเราตองพยายามดผลทเราพงจะไดรบจากการปฏบตวาสงทเราจะไดรบคอ มรรค ๔ ผล ๔ นพพาน ๑ เปนผล ทดกวาสงตางๆ ทเราเคยไดรบมาจากการใชเงนทองซอสงตางๆ ผลทเราไดรบหรอความสขทเราไดรบจากลาภ ยศ สรรเสรญ จากรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นสผลทเราจะไดรบจากการบรรลมรรค ผล นพพาน ไมได ความสขทไดจากมรรค ผล นพพาน นทานเรยกวาเปนสขทเหนอกวาความสขทงปวง คอสขอนทยงกวาความสงบไมม

ดงนนเปาหมายของการปฏบตของเราจงอยทการพฒนาอนทรยทง 5 น คอ พฒนาศรทธา พฒนาวรยะ พฒนาสต พฒนาสมาธ และพฒนาปญญา ใหเปนพละ 5 ขนมา ถาเปนพละ 5 แลวกจะสามารถทจะท�าลายตณหาความอยากตางๆ ทเปนตวฉดลากใหจตตองเสอมลงมาและฉดลากใหจตตองกลบมาเกด แก เจบ ตาย อยไมมวนสนสด พอมพละ 5 แลวกจะไดมรรค ผล นพพาน เหมอนกบพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดรบอยางแนนอน

ดงนนขอใหพวกเราจงทมเทชวตจตใจใหกบการพฒนาอนทรย ทง ๕ น ใหกลายเปนพละ ๕ ขนมาใหได แลวเราจะไดบรรลมรรค ผล นพพาน กน ไดหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย กน จะไดไมตอง มาแก มาเจบ มาตาย อยางไมมทสนสดอกตอไป

25

ความสขของคนตาด

ธรรมะบนเขา

๒ สงหาคม ๒๕๕๘

พวกเราทกคนทเกดมาในโลกน เกดมาเพอ

หาความสขกนทกคน ไมมใครเกดมาเพอ

มาหาความทกขกน แตการหาความสข

ของพวกเรานนเปนเหมอนการหาของๆ

คนตาบอด คนตาบอดหาของอยางไร

กจะไมมวนเจอ เพราะไมมตาทจะมองหา

นนเอง มแตใชมอคล�าไปเรอยๆ คล�าไป

อยางไรกไม มวนทจะได พบกบของท

ตองการ การหาความสขของพวกเราก

เชนเดยวกน เราหาความสขโดยความหลง

เปนผพาเราไป

ความหลงกคออะไร ความหลงกคอการ

มองไมเหนความทกข เหนความทกขวา

เปนความสขนนเอง เพราะมองไมเหน

ความไมเทยง มองไมเหนวาของทเรา

อยากไดนนทเราไดมานนไมไดเปนของเรา

อยางแทจรง เปนของเราเพยงชวคราว

ไดมาแลวกตองหมดไป ตราบใดถาเรา

ยงหาความสขแบบทเราหากนอยน คอ

หาความสขทาง ตา ห จมก ลน กาย

26

หาความสขผานทางรางกาย เราจะไมมวนทจะพบกบความสขท

แทจรงไดเลย เพราะความสขทแทจรงนนไมไดอยทรป เสยง กลน

รส โผฏฐพพะ ไมไดอยทลาภ ยศ สรรเสรญ นนเอง ความสขท

แทจรงนนอยทความสงบของใจ แตเปนสงทเราไมรกน จะมารกตอ

เมอเราไดมาพบคนตาดอยางพระพทธเจา อยางพระอรหนตสาวก

เทานน ทจะรไดวาความสขทแทจรงนนอยทความสงบของใจ

ถาเราไมไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไมไดมาพบกบพระพทธเจา

ไมไดมาพบกบพระอรหนตสาวก หรอไมไดมาพบกบพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจา เราจะไมมวนรเลยวาความสขทแทจรง

นนอยในตวของเราเอง อยในใจของเราเอง อยในการท�าใจของเรา

ใหสงบ แตชาตนภพนเปนวาสนาของพวกเราเปนโชคของพวกเรา

ทเราไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไดพบกบพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา ไดพบกบพระอรหนตสาวกของพระพทธเจาทน�าค�าสอน

อนวเศษของพระพทธเจามาเผยแผแบงปนใหแกพวกเรา สอนพวกเรา

ใหหาความสขจากความสงบของใจ เพราะความสขอนยงกวาความ

สงบไมมนนเอง สงทเราตองมกคอศรทธาความเชอในค�าสอนอนน

เพอทเราจะไดเปลยนวธการหาความสข จากการหาความสขทาง

ลาภ ยศ สรรเสรญ ทางรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ใหเขามา

หาความสขทางความสงบกน ดวยการท�าทาน ดวยการรกษาศล

ดวยการภาวนา นเปนทางทจะน�าความสขทเกดจากความสงบนมา

ใหแกเรา

การเดนทางยอมเปนสงทยากล�าบากโดยเฉพาะการเดนทางไปสความสขทแทจรงเปนเหมอนกบการเดนขนภเขา มนไมใชเปนของงาย

27

ถาเราไปในทางของการแสวงหาลาภ ยศ สรรเสรญ แสวงหาความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย กเปนการเดนทางไปสความทกขนนเอง

เพราะวาไมมใครทเดนไปในทางนทไมบนวาทกขกน ไมวาจะมมาก

มนอย จะมลาภมากมลาภนอยกบนวาทกขกนทงนน จะมยศสงหรอต�า

กบนวาทกขกน จะมการสรรเสรญมากนอยกบนวาทกขกน จะมการ

เสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ มากนอยเพยงไรกบนวาทกขกน

ทงนน เพราะลาภ ยศ สรรเสรญ สขทางตา ห จมก ลน กาย นเปน

ของชวคราวนนเอง เวลาไดมากมความสข เวลาไดเสพไดสมผสกม

ความสข พอหยดเสพหยดสมผส ความสขนนกหายไป เหลออยแต

ความอางวางเปลาเปลยว ความรสกขาดอะไร ขาดความสข จงเกด

ความอยาก พอเกดความอยากกกระตนใหใจตองตะเกยกตะกาย

พอเกดการตะเกยกตะกาย เกดความขวนขวาย กเกดความไมสงบ

ขนมาในใจ เกดความทกขขนมาในใจ ทกขในขณะทอยากได แลว

กจะสงบลงไปชวคราวเวลาทไดสงทอยากได ถาไมไดกจะไมสงบและ

จะทกขมากขนไปเรอยๆ และอาจจะตองถงกลบฆาตวตายไปกได

เพราะทนกบความทกขของความอยากไมได นคอทางไปของการ

แสวงหาความสขทางรางกาย การแสวงหาลาภ ยศ สรรเสรญ สข

ทางตา ห จมก ลน กาย จะน�าไปสความทกขความวนวายใจอยาง

แนนอน

แตถาเรามาทางทพระพทธเจาทรงสอนใหเรามากน คอมาทางทาน

มาทางศล มาทางภาวนา เราจะไดเขาสความสขทแทจรง แตการ

เดนทางกยอมมการเหนดเหนอยเปนธรรมดา แตเรากตองยอมอดทน

กบการเดนทางตอความเหนดเหนอยเมอยลาจนกวาเราจะถงจดหมาย

ปลายทาง พอเราถงจดหมายปลายทางแลว ความเหนดเหนอย

เมอยลาตางๆ กจะหายไปหมด เราจะลมไปหมดถงความทกขยาก

ล�าบากตางๆ ทเกดจากการเดนทางของพระพทธเจาน เดนทางของ

28

การท�าทาน เดนทางของรกษาศล เดนทางของการภาวนา การเดนทาง

กยอมเปนสงทยากล�าบาก โดยเฉพาะการเดนทางไปสความสขท

แทจรง เปนเหมอนกบการเดนขนภเขา มนไมใชเปนของงาย ถาไมม

ความเพยรกบความพยายาม ไมมความแนวแนศรทธาตอพระพทธเจา

ตอพระธรรมค�าสอน ตอพระอรหนตสาวก เราจะไมสามารถทจะ

เดนทางไปถงยอดของภเขาได ไมเหมอนกบการหาความสขทางตา

ห จมก ลน กาย ทางลาภ ยศ สรรเสรญ สข นเปนเหมอนกบการ

เดนลงภเขา เวลาเราไปหาความสขแบบนมนงายเหลอเกน เวลาไป

เทยวนงายเหลอเกน ไมรสกยากล�าบากเลย แตผลลพธทเราจะได

รบจากการไปหาความสขเหลานในบนปลายกคอความทกขนนเอง

ทกขเพราะไมมก�าลงความสามารถทจะหาไดเวลาทรางกายเจบไข

ไดปวย เวลาทรางกายแกชรา เวลาทรางกายตองตายไป อนนเปน

ทาง ๒ ทาง ทางหนงคอทางขนเขา ทางหนงคอทางเดนลงเขา ลงไป

สความทกข ขนเขาไปสยอดเขาไปสความสข การเดนขนกตองยาก

ล�าบาก แตเมอถงยอดเขาแลวกจะสบาย

ดงนนขอใหผทมศรทธาความเชอในแนวทางของพระพทธเจานใหม

ความอดทน ใหมความเขมแขง ใหมความกลาหาญ ใหมความเพยร

ทสม�าเสมอทมมากขนไปตามล�าดบของการปฏบต เวลาปฏบตถาเรา

ไดรบผล ความเพยรจะมามาก เวลาทเราไมไดรบผล ความเพยร

กจะมานอย เวลาทเกดความทอแทกอยาไปยอมแพ ขอใหคดวา

ตอนนผลยงไมปรากฏ ขอใหท�าตอไป ท�าไปเรอยๆ ท�าไดมากไดนอย

กท�าไป หรอถาตองพกกตองพกไป แตพกไปเพอเตมก�าลง พอจตใจ

มก�าลงทจะท�าตอกกลบมาท�าตอไป ขอใหเดนไปในทางนไปเรอยๆ

ชาบาง เรวบาง กไมเปนปญหา ตราบใดทเรายงอยในทางนไมชา

กเรวสกวนหนง เรากตองไปถงจดหมายปลายทางอยางแนนอน

29

เมอเราไปถงจดหมายปลายทางแลว ความทกขยากล�าบากตางๆ

ทเกดจากการเดนทางนนกจะหายไปหมด

เวลาทเราเดนทางน ขอใหเรายอมรบวามนจะตองล�าบาก จะล�าบากมาก

ล�าบากนอยกอยกบอปสรรคตางๆ ทมอยในใจของพวกเรานนเอง

อปสรรคกคอกเลสตณหาทพวกเราไดสะสมกนมาในแตละภพ

แตละชาต อาจจะมมากมนอยตางกนไป บางทานมนอย กอาจจะรสก

วาอปสรรคนนมนอย บางทานมมาก อปสรรคกมมาก แตจะมมาก

มนอยมนกไมสามารถทจะสกบธรรมของพระพทธเจาได ขอใหเรา

สรางธรรมของพระพทธเจาใหเกดขนมาเถด สรางศรทธาขนมา

สรางวรยะขนมา สรางสต สรางสมาธ สรางปญญา ขนมา ถาเรา

มธรรมของพระพทธเจาแลว ไมวาอปสรรคจะมมากจะมนอยนน

จะไมเปนปญหา จะมชาหรอเรวเทานน แตในทสดอปสรรคตางๆ นน

กจะตองถกท�าลายไปหมดดวยธรรมของพระพทธเจา เพราะธรรม

ยอมชนะอธรรมเสมอ

ธรรม คอ สต สมาธ ปญญา ศรทธา วรยะ อธรรม คอ กเลสตณหา

อาสวะตางๆ เชน กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ความโลภ

ความโกรธ ความหลง เปนขาศกของธรรม ขาศกของธรรมนสธรรม

ไมได ถาขาศกของธรรมชนะธรรมกจะไมมพระพทธเจาปรากฏขนมา

ใหพวกเราไดกราบไหวบชา จะไมมพระอรหนตสาวกปรากฏขนมา

ใหเปนทพงของพวกเรา จะไมมธรรมค�าสอนทสอนวา “ธรรมยอม

ชนะอธรรม” นคอความหมายทแทจรงของธรรมยอมชนะอธรรม

แตพวกเราบางทมกจะคดเตลดเปดเปงไปทางโลกภายนอกคอ

ระหวางความดกบความชว ถาทางโลกภายนอกนความดมกจะแพ

ความชว ความชวมนตองชนะความด แตสงทมนชนะไปนนมนเปน

ความทกข ไมใชเปนความสข ความชวตองการอะไร ความชวกตองการ

30

ลาภ ยศ สรรเสรญ ตองการความสขทางตา ห จมก ลน กาย

คนทท�าความชวจงมกจะชนะ มกจะไดลาภ ยศ สรรเสรญ สข คนท

ไปท�าสงครามน ไปฆาคนเปนแสนเปนลานแลวชนะในทสด เขากได

ลาภ ยศ สรรเสรญ สข ไป แตสงทไดนนมนไมใชเปนความสขทแทจรง

มนกลายเปนความทกขเพราะวาไดมามากนอยในทสดกตองเสอม

หมดไป

ดงนนเราอยาไปวดธรรมชนะอธรรมในทางโลก ธรรมยอมชนะอธรรม

ทพระพทธเจาทรงตรสสอน ทานหมายถงในทางธรรมในทาง

จตใจ ในจตใจเราม ๒ ฝาย ฝายธรรมและฝายอธรรม ฝายอธรรม

คอกเลสตณหาโมหะอวชชาตางๆ ทมอยในใจของพวกเรา และธรรม

คอธรรมของพระพทธเจา ทพระพทธเจาทรงใชในการปราบอธรรม

นนเอง กคอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ และปญญา ขอใหพวกเรามา

สรางธรรมนใหเกดขน ถาเรามธรรมมากกวาอธรรมแลว อธรรม

ยอมหมดยอมแพอยางราบคาบอยางแนนอน

31

แกค�าสาป

ธรรมะบนเขา

๘ สงหาคม ๒๕๕๘

มชาวตางประเทศอยทานหนงไดมาปรารภ

ขอพรใหกบลกของหลานสาวทเพงเกดมา

กไมรวาจะใหพรอยางไรดเพราะวาคนทมา

เกดนกเปนเหมอนคนทถกสาป ถกสาปให

มาแก ถกสาปมาใหเจบไขไดปวย ถกสาป

มาใหตาย เหมอนกบคนทถกศาลตดสน

ประหารชวต ไมทราบวาจะใหพรใหเขา

เจรญดวยอาย วรรณะ สขะ พละ ได

อยางไร เพราะชวตของเขานนจะตองไปส

ความแก ไปสความเจบ และไปสความตาย

การจะใหพรกบคนทถกสาปนจงท�าไดยาก

ท�าไปกไมไดเพราะความจรงมนถกสาป

ใหแก ใหเจบ ใหตาย กนนนเอง มวธเดยว

เทานนกคอสอนเขาไมใหมาเกด ถาไมมา

เกดกจะไมตองมาแก มาเจบ มาตายกน

แลวการทจะไมมาเกดกต องหยดเหต

ทท�าใหมาเกด

เหตทท�าใหมาเกดกคอความอยากตางๆ

ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ

เรยกวา “กามตณหา” ความอยากมอยาก

เปน เรยกวา “ภวตณหา” และความอยาก

32

ไมมอยากไมเปน เรยกวา “วภวตณหา” ความอยากทง 3 ประเภท

นแหละทเปนผสาปใหพวกเราทงหลายมาเกดกน มาเกดแลวกสาป

ใหพวกเราตองมาแก มาเจบ และมาตายกน ถาพวกเราอยากจะ

ไดพรทพระใหกน คอใหมความเจรญดวยอาย วรรณะ สขะ พละ

เรากตองหยดการเกดใหได ดวยการละความอยากทง ๓ ประเภทน

วธทจะละความอยากทง ๓ ประเภทนกตองละดวยการเจรญทาน ศล

ภาวนา นเอง ทาน ศล ภาวนา นเปนเครองมอทจะละความอยาก

ตางๆ ได และเมอละความอยากได กจะยตการมาเกดได เมอยต

การมาเกดได กจะไมมความแก ความเจบ ความตาย กนอกตอไป

นคอวธทจะใหพร แตผทจะรบพรนนตองเปนผใหพรกบตนเอง ผอน

ไมสามารถปฏบตแทนตนเองได พระพทธเจาจงทรงสอน อตตา ห

อตตโน นาโถ ตนเปนทพงของตน ตนตองเปนผหยดความอยาก

หยดการมาเกด แลวกจะไดหยดความแก หยดความเจบไขไดปวย

และหยดความตายได พระพทธเจาและพระสาวกถงแมวาทานจะ

สามารถหยดการเกด หยดความแก หยดความเจบ หยดความตาย

ไดกตาม แตทานไมสามารถทจะมาหยดการเกด แก เจบ ตาย ของ

พวกเราได ไมมใครหยดการเกด แก เจบ ตาย ของพวกเราได

นอกจากตวของพวกเราเอง เราจงตองเปนผทเจรญเครองมอททรง

เรยกวา มรรค

มรรค เเปลวา ทางทจะพาไปสการยตของการเกด แก เจบ ตาย ดวยการ

ท�าทาน ดวยการรกษาศล ดวยการภาวนา ถาไดเครองมอทง ๓ ชนด

นกจะสามารถทจะหยดความอยากตางๆ ได เมอหยดความอยาก

ตางๆ ไดหมด กจะหยดความเกด แก เจบ ตาย ได กจะไดมแต

ความเจรญดวยบรมสข บรมสข คอจตทไมตองกลบมาเกด จตทม

ความสขทยงใหญ บรมสข แปลวา ความสขทยงใหญหรอความสข

33

ทสงสด เปนความสขทไมมวนสนสด เปนความสขทไมมวนเสอม

ไมมวนหมด ไมเหมอนกบความสขทพวกเราหากนอย เปนความสข

ทเรามไดเพยงชวคราวเทานน เปนความสขทพอไดมาแลวกหมดไป

เวลาเราไดเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เรากจะมความสข พอเรา

หยดเสพ ความสขนนกหายไป ปลอยใหใจของเราอางวางเปลาเปลยว

ปลอยใหใจเกดความอยากทจะมความสขแบบนนอก กตองไปเสพรป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ อก เสพเสรจมนกหมดไป หมดไปกตอง

เสพใหมเพราะมนไมไดท�าใหอมท�าใหพอ มแตจะท�าใหอยากเสพไป

เรอยๆ เหมอนกบการเสพยาเสพตด ถาเสพแลวกตองเสพไปเรอยๆ

เวลาใดทไมไดเสพ เวลานนกจะไมมความสข แลวถาไมไดเสพกจะเกด

ความทกขขนมา

ความสขทแทจรงอยทความสงบของใจ ไมไดอยทรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ไมไดอยทการไดเปนอยางนนไดเปนอยางน ไมไดอยท

การไดเปนประธานาธบด เปนพระเจาแผนดน เปนนายกรฐมนตร

เปนรฐมนตร เปนอะไรตางๆ ทพวกหหนวกตาบอดทงหลายอยาก

จะเปนกนนนเองคอความหลง เพราะวาเปนอะไรมนกเปนความสข

ชวคราว ขณะทเปนกมความสข แตพอไมไดเปนกกลายเปนความ

ทกขไป เพราะวาไมมใครจะเปนไปไดตลอดนนเอง เพราะรางกาย

มนถกสาปใหแก ใหเจบ ใหตาย พอรางกายตายไป การเปนอะไร

ตางๆ กหมดไป เปนมหาจกรพรรดเปนมหากษตรยกหมดไป

เปนประธานาธบดเปนนายกรฐมนตรกตองหมดไป พระองคจง

พจารณาเหนวาการไปหาความสขนอกจากความสงบนจะไมใชเปน

วธทจะไดความสขทแทจรง เปนการไดความสขปลอม เพราะวา

เปนความสขทจะตองเสอมหมดไปแลวกกลายเปนความทกข

ในทสดพระองคทรงคนพบวาตนเหตของความทกขกคอความอยาก

นเอง เวลาอยากนใจจะกระเพอมขนมา ใจทมความสงบมความสข

34

อยดๆ พอไปเกดความอยากขนมาน ความสขทไดจากความสงบน

จะถกท�าลายไป เหมอนน�าทนง พอโยนกอนหนลงไปกจะท�าใหเกด

คลนขนมาทนท น�าทนงกจะหายนงไป ใจทสงบพอเกดความอยาก

ขนมากจะเกดการกระเพอมเกดความไมสบายใจขนมาทนท

พระองคจงทรงเหนพระอรยสจ ๔ นเอง เหนวาความทกขใจ

การกระเพอมของใจ ความไมสบายใจ นเกดจากความอยากทง 3 ตว

นเอง คอ กามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา และการทจะก�าจด

ตณหาทง ๓ นกตองใชความจรงสอนใจ สอนใหรวาอยาไปหาความ

สขทางตา ห จมก ลน กาย เพราะวามนเปนความสขชวคราว

มนจะตองมวนเสอมและมวนหมดไป ถาไปหาความสขทางรางกาย

กตองหาอยไมมวนสนสด พอรางกายอนนตายไปกจะไปหารางกาย

อนใหมเพอทจะไดเอามาใชเปนเครองมอในการหาความสขใหม

แตพอไดรางกายอนใหมมา กไดความแก ความเจบ ความตาย

ตามมาดวย มนกจะเปนอยางนไปอยางไมมวนจบสน ไดรางกาย

อนนกเอามาใชในการหาความสขตางๆ พอมนแก เจบ ตาย กตอง

ทกขกบมน แลวพอตายไปกกลบมาหารางกายอนใหมอกอยางท

พวกเราเปนกนอยทกวนน เราไดรางกายอนนมาไมรวาเปนรางกาย

ทล�าดบทเทาไหรแลว ถามการจดบนทกไวมนจะเปนแบบลานๆ

รางกายมาแลว คดดกแลวกนวาน�าตาทพวกเราหลงในแตละภพ

แตละชาตน หลงเพราะความทกขทเกดจากการตองมาเจอความแก

ความเจบ ความตาย เจอการพลดพรากจากกนน น�าตาทเราหลง

ในแตละภพแตละชาตนถาเราเอามารวมกนแลวนมนมากยงกวาน�า

ในมหาสมทรเสยอก คดดกแลวกนวาชาตนเรารองไหถงขนหนงไหม

น�าตาทเรารองน แลวคดดวาเราจะตองมภพชาตกภพชาตดวยกน

ถงจะมน�าตามากกวาน�าในมหาสมทร นนแหละคอปรมาณจ�านวน

ของภพชาตทพวกเราไดมาเกด มาแก มาเจบ มาตาย กน แลวจะ

35

เปนอยางนไปไมมวนสนสดถาเราไมไดมาพบกบพระพทธศาสนา

ไมไดมาพบกบพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา เราจะไมรจกวธยต

การเกด แก เจบ ตาย นไดเลย

แตถาเราเกดมาแลวไดมาพบกบพระพทธศาสนานถอวาเปนโชค

อนมหาศาล และเปนสงทยากยงกวาการถกลอตเตอรรางวลท ๑

รอยครงพนครงเสยดวยซ�าไป คดดกแลวกนวาการถกลอตเตอร

รางวลท ๑ นแตละครงยากเพยงไร ตงแตเราเกดมานเราเคยถก

ลอตเตอรรางวลท ๑ กนหรอยง แลวคดดถาตองถกรางวลท ๑ เปน

รอยครงพนครงนมนจะยากขนไปอกขนาดไหน ถาเราคดวาการถก

ลอตเตอรรางวลท 1 รอยครงพนครงนยากแสนยาก การทไดมาเกด

เปนมนษยแลวไดมาพบกบพระพทธศาสนานกยากยงกวาการถก

ลอตเตอรเปนลานเทาเสยดวยซ�าไป เพราะนานๆ จะมพระพทธศาสนา

จะมาปรากฏขนสกครงหนง ชวงระยะเวลาของพระพทธศาสนาแตละ

พระพทธศาสนานจะทงชวงเปนกป

ค�าวา กป นเปนเวลาทเราไมสามารถเขยนไดดวยตวเลข เขยนไป

จนมอเมอยกยงไมไดหนงกป กคดดแลวกนวาการทเรามาเกดเปน

มนษยแตละครงนเรามาเกดบอยไหม แลวจงหวะทเรามาเกดน

จะมาเจอกบพระพทธศาสนาไดหรอไมอยางไรกลองเปรยบเทยบด

เวลาเราขบรถไปจอดอยทตดไฟแดงอย แลวเราสงเกตดรถทอย

ขางหนา ขางหลง ขางๆ เรา ด ๔ คน แลวลองจดทะเบยนหรอจด

สของรถไว แลวลองไปดวาโอกาสทจะมาเจอ ๔ คนนอกในไฟแดง

ขางหนานจะมไหม จะเปนไปไดงายหรอยากอยางไร เคยเจอรถ ๔ คน

ทเราเจอกนในขณะทเราตดไฟแดงไหม นนแหละกคดด การทจะมา

เกดเปนมนษยแลวมาพบกบพระพทธศาสนามนกยากยงกวาการ

ไปเจอรถ ๔ คน ทเราเจอในทเราตดอยทสแยกไฟแดง

36

ดงนนการไดมาเจอพระพทธศาสนานตองถอวาเปนโอกาสครงเดยว

ในชวตของการเวยนวายตายเกดของเราเลยกได โอกาสทจะไดอยางน

ถงยากมาก อาจจะตองรอไปอกหลายลานภพหลายลานชาตดวยกน

ถาเราไมรบตกตวงประโยชนทเราพงจะไดรบจากพระพทธศาสนาน

เรากจะเหมอนกบวาเสยสงทมคณมประโยชนกบเราไปโดยใชเหต

เราสามารถทจะตกตวงประโยชนจากพระพทธศาสนาไดเตมทเลย

ทกคนนมสทธยตการเกด แก เจบ ตาย ได ถามพระพทธศาสนา

ไมวาจะเปนหญง เปนชาย เปนเดก เปนผใหญ เปนนกบวชหรอเปน

ฆราวาส ไมส�าคญ เรองของเพศนไมไดเปนตวบงบอกวาจะหยดการ

เวยนวายตายเกดไดหรอไม แตสงทจะบอกกคอ 1. ตองมพระพทธ

ศาสนา 2. ตองปฏบตตามค�าสอนของพระพทธศาสนา ถาปฏบต

ตามแลวกจะยตการเวยนวายตายเกดไดภายในภพนเลย อยางท

พระพทธเจาทรงสอนพระภกษวา ถาปฏบตตามค�าสอนของพระองค

แลว ไม ๗ วน ก ๗ เดอน ไม ๗ เดอน ก ๗ ป เปนอยางมาก

จะสามารถยตการเกด แก เจบ ตาย ไดอยางแนนอน

การบ�าเพญทาน ศล ภาวนา จะเปนในรปแบบของฆราวาสกได

ของนกบวชกได ไมตางกนตรงไหน ถามการบ�าเพญเหมอนกน ผลกจะ

ตองเหมอนกน การบ�าเพญของฆราวาสสวนใหญมนไมไดบ�าเพญ

เตมทเหมอนกบนกบวชเทานนเอง จงท�าใหผลนเกดความแตกตางกน

การบ�าเพญของฆราวาสนอาจจะท�าเพยงรอยละ ๑๐ รอยละ ๒๐

หรอรอยละ ๕๐ แตการบ�าเพญของนกบวชนเขาท�ากนรอยละรอย

ผลจงเกดจากพวกทเปนนกบวชเสยสวนใหญ บรรดาผทไดหลดพน

จากวฏฏะการเกด แก เจบ ตาย นสวนใหญจะเปนนกบวชกนทงนน

อยางครบาอาจารยทเรากราบไหวทเราเคารพทเราเชอวาทานได

หลดพนแลวน ทานกเปนนกบวชทงนน มเพยงคนสองคนทถอวา

เปนฆราวาส ถอศล ๘ เปนแมช นอกนนเปนพระทงนน แตความจรง

37

การเปนแมชกบการเปนพระกไมตางกนแลว เพราะอยแบบเดยวกน

ปฏบตแบบเดยวกน บ�าเพญแบบเดยวกน รอยเตมรอยเหมอนกน

แตพวกทยงครองเรอนอย ยงรกสาม ยงรกภรรยาอย ยงรกทรพย

สมบตขาวของเงนทองอย พวกนไมสามารถทจะบ�าเพญไดอยาง

เตมรอย เพราะยงแบงใหกบการบ�าเพญทางรางกายอย ยงหา

ความสขทางรางกายกบสามกบภรรยา หรอกบการไปทองเทยว

ไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ อย จงท�าใหการบ�าเพญทาน

ศล ภาวนา ไมสามารถท�าไดเตมรอย ผลจงไมเกดเตมรอยเทานนเอง

นคอความแตกตางระหวางการเปนฆราวาสกบการเปนนกบวช

ตางกนทปรมาณของการปฏบต ไมไดตางกนเพราะวาไดโกนหว

หมผาเหลองแลวอยทวด กบไมไดโกนหวไมไดหมผาเหลองแลวอยทบาน

แตตางกนตรงทปรมาณของการบ�าเพญทาน ศล ภาวนา วามเทากน

หรอไม นกบวชนเขาท�าทานรอยละเตมรอย มทรพยสมบตขาวของ

เงนทองมากนอยเพยงไรยกใหคนอนไปหมดเลย อยางพระพทธเจา

ของเรา สละราชสมบตจงไดเปนพระพทธเจาขนมา ครบาอาจารยตางๆ

เวลาทานบวช ทานกสละทรพยสมบตททานมอยไปหมด แลวการ

รกษาศล ทานกรกษาศลเตมรอย ๒๒๗ ขอ พวกเราบางทศล ๘

ยงรกษาไมไดทกวน ขอเอาแควนพระเทานน สวนวนอนกยงขอ

เอาแคศล ๕ อยางนเขาเรยกวาศลไมเตมรอย เวลาภาวนากไมได

ภาวนาตงแตตนจนหลบ ภาวนาวนละสองชวโมงสามชวโมงอยางน

การบ�าเพญไมเทากน แลวจะเอาผลเทากนไดอยางไร เหมอนกบการ

ปลกขาวในนา ปลกรอยละสบกบรอยละรอยนผลมนจะไดเทากน

หรอไม ปลกขาว ๓ ไร กบ ปลกขาว ๑๐ ไรน ผลทจะไดจากขาวทเรา

ปลกนมนเทากนหรอไม ปลก ๓ ไร มนกจะไดขาวปรมาณ ๓ ไร

ปลก ๑๐ ไร มนกจะไดขาวปรมาณ ๑๐ ไรนนเอง

38

ดงนนเราอยาไปดทการเปนฆราวาสหรอเปนนกบวช ใหดปรมาณของ

การปฏบตของเราวาเราปฏบตไดมากนอยเพยงไร ถายงปฏบตนอย

กตองเพมขนไปใหมนเตมรอยใหได ถามนไมเตมรอย มนกจะไมได

คะแนนเตมรอยนนเอง มนกจะไมไดผลทเราปรารถนากน ไมไดอย

ทเพศอยทวย ไมไดอยทการเปนฆราวาสหรอเปนนกบวช แตอยท

การบ�าเพญวาเราบ�าเพญมากนอยเพยงไรเทานนเอง ขอใหดตรงน

เปนหลกแลวเราจะไดไมหลงทาง แตถาจะไปคดโทษนนโทษนวา

ไปบวชไมไดเพราะตดนนตดน มนตดความอยากเทานนแหละทมนไป

ไมได ทไมไดภาวนากเพราะวามนตดความอยาก แทนทจะเอาเวลา

มานงสมาธ กเอาเวลามานงดละครกน ไปดมไปรบประทานอาหารกน

แลวมนจะมเวลามาบ�าเพญไดอยางไร ขอใหเราดตรงน ถาเราอยาก

จะไดผลกตองดทเหต เหตกคอการบ�าเพญทาน ศล ภาวนา ผลกคอ

มรรค ๔ ผล ๔ นพพาน ๑ ทจะตามมา

จงขอฝากเรองของการใหพรแกตวเราเอง ถาเราอยากจะแกค�าสาป

ทเราถกสาปมาใหมาแก มาเจบ มาตาย เรากตองบ�าเพญ ทาน ศล

ภาวนา เพอทเราจะไดละตณหาความอยากตางๆ ทมอยในใจของ

พวกเรา เมอเราละตณหาความอยากไดแลว เรากจะหยดการเกด

แก เจบ ตาย ได เราจะแกค�าสาปได

39

บญบารม ๑๐ ประการ

การปฏบตธรรมเพอการบรรลธรรม จะชาหรอจะเรว จะงายหรอจะยาก สวนหนง กขนอย กบบญบารมทไดท�ามาในอดต การปฏบตการบรรลธรรมของแตละทานจงไมเหมอนกน บางทานกปฏบตงาย บางทานกปฏบตยาก บางทานกบรรลชา บางทานกบรรลเรว สวนหนงของเหตกคอบญบารมทไดท�าในอดตนนเอง

บญบารมนมอย ๑๐ ประการดวยกน คอ ๑. อธษฐานบารม ๒. สจจะบารม ๓. วรยะบารม ๔. ขนตบารม ๕. เมตตาบารม ๖. ทานบารม ๗. ศลบารม ๘. เนกขมมะ บารม ๙. อเบกขาบารม และ ๑๐. ปญญาบารม นคอบารม ๑๐ ประการทพวกเราในอดตชาตอาจจะไดสงสมมามากนอย ไมเทากน จงท�าใหระดบของการปฏบตและระดบของการบรรลธรรมจงแตกตางกน ถาเราตองการทจะใหการปฏบตของเรา คบหนายงๆ ขนไป งายสะดวกยงขนไป เรากตองมาเสรมสรางบญบารมตางๆ เหลาน เราสามารถสรางไดในปจจบนนควบคไปกบการปฏบตของเรา

ธรรมะบนเขา

๙ สงหาคม ๒๕๕๘

40

ถาเรามบญบารมมามาก การปฏบตของเรากจะไปงายและไปเรว ถามนอยกจะไปชาและไปยาก แตกยงไมสายเกนแก ตอนนเราขาดอะไร เรากเตมมนไป ถาขาดอธษฐานบารมกเตมอธษฐานเขาไป ถาขาดสจจะบารมกสรางสจจะบารม หดเปนคนจรงใจ ไมโกหกหลอกลวง ปลนปลอน พดอะไรลนวาจาอะไรไวกบใครกตองรกษาวาจานนไวใหได บางคนลนวาจากบพระพทธรปขอนนขอน ถาไดแลวจะบวช ๗ วน ๑๐ วน พอไดมาแลวกมาถามวามเหตอยางโนนอยางน ขอตอรอง ไดไหม เวลาทเราขอท�าไมเราไมไปตอรองไวกอนตอนทเราขอ พอไดมาแลวเกดเปลยนใจไมอยากจะท�าตามทไดใหสจจะวาจาไวแลว เลยบอกวาถาท�าอยางนตอไปเราจะลมเหลว เราจะเปนคนไมมสจจะ จะท�าอะไรไมส�าเรจ ตองรกษาสจจะไวใหได

ถาเราไมมวรยะกพยายามสรางวรยะขนมา หาอะไรท�า อยาอยเฉยๆ เดนจงกรม นงสมาธไป ถามนขเกยจกบงคบใหมนเดนทละ ๓-๔ ชวโมง ไปเลย ใหมนลมตายไปเลยกอนถงจะหยดเดน หรอถาจะนงกให มนนงไปนานๆ ไปเลย นงกอยานงเฉยๆ นงบรกรรมพทโธๆ เจรญสต ฝกนสยใหมความพากเพยร อยาปลอยเวลาทมคณคานผานไปโดยไมท�าอะไรใหเปนประโยชนทงกบตวเราและกบผอน นคอการเสรมสรางสงทเราขาด

ถาไมมขนตกตองฝกหดอดทนเอา หดอดขาวเยนกน อดมอกนมอ อดวนกนวนบาง อดเทยว อดเลนบาง ดซมนจะเปนอยางไร มนจะตายใหมนรไป ฝกหดสรางขนตบารมขนมา อยาอยอยางสขอยางสบาย หาวนอยแบบทกขยากล�าบากบาง เชน วนพระน พระพทธเจาสอนใหเรามาอยแบบทกขยากล�าบากกน ไมใหหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ใหมาอด อดเทยว อดเลน อดกน อดดม เพอทจะไดสรางขนตบารมขนมา สรางความอดทนขนมา เพราะการเดนทางไปสพระนพพานน ทานบอกวามนอยฟากตาย ถากลวตาย กลวความ

41

ทกขยากล�าบากนจะไปไมถง ผทจะไปใหถงไดตองมขนตบารม ขนตทานบอกวาเปนไฟแผดเผากเลส ขนต ปรมง ตโป ตตกขา ขนตเปนตบะธรรม เปนไฟแผดเผากเลสตณหาทงหลาย ถาไมมขนตแลวจะไมมก�าลงทจะหยดกเลสตณหาได

ถาขาดเมตตาบารมกเเผเมตตาอยเรอยๆ มอะไรกแบงปนใหคนนนคนน ยมแยมแจมใส เจอใครกทกทาย มความปรารถนาด อยาหนาบงตง ถาเขาเดอดรอนกชวยเหลอเขา วนเกดเขากซอของขวญไป ใหเขา เขาโกรธเราเกลยดเรากอยาไปโกรธเกลยดตอบ ใหอภย นคอการสรางเมตตาบารม

ทานบารมกแบงปนกน มมากมนอยพอทจะแบงปนกนได อยาเอาไปใชอยางอนเลย เอาไปซอกระเปาอกใบ ซอรองเทาอกค มนกไมสเอาไปท�าบญท�าทานได ผลทไดรบตางกนเหมอนฟากบดน ซอกระเปา ซอรองเทาใหม รสกดใจเดยวเดยวแลวมนกหมดไปเหมอนกบตอนทไมมกระเปาใบนน แตเอาเงนไปท�าบญท�าทานแลวจะเกดความสขใจ ใจจะสงขน ใจจะประเสรฐขน จากการทเราไดเปนผใหทานตอผอน ยงไดรกษาศลยงท�าใหเราสงขนเพราะเราไมไปเบยดเบยนใคร ไมไปสรางความทกขสรางความเดอดรอนใหกบใคร แลวความทกขความเดอดรอนนนกจะไมกลบมาหาเรา ใหทกขแกทาน ทกขนนตองกลบมาหาตนเสมอ ใหสขแกทาน สขนนกจะกลบมาหาเรา

นคอเรองการเสรมสรางบารมแตละชนดทเรายงคดวาเรายงไมม ยงไมสายเกนแก ท�าได เรงรบท�ากน แลวไมนานมรรคผลนพพาน ทพวกเราทงหลายปรารถนากจะปรากฏขนมาอยางแนนอน

42

ทดแทนบญคณ

ธรรมะบนเขา

๑๒ สงหาคม ๒๕๕๘

วนนเปนวนแมแหงชาต เปนวนทพวกเรา

จะมาท�าการทดแทนบญคณของคณพอ

และคณแมผบงเกดเกลา ดวยการปฏบต

บชา ดวยการปฏบตธรรม เพราะการ

ปฏบตธรรมนจะท�าใหเราไดบรรลเปน

พระอรยบคคล เมอเราไดเปนพระอรย

บคคลแลว เรากจะสามารถสอนบดามารดา

ใหไดบรรลเปนพระอรยบคคลเชนเดยวกน

ถาไดเปนพระอรยบคคลแลวกจะหลดพน

จากการทจะไปเกดในอบาย และถาได

บรรลถงขนสงสดของพระอรยบคคล คอ

พระอรหนต กจะสามารถหลดพนจาก

วฏฏะแหงการเกด แก เจบ ตาย ไดอยาง

ถาวร

ไมมอะไรในโลกน ไมมการบชาแบบไหน

ในโลกน ทจะสามารถท�าใหผปฏบตเอง

และญาตพนองไดหลดพนจากการทจะตอง

ไปเกดในอบาย หรอหลดพนจากการกลบ

มาเวยนวายตายเกดอยางทพระพทธเจา

ไดทรงปฏบตบชามา พระองคทรงสละ

ราชสมบตแลวกเสดจออกบวชเพอทจะได

43

ปฏบตธรรม ปฏบตธรรมจนในทสดกไดตรสรเปนพระอรหนตสมมา

สมพทธเจา ไมตองกลบมาเกด แก เจบ ตาย อกตอไป แลวหลง

จากนนพระองคกทรงไปโปรดพระพทธมารดา พระพทธบดา และ

พระญาตทงหลาย จนบคคลเหลานนกไดบรรลเปนพระอรยบคคล

ขนตางๆ กน เชน พระพทธมารดา หลงจากทไดประสตพระพทธเจา

เจาชายสทธตถะได ๗ วน กทรงเสดจสวรรคต พอพระพทธเจาอาย

๓๕ ป ตอมา หลงจากทไดตรสรเปนพระพทธเจาแลว กทรงใชกระแส

จตนตดตอกบพระพทธมารดาทอยในสวรรค และไดใชกระแสจตน

สงสอนอบรมพระพทธมารดาอย ๑ พรรษา จนไดบรรลเปนพระโสดาบน

เปนพระอรยบคคลขนท ๑ ผทไดบรรลเปนพระโสดาบนแลวนจะ

ไมตองกลบไปเกดในอบายอกตอไป ไมวาจะเคยท�าบาปมากหนกหนา

สาหสขนาดไหนกตาม จะไมตองไปใชกรรมในอบายนน แลวก

จะเหลอภพชาตไมเกน ๗ ชาตเปนอยางมาก กจะไดบรรลเปน

พระอรหนตและไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกดไป

ถาพระพทธเจาไมทรงออกบวช ไมทรงปฏบตธรรม ไมทรงปฏบตบชา

ถาประทบอยในพระราชวงกจะไดเปนพระมหาจกรพรรด ดงทมโหร

ไดพยากรณเอาไว แตการเปนพระมหาจกรพรรดนไมสามารถชวย

บดามารดาใหเปนพระอรยบคคลได ไมสามารถท�าใหทานหลดพนจาก

การตองไปเกดในอบายได คอตอใหพระพทธเจาเลยงดพระราชบดา

และพระราชมารดาใหดขนาดไหนกตามกไมสามารถทจะทดแทน

บญคณของบดามารดาไดเทากบการทท�าใหทานไดบรรลเปนพระ

อรยบคคล เพราะจะเลยงดในฐานะมหาจกรพรรดแกบดามารดา

ใหดขนาดไหนกตาม ตายไปกตองไปใชกรรม ไปรบผลบญผลบาปกน

ถาท�าบาปไวมากกวาท�าบญ บาปกจะตองดงใหไปเกดในอบาย ไมวา

จะเปนมหากษตรย เปนบดามารดาของมหาจกรพรรด หรอใครกตาม

กฎแหงกรรมนไมมการไวหนาใครทงนน ใครท�าอะไรไวแลวตองเปน

44

ผรบผลของกรรมนน นนคอกฎแหงกรรม สตวทงหลายมกรรม

เปนของของตน มกรรมเปนผใหก�าเนด มกรรมเปนเผาพนธ มกรรม

เปนทพงอาศย จะท�ากรรมอนใดไว ดหรอชว จะตองเปนผรบผลของ

กรรมนน ยกเวนพระอรยบคคลเทานนทไมตองไปรบผลบาปอกตอไป

มแตจะรบผลบญไปตามล�าดบขนไปจนถงขนสงสดคอขนพระนพพาน

นแหละคอการบชาทแทจรง การบชาทจะไดผลอนเลศอนประเสรฐ

ตองบชาแบบพระพทธเจาทไดทรงบชาดวยการปฏบตธรรม ถาเรา

อยากจะทดแทนบญคณของบดามารดาของเรา มาปฏบตธรรมกนเถด

มาบรรลธรรมกนเถด เมอบรรลแลวเราจะไดรจกวธสงสอนผอนให

บรรลธรรมได ถาเรายงไมไดบรรลธรรมน เราจะไมสามารถสงสอน

ผอนใหบรรลธรรมได แตพอเราบรรลธรรมแลว เราจะสามารถสงสอน

ผอนทมความสนใจ มศรทธาความเชอ มความปรารถนาทจะบรรล

ธรรมไดบรรลธรรมกน โดยเฉพาะบดามารดาของพวกเราทเปนบคคล

ทใกลชดกบเรามากทสด เขาจะเปนคนทจะมศรทธามความเชอ

ในตวเรามากทสดกวาเชอคนอน และถาเขาเชอวาเราไดบรรลธรรม

ไดหลดพนจากอบาย เขากอยากจะหลดพนเหมอนกบเรา เขากจะ

ศกษาจะถามเราเอง เรากจะสามารถทจะชวยใหเขาไดบรรลเปน

พระอรยบคคลได

ดพระพทธเจาเปนตวอยาง บรรดาพระญาตตางๆ พระราชบดา

พระราชมารดา ทงมารดาเลยง ทงมเหส ทงพระราชโอรส ไดบรรล

เปนพระอรยบคคลกนทงนน อยางนอยทสดกไดปดประตอบาย

พระอรยบคคลเทานนทไมตองไปรบผลบาปอกตอไป

45

ไมตองไปเกดอกตอไป ส�าหรบบางทานทยงไมไดบรรลเปนพระอรหนต

อยางพระราชบดาน พระพทธเจากทรงไปโปรด ๗ วนกอนทจะเสดจ

สวรรคต ไดบรรลเปนพระอรหนต ถาไมเปนพระพทธเจา จะมใครไป

กลาสอนพระมหากษตรย แลวพระมหากษตรยจะใหใครไปสอนได

ถามลกเปนพระพทธเจาน กอยากจะใหพระพทธเจาใหลกนมาชวย

แลวพอลกสอนบอกอยางไรกเชอท�าตาม เมอท�าตามผลกจะเกดขน

ดงนนขอใหพวกเราในวนแมน ใหเรามาทดแทนบญคณแมของเรา

และพอของเรา และผมพระคณทงหลาย ดวยการปฏบตบชากนเถด

มาปฏบตใหพวกเราไดบรรลเปนพระอรยบคคลกน เมอเราไดบรรล

เปนพระอรยบคคลแลว เรากจะสามารถสอนใหผอนนนบรรลเปน

พระอรยบคคลได ถาเรายงไมไดบรรลนเราจะสอนไมไดเพราะเราจะ

ไมรจกวธ ตวเราเองยงไมไดบรรลแลวเราจะไปสอนใหผอนเขาบรรล

ไดอยางไร เหมอนพระพทธเจา กอนทพระพทธเจาจะบรรลเปน

พระอรหนตสมมาสมพทธเจา ไมมพระอรยบคคลปรากฏขนมาเลย

แมแตรปเดยว แตพอหลงจากทพระพทธเจาไดทรงตรสร เปน

พระอรหนตสมมาสมพทธเจาแลว ทรงน�าเอาพระธรรมค�าสอนน

มาเผยแผใหแกผ อนทสนใจผทมศรทธาความเชอ พอเขาไดยน

ไดฟงแลวนอมน�าเอาไปปฏบต กปรากฏมพระอรยสาวกขนมาเปน

จ�านวนมาก

นคอความมหศจรรยของการปฏบตธรรม ท�าใหไดสงทเลศสงทวเศษ

คอได อรยบคคล ค�าวา อรยะ กแปลวา ผประเสรฐ บคคลท

ประเสรฐนไมมใครจะประเสรฐเทากบบคคลในพระพทธศาสนา คอ

พระอรยบคคล ๔ ระดบดวยกน คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม

พระอนาคาม และพระอรหนต

46

ถงแมวาพระพทธเจาจะจากพวกเราไปแลวถงเวลา ๒,๕๐๐ กวาป

กตาม แตพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาททรงสงสอนไวนนเปน

ตวแทนของพระพทธเจา เปนศาสดาแทนพระพทธเจา ผใดนอมเอา

พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจามาปฏบต กเหมอนกบไดฟงค�าสอน

ของพระพทธเจาโดยตรง ค�าสอนของพระพทธเจานไมมวนเสอม

เหมอนกบสงของตางๆ สงของตางๆ นเขามวนเสอม เหมอนสนคา

ตางๆ หรอยาหรออาหารตางๆ สมยนเวลาเราไปซออาหาร ซอยา

ซอของใช เขามกจะมฉลากตดไววาวนเสอม วนหมดอาย ตองบรโภค

กอนวนทเทานนเทาน ถาบรโภคหลงจากวนนนแลวจะไมไดรบประโยชน

หรออาจจะไดรบโทษเพราะประสทธภาพของสนคานนเสอมไปแลว

แตพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจานไมมฉลากตดไว ถามกจะ

เขยนวา อกาลโก คอไมมวนเสอมตามกาลตามเวลา มประสทธภาพ

ประสทธผลอยางไรในสมยพทธกาลในสมยทพระพทธเจาทรงเปน

ผประกาศพระธรรมค�าสอนเอง ในสมยทไมมพระพทธเจาอยางสมยน

พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากยงมประสทธภาพเหมอนเดมอย

ผปฏบตนไมตองลงเลสงสย สามารถซอสนคาชนดนไดเลย ซอแลว

กน�าเอาไปใชประโยชนไดอยางเตมทเหมอนกบเมอ ๒,๕๐๐ กวาป

มาแลว สนคาชนดนเปนสนคาชนดเดยวในโลกทมอายยนยาวนาน

ทคงเสนคงวาอยไดนานกวาบรรดาสนคาตางๆ ทมอยในโลกน นคอ

ความวเศษความประเสรฐความมหศจรรยของพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา

พวกเราจงไมตองลงเลสงสย ถาเราอยากจะหลดพนจากการไปเกดใน

อบายกด หลดพนจากการทจะตองกลบมาเกด มาแก มาเจบ มาตาย

ซ�าแลวซ�าอกกด เราตองศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

ศกษาแลวเรากตองปฏบตตาม การศกษาและการปฏบตนเปนของ

ทตองไปดวยกน ขาดอยางใดอยางหนงแลวผลจะไมเกด แลวเรา

47

จะไดสงทวเศษทไมมอะไรในโลกนสามารถใหกบเราไดนอกจากการ

ปฏบตธรรม กคอการดบความทกขไดอยางถาวรและรกษาความสข

ทสขเหนอกวาความสขทงหลายใหอยคกบเราไปตลอด ไมมวนสนสด

แลวจะท�าใหเรานสามารถชวยเหลอผอนใหไดหลดพนจากอบาย

กด จากการเวยนวายตายเกดในสงสารวฏนกด ถาเขามศรทธา

มความเชอแลวนอมน�าเอาไปปฏบต เขากจะไดรบประโยชนเหมอนกบ

ทเราไดรบประโยชน

นแหละคอวธทเราควรทจะกระท�ากน ถาเราอยากจะตอบแทนบญคณ

ของบดามารดาของพวกเราใหไดหมดสนเลย ตองตอบแทนดวย

การปฏบตบชาเพอไดบรรลเปนพระอรยบคคล เมอเปนพระอรยบคคล

แลวกจะสามารถสอนใหพอแมไดบรรลเปนพระอรยบคคลดวย ตอให

เราเลยงดทานใหดขนาดไหนกตาม แบกอยบนไหลบนบา ใหทาน

อจจาระถายใสรางกายเรา พระคณททานมตอเรานเรากยง

ไมสามารถทดแทนไดหมดสนจากการดแลเลยงดทาน แตถาเรา

สามารถสอนใหทานท�าใหทานไดเปนพระโสดาบนขนไปแลว พระคณ

ตางๆ ททานมกบเรานจะหมดสนไปเลย ดงนนขอใหพวกเราทดแทน

บญคณของแมของพวกเราและพอของพวกเราดวยการปฏบตบชา

ดวยการปฏบตธรรมเถด

48

สนทนาธรรม

วนพระ

ธรรมะบนเขา

๑๔ สงหาคม ๒๕๕๘

วนนเปนวนพระ เปนวนทลงปาฏโมกข

ของพระดวย พระนตองลงฟงการสวด

พระปาฏโมกข พระปาฏโมกข กคอ ศล

๒๒๗ ขอของพระทตองมการทบทวนอย

เรอยๆ เพอไมใหหลงไมใหลม จะไดรวา

จะตองรกษาศลอยางไรขอไหนบาง ถาไมม

การทบทวนความจ�ากอาจจะลมไป หรอวา

ผทมาใหมอาจจะไมร เพราะมผมาใหมอย

เรอยๆ มารบการศกษาอบรม มาบวชกน

เปนพระนตองมศล ญาตโยมเคารพพระ

กเพราะวาพระมศลมากกวาญาตโยม

ญาตโยมถอศล ๕ นยงรกษาไมหวาดไมไหว

พระนต องรกษาถง ๒๒๗ ขอดวยกน

ความสงต�าของคนเรากอยทการมศลหรอ

ไมมศล มมากมนอย ผทมศลมากกวา

ถอวาเปนผทสงกวา ทางธรรมทานวดกน

อยางน ไมไดวดตามวนเกด ทางโลกเรา

จะวดกนตามวนเกด ใครเกดกอนกเปนพ

ใครเกดหลงกเปนนอง คนทใหก�าเนด

กเปนพอเปนแม คนทก�าเนดกเปนลก ลกก

49

ตองเคารพพอแม กราบไหวพอแม แตพอลกมาบวชเปนพระ พอแม

กลบตองมากราบลกแทน อนนทางธรรมเปนอยางนน บางทลก

กไมเขาใจ มาบวชแลวเหนพอแมกราบกเกรงใจเพราะเคยกราบพอ

กราบแม กเลยกราบพอกราบแมอก เปนพระไปกราบพอกราบแมกไมถก

เพราะวาเวลาเปนพระนถอวาเปนผทสงกวา ในทางโลก ผทสงกวา

ไมกราบผทนอยกวาผทต�ากวา พอแมไมกราบลก พไมกราบนอง

นองตองกราบพ ลกตองกราบพอแม แตในทางธรรม ผทมศลนอยกวา

เชน ฆราวาสญาตโยมกตองกราบผทมศลมากกวา แมแตญาตโยม

ดวยกนเอง ผทมศล ๕ กบผทมศล ๘ กถอวามความสงต�าไมเทากน

ผทถอศล ๘ นกถอวาเปนผทสงกวาผทถอศล ๕ แมชอบาสกานเปน

ผทถอศล ๘ เรากใหความเคารพกบทานในฐานะทเราเปนผทถอศล ๕

หรอนอยกวาศล ๕ บางทไมถอเลย จะมาถอกเฉพาะวนพระ

วนพระบางทกไมถอกน สมยนเขายคมอถอ เขาเลยไมถออะไร เขาถอ

มอถอเปนหลก ตองการอะไรกกดในมอถอ มอถอเลยกลายเปน

ของวเศษไป แตกวเศษทางวตถแตไมใชวเศษทางธรรม วตถน

ดบความทกขใจเราไมได เปนทพงทางใจไมได จะมวตถมากนอย

เพยงไรกยงหนไมพนความทกขอย เปนมหาเศรษฐกตองทกข เปน

พระราชามหากษตรยกตองทกข แตถามธรรม เปนพระพทธเจา

เปนพระอรหนตนจะไมทกข ธรรมจงเหนอโลก เหนอลาภ ยศ

สรรเสรญ เหนอความสขทางตา ห จมก ลน กาย พวกเราเกดมา

ดวยความหลง ความหลงจงหลอกใหพวกเราไปหาสงทไมสามารถ

เปนทพงทางใจเราได ทกคนทเกดมานถกความหลงหลอกใหหาเงน

หาทองกน หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย หาต�าแหนง

หายศกน หาความสรรเสรญเยนยอกน แตตอใหไดมามากนอยเพยงไร

กตาม มนไมสามารถดบความทกขใจได เดยวกมความทกขโผล

ขนมาใหปวดหวอยเรอยๆ เพราะความทกขนมนเปนสงทสงตางๆ

50

ทงหลายในโลกนไมสามารถก�าจดมนได สงทจะก�าจดมนไดกคอ

ธรรมของพระพทธเจาทพระพทธเจาทรงคนควาและตรสรขนมา

แลวน�าเอามาเผยแผสงสอนใหแกผทไมรอยางพวกเรา ทนอยท

พวกเราวาจะสนใจมความศรทธามากนอยเพยงไร มความปรารถนา

ทอยากจะดบความทกขในใจของพวกเรามากนอยเพยงไร ถา

เรามความปรารถนาและเราเชอ เรากจะศกษาอยางจรงจงตงใจ

ศกษาหาความรวาจะท�าอยางไรทจะไมใหใจของเรานทกขตอไป

ไมตองรองหมรองไหเวลาใครเขาจากเราไป ไมตองรองหมรองไหเวลา

สญเสยทรพยสมบตขาวของเงนทองไป ไมตองรองหมรองไหเวลาใคร

เขาพดไมด เขาดาเรา หรอท�าอะไรกบเราตางๆ นานา ความทกขเหลาน

พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาจะชวยดบใหเราได แตเงนทองทเรา

มอยนดบไมได ดงนนการหาเงนหาทองตองระมดระวง อยาไปหามาก

จนเกนความจ�าเปน มไวเพอหาปจจยสเทานนเพอใหรางกายนอยได

เพอใหรางกายนมาศกษาพระธรรมค�าสอนมาปฏบตตามพระธรรม

ค�าสอน ถาเรามวแตหาเงนหาทองเพอรางกายและเพอความอยาก

ตางๆ เราจะไมมเวลาทจะมาศกษาและจะไมมเวลามาปฏบตไดอยาง

เตมท

ผทมเวลาศกษาและปฏบตกนเตมทกพวกนกบวชนเอง คนทมาบวช

เปนพระกนนเปาหมายกคอมาศกษาค�าสอนของพระพทธเจา

แลวปฏบตตามค�าสอน ถาปฏบตไดจะสามารถดบความทกขตางๆ

ภายในใจทเกดขนได และทยงไมเกดใหมนหมดไปได ตองศกษา

เวลาใจสงบแลวจะพบกบความสขทเหนอกวาความสขทงปวงและเปนความสขทไมมความทกขตามมา

51

ตองมเวลา ส�าหรบญาตโยมนมเฉพาะวนพระหรอวนหยดท�างาน

ซงบางทกไมไดมาวดเสยดวยซ�าไป หรอมากมาเดยวเดยว บางทาน

มาเพยงขอใหไดใสบาตร เสรจแลวกไป ไมรอฟงเทศนฟงธรรม

ไมอยปฏบต บางทานกอยไดทงวนทงคน มาอยวดมาถออโบสถศล

มาท�าบญตอนเชาใสบาตร ตอนกลางวนกอยในโบสถ ไหวพระสวดมนต

ฟงเทศนฟงธรรม ตอนค�าตอนกลางคนกฝกนงสมาธจนกวาจะถง

เวลาพก ตอนเชาตนขนมากไหวพระสวดมนต นงสมาธ จนถงเวลา

สวางจงคอยกลบบาน นคออบาสก อบาสกา ทมเวลาเขาวดกน

หรอวามศรทธาทจะปฏบตจะศกษา ถาไมเขาวดแตอยทบาน มนจะ

ไมมการศกษาจะไมมการปฏบต เพราะเวลาคนอยในบานสวนใหญ

กจะหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย กน หาความสขจากการ

รบประทาน การด การฟง การดม การเลน การรวมหลบนอนกน

ความสขเหลานเปนความสขแบบยาเสพตด เวลาไดเสพกมความสข

แตพอผานไปแลวความสขนนกหายไป ตองเสพใหม แลวถาไมเสพ

กจะทกข เวลาไมไดหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย เชน เวลา

เจบไขไดปวย หรอเวลาแกชรา กจะทกขใจ ไมสามารถหาความสข

ทเคยหาได แตถามาศกษามาปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

พระพทธเจาจะสอนใหพวกเราหาความสขอกแบบหนง คอหาความ

สขทางใจ หาความสขจากการปฏบตธรรมเพอท�าใหใจใหสงบ เวลา

ใจสงบแลวจะพบกบความสขทเหนอกวาความสขทงปวง และเปน

ความสขทไมมความทกขตามมา เพราะถาเราสามารถสรางความสข

แบบนขนมาได เรากจะสามารถสรางมนขนมาไดเรอยๆ ไมตองใช

เงนทองไมตองใชรางกายเหมอนกบความสขทางรางกาย มปจจย

หลายอยางทเราตองม ตองมเงนทอง ตองมรางกาย แลวกตองม

ของทเราตองการจะซอถงจะมความสขได ถาขาดสงใดสงหนงไป

กจะไมสามารถหาความสขได

52

ดงนนความสขทเราใชเงนใชรางกายเปนเครองมอกจะกลายเปน

ความทกขไป พวกเราก�าลงหาความทกขกนโดยไมรสกตว เพราะ

เราถกความหลงหลอกใหเรามองความสขทางรางกายเพยงครงเดยว

มองแตเวลาทไดเสพไดสมผส แตไมไดมองถงเวลาทไมไดเสพไมได

สมผส แตความตดอยในรสของมนนท�าใหทกขทรมานใจ เพราะ

สงตางๆ เชน เงนทองกด รางกายเรากด ของทเราซอมากด มนก

เปนของทไมถาวร เปนของทมเจรญมเสอม มเกดมดบ มการ

เปลยนแปลง เวลามนเสอมเวลามนเปลยนแปลงไปหรอเวลามน

ดบไป มนไมสามารถใหความสขกบเราได นคอความทกขทพวกเรา

มองไมเหนกน ความทกขทอยในลาภ ยศ สรรเสรญ ความทกข

ทอยในความสขทางตา ห จมก ลน กาย เพราะวามนเปนของท

ไมถาวร อนจจง อนตตา ไมใชของเรา ไมอยกบเราไปตลอด เวลาใด

เวลาหนงกอาจจะจากเราไปได หรอเราอาจจะจากมนไปได พอเกด

พลดพรากจากกนกเกดความทกขขนมา พระพทธเจาจงบอกวา

มนเปนอนจจง ทกขง อนตตา ถาเราวามนเปนอนจจง ทกขง อนตตา

เรากจะถอยออกมาเหมอนกบเราเหนยาเสพตด ท�าไมเราไมเสพ

ยาเสพตด กเพราะเราเหนวามนเปนทกขมากกวาเปนสข มนสข

ตอนตนเวลาไดเสพ เวลาทอยากจะเสพแลวไมไดเสพนมนทกข หรอ

ถาเสพมากๆ มนกตาย ยาพวกนมโทษตอรางกาย เหมอนกบสรา

เหมอนกบบหร ของเหลานใหความสขเดยวเดยว แตใหโทษทงทางใจ

และทางรางกาย สบบหรกเจบไขไดปวย เปนโรคมะเรงในปอด ดมสรา

กเปนโรคมะเรงตางๆ เปนโรคตบโรคไต แลวกจะเสยอายไปกอนวย

อนควร ถาเหนวามนเปนทกข เหนวามนเปนความสขชวคราว

เปนความสขทจะตองคอยเตมอยเรอยๆ ยงเตมมากกยงเปนทกขกบ

รางกายยงเปนโทษกบรางกายมาก ยงดมมากอายกจะยงสนลงไป

ยงสบมากยงเสพมากกจะยงอายสนมากขนไปเรอยๆ

53

นคอของทเรยกวาเปนของรนแรง ยาเสพตดชนดรนแรง ชนดทไม รนแรงกเปนยาเสพตดเหมอนกน แตโทษมนอาจจะนอยกวากน เชน การตดการกนอะไรมากเกนไป กนมากกวาความตองการของรางกาย กนตามความอยาก ดมตามความอยาก ดมไปมากๆ รางกายกน�าหนกเกน น�าตาลเกน ไขมนเกน กเดอดรอนท�าใหเกดโรคภยไขเจบขนมา ในทสดกตองหยดหรอชะลอ ถาไมหยดหรอ ไมชะลอกตาย เปนเบาหวานอยางนน�าตาลขน หมอบอกวาตองลดน�าตาล กนของหวานไมได ถากนแลวตายกทกขแลว เพราะเคยกน ตามใจอยาก ตอนนกนไมไดเสยแลว กตองเลอกเอาระหวางกน กบตายจะเอาอะไร บางคนกยอมตายเพราะวามนทนไมไหว นแหละคอความทกขตางๆ ทจะตามมาหากเราหาความสขผานทางตา ห จมก ลน กาย แตถาเราหาความสขจากการปฏบตธรรมนจะไมมความทกข เหลานเกดขน กลบจะท�าใหรางกายมสขภาพด มอายยนยาวนาน ดหลวงปหลวงตาททานปฏบตธรรมกนนงสมาธกน รางกายทานไมคอยเจบปวย ทานไมคอยเขาโรงพยาบาลเหมอนเรา อายกยาวนาน บางทรอยป รอยกวาป เพราะทานหาความสขทางใจ ไมตองใชรางกาย รางกายไมตองเหนอย ไมตองไปโนนมาน บางคนตองบนไป รอบโลกหาความสขกน แลวกลบมาถงบานเปนไง กเปนเหมอนเดม ความสขทไดมาหายไปหมด เหลอแตความทรงจ�าอยในไอแพด มานงเปดด ดแลวเกดความอยากจะกลบไปอก กตองดนหาเงนเพอทจะไดไปอก ไปกรอบกแบบเดม กลบมากหายไปหมด จนกวาจะไปไมไหว กตองอยบานสองตายาย ปลอยใหลกใหหลานเขาไปเทยวกน ตายายไปไมไหวแลว แตถาเราท�าใจใหสงบไดน ความสขทไดจากความสงบนมากกวาความสขทไดจากการไปเทยวรอบโลก เรากไมตองเหนอยไมตองถอไปรอบโลก ไมตองเสยเงนเสยทอง คาใชจายตางๆ ไปไมใชวาจะสนกนะ ไปทไหนกสบานเราไมไดหรอก ไปกนอาหารของเขากกนไมลงอก

54

นแหละคอความแตกตางระหวางความสขของพระพทธเจากบ

ความสขของพวกเรา ถาพวกเราเหนโทษของความสขทพวกเรา

หากนอย เหนวาสกวนหนงจะตองมวนหมด ดงทค�าพดเขาวา

งานเลยงยอมมวนสนสดลง ความสขทางโลกกเปนเหมอนงานเลยง

เลยงกนไปฉลองกนไป เลยงกนฉลองกนมากนอยเดยวกตองมวน

สนสด แตความสขทางใจนไมมวนสนสด รางกายตายไป แกไป

เจบไขไดปวยไป ความสขนกไมไดหมดไปกบความเจบไขไดปวย

กบความแกกบความตายของรางกาย ไมมรางกาย ความสขนกยงอย

เพราะมนอยกบใจ และใจกเปนสงทไมตาย

จงขอฝากเรองของการมาวดในวนพระน ใหมาหาความสขทเกดจาก

ความสงบของใจน ใหทานไดน�าเอาไปพนจพจารณาและปฏบตเพอ

ความสขและความเจรญและความดบทกขทจะตามมาตอไป

55

ธรรมะบนเขา

๑๕ สงหาคม ๒๕๕๘

สบปากวาไมเทาตาเหน

มค�าสภาษตอย ค�าหน ง ทกล าวไว ว า “สบปากวาไมเทาหนงตาเหน” ความหมายทางธรรม กคอความรความเหนทเกดจากการไดยนไดฟงธรรมสบครงกสความรกบความเหนทไดจากการปฏบตธรรมไมได ดงนน หลงจากทไดฟงเทศนฟงธรรมกนแลว สงทควรจะกระท�าตอไปกคอการปฏบตธรรม ปฏบตตามค�าสอนค�าสงของพระพทธเจาทไดทรงแสดงไวในพระธรรมเทศนาตางๆ เพราะการฟงเทศนฟงธรรมล�าพงเพยงอยางเดยวนนยงไมสามารถทจะน�าผลอนเลศอนประเสรฐใหปรากฏขนมาแกจตใจได ตองเกดจากการปฏบต การปฏบตทพระพทธเจาทรงสอนใหปฏบตในมรรค ๘ คอ สมมาวายาโม ควมเพยรชอบ ความเพยรชอบนแหละเรยกวาเปนการปฏบต

ความเพยรชอบนมอย ๔ ลกษณะดวยกน คอ ๑. เพยรสรางกศลทยงไมมใหเกดขน ๒. เพยรรกษากศลทมอย แล วไม ให หดหายไป ๓. เพยรละอกศลทยงมอยในใจ ใหหมดไป ๔. เพยรรกษาปองกนไมให

56

อกศลทไดละแลวหวนกลบคนมาใหม นคอลกษณะของความปฏบตด ปฏบตชอบอยตรงทความเพยรชอบนเอง

กศลคออะไร กศล คอการกระท�าทฉลาดทน�ามาซงความสขและความเจรญทดบความทกขความวนวายใจตางๆ อกศล กคอการกระท�า ทไมฉลาดทน�ามาซงความทกขความวนวายใจตางๆ นคอเรอง ของกศลและอกศล อยางทหลวงตาทานเคยพดไวอยเสมอวา เวลาทานตายไปแลวอยามาสวดกสลาใหกบทาน กสลา คอบทสวดมนต ทพระสงฆใชสวดในงานศพ กสลา ธมมา อกสลา ธมมา อพยากตา ธมมา ความหมายของการสวดนคอการแสดงธรรมของพระพทธเจา นนเอง แตเนองจากพระสงฆทานสวดภาษาของพระพทธเจาคอภาษาบาล สวนคนฟงนเปนคนไทย พอฟงภาษาบาลกเลยไมเขาใจความหมาย กเลยคดวาสวดใหกบคนตาย ความจรงการแสดง พระธรรมเทศนานทานแสดงใหคนอย คนตายนฟงไมได คนตายน ไมมวญญาณทจะรบรเสยงทเขามากระทบกบห มแตคนเปนเทานนทยงมวญญาณทยงฟงเสยงของพระทสวดอยได เพยงแตวาเปนภาษาคนละภาษากน คนฟงกฟงไมเขาใจเลยไมสนใจทจะฟง เวลาพระสวดกสลากไปคยกนสนทนากน นงพนมมอไปใหพระสวดไป ญาตโยมกนงสนทนากนไป ประโยชนทพงจะไดรบจากการฟงเทศนฟงธรรมจงไมเกดขน หลวงตาทานจงบอกวาเวลาตายไปแลวอยาไปสวดกสลา อยาไปแสดงธรรมใหคนตาย ถาอยากจะไดรบประโยชนจากกสลา ธมมา คอความรความฉลาด ตองเกดจากการฟงเทศน ฟงธรรมในขณะทยงมชวตอย อยางทพวกเรามากระท�ากนในตอนน

พวกเราก�าลงฟงพระสวดกสลากน กสลา กคอความรความฉลาดนเอง การฟงธรรมนจะท�าใหเราเกดสมมาทฏฐเกดความเหนทถกตอง เกดปญญา และกจะชวยก�าจดความลงเลสงสยตางๆ ใหหมดไปจากจต จากใจได แตกยงไมเพยงพอเพราะยงไมสามารถทจะดบความทกข ตางๆ ทมอยภายในใจใหหมดไปได การทจะก�าจดความทกขตางๆ

57

ใหหมดไปจากใจไดนตองอยทสมมาวายาโม คอความเพยรชอบ เพยรสรางกศล เพยรละอกศล นคอประเดนของการปฏบตของ พวกเรา เราตองมาศกษาดวาอะไรเปนกศลและอะไรเปนอกศล เพอทเราจะไดสรางกศลทเรายงไมมใหเกดขนแลวรกษากศลทเรามอยแลวใหอยกบเราไปตลอด ใหเราละอกศลทมอยในใจของเรา ใหหมดไปแลวกปองกนอกศลทเราไดช�าระไปแลวไดก�าจดไปแลว ไมใหฟนกลบคนมาอก

อกศล ทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเราหมนละกน กคอ ๑. การฆาสตวตดชวต ๒. การลกทรพย ๓. การประพฤตผดประเวณ หรอการรวมหลบนอนกบผอน อนนเปน ๒ กรณส�าหรบผทยง ไมปรารถนาทจะบ�าเพญเปนแบบนกบวชกละเวนจากการประพฤตผดประเวณ แตส�าหรบผทปรารถนาการบ�าเพญแบบนกบวชกตองไมรวมหลบนอนกบใคร ไมเสพกาม และขอท ๔. กคอการไมพดปด รวมถงการไมพดค�าหยาบ ไมพดสอเสยดคอการยยงใหเกดความแตกแยกสามคค และพดเพอเจอ ตอจากนนกมการเสพสรายาเมา รวมไปถงการเลนการพนน การเทยวกลางคน การคบคนไมดเปนมตร และความเกยจคราน นเปนอกศลทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเรา มาละกน ถาเรายงมอกศลเหลานอย กใหเราละอกศลเหลานไป ใหหมด ตอจากนนกมการรบประทานอาหารหลงเทยงวนไปแลว อนนเปนอกศลส�าหรบผทเปนนกบวช ผทถอศลของนกบวช คอ ศล ๘ ผทตองการจะละอกศล คอความสขทางโลกเพอทจะหากศล คอความสขทางธรรม จ�าเปนทจะตองไมรบประทานอาหารหลงจาก เทยงวนไปแลวเพอทจะไดก�าจดอกศลคอ นวรณ เชน ความงวงเหงาหาวนอน

นวรณนกเปนอกศล เชน กามฉนทะ ความอยากในกาม อยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ความงวงเหงาหาวนอน ความโกรธ ความฟงซาน และความลงเลสงสยในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

58

ในแนวทางของการปฏบต นคออกศลทจ�าเปนจะตองละ ละกามฉนทะ ดวยการไมหาความสขจากมหรสพและบนเทงตางๆ เชน การดภาพยนตร ดละคร ดการละเลนตางๆ การรองร�าท�าเพลง การไปเทยวตามสถานทตางๆ เพอใหเกดความสนกเพลดเพลนทางตา ห จมก ลน กาย และใจ แลวกละการแสวงหาความสขจากการเสรมความงามของรางกายดวยการแตงเผาแตงผมดวยการใชเครองส�าอางใชน�าหอมใชน�ามนตางๆ ดวยการใสเสอผาอาภรณทสวยงามวจตรพสดารเพราะเปนความสวยงามปลอม เปนความสวยงามท จะท�าใหหลงใหลคลงไคลตดอยกบการเวยนวายตายเกด ท�าใหทกขเวลาทรางกายนนแปลงสภาพจากความสวยกลายเปนความไมสวยในเวลาทแก เวลาทเจบไขไดปวย และเวลาทตายไป อกศลขอสดทายกคอการหลบนอนบนฟกหนาๆ เพอหาความสขทางรางกายทเปนความสขปลอม ไมใชเปนความสขทแทจรง นคออกศลทผบ�าเพญ ผปฏบตธรรมควรทจะพยายามละกนใหได ละไดมากกจะท�าให ความสขและความเจรญมเพมมากขน ความทกขความวนวายใจตางๆ มนอยลงไป

สวนกศลทควรจะสรางขนมากคอ การท�าทาน การแบงปนการ เสยสละ การแบงทรพย แบงความสข แบงประโยชนทมมากเกนไปตอความจ�าเปนทจะตองมเกบไวกไมเปนประโยชนกนตนเอง ตายไป กเอาไปไมได ถาเอาประโยชนสข เชน ทรพยสมบต ขาวของเงนทอง มาแบงปนใหแกผอนกจะท�าใหเกดความสขใจขนมา ท�าใหลดละความ ทกขความกงวลใจในเรองของทรพยสมบตขาวของเงนทองไปได แลวกใหมาเจรญสต

สต คอ การระลกร การดงใจใหรอยกบอารมณเดยวเรองเดยว เพอไมใหใจลอยไปลอยมา เพราะการลอยไปลอยมาของใจนนท�าใหเกดความฟงซาน ท�าใหเกดความอยาก เกดอารมณวนวายขนมวขนมา ถาใจจดจออยกบอารมณใดอารมณหนง ใจกจะวางจะเยน

59

จะสบาย และถานงสมาธนงหลบตาดลมหายใจเขาออกกด หรอบรกรรมพทโธๆ ไปกด ใจกจะสามารถเขาสภายในเขาสฐานของจต ฐานของใจทเปนทสงบทมความสขทเหนอกวาความสขทงปวง นคอกศลทเราควรจะพยายามสรางกนขนมาใหไดดวยการเจรญสตอยอยางตอเนองตลอดเวลาตงแตเราตนขนมาจนหลบไป เพราะถาเราไมเจรญ ใจกจะลอยไปลอยมา เมอลอยไปลอยมา ความสงบสขของใจกจะไมปรากฏขนมา ไมมอะไรทจะท�าใหใจสงบไดนอกจากสตนเทานน ถาไมมสตแลวจะไมมวนทจะท�าใจใหสงบได สตจงเปนธรรมทส�าคญ เปนกศลทส�าคญอยางมากตอการพฒนาจตใจ ตอการพฒนามรรค ผล นพพาน ถาปราศจากสตแลว ผลอนเลศ อนประเสรฐทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดรบกน จะไมปรากฏขนมาในใจของพวกเรา แตถาพวกเราสามารถเจรญสตไดอยางตอเนองไดอยางสม�าเสมอ ไมพลงไมเผลอ สามารถควบคมใจ ใหจดจอใหตงอยกบอารมณใดอารมณหนงได ใจจะมความมนคง ใจจะมความนง ความสงบ มความเยน มความสข มความสบาย และเมอสามารถเจรญสตไดแลวสามารถควบคมใจใหตงอยใน ความสงบใหตงอยในความนงไดแลว ขนตอไปกตองเจรญกศลท เรยกวาปญญา

การเจรญกศลเจรญปญญา นกเพอมไวปองกนรกษาความสงบ ทสรางขนมาดวยสตนใหอยไปอยางถาวรโดยทไมตองมสตมาคอยดแลรกษา ถายงไมมปญญา เวลาใดทไมมสต ใจทตงมนอยนนกจะลอยไปลอยมาได ใจกจะเกดอารมณวาวนขนมวตางๆ ขนมาได ถายง ไมมปญญากจ�าเปนทจะตองควบคมใจดวยสตตลอดเวลาตงแตตน จนหลบ ถาเวลาใดเผลอขาดสต เวลานนกจะเปนเวลาทใจวาวนขนมว เกดความโลภ ความโกรธ ความหลง เกดความอยากตางๆ ขนมาได แตถามปญญามาท�าลายความโลภ ความโกรธ ความหลง มาท�าลายความอยากตางๆ ทมอยภายในใจใหหมดไปได ตอไปไมจ�าเปนทจะ

60

ตองใชสตคอยประคบประคองใจใหตงอยในความสงบ เพราะสงทจะมาท�าลายความสงบนนถกท�าลายไปหมดแลวดวยปญญา เมอสงทท�าลายความสงบไดถกท�าลายดวยปญญาไปหมดแลว ปญญากจะไมจ�าเปนทจะตองมอกตอไป ไมตองใชปญญา ไมตองใชสต ใจกเปนใจทสะอาดบรสทธ ใจจะตงอยในความสงบไปตลอดเวลา นคอการบรรลธรรม

การบรรลผลของการปฏบตธรรมเปนการบรรลทถาวร ใจทสะอาดบรสทธแลวจะไมมวนเสอม จะไมมวนกลบไปสกปรกไดอกตอไป ใจทไดรบการช�าระดวยปญญา ช�าระความโลภ ความโกรธ ความหลง ช�าระความอยากตางๆ ใหหมดไปจากใจแลว ใจจะไมมวนทจะม ความโลภ ความโกรธ ความหลง ความอยาก อกตอไป เมอไมม ความโลภ ความโกรธ ความหลง ไมมความอยากตางๆ กจะไมม ความทกขอกตอไป จะไมมภพชาตอกตอไป เพราะภพชาตกเกดจาก ความโลภ ความโกรธ ความหลง เกดจากตณหาความอยากตางๆ นเอง เมอไมมภพไมมชาตกจะไมมความแก ความเจบ ความตายตามมาอกตอไป

นคอเรองของกศลทเราจ�าเปนจะตองสรางกนขนมา เมอเราสรางขนมาแลวเรากตองรกษามนไป รกษามนไปจนกวาใจจะสะอาดบรสทธ เมอใจสะอาดบรสทธแลวกไมจ�าเปนจะตองรกษาอกตอไป ไมจ�าเปนจะตองเจรญอกตอไป สตกไมตองเจรญ ปญญากไมตองเจรญ วสตง พรหมจรยง ปรากฏขนมาแลว

ค�าวา วสตง พรหมจรยง คอกจในพรหมจรรยนไดเสรจสนลงแลว การช�าระใจใหสะอาดบรสทธนไดผลส�าเรจแลว ใจสะอาดบรสทธปราศจากกเลสตณหาเครองเศราหมองตางๆ แลว ไมมความจ�าเปนทจะตองเจรญสตเจรญปญญาอกตอไป ใจทสะอาดบรสทธแลว ไมจ�าเปนทจะตองเจรญกศลตางๆ อกตอไป เพราะอกศลตางๆ ได

61

ถกท�าลายไปหมดแลว อกศลตางๆ เชน ความโลภ ความโกรธ ความหลง ความอยากตางๆ ไดถกสตปญญาก�าจดไปหมดแลว เมอสงเหลานถกก�าจดไปหมดแลว ความทกขความวนวายใจตางๆ กหายไปหมดแลว เหลอแตความสงบสขเพยงอยางเดยว การจะเจรญสตเจรญปญญาตอไปกไมไดท�าใหมผลแตกตางอะไร เหมอนกบ น�าทใสเตมแกวแลว จะเตมน�าเขาไปอกมากนอยเพยงไรกจะไดปรมาณน�าในแกวเทาเดม เพราะวาน�าทใสลงไปกจะลนไหลออกมา ฉนใด กจในพระพทธศาสนา กจในพรหมจรรย นจงมวนสนสดเมอไดท�าเสรจส�าเรจแลว กจในพรหมจรรยนกจะหมดไป ไมเหมอนกบ กจกรรมทางโลก ตอใหท�ามากนอยเพยงไรกตามกจะไมมวนหมด จะมกจอยางอนมาใหท�าอยเรอยๆ ท�าภารกจอนนเสรจกจะมภารกจอยางอนเขามาหา ถาไมสรางขนมาเองไมคดขนมาเองกจะมผอนเสนอเขามา กจะมการกระท�าอยเรอยๆ เพราะปญหาทางโลกนเปนปญหาทไมมวนสนสด เพราะโลกนเปนโลกของปญหา แลวตอให แกปญหากนมามากนอยเพยงไร ปญหาตางๆ กจะไมมวนหมด

ดงนนจงตองพยายามเขาหาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เขาหาเพอทจะไดรวาอะไรเปนกศลและอะไรเปนอกศล เพอทเราจะไดสรางกศลกนขนมา แลวละอกศลกน กศลทสรางไดแลวกรกษาไวไมใหหดหายไป อกศลทละไดแลวกไมใหหวนกลบคนขนมาใหม เชน ถาเราละเวนจากการฆาสตวตดชวตไดกอยากลบไปท�าอก ละเวนจากการลกทรพยไดแลวกอยากลบไปท�าอก ละเวนจากการประพฤตผด ประเวณกอยากลบไปท�าอก หรอละเวนจากการเสพกามไดแลว ไมตองรวมหลบนอนกบใครไดแลวกอยากลบไปท�าอก ละเวนจาก การพดปดพดเพอเจอพดค�าหยาบพดสอเสยดไดแลวกอยากลบไปท�าอก ละเวนจากการรบประทานอาหารหลงจากเทยงวนไดแลว กอยากลบไปท�าอก ละเวนจากการหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ดวยการดมหรสพเครองบนเทงตางๆ หรอการฟงเสยงเพลงตางๆ หรอการเเตงเนอแตงตวเสรมสวยความงามของรางกาย ถาเรา

62

ละไดแลวกอยากลบไปท�ามนอก ถาเรานอนบนพนเเขงๆ ไดแลว กอยากลบไปนอนฟกหนาๆ เพราะถากลบไปมนกหวนกลบไปสอกศลนนเอง อกศลทละไดแลว ถากลบไปหามนกเหมอนกบไมไดละนนเอง ถาละแลวกตองละเลย ไมตองกลบไปหามนอก แลวหมนสรางกศลทเรายงไมมใหมเกดขน มาเจรญสตกนใหมากๆ มาเจรญสมถภาวนา เพอท�าใจใหสงบ

การเจรญสตนแหละเรยกวา การเจรญสมถภาวนา การเจรญสตนเพอควบคมใจใหตงมนอยในอารมณใดอารมณหนงไมใหไหลไปไหลมากบอารมณตางๆ ทมอยภายในใจ ถาใจตงมนอยกบอารมณใดอารมณหนงได ใจกจะสงบ ใจกจะมความสข มความสขทเลศกวาความสขทงปวง แลวหลงจากนนเรากตองเจรญวปสสนาภาวนา เพราะการเจรญวปสสนาภาวนานจะปองกนสงทจะมาท�าลายความสงบสขทไดจากการเจรญสต สงทจะมาท�าลายกคอตณหาความอยากตางๆ ความโลภ ความโกรธ ความหลงตางๆ ซงสงทจะปองกนตณหากเลสตางๆ ไมใหเขามาท�าลายความสงบนไดกคอ ปญญา คอความรตามความเปนจรงของสภาวธรรมทงปวงวาทกสงทกอยางนน ไมเทยง เปนทกข ไมใชของเรา

ถาเรายงไมมความสงบทางใจกจะไมสามารถทจะเจรญวปสสนา เจรญปญญาเพอก�าจดความอยากตางๆ ไดเลย เพราะใจของเราไมมความสขทจะมาตอตานกบความอยากไดความสขจากสงตางๆ นนเอง เมอเราไมมความสขภายในใจของเรา เรากตองดนออกไปหาความสขจากภายนอกกน ไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย กน แตถาเรามความสขภายในใจแลวเราจะไมตองดน แตถาใจ มนยงดนเพราะมนยงหลงอย เรากตองใชปญญามาสอนมนวา อยาไปหาความสขภายนอก ความสขภายในทเรามอยจากความสงบนมนดวเศษทสดแลว อยาไปหลงกบการหาความสขจากลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย เพราะทกสงทกอยาง

63

มนเปนของชวคราว เวลาไดมากมความสข แตเวลามนหมดไปกจะ เปนความทกขขนมา ถาไมมสมถภาวนา ไมมความสงบ จะไมสามารถ เจรญวปสสนาเพอละกเลสละตณหาได เพราะใจมนจะตองดนหาความสขจากภายนอกเพราะมนไมมความสขภายใน แตถามนมสมถภาวนา มความสงบภายใน มความสขภายในแลว มนกจะไมดน ถามนยงดนกสามารถทจะสอนไมใหไปหาความสขตางๆ ภายนอกได เพราะมนเปนความทกขมากกวาความสขนนเอง

นคอเรองของสมถภาวนาและวปสสนาภาวนาทจ�าเปนจะตอง มเปนขนเปนตอนไป ถาจะขามสมถภาวนาสวปสสนาภาวนานน จะท�าไมส�าเรจ จะไมสามารถก�าจดความทกขความวนวายใจตางๆ ทเกดจากความอยากได เพราะใจไมมความสขภายใน ใจกจะตองดนออกไปหาความสขภายนอก ตอใหรวามนเปนความทกขกหามมนไมไหว สมนไมไหว เชน คนทตดความสขภายนอกกน ไมวาจะเปนความสขแบบไหนชนดไหน เพราะวาเขาไมมความสงบภายใน ไมมความสขภายในกน แตส�าหรบผทมความสงบมความสขภายในแลวเขาจะสามารถสกบความอยากทจะไปหาความสขภายนอกได เชน บรรดานกบวชทงหลาย ผทมสมถภาวนามความสงบแลวนน กจะสามารถฝนความอยากตางๆ ทจะดงใหออกไปหาความสขตางๆ ทางภายนอกใจได แตผทยงตองดนออกไปหาความสขภายนอกใจอย ทงๆ ทเปนนกบวชอย กแสดงวายงไมมความสขภายในกน ไมม ความสงบของใจ แลวกไมมวปสสนาไมมปญญาคอยเตอนคอย สอนใจคอยหามใจไมใหออกไปหาความสขภายนอก ในทสดไมชากเรว กตองเปลยนเพศไปจากการเปนนกบวชกลบคนไปสการเปนฆราวาส ผครองเรอนผเสพกามไป

นคอเรองของกศลและอกศลทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเรามาหมนปฏบตกน การฟงเพยงอยางเดยวนนไมพอเพยงทจะท�าใหอกศลตางๆ ทมอยภายในใจนนหายหมดไป และไมสามารถท�าให

64

กศลตางๆ ใหเกดขนมาภายในใจได ถาไมมการปฏบตสมมาวายาโม คอความเพยรชอบ เพยรสรางกศลทยงไมมอยภายในใจใหเกดขนมา เพยรรกษากศลทมอยในใจแลวใหคงอยตอไป เพยรละอกศลทยง ไมไดละใหหมดไป แลวกเพยรปองกนอกศลตางๆ ทไดละแลวหวน กลบคนมาอก ถาสามารถเพยรปฏบตใน ๔ สถานนได ผลกคอผลท พระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดรบเชน มรรค ผล นพพาน กจะเปนผลทเกดกบผปฏบตอยางแนนอน

จงขอใหพยายามเพยรกนใหมากๆ เพยรกนไปตลอด ขอใหถอวานแหละคอหนาทของพวกเรา เกดมาท�าไม เกดมาเพอสรางกศล และละอกศลนเทานน เพราะเปนกจทจะท�าใหกจตางๆ ยตลงไปไดอยางถาวร ถายงสรางกศลไมได ยงละอกศลไมได กจตางๆ ทเรา ท�ากนอยทกวนนกจะตองมตอไปเรอยๆ คอกจเรองของการดแล ปากทอง ดแลรกษารางกาย ปองกนภยตางๆ ทจะมาท�าลายรางกาย ตอใหท�าใหไดดขนาดไหน รางกายนในทสดมนกจะตองตายไป แลวเมอมนตายไปแลว อกศลตางๆ ทมอยในใจกจะเปนตวผลกดนใหเราไปหารางกายอนใหมขนมา มนกจะแกกนไปอยเรอยๆ ไมมวนสนสดลง จะแกปญหาใหมนสนสดตองไปแกทตวอกศลนเทานน คอตองช�าระอกศลทงหมดใหหายไปจากจตจากใจ เมอไมมอกศลแลว จตกจะเขาถงพระนพพาน จตกจะไมมความอยากทจะไปเกดอก ตอไป เมอไมมความอยากทจะเกดกไมตองมรางกายทจะตองมาคอยดแลรกษาอกตอไป

นคอกจทแทจรงของพวกเรา กจทจะท�าใหทกกจนนสนสดลงอยางถาวร กคอการละอกศลและสรางกศลใหเกดขนมาภายในใจนเอง

65

ธรรมะบนเขา

๑๖ สงหาคม ๒๕๕๘

การบ�าเพญจตภาวนาเพอท�าใจใหสงบน

ผบ�าเพญผปฏบตมกจะตองพบกบอปสรรค

ทขวางกนไมใหจตเขาสความสงบได อปสรรค

ทขวางกนการเขาส ความสงบของจตน

มอย ๕ ประการดวยกน เรยกวา นวรณ ๕

ผทบ�าเพญผทปฏบตเพอความสงบควร

ศกษาท�าความร จกกบนวรณทง ๕ น

และศกษาวธทจะแกหรอท�าลายอปสรรค

เหลานใหหมดไปเพอใจจะไดเขาสความ

สงบไดอยางสะดวกสบายอยางงายดาย

นวรณ 5 มดงตอไปน ขอท ๑. วจกจฉา

คอความลงเลสงสยในพระพทธเจากด

ในพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากด

ในพระอรยสงฆสาวกกด ไมมความมนใจ

ไมแนใจวาเปนทพงทางใจได วาเปนผท

จะสอนใหปฏบตใหถกตองและไดผลได

ขอท ๒. ความโกรธ เวลาปฏบตนบางครง

กอาจจะเกดความไมพอใจเกดความโกรธ

ขนมาได กตองรจกวธทจะระงบความโกรธ

ขอท ๓. ความงวงเหงาหาวนอน เวลานง

นวรณ ๕

66

แลวมกจะหลบกน นงสปหงก หรองวงนอน ไมอยากจะนง อยากจะ

นอนเสยมากกวา ขอท ๔. ความฟงซาน ความคดปรงเเตง คดแบบ

ไมหยดไมหยอน ยงคดกยงอยากจะคด เรยกวาความฟงซาน และ

ขอท ๕. กามฉนทะ ความยนดความอยากทจะเสพรป เสยง กลน

รส โผฏฐพพะ นคอนวรณ ๕ ประการ หรออปสรรคทจะกนไมใหเขา

สความสงบได ผทบ�าเพญจงจ�าเปนจะตองศกษาวธแกหรอท�าลาย

อปสรรคเหลานไปเวลาทมนเกดขนมา

ความลงเลสงสยในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ตองอาศยการศกษา

เรยนรความจรงของพระพทธเจา ของพระธรรมค�าสอน และของ

พระอรยสงฆสาวก วาพระพทธเจาเปนผตรสรดวยตนเองจรงหรอไม

ค�าสอนของพระพทธเจานสามารถใหผปฏบตเขาสมรรค ผล นพพาน

ไดจรงหรอไม และพระอรยสงฆสาวกผทสบทอดค�าสอนของพระพทธเจา

เปนผทรจรงเหนจรงเหมอนกบพระพทธเจาหรอไม สามารถเปนทพง

ของเรา เปนผน�าทางเปนผสงสอนใหเราไดมความรทจะน�าเอาไป

ปฏบตสมรรค ผล นพพาน ไดหรอไม ถาเราไดศกษาพระพทธประวต

ของพระพทธเจา ไดศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา ไดศกษา

ประวตของพระอรยสงฆสาวกของพระพทธเจา ไดยนไดฟงค�าสอน

ของทานอยเรอยๆ อยบอยๆ เรากจะเกดความเขาอกเขาใจทดขน และ

จะท�าใหเรามความมนใจวา พระพทธ พระธรรม พระสงฆ นเปน

ของจรง เปนสงทมอยทงในอดตและในปจจบน และเปนผทจะ

สามารถทจะน�าพาการปฏบตของเราใหไปสจดหมายปลายทางได

เวลาทเราปฏบตแลวเราเกดวามสงสยในธรรมขอไหนขนใด เราก

ถงแมวาเปนครเปนอาจารยของเรากตามหรอมคนเชอกนตามมาวาเปนอยางนนอยางนเรากอยาเพงไปสรป ใหฟงหไวหกอน

67

ตองคนควาหาค�าตอบจากพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากด จาก

ค�าสอนของครบาอาจารยตางๆ กด หรอจากการไปศกษาไปฟงเทศน

ฟงธรรมไปสอบถามปญหาจากทานโดยตรงกด การกระท�าเหลานจะ

ท�าใหความไมแนใจความลงเลสงสยตางๆ นนหมดไปได อยางเชน

การมาฟงเทศนฟงธรรมในวนน เปนตน หนงในอานสงสของการฟง

เทศนฟงธรรมกคอจะชวยก�าจดความลงเลสงสยตางๆ ทมอยภายใน

ใจใหหมดไปได นคอการแกปญหาขอท ๑ คอความไมมนใจไมแนใจ

หรอความสงสยในขอธรรมขอใดขอหนงบทใดบทหนงหรอเรองใด

เรองหนง จะเปนเรองของพระพทธเจาเองกด เรองของพระอรยสงฆ

สาวกกด เราจ�าเปนทจะตองศกษาจากผร การศกษาทานกทรงสอน

ไวในเรองของกาลามสตร

กาลามสตร นทานสอนวาไมใหเชอถงแมวาเขาจะเชอกนมาเปน

ทอดๆ ไมใหเชอเพราะทานเปนอาจารยของเรา คอททานไมใหเชอน

ไมไดหมายความวาไมใหฟง แตใหฟงใหศกษาไมวาใครกตามจะมาพด

จะมาสอนจะมาบอกอะไรแลวเรากรบฟงไว แตอยาเพงไปเชอ ใหเรา

พสจนดกอนวาสงทเขาบอกเรานจะเปนไปตามความเปนจรงหรอไม

ถาน�าเอาไปพสจนแลวไดผล หรอรวาเปนสงทถกตอง เรากน�าเอามา

ปฏบตตอ แตถาเราเอามาพสจนแลวมนไมไดเปนอยางทเขาพดไว

เรากไมตองเอามาปฏบตใหเสยเวลา ถาปฏบตแลวไมไดผล นคอเรอง

ของการศกษา การฟง เราตองฟงแบบฟงหไวหกอน อยาเปนแบบ

กระตายตนตม พอใครพดอะไรปบ เรายงไมทนเหนเลยกเชอไปกอนแลว

แลวพอตอมาความจรงปรากฏวามนไมไดเปนอยางทเขาพดกได

ดงนนถงแมวาเปนครเปนอาจารยของเรากตาม หรอมคนเชอกน

ตามมาวาเปนอยางนนเปนอยางน เรากอยาเพงไปสรป ฟงหไวหกอน

เราจะตองไปเหนกบตาของเรา อยางทเมอวาน (วนท ๑๕ สงหาคม

๒๕๕๘) ไดพดไววา “สบปากวาไมเทาหนงตาเหน” ฟงไดแตขอใหฟง

68

ดวยเหตดวยผล ฟงแลวกตองน�าเอาไปพสจนกอนถงจะเชอไดอยาง

เตมท ถายงไมไดพสจนกอยาเพงไปเชอ เพราะอาจจะไมเปนไปตาม

ทเขาพดกนกได

นวรณขอท 2 คอ ความโกรธ เวลาทเราจะตองควบคมใจท�าใจให

สงบน เราจะรสกใจนจะโกรธงาย เวลาใครท�าอะไรนดท�าอะไรหนอย

ใครพดอะไรนดใครท�าอะไรหนอยน จะเกดอารมณไมดขนมาทนท

เราตองรบระงบอารมณโกรธน ใหเหนโทษของอารมณ อยาไปเหน

โทษของผทเขาท�าใหเราเกดความโกรธขนมา ผทเขาท�าใหเราเกด

ความโกรธน เราไปแกไมได เราไปสงเขาไปบอกเขาไมใหท�าอยางนน

ท�าอยางนไมไดเสมอไป บางเวลาเรากอาจจะบอกเขาได แตบางเวลา

เรากอาจจะบอกเขาไมได หามเขาไมได สงทเราตองท�ากคอเราตอง

มาหามความโกรธของเรา ใหเหนโทษวาอยทความโกรธ ไมไดอย

ทบคคลทท�าใหโกรธ เชน ความโกรธนเหมอนไฟ เวลาไฟลกแลว

เราอยาไปคนหาวาใครเปนคนมาจดไฟ หรออยาไปวาไปขอรองเขาวา

อยามาจดไฟ เราตองรบมาดบไฟทก�าลงไหมอย ความโกรธนเปน

เหมอนไฟเผาใจของเรา จะท�าใหใจของเราวนวายขนมา จะท�าใหใจ

ของเรานไมสามารถเขาสความสงบได เราจงตองใชวธการตางๆ กคอ

การใชธรรมะซงเปนเหมอนน�าดบไฟของความโกรธนใหหมดไป

ธรรมะกมหลายวธ วธอยางทพดนกคอปญญา คอใหพจารณาวา

สงทท�าใหเราโกรธหรอบคคลทท�าใหเราโกรธนเปนอนตตา เปนสง

ทเราไมสามารถทจะไปควบคมบงคบไปสงไปหามไดเสมอ บางเวลา

อาจจะสงจะหามได แตบางเวลาอาจจะสงอาจจะหามไมได ดงนน

เราอยาไปแกตรงบคคลหรอสงทท�าใหเราโกรธ เราตองมาแกท

ความโกรธ วธทจะแกความโกรธคอตองยอมรบความจรงของสงหรอ

บคคลทท�าใหเราโกรธ อยาไปแกทสงหรอบคคล มนยงจะท�าใหเรา

69

โกรธมากยงขน ถาเราไมสามารถทจะไปแกได ไมสามารถทจะไปหาม

ไปพดไปบอกเขาได ใหเรามาแกทความโกรธนดวยสต พอมสตรวา

โกรธ เรากพยายามบรกรรมพทโธๆ ไป อยาไปคดถงคนหรอสงท

ท�าใหเราโกรธ ถาเราไมไปคดถงคนหรอสงทท�าใหเราโกรธ เราอยกบ

ค�าบรกรรมพทโธๆ ไป เดยวความโกรธนนกจะระงบดบไปเอง หรอ

เราจะใชหลกของการไมจองเวรกได ใหอภย คดเสยวาเปนการใชเวร

เกาไป ใครเขามาท�ารายเราท�าลายเรา ท�าใหเราตองเกดความโกรธ

ขนมากใหคดวาเราคงเคยไปท�าใหเขาโกรธแคนโกรธเคองมากอน

เขาจงตองมาท�ากบเรา คดวาเปนวบากกรรมเปนเรองของกฎแหง

กรรมเรองของเวรกรรม ซงการจะระงบเวรน พระพทธเจากทรง

แสดงไวแลววา เวรไมระงบดวยการจองเวร คอดวยการตอบโตกน

เขาดาเรา เราดาเขา เขาตเรา เราตเขา ฟนตอฟน อยางนไมใช

เปนวธทจะหยดเวรหยดกรรม เพราะถาเขาท�าเราแลวเราไปท�าเขา

เขากจะตองกลบมาท�าเราอก ท�ากนไปท�ากนมาจนถงกบฆากนตาย

ฆากนตายกยงไมหมด ไปเกดภพหนาชาตหนาถาไปเจอกนทไหน

เมอไหรกจะจองเวรจองกรรมกนอก ถาตองการทจะระงบเวรระงบ

กรรมใหมนหมดไปกตองใหอภย ยอมแพ ทานเรยกวา แพเปนพระ

ชนะเปนมาร ใหเรายอมแพแลวเราจะเปนผชนะ คอเราจะชนะ

ความโกรธดวยการยอมแพบคคลทท�าใหเราโกรธ พอเรายอมแพ

เราไมไปตอบโต เรายอมหยด พอยอมแลวกจะหยดไมไปตอบโต

พอเราหยด ไมตอบโต ใจของเรากจะเยนขนมา ใจของเรากกลบมา

สความปกต แลวกจะท�าใหเราสามารถนงสมาธบรกรรมพทโธไป

หรอดลมหายใจไปจนเขาสความสงบได อนนเปนการแกอปสรรค

หรอนวรณชนดท ๒ ทเรยกวาความโกรธ

นวรณชนดทสาม คอ ความงวงเหงาหาวนอน อนนกตองแกดวยวธ

รจกประมาณในการรบประทานอาหาร ไมควรรบประทานอาหารมาก

70

จนเกนไป เพราะเวลารบประทานมากๆ แลวหนงทองจะตง หนงตา

จะหยอน กจะงวง เวลานงท�าสมาธนจะหาวแลวกจะอยากนอน

มากกวาทอยากจะนงบรกรรมพทโธๆ หรอดลมหายใจเขาออก

ผบ�าเพญจตภาวนาจงมกจะตองรกษาศล ๘ กน เพราะหนงในศล ๘

กคอการไมรบประทานอาหารหลงจากเทยงวนไปแลว ถาเรายง

รบประทานอาหารเยนอย เราจะไมสามารถภาวนาในชวงบายได

เพราะเดยวเรากจะเตรยมตวคดถงเรองการรบประทานอาหารกน

แลวเรากจะตองเสยเวลาตองรอใหอาหารทเรารบประทานนยอย

หมดไปกอนถงจะคลายความงวงเหงาหาวนอนได เวลาทเราจะไปใช

ในการบ�าเพญกจะมไมมาก แตถาเราไมรบประทานอาหารหลงจาก

เทยงวนไปแลว พอชวงบายอาหารทเรารบประทานมนกจะยอย

หมดไป แลวเรากจะสามารถบ�าเพญตงแตบายๆ ไปไดโดยไมตอง

มาพบกบปญหาของเรองการงวงเหงาหาวนอน ถารบประทาน

อาหารเยน กวาอาหารจะยอยหมดกจะเขาสเวลาค�าเวลากลางคน

ถงเวลานนกอยากจะนอน การภาวนากจะไมสามารถเปนผลดง

ทปรารถนาเพราะจะเจอกบอปสรรคของการงวงเหงาหาวนอน

จงจ�าเปนทอยางนอยทสดในเบองตนกตองถอศล ๘ ถาเราไมเคย

อดขาวเยนกตองมาฝกหดอดขาวเยนกน แลวถาเราถอศล ๘ ได

อดขาวเยนไดแลวยงรสกวามนยงงวงอย กตองลดปรมาณการรบ

ประทานอาหารใหนอยลงไป แทนทจะรบประทานสองมอ คอเชา

กบกลางวน กอาจจะเอามอเดยว จะเปนมอเชาหรอมอกลางวน

กไดแลวแตความเหมาะสม ถงแมจะเปนมอเดยวกตองรบประทาน

พอประมาณ รบพอใหรางกายนอยได ไมขาดแคลนสารอาหารตางๆ

ทมความจ�าเปนตอการดแลรกษารางกายใหอยเปนปกต รบประทาน

พอประมาณ พอรสกวาจะอมกใหหยด แลวกใหดมน�าเขาไปแทนเพอ

ทจะไดท�าใหไมอมมากจนเกนไป ทานสอนอยางน

71

แตถาเรารบประทานมอเดยวแลวกยงร สกงวงเหงาหาวนอนอย

เรากอาจจะตองงดรบประทานเปนวนๆ ไป อดอาหารไป อาจท�าแบบ

วนสลบวนไปกได วนนรบประทาน พรงนไมรบประทาน รบประทาน

วนเวนวนไป ถาภาวนาแลวไดผลดจากการอดอาหาร กอาจจะเพม

การอดเปนสองวนเปนสามวนบางกได เพราะวาเวลาอดอาหารน

จะบงคบใหเราตองภาวนากน จะอยเฉยๆ ไมได เพราะถาไมควบคมใจ

ดวยสต ใจจะคดถงอาหาร แลวกจะเกดความหวเกดความทรมานใจ

ขนมา เพราะความทกขสวนใหญความหวสวนใหญนนอยทใจ ไมได

อยทรางกาย ความหวทรางกายนเปนสวนยอย เมอเปรยบเทยบกบ

ความหวทางใจเปนสวนใหญ ความหวทางใจกเกดจากความอยาก

รบประทานอาหาร การเกดความอยากรบประทานอาหารกเพราะวา

ไมควบคมความคดปรงเเตง ปลอยใหใจคดไปถงเรองอาหารอย

อยางเดยวกท�าใหเกดความอยากรบประทานอาหารขนมา พอเกด

ความอยากกจะเกดความทกขใจขนมา ผทอดอาหารจงจ�าเปนจะตอง

เจรญสตอยางตอเนอง คอยควบคมใจไมใหไปคดถงเรองอาหาร

ใหอยกบค�าบรกรรมพทโธๆ หรอใหเฝาดการเคลอนไหวของรางกาย

ในขณะทท�าภารกจการงานตางๆ เวลาทนงสมาธกดลมหายใจ

เขาออกกได หรอใชค�าบรกรรมพทโธกได หรอจะใชกรรมฐานแบบอน

กได ซงมอย ๔๐ วธดวยกน วธไหนกไดถานงแลวถาใชแลวท�าให

ใจสงบได บางทานกอาจจะตองใชการพจารณาอาหาเรปฏกลสญญา

ถาใชแบบนเรยกวาใชปญญา แทนทจะใชสต ใชปญญาไดยงด เพราะ

จะเปนการก�าจดความอยากในการรบประทานอาหารไดอยาง

ถาวร ผทมอาหาเรปฏกลสญญาแลว เวลารบประทานอาหารน

จะไมไดรบประทานอาหารดวยความอยากเลย แตจะรบประทาน

อาหารดวยความจ�าเปนเหมอนกบการรบประทานยา จะรบประทาน

เฉพาะเวลาทก�าหนดไวเทานน นอกเวลานนจะไมมความอยาก

72

รบประทานอาหารเลย เพราะจะมอาหาเรปฏกลสญญานมาคอย

ระงบความอยากรบประทานอาหารอยเรอยๆ อยตลอดเวลา

อาหาเรปฏกลสญญา คอใหมองการแปรสภาพของอาหารทนา

รบประทานทอยในจานนนใหเหนวามนแปรรปไปอยางไร จากจาน

ไปสปาก จากปากไปสทอง จากทองไปสทวารหนก จากทวารหนก

ออกไปสสวมทถายอจจาระ อจจาระนแหละคออาหารทอยในจาน

ทถกแปรรปแปรสภาพไปจากการทเอาเขาไปขบเคยวในปากแลว

กลนเขาไปในทองแลวกยอยไปตามล�าไสแลวกออกมาจากทาง

ทวารหนก ถาพจารณาการเดนทางการแปรสภาพของอาหาร ตอไป

จะไมมความอยากจะรบประทานอาหาร แลวกตองระมดระวงวา

อยาไปพจารณามากจนถงขนรบประทานอาหารไมลง การพจารณาน

เพอระงบความอยากรบประทานเวลาทไมไดรบประทานหรอเวลา

หรอขณะทก�าลงรบประทาน ถารบประทานดวยความอยากดวยความ

เอรดอรอยดวยความสขกตองใชอาหาเรปฏกลสญญามาระงบไว

ใหรบประทานดวยความจ�าใจ เหมอนกบเวลาทเรารบประทานยา

เรารบประทานยานเราไมไดอยากรบประทานดวยความสข เรา

รบประทานเพราะวามนตองรบประทาน ไมเชนนนโรคภยไขเจบจะ

ไมหาย การรบประทานอาหารกเพอเยยวยาโรคภยไขเจบของความ

หวของรางกายนเอง ความหวของรางกายนกถอวาเปนโรคภยไขเจบ

แบบหนง และการรบประทานอาหารนกเปนเหมอนการรบประทาน

ยาแบบหนง เปนยาทจะมาเยยวยาความหวของรางกายใหหายไป

ถารบประทานดวยความอยาก ดวยความเอรดอรอย ดวยความสขกตองใชอาหาเรปฏกลสญญามาระงบไว

73

นคอเรองของการแกปญหา คอนวรณทเกดจากความงวงเหงา

หาวนอน ตองรบประทานพอประมาณ อยารบประทานมากจนเกนไป

รบประทานเพออย อยาอยเพอรบประทาน ถาอยเพอรบประทาน

กอยเพอกเลสตณหานเอง การภาวนานมเปาหมายอยทการฆา

อยทการท�าลายกเลสตณหา เพราะกเลสตณหาเปนตวทสรางความ

ทกขทรมานใจใหเกดขนและเปนตวฉดลากจตใจใหไปเวยนวาย

ตายเกดซ�าแลวซ�าอกอยางไมมวนสนสด ถาตองการทจะหลดพน

จากความทกขตางๆ กตองท�าลายกเลสตณหา จงอยารบประทาน

ดวยความอยาก ใหรบประทานเพอระงบความหวของรางกาย

รบประทานแบบรบประทานยา นคอการแกปญหาของนวรณขอท ๓

คอการงวงเหงาหาวนอน

นวรณขอท 4 กคอ ความคดฟงซาน คดเรอยเปอย คดแลวกท�าให

เกดความวนวายความวตกกงวลอะไรตางๆ ขนมา อารมณวาวน

ขนมวกเพราะเกดจากการเผลอสต ปลอยใหใจคดไป กตองใชการ

เจรญสต จ�าเปนจะตองเจรญสตตลอดเวลา เพราะความคดนเขา

ท�างานตลอดเวลา เขาจะหยดกตอเมอมสตมาระงบไว เหมอนกบ

รถยนตทวงอย ถาตองการใหรถยนตหยดวงกตองใชเบรก เหยยบเบรก

ไปเรอยๆ เหยยบไปจนกวารถยนตจะหยดวงถงจะปลอยเบรกได

การเจรญสตนกเปนเหมอนกบการใชเบรก หยดความคดปรงเเตง

ตางๆ ถามสตแลวความคดปรงเเตงจะสงบตวลงได ถาความคด

ปรงเเตงหยดสงบตวลงได เรากหยดบรกรรมได เชน เราใชค�าบรกรรม

พทโธๆ เวลาทใจยงคดถงเรองนนเรองนอย เรากตองใชค�าบรกรรม

พทโธๆ เพอหยดความคดเหลานน เวลาทเราเรมตนใหมๆ น ความคด

เขาจะไมหยดไปทนททนใด เวลาทเราบรกรรมพทโธๆ มนเหมอนจะ

ตองเเขงความคดกน เขากยงคดอย เรากตองใชพทโธมาแขงกบเขา

เราไมตองไปสนใจกบความคดทเรายงมอยทเรายงดบไมได ใหเรา

74

สนใจอยกบค�าบรกรรมพทโธๆ ไปเรอยๆ หรอถาเราใชการดรางกาย

เปนการสรางสต เรากคอยเฝาดการเคลอนไหวของรางกาย ไมวา

รางกายก�าลงท�าอะไรกใหเฝาดไป อยาไปสนใจกบความคดตางๆ ทยง

อาจจะมคดอย ใหสนใจอยกบงานทรางกายก�าลงท�าอย ไมวาจะ

เปนการอาบน�าอาบทา ลางหนา แปรงฟน หวเผาหวผม แตงเนอ

แตงตว หรอท�าภารกจการงานตางๆ ใหเฝาดงานทเราก�าลงท�าอย

สวนความคดนนเขาจะคดกปลอยเขาคดไป อยาไปสนใจ ถาเราไมไป

สนทนากบความคด เดยวความคดเหลานนมนกจะจางหายไปแลว

หมดไปเอง แตถาเรายงไปสนทนาหรอยงอยากใหมนหาย เรากจะ

เกดความหงดหงดเกดความร�าคาญใจขนมาได เราตองท�าความ

เขาใจวาความคดเหลานกเปนอนตตาเหมอนกน เปนสงทเรายงหาม

ไมได เมอยงหามไมไดกปลอยเขาคดไป สตของเรายงมก�าลงนอย

เหมอนรถทแตะเบรกเพยงครงแรกนยงไมสามารถท�าใหรถหยด

อยางสนท กตองเหยยบเบรกไปเรอยๆ เหยยบไปจนกวารถจะหยด

สนทในทสด เรากบรกรรมพทโธๆ ไปเรอยๆ หรอเฝาดการกระท�าของ

รางกายไปเรอยๆ อยาไปกงวลอยาไปสนใจกบความคดปรงเเตง

ทยงคดอย บรกรรมพทโธเฝาดการกระท�าตางๆ ไป เดยวไมนาน

ความคดปรงเเตงมนกจะจางหายไป

นคอวธระงบดบความฟงซานตางๆ ตองใชสตเปนเบองตนถาเราไม

รจกการใชปญญา ถาเรารจกใชปญญา รจกค�าวาไตรลกษณ เราสามารถ

ทจะใชไตรลกษณนมาระงบความคดปรงเเตงทเกยวกบเรองราว

ตางๆ ได เพราะเรองราวตางๆ นนมนเปนไตรลกษณทงหมดนนเอง

มนเปนอนจจง ทกขง อนตตา เปนสงทมการเกด การดบ มการ

เปลยนแปลง เปลยนไปเปลยนมา มขนมลง มเจรญ มเสอม เปนสง

ทเราไมสามารถทจะไปควบคมบงคบได เวลาทเราฟงซานกบเรองราว

ตางๆ กเพราะวาเราไมเหนไตรลกษณ เราจงเกดความอยากใหเปน

75

อยางนนเปนอยางนขนมา พอไมสามารถท�าใหมนเปนตามท

ตองการได ใจกจะฟง ใจกจะคดหาวธการตางๆ คดอยางไรมนกจะ

ไมสามารถทจะไปท�าใหเปนไปตามความอยากได แตถามองเหนวา

เปนไตรลกษณ ยอมรบความเปนจรงวามนเหนอวสยทเราจะไป

ท�าใหมนเปนไปตามความตองการของเราได ใจของเรากจะหยดคด

หยดอยาก แลวใจกจะกลบมาเปนปกต ไมฟงซาน แลวกจะสามารถ

เจรญสตเพอใหใจเขาสความสงบได นกคอการแกปญหาทเรยกวา

ความคดฟงซานตางๆ

นวรณขอท 5 อปสรรคขอท 5 ทท�าใหใจเราไมสงบ เขาสความสงบ

ไมได กคอ กามฉนทะ ความชอบความยนดในรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นอยขางนอกใจ ถาใจ

ไปชอบสงเหลาน ใจกตองออกไปขางนอก ถาใจออกขางนอกแลว

ใจจะไมสงบ การทจะท�าใหใจสงบนจะตองดงใจใหเขาขางใน การจะ

ดงใจเขาขางในไดใจจะตองปลอยวาง รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ

คอความยนดใน รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นเอง คอกามฉนทะ

วธทจะก�าจดกามฉนทะนกมหลายขนตอน ขนตอนแรกทานกให

ถอศล 8 คอใหส�ารวมตา ห จมก ลน กาย คออยาไปด อยาไปฟง

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะชนดตางๆ ทเรารกเราชอบ เชน เรองของ

การบนเทง เรองของการรบประทานอาหาร เรองของการหลบนอน

กบบคคลนนบคคลน เชน สามหรอภรรยาของเรา ถาเราตองการ

ทจะท�าใจใหสงบ เราตองตดความสขทางดานรางกาย ทางตา ห จมก

ลน กายไป เราจะเอาทงสองอยางไมได สขนอกกบสขใน ความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย นเรยกวา สขนอก สวนความสขทเกดจาก

ความสงบของใจนเรยกวา สขใน ความสขทงสองชนดนเกดขน

พรอมๆ กนไมได จะตองเอาอยางใดอยางหนง ถาจะเอาความสขนอก

76

กตองสละความสขในไป ถาตองการความสขในกตองสละความสขนอก

ผทไดยนไดฟงไดศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากจะรจก

วาความสขนอกนนเปนความสขปลอม เปนความสขทมน�าหนก

นอยกวาความสขในทเปนความสขแท ค�าวาแทหรอปลอมกเพราะวา

ความสขนอกมนไมเทยง มนไมถาวร มนเปนของชวคราว จงเรยก

วาเปนความสขปลอม และมน�าหนกสความสขในไมได ความสขใน

คอความสขทเกดจากความสงบของใจ นเปนความสขทมน�าหนก

มากกวาความสขทงปวง ดงททานคงไดยนค�าพดวา นตถ สนต ปรง

สขง อยเสมอ แปลวา สขอนทยงกวาความสขทเกดจากความสงบ

นไมม ผใดไดพบกบความสขในแลวกจะทงความสขนอกไดอยาง

ไมมเยอใยไมมอาลยอาวรณหลงเหลออยเลย เพราะวาความสขในน

มนประทบใจยงกวาความสขนอกนนเอง

ดงนนถาเราอยากจะไดความสขใน ไดความสงบ เราจ�าเปนจะตอง

สละความสขนอกไปเพอจะไดดงใจใหหาความสขขางใน วธทจะสละ

ความสขนอก กคอการรกษาศล 8 ซงเปนขนตอนเบองตน แตไมใช

วาจะเปนขนตอนเดยวเทานน เพราะการรกษาศล ๘ นเปนเพยงแต

การกนเอาไวเทานนเอง แตถาความอยากมนมก�าลงมากกวา มนก

อาจจะท�าลายก�าแพงทขวางกนนไวได คนทถอศล ๘ บางครงจงเกด

การศลขาดกนขนมา ตงใจวาจะไมกนขาวเยน พอถงเวลาเขาจรงๆ

แลวมนอดไมได ในทสดกตองไปกนขาวเยนกน หรออยดๆ เพอนก

โทรศพทมาชวนไปกนขาวเยน พอดวนนวนเกดอยากจะเลยงอาหาร

ศลทตงใจจะรกษาไวกขอแขวนไวกอน วนนขอยกเวนไวหนงวน อนน

กเปนเรองของศลทมนยงไมสามารถทจะท�าลายกามฉนทะได

อยางราบคาบ เปนเพยงแตเปนก�าแพงกนมนไวเทานน ศล ๘

ทานกคงจะทราบโดยเฉพาะศลขอท ๓ คอการไมรวมหลบนอนกบใคร

ศลขอท ๕ คอไมเสพสรายาเมา อนนเปนเรองของศล ๕ อยแลว

77

ศลขอท ๖ คอ การไมรบประทานอาหารหลงจากเทยงวนไปแลว

ศลขอท ๗ คอการไมดไมฟงมหรสพบนเทงตางๆ และการไมเสรม

ความงามของรางกายดวยเสอผาอาภรณทวจตรพสดารสวยสด

งดงาม หรอการเสรมความงามของรางกายดวยการแตงเผาแตงผม

แตงหนาทาปาก การใชน�ามนน�าหอมอะไรตางๆ อนนเรยกวาเปน

การหาความสขทางรางกาย เปนกามฉนทะ และขอท ๘ คอการไมหลบ

นอนมากจนเกนไป การหลบนอนมากกวาความตองการของรางกาย

เรยกวาเปนกามฉนทะแบบหนง คอหาความสขจากการนอนนนเอง

วธทจะแก ทานกใหนอนบนพนแขง อยาไปนอนบนฟกหนาๆ เพราะ

เวลาทนอนบนฟกหนา ความนมของฟกหนาๆ มนสขมนสบายกจะ

ท�าใหไมอยากจะลกขนมา กจะนอนตออกหลายชวโมง เปนการเสพ

กามฉนทะไป แตถานอนบนพนแขง เวลารางกายไดพกผอนแลว พอตน

ขนมานจะไมอยากจะนอนตอเพราะมนไมสขมนไมสบาย สลกขนมา

นงหรอมาเดนจงกรมมาเจรญสตมาท�าใจใหสงบดกวา เพอทจะได

ความสขทดกวาความสขทไดรบจากการหลบนอน

นคอการก�าจดนวรณขอท 5 ขนนเรยกวาเปนการปองกน ถาอยาก

จะก�าจดกตองพจารณาวา ความสขทางตา ห จมก ลน กาย ทางรป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นเปนความสขชวคราว เปนความทกข

มากกวาเปนความสข เหมอนเปนความสขของคนตดยาเสพตด

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นเปนเหมอนยาเสพตด ถาเราเสพ

แลวเราจะตองตด แลวเราจะตองเสพมนเรอยๆ เวลาทเราไมไดเสพ

เรากจะเกดความทกขขนมา เพราะวาเวลาเราเสพ ความสขทเราได

รบมนเปนความสขเดยวเดยว เกดขนในขณะทเสพ พอหยดเสพไป

ความสขนนกหายไป พอความสขนนหายไป ความอยากจะเสพนน

กปรากฏขนมาใหม แลวถาเกดมอปสรรคไมสามารถทจะเสพได

ความสขทไดจากสงทเสพกจะกลายเปนความทกขไป ถาใชปญญา

78

พจารณาเหนความไมเทยงของรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เหนความ

ทกขทตามมาเวลาไมสามารถทจะเสพได กจะท�าใหไมอยากเสพ

ไมอยากจะหาความสขแบบน กจะสามารถทจะท�าลายกามฉนทะได

อยางถาวรตอไป

นคอเรองของการศกษาท�าความรจกกบนวรณทเปนอปสรรค

ขวางกนการทจะท�าใหใจเขาสความสงบ เปนเหมอนก�าแพงทขวางกน

ทางหรอประตทจะเขาสความสงบ ถาเราตองการเขาสความสงบ

เราจะตองท�าลายก�าแพงทขวางกนน ก�าแพงนมอย ๕ ชน หรอ ๕ ชนด

ดวยกนดงทไดแสดงไว คอ ความลงเลสงสยในพระพทธเจากด

ในพระธรรมค�าสอนกด ในพระอรยสงฆสาวกกด ความโกรธ ความ

หงดหงดร�าคาญใจ ความไมพอใจ กจะท�าใหใจสงบไมได และความ

งวงเหงาหาวนอน ขอท ๔ กคอความฟงซาน ขอท ๕ กคอกามฉนทะ

ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ถาเรารจกวธก�าจด

นวรณเหลานได การทจะท�าใจใหเขาสความสงบไดกจะเปนไปไดอยาง

งายดาย ปราศจากอปสรรคตางๆ อยางทพวกเราก�าลงเปนกนอยน

นอกเหนอจากอปสรรคทง ๕ ประการนแลว ถาจะวามอปสรรค

อยางอนไหม กคดวายงมอย กคอจตใจของผปฏบตเองวาม ฉนทะ

วรยะ จตตะ วมงสา หรอไม มอทธบาท ๔ หรอไม มความยนดทจะ

ปฏบตหรอไม มความวรยะอตสาหะความพากเพยรทจะปฏบตทจะ

เจรญสตเพอจะท�าใจใหเขาสความสงบหรอไม มใจทจดจออยกบเรอง

ของการปฏบตหรอไม มใจคดอยเกยวกบเรองของการปฏบตหรอไม

หรอยงคดไปท�าสงนนสงนอย ไปหาสงนนสงนอย ไปหาความสขกบ

เรองนนเรองนอย ถาใจไมคดอยกบการหาความสขอยกบการ

เจรญสตการเจรญปญญาเพอท�าใหใจสงบ ถาใจยงไปคดหาความสข

ในรปแบบอนอย การทจะท�าใหใจเขาสความสงบกอาจจะเปนไปไมได

79

หรอเปนไปไดนอย อยางญาตโยมทเปนฆราวาสผครองเรอนนยงขาด

ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา เพราะยงแบงความคดไปคดหาความสข

ในรปแบบอน ยงคดอยกบการหาลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย อย ความสขนอกกอยากได ความสขใน

กอยากม กเลยตองแบงเวลา ถาเปนวนพระกมาหาความสขใน

ถาเปนวนธรรมดากไปหาความสขนอก เชน วนพระกถอศล ๘ กน

วนธรรมดากคอศล ๕ หรอบางทานกอาจจะไมถอศล ๕ เลยกได

เพราะมนไมสะดวกกบการทจะหาความสขภายนอก ถามศลมนรสก

วามนเหมอนมกฎกตกามขอบงคบทจะท�าใหการหาความสขนอกน

ยากล�าบากขน กเลยอาจจะไมถอศล ๕ เลยกไดในชวงทไมใชเปน

วนพระ มาถอศล ๕ เฉพาะวนพระหนงวน ส�าหรบบางทานทถอ

ศล ๕ ไดแลวกอาจจะมาถอศล ๘ ในวนพระ แตถาผทมอทธบาท ๔

จรงๆ มฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา มความปรารถนาทจะไดความสข

ภายในเพยงอยางเดยว เขากจะทมเทดวยการรกษาศล ๘ ทกวน

อยแบบนกบวช หรอถาบวชไดกอาจจะออกไปบวชเลย แลวกทมเท

ชวตจตใจและเวลาทงหมดตงแตตนจนหลบใหกบการบ�าเพญ

สมถภาวนาและวปสสนาภาวนา ตองมอทธบาท 4 ดวยถงจะ

สามารถท�าใหเกดความสงบสขขนมาภายในใจได การก�าจดนวรณน

กเปนสวนหนง แตถาไมมฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา กจะไมมจตใจ

ทอยากจะปฏบต เมอไมอยากปฏบตกจะไมเจอนวรณอยด นวรณ

เหลานมนมกจะเกดตอนทเราปฏบตกน เวลาเราไมปฏบตมนกไม

โผลขนมา เวลาไปเทยวนมนไมคอยงวงเหงาหาวนอนเลย สงเกตด

เทยวไดทงคน ตสองตสามยงไมงวง ยงไมอยากจะหลบ

อนนกเปนเรองของการภาวนา เรองของการบ�าเพญเพอใหจตใจ

เขาสความสงบ ตองมอทธบาท 4 ม ฉนทะ ความยนดทจะปฏบต

ถามความยนดทจะปฏบตแลวความเพยรมนจะมาเอง เวลาเราชอบ

80

ท�าอะไรนเราจะขยน เราจะท�าในสงทเราชอบกน แตถาเราไมชอบ

แลวเราจะไมกระท�ากน เราจะหาขออางตางๆ รอนเกนไป เยนเกนไป

เหนอยเกนไป อมเกนไป หวเกนไป อะไรตางๆ นานา แตถาเราชอบ

แลวเราจะไมมขออาง ดเดกทชอบเลนเกมส เขาจะไมมขออาง ไมม

เวล�าเวลา ใหเขาเลนเขากเลนไดทงวนทงคน เวลาหวไมมขาวกน

เขากยงเลนกนอยไดเพราะเขามฉนทะ มความยนดทจะเลนเกมส

นนเอง เพยงแตวานาเสยดายทเขาไมมความยนดทจะมาปฏบตธรรม

ถาเขามความยนดตอการปฏบตธรรมเหมอนกบการยนดกบการ

เลนเกมส ปานนเขากอาจจะไดบรรลเปนพระอรยบคคลกนไปหมดเเลว

เครองมออนเดยวกนคออทธบาท ๔ นอนเดยวกน การกระท�า

อะไรตางๆ ไมวาจะในทางโลกหรอในทางธรรมน คนทประสบกบ

ความส�าเรจนเปนคนทมอทธบาท 4 ทงนน ไมวาจะเรยนหนงสอ

ในระดบไหนกตาม ถาไมมอทธบาท ๔ กจะเรยนไมจบ ไมวาท�างาน

ท�าการจะส�าเรจลลวงไดดกตองอาศยอทธบาท ๔ ตองมความยนด

ในสงทเรากระท�า ถาเราอยากจะใหมความยนดกบการปฏบตธรรม

เรากตองดผลของการปฏบต ดตวอยางของผทไดรบผลจากการ

ปฏบต เชน พระพทธเจา พระอรหนตสาวกทงหลาย หลงจากททาน

ไดปฏบตแลวทานไดมรรค ไดผล ไดพระนพพานกน ทานไดหลดพน

จากการเกด แก เจบ ตาย กน ทานไดบรมสข ปรมง สขง กน

ทานไมมความทกขอยภายในใจของทานเลยไปตลอดไมมวนสนสด

ถาเราเหนรางวลทเกดจาการปฏบตธรรมแลว กจะท�าใหเราเกด

มความยนดทอยากจะปฏบต พอมความยนดแลว ความขยน

หมนเพยรกจะตามมา ความจดจอของใจเกยวกบเรองของการปฏบต

กจะตามมา จะคดจะท�าจะภาวนาอยางเดยวจะปฏบตอยางเดยว

ใครจะมาชวนไปไหนกจะไมไป ความคดกจะคดอยกบเรองของการ

ภาวนาเทานน จะไมคดไปเทยวทนนทน จะไมไปท�ากจกรรมอยางโนน

81

จะไมไปท�ากจกรรมอยางน จะคดอยเกยวกบเรองของการภาวนา

เรองของการปฏบตเพอมรรค เพอผล เพอนพพาน นเทานน

นกคอเรองราวของการบ�าเพญจตใจเพอใหเขาสความสงบ เพอให

หลดพนจากความทกขตางๆ จะตองมทงอทธบาท ๔ และจะตองรจก

วธก�าจดนวรณทง ๕ ทเปนอปสรรคขวางกนของการปฏบต ถาเรา

มความรและรจกวธก�าจดนวรณทง ๕ แลวมอทธบาท ๔ เรองของ

มรรค ผล นพพาน นมนกจะเปนเรองแบบเดยวกบพระพทธเจาและ

พระอรหนตสาวกทงหลาย เพราะทานกใชอทธบาท ๔ และใชวธ

ก�าจดนวรณทง ๕ นใหหมดไป เหมอนกบททานน�าเอาเผยแผสงสอน

ใหกบพวกเรา เรากจะไดรบผลแบบเดยวกนอยางแนนอน

82

ธรรมะบนเขา

๒๒ สงหาคม ๒๕๕๘

การเสยสละ

พระพทธเจาทรงสอนใหพทธศาสนกชน

รจกการเสยสละ จาคะ แปลวาการเสยสละ

การเสยสละนจะท�าใหเราไดสงทมคณคา

กวาชวตจตใจกคอธรรม ธรรมกคอการ

เสยสละ ถาเราเสยสละ เรากจะไดธรรม

ธรรมในทนกคอความสงบนนเอง ความ

สงบของใจทเปนความสขทยงใหญกวา

ความสขทงปวง ถาเราอยากจะไดความ

สงบ อยากจะไดความสขทยงใหญกวา

ความสขทงปวง เรากตองรจกการเสยสละ

เพราะวาสงทเราตองเสยสละนนเปนสง

ทท�าใหเราเกดความทกขขนมานนเอง

เพราะสงทเรารกเราหวงทเราไมอยากจะ

เสยสละเปนสงทจะตองจากเราไปในทสด

เพราะเปนของชวคราว เชน ทรพยสมบต

ขาวของเงนทองตางๆ อวยวะของเรา ชวต

ของเรา ของเหลานเปนของทเรารกมาก

หวงมาก แตเปนของทจะท�าใหเราตองทกข

มากเชนเดยวกน แตถาเรารจกเสยสละ

รจกปลอยวาง ไมยดไมตดกบทรพยสมบต

ไมยดไมตดกบอวยวะ ไมยดไมตดกบชวต

83

เรากจะไมตองทกขกบมน แลวเรากจะไดความสงบไดความสข

ทเกดจากการปลอยวาง

ความสขและความทกขของใจเรานอยทการปลอยวางหรอยดตด

นเอง ถาเรารจกปลอยวาง เราจะไมทกขกบสงตางๆ ถาเรายดตด

กบสงตางๆ เรากจะเกดความทกขเกดความวนวายใจขนมา เพราะ

สงตางๆ ในโลกนเปนสงทไมสามารถจะตอบสนองความตองการของ

เราได คอความปรารถนาทจะใหเขานนอยกบเราไปตลอดใหความ

สขกบเราไปตลอด เพราะเขาเปนสงทไมถาวร เปนสงทตองเสอมไป

ตองหมดไปเปนธรรมดา ถาเราไปยดไปตดกบสงทตองสญสน

ตองหมดไปเปนธรรมดา เรากจะตองเสยอกเสยใจเวลาทเกดการ

พลดพรากจากกน แตถาเรารจกการเสยสละ รจกการปลอยวาง รจก

การท�าใจใหสงบ เรากจะไมเสยใจ เราจะไมเดอดรอนจะไมวนวายใจ

กบการสญเสยสงตางๆ ทเรารกทเราหวงไป การปฏบตของพวกเราน

กเปนการปฏบตเพอปลอยวางสงตางๆ ทเรารกเราหวงนนเอง สงท

เรารกเราหวงกนกคอทรพยสมบตขาวของเงนทอง อวยวะของ

รางกาย และชวตของรางกาย นเปนสงทเรารกเราหวงมาก แตเปน

สงทจะท�าใหเราทกขมาก สงทเราควรจะรกควรจะหวง ไมควรเปน

ทรพย ไมควรเปนอวยวะ ไมควรเปนชวต แตควรเปนธรรม ธรรม

กคอความสงบ ทเรยกวา อเบกขาธรรม

อเบกขาธรรม เปนธรรมทจะท�าใหใจเรามความสข ไมทกขไมวนวาย

กบการพลดพรากจากสงตางๆ ไป ถาเรามอเบกขาธรรม มความสงบ

เราจะไมทกขจะไมวนวายใจไปกบการพลดพรากจากทรพยสมบต

ขาวของเงนทอง จากอวยวะของรางกาย จากชวตของรางกาย ทจะ

ตองมวนเกดขนอยางแนนอนในอนาคตขางหนาทจะตามมาน เราจะ

ตองมการพลดพรากจากทรพย จากอวยวะ และจากชวตของรางกาย

84

นไป พระพทธเจาจงทรงสอนใหพวกเรามาฝกฝนการเสยสละกน

ใหเสยสละทรพยเพอรกษาอวยวะ สละอวยวะเพอรกษาชวต และ

สละชวตเพอรกษาธรรม ธรรมกคอความสงบนนเอง

การเสยสละทรพย คอการไมไปหาทรพยสมบตขาวของเงนทอง

มาใหมนมากเกนความตองการเกนความจ�าเปนตอการรกษาอวยวะ

ตอการรกษาชวตนนเอง เพอทเราจะไดมเวลามารกษาธรรม

มารกษาความสงบของใจ ถาเรามวแตไปหาทรพยมามากๆ เพอจะมา

ซอมาหาความสขทางรางกาย ทางตา ห จมก ลน กาย เรากจะ

ไมมเวลาทจะมารกษาความสงบของใจ มาสรางความสงบของใจ

ใหเกดขน สรางอเบกขาธรรมใหเกดขน ดงนนเราจงตองสละทรพย

ดวยการไมหาทรพยมากเกนกวาทเราตองมไวส�าหรบในการดแล

รกษาอวยวะดแลรกษาชวตของรางกายน เพอทเราจะไดมเวลามา

รกษาธรรม มารกษาอเบกขา มารกษาความสงบ มารกษาความสข

ทเกดจากความสงบน ถาเราไมตองเสยเวลากบการไปหาทรพย

เรากจะมเวลาทจะมาหาความสงบมาหาความสขทเกดจากความสงบ

เราจะไดไปอยตามสถานทสงบสงดวเวกเพอทเราจะไดเจรญสตทเปน

ธรรมทจะดงใจใหเขาสความสงบ ใหเขาสอเบกขาธรรม ถาเราไมม

เวลาไปปลกวเวกไปอยตามล�าพงเพอไปเจรญสต มวแตหาทรพยแลว

กมวแตใชทรพยทไดมา เรากจะไมมเวลาทจะมาหาความสงบสข

ทางใจได ดงนนการสละทรพยนความหมายกคอถาเรามทรพยมาก

จนเกนไป กอยาใชทรพยเหลานนไปกบการหาความสขทางตา ห

จมก ลน กาย ทางรางกาย เพราะมนไมไดเปนการสรางอเบกขา

ใหเกดขน ไมไดสรางความสงบสขใหแกจตใจ แตเปนการสราง

ตณหาความอยากใหมมากขน การสรางตณหากเทากบการสราง

ความทกขนนเอง เพราะตณหานแหละคอตนเหตของความทกขใจ

ของความวนวายใจของความไมสบายใจตางๆ เราจงไมควรทจะใช

85

ทรพยทเรามมากเกนความจ�าเปนทเราจะตองมไวส�าหรบดแลรกษารางกายของเรา ถาเรามมากเกนไป เรากควรทจะบรจาคเสยสละให แกผอนไปเพอเราจะไดไมตองมาคอยดแลรกษา ถาเราเอาทรพยทเราไปซอความสขตางๆ นเอามาบรจาคใหแกผอน สงทเราจะไดรบกคอความสงบสขของใจ เราจะไมเสยดาย เราจะไมหวงทรพยทเรามอยหรอทรพยทเราเสยไป แตเรากลบจะมความสขมอเบกขาเกดขนมา

ความสขทางรางกายกบความสขทางใจนเปนคนละทศทางกน เปนคนละแบบกน ไมสามารถทจะมความสขทงสองแบบได เราตองเลอกเอาแบบใดแบบหนง ถาเราเอาความสขทางทรพยทางรางกาย เรากจะตองทกข เพราะวาทรพยกด รางกายของเรากด จะตองมวนเสอม มวนหมดไป มวนทเราจะไมสามารถใชทรพยใชรางกายหาความสขใหกบเราได แตถาเรามาหาความสขทางใจ เราจะไดความสขไปตลอด เพราะใจของเรานไมมวนเสอม ไมมวนสลาย ไมมวนสนสด ความสข ความสงบทเราไดจากใจกจะไมมวนสนสดเชนเดยวกน จะอยคกนไปตลอด เชน ความสขของพระพทธเจาและความสขของพระอรหนต-สาวกทงหลาย ทเราเรยกวาบรมสขน เปนความสขทจะอยคกบใจไปตลอด ถงแมวารางกายของพระพทธเจาจะดบไปนานถง ๒,๕๐๐ กวาปแลวกตาม แตความสขใจของพระพทธเจานนกยงอยคกบใจของพระพทธเจาจนบดน และจะอยตอไปอยางไมมวนสนสด

ใจของพระพทธเจากบใจของพวกเรานเปนใจเหมอนกน เปนใจทไมมวนเสอม ไมมวนสลาย ไมมวนสนสดเหมอนกน ตางกนตรงทวา ใจของพระพทธเจานเตมไปดวยบรมสข คอความสขทเกดจากความสงบของใจ สวนใจของพวกเรานเตมไปดวยบรมทกขทเกดจากตณหาความอยากตางๆ ทพวกเราคอยสงเสรมคอยสนบสนนอย

อยางตอเนอง ทกครงทเราอยากไดอะไร แทนทเราจะคดวาเปนการ

86

สรางความทกขใหกบเรา เรากลบไปคดวาเปนการสรางความสข

ใหกบเรา แตความจรงแลวมนเปนการสรางความทกขใหอยกบเรา

ตอไปเรอยๆ นนเอง ทกวนนเราจงยงไมพนจากความทกขกน เพราะวา

เรายงท�าตามความอยากกนอย เราอยากจะไดอะไรเรากไปหามา

พอไดมาแลวความอยากนนกจะหยดพกชวคราว แลวตอมาไมนาน

ความอยากใหมกจะโผลขนมา เรากจะตองไปหามาอก หามาเรอยๆ

หามาไดเทาไหรกจะไมพออยนนเพราะความอยากไมมวนหมดไป

จากการกระท�าตามความอยาก ความอยากนจะหมดไปกตอเมอเรา

ไมท�าตามความอยาก ถาเราไมท�าตามความอยาก ตอไปความอยาก

กจะหมดไปเอง พอไมมความอยาก ใจของเรากจะตงอยในอเบกขา

ตงอยในความสงบได

วธทจะท�าใหจตไมคดไปในทางทเกดความอยาก กใหคดไปตาม

ความจรงของสงตางๆ ทเราไปรกไปชอบไปอยากไดนนเอง เราชอบ

เงนทอง อยากไดเงนทอง เรากตองคดไปวาเงนทองนเปนของไมเทยงแท

แนนอน เวลาไดมากดอกดใจกน แตเวลาเสยไปหรอเวลาไมไดมา

กเปนเวลาทเสยอกเสยใจ ใหคดอยางนวาสงทเราอยากไดนนมน

ไมแนนอน เวลาไดกดใจ แตเวลาเสยกจะเสยใจ แลวไมวาจะไดอะไร

มามากนอยเทาไหรกตองเสยไปหมดในทสด เพราะเราจะตองจาก

โลกนไปไมชากเรว เราจะตองเสยทรพย เสยอวยวะ เสยชวตไป

แลวเวลาทเราเสย เรากจะเสยอกเสยใจ เศราโศกกน ทกขทรมานกน

ถาเราคดแบบนเวลาทเราอยากจะไดทรพยหรอไดอะไรตางๆ เรากจะ

เหนโทษของมน เหนวาเปนการเดนเขาสกองทกข ไมใชเปนการเดน

เขาสกองสข ถาเราเหนอยางนเรากจะไมอยากได เรากจะระงบ

ความอยากไดสงตางๆ ทมอยในโลกนได ถาเราเหนวาเขาไมเทยง

เขาเปนทกข เขาไมใชเปนสมบตของเรา เขาเปนสมบตชวคราว

เปนเหมอนกบสมบตยมเขามา ถงเวลากจะตองคนเขาไป สอยาไป

87

หาสมบตเหลานดกวา ใหมาหาสมบตทเปนของเราอยางแทจรง กคอ

ความสงบหรออเบกขาธรรมนทเราไดจากการควบคมใจดวยสต

ควบคมใจไมใหคดปรงเเตงไปในทางความอยาก พอใจเราไมคดไปใน

ทางความอยาก อเบกขาธรรมหรอความสงบทเราไดจากการท�าใจ

ใหสงบ มนกจะอยกบเราตอไป มนจะใหความสขกบเราไปเรอยๆ

ตราบใดทไมมความอยากปรากฏขนมา ตราบใดทมความอยาก

ปรากฏขนมา ความสงบหรออเบกขากจะหายไป ความอยากกบ

อเบกขานเปนเหมอนเหรยญอนเดยวกน แตเปนคนละดานกน ถาเรา

หงายเหรยญดานหนงขนมา เหรยญอกดานหนงกจะคว�าลงไว ถาเรา

หงายความอยากขนมา ดานอเบกขากจะถกคว�าเอาไว ถาเราหงาย

อเบกขาขนมา ดานตณหากจะถกคว�าเอาไว ธรรมทงสองอนนเปน

ธรรมทสลบกนแสดงตว ถามอเบกขา กจะไมมตณหา ถามตณหา

กจะไมมอเบกขา ถามอเบกขากจะมความสข ถามตณหากจะม

ความทกข นคอธรรมชาตของใจของพวกเราทกคนเปนอยางน ทม

สขมทกขกนอยทกวนนกขนอยกบอเบกขาและตณหานเอง เวลาเกด

ตณหานความสงบหายไป ความทกขความวนวายใจเกดขนมา เวลา

ตณหาหายไป อเบกขาปรากฏขนมา กจะเกดความสงบ เกดความสข

เกดความสบายขนมา

ดงนนเราจงตองมาท�าลายตณหาเพอทจะรกษาอเบกขาใหอยค

กบใจไปตลอด การจะท�าลายตณหาไดกตองท�าลายดวยปญญา ดวย

อนจจง ทกขง อนตตา ความจรงมนฟงนาจะงายนะ เพราะทกสง

ทกอยางในโลกนมนเหมอนกนหมด มนเปนอนจจง ทกขง อนตตา

เหมอนกนหมด ท�าไมเราไมเหนมน ท�าไมเรายงไปหลงไปรกไปชอบ

ยงไปอยากไดมนอย เชน ลาภ ยศ สรรเสรญ รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ สงเหลานมนเปนอนจจง มเจรญมเสอมเปนธรรมดา

แตพอเราไดอะไรมาแลว เรามกจะลมความจรงไปแลวเรากจะถก

88

ความหลงหลอกใหเราอยากใหมนอยกบเราไปนานๆ อยากจะใหมน

เจรญเพยงอยางเดยว ไมอยากใหมนเสอม ซงมนเปนการฝนธรรมชาต

ฝนความจรง เพราะวาธรรมชาตของทกสงทกอยางในโลกนมเจรญ

ตองมเสอมเปนธรรมดา เราจงตองคอยสอนใจเตอนใจอยเรอยๆ วา

อยาไปยง อยาไปเกยวของ อยาไปมความสมพนธ มความผกพนกบ

สงตางๆทมอยในโลกน มนเปนของปลอม มนเปนความสขปลอม

มนเปนความสขตอนทมนเจรญ แตเวลาทมนเสอมมนจะกลายเปน

ความทกขไป เราไมตองมสงเหลานใหความสขกบเราได เพราะมสง

ทดกวาใหความสขกบเรา สงทดกวาทใหความสขทดกวากบเรากคอ

ความสงบนเอง คออเบกขาธรรม คอการนงสมาธ การท�าใจใหรวม

เปนหนงเรยกวาอปนาสมาธ

ดงนนขอใหพวกเราพยายามเพยรกน พยายามเจรญสตกน พยายาม

เจรญปญญากน พยายามบรจาคเสยสละกน มอะไรทไมจ�าเปน

อยาหวง อยารก อยาเกบเอาไว มนจะท�าใหเกดเปนภาระทางดานจตใจ

จะถวงความเจรญในการสรางความสงบใหแกจตใจ สงใดทมา

รบกวนใจท�าใหใจเราไมสงบ เราควรจะตดมนไป อยาไปเสยดาย

เพราะไมชากเรวมนกตองจากเราไป หรอเรากตองจากมนไปอยด

ขอใหเราจากดวยความยนดดกวาเพราะจะท�าใหเราไดความสงบ

ถาเราจากดวยความไมยนด เราจะไดความวนวายไดความทกข

จงขอฝากเรองของการมาหดเสยสละ มาหดเจรญสต มาหดเจรญ

ปญญากน นใหทานไดน�าเอาไปพนจพจารณาและปฏบตเพอความ

สงบทเปนสมบตทแทจรงของพวกเราทจะตามมาตอไป

13

14

89

ธรรมะบนเขา

๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘

สงมหศจรรยทแทจรง

ถาจะถามวาอะไรเปนสงทมหศจรรยทสด

ของโลก ค�าตอบกต องเปนพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ ทเปนสงมหศจรรย

ทสดยงกวาสงมหศจรรยตางๆ ทไดรบ

การจดอนดบอยในโลกน เพราะพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ นเปนบคคลและเปน

ค�าสอนทไดบรรลถงการสนสดของการ

เวยนวายตายเกด และจะสามารถท�าให

ผทไดมาพบปะไดหลดพนจากการเวยน

วายตายเกดเชนเดยวกน สงมหศจรรย

ตางๆ อนๆ ในโลกนไมสามารถท�าใหผได

ไปพบปะไดเหนไดดสามารถหลดพนจาก

การเวยนวายตายเกดได ความมหศจรรย

ของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นจง

เปนความมหศจรรยทแทจรง เพราะไมม

อะไรจะมหศจรรยเทากบการไดหลดพน

จากการเกด แก เจบ ตาย ไดหลดพน

จากความทกขทเกดจากการเกด แก เจบ

ตาย ทสตวโลกทงหลายตองประสบพบกน

รวมไปถงผทไดสรางสงมหศจรรยตางๆ

ของโลกขนมา เขาเหลานนกยงไมหลดพน

90

จากการเวยนวายตายเกด แตพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นเปน ผทสามารถท�าใหตนเองไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกด และสามารถท�าใหผอนหลดพนจากการเวยนวายตายเกดไดดวยการสงสอน นคอความมหศจรรยทสงสดหรอทยงใหญทสด คอความอศจรรยของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทพวกเราไดมวาสนา มาพบ มาเหน มาไดยน มาไดฟงกน และถาพวกเรามความศรทธา มความอตสาหะพากเพยรทจะศกษาและปฏบตตามพระธรรมค�าสอน ของพระพทธเจา ตามแบบฉบบของพระพทธเจา และพระอรหนตสาวก ทงหลาย พวกเรากจะสามารถไดพบกบสงมหศจรรยคอการหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย อยางแนนอน

โอกาสอยางนจงไมใชเปนสงทจะเกดขนไดงายๆ และบอยๆ เปนโอกาส ทนานๆ จะเกดขนสกครงหนง การปรากฏของพระพทธเจาแตละพระองค นใชเวลาอนยาวนานมากทจะมาปรากฏใหโลกไดพบปะไดกราบไหว บชาไดศกษาไดปฏบตตามกน เวลาระหวางพระพทธเจาแตละพระองค นนบดวยกปดวยกลป ไมใชนบดวยลานปหรอแสนลานป เปนเวลาทยาวนานกวาแสนลานป ไมสามารถเขยนไดดวยตวเลขวามนยาวขนาดไหน นคอหนงของความมหศจรรย คอนานๆ จะมพระพทธเจามาปรากฏใหเปนทพงของสตวโลกทงหลาย ใหเปนผน�าพาสตวโลก ไดออกจากกองทกขแหงการเวยนวายตายเกด แลวการไดมาเกดเปนมนษยในวาระเดยวกบการเกดของพระพทธเจากดหรอการเกดของพระธรรมของพระอรหนตสาวกกด กเปนสงทมหศจรรยอยางยง เชนเดยวกน การไดมาเกดเปนมนษยทานไดทรงแสดงไววามนไมใชเปนของงาย มนเปนของมหศจรรย เมอเปรยบเทยบกบการเกด

การไดมาเกดเปนมนษยทานไดทรงแสดงไววามนไมใชเปนของงายมนเปนของมหศจรรย

91

ของสตวชนดอนๆ แตละครงมนษยนจะมลกไดกคนหนง สามภรรยาคหนงกมลกไดไมกคน ไมเหมอนกบบรรดาสตวตางๆ ทมลกไดเปนฝง นคอความยากของการไดมาเกดเปนมนษย และความมหศจรรยทไดมาเกดเปนมนษยอยในชวงทมพระพทธศาสนา มสงมหศจรรยทสดของโลกใหไดกราบไหวบชาใหไดศกษาไดปฏบตตาม

พวกเราจงควรทจะใชโอกาสอนมหศจรรยนใหเกดความมหศจรรยเกดผลทมหศจรรยทพงจะเกดกบพวกเราได ถาพวกเราไมประมาทนอนใจ ไมประมาทตนเองวาเปนผดอยวาสนาผไมมความสามารถทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาได เพราะพวกเราทกคนนมวาสนามศรทธาทจะมาศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา มความอตสาหะพากเพยรทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาดวยกนทกคน มความสามารถเหมอนกนหมด ไมวาจะเปนเพศใด จะเปนหญงหรอเปนชาย กสามารถทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาได เปนฆราวาสญาตโยมหรอเปนบรรพชตนกบวช กสามารถจะปฏบตไดเชนเดยวกน เปนเดก เปนผใหญ เปนชนชาตเผาพนธใดกตาม ถาสามารถเขาถงค�าสอนไดกสามารถทจะปฏบตไดดวยกนทงนน เชน ชาวตางประเทศทอยตางประเทศทมตางภาษา เขากยงสามารถเขาถงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาได เพราะพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาไดถกแปลเปนภาษาตางๆ ไปหลายภาษาดวยกน ผทไมไดพดภาษาไทยหรอภาษาบาลกสามารถทจะเขาถงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาได และเมอไดเขาถงแลวกเกดศรทธาทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา ถงแมวาในบานเขาในประเทศเขาไมมครบาอาจารยไมมพระพทธศาสนา ทจะคอยสนบสนนสงเสรมในการปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา เขากสามารถเดนทางจากบานเขาจากประเทศเขามาสบานเราทม พระพทธศาสนาเปนระบบทคอยสนบสนนในการปฏบตใหบรรลมรรคผลนพพาน เขาอยไกลแสนไกลจากเรา เขายงอตสาหขามน�า

92

ขามเรอขามทะเลมาศกษามาปฏบตตามพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา พวกเรานอยกบพระพทธศาสนา เกดมากบพระพทธศาสนา พวกเรานมโอกาสมวาสนามากกวาเขา พวกเรามโอกาสท จะไดบรรลมรรคผลนพพานมากกวาเขา ถาพวกเราไมฉวยโอกาสน กเปนทนาเสยดายถาจะปลอยใหโอกาสนหลดมอจากเราไปโดย ทไมไดรบผลประโยชนคอมรรคผลนพพาน จากการไดมาเกดเปนชาวพทธไดมาอยใกลชดกบพระพทธศาสนา ไดเขาถงพระอรยสงฆสาวกตางๆ ถาเรายงไมไดปฏบตกนอยางเปนกจลกษณะ เราตองถามตวเราเองวาท�าไมไมไดปฏบตกน มอะไรเปนอปสรรคขวางกน ท�าไมเราไมรบฉวยโอกาสตกตวงสงทเปนมหศจรรยทสดของโลกน ทอยแคเออมมอของพวกเราแลว เพยงแตเออมมอไปจบกถงแลว ไดแลว ท�าไมไมเออมมอกนไป ท�าไมกลบไปใหความส�าคญกบสงตางๆ ทไมมหศจรรยกน ท�าไมไปใหความส�าคญกบลาภ ยศ สรรเสรญ กบความสขทางตา ห จมก ลน กาย กนท�าไม มนเปนความสขทไมมหศจรรยเลย และนอกจากเปนความสขทไมมหศจรรยแลว มนยงเปนความทกขแสนสาหสเสยดวยซ�าไป แตกลบมองไมเหนกน เพราะอ�านาจของโมหะอวชชาความหลงครอบง�าจตใจ ท�าใหเหนกงจกรเปนดอกบวไป เหนสงทเปนทกขวาเปนสขไป แลวเหนสงทเปนสขวาเปนทกขไป แทนทเราจะเดนเขาหาสงทเปนสข กลบเดนหน จากสงทเปนสขแลวกเดนเขาไปหาสงทเปนทกข เพราะความเหนผดเปนชอบนเอง คอมจฉาทฏฐ

การทจะแกมจฉาทฏฐนกตองแกดวยสมมาทฏฐ สมมาทฏฐนมอยในมรรค ๘ ของพระพทธเจานเอง และการทจะท�าใหเกดสมมาทฏฐขนมาในเบองตน ทานกทรงแสดงไวแลววาดวยการฟงเทศนฟงธรรมนเอง อานสงสของการฟงเทศนฟงธรรมนมอย ๕ ประการดวยกน คอ ๑. จะไดยนไดฟงธรรมทไมเคยไดยนไดฟงมากอน ๒. ธรรมทเคย ไดยนไดฟงแลวเมอไดฟงซ�าอกกจะเกดความเขาใจดขนไปตามล�าดบ

93

๓. จะก�าจดความลงเลสงสยใหหายไปได ๔. ท�าใหมสมมาทฏฐ ความเหนทถกตอง และ ๕. ท�าใหจตใจผองใสสงบมความสขเปนอยางยง นคออานสงสของการฟงเทศนฟงธรรม

อานสงสทเราตองการกนในขณะน คอ สมมาทฏฐ ความเหนชอบ ความเหนทถกตอง ความเหนวาทกขเปนทกข ความเหนวาสขเปนสข เพอทเราจะไดมาแก มจฉาทฏฐ ความเหนผดเปนชอบ ทไปเหนสง ทเปนทกขวาเปนสข แลวมาเหนสงทเปนสขวาเปนทกข เพอทเราจะไดปรบการเดนของเราใหไปสจดหมายปลายทางทถกตอง กคอ เดนทางไปสความสขนนเอง เดนทางออกจากกองทกข กองทกข กคอ ลาภ ยศ สรรเสรญ และความสขทางตา ห จมก ลน กาย นแหละ ทพวกเรายงเดนเขาหากนอยอยางไมสะทกสะทาน อยางไมหวนไหว อยางไมหวาดกลว ตางกบนกปราชญทงหลายทจะเหนลาภ ยศ สรรเสรญ และความสขทางตา ห จมก ลน กาย นเปนสงทนาหวาดกลว เปนอยางมาก เปนสงทไมควรจะเขาหาไมควรจะเขาใกลเลย ควรจะ ถอยหางออกมาเพราะเปนเหมอนกบกองเพลงดๆ นเอง

สมมาทฏฐ ความเหนชอบ ตองเหนวาทกขเปนทกข ทกขเพราะอะไร ทกขเพราะไมเทยงนนเอง ลาภ ยศ สรรเสรญ และความสข ทางตา ห จมก ลนกาย นจะใหความสขกบเราตอนทเจรญเทานนเอง เวลาเจรญลาภ ยศ สรรเสรญ เจรญความสขทางตา ห จมก ลน กาย กเปนความสข แตของทกสงทกอยางในโลกนเชนเดยวกบลาภ ยศ สรรเสรญและความสขทางตา ห จมก ลน กาย นกเปนของทมการเจรญแลวกตองมการเสอมไปเปนธรรมดา แตคนโงนจะมองไมเหนความเสอมกน จะเหนแตความเจรญของลาภ ยศ สรรเสรญ สข กน จงไมกลว จงเดนเขาหาอยางไมมความสะทกสะทาน แลวพอไปเจอความทกขทเกดจากความเสอมกตองทนทกขทรมานไป ถาทนไมไหว กอาจจะถงกบการฆาตวตายไป นคอความหลงหรอความเหนผด

94

เปนชอบทจะผลกดนใหผไมรผไมมสมมาทฏฐนเดนเขาหากองทกขกน แทนทจะเดนออกจากกองทกขกน แทนทจะเดนเขาสกองสขกน กองสขนไปทางไหน กไปทางทพระพทธเจาทรงไดด�าเนนไป ทางท พระอรหนตสาวก ทางทครบาอาจารยตางๆ ทานไดเดนไปกน แลว ทานกน�าเอามาเผยแผสงสอนใหกบพวกเราทมมจฉาทฏฐใหกลบมามสมมาทฏฐกน ใหเดนเขาหากองสขกน อยางทพระพทธเจาและ พระอรหนตสาวกไดเดนกน ทานเดนเขาสมรรคผลนพพานกน ทางท พาใหทานไปสมรรคผลนพพานคออะไร กคอ ทาน ศล ภาวนา นเอง ทางทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก ครบาอาจารยตางๆ ทเราเคารพกราบไหวบชา ทานเดนทางนกนทงนน ทานท�าทานกนทงนน ทานรกษาศลกนทงนน ทานภาวนากนทงนน ทานไมไดไปหาลาภ ยศ สรรเสรญ ไมไดไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย กนทงนน ทานจงไดเดนทางไปถงมรรคผลนพพานได

พวกเราผทมความเคารพรกเชอฟงครบาอาจารยของพวกเรา เรากตองเดนตามทางของครบาอาจารยถงจะเรยกวา “ศษยทมคร” อยางหลวงตาเคยพดอยเสมอวาตองเปนศษยทมคร ครสอนใหท�าอะไร ครท�าอยางไร ถาจะเปนลกศษยกนจรงๆ กตองท�าตามค�าสอนท�าตาม การกระท�าของครบาอาจารย ถงจะเรยกวาเปนลกศษย ไมใชมาขอ กราบเปนลกศษยแตการกระท�านมนไมไดกระท�าตามเลย บางคนน มาขอกราบเปนลกศษย ขอถวายตวเปนลกศษย ฟงแลวมนกข�า ท�าไมตองถวายดวย เพราะของเหลานมนไมใชของทจะตองถวายกน แตเปนของทจะตองปฏบตกน ลกศษยกตองท�าหนาทของลกศษย ครบาอาจารยกตองท�าหนาทของครบาอาจารย หนาทของครบาอาจารยคออบรมสงสอนใหลกศษยมสมมาทฏฐ ใหลกศษยเดนไปในทางทจะพาไปสมรรคผลนพพาน นคอหนาทของครบาอาจารย ถาไดท�าหนาทอยางนแลวกถอวาไดเปนครบาอาจารยแลว สวนหนาท ของลกศษยคอตองฟงแลวกตองปฏบตตาม ถาไมฟงหรอฟงแลว

95

ไมปฏบตตาม กจะไมถอวาเปนลกศษยตามค�านยามของค�าวา ลกศษย หรอค�าวาสาวก สาวก กคอ ผฟง ฟงแลวกปฏบตตามแลวกจะได กลายเปนพระสาวกของพระพทธเจา พระอรหนตสาวกของพระพทธเจา ทานเหลานทานฟงพระพทธเจา ฟงแลวทานกปฏบตตามทไดทรงสอน ใหปฏบต พอไดปฏบตแลวกไดเปนพระสาวกของพระพทธเจา เปนลกศษยของพระพทธเจา โดยทไมตองมากราบมาขอถวายตวเองเปนลกศษยแตอยางใด เปนลกศษยโดยความเปนจรง ความเปนจรงกคอ ปฏบตตามค�าสอนของครบาอาจารยแลวบรรลถงจดหมายปลายทาง ทครบาอาจารยไดเดนทางไปถง กจะไดเปนลกศษยโดยปรยายไป โดยธรรมชาต ไมตองเอาดอกไมธปเทยนมากราบขอเปนลกศษยใหเสยเวลาไปเปลาๆ เพราะการขอเปนลกศษยแบบนน ขอไปจน วนตายกไมไดเปนอยด ถาไมไดปฏบตตามค�าสอนของครบาอาจารย มาถวายตวเปนลกศษยแลวกกลบไปหาเงนหาทอง หาลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ขออยางนขอไป กไมไดผลไมเกดประโยชนแตอยางใด แตถาเชอฟงแลวน�าเอา ค�าสอนของครบาอาจารยไปปฏบต จะมาน�าดอกไมธปเทยนมาขอฝากตนเองเปนลกศษยหรอไม มนกเปนลกศษยโดยความเปนจรงอยแลวดวยการปฏบต

นคอสงทพวกเราควรจะถามตวเราเองวา ท�าไมเราจงไมไดไปในทาง ทครบาอาจารยสงสอนใหพวกเราไปกน ท�าไมพวกเรายงไปในทาง ตรงกนขามกบพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ไดทรงสงสอนใหพวกเราไปกน ท�าไมยงไปหาลาภ ยศ สรรเสรญ ยงไปหาสขทางตา ห จมก ลน กาย อย กเพราะถกกเลสแอบอางวา เพราะพอบาง เพราะแมบาง เพราะลกบาง เพราะงานบาง แตอนนเปนขออางทงนน ความจรงแลวมนเปนเรองของตณหา ความอยาก คอ กามตณหา ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ภวตณหา ความอยากม อยากเปน วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปนตางหาก ทเปน

96

ตวผลกดนใหเราเดนสวนทางกบพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ไมใชพอไมใชแม ไมใชพไมใชนอง ไมใชลก ไมใชครอบครว ไมใชกจการ ทรพยสมบตเงนทองอะไรตางๆ ทเราตองไปดแลรกษาไปจดการ แตเปนเรองของตณหาดๆ นเอง ถาคดวาเปนเรองของพอของแมจรง กตองอยาไปท�าอะไรตามตณหาความอยาก อยกบพอกบแมกดแลพอกบแมไป แตอยาไปท�าตามความอยากของตณหา ทางตา ห จมก ลน กาย กามตณหา ภวตณหา หรอวภวตณหา ถาท�าอยางนน จงจะเรยกวาท�าตามเหตผลจรงๆ คอตองดแลพอแม ตองเลยงดลก ตองดแลทรพยสมบตเงนทองขาวของตางๆ กท�าไปดวยการไมมตณหาซ ไมไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ไมไปอยากให สงตางๆ เปนอยางนนเปนอยางน หรอไมอยากใหสงนนไมเปนอยางนน ไมเปนอยางน ถงจะเรยกวาท�าตามเหตผลจรงๆ แตสวนใหญแลวเหตผลทแทจรงคอเดนสวนทางกบพระพทธเจากเพราะความอยาก เพราะตณหาทงสามนเอง คอ กามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา ไมเชอลองส�ารวจดตวเองวาเปนอยางนหรอไม ถาไมมกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ถาไมไดท�าเพอตณหาแลวกตองจะไปทาง ทาน ศล ภาวนา อยางแนนอน แตถายงไปทางลาภ ยศ สรรเสรญ ยงไปทางของความสขทางตา ห จมก ลน กาย อย ตอใหจะอางเหตนนเหตนกตาม มนกอางไมขน เพราะการกระท�ามนบงบอกอยในตวของมนเอง

เชน สมมตวาถาเราไปท�าเพราะเหตใดเหตหนงเพราะพอเพราะแมหรอเพราะใครกตาม อยางนอยเรากตองแสดงวาเราไมมตณหา ไมได ท�าเพอตณหา อยางนอยกตองรกษาศล ๘ กน ไมใชไปรกษาศล ๕ หรอบางทศล ๕ กไมไดรกษา รกษาไดบาง รกษาไมไดบาง แลวกไป อางวาไปท�าเพอพอเพอแมเพอลกเพออะไรตางๆ กตาม ถาท�าอยางน กถกโมหะอวชชาหลอกไปเทานนเอง อนนกไมไดต�าหนตเตยนวา กลาวตกเตอนใครทงนน เปนเรองของธรรมะทมนออกมาตามกระแส

97

ของมน ตามเหตตามผลของมน กพดไปเพอใหไดมขอคด เพอจะได แกโมหะอวชชาคอมจฉาทฏฐ เพอจะไดใหมสมมาทฏฐ แลวจะไดกลบไปในทางทพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ทานสอนให น�าไปปฏบตกน ดทานเปนตวอยาง ทานกมพอมแมมลกเหมอนกน มทรพยสมบตเงนทองขาวของเหมอนกน ท�าไมทานไปในทางทาน ศล ภาวนา ได พวกเราทมพอมแม มลก มทรพยสมบตขาวของ เงนทอง ท�าไมเราไปกนไมได ถาเราใชเหตผลพจารณากน เราจะได เหนขอบกพรองของเรา แลวเราจะไดแกไขปรบการเดนทางของเราใหไปในทางของพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ถาเราอยากจะไดผลอยางเดยวกบทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลาย ไดรบ เรากตองปรบการเดนทางของเราใหเปนไปในทางเดยวกบของพระพทธเจา และของพระอรหนตสาวก ถาการเดนทางของพวกเราเปนทางเดยวกน จดหมายปลายทางกตองเปนจดหมายปลายทางเดยวกน กคอ มรรคผลนพพาน

นคอเรองของเหตและผล เหตเกดจากการด�าเนนชวตของเรา ผลคอมรรคผลนพพาน ถาเราเดนไปตามทางทพระพทธเจาและ พระอรหนตสาวกทงหลายทานเดนกนไป ถาเดนไปในทางตรงขามกบของพระพทธเจากบของพระอรหนตสาวก คอเราเดนไปสลาภ ยศ สรรเสรญ ไปสสขทางตา ห จมก ลน กาย กน จดหมายปลายทางของพวกเรากคอสงสารวฏนเอง คอวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด วฏฏะแหงการเกด แก เจบ ตาย ทเปนกองทกขอนยงใหญ ยงใหญ กวากองทกขทงหมดทมอยในโลกน ตอใหมไฟเผาโลกทงโลกนไป ความทกขของไฟทเผาโลกนยงสไฟของวฏฏะแหงการเวยนวาย ตายเกดของพวกเราไมได เพราะเราเวยนวายตายเกดกนเปนแสนลาน หรอลานๆ ชาต มนมากมายกายกอง อยางทเคยเปรยบเทยบใหฟง วาน�าตาทพวกเราไดหลงในแตละภพแตละชาต ถาไดสะสมมารวบรวมกนไวแลวจะมมากกวาน�าในมหาสมทรเสยอก นนแหละ

98

คอความทกขทพวกเราไดประสบพบกนมาและจะประสบพบกน ตอไปอก ถาเรายงเดนทางสวนกบทางของพระพทธเจาและ พระอรหนตสาวก คอทางสลาภ ยศ สรรเสรญ ทางสความสขทางตา ห จมก ลน กาย น

ขอใหพวกเราทมเทศรทธาและความเพยรใหกบการศกษาและกบ การปฏบตเถด พยายามดงตวเราออกจากความหลง ออกจากการเดนทางไปสลาภ ยศ สรรเสรญ ไปสความสขทางตา ห จมก ลน กาย ใหเราเดนทางไปสทางของทาน ศล ภาวนา กน นแหละคอ ทางของพระพทธเจา ทางของพระอรหนตสาวก และจดหมายปลายทางทมหศจรรยทสดของโลกอยในการบ�าเพญทาน ศล ภาวนา นเอง อยในการทเราไดมาพบกบสงทมหศจรรยทสดของโลก คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ดงนนขอใหพวกเรารบฉวยโอกาสน รบดงเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นใหมาเปนทพงของพวกเรา ใหมา สรางสงมหศจรรยใหกบพวกเรากนเถด อยามวไปหลงกบการหาลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย กนเลย เพราะ

จะท�าใหเราตองเวยนวายตายเกดตอไปอยางไมมวนสนสดนนเอง

99

ธรรมะบนเขา

๒๙ สงหาคม ๒๕๕๘

อทธบาท ๔ คอธรรมทเปนก�าลงใจ

พระพทธเจาทรงสอนใหพวกเรามาหา

ความสขอกทางหนง ความสขทางจตใจ

ทใชการปฏบตธรรมเปนเครองมอแทนท

จะใชรางกาย เพอทเราจะไดไมตองทกข

เวลาทรางกายไมสามารถหาความสขให

กบเราได เชน เวลาทรางกายแก รางกาย

เจบไขไดปวย รางกายตายไป ถาเรามธรรม

ทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเราบ�าเพญ

ใหพวกเราปฏบต ธรรมนจะผลตความ

สขใหแกใจโดยทไมตองใชรางกายเปน

เครองมอ

ความสขทางจตใจนเปนความสขทยงใหญ

กวาความสขทางรางกาย พอไดรบสมผส

กบความสขทางจตใจแลวกจะเกดความ

ยนดทจะสมผสใหมากขน กจะปฏบตให

มากขน จะหาเวลามาปฏบตใหมากขน

ถาเราปฏบตไดผลแลว ท�าจตใจใหสงบได

พบกบความสขทเกดจากความสงบแลว

เรากจะมฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา ขนมา

คอมอทธบาท ๔ มก�าลงใจ

100

อทธบาท 4 นแหละคอก�าลงใจ ธรรมทใหก�าลงใจ ถาใครมอทธบาท ๔

แลวสามารถท�าอะไรไดอยางสะดวกงายดายและรวดเรว และบรรล

ถงเปาหมายไดอยางสบาย อทธบาท ๔ นจะเกดขนไดกตอเมอ

เราไดสมผสกบผลของการปฏบตของเรา ถาเราปฏบตแลวยงไมได

สมผสกบผลน เราจะไมคอยมก�าลงจตก�าลงใจทอยากจะปฏบตกน

เพราะไมรวาปฏบตไปแลวจะไดหรอไม และสงทไดนนเปนอยางไร

กไมร แตถาไดสมผสกบผลทไดรบจากการปฏบตแลวจะรวาเปนสงท

ดกวาสงตางๆ ทมอยทไดรบมา กจะเหนคณคาของผลทไดรบจากการ

ปฏบตธรรม กอยากจะสรางผลนใหเกดมากขน ถาไดรบผลแลวตอไป

กจะเพมวนปฏบตธรรมเพมขนไปเอง ตอนตนกอาทตยละวนกอน

พอปฏบตไดผลแลวทนกเพมเปน ๒ วนบาง ๓ วนบาง มากนอยขน

อยกบความผกพนพนธะตอเรองราวตางๆ ตอบคคลตางๆ ซงอาจจะ

มมากมนอยตางกนไป บางคนยงตองมภาระดแลบคคลนนบคคลนอย

กยงไมสามารถทจะตดภาระตางๆ เหลานใหหมดในทนททนใด

แลวกเขามาปฏบตธรรมเตมรปแบบได กตองแบงรบแบงสกนไป

ตามกรณ บางคนนพอสมผสเพยงครงเดยวกสามารถทจะตดพนธะ

ตางๆ ใหหมดไปเลย เพราะวามนอยและไมส�าคญ กเลยสามารถ

ตดไดอยางงายดาย สามารถทมเทเวลาใหกบการปฏบตธรรมเพอ

ความสขเพอผลอนยงใหญทเกดจากการปฏบตน เรองเหลานกเปน

เรองของแตละบคคลทไมเหมอนกน

ศตรของพวกเราทคอยกดกน ไมใหพวกเราเขาสโลกตรธรรมไมใหเขาสพระนพพานกคอตณหาความอยากนเอง

101

นคอวธการเขาสธรรมของพระพทธเจาในวนธรรมสวนะนแล คอ

วนพระทพระพทธเจาไดทรงบญญตใหพทธศาสนกชนไดเขาวด

เขาวากน เพอมาศกษามาฟงเทศนฟงธรรม ฟงวธสรางความสขทางใจ

สรางความเจรญทางใจทมอย ๒ ระดบดวยกน คอระดบทยงไมถาวร

คอเปนระดบทเจรญแลวยงเสอมได และระดบทถาวร คอเจรญแลว

จะไมเสอม ระดบทไมถาวรนเราเรยกวา โลกยธรรม ระดบทถาวร

เราเรยกวา โลกตรธรรม แตกอนจะเขาถงโลกตรธรรมได กตองผาน

ขนโลกยธรรมไปกอน

ขนโลกยธรรมคออะไร กคอขนสวรรคชนตางๆ เชน สวรรคชนเทพ

สวรรคชนพรหมทมหลายระดบดวยกน ขนอยกบการสรางบญ

สรางกศลทเปนเหตใหไดไปเปนเทพเปนพรหม ท�ามากสรางมากกจะ

ไดไปขนทสงมาก ท�านอยกไปขนต�า ขนอยกบการกระท�าบญกศลหรอ

เหตทพระพทธเจาทรงสอนใหบ�าเพญกคอ การท�าทาน การรกษาศล

และการภาวนา ขนโลกยะนมอย ๓ ระดบ อยางทไดมการปฏบตอย

คอ ทาน ศล และสมถภาวนา ถาไดบ�าเพญธรรม ๓ ระดบ กจะไดรบ

ผลระดบเทพและระดบพรหม เชน ถาไดรกษาศล ๕ และท�าทาน

อยางสม�าเสมอ เวลาตายไปหรอเวลาขณะทยงมชวตอย จตใจ

กไดขนสสวรรคชนเทพแลว เปนเทพตงแตยงไมตาย เพราะจตใจน

ไมไดเปนรางกาย จตใจเปนเทพ เพราะวาไดท�าบญท�าทานไดรกษาศล

ถาไมไดท�าบญท�าทาน เพยงแตรกษาศล จตใจกจะเปนมนษย อยใน

ระดบของมนษย ถาไดท�าทาน ไดรกษาศล จตใจกจะไดเปนเทพ

แลวถาบ�าเพญสมถภาวนาคอเจรญสตเพอท�าใจใหสงบเปนสมาธ

กจะไดธรรมระดบชนพรหม เปนสวรรคชนพรหม แตผลทไดรบจาก

การเปนเทพหรอเปนพรหมนเปนผลชวคราวคอจะตองเสอมลงมา

ท�าบญ ท�าทาน รกษาศล เจรญสมถภาวนา กจะไดไปเกดเปนพรหม

เวลาทรางกายนตายไปแลว แตพอก�าลงของบญกศลทไดบ�าเพญไว

102

เสอมลง จตกตองเสอมลงมา จากสวรรคชนพรหมกตองลงมาส

สวรรคชนเทพ จากสวรรคชนเทพกตองกลบลงมาเกดเปนมนษยใหม

แลวกจะกลบมาบ�าเพญใหม เพราะมนจะเปนนสย เคยท�าบญ ท�าทาน

เคยรกษาศล เคยภาวนามาในอดต พอไดกลบมากจะกลบมาท�าบญ

ท�าทาน มารกษาศล มาภาวนาตอ กจะบ�าเพญอยางนไปแลวกจะได

รบผลตามขนตางๆ ขนไป จะท�าไดเพยงระดบนถาไมมพระพทธศาสนา

มาสอนธรรมขนโลกตระ ถาไมมพระพทธเจามาทรงตรสรธรรมทเปน

โลกตรธรรมน สตวโลกกจะไมสามารถทจะขยบขนสธรรมสความ

เจรญระดบทไมเสอมได คอระดบโลกตรธรรม ตองรอใหมพระพทธเจา

มาตรสรโลกตรธรรมกอน แลวน�าเอาความรนมาเผยแผสงสอนให

แกสตวโลก พอสตวโลกไดยนไดฟงวธการเจรญโลกตรธรรมกสามารถ

น�าเอาไปปฏบตและเจรญและบรรลถงขนโลกตรธรรมขนตางๆ ได

ทมอย ๔ ขนดวยกน คอ ขนโสดาบน ขนสกทาคาม ขนอนาคาม

ขนอรหนต นคอโลกตรธรรม 4 ขน ทเมอไดแลวจะไมเสอม เชน

ถาไดขนจากระดบปถชน คอระดบโลกยะ ถงแมจะเปนเทพเปนพรหม

กยงถอวาเปนปถชนอย ยงไมไดเปนพระอรยบคคล แตพอไดเจรญ

โลกตรธรรมกคอไดเจรญวปสสนาภาวนาแลวบรรลถงผลของการ

เจรญวปสสนาภาวนา กจะไดบรรลโลกตรธรรมขนท ๑ ท ๒ ท ๓

ขนท ๔ ขนไปตามล�าดบ

ขนแรกกจะไดเปนพระโสดาบน พอไดเปนพระโสดาบนแลวจะไมเสอม

ลงมาเปนปถชนอกตอไป และจะมภพชาตเหลอไมเกน ๗ ชาต

เปนอยางมาก ถายงไมสามารถบรรลเปนพระอรหนตไดในชาตปจจบน

ถาตายไปดวยเหตผลทหามไมได เชน อบตเหต แลวยงไมสามารถ

ปฏบตไดถงขนพระอรหนต กจะกลบมาเกดเปนมนษยอกไมเกน

๗ ครง แลวกจะสามารถทจะบรรลเปนพระอรหนตได และกไมตอง

ไปเกดในอบายอกตอไป อบาย กคอทไปเกดของผทท�าบาป คอผท

103

ไมรกษาศล 5 นนเอง อบายกมอย ๔ ระดบ คอ เดรจฉาน เปรต

อสรกาย และนรก แตถาเปนพระโสดาบนแลวนจะไมกลบไปเกดใน

อบายอกตอไป ถงเเมวาในอดตเคยไดท�าบาปแลวยงไมไดใชผลบาป

กตาม แลวจะกลบมาเปนมนษยไมเกน ๗ ชาต เพอมาปฏบตธรรมตอ

แลวกจะเจรญขนไปสขนท ๒ คอ ขนพระสกทาคาม

พอไดขนพระสกทาคาม จตใจกจะเหลอภพชาตเพยงชาตเดยว

จะกลบมาเกดอกเพยงหนงครงในภพของมนษย แลวถาไดขนท ๓

กจะไดเปนพระอนาคาม พระอนาคามนกจะไมกลบมาเกดเปนมนษย

อกตอไป แตยงตองไปเกดอยในสวรรคชนพรหมอย แลวกจะบรรล

เปนพระอรหนตตามล�าดบตอไป ถาไดเปนพระอรหนตกไมตอง

กลบมาเกดในไตรภพอกตอไป ไมตองมาเกดเปนมนษย ไมตองกลบ

มาเกดเปนเทวดา ไมตองกลบมาเกดเปนพรหมอกตอไป จะอยใน

พระนพพานทมแต ปรมง สขง คอบรมสข ปราศจากความทกข

ความวนวายตางๆ และจะอยกบบรมสขนนไปอยางถาวรอยางไมม

วนจบสน อยางพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลาย ใจของ

ทานไมไดสญหายไปไหนหลงจากทรางกายของทานไดแตกดบไปแลว

ใจของทานกอยในพระนพพาน อยกบความสขทถาวร ไมมวนเสอม

อกตอไป

นคอธรรมระดบโลกตระทจะเกดขนกตอเมอมพระพทธเจามาตรสร

และน�าเอาโลกตรธรรมนมาแจกจายสงสอนใหแกสตวโลก สตวโลก

ทมศรทธาความเชออยางพวกเรา ทมศรทธาความเชอในพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจาแลวนอมน�าเอาค�าสอนของพระพทธเจาไป

ปฏบต ดวยความอตสาหะ วรยะ ดวยอทธบาท ๔ ดวยฉนทะ วรยะ

จตตะ วมงสา ถาปฏบตไปเรอยๆ ผลกจะปรากฏขนมาตามล�าดบ

จนถงขนสงสด การปฏบตถามการปฏบตอยางตอเนอง ผลกจะตอง

104

ปรากฏขนมาอยางแนนอน แตถาเปนการปฏบตแบบท�าแลวหยด

หยดแลวท�าน โอกาสทจะใหผลเกดขนมานนกยากหรอชามาก

ดงนนผบ�าเพญเมอเกดฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา แลว ควรพยายาม

ทจะรกษาอทธบาท 4 นไวดวยการพยายามปฏบตใหมากขนไปตาม

ก�าลงของตน อยาปฏบตเกนก�าลงเพราะจะท�าใหเกดความทอแทได

เพราะไมสามารถปฏบตไดนนเอง ขอใหปฏบตตามก�าลงทมอยกอน

แลวกขยบขนทละเลกทละนอยโดยขนอยกบผลทไดรบ ถาไดรบ

ผลมากกสามารถทจะขยบขนไปไดเรว เหตทจะท�าใหเกดผลขนมา

กคอสต ถามสตแลวผลกจะปรากฏขนมาอยางรวดเรว เมอผลปรากฏ

ขนมากจะเกดอทธบาท ๔ ขนมา จะท�าใหมความยนด มความวรยะ

อตสาหะ พากเพยร มใจจดจออยกบการปฏบต มการใครครวญ

อยกบเรองของการปฏบต กจะท�าใหการปฏบตกาวหนาไปไดอยาง

งายดายและรวดเรว

ดงนนถาอยากจะใหการปฏบตนคบหนาไดอยางงายดายและรวดเรว

กตองพยายามเจรญสตใหมากๆ สตนเปนกญแจดอกทส�าคญทสด

ในการปฏบต เหมอนกบการทจะขบรถเดนทางไปสถานททเราตองการ

จะไป เราตองมกญแจรถกอน ถาไมมกญแจรถจะไมสามารถเปดประต

เขาไปได เมอเขาไปในรถไมไดกขบรถไมได รถกไมขบเคลอนไปไหน

รถกจะจอดอยเฉยๆ แตถามกญแจเปดประตรถเขาไปไดแลว พอจะ

ขบรถกใชกญแจสตารทรถได เมอสตารทรถแลว รถกจะสามารถวง

ไปตามทางทเราตองการไปได ธรรมตางๆ กเชนเดยวกน มรรคผล

นพพานทเราปรารถนากน โลกตรธรรม 4 ขน คอขนโสดาบน ขน

สกทาคาม ขนอนาคาม ขนพระอรหตตผล กตองเกดจากการเจรญ

สตเปนจดเรมตนเสยกอน เพราะถาไมมสต กจะไมสามารถท�าใจให

สงบได เมอใจไมสงบกจะไมเหนความเลศความวเศษของความสงบ

105

ของใจวามคณคาอยางยงขนาดไหน แตถามสตแลวจะสามารถ

ควบคมใจใหเขาสความสงบได แลวพอใจสงบแลวกจะเหนความสขท

ยงใหญกวาความสขทงปวง ดงทพระพทธเจาทรงตรสไววา นตถ สนต

ปรง สขง สขอนทยงกวาความสขทเกดจากความสงบไมม ไมมความสข

อนใดทจะยงใหญกวาความสขทเกดจากความสงบ พอไดสมผสกบ

ความสขทเกดจากความสงบนแลว เราเรยกวาไดสมาธแลว เราจะม

ก�าลงจตก�าลงใจทจะออกเจรญทางปญญาได มก�าลงทจะตอตาน

ตอสหรอท�าลายขาศกศตรผทมาคอยขดขวางการเขาสพระนพพาน

ของพวกเรา

ศตรของพวกเราทคอยกดกนไมใหพวกเราเขาสโลกตรธรรม ไมให

เขาสพระนพพาน กคอ ตณหาความอยากนเอง และตณหาความ

อยากนจะถกท�าลายไปไดกตองมสมาธและมปญญา ถามสมาธ

อยางเดยวจะไมสามารถทจะท�าลายตณหาความอยากได เพราะ

สมาธกเปนเหมอนหนทบหญาดๆ นเอง เปนพลงทกดตณหาความ

อยากไมใหท�างานไดชวคราว แตพอก�าลงของสมาธออนลง ตณหา

ความอยากกจะมก�าลงออกมาสรางความทกขมาขดขวางการเจรญ

โลกตรธรรมได จงตองอาศยปญญาผทจะคอยสอนบอกใจใหรวา

ไดเกดตณหาขนมาแลว เกดความอยากขนมาแลว ปญญากจะบอกวา

นคอตวปญหาคอตวทจะมาขดขวางการเขาสโลกตรธรรมขนตางๆ

ถาอยากจะเขาสโลกตรธรรมขนตางๆ นตองท�าลายตณหาความ

อยากใหได

เชน ขนแรกคอขนพระโสดาบนน กจะเจอกบความอยากไมแก

อยากไมเจบ อยากไมตาย เวลาเราเหนความแกในตวเรา เหนความ

เจบไขไดปวยในตวเรา เหนความตายในตวเรา แลวเกดความทกข

ทรมานใจขนมา แสดงวาตณหาความอยากไมแก อยากไมเจบ อยาก

106

ไมตาย ไดออกท�างานแลว ถาเราอยากทจะท�าลายตณหาความอยากน

เรากตองพจารณารางกายนใหเหนอยางชดเจนวามนไมเทยง มนเกด

แลวกตองแก ตองเจบ แลวกตองตายไปเปนธรรมดา มนไมใชตวเรา

มนไมใชของเรา มนเปนเพยงดน น�า ลม ไฟ เปนเพยงอาการ ๓๒

เชน ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก ทไมมตวเราอยในอาการ

ทง ๓๒ น ไมมตวเราอยใน ดน น�า ลม ไฟ นเลย เพยงแตความหลง

ของเราหลอกใหไปคดวารางกายนเปนตวเราของเรากเลยเกดความ

อยากขนมา อยากใหอยกบเราไปตลอด อยากไมใหแก อยากไมใหเจบ

อยากไมใหตาย พอไปพบกบความแก ความเจบ ความตาย กเกด

ความทกขใจขนมา ถาเหนดวยปญญาวาความทกขใจนเกดจากความ

อยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย และถาตองการก�าจดความ

ทกขใจนกจ�าเปนทจะตองหยดความอยาก หยดความอยากกตองใช

ปญญาสอนใจวาความอยากเปนตนเหตของความทกขใจ และอยากไป

กไมสามารถทจะไปหามรางกายไมใหแก ไมใหเจบ ไมใหตายได

พอยอมรบวารางกายตองแก ตองเจบ ตองตาย กเลยปลอย แกกแกไป

เจบกเจบไป ตายกตายไป พอปลอยแลวความอยากกจะหายไป

ความทกขกจะหายไป ใจกเขาสความสงบระดบพระโสดาบนได ท�าให

ไมทกขกบความแก ความเจบ ความตาย อกตอไป ขณะทรางกาย

จะตายกจะสงบจะสบาย ไมเดอดรอนกบความตาย เวลารางกายจะ

เจบไขไดปวยกจะไมเดอดรอน เวลาเเกกจะไมเดอดรอน เพราะมปญญา

และมสมาธ ถามปญญาแตไมมสมาธ ถงแมจะรวารางกายจะตองแก

การทจะเขาสโลกตรธรรมไดนจ�าเปนจะตองมทงสมาธและมปญญา

107

จะตองเจบ จะตองตาย ถงแมจะเหนวาไมใชตวเราของเรา แตถา

ไมมสมาธกจะไมมก�าลงหยดความอยาก ไมแก ไมเจบ ไมตายได

ดงนนการทจะเขาส โลกตรธรรมไดนจ�าเปนจะตองมทงสมาธ

และมปญญา เพราะถามสมาธแลวใจจะมความสข เมอมความสข

กไมตองยดไมตองอาศยรางกายเปนเครองมอหาความสข พอรวาจะ

ตองเสยรางกายไปกไมเดอดรอน ปลอยได ยนดใหเสยไปได เพราะ

ใจยงมความสขอยเหมอนเดม ความสขทไดจากความสงบนเอง นคอ

ความจ�าเปนความส�าคญของสมาธ เปนผทสรางความสขทดแทน

ใหแกใจ เพอใจจะไดไมตองใชรางกายเปนเครองมอในการหาความ

สขอกตอไป การทจะเขาสโลกตรธรรมจงจ�าเปนทจะตองมทงสมาธ

และมทงปญญา ตองเหนอนจจง ทกขง อนตตา ตองเหนอรยสจ ๔

เหนทกข สมทย นโรธ มรรค เหนวาความทกขของใจนเกดจาก

ความอยากของใจทอยากใหรางกายไมแก ไมเจบ ไมตาย แตพอ

มปญญามาชบอกวาจะไปทกขกบรางกายท�าไม ทกขอยางไรมนก

ตองแก ตองเจบ ตองตาย อยด ไมเกดประโยชนอะไร สปลอยมนไป

ดกวา เพราะยงไงเรากไมตองใชรางกายนแลว เพราะเรามสมาธ

มความสงบทเกดจากการเจรญสตท�าใจใหสงบไดแลว เรากไมตองใช

รางกาย พอเหนดวยปญญาอยางนกจะปลอยรางกายได กจะไมทกข

กบความแก ความเจบ ความตาย ของรางกายอกตอไป นคอขนของ

พระโสดาบน

ขนของพระสกทาคาม กไปทกขกบความอยากทางกามอารมณ

นนเอง ยงอยากทจะมแฟน ยงอยากทจะมสาม มภรรยา ยงอยาก

จะรวมหลบนอนกนอย ยงอยากจะหาความสขจากรางกายของ

ผอนอย วธทจะแกความอยากอนนกตองใชการพจารณาความไม

สวยไมงามของรางกาย ดสวนทไมสวยไมงามของรางกาย อยาไปด

108

แตสวนทสวยทงามเพยงดานเดยว เพราะรางกายมอาการตง ๓๒

อาการ ไมใชมเพยงแตผม แตหนา แตหนง แตเนอ เทานน ภายใต

ผวหนงภายใตเนอกยงมกระดก มโครงกระดก มกะโหลกศรษะ

มกระดกซโครง มกระดกแขน กระดกนว กระดกขา กระดกเทา

มกระดกใหมองเหนชดๆ แตมองไมเหนกน มอวยวะตางๆ เชน ปอด

หวใจ ตบ พงผด ไสนอย ไสใหญ เยอในสมองศรษะ ของเหลาน

มนเปนของไมนาด แตเรามองไมเหนกนในรางกาย เรากเลยไปหลงรก

มความใครกบรางกายของผอน อยากจะหาความสขจากรางกายของ

ผอน แตถาเราหมนเจรญอสภะอยเรอยๆ ดเวลาทรางกายไมสวย

ดสวนทไมสวย มองเขาไปใตผวหนง หรอมองตอนทเวลาเจบไข

ไดปวย มองเวลาทแกหนงเหยวยน ผมรวง ผมหงอก หลงคอม หรอ

ดเวลาเขาตายไป ดเวลารางกายตายไป นาดหรอไม เวลาขนอด เวลา

ทเนาเปอย เวลาทกลายเปนขเถาไป อนนเปนเรองของรางกายเขา

ความไมสวยไมงามของรางกาย ผทจะตองการขยบขนจากขนระดบ

โสดาบนนจะตองพจารณาอสภะอยเรอยๆ ถาสามารถทจะท�าให

กามตณหา คอความรกความใครในรางกายของผอนนนเบาบาง

ลงไปกไดบรรลถงขนพระสกทาคาม คอท�าใหความอยากความรก

ความใครนเบาบางลงไป แตยงท�าไดไมหมด ท�าไดบางเวลา บางเวลา

กยงท�าไมได แตไมมากเหมอนกบตอนทเปนพระโสดาบน พระโสดาบน

นยงไมไดพจารณาอสภะเลย พอเหนภาพเหนรปรางหนาตาทสวยงาม

นารกกจะเกดความรกความใครขนมาทนท แตพอไดเจรญอสภะอย

เรอยๆ กจะสามารถท�าลายความรกความใครนไดลงไปในระดบหนง

ทเรยกวาท�าใหเบาบางลงไป ผใดสามารถท�าใหกามราคะเบาบางลงไป

กเรยกวาไดบรรลเปนพระอรยบคคลขนท ๒ คอขนพระสกทาคาม

ถาพจารณาอสภะตอไปเรอยๆ จนกระทงสามารถทจะเหนความ

ไมสวยไมงามของรางกายไดตลอดเวลา เวลาเหนรางกายของใคร

109

กตาม แทนทจะเหนวาสวยวางาม กลบเหนวาไมสวยไมงามตลอด

เวลา กจะสามารถท�าลายกามราคะใหหมดไปจากใจได ผทสามารถ

ท�าลายความรกความใครใหหมดไปจากใจอยางราบคาบได

นเรยกวา พระอนาคาม ทานจะไมมความสนใจกบเรองของรางกาย

ของผอนอกตอไป ทานจงไมตองกลบมาเกดเปนมนษย ไมตองมาม

รางกาย เพราะการกลบมาเกดเปนมนษยเพอมามรางกายนกเพอ

ทจะใชรางกายนไวเสพกามนนเอง ไวรวมหลบนอนกบผอน แตเมอ

เหนวารางกายของผอนนนนาขยะแขยง ไมนาด ไมนารกเลย เตมไป

ดวยสงทสกปรกเตมไปดวยสงทไมนาด กท�าใหไมมกามอารมณ

อกตอไป ทานจงไมกลบมาเกดเปนมนษย ทานจงไปเกดบนสวรรค

ชนพรหม พรหม กคอผทไมมกามอารมณนนเอง

การไมมกามอารมณนมได 2 แบบ แบบโลกยะ กคอการใชสมาธ

กดเอาไว เชน การนงสมาธท�าใจใหสงบ สมาธกจะกดกามอารมณไว

ไมใหโผลขนมา เพราะตอนสงบน ใจไมสามารถคดถงรปทสวยงามได

กเลยไมเกดมกามอารมณขนมา แตพอออกจากสมาธมา พอเหน

รปทสวยงาม หรอคดถงรปทสวยงามกจะท�าใหเกดกามอารมณขน

มาใหมได นคอพรหมระดบโลกยะทไดจากการเจรญสต ไดจากการ

นงสมาธ ท�าใจใหสงบ ท�าใจใหเปนอเบกขา แตเปนอเบกขาแบบ

ชวคราว พอออกจากสมาธมา พอเหนภาพสวยๆ งามๆ รปราง

หนาตาดๆ กจะเกดกามอารมณขนมาทนท อเบกขากจะหายไป

แตถาไดเขาส ขนพรหมโลกดวยวธของปญญา คอการเจรญ

อสภกรรมฐานนจะไมเสอม เขาไปสขนพรหมโลกแลวจะไมเสอม

ลงมาเปนเทพ ไมเสอมลงมาเปนมนษย เพราะมปญญานรกษาปองกน

ใจไมใหมกามอารมณนนเอง มแตจะพฒนาสงขนไป คอสขนของ

พระอรหนตตอไป

110

ขนของพระอรหนตตองไปพบกบปญหาอย 5 ประการดวยกน

คอความตดในรปฌาน ความตดอยในอรปฌาน ความถอตว ความ

ฟงซานของจต และอวชชาความไมร ยงไมรไมเหนอรยสจขนละเอยด

ทสด ขนสงสด ยงมความทกขยงมความอยากอยนนเอง ยงอยาก

มความสงบจากรปฌาน อยากมความสงบความสขจากอรปฌาน

อยากมความสขจากการเปนผมหนามตา มคนนบหนาถอตา ยกยอง

สรรเสรญ ยงมมานะ ความสขจากการถอตวอย กจะท�าใหยงมความ

ทกขอย กตองใชปญญาพจารณาวาความอยากเหลานเปนตนเหต

ของความทกข ท�าใหใจไมสามารถเขาสความสขทถาวรได พอเหน

วาเปนความทกขเพราะเกดจากความอยาก พอละความอยากได

ความทกขกจะหายไป กจะเหลอแตความสงบ ความสะอาดบรสทธ

ของจตใจทเรยกวาเปนพระนพพาน เมอไมมความอยากหลงเหลอ

อยภายในใจแลว ปญหาทงหลายกหมดไป ความทกขทงหลาย

กหมดไป เมอความทกขหายไปกจะเหลอแตความสขเพยงอยางเดยว

เรยกวาบรมสข ปรมง สขง ทเกดขนเพราะไดท�าลายอปสรรคความ

อยากตางๆ ความหลงตางๆ ทหลอกลอใหใจไปอยากกบสงนนสงน

แตเมอเหนวาเปนไตรลกษณ เหนวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา

เหนวาเปนทกขเพราะตณหาความอยาก ทกข สมทย เหนวาวธทจะ

ดบความทกขคอตองเหนวาทกอยางไมเทยง ทกอยางไมใชของเรา

ทกอยางเปนสภาวธรรมทเปนธรรมชาต ไปสงเขาไมได ไปควบคม

บงคบเขาไมได ไมวาจะเปนธรรมชาตภายนอกใจหรอธรรมชาต

ภายในใจกเปนเหมอนกน ธรรมชาตภายนอกใจกสงทเหนดวยตา

วดทแทจรงกคอทหางไกลจากแสง ส เสยงจากรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นเอง

111

ห จมก ลน กาย ธรรมชาตภายในกสงทสมผสรบรไดดวยใจ คอ

อารมณตางๆ ไมวาจะสข จะทกข จะด จะชว ทมอยในใจ กเปน

ของไมเทยงเหมอนกน มเจรญแลวกมเสอมไปเปนธรรมดา ถาไป

มความอยากใหเขาเจรญเพยงอยางเดยวกจะเกดความทกขใจ

ขนมา ถามปญญากจะเหนวาไปอยากไมไดกจะไมอยาก พอไมอยาก

กจะไมมความทกข ไมวาจะเปนกบเรองของธรรมชาตภายนอก หรอ

ธรรมชาตภายในใจ เปนเหมอนกนหมด เปนไตรลกษณเหมอนกนหมด

พจารณาอยางนแลวจตกจะสงบอยางถาวร จะไมมความทกขความ

วนวายใจตามมาอกตอไป จะไมมวนเสอม จะไมกลบมาเปนมนษย

จะไมกลบมาเปนเทพ มาเปนพรหมอกตอไป จะอยในพระนพพาน

ไปตลอดไมมวนสนสด

ความจรงจตของพวกเรากบจตของพระพทธเจาเปนสงทถาวร

เหมอนกน จตของพระพทธเจาไมมวนตาย จตของพวกเรากไมม

วนตาย ตางกนตรงทจตของพวกเรานยงวนอย ยงหาเรองอยเรอยๆ

ยงสรางความอยากขนมาอยเรอยๆ จงสรางความทกขใหกบพวกเรา

อยเรอยๆ สวนจตของพระพทธเจากบจตของพระอรหนตน

ทานไมวนแลว ทานไมสรางเรองแลว ทานไมสรางความอยาก สราง

ความทกขขนมาแลว ทานอยเฉยๆ สบายกวา สบายกวาพวกเราทยง

อยากไดสงนนสงน ยงอยากไดลาภ ยศ สรรเสรญ ยงอยากไดความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย ยงอยากไดสาม อยากไดภรรยา อยากไดโนน

อยากไดน ความอยากเหลานเปนตวทท�าใหพวกเรานว นวายใจ

ทกขใจกน และพาใหพวกเราไปเกด แก เจบ ตาย กนอยเรอยๆ นคอ

ความแตกตางระหวางใจของพวกเรากบใจของพระพทธเจามแคนเอง

พระพทธเจาจงทรงสอนใหพวกเรายตการหาความสขผานทาง

รางกายกน ดวยการหยดความอยากตางๆ การจะหยดความอยากได

112

กตองท�าทาน รกษาศล และกภาวนา นคอการปฏบตทเปนขนเปนตอน

กอนทจะภาวนาไดจะตองรกษาศล ๘ ใหไดกอน กอนทจะรกษาศล ๘ ได

กตองรกษาศล ๕ ใหไดกอน กอนทจะรกษาศล ๕ ไดกตองท�าทาน

ใหไดกอน เพราะการท�าทานนจะท�าใหใจมความเมตตา มความคดทด

ปรารถนาดตอผอน กจะท�าใหไมอยากทจะท�ารายผอน กจะสามารถ

ละการฆาสตวตดชวตได ละเวนจากการลกทรพยได ละเวนจากการ

ประพฤตผดประเวณได ละเวนจากการพดปดได ละเวนจากการเสพ

สรายาเมาและอบายมขตางๆ ได พอรกษาศล ๕ ได วนพระกมารกษา

ศล ๘ ได เรมรกษาในชวงวนพระกอน พอรกษาศล ๘ กจะเจรญสต

บ�าเพญสมถภาวนาได ท�าใจใหสงบได พอใจสงบเหนความสขท

เกดจากความสงบกจะอยากจะปฏบตใหมากขน กจะเขาวดใหถขน

มากขน จากอาทตยละวนกอาจจะเปนสองวนหรอสามวน ถาไมได

เขาวดกอยทบานกได ท�าบานใหเปนวดกได วดทแทจรงกคอทหางไกล

จากแสง ส เสยง จากรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นเอง เปนทสงบ

ทไมมอะไรมาคอยรบกวนใจ เปนทจะสามารถเจรญสต เชน การบรกรรม

พทโธๆ ใหไดอยางตอเนอง และท�าใหจตรวมเขาสสมาธได

นกคอสงทพระพทธเจาทรงสอนใหพทธศาสนกชนพทธบรษทปฏบตกน

จะไดรบขนอรยมรรคอรยผลกน ไดบรรลเปนพระโสดาบน พระสกทาคาม

พระอนาคาม และพระอรหนตกน อยทการปฏบตของเรา พระพทธเจา

พระอรหนตปฏบตใหเราไมได ทานเพยงบอกวธใหกบเราเทานนเอง

เราตองเปนผผลกดนตวเราเองใหปฏบตใหได ไมมใครจะสามารถ

ผลกดนเราไดนอกจากตวเราเอง และทกคนกสามารถผลกดนตนเองได

พระอรหนตรวาการผลกดนตนเองนจะน�าสงทเลศสงทประเสรฐให

กบตน

113

จงขอใหพวกเราพยายามปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาอยาง

สม�าเสมอและใหมากขนไปตามล�าดบตามก�าลงของเรา จนกวาเรา

จะถงจดหมายปลายทางกคอการบรรลถงพระนพพาน ซงเปนสงท

ไมสดวสยของพวกเรา ถาเปนสงทสดวสย พระพทธเจาจะไมเสยเวลา

มาสงมาสอนพวกเรา แตทรงเหนวาพวกเรานมความสามารถทจะ

ปฏบตตามได จงไดทรงอทศเวลาททรงเหลออยหลงจากทไดตรสร

แลวเปนเวลาหลงจาก ๔๕ ปดวยกน ท�าหนาทเปนพระศาสดาเพยง

อยางเดยว เพราะทรงเหนวาไมมอะไรมคณคายงกวาธรรมทพระองค

ทรงสงสอนและธรรมทผปฏบตจะเขาถงได เพราะจะไดไมตองกลบ

มาแบกกองทกขซ�าแลวซ�าอกอยางทพวกเราก�าลงท�ากนอย ยงตอง

แบกความแก ความเจบ ความตาย กนอย แตถาพวกเราไดปฏบต

ตามแลว กองทกขแหงการเกด แก เจบ ตาย กจะหมดไป จะมแต

ความสขของพระนพพานอยคกบใจของเราไปตลอด

114

ธรรมะบนเขา

๓๐ สงหาคม ๒๕๕๘

ผเสรจกจในพระ

อรยสจ ๔

การตร ส ร ข อ งพระพ ทธ เ จ าท� า ใ ห

พระพทธเจาไดตรสรไดเปนพระอรหนต-

สมมาสมพทธเจานน เกดจากการตรสร

ในพระอรยสจ ๔ คอเปนความรทไมมใคร

ร มากอน ไมมใครร จกค�าวาอรยสจ ๔

มากอน ผทรอรยสจ ๔ จะเปนผทหลดพน

จากความทกขทเกดจากการเกด แก เจบ

ตาย ทเกดจากการเวยนวายตายเกด

พระอรยสจ ๔ นเปนผผลตพระพทธเจาหรอ

ผผลตพระอรหนตสาวกทงหลาย เพราะวา

ผทจะเปนพระพทธเจาได เปนพระอรหนต-

สาวกได ตองพบกบพระอรยสจ ๔ ตองรจก

พระอรยสจ ๔ วาเปนอะไร

พระอรยสจ ๔ นกมอย ๔ ขอดวยกน

ขอท ๑. เรยกวา ทกข ขอท ๒. เรยกวา

สมทย แปลวาตนเหตของความทกข

ขอท ๓. เรยกวา นโรธ คอการดบทกข และ

ขอท ๔. เรยกวา มรรค แปลวา หนทาง

สความดบทกข นคอความร ๔ ประการ

ดวยกนทพระพทธเจาและพระอรหนต-

สาวกไดทรงรไดรกน และรดวยการปฏบต

115

การปฏบตนทานเรยกวาเปนการปฏบตในอรยสจ ๔ คอ กจ ๔ ประการ

ดวยกนทผปฏบตจะตองปฏบตใหถงใหได เพราะถาปฏบตไดแลวกจะ

ไดหลดพนจากความทกขทงหลาย ไดสนสดการเวยนวายตายเกด

ถาเรามศรทธาเรามความปรารถนาทอยากจะหลดพนจากการ

เกด แก เจบ ตาย เหมอนกบทพระพทธเจา และพระอรหนตสาวก

ทงหลายไดหลดพน พวกเรากตองศกษาวาเราจะตองปฏบตกบ

พระอรยสจ ๔ อยางไรนนเอง การปฏบตกบพระอรยสจ 4 นนมอย

4 ขอดวยกน

ขอท 1 ทรงสอนวา ทกขตองก�าหนดร ตองศกษาใหชดเจนวาความ

ทกขคออะไร พระพทธเจากทรงแสดงไวแลววาความทกขกคอการเกด

เมอเกดแลวกมความแกตามมา มความเจบไขไดปวยตามมา มความ

ตายตามมา มการพลดพรากจากกนตามมา นคอความทกขทเราจะ

ตองท�าความรจกเพอทเราจะไดไมเดนเขาไปหา เหมอนกบเรารวา

สถานทตรงไหนมอนตราย เรากจะไมไปในสถานทนน เชน สถานทนน

มลกระเบด ชอบเกดเหตระเบดขนอยเรอยๆ หรอสถานทนนมไฟไหม

อยเรอยๆ สถานทนนมน�าทวมอยเรอยๆ สถานทเหลานนกเปนเหมอน

สถานททเปนอนตรายตอชวตของพวกเรา เราตองศกษาเวลาเรา

จะไปสรางบานปลกบานอยทไหน เราตองรวาทตรงนมนเปนอนตราย

ตอชวตหรอไม สรางบานแลวน�าทวมหรอไม ถาน�าทวมสรางไปแลว

เดยวกพง หรอไปสรางบานในสถานททมแผนดนไหว นกคอการรภย

ทางธรรมชาต

สวนการรภยทางจตใจกคอใหรวาอะไรทท�าใหเกดความทกขแกใจ

ของเรา สงทท�าใหเกดความทกขแกใจของเรากคอ การเกด การแก

การเจบ การตาย การพลดพรากจากกน นคอสถานททเปนภยตอจตใจ

116

ของพวกเรา เหมอนกบสถานททมน�าทวม มแผนดนไหว มไฟไหม

มพาย ทเปนอนตรายตอรางกายของพวกเรา เราตองศกษาใหร

เพอทเราจะไดหลกเลยงไมไปอยตามสถานทนน ถาเราไมอยากจะม

ความทกขทางจตใจ เราตองรวาการมาเกดนท�าใหเกดความทกข

เกดมาแลวกมความแก ความแกกท�าใหเกดความทกข ความเจบ

ไขไดปวยกท�าใหเกดความทกข ความตายกท�าใหเกดความทกข

แลวการพลดพรากจากกนกท�าใหเกดความทกข ถาเราไมอยาก

จะมความทกข เรากตองหลกเลยงการเกด แก เจบ ตาย การพลดพราก

จากกน พระพทธเจาจงทรงสอนใหพวกเราศกษาเตอนใจเราอยเรอยๆ วา

ความทกขคออะไร กทรงสอนวาเราเกดมาแลวยอมมความแกเปน

ธรรมดา ยอมมความเจบไขไดปวยเปนธรรมดา ยอมมความตายเปน

ธรรมดา ยอมมความพลดพรากจากกนเปนธรรมดา สอนใหเราเตอน

ใจเราอยเรอยๆ วาอยามาเกด เพราะมาเกดแลวจะตองมาแก มาเจบ

มาตาย มาพลดพรากจากกน สอนเราใหหลกเลยงการเกด เมอเรา

รแลววาการเกดไมด เรากจะไดศกษาขนตอไปวาอะไรท�าใหเรามาเกด

อะไรเปนตนเหตของความทกข

ตนเหตของความทกข พระพทธเจากทรงแสดงไวแลววา มอย

๓ ประการดวยกน คอ ตณหา 3 ขอ 3 ประการ 1. กามตณหา

ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ 2. ภวตณหา ความอยากม

อยากเปน อยากร�าอยากรวย อยากมยศถาบรรดาศกด อยากเปนใหญ

เปนโต อยากมอ�านาจวาสนา นเรยกวา ภวตณหา และขอท 3 กคอ

วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน เชน ความอยากไมแก

การทจะละตณหาไดกตองใชเครองมอคอมรรคนเอง

117

อยากไมเจบ อยากไมตาย อนนเปนตนเหตทท�าใหเกดความทกขใจ

ขนมา ตนเหตทท�าใหกลบมาเกดกน เวลาเรามความอยากในรป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ เรากตองมตา ห จมก ลน กาย เวลาเราอยาก

เปนใหญเปนโต อยากร�าอยากรวย อยากมสงนนสงน เรากตองม

รางกาย เมอเรามความอยากมรางกาย เรากมความอยากไมแก

อยากไมเจบ อยากไมตาย เพราะถาเราแก เราเจบ เราตาย เรากจะ

ไมสามารถท�าตามความอยากได ไมสามารถท�าตามความอยาก

ในกาม ในรป เสยง กลน รส ได ไมสามารถท�าตามความอยากม

อยากเปนได ถาเรามความอยากเหลานเรากจะตองกลบมาเกด

อยเรอยๆ เพราะวาเมอรางกายทเรามอยนตายไป เรากตองไปหา

รางกายอนใหม เมอไดรางกายอนใหมมา เรากตองมาแก มาเจบ

มาตาย ซ�าแลวซ�าอกอยางนไปเรอยๆ เราตองมาพลดพรากจากกน

และกนอยเรอยๆ เพราะคนทกคนทมาเกดแลวไมชากเรวกตองตาย

จากกนไป ถาเราสามารถหยดตณหาทง ๓ นได หยดกามตณหา

หยดภวตณหา และหยดวภวตณหาได เรากไมตองมามรางกาย

อนใหม เรากไมตองกลบมาเกดใหม เพราะเราไมมความอยากทจะ

ตองดรป ฟงเสยง ดมกลน สมผส ลมรสอะไรตางๆ ผานทางรางกาย

ไมตองเปนใหญเปนโต ไมตองร�าไมตองรวย เรากไมมความจ�าเปน

ทจะตองมรางกาย เมอเราไมมรางกาย เรากไมตองแก ไมตองเจบ

ไมตองตาย

นคอกจขอท 2 ในพระอรยสจ 4 คอ ตองละตณหา ละสมทย ละเหต

ของความทกข ตนเหตของความทกขคอ กามตณหา ภวตณหา และ

วภวตณหา ถาเราละได เรากจะท�าใหความทกขดบไปกคอนโรธ

คอความดบของความทกข นโรธกปรากฏขนมา ทานบอกท�านโรธ

ใหแจง ท�าความดบทกขใหแจง ดวยการละตณหาความอยาก ดวยการก�าหนดรความทกขใหรวาความทกขของเรานนเกดจากความอยาก

118

ทง ๓ เพราะเมอมความอยากทง ๓ กตองอยากมาเกดมามรางกาย เมอมรางกายแลวกตองมาแก มาเจบ มาตาย มาพลดพรากจากกน ซงไมมใครอยากจะมกน ไมมใครอยากจะแกกน ไมมใครอยากจะเจบไขไดปวยกน ไมมใครอยากจะตายกน ไมมใครอยากจะพลดพรากจากกน แตเมอมาเกดแลวกจะตองแก ตองเจบ ตองตาย ตองพลดพรากจากกน ลวงพนความจรงอนนไปไมได ทานจงสอนใหเรา สอนใจอยเรอยๆ ใหรวาการมาเกดนน�ามาสความทกขทงหลาย น�ามา สความแก ความเจบ ความตาย ความพลดพรากจากกน ใหเรา สอนใจอยเรอยๆ ตลอดเวลา เพอทจะไดไมหลงไมลม เมอเรารแลววาการมาเกดนเปนทกข เรากจะไดละตณหาตวตนเหตทจะท�าใหเรา มาเกด

การทจะละตณหาไดกตองใชเครองมอคอ มรรค นเอง มรรคนเราตองสรางขนมา ตองเจรญตองสรางใหสมบรณ มรรคทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเราสรางกคอ ทาน ศล และภาวนา นเอง การปฏบตทางพระพทธศาสนาอยทการมาสรางทาน ศล ภาวนา เพอทจะมา ละตณหาความอยากทเปนตนเหตของความทกข เมอละตณหาได ความทกขทเกดจากตณหากจะหายไปจะดบไป นโรธคอความไมมความทกขกจะปรากฏขนมา ดงนนกจขอท 4 ทเราตองท�าถาเราอยาก จะท�าใหนโรธแจงขนมาปรากฏขนมา กคอเราจะตองสรางมรรคกน เจรญมรรคกน มรรคทเราตองสรางกคอ ทาน ศล และภาวนา

ทาน กคอการท�าลายเครองมอของตณหา คอขาวของเงนทองตางๆ ตณหานเวลาอยากจะไดอะไรกใชเงนใชทองเปนเครองมอซอ อยากจะด อยากจะฟง อยากจะดม อยากจะรบประทานอะไร กตอง

มเงนมทองไปซอขาวของมา แตถาเราเอาเงนทองทเราจะเอามาใช

ตามความอยากน เอามาใหทานเสย เรากจะไมมเงนทองทจะเอามา

119

ท�าตามความอยากตางๆ การท�าทานนจงเปนการตดสะพานของ

ตณหาทใชเงนทองเปนทางเดนเปนการสรางตณหาสรางความอยาก

ขนมา ถามความอยากแลวแตไมมเงนทจะไปท�าตามความอยาก

กจะไมสามารถท�าตามความอยากได เมอไมท�าตามความอยาก

กเทากบการละความอยากหยดความอยาก พระพทธเจากทรงท�าทาน

ตอนทเปนเจาชายสทธตถะ พระองคมทรพยสมบตขาวของเงนทอง

แตพระองคทรงเหนวาทรพยสมบตขาวของเงนทองนลวนเปน

เครองมอของตณหาความอยากทงนน เวลาอยากจะไดอะไรกใช

ทรพยสมบตขาวของเงนทองซอมาหามา ความสขทไดจากการท�าตาม

ความอยากกเปนความสขเดยวเดยว เปนความสขทไดมาปบกหายไป

แลวกตองหามาอยเรอยๆ เวลาใดทหาไมได เวลานนกไมไดความสข

แตไดความทกขกลบมาแทน พระองคจงเหนโทษของการมทรพย

เหนโทษของการใชทรพยท�าตามความอยากตางๆ พระองคจงสละ

ใหทานสละพระราชสมบตเพอทจะไดไมใชเงนทองเปนเครองมอ

ในการท�าตามความอยากตางๆ กถอวาเปนการละความอยากไดใน

ระดบหนง เมอไมมเงนทอง ใจอยากไปเทยวกเทยวไมได อยากจะไป

ซอของฟมเฟอยตางๆ กซอไมได อนนเรยกวาเปนการสรางมรรคขนมา

สรางเครองมอทจะมาท�าลายความอยากขนท ๑ คอการท�าทาน

ขนท ๒ คอ การรกษาศล เปนการทจะปองกนหรอหยดความ

อยากทจะไปท�าบาปนนเอง เวลาเกดความอยากไดสงนนสงน

ทไมสามารถไปซอมาไดเพราะไมมเงนมทอง กอาจจะตองไปลกขโมย

เงนทองของผอนมาซอสงทตนเองอยากได แลวถาเกดการตอสกน

กอาจจะตองไปฆาผอนได เมอไปฆาผอนแลวกจะมโทษตามมา กจะ

ถกเจาหนาทจบเขาคกเขาตะรางไป กจะท�าใหไมสามารถทจะมา

ปฏบตการสรางมรรคได ผทตองการจะสรางมรรคทจะมาท�าลาย

ตณหาความอยากตางๆ จงตองมศล เรมตงแตศล 5 ขนไป มศล 5

120

แลวกตองมศล 8 เพราะศล 8 นเปนเหมอนตาขายหรอรวกน ความอยากไดอกชนหนง เชน เวลาเรามความอยากทจะไปหลบนอน กบแฟนของเรา ถาเราถอศล ๘ นเรากจะท�าไมได การถอศล ๘ นเพอ จะเปนการระงบกามตณหานนเอง คอการขดเสนไมใหกระท�าไมให หาความสขดวยกามตณหา การรบประทานอาหารกเชนเดยวกน ถารบประทานแบบไมมขอบเขต ไมมเหตไมมผล กจะเปนการสงเสรม ตณหาความอยาก ไมใชเปนการละตณหาความอยาก การถอศลขอ ๖ นกเปนเหมอนกบการละความอยาก เพราะจะรบประทานอาหาร เทาทจ�าเปนเทานน รบประทานเพอใหรางกายพออยไดกพอ ไมจ�าเปน จะตองรบประทานอาหารตลอดเวลา ๓-๔ เวลาดวยกน รบประทานอาหารกอนเทยงวนกพอ หลงจากเทยงวนไปแลวกจะไมรบประทานอก เพราะถารบประทานหลงจากเทยงวนไปกถอวารบประทานเพอตณหาเพอความอยาก แทนทจะละความอยากกลบมาสงเสรมความอยาก ถาเราถอศล ๘ เรากจะละตณหาไปได อกในระดบหนง ละตณหาคอกามตณหา ความอยากหาความสข ทางตา ห จมก ลน กาย ดวยการรวมหลบนอนกบผอนกด ดวยการ รบประทานอาหารกด ดวยการไปเทยวตามสถานบนเทงตางๆ กด ดวยการแตงเนอแตงตวดวยเสอผาอาภรณทวจตรพสดารมสมสน มความสวยความงาม หรอการแตงหนาทาปากเสรมสวยท�าเผาท�าผม การใชน�าหอมใชน�ามนตางๆ การกระท�าเหลานเปนการสงเสรมตณหา ไมใชเปนการละตณหา แตการรกษาศล ๘ จะไมกระท�าสงเหลาน จงเรยกวาเปนการละตณหา เชนเดยวกบการหลบนอน กจะนอน บนพนเเขง ไมไดหลบนอนบนฟกหนาๆ เพราะการหลบนอนบนฟกหนาๆ กเปนการสงเสรมตณหาความอยากนอน ความอยากสบายกบการหลบนอน ถาหลบนอนเพอพกผอนรางกายน นอนบนพนเเขง กนอนหลบไดเหมอนกน พอรางกายไดพกผอนพอแลวกจะตนขนมาแลวกจะไมนอนตอไปเพราะนอนแลวมนไมสบาย แตถานอนบนฟก

121

หนาๆ พอรางกายไดพกผอนพอแลว พอตนขนมาความสบายจากการ

หลบนอน ความสขจากการหลบนอนทเปนกามตณหานกจะท�าให

อยากจะนอนตอ นอนตอกเลยไมลกขนมา นอนตออกหลายชวโมง

แทนทจะเอาเวลาจากการหลบนอนมาปฏบตมาสรางมรรค มาท�าใจ

ใหสงบเพอจะไดก�าจดตณหาความอยากใหหมดไป กตองเสยไปกบ

การหลบนอน แทนทจะละตณหากเลยกลายเปนการสรางตณหา

สะสมตณหาเพมขนมาอก นคอเรองของศล หนาทของศลมไวเพอตด

ก�าลงของตณหาความอยากตางๆ กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

ใหเบาบางลงไป

แลวขนท ๓ กคอการภาวนา เครองมอชนท 3 สรางขนมาเพอจะได

ท�าลายตณหาความอยากใหหมดไปอยางถาวร ภาวนานม 2 ขน

ดวยกน ขนท 1 เรยกวา สมถภาวนา ขนท 2 เรยกวา วปสสนาภาวนา

กอนทจะขนสขนท ๒ ได ตองผานขนท ๑ ไปกอน เหมอนกบการเรยน

หนงสอ กอนทจะขนสขนอดมศกษาไดกตองผานชนมธยมกอน

ฉนใด การภาวนากเชนเดยวกน การภาวนานกอนทจะขนสขน

วปสสนาภาวนาได กตองผานขนสมถภาวนากอน ขนสมถภาวนา

กคอการท�าใจใหสงบ แตความสงบจากสมถภาวนานไมสามารถ

ทจะท�าลายความอยากไดอยางถาวร เพยงแตหยดไวชวคราวขณะท

อยในความสงบ แตพอออกจากความสงบมา พอใจคดถงเรองนน

เรองนกจะเกดตณหาความอยากขนมาใหมได เพราะตณหานไมได ตายดวยการท�าใจใหสงบ แตการท�าใจใหสงบนจะท�าใหใจมพลง มก�าลงทจะตานความอยากได เวลาเกดความอยากขนมาใหมถามปญญาสอนใจบอกใหรวาตอนนเกดความอยากขนมาแลว และไมควร ท�าตามความอยาก เพราะการท�าตามความอยากนนเปนการสรางความทกข ไมใชเปนการดบทกข อนนเปนหนาทของปญญาทจะคอยเตอนใจสอนใจวาเกดกามตณหาแลวอยาไปท�าตามกามตณหา

122

เกดภวตณหาแลวอยาไปท�าตาม เกดวภวตณหาแลวอยาไปท�าตาม เพราะถาท�าตามจะเกดความทกขขนมา ไมใชเกดความสขขนมา ถามวปสสนาคอยเตอนใจคอยสอนใจ แลวกมสมถภาวนาทมพลงทจะหยดความอยากได พอปญญาบอกใหหยดความอยาก สมถภาวนากจะหยดได ใชสมถภาวนาหยด ถาหยดดวยปญญาตอไปตณหาความอยากตางๆ กจะไมปรากฏขนมา สมถภาวนานไมรวาความอยากนเปนทกข เปนตนเหตของความทกข ผทรกคอปญญา คอวปสสนาภาวนา วปสสนาจะรวาการท�าตามความอยากนไมไดน�าไปสความสข ทแทจรง น�าไปสความสขชวคราวแลวกน�าไปสความทกข เพราะ เวลาใดทไมสามารถท�าตามความอยากไดกจะเกดความทกขขนมา หรอเวลาใดสญเสยสงทอยากไดมา เวลานนกจะเกดความทกขขนมา ความรนสมถภาวนาไมมความสามารถทจะร สมถภาวนาเพยงแตมความสามารถทจะหยดตณหาความอยากไวไดชวคราวดวยการท�าใจใหสงบนง แตไมสามารถท�าลายตณหาความอยากไดอยางถาวร ผทจะท�าลายตณหาความอยากไดกคอวปสสนาภาวนา คอความรวาการท�าตามความอยากนน�าไปสความทกขทไมมวนสนสดน�าไปส ความอยากทไมมวนสนสด อยากไดอะไร พอไดมาแลวกไมพอ จะอยาก ไดใหมอก อยากจะไดใหมอยเรอยๆ นคอปญญาหรอวปสสนาภาวนา จะเหนโทษของความอยาก เมอเหนโทษของความอยากกจะไม ท�าตามความอยากอกตอไป นคอการสรางวปสสนาภาวนาขนมา

สรางปญญาขนมาใหเหนโทษของความอยาก ใหเหนวาความอยากน

เปนตนเหตของการเกดความทกขตางๆ ความทกขทเกดจากการ

ไปเกด เพราะเมอเกดแลวกจะเกดความแก ความเจบ ความตาย

เกดการพลดพรากจากกนขนมา

ผใดไดสรางมรรคขนมาครบถวนบรบรณ ไดท�าทานเตมทแลว

รกษาศลไดเตมทแลว บ�าเพญจตภาวนาทงสมถภาวนาและวปสสนา

123

ภาวนาไดเตมทแลว กจะได มรรคเตมท เมอม มรรคเตมท กจะสามารถ

ละตณหาละสมทยทเปนตนเหตของความทกขไดอยางเตมท นโรธ

คอการดบทกขอยางเตมรอยกจะปรากฏขนมา การดบทกขท

เตมรอยกเรยกวา นพพาน นเอง นพพานกคอจตทไมมความทกข

มแตความสขตลอดเวลา ทเรยกวา ปรมง สขง นเอง บรมสขท

เกดจากการเจรญมรรคไดอยางเตมรอยเตมท เจรญทาน ศล ภาวนา

ไดอยางเตมท แลวกจะไดนโรธอยางเตมท เพราะมรรคนจะไปท�าลาย

สมทยไดอยางราบคาบหมดสนไป ดวยการก�าหนดรทกขอยตลอด

เวลา รวาทกขนคอการเกด แก เจบ ตาย การพลดพรากจากกน

ถาไมอยากจะมาเกด แก เจบ ตาย กตองละสมทยคอตณหาความ

อยากใหหมดไปจากใจ พอละตณหาไดแลว ความทกขทงหลายกจะ

ไมม เพราะจะไมกลบมาเกดอกตอไปนนเอง

พระพทธเจา พระอรหนตสาวกทงหลายน ทานไมกลบมาเกดแลว

เพราะทานไดท�ากจในพระอรยสจ ๔ ไดครบถวนบรบรณแลว คอ

ทกขกไดศกษาไดก�าหนดรแลว สมทยกไดละแลว นโรธกไดท�าให

แจงแลว มรรคกไดเจรญอยางสมบรณแลว เมอไดบ�าเพญภารกจ

ทง ๔ ประการนแลว การสนสดของการเวยนวายตายเกดกจะเปนผล

ตามมา ไมวาใครกตาม ไมวาจะอยในยคใดสมยใดกตาม ถาสามารถ

บ�าเพญกจในพระอรยสจ ๔ ทง ๔ ประการนได กจะหลดพนจาก

การเวยนวายตายเกดได จะบรรลถงพระนพพานได พระพทธเจา

พระอรหนตสาวกจงมมาปรากฏอยเรอยๆ เพราะสจธรรมความจรง

ทง ๔ ประการนเปนอกาลโกนนเอง เปนสงทมอยคกบโลกมาตลอด

เวลา ไมวาจะอยในยคใดสมยใดนมพระอรยสจ ๔ อยตลอดเวลา

เพยงแตวาจะมผรผเหนพระอรยสจ ๔ นหรอไมเทานนเอง ถาไมร

ไมเหนกยงจะตองเวยนวายตายเกดตอไป ถารแลวเหนและสามารถ

บ�าเพญกจในพระอรยสจ ๔ ได ไมวาจะอยในสมยใดกตาม จะเปนสมย

124

พระพทธกาลกได สมยปจจบนนกได สมยอนาคตทจะตามมาตอไป

สมยทไมมพระพทธเจาแลวกได กจะมพระพทธเจาองคใหมปรากฏขน

ผทมาเหนพระอรยสจ 4 และสามารถปฏบตกจในพระอรยสจ 4

ไดครบถวนบรบรณกจะเปนพระพทธเจาองคตอไป

อยางในสมยปจจบนนพวกเรากคงจะไดพบไดกราบไหวพระเกจ

อาจารยทงหลาย พระทปฏบตดปฏบตชอบทงหลาย ทานเหลานน

เปนผทไดเรยนรพระอรยสจ ๔ จากพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

แลวหลงจากทไดเรยนรแลว ทานกน�าเอามาปฏบต มาปฏบตกจ

ในพระอรยสจ ๔ มาก�าหนดรทกข มาละสมทย มาท�านโรธใหแจง

มาเจรญมรรคใหสมบรณ พอทานปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ ไดสมบรณ

ทานกไดเปนพระอรหนตสาวกขนมา หลงจากททานตายไปแลว อฐก

กลายเปนพระธาตไป อนนเปนเครองยนยนวาบคคลนไดหลดพนแลว

จตของทานไดสะอาด บรสทธ ไดท�าลายตณหาตางๆ หมดไปจากจต

จากใจแลว ไมตองกลบมาเกด แก เจบ ตายอกตอไป

นคอเรองของพระอรยสจ ๔ คอสงทผปรารถนาการยตของการเวยน

วายตายเกด การท�าลายตนเหตของความทกขตางๆ ใหหมดไปจากใจ

จะตองเขาถงจะตองปฏบตใหได คอปฏบตกจในพระอรยสจ ๔ นเอง

125

ธรรมะบนเขา

๕ กนยายน ๒๕๕๘

คณธรรม ๑๐ ประการส�าหรบการหลดพน

ธรรมทพระพทธเจาทรงสอนใหผปฏบต

ควรจะเจรญอยเรอยๆ ควรจะเจรญใหมากๆ

กคอ สลเลขธรรม 10 ประการดวยกน

คอ ๑. ความมกนอย ๒. สนโดษ ยนด

ตามมตามเกด ๓. ความวเวก ๔. การไม

คลกคลกน ๕. ความเพยร ๖. ศล ๗. สมาธ

๘. ปญญา ๙. วมตต การหลดพน และ

๑๐. วมตตญาณทสสนะ การรวาไดหลดพน

จากความทกขทงหลายแลว นคอธรรม ๑๐

ประการดวยกนทผปฏบตเพอการหลดพน

จากวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด ควรท

จะเจรญอยตลอดเวลา เพราะถามธรรม

ทง ๑๐ ประการนแลว การหลดพนจาก

วฏสงสารยอมเปนผลทจะตามมาอยาง

แนนอน

ขอท ๑. ความมกนอย คอความไมมกมาก

นนเอง ความไมโลภอยากไดอะไรมากๆ

อยากไดพอประมาณ พอกบความตองการ

ของรางกายเทานน เชน ปจจย ๔ อาหาร

เครองนมหม ทอยอาศย ยารกษาโรค

ไมตองการมากกวาความจ�าเปน ตองการ

126

พอใหรางกายนอยไปไดวนๆ หนง ไมเจบไขไดปวย ไมพกลพการ หรอ ไมตายไปเทานนพอ ไมตองการของหรหราของฟมเฟอยตางๆ ตองการเพยงทจะดแลรกษารางกายใหอยในสภาพทดเพอทจะได น�ามาใชปฏบตธรรมเพอการหลดพนจากความทกขทงหลาย

ความมกนอยในอาหาร เชน ส�าหรบนกปฏบตกมตงแตการไมรบประทานอาหารหลงเทยงวนไปแลว หรอการรบประทานอาหารเพยงวนละหนงครง หรอถายงมปญหาเกยวกบความงวงเหงาหาวนอน ความเกยจคราน กถงกบมการผอนอาหารใหรบประทานไมใหถง กบอม หลวงตาทานเคยพดไววา รบประทานสก ๖๐-๗๐ เปอรเซนต กพอแลว พอใหอยได นคอความหมายของความมกนอย เพราะถาทานแลวไมอมนจะท�าใหไมเกยจครานในการทจะปฏบตเดนจงกรม นงสมาธ จะท�าใหไมงวงเหงาหาวนอน ความมกนอยนจะเปนธรรม ทสงเสรมในการปฏบตไดอยางด บางทานถงกบอดอาหารเปนวนๆ กม เพราะบางทขณะลดอาหารลงไปแลวกยงมความเกยจครานอย ยงมความงวงเหงาหาวนอนอย กตองจ�าเปนทจะตองอดอาหารไป เปนวนๆ ไป เรองของการอดอาหารกตองอยทจรตของผปฏบตดวยวาเหมาะหรอไมกบตนเอง ถาอดไปแลวแทนทจะท�าใหความเพยรเปนไปไดด กลบท�าใหเปนอปสรรคกอาจจะไมเหมาะ เชน เกดความฟงซานเกยวกบเรองของอาหารจนไมมกระจตกระใจทจะบ�าเพญ ทจะปฏบต อยางนกอาจจะไมเหมาะไมควรทจะใชมาตรการของการ อดอาหารเพอมาสงเสรมความเพยร แตถาอดแลวท�าใหมความขยนหมนเพยรในการเดนจงกรม นงสมาธ แทนทจะหลบจะนอน กลบไมหลบไมนอน เดนจงกรมนงสมาธไดเปนเวลาหลายๆ ชวโมง เวลานอนกนอนไมกชวโมง ๒-๓ ชวโมงกพอแลว ถาอยางนการ อดอาหารกจะเปนอบายทดส�าหรบผปฏบตเพราะจะท�าใหการปฏบตเจรญกาวหนาไปไดอยางรวดเรว นคอประโยชนของการมความ มกนอยในเรองของการรบประทานอาหาร

127

นอกจากการรบประทานอาหารแลวกมเรองของเครองนงหม เครอง

นงหมนกเอาพอประมาณ พอไวสวมใสกพอแลว ไมตองหรหราหรอ

วจตรพสดาร ใหมนเรยบงาย ใหท�าหนาทของเครองนงหมไดกพอ

หนาทของเครองนมหมกมไวปกปองรกษารางกายนนนเอง ไมได

มหนาทจะมาเสรมความงามใหแกรางกาย เพราะรางกายนถามอง

ดวยปญญาแลวกจะเหนวามนไมมความสวยงามเลย มแตความ

ไมนาดตางๆ เพยงแตมองไมเหนกนเทานนเอง ถกผวหนงปดบงเอาไว

ถาผวหนงนใสเหมอนพลาสตกกจะสามารถเหนสวนทไมนาดคอ

อวยวะตางๆ ทมอยภายในรางกายได ดงนนการนงหมเสอผาน

จงไมไดมเปาหมายอยในการเสรมความสวยความงามของรางกาย

แตเปนการปกปองรกษารางกายจากสงทเปนอนตรายตอรางกาย

เชน ความหนาวเยน หรอเเมลงสตวกดตอยตางๆ นคอเรองของ

ความมกนอยในเสอผา เอาเพยง ๒-๓ ชดกพอ เชน ชดหนงเอาไวใส

ชดหนงไวซก ชดหนงไวส�ารองเผอชดทซกแลวยงไมแหง แหงไมทน

กมชดส�ารองไวส�าหรบใสได

ความมกนอยของทอยอาศย กอยทไหนทพอหลบแดดหลบฝนได

เปนหองเลกๆ เปนทหลบนอนไดกพอแลว ไมจ�าเปนทจะตองเปน

บานใหญโตเปนคฤหาสนมหลายหองมอะไร มหองหลากหลายตางๆ

มมากกจะเปนภาระตอการดแลรกษา แทนทจะมเวลามาบ�าเพญ

มาปฏบต กจะเสยเวลาไปกบการดแลรกษาบาน เกบกวาดเชดถ

ถามหองเลกๆ อยหองเดยว จะเชดจะถจะกวาดกแปบเดยว ไมตอง

เสยเวลามาก จะไดมเวลามาบ�าเพญมาปฏบตธรรมไดอยางเตมท

ส�าหรบพระภกษน พระพทธเจากทรงสอนใหอยตามโคนไม ถาไมม

กฏอยกไมตองไปเดอดรอน กใหไปอยตามโคนไมหรอไปอยตาม

เรอนราง หรอไปอยตามเงอมผาตามถ�า อนนท�าใหการอยนไมเปน

อปสรรคตอการปฏบตธรรมนนเอง

128

สวนยารกษาโรค กรกษาไปตามมตามเกด มอะไรรบประทานได

กรบประทานไปรกษาไป ยาทนกปฏบตมกนยมใชกนมากทสดนน

ไมใชยาททางโลกเขาใชกน แตเปนธรรมโอสถ รกษาดวยธรรมะของ

พระพทธเจา คอการท�าใจใหสงบ ปลอยวางรางกาย ปลอยใหรางกาย

รกษาตนเอง เวลาเจบไขไดปวยทานมกจะไมฉนยากน ทานจะใชการ

ภาวนาท�าใจใหสงบแลวโรคภยตางๆ ทเกดขนภายในรางกายมนกจะ

รกษาของมนไปเอง ถามนหายกหาย ถาไมหายกอยกบมนไป ถามน

จะตายกตองยอมรบวามนถงเวลา คนเราทกคนเกดมาแลวกตองตาย

ดวยกนทกคน ไมมใครไมตาย ตอใหหมอวเศษขนาดไหน มยาวเศษ

ขนาดไหนกตาม กจะไมสามารถยตความตายของรางกายไดเมอถง

เวลาของมน ดงนนผปฏบตจงไมคอยกงวลเรองหยกยากนเทาไร

ทานจะมากงวลกบเรองของการรกษาใจเสยมากกวา เพราะโรค

ของใจนมนรายแรงกวาโรคของรางกาย ความทกขของโรคทางใจน

มนหนกหนาสาหสยงกวาความทกขของโรคของทางรางกาย

ถารกษาโรคของใจไดแลว โรคของรางกายจะไมเปนปญหา จะอยกบ

มนไดอยางสบายไมเดอดรอน แตถารกษาโรคทางใจไมได ถงแมวาจะ

รกษาโรคทางรางกายใหหายไปไดแลวกตาม ความทกขความทรมาน

ใจกยงมอยตอไป นกปฏบตทานจงไมคอยกงวลกบเรองหยกยา

กบการรกษารางกายมากจนเกนไป รกษากนแบบมกนอย รกษาเทา

ทจะรกษาได ถามนจะอยกใหมนอยไป ถามนจะไมอยกตองปลอย

มนไป ถาปฏบตอยางนได ใจกจะไดธรรมะไดการหลดพน นคอเรอง

ของความมกนอยในปจจย ๔ ของผปฏบต

ขอท 2 ความสนโดษ แปลวา ความยนดตามมตามเกด อยาไป

จจจกจก อยากไดอยางนนอยางน อยากมอยางนนอยากมอยางน

ยนดตามมตามเกด อยางพระนทานกใหไปบณฑบาต บณฑบาตแลว

ไดอะไรมากใหยนดกบสงทไดมา ไดมากไดนอย ไดสงทถกอกถกใจ

129

หรอไมกตามกใหยนดกบสงนน เพราะจะท�าใหจตใจไมวนวาย จะท�าให

จตใจสงบ จะท�าใหไมมอปสรรคตอการปฏบต ถามความจจจกจกน

จะวนวายจะล�าบาก จะมปญหาตางๆ ทจะมาคอยเปนอปสรรคตอ

การปฏบต นคอเรองของความสนโดษ ขอใหยนดตามมตามเกดของ

ปจจย ๔ และสภาพของชวตของตนเอง คนเราทกคนนนไดท�าบญ

ท�าบาปกนมาในอดตแลวจะตองเปนผไดรบผลบญและบาปทไดท�าไว

ชวตจงมกจะมขนบางมลงบาง มสงบางมต�าบาง มดบางมไมดบาง

เปนธรรมดา ถามสนโดษแลวจะไมเดอดรอนกบวบากกรรมของตน

จะดกไมยนด จะรายกไมเสยใจ พอใจทจะรบกบสภาพทก�าลงเกด

ขนอยไมวาจะอยทไหน จะบ�าเพญตรงไหน จะไมเปนปญหาไมเปน

อปสรรค อยทไหนกบ�าเพญไดปฏบตไดเพราะไมไดจจจกจกเลอก

สถานท บางทานนกวาจะหาทปฏบตไดนตองเลอกกนอยหลายแหง

หลายหนดวยกน ไปตรงนนกดอยางเสยอยาง ไปตรงนกดอยาง

เสยอยาง ไมวาจะไปอยทไหนกไมมทไหนทจะดไปทกอยาง มนกดบาง

ไมดบาง ปญหามนไมไดอยทสถานท ปญหาอยทใจของผปฏบตเอง

ถาไมจจจกจกจนเกนเหตเกนผลแลวกจะไมคอยมปญหาเทาไร ถา

มความจ�าเปนทจะตองเลอกกขอใหเปนไปดวยเหตดวยผล อยาให

เปนไปดวยความชอบหรอไมชอบ ความอยากตางๆ เพราะวา

มนไมมขอบไมมเขต แตถาเปนเหตเปนผลนมนยงพอทจะมขอบ

มเขต ถามสนโดษแลวกมกจะไมคอยมปญหาเทาไรกบสงตางๆ กบ

เหตการณตางๆ ทจะเกดขนกบตนเอง พอใจกบสงทมอยยนดกบ

สงทไดรบ นคอลกษณะของความสนโดษ จะท�าใหการปฏบตนเปน

ไปไดอยางราบรน ไมมอปสรรค

ขอท 3 การปลกวเวก ผทจะบ�าเพญจตภาวนาเพอท�าใจใหสงบ

จ�าเปนจะตองมสถานทสงบสงดวเวก เพราะ กายวเวก จะท�าให จตวเวก

นนเอง ความวเวกของกาย คอความวเวกของสถานททรางกายไป

130

อยอาศย จะท�าใหจตสงบจตวเวกขนมา ถาอยในทไมสงบไมวเวก

การจะท�าใหจตวเวกกจะเปนไปไดยาก เชน ถาไปอยทามกลางเเสง ส

เสยง ตางๆ เชน อยในบานอยในเมอง การทจะบ�าเพญสมถภาวนา

ท�าใจใหสงบนจะเปนไดยากมาก นอกจากผทมก�าลงของสตทแกกลา

แลวถงจะสามารถจะบ�าเพญไดไมวาจะอยในสถานทใด แตส�าหรบ

ผทเรมฝกหดใหมๆ ผทยงไมมสตก�าลงทแกกลาพอทจะสามารถ

ควบคมจตใจไมใหไหลไปตามอทธพลของเเสง ส เสยง ตางๆ จงจ�าเปน

ทจะตองไปอยในสถานทหางไกลจากแสง ส เสยง จากรป เสยง กลน

รส โผฏฐพพะ ตางๆ เพราะจะไดไมสรางความวนวายใหเกดขนกบใจ

นนเอง ใจของผทยงมกามฉนทะน เวลาไดสมผสรบรกบรป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ นจะเกด ความอยาก ขนมาทนท จะเกดความ

กระวนกระวาย กระสบกระสาย ดนรนทะเยอทะยานขนมาทนท

จะท�าใหควบคมใจทจะเขาสความสงบนนเปนไปไดอยางยากมาก

แตถาไดไปอยในสถานทสงบสงดวเวก หางไกลจากรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ เวลาเจรญสตเพอควบคมจตใหเขาสความสงบจะเปนไป

ไดอยางงายดาย การปลกวเวก จงควรเปนสงทจะเจรญใหมาก

ส�าหรบผทปรารถนาความหลดพนจากความทกข ผ ทมความ

ปรารถนาทจะบรรลธรรมขนตางๆ จ�าเปนจะตองไปปลกวเวกกน

แมแตพระพทธเจาเองกทรงตองไปปลกวเวก ทรงตองเสดจออกจาก

พระราชวงและไปอยตามปาตามเขาตามล�าพงเพอทจะไดเจรญ

จตภาวนาเพอใหเกดวมตตความหลดพนขนมานนเอง นกคอเรอง

ของการปลกวเวก ซงเปนขอท ๓

ขอท 4 การไมคลกคลกน ปกตผปฏบตมกจะตองอยรวมกนเพราะ

จะตองศกษาจากครบาอาจารย จงจ�าเปนทจะตองอยรวมกน ขณะท

อยรวมกนนทานกสอนวาอยาคลกคลกน ถาจะมาคลกคลหรอมา

รวมกนกตองมเหตมผล เชน เวลามาฟงเทศนฟงธรรมอยางทเรา

131

ก�าลงท�ากนอยตอนน หรอวาเวลาทจะตองท�ากจกรรมรวมกน เชน

การขบฉนอาหารหรอการมาชวยกนท�าความสะอาดบรเวณทพก

อนนกท�าไปแตท�าดวยการมสต ถงแมวาจะมารวมกนท�าภารกจ ตาง

ฝายจะไมสนทนากนจะไมคยกน ตางฝายตางใชสตอยกบการงาน

ทก�าลงท�าอย ใจจดจออยกบงานเพยงอยางเดยว ไมสนทนากน แลว

กท�างานควบคกนไป ถาในทางโลกกเหมอนกบวาตางฝายตางไมให

ความส�าคญตอกน ไมแยแสกน เหมอนกบวาโกรธกนหรอเกลยดกน

อยางในสมยพทธกาลกมเหตการณอยางน มชาวบานเหนพระเณร

ออกมาท�าภารกจ แตตางฝายตางท�าโดยทไมไดพดจาไมไดคยกน

ชาวบานกคดวาพระเณรไมชอบขหนากน โกรธเกลยดกนหรออยางไร

จงไมมการสนทนาปราศรยทกทายกนเลย ตางคนกตางท�าหนาท

ของตนไป อนนกคอลกษณะของผทไมคลกคลกน เวลาจ�าเปนทจะ

ตองมาท�ากจกรรมรวมกนกท�าโดยการทไมมการสนทนาปราศรยกน

ตางฝายตางท�าหนาทของตน ถาจ�าเปนจะตองพดกพดเกยวกบงาน

ทก�าลงท�าอยเทานน แตจะไมมานงสนทนากนเกยวกบเรองนน

เรองน คนนนคนน อนนไมใชเปนเรองของผปฏบตพงจะกระท�ากน

เพราะถาไดปลอยใหพดไดคยกนแลว เดยวจตกจะฟงซานขนมาได

เกดอารมณตางๆ ขนมาได จงตองควบคมการสนทนากนเพราะ

การสนทนากนนจะท�าใหจตตองคดปรงเเตงนนเอง เมอคดปรงเเตง

จตกจะไมสงบ จตกจะฟงซาน ทานจงไมนยมใหคลกคลกน ไมให

ไปหาไปสงคมกน ไมไปนงท�าอะไรแลวกคยกน นงรบประทานสงนน

สงน นงคยกนไป เวลาทมาขบมาฉนมาดมน�าปานะ ทานกไมคยกน

ใหรบฉนใหรบดม เสรจแลวกใหแยกกนไป

หลวงตานทานตองมาคอยเดนตรวจทโรงน�าปานะอยเรอยๆ ทานจะมา

๒-๓ รอบดวยกน รอบแรกถาเหนเรา ทานกจะไมพดอะไร ถารอบทสอง

ทานกลบมาเหนเราน ทานกจะเรมปรารภขนมาแลววา ท�าไมถงยง

132

ไมกลบ ท�าไมถงยงตองนงอยตรงน ยงรบประทานยงดมกนไมเสรจ

หรออยางไร ท�าไมไมไปเขาทางจงกรม ไปเดนไปภาวนากน ถากลบ

มาเหนรอบทสามน ทานกจะไลเลย แสดงวาหหนวกหรออยางไร

หรอเปนแบบกระเบองตราสามหวงหรออยางไร ไมมความรบรใน

การวากลาวตกเตอนของครบาอาจารยเลย นคอเรองของการไม

คลกคลกน การคลกคลกนไมเกดประโยชนในการบ�าเพญจตภาวนา

การบ�าเพญจตภาวนานตองบ�าเพญตามล�าพง

ขอท 5 เรองของความพากเพยร สงทผปฏบตตองเจรญใหมาก

คอ วรยะ ความพากเพยร พยายามปฏบตตลอดเวลา ยกเวนเวลาท

หลบเทานน สงทเราสามารถปฏบตไดตลอดเวลายกเวนเวลาทหลบ

กคอการเจรญสต เราสามารถเจรญสตไดในทกอรยาบถของการ

เคลอนไหวของรางกาย ไมวารางกายจะท�าอะไร เราสามารถเจรญ

สตได ถาใจของเราจดจออยกบการกระท�าของรางกายเพยงอยางเดยว

ไมปลอยใหใจไปอยทอน ไปคดถงเรองนนเรองน ไปอยในอดต หรอ

ไปอยในอนาคต ใหดงใจใหอยในปจจบน ปจจบนธรรมนแหละเปน

ธรรมทท�าใหเกดธรรมตางๆ ขนมา ไมวาจะเปนสต สมาธ ปญญา

วมตต วมตตญาณทสสนะ นจะเกดขนกเกดในปจจบน ไมเกดในอดต

ไมเกดในอนาคต ถาจตสงไปอดตหรอสงไปอนาคต จะไมไดธรรมท

ตองการ

อยางพระอานนท กอนทพระพทธเจาจะทรงเสดจดบขนธปรนพพาน

พระองคทรงปลอบใจพระอานนททมความเศราโศกเสยใจทรวา

ถามสลเลขธรรมทง ๑๐ ประการนแลวมรรคผลนพพานยอมจะเปนสงทจะตามมาอยางแนนอน

133

พระพทธเจาจะจากไป พระองคทรงบอกวา “อานนท หลงจากทเรา

จากเธอไปแลว ภายใน ๓ เดอน เธอกจะไดบรรลเปนพระอรหนต

เธอจะไดหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย อยางแนนอน” ค�าพยากรณ

ของพระพทธเจานจงฝงอยในใจของพระอานนทมาตลอด ท�าใหม

ก�าลงใจทจะบ�าเพญ พอหลงจากทพระพทธเจาจากไปแลว พระอานนท

กไปปลกวเวกไปบ�าเพญอยตามล�าพง จนถงคนสดทาย การบ�าเพญ

กยงไมไดบรรลผล จนท�าใหพระอานนทเรมเกดความวตกกงวลขนมา

ค�าพยากรณของพระพทธเจานนคงจะไมศกดสทธเสยแลว เพราะ

ไดบ�าเพญมาตลอดเวลานกเกอบจะครบ ๓ เดอนแลว แตยงไปไม

ถงไหน ยงไมไดอะไรเลย นแสดงวาจตของพระอานนทก�าลงไปอย

ในอดต ไปอยในอนาคต อดตกคอค�าพยากรณของพระพทธเจา

อนาคตกคอเวลาทจะครบ ๓ เดอน จตกวงไปวงมาอยระหวางอดต

กบอนาคต ไมไดตงอยในปจจบน จตกเลยไมบรรลผลขนมา แตพอ

ใกลจะสวาง พระอานนทกเลยปลงวาค�าพยากรณของพระพทธเจา

ครงนคงไมศกดสทธอยางแนนอน ตนเองนคงไมมทางทจะไดบรรล

อยางแนนอน พยายามเดนจงกรมนงสมาธอยางไร มนกไมบรรลเสยท

กเลยหยด ปลง คดวาชาตนคงจะไมไดบรรลแลวกเลยเตรยมตว

ทจะนอน ขณะทจะนอนนนระหวางทานงกบทานอน จตกปลอยวาง

ทกอยาง ปลอยวางอดต ปลอยวางอนาคต กลบมาอยทปจจบน

พอกลบมาอยทปจจบนปบ จตทพรอมจะหลดมนกหลดทนทเลย

หลดตรงนน หลดในปจจบน

นคอเรองของการเจรญสต ควบคมจตใจใหอยในปจจบน อยา

ปลอยใหจตคดไปในอดต คดไปในอนาคต คดถงเรองนนคดถงเรองน

ไมวามนจะเปนปญญาหรอไมเปนปญญากตาม ถามนเปนปญญา

มนจะตองอยในปจจบน มนจะตองสงบ ถามนไมสงบนแสดงวา

มนไมใชปญญา ดงนนถาคดแลวมนไมสงบ อยาไปคดมนดกวา ใชค�า

134

บรกรรมพทโธๆ ไป ดลมหายใจเขาออกไปจะดกวา การท�าใจใหสงบ

นเราตองการหยดความคด ไมใชคด ยกเวนในกรณทเรยกวาปญญา

อบรมสมาธ ถาปญญาอบรมสมาธมนกตองสงบ ถามนคดแลว

ฟงซานอยางนมนไมเรยกวาเปนปญญาอบรมสมาธ แตเปนสงขาร

อบรมความฟงซานในนามของปญญาอบรมสมาธ นคอกเลสทมน

จะแฝงแอบอางปญญาอบรมสมาธมาหลอกใหสงขารคดปรงเเตงจน

ฟงซานขนมา แลวกมาบนวาปญญาอบรมสมาธไมไดผล กเพราะวา

มนไมไดเปนปญญานนเอง มนเปนสงขารความคดปรงเเตง ปญญา

กเปนสงขารความคดปรงเเตง แตมนปรงเเตงไปในทางทจะท�าให

ปลอยวางทกสงทกอยางท�าใหจตเขาสความสงบได แตถาปรงเเตง

แลวกลบไปเกดความผกพนเกดความยดตดอย อยางนไมเรยกวา

เปนปญญา ปญญาคอพจารณาเพอใหตด ใหปลอย ใหวาง เพราะ

ถาปลอยได ตดได วางได จตกจะเขาสความสงบได

ดงนนผทบ�าเพญปญญาอบรมสมาธจะตองรวาก�าลงพจารณาเพอ

ตดเพอปลอยเพอวางหรอไม ถาพจารณาแลวตดไมไดปลอยไมได

วางไมไดกอยาไปพจารณา กลบมาใชอบายของสมาธดกวา กลบมา

ใชอบายของสตดกวา คอการบรกรรมพทโธๆ ไป หรอการก�าหนดร

ลมหายใจเขาออกไป อยาปลอยใหใจไปอดต ไปอนาคต ใหอยในปจจบน

ใหสกแตวารไป รอยกบค�าบรกรรมหรอรอยกบลมหายใจเขาออกไป

จะดกวา วธนแนนอนกวา วธนจะท�าใหจตเขาสความสงบไดในทสด

นคอเรองของการบ�าเพญความเพยรทผปฏบตจะสามารถเจรญได

ตลอดเวลา คอการเจรญสต ไมวาจะนงสมาธกด เดนจงกรมกด หรอ

ท�าภารกจตางๆ กด สามารถเจรญสตไดตลอดเวลา เวลาท�าภารกจกให

จตจดจออยกบภารกจทก�าลงท�าอย ไมวาจะท�าอะไร แมจะรบประทาน

อาหารกใหมสตจดจออยกบการรบประทานอาหารนบตงแตตกอาหาร

135

เขาปากเคยวกลนเขาไป ใหรอยกบการกระท�าเหลานไป ไมใหไปคด

ถงเรองตางๆ แลวใจกจะมสตทจะตงมนอยในปจจบน พอเวลาไมม

ภารกจทจะตองท�า เวลามานงเฉยๆ นงหลบตาดลมหายใจเขาออก

หรอบรกรรมพทโธๆ ถาสามารถท�าไดอยางตอเนอง ไมแวบไปทอน

เดยวใจกจะเขาสความสงบไดอยางงายดายและรวดเรว การเจรญสต

จงเปนธรรมทส�าคญอยางมาก เพราะถาไมมสตแลว ธรรมอนๆ น

จะตามมาไมได สตนพระพทธเจาทรงบอกวาเปนธรรมทยงใหญ

ทสดทส�าคญทสด ทรงเปรยบเทยบสตเปนเหมอนรอยเทาชาง

รอยเทาชางนเปนรอยเทาทใหญกวารอยเทาของสตวทงหมด

ในปา สามารถครอบรอยเทาของสตวทกชนดไดหมด ธรรมคอสตน

กเชนเดยวกน มความส�าคญกวาธรรมทงหมด เพราะถาไมมสตแลว

ธรรมตางๆ จะเกดขนมาไมไดเลย เชน คนทไมมสตนจะไมสามารถ

ปฏบตธรรมได คนทไมมสตคออะไร คอคนนอนหลบ คนเมาสรา

คนบา คนตาย คนเหลานจะไมสามารถทจะปฏบตธรรมไดเลย

ไมสามารถเจรญความมกนอยสนโดษ ไมสามารถไปปลกวเวก

ไมสามารถไมคลกคลกนได ไมสามารถบ�าเพญความเพยรได เพราะ

ไมมสตนนเอง พระพทธเจาจงทรงสอนใหผปฏบตนหมนเจรญสตอย

ตลอดเวลา สรางสตขนมากอน ตองมสต ไมเชนนนเวลานงสมาธ

ใจจะไมสงบ นงสมาธแลวกจะฟงไปอดต ไปอนาคต ไปเรองนนไป

เรองน แลวกนงดนาฬกาวานงมาเปนชวโมงๆ นงแลวไมเหนไดอะไร

กเพราะวามนไมมสตนนเอง ถามสต นง ๕ นาท ๑๐ นาทกไดผลแลว

ถาใจจดจออยกบเรองเดยวไดอยางตอเนอง ๕ นาท ๑๐ นาท มนจะ

เขาสความสงบไดอยางแนนอน การทจะเขาสความสงบไดกตอง

มสตทสามารถควบคมใจใหจดจออยกบอารมณทจะใชในการท�าให

ใจสงบนนเอง ใหอยกบพทโธๆ ไปเพยงอยางเดยว หรอใหอยกบ

การดลมหายใจเขาออกไปเพยงอยางเดยว รบรองไดวาใจจะเขาส

136

ความสงบได จะไดสมาธ ไดอเบกขา พอไดสมาธไดอเบกขา กจะได

ความสขทยงใหญกวาความสขทงปวง จะท�าใหสามารถปลอยวาง

ความสขชนดอนไดหมด ความสขทางตา ห จมก ลน กาย นจะไมม

ความหมายส�าหรบใจของผทไดความสงบ

พอไดความสงบแลว เวลาออกจากความสงบแลวเกดตณหาความ

อยากทจะไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ปญญากจะมา

สอนใจวาอยาไปทางนน เพราะการไปทางของกามตณหาเปนการ

ไปสความทกข ไมใชไปสความสขทแทจรง เปนความสขเบองตน

แตจะเปนความทกขทจะตามมาในบนปลาย เวลาทความสขนน

หายไป ความทกขกจะเขามาแทนท พอปญญาสอนใจวาอยาไป

ท�าตามตณหาความอยาก ใจทมความสงบมความสขอยในตวกจะ

สามารถฝนความอยากได ไมกระท�าตามความอยาก พอไมกระท�า

ตามความอยาก ความอยากนนกจะหมดอทธพลตอจตใจไป เหตท

ความอยากยงมอทธพลตอใจกเพราะวาใจไมมความสขในตนเอง

และไมมปญญาคอยเตอนใจคอยสอนตนเองวาการท�าตามความ

อยากนเปนการเดนไปสความทกข ไมใชเดนไปสความสข เพราะ

ความสขทไดจากการท�าตามความอยากนเปนความสขชวคราว

ไดมาแลวเดยวกตองหมดไป เวลาหมดไปกจะเกดความทกขตามมา

แตถาใจมความสงบมความสขแลว พอมปญญาคอยเตอนใจ

สอนใจวาอยาไปท�าตามความอยากเพราะความสขทไดเปนความสข

ชวคราว ใจกจะไมท�าตาม ใจกจะไมเดอดรอน อทธพลของความอยาก

จะไมมก�าลงทจะดงใจไปท�าตามความอยากได แตถาใจไมมความสงบ

ไมมความสขอยในตวน พอตณหาความอยากสงใหไปปบ มนจะตอง

กระโดดไปทนท พอสงใหไปเทยวปบกจะออกทนท สงใหไปดไปดม

ไปรบประทานอะไรนจะท�าไดอยางทนทเลย เพราะวาไมมความสข

ในตวเอง ตองหาความสขจากการไปดไปฟงไปดมไปรบประทาน

137

แตไมรวามนเปนความสขชวคราว เปนความสขทมความทกขตาม

มา เวลาทไมสามารถดหรอฟงหรอดมหรอรบประทานได ซงจะตอง

เกดขนอยางแนนอนไมชากเรว เวลาไมมเงนไมมทองไปเทยวนกไม

สามารถไปดไปฟงไปดมไปรบประทานได หรอเวลาทรางกายเจบไข

ไดปวย เวลาทรางกายแก หรอเวลาทรางกายจะตายไป เวลานนจะ

ไมสามารถหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ไดอกตอไป เวลานน

กจะมแตความทกขทรมานใจ แตถาใจมความสงบจากการไดนง

สมาธแลว กจะสามารถฝนความอยากไดทกชนด นแหละธรรมตางๆ

ทจะเกดตามมาหลงจากทไดสต พอไดสตแลวกจะไดสมาธ ไดสมาธ

แลวกจะไดอเบกขา ไดความสขทยงใหญกวาความสขทงปวง เมอได

สมาธแลวกจะเจรญปญญาได ใชปญญามาตดตณหาความอยาก

ตางๆ ได พอตดตณหาความอยากตางๆ ได วมตตกจะตามมา

วมตต คอการหลดพนจากความทกข ดวยการละความอยาก

ทเปนตนเหตของความทกขนนเอง ความทกขเกดจากความอยาก

ความทกขหายไปเพราะวาความอยากหายไปนนเอง เหมอนกบไฟ

ถาเชอไฟหายไปกจะหมดไป ไฟเกดขนมาไดเพราะมเชอไฟ เชน

น�ามนหรอฟน ถามฟนหรอมน�ามนกจะมไฟลกได แตถาไมมฟนไมม

น�ามนแลวไฟกจะลกขนมาไมได ฉนใด ความทกขของใจกเชนเดยวกน

ความทกขของใจกเกดจากตณหาความอยากตางๆ นนเอง เชน

กามตณหา ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ภวตณหา

ความอยากมอยากเปน อยากใหไดอยางนน อยากใหมอยางน และ

วภวตณหา ความอยากไมมอยากไมเปน อยากไมใหเปนอยางนน

อยากไมใหเปนอยางน ถามตณหาทง 3 รปแบบนอยภายในใจแลว

ใจกจะตองมความทกขอยางแนนอน แตถามสมาธและมปญญาแลว

ความทกขเหลานจะหายไปเพราะตณหาความอยากจะไดรบการ

ก�าจดดวยสมาธและปญญานเอง

138

นคอความเพยรทผปฏบตควรจะเจรญใหมาก กอนทจะเพยรเจรญสต

กตองเพยรรกษาศล ศลคอธรรมทผปฏบตควรจะบ�าเพญควรจะ

ตองรกษา ถาส�าหรบผปฏบตกตองศล ๘ ขนไป ถาผทยงไมได

ปฏบตกเรมตนทศล ๕ ไปกอน เพราะการรกษาศลจะชวยรกษาใจ

ไมใหทกขไมใหวนวายไปกบการกระท�าทไมถกตอง การท�าบาปนจะท�า

ใหใจทกขใจวนวายขนมา ผทตองการดบความทกขความวนวายใจ

จงตองดบการกระท�าบาปตางๆ ตงแตศล ๕ ขนไปจนถงศล ๘ ศล ๑๐

ศล ๒๒๗ ตามล�าดบ ตามภาวะของผปฏบต พอมศลแลวกใหเจรญสมาธ

ดวยการเจรญสต พอเจรญสมาธไดแลวกจะสามารถเจรญปญญา

ไดตอไป พอมทงสมาธและมทงปญญากจะสามารถท�าลายตณหา

ความอยากตางๆ ใหหมดไปได กจะไดวมตตขนมาไดหลดพนจาก

ความทกข พอไดหลดพนจากความทกขแลวกจะเกด วมตตญาณทสสนะ

ขนมา คอการไดรวาตวเองไดหลดพนจากความทกขทงปวงแลว

เหมอนกบคนทมโรคภยไขเจบ พอหมอใหยามารบประทานกรบประทาน

ไปตามหมอสง แลววนหนงโรคภยไขเจบทมอยในตวกจะหายไปหมด

พอโรคภยไขเจบหายไป คนไขกจะรตวขนมาเลยวา ออ ตอนนไมได

เจบไขไดปวยแลว ฉนใด วมตตญาณทสสนะ กฉนนน เวลาทไดท�าลาย

ตณหาความอยากหมดไปแลว ความทกขตางๆ กจะหายไป พอความ

ทกขตางๆ หายไปหมดแลว ผปฏบตจะรขนมาเองวาไดหลดพนจาก

ความทกขทงหลายแลว นเรยกวา สนทฏฐโก ซงผปฏบตพงรไดดวย

ตนเอง รไดดวยวมตตญาณทสสนะนเอง

นคอธรรม ๑๐ ประการดวยกนทพระพทธเจาทรงสอนใหผปฏบต

หมนเจรญกนใหมาก หมนเจรญใหเตมท เพราะถามธรรมทง ๑๐

ประการนแลว การหลดพนจากกองทกขแหงการเวยนวายตายเกด

จะตามมาอยางแนนอน ไมวาจะอยในยคใดสมยใด ธรรมนเปน

อกาลโก สลเลขธรรมทง ๑๐ ประการนไมมฉลากตดไววาจะหมดอาย

139

ภายในวนนนหรอวนน เปน อกาลโก ไมเสอมไปตามกาลตามเวลา

มประสทธภาพมประสทธผลอยางไรในสมยพระพทธกาลในสมยท

พระพทธเจาทรงสงสอน กจะมประสทธภาพและประสทธผลในทกยค

ทกสมย เชนในสมยน ผใดไดเจรญสลเลขธรรมทง 10 ประการนแลว

ยอมไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกดอยางแนนอน ไมวาจะเปน

เพศใดกตาม จะเปนผครองเรอนหรอจะเปนบรรพชตนกบวช เพศ

ไมใชตวทจะมาบงบอกวาจะหลดพนหรอไมหลดพน ธรรมทง ๑๐

ประการนตางหากทจะเปนผบงบอก ถามธรรมทง ๑๐ ประการนแลว

หลดพนไดอยางแนนอน ไมวาจะเปนหญงหรอเปนชาย เปนเดกหรอ

เปนผใหญ เปนนกบวชหรอเปนผครองเรอน ไมส�าคญ เพศไมส�าคญ

สถานภาพตางๆ ไมส�าคญ ส�าคญทคณธรรมทง ๑๐ ประการน ถาม

คณธรรมทง ๑๐ ประการนแลว การหลดพนนจะตองเปนผลทตามมา

อยางแนนอน เหมอนกบชาวนาชาวไรทปลกพชตางๆ เมอปลก

ลงไปแลว ไมวาจะไปปลกทไหน พชเหลานนกจะเจรญงอกงาม

ออกดอกออกผลอยางแนนอน ไมวาเปนใครจะเอาไปปลกกตาม

จะเปนผหญงเอาไปปลก เปนผชายเอาไปปลก ผลมนกจะออกมา

เหมอนกน ถาปลกขาวมนกจะไดเมลดขาวออกมา ถาปลกสมมนก

จะไดผลสม อยทการปลก ไมไดอยทผปลกวาเปนหญงหรอเปนชาย

เปนเดกหรอเปนผใหญ ฉนใด การหลดพนจากการเวยนวายตายเกด

การหลดพนจากความทกขทงปวงนกไมไดอยทเพศอยทวย แตอยท

คณธรรมทง ๑๐ ประการทพระพทธเจาทรงมอบใหผปฏบตน�าเอา

ไปปฏบต เปนเหมอนกบมอบเมลดพชพนธพชใหไปปลกนนเอง

พระพทธเจาทรงมอบพนธ พชของวมตตของพระนพพานใหแก

พทธศาสนกชนน�าเอาไปปลกกน เอาสลเลขธรรมทง ๑๐ ประการน

ไปปลกกน ไปเจรญกน ถาเจรญแลวไปปลกแลว มรรคผลนพพานกจะ

เปนผลทจะตามมาอยางแนนอน ไมวาจะเอาไปปลกในยคใดสมยใด

140

อยสถานทใดเมองใด จะไมเปนปญหาแตอยางใด ถามสลเลขธรรม

ทง ๑๐ ประการนแลว มรรคผลนพพานยอมจะเปนสงทจะตามมา

อยางแนนอน

จงขอใหพวกเราอยาไปลงเลสงสยอยาไปวตกกงวลวาไมมพระพทธเจา

แลวจะสามารถปฏบตใหหลดพนไดหรอไม เพราะผปฏบตทไดหลดพน

แลวยงมอย แมแตในปจจบนนครบาอาจารยตางๆ ทเรากราบไหวน

ทานกหลดพนในยคปจจบน ในยคทไมมพระพทธเจา และจะเปนอยางน

ตอไปเรอยๆ ตราบใดถามผปฏบตธรรมสมควรแกธรรมอย พระอรหนต

จะไมมหมดไปจากโลกน นคอค�าพดทหลวงตามกจะพด ผทปฏบต

ธรรมสมควรแกธรรมกคอผทปฏบตสลเลขธรรมทง 10 ประการนเอง

ถาทานทงหลายอยากจะบรรลเปนพระอรหนต อยากจะหลดพนจาก

การเวยนวายตายเกด กขอใหทานน�าเอาสลเลขธรรมทง ๑๐ ประการ

ทไดแสดงไวในวนนน�าเอาไปปฏบตอยางเขมขนเถด รบรองไดวา

ผลททานปรารถนาจะตามมาและจะเกดขนอยางแนนอน

141

ธรรมะบนเขา

๖ กนยายน ๒๕๕๘

เปลยนสถานภาพใจ

การปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา คอ การท�าทาน การรกษาศล การภาวนา เปนการเปลยนแปลงสถานภาพของใจ จากใจทเวยนวายตายเกดไปสการเปนใจ ทไมเวยนวายตายเกด เหมอนกบเวลา ชายโสดหรอหญงโสดเปลยนสถานภาพเป นชายไม โสดหญงไม โสดด วยการ แตงงานกน การท�าทาน การรกษาศล การภาวนา กเปนเหมอนกบการเปลยนแปลงสถานภาพของจต จตทไมไดท�าทาน ไมได รกษาศล ไมภาวนา จะเปนจตทจะตองเวยนวายตายเกดไปเรอยๆ เหมอนชายโสด หญงโสดทไมยอมแตงงาน กจะเปนโสดไปเรอยๆ

การเปลยนสถานภาพจากการเวยนวายตายเกดไปส การไมเวยนวายตายเกดนมผลทต างกน ถายงเวยนวายตายเกดอย กจะตองมความทกขอย เรอยๆ เพราะเวลาเกดแลวกตองแก ตองเจบ ตองตาย เวลาแก เวลาเจบ เวลาตาย กเปนเวลาทมแตความทกข ถายตการ เวยนวายตายเกดไดกจะมแตความสข

142

เพราะไมมความทกขทเกดจากความแก ความเจบ ความตาย นนเอง นคอเรองของจตใจพวกเราและจตใจของพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก จตใจของพวกเรานยงเวยนวายตายเกดกนอย ยงตองมาทกขกบความแก ความเจบ ความตาย ทกขกบการพลดพรากจากกนอย แตจตของพระพทธเจา จตของพระอรหนตสาวก ทานไมเกด ไมแก ไมเจบ ไมตาย แลว ทานจงไมตองมามความทกขกบความแก ความเจบ ความตาย กบการพลดพรากจากกน

ถาพวกเรายงไมเหนโทษของการเกด แก เจบ ตาย อย พวกเรากจะไมเหนความส�าคญของการท�าทาน ของการรกษาศล ของการภาวนา เพราะเรายงไมเหนทกขทเกดจากความแก ความเจบ ความตาย อาจจะเปนเพราะวาตอนนเรายงไมแก ยงไมเจบ ยงไมตายกน เรา กเลยยงไมร สกเดอดรอนเพราะเรายงสามารถหาความสขตางๆ ผานทางรางกายได แตเวลาใดทเราไปเจอความเจบไขไดปวย ไปเจอ ความตาย หรอไปเจอความแก เวลานนเรากจะเรมมความรสก เดอดรอนและอาจจะอยากหาวธแกปญหาความเดอดรอนของใจ เวลาทไดพบกบความแก พบกบความเจบ พบกบความตาย ถารอ ใหเวลานนมาถงมนอาจจะไมทนการณ เพราะการทเราจะมาท�าทาน มารกษาศล มาภาวนา ในเวลาทเราแกมนกจะเปนความล�าบาก ยากเยน ถาเจบไขไดปวยถงขนกบนอนบนเตยงกจะไมสามารถ ทจะท�าทาน รกษาศล มาภาวนา ได หรอถาถงเวลาใกลตายกจะไมสามารถท�าได

ดงนน เราจงตองจ�าลองเหตการณวาเวลาเราแกเปนอยางไร เวลาเรา เจบไขไดปวยเปนอยางไร เวลาเราตายเปนอยางไร ใหเราหมนระลกถงความแก ความเจบ ความตาย อยเรอยๆ ถาเราเหนความแก เหนความเจบ เหนความตาย อยเรอยๆ เราจะไดไมหลงไมลม ปญหาของคนเราทไมสนใจจะมาเตรยมตวแกปญหาของความแก

143

ความเจบ ความตาย กคอความลม ลมไปวาตนเองจะตองแก ลมไปวาตนเองจะตองเจบ ลมไปวาตนเองจะตองตาย กเลยไมรสกเดอดรอน กบความแก กบความเจบ กบความตาย เพราะยงไมเกดขนนนเอง แตพอเกดขนแลวกจะอยในสภาพทท�าอะไรไมได พระพทธเจาจง ทรงสอนใหพวกเราหมนเจรญมรณานสตกนไวอยเรอยๆ ใหเรา คดอยเรอยๆ วาเราเกดมาแลวเราจะตองแกเปนธรรมดา ลวงพนความแกไปไมได จะตองเจบไขไดปวยเปนธรรมดา ลวงพนความเจบไขไดปวยไปไมได จะตองตายเปนธรรมดา ลวงพนความตายไปไมได เราจะตองพลดพรากจากกนจากสงทเรารกสงทเราชอบ ลวงพนการ พลดพรากจากกนไปไมได ถาเราระลกถงความแก ความเจบ ความตาย อยเรอยๆ เราจะไดไมประมาท เราจะไดรบเตรยมตวรบกบเหตการณทจะเกดขน ซงถาเราไดมาเกดในยคสมยทมพระพทธศาสนา เรากจะ มคนสอนใหเรารจกวธรบกบเหตการณ รบกบความแก รบกบ ความเจบ รบกบความตาย ไดอยางไมสะทกสะทานอยางไมเดอดรอน ดวยการท�าทาน ดวยการรกษาศล ดวยการภาวนา

การปฏบตทาน ศล ภาวนา นแหละทจะท�าใหจตใจของเรานนไมตองทกขกบความแก ไมตองทกขกบความเจบ ไมตองทกขกบความตาย และไมตองกลบมาเกด แก เจบ ตาย ซ�าแลวซ�าอก ดงนนถาเรายง ไมไดใหความส�าคญตอการท�าทาน ตอการรกษาศล ตอการภาวนา เรากควรทจะระลกถงความแก ความเจบ ความตาย ใหมากๆ อยาใหลม ถาเราไมลมแลวเรากจะรบท�าทาน รกษาศล และภาวนา เชน เวลาคนทไมสบายแลวไปหาหมอทโรงพยาบาล หมอวนจฉยแลววาเปนโรคมะเรงจะอยไดไมเกน ๓ เดอน ๖ เดอน เวลานนจตใจจะไมมความอยากทจะท�าอะไร อยากจะหาวธรกษา ถารกษาไดกรกษา ถารกษาไมไดกตองหาวธรกษาใจ รกษาใจไมใหทกขกบความตายทก�าลงจะ เขามา เมอกอนนกไมไดคดถงความตายมากนก ทงๆ ทรอยวาเกดมา แลวกตองตาย แตมนยงรสกวาเปนสงทหางไกลจนเหมอนกบเปนสงทไมจรง แตพอมาเจบไขไดปวยแลวไดไปพบเเพทย แพทยบอกวา

144

ไมมวธรกษาแลว ตองเตรยมตวตายเพยงอยางเดยว เวลานนกไมอยาก จะท�าอะไร ถาเคยท�าทาน เคยรกษาศล เคยภาวนา อยบาง กจะท�า ใหมภมมพนฐานทจะท�าทาน รกษาศล ภาวนา ใหมากขนได แตส�าหรบ คนทไมเคยท�าทาน ไมรกษาศล ไมภาวนาเลย เวลาพบกบความตายน จะไมมก�าลงจตก�าลงใจทจะท�าอะไรเลย

ดงนน เราจงตองพยายามบงคบตวเราเองใหพจารณาความแก ความเจบ ความตาย อยเรอยๆ และบงคบตวเราเองใหมาปฏบตทาน ศล ภาวนา กนอยเรอยๆ และท�าใหมากขนไปเรอยๆ จนกวาใจ ของเรานจะหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย จะหลดพนจากความทกข ของความแก ของความเจบ และของความตาย เมอใจของเรา หลดพนแลว เราจะอยอยางสบาย ไมมความวตกกงวล ไมมความหวงใยกบเรองของความแก ของความเจบ และความตาย ใจของเราน สามารถอยเหนอความทกขของความแก ของความเจบ และของความตายได ถาเราท�าทาน รกษาศล และภาวนา ตามวธทพระพทธเจาไดทรงบ�าเพญมาและน�าเอามาเผยแผสงสอนใหแก สตวโลกอยางพวกเรา ผทมศรทธามความเชอในพระธรรมค�าสอน ของพระพทธเจากนอมน�าเอาไปปฏบต เอาแบบฉบบของพระพทธเจา มาเปนตวอยาง พอปฏบตแบบเดยวกบทพระพทธเจาไดทรงปฏบต ไมชากเรวกสามารถจะหลดพนจากความทกขตางๆ ได หลดพนจาก ความเกด แก เจบ ตาย ได เปนสงทไมสดวสยไมเหนอวสยของมนษย อยางพวกเราทงหลายจะสามารถบ�าเพญทจะสามารถปฏบตกนได ถาเรามศรทธาความเชอและเรามความรเตอนใจเราอยเรอยๆ วาเราจะตองแก จะตองเจบ และจะตองตาย เมอเรารแลวเราจะไดรบขวนขวายปฏบตยกระดบจตใจของเราใหสระดบของพระพทธเจา และสระดบของพระอรหนตสาวกเพอทเราจะไดไมตองมาทกขกบความเกด แก เจบ ตาย ซ�าแลวซ�าอก

145

พวกเราท�าไดถาพวกเราจะท�ากน อยทวาจะท�าหรอไมท�านนเอง สวนใหญกไมท�ากนเพราะวาลมความตายกน ลมความแก ลมความ เจบกน กเลยผดวนประกนพรงวาไวรอใหแกกอนแลวคอยเขาวดบางทมนไมทนแก มนจะตายกอน มนจะเจบเสยกอน พอถงเวลานน กจะสายไป สายเกนแก ดงนน เราตองจ�าลองตองสมมตวาวนนหรอพรงนเราอาจจะเจบไขไดปวยขนมากได เราอาจจะตายขนมากได ไมมใครร ไมเชนนนเขาจะมบรษทประกนชวตบรษทประกนภย ไวท�าไม เพราะไมมใครรวามนจะเกดขนเมอไหรนนเอง ใหเราคดแบบนเพอทเราจะไดไมประมาทนอนใจ เพอทเราจะไดมาเตรยมตว มาสละทรพยสมบตขาวของเงนทองแลวออกไปบวช ออกไปอยแบบนกบวช เพอทจะไดรกษาศลและภาวนาไดอยางเตมทไดอยาง ตลอดเวลา เพอทเราจะไดท�าลายตณหาตนเหตของความทกขทมอย ในใจของพวกเราใหหมดไปได

นคอหนาทของพวกเราทไมมใครจะมาท�าใหกบเราได ทกคนจะตองท�างานนเอง พอแมท�าใหเราไมได ไมเหมอนงานทางรางกาย พอแม ยงพอท�าใหเราไดเวลาเราเปนเดกเปนเลก พอแมกเลยงดเรา หาอาหารหาอะไรมาใหเรารบประทาน แตเรองของจตใจไมมใครทจะดแลใหใครได ทกคนจะตองดแลใหกนเอง ทกคนจะตองบ�าเพญจตภาวนา ทกคนจะตองรกษาศลใหบรสทธถงจะช�าระใจใหสะอาดบรสทธได ถงจะไดเปลยนใจจากใจทเวยนวายตายเกดไปสใจทไม เวยนวายตายเกด ขอใหทานจงร�าลกถงความแก ความเจบ ความตาย อยเรอยๆ เพอจะไดไมประมาทนอนใจ เพอจะไดรบเรงปฏบตเพอใหไดบรรลถงการสนสดของการเวยนวายตายเกด บรรลถงความ สนสดของความทกขทงปวง

146

ธรรมะบนเขา

๑๒ กนยายน ๒๕๕๘

ล�าดบขนการ

ปฏบต

พระธรรมค�าสอนทพระพทธเจาทรงสอน

ใหพทธศาสนกชนปฏบตนนเปนธรรมท

ตองปฏบตเปนขนๆ ไป ปฏบตจากขนต�า

ไปสขนสง เพราะธรรมแตละขนจะสนบสนน

ธรรมทสงขนไป ถาจะปฏบตธรรมขนสง

โดยไมปฏบตธรรมขนต�ากอนจะไมไดผล

ดงทปรารถนากน เหมอนกบการศกษา

ทางโลกทตองศกษาจากขนต�าไปสขนสง

เรมตนตงแตขนอนบาลไปส ขนประถม

ขนมธยม และขนอดมศกษาตามล�าดบ

ขามขนกนไปไมไดเพราะจะท�าใหไมสามารถ

ทจะสอบผานได

การปฏบตกเปนอยางนน จ�าเปนจะตอง

ปฏบตเปนขนๆ เรมตนจากขนแรกไปส

ขนสดทาย

ขนแรกของปฏบตธรรม คอ การใหทาน

ขนทสอง คอ การรกษาศล

ขนทสาม คอ ขนภาวนา ทแบงเปน ๒ ขน

คอ สมถภาวนา และวปสสนาภาวนา

147

ธรรมเหลานจ�าเปนจะตองปฏบตจากขนแรกขนไปเพราะจะสนบสนน

ธรรมทสงขนไปตามล�าดบ เหมอนกบการกอสรางอาคารบานเรอน

จ�าเปนจะตองสรางจากฐานรากขนไปกอน ฐานรากแลวถงจะขนเสา

ขนคาน ขนหลงคา ขนชนตางๆ ได ถายงไมมฐานรากหรอฐานราก

ไมแขงแรง ตวอาคารกอาจจะพงลงมาได การปฏบตธรรมกเปน

อยางนน จ�าเปนจะตองปฏบตจากทานขนไปกอน แตส�าหรบผท

ในอดตชาตเคยไดปฏบตธรรมถงขนไหนแลว พอมาเกดชาตใหมน

กสามารถปฏบตขนทไดปฏบตไวแลวตอไปได ไมตองกลบมาเรมตน

ใหมกได เชน คนทเคยบวชแลวในอดต พอกลบมาเกดใหมกบวช

ตอไปเลยกได

อยางครบาอาจารยบางรป เชน สมเดจพระสงฆราชททรงเสดจ

นพพานหรอสวรรคตไปน ทานกบวชตงแตเปนเดกเปนสามเณร นนเปน

เพราะวาในอดตชาตทานไดบวชมาแลว แตส�าหรบคนทยงไมเคย

ท�าทาน ไมเคยรกษาศล จะใหไปบวชนนกเปนการบวชชวคราว ไมได

บวชเอาจรงเอาจงแบบเปนจรตนสยของตน บวชเพราะเปนธรรมเนยม

ทสงคมนยมปฏบตกน เชน บวชเพอทดแทนพระคณบดามารดา กบวช

ชวงระยะสนๆ สมยกอนกประมาณ ๑ พรรษา ๓ เดอน สมยปจจบนเปน

ยคทมความเจรญทางดานวตถมาก เวลาทจะมาบวชจงมนอยเพราะ

จะตองเอาเวลาทมอยนไปหาเงนหาทองหาวตถขาวของตางๆ กน

การบวชจงลดระยะเวลาลง เดยวนบางทกบวชกน ๑๕ วนบาง ๗ วนบาง

หรอถาบวชเปนพธกบวชเชาสกเยน อยางบวชหนาไฟในงานศพเวลา

บดามารดาตายไป ยงไมมโอกาสบวชทดแทนกเลยถอโอกาสบวช

ในวนทจะเผาศพ การบวชแบบนไมไดถอวาเปนการบวชแบบจรงจง

การบวชจรงจงนตองเปนการบวชแบบไมสก จงถอวาเปนการบวช

ทแทจรง

148

ดงนนการปฏบตธรรมของแตละทานจงตางกนไป บางทานกท�าทาน

ไดอยางงายดาย ชอบใสบาตรชอบไปท�าบญตามวดตามวาตางๆ

มงานบญทไหนกชอบไป แสดงวาในอดตชาตเคยไดท�าบญมาอยาง

โชกโชนแลว ตดเปนนสยแลว มความรสกทดกบการท�าบญ คอได

ความสขใจ เวลามโอกาสมก�าลงกจะไปท�าบญ ส�าหรบผทไมเคย

ท�าบญท�าทานมาในอดตกจะไมท�าจะไมชอบท�า ชอบทจะเอาเงนทอง

ไปซอขาวซอของไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ถาจะท�า

กท�าแบบเสยไมได เชน ถกรบเชญใหไปรวมงานท�าบญ หรอมการ

แจกซองกฐนผาปากอาจจะท�าไปเพอไมใหเสยมารยาท หรอท�าไป

เนองในวนมงคลตางๆ เชน วนเกด วนขนปใหม วนหยดนกขตฤกษ

เชน วนวสาขบชา มาฆบชา อาสาฬหบชา เปนตน กเปนการท�าไป

ตามธรรมเนยม ยงไมไดท�าจากนสยใจคอ ไมไดท�าจากความชอบ

ทจะท�า เพราะในอดตชาตไมไดสะสมการกระท�าบญนไวจงไมไดตด

มาเปนนสย ส�าหรบผทไดท�ามาแลว ตดเปนนสยแลว จะชอบท�าบญ

ท�าทาน ถาท�าบญแลวกจะท�าใหมก�าลงทจะปฏบตธรรมขนท 2 ได

กคอการรกษาศล

เบองตนกรกษาศล ๕ ไป อาจจะรกษาเปนบางวนไปกอนในระยะเรม

แรก ส�าหรบบางทานถาอดตเคยรกษาศลมาตลอดเวลาแลวกจะรกษา

ศลไดทกวน บางทานยงรกษาไมไดทกวน กขอรกษาในวนพระกอน

เชน วนนกเปนวนพระ คนทไมเคยรกษาศลกจะมารกษาศลกนใน

ประโยชนทไดรบจากการรกษาศลคอท�าใหจตใจมความสงบมความมนคงมากยงขน

149

วนพระ กจะเปนจดเรมตนทจะน�าไปสการรกษาศลทมากขนไป รกษา

จาก ๑ วน เปน ๒ วน เปน ๓ วน เพราะเมอเรมรกษาศลกจะเหน

คณคาของการรกษาศล เหนประโยชนทไดรบจากการรกษาศล คอ

ท�าใหจตใจมความสงบมความมนคงมากยงขน ความวตกกงวล

ความหวาดกลวตางๆ กนอยลงไป เรองราวตางๆ ทเกดขนจากการ

ไมรกษาศลกหายไป เหนคณคาของการรกษาศล กจะท�าใหรกษามาก

ขนไปจนสามารถรกษาไดทกวน พอรกษาศล ๕ ไดแลวกอยากจะ

รกษาศล ๘ ขนมา กจะลองรกษาในวนพระกอน วนแรกถาไปอยวด

เขากเรยกวาไปรกษาอโบสถศล

ค�าวา อโบสถศล กคอศล 8 ทรกษากนในพระอโบสถ เพราะ

ศรทธาญาตโยมเวลาไปรกษาศลในวนพระกจะไปปฏบตธรรมกนใน

พระอโบสถ สถานทๆ มพระสงฆน�าสวดมนตไหวพระ มพระสงฆแสดง

พระธรรมเทศนา แลวกน�าพาปฏบตธรรมขนทสงขนไปกคอ สมถภาวนา

และวปสสนาภาวนา นกเปนการเรมตนท�าไปในวนพระ วนหยดท�างาน

ไมตองไปท�ามาหากน มเวลาวางกไปวดไปปฏบตธรรม เพราะทวดจะม

อปกรณมบคลากรสมบรณกวาการปฏบตอยทบาน บรรยากาศกจะ

ดกวา สงแวดลอมกจะดกวาสงบกวา จะไมมพวกรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ มาคอยยวยวนกวนใจ ถาอยทบานจะมบคคลทไมไดรกษา

ศลไมไดภาวนา เขากจะวนอยกบการหากน การหาความสขทาง ตา

ห จมก ลน กาย ดภาพยนตรดอะไรตางๆ ฟงอะไรตางๆ ไป ถาอยใกล

กจะร�าคาญใจรบกวนใจได จะท�าใหการรกษาศลยากล�าบาก เชน

เวลาตอนเยนคนรอบขางเขารบประทานอาหารกน กลนอาหารโชย

เขามาในจมกกจะท�าใหใจทยงไมแขงแกรงยงไมมหลกมเกณฑน

ออนไหวได และอาจจะท�าใหศลขาดไดเพราะทนไมไหวกบการทจะ

ตองอยากรบประทานอาหารรวมกบเขา

150

นเปนเรองเกยวกบสถานทวาท�าไมผทรกษาศล ๘ ศลอโบสถ และ

เจรญสมถะและวปสสนาภาวนา ตองไปอยวดกน เพราะทวดน

มบรรยากาศทดกวา สงบกวา หางไกลจากแสง ส เสยง รป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ แลวอยรวมกบบคคลทปฏบตคลายคลงกน

รกษาศล ๘ ดวยกน ไมรบประทานอาหารเยนดวยกน รวมปฏบต

ธรรมกน รวมฟงเทศนฟงธรรมกน บรรยากาศการไปอยวดจงเออ

ตอการปฏบตธรรมขนสงได

ผปฏบตเมอเรมเขาสขนภาวนา ขนรกษาศล 8 กมกจะตองไปปฏบต

ทวด หรอไปปฏบตในสถานทเหมอนกบวด คอเปนทหางไกลจาก

แสง ส เสยง รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทสงบสงดวเวก ทไมมารบกวน

มาท�าลายการท�าความสงบของใจ การภาวนาสมถภาวนา ถาไดเรม

ท�าแลว ถาไดรบผลเหนผลทเกดจากการภาวนา เหนผลจากการ

ศกษาฟงเทศนฟงธรรมอยเรอยๆ จะไดพบกบอานสงสของการฟง

ธรรมอยถง ๕ ประการดวยกนคอ ๑. จะไดยนไดฟงธรรมทไมเคย

ไดยนไดฟงมากอน ๒. ธรรมทจะไดยนไดฟงมาแลว เมอไดฟงซ�าอก

กจะเกดความเขาใจด เขาไปลก เขาไปกวางออกไป ๓. จะชวยก�าจด

ความลงเลสงสยตางๆ ใหหมดไปได ๔.ท�าใหเกดสมมาทฏฐความเหน

ทถกตอง และ ๕.ท�าใหจตใจสงบผองใส ถาไดปฏบตอยางเครงครด

และมสตจดจออยกบการปฏบต ผลกยอมจะเกดขนมาดงทไดแสดงไว

เวลาฟงเทศนฟงธรรมแลวไดผลเหลานกจะท�าใหเหนคณคาของการ

ฟงเทศนฟงธรรมทเปนเหมอนกบการเจรญวปสสนาภาวนา เจรญ

วปสสนา กเพอทจะเจรญสมมาทฏฐ ความเหนทถกตอง คอการเจรญ

ปญญานนเอง ปญญาทจะมาท�าใหจตใจไดหลดพนออกจากกองทกข

แหงการเวยนวายตายเกด กองทกขทเกดจากตณหาความอยาก

ตางๆ ถาไมมปญญาจะไมเหนโทษของตณหาความอยากตางๆ จะไม

รจกวธหยดการเวยนวายตายเกดได แตถาไดยนไดฟงธรรมอยเรอยๆ

151

กจะไดยนวธทจะหยดการเวยนวายตายเกด จะไดยนวากเลสตณหา

ความโลภความอยากตางๆ นแหละเปนตนเหตของความทกขใจ

และของการเวยนวายตายเกด และการทจะก�าจดกเลสตณหานกตอง

ใชความจรงทพระพทธเจาทรงคนพบ

นคอเรองของการไปอยวดในวนอโบสถ วนนกเปนวนพระ พทธบรษท

สาธชนทใฝการปฏบตใฝการฟงเทศนฟงธรรมกจะไปอยวดกนเปน

ธรรมเนยมซงไดปฏบตกนตงแตสมยพระพทธกาล แตในสมยปจจบนน

เรากอาจจะไมตองไปอยวดกได เพราะเดยวนเราสามารถฟงเทศน

ฟงธรรมทไหนกได ถามเครองเสยงไวเปดฟง หรอมหนงสอธรรมะ

ไวอาน แลวถามสถานทสงบเงยบไมมใครมารบกวน ไมมแสง ส เสยง

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ กสามารถทจะอยในสถานทเหลานน

ไดโดยไมตองไปวด เพราะเดยวนการไปวดอาจจะไมสงบไปเสยแลว

แทนทจะมกจกรรมเกยวกบการปฏบตธรรม กลบมกจกรรมทางโลก

เขามาแทรก เชน วดตางๆ กจะมเมรเผาศพกน มผคนเขาออกกน

เปนจ�านวนมากเพอมาท�าฌาปนกจกน หรอมงานบญงานฉลองงาน

อะไรตางๆ แทนทวดจะเปนสถานทสงบ กลบกลายเปนเหมอน

ศนยการคาไป มคนพลกพลาน มการเสพรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ กน บางแหงถงกบมมหรสพเขามาถงในวดเลย วดแบบนน

กถอวาไมเปนวดของพระพทธเจา

ถาเปนวดของพระพทธเจาตองเปนวดทสงบสงดปราศจากกจกรรม

ตางๆ นอกจากการปฏบตธรรม คอมการเจรญสมถภาวนาและ

วปสสนาภาวนาเทานน ถงจะเรยกวาเปนวดของพระพทธเจา เปนวด

ทสามารถบ�าเพญธรรมขนสงได คอ ขนศล ๘ และขนสมถะและ

วปสสนาภาวนา พอรกษาศล ๘ ได การภาวนากจะเปนไปไดอยาง

งายดายตางจากการรกษาศล ๕ ถารกษาศล 5 นกเลสตณหายงมชอง

152

ออกมาสรางปญหาสรางความวนวายใหแกใจได เพราะ ศล 5 น

ยงไมละเอยดพอ ถาเปนกรงกยงหาง ยงมชองใหเลดลอดออกจาก

กรงได แตถาเปนศล 8 แลว ลกกรงมนจะถ ไมสามารถเลดลอด

ออกมาทางตา ห จมก ลน กาย ได ศล ๘ ยงมขอหามเกยวกบการ

ไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ทศล ๕ ไมไดหามไว ศล ๕ น

จะไปเทยวขางนอกบานกไปได จะไปดภาพยนตรไปงานตางๆ งานเลยง

ตอนค�าตอนกลางคนไปไดหมด ไมไดหาม แตถาถอศล ๘ แลวจะไป

ไมได จะตองส�ารวมตา ห จมก ลน กาย ไมไปหาความสขจากการด

การฟง การดม การรบประทาน อนนจะท�าใหมเวลามาภาวนาได

มาศกษามาฟงเทศนฟงธรรมได ถาไปเทยวกนกจะไมมเวลาทจะมา

ศกษามาภาวนากน นคอความแตกตางระหวางศล ๕ กบศล ๘

ถาอยากจะใหศลละเอยดมากกวานกตองถอศลของนกบวชเลยคอ

ศลของพระ ๒๒๗ ขอ ของภกษณก ๓๐๐ กวาขอ แตเดยวนไมมแลว

เปนขอควบคมบงคบใหจตใจอยขางใน ใหอยในวดวาอาราม ใหอย

ในบรเวณทจ�ากด ไมปลอยใหออกไปเพนพานทวไปหมดเพราะจะ

เปนอปสรรคตอการบ�าเพญจตภาวนา โดยเฉพาะสมถภาวนาคอ

การท�าใจใหสงบ ใจจะสงบนจะตองกกกนรางกาย เพราะการกกกน

รางกายกเทากบการกกกนจตใจไปในตว จตใจจะไปโนนมานกไปไมได

ถาเราบงคบใหรางกายอยในบรเวณใดบรเวณหนงไมใหออกไปจาก

ในบรเวณนน เชน ถาเปนญาตโยมทเรมปฏบตกจะไปรวมกนอยใน

พระอโบสถ ส�าหรบผทกาวหนาแลว สามารถปฏบตอยตามล�าพงได

ใจจะสงบนจะตองกกกนรางกายเพราะการกกกนรางกายกเทากบการกกกนจตใจไปในตว

153

กจะไปอยทพกทสงบทใดกได แลวกควบคมบงคบกายไมใหไปท�าอะไร

นอกจากเดนจงกรม นงสมาธ

การเดนจงกรมกบนงสมาธนกเปนการภาวนา สาเหตทตองเดนสลบ

กบการนงกเพอผอนคลายความปวดเมอยของรางกายนนเอง แตการ

ภาวนานกเหมอนกน เดนจงกรมกเปนการภาวนา นงสมาธกเปน

การภาวนา เชน ถาเดนจงกรมแลวบรกรรมพทโธๆ ไปกเรยกวา

เปนการเจรญสมถภาวนา เปนการเจรญสต เวลานงบรกรรมพทโธๆ

กเหมอนกน ตางกนตรงทรางกายอยในทานงหรอทาเดนเทานน

แตงานของจตใจนเปนงานอนเดยวกนคองานท�าใจใหสงบ การจะ

ท�าใจใหสงบไดกตองมสตควบคมบงคบไมใหใจลอยไปกบอารมณ

ความคดตางๆ ใจนกเปนเหมอนกบคนทตกลงไปในน�าทมกระแสน�า

ไหลเชยว ถาไมตองการใหน�าพดพาไปกตองหาทเกาะ ถาไมทมเกาะ

น�ากจะพดพาไปแลวอาจจะท�าใหจมน�าตายได แตถามทยดทเกาะ

กจะปลอดภย ใจกเหมอนกน ถาใจไมมทยดทเกาะ ไมมสต ใจกจะลอย

ไปตามกระแสอารมณความคดตางๆ แลวกจะไปพบกบความทกข

ความวนวายใจตางๆ แตถามทยดมทเกาะ เชน มสตยดเหนยวจตใจ

จะเปนพทธานสต ธมมานสต สงฆานสต อานาปานสต มรณานสต

เหลานกเรยกวาเปนทยดเหนยวจตใจได พทธานสต ธมมานสต

สงฆานสต กคอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ใหระลกถงพระพทธคณ

พระธรรมคณ พระสงฆคณ เช น การสวดบทพระพทธคณ

พระธรรมคณ พระสงฆคณ หรอถาจะใชการระลกถงชอกได เชน

พทโธ ธมโม สงโฆ ระลกไปเพยงอยางเดยว อยาใหคดเรองนนเรองน

ใจกจะเขาสความสงบได หรอถานงเฉยๆ ไมอยากจะบรกรรมเวลา

นงสมาธ กใชการดลมหายใจเขาออกกได การดลมหายใจเขาออก

กเรยกวา อานาปานสต

154

อานาปานะ แปลวา ลมเขา ลมออก สตกคอใหรอยกบการเขาออกของลมหายใจ เรยกวา อานาปานสต ใหรอยเฉยๆ อยาไปควบคมบงคบลม ลมจะสนลมจะยาวปลอยใหเปนไปตามธรรมชาตของลม การภาวนาไมไดมาควบคมบงคบการหายใจ แตมาควบคมความคดปรงเเตงของสงขาร ความคดปรงเเตงของใจ ดวยการดลมหายใจเขาออก ใหดอยทจดใดจดหนงทเหนชด บางทานกดทปลายจมก บรเวณเหนอรมฝปากขนมา เปนลมเขาออกสมผสรางกาย กเฝาดอยตรงนน ใหรเฉยๆ เทานนเองวาตอนนลมก�าลงเขาหรอก�าลงออก ลมหยาบหรอลมละเอยด ลมยาวหรอลมสน ใหรไปตามความเปนจรงของลม ถาลมละเอยดเขาไปมากๆ จนไมสามารถรบรวา ลมมหรอไมมกใหสกแตวารไป รอยกบความวางไป รอยกบการท ไมมลมไป ตราบใดทไมมความคดปรงเเตงกยงถอวาก�าลงภาวนาอย ก�าลงน�าใจใหเขาสความสงบ ถาไมเกดอาการตกใจกลว หรอเกดความคดปรงเเตงขนมา จตกจะรวมเขาสความสงบตามล�าดบตอไป ถาเกดความตกใจกลววาไมมลมหายใจ กลววาจะตาย ใจกจะถอนออกมาหาลมเพราะกลววาไมมลมแลวจะตาย ส�าหรบผทภาวนาอานาปานสตน ทานสอนวาไมตองกงวลไมตองกลวเวลาไม สามารถรบรวามลมหายใจเขาออกหรอไมนน ตราบใดทมสตม ผระลกรอยน รางกายนจะไมตายอยางแนนอน เพราะผทปฏบต อานาปานสตมานนไมมใครตาย ในเวลาทไมสามารถรบรวามลมอย หรอไมแลว เพราะเวลานนจตละเอยด ลมกละเอยด พรอมทจะเขาสความสงบ ถาประคบประคองสตใหสกแตวารไวไปเรอยๆ เดยว ไมนานมนกจะวบลงไปเขาสความสงบได เวลาเขาสความสงบ เรองของลมเรองของรางกายกหายไปจากการรบรของใจ อยกบความวาง เหมอนลอยอยในอวกาศ แตเปนความสขมาก เปนความสขท เหนอกวาความสขทงหลาย ถาไดพบกบความสขอนนแลวกจะท�าใหเกดก�าลงจตก�าลงใจทอยากจะปฏบตใหมากขนและใหสงขน

155

ตอนตนกพยายามปฏบตใหมากขน ปฏบตใหจตสงบไปกอน

ใหช�านาญ ใหสามารถเขาไดทกเวลาทตองการและตงอยไดนานๆ

ไปกอน ยงไมตองไปกงวลวาจะตดสมาธ เพราะยงไมมสมาธทจะตด

นนเอง ตองพยายามท�าไปบอยๆ ท�าใหมากๆ ท�าใหจตสงบมากๆ

สงบนานๆ สงบอยเรอยๆ กอน จนมความมนใจวาสามารถเขาสมาธ

ไดทกเวลาแลว หลงจากนนถงคอยกาวขนไปสธรรมขนสงตอไป

กคอการภาวนาวปสสนาภาวนา

การเขาสวปสสนาภาวนานไมไดหมายความวาจะใหทงสมถภาวนา

แตใหท�าสลบกนไป คอตอนตนกใหเขาไปในสมาธกอน เขาไปพกจต

เขาไปชารจแบตเตอร เขาไปสรางอเบกขาใหเกดขน แลวเวลาออก

จากสมาธมาถงคอยมาเจรญวปสสนาภาวนา อยาเจรญวปสสนา

ภาวนาในขณะทจตตงอยในความสงบสกแตวาร ตอนนนไมใชเวลา

ทจะมาเจรญวปสสนาภาวนา เปนเวลาทเจรญสมถภาวนาเพอสราง

อเบกขาธรรมใหเกดขน เพราะจ�าเปนจะตองใชอเบกขาธรรมในการ

ทจะสนบสนนในการเจรญวปสสนาภาวนา

การเจรญวปสสนาภาวนา กคอใหพจารณาธรรมตางๆ ทใจยงไปหลง

ยงไปเหนวาดบเหนวาด เหนวาสขอย ยงอยากมยงอยากไดอยกบ

สงใด กตองพจารณาใหเหนสงเหลานนวามนเปนทกข ไมใชเปนสข

มนเปนทกขเพราะมนไมเทยง มนเปนของเราเพยงชวคราวเทานน

เวลามนจากเราไปเปนของคนอนกจะท�าใหเราเสยอกเสยใจ และอาจจะ

เปนบากระโดดตกฆาตวตายไปกได เพราะอ�านาจของความทกขใจ

ของความเสยใจทจะรนแรงมากเพราะไมไดคดไวลวงหนากอนวา

ทกสงทกอยางทตนไดมาทตนรกทตนหวงนจะตองมการพลดพราก

จากกนไปในทสดไมชากเรว นคอวปสสนาภาวนา ออกจากสมถภาวนา

กมาพจารณาสภาวธรรมตางๆ ทใจยงหลงรกหลงชอบ ยงอยากได

156

อยากมอย ถายงรกชอบลาภ ยศ สรรเสรญ สข กตองพจารณาให

เหนวามนเปนทกข ไมใชเปนสข ใหเหนวามนเปนสมบตชวคราว

ไดมาแลวกตองเสยไปหมดไป ถาปลอยลาภ ยศ สรรเสรญ สข ได

กมาพจารณาบคคลตางๆ ทเรารกเราชอบทเรามความผกพน

ทเราอยากใหเขาอยกบเราไปนานๆ อยกบเราไปตลอด เรากตอง

พจารณาวาเขาเปนสงทไมเทยง เกดแลวกตองแก ตองเจบ ตองตาย

ไปในทสด เขาจะไมอยกบเราเปนของเราไปตลอด สกวนหนงเขา

กตองจากเราไปตลอด ไมวาจะเปนพอแมของเรา สามภรรยาของเรา

พนองของเรา บตรธดาของเรา เพอนของเรา ค�าวาของเราๆ ทงหมดน

มนไมใชเปนของเราทแทจรง มนเปนอนตตา เปนของชวครงชวคราว

อยกบเราไมนานแลวกตองมการจากไป เขาไมไป เรากไป นคอสงตางๆ

เปนอยางน

แลวกเขามาพจารณารางกายของเรา รางกายของเรากเปนแบบ

เดยวกน มเกดแลวกตองมแก มเจบ มตาย เปนธรรมดา ตองสอนใจ

ใหรบกบสภาพของความแกใหได รบกบสภาพของความเจบปวด

ของรางกายใหได รบกบสภาพของความตายของรางกายใหได

ดวยการยกประเดนขนมาสอบถามใจ ดวยการไปดตวอยางดคน

ทแกแลวนอมกลบเขามาทรางกายของตนวาตอไปรางกายของตน

กจะตองเปนอยางน ไปดคนเจบไขไดปวยตามโรงพยาบาลหรอเวลา

ทเราเจบไขไดปวยวาเรารบกบความเจบไขไดปวยไดหรอไม ไปด

ค�าวาของเราๆ ทงหมดนมนไมใชเปนของเราทแทจรงมนเปนอนตตา

157

ความตายของบคคลทเขาตายไปแลว แลวกนอมกลบเขามาทรางกาย

ของตนเองวาตอไปรางกายของตนกจะตองเปนอยางน หนไมพน

เปนสงทรางกายของทกคนจะตองพบกน ถาสอนใจทมอเบกขา ใจจะ

ไมรสกหวนไหว ไมรสกเดอดรอน ใจจะนอมเขามารบได เพราะใจ

เปนเพยงผรเทานน ใจไมไดเปนรางกาย ใจไมไดแก ไมไดเจบไปกบ

รางกาย ใจเปนเพยงแตผมาครอบครองรางกาย เปนเหมอนเจานาย

สวนรางกายนเปนเหมอนคนรบใช เวลาคนรบใชเปนอะไรไป เจานาย

กดแลไปตามความเหมาะสม รกษาไดกรกษากนไป รกษาไมได

ตายไปกเอาไปฌาปนกจ ใจไมไดตาย เจานายไมไดตายไปกบคนรบใช

จะไปตนเตนตกใจหวาดกลวไปท�าไมเพราะไมไดตาย ผทตนเตนตกใจ

หวาดกลวนไมใชรางกาย รางกายทแก ทเจบ ทตาย นเขากลบไมรสก

อะไร เพราะเขาไมมความรสกในตวของเขา เขาไมมการรบรอะไร

ทงนน เขาเปนเหมอนกบทอนไมทอนฟน เวลาทเราเอาทอนไม

ทอนฟนมาผามาตดมาโยนเขากองไฟ ทอนไมทอนฟนเขาไมรสกอะไร

รางกายกอยางนน เขาไมรสกอะไร เขาเปนธาตเหมอนกน เปนธาต

ดน น�า ลม ไฟ พอโยนเขากองไฟเขากไมไดรองหมรองไห เขาไมได

ตอตานไมไดพยายามดนทจะหนจากกองไฟนน ผทตอตานผทดนนน

กคอใจทครอบครองรางกาย แตเวลาทรางกายหมดลมหายใจไปแลว

ใจกจะไมไดอยกบรางกายแลวนนเอง รางกายจงกลายเปนเหมอน

ทอนไมทอนฟนไป ไมเดอดรอนกบการกระท�าตางๆ ของรางกาย ไมวา

จะไปผาไปตด ไปเยบไปฝง ไปเผา หรอไปท�าอะไรกบรางกาย รางกาย

เขาไมเดอดรอน ผทเดอดรอนคอใจทไมตายไปกบรางกาย แตถก

ความหลงหลอกใหคดวาเปนรางกาย เวลาเกดอะไรขนกบรางกาย

กจะเกดความหวาดกลวขนมา

วปสสนา คอการมาสอนใจใหรวาใจกบรางกายนเปนคนละสวนกน

ใจไมตองไปตกใจไมตองไปหวาดกลวกบความเปนไปของรางกาย

158

ทจะตองเปนไปอยางแนนอน ถาใจมก�าลงของอเบกขาทไดจาก

สมถภาวนา ใจจะไมร สกสะทกสะทานเวลาพจารณาความแก

ความเจบ ความตาย จะสามารถรบรไดอยางสงบ แตถามอาการท

ไมสงบเกดขนกแสดงวาก�าลงของอเบกขานนออนลงไปหรอหมดแลว

เวลานนกเปนเวลาทจะตองพกการเจรญวปสสนาภาวนาไวชวคราว

แลวกลบมาบ�าเพญสมถภาวนาเพอสรางอเบกขาใหเกดขนมาใหม

กลบเขาไปอยในความสงบ อยใหนานเทาทจตตองการอย พอจตได

พกเตมทแลว จตกจะถอนออกมาเอง เมอถอนออกมาแลวกเอาไป

เจรญวปสสนาตอไป ไปท�าโจทยทยงท�าไมได ไปทดสอบถามใจวา

ถาเสยคนนไปแลวจะรองหมรองไหหรอเปลา จะเดอดรอนหรอเปลา

ถาเสยคนนไปจะเดอดรอนไหม ถาเสยรางกายไปจะเดอดรอนไหม

ถารางกายเราเจบตรงนนปวดตรงนจะเดอดรอนไหม ถามไปเรอยๆ

พสจนไปเรอยๆ จนในทสดจะมความมนใจวาไมเดอดรอนแลวกบ

ความแก กบความเจบ กบความตาย ของรางกาย

อนนกเปนขนแรกของการบ�าเพญวปสสนาภาวนาทจ�าเปนจะตอง

ท�าสลบกบการเจรญสมถภาวนา วปสสนาเปนทท�างานของใจ

สมถภาวนาเปนทพกผอนของใจ ถาใจเจรญแตวปสสนาเพยง

อยางเดยวโดยไมมสมถภาวนา ไมมอเบกขา ใจกจะเกดความฟงซาน

ขนมา เปนอทธจจะไป ดงนนการภาวนาทจะใหไดผลจ�าเปนจะตอง

มทงสมถภาวนาสลบไปกบวปสสนาภาวนา

สมถภาวนานมสมาธคอความสงบอย 2 รปแบบดวยกน ทเรยกวา

มจฉาสมาธกบสมมาสมาธ มจฉาสมาธ คอสมาธทไมนง เปนสมาธ

ทมเหตการณตางๆ ปรากฏใหรบร เชน รปเสยงภายในใจ เหนโนน

เหนน พบโนนพบน ถามการเหนเหลานแลวไปสนใจใหความส�าคญ

ตดตามไป อนนกเรยกวาเปนมจฉาสมาธ เหตทเรยกวามจฉาสมาธ

159

กเพราะวาเปนสมาธทไมมอเบกขา เปนสมาธทไมสามารถทจะ

สนบสนนการเจรญวปสสนาภาวนาได ถาออกจากสมาธแบบนมา

พอไปพจารณาความแก ความเจบ ความตาย กจะไมสามารถ

พจารณาได ไมอยากจะพจารณา มความหดห มการตอตาน

มความรสกไมด มความกลวจากการทจะตองพจารณาธรรมทจะ

เกดขน ดงนนผใดทมจรตนสยทชอบสมาธแบบน พอเขาไปแลวจะ

ตองเหนโนนเหนน จะตองไปเทยวสวรรคเทยวนรก ไปพบกบกายทพย

ตางๆ ขอใหรวาสมาธแบบนเปนมจฉาสมาธ เปนสมาธทไมเออตอ

การบ�าเพญวปสสนาภาวนาทจะน�าไปสการหลดพนจากความทกข

ทงปวง ถาตดสมาธแบบนแลวกจะตดอยกบการเวยนวายตายเกดอก

ตอไป เพราะจะไมมปญญาทจะมาท�าลายตณหาความอยากทคอย

ฉดลากจตใจใหไปเกดแกเจบตายอยเรอยๆ ส�าหรบผทมนสยจรตทางน

ขอใหหยดไวกอน เวลานงสมาธแลวมสงตางๆ เหตการณตางๆ มา

ใหรบร กใหใชวธแกดวยการจดจออยกบอารมณทเราใชเปนเครอง

กลอมใจ จะใชพทโธกได จะใชลมหายใจเขาออกกได สงใดทเราใช

ทเราถนดใหใชอนนน แลวเกาะตดไปจนกวาจตจะสงบ จตจะวาง

จตจะเยน จตจะสบาย แลวภาพตางๆ หรอเหตการณตางๆ ทปรากฏ

ขนมาภายในใจจะหายไปหมด อนนนเรากจะไดเขาสสมมาสมาธ จะได

อเบกขาเปนผลตอบแทน เวลาออกจากสมาธแบบสมมาสมาธกจะ

มก�าลงมามองความจรงมาพจารณาความจรง สจธรรมความจรง

คอความทกขของทกสงทกอยางทเราไปหลงคดวาเปนความสขกน

เราจะไมกลวความแก ไมกลวความเจบ ไมกลวความตาย กลาท

จะมองกลาทจะเผชญ ไมหวนไหว เพราะรวาใจนไมไดเปนรางกาย

ใจเปนผพจารณารางกาย สงทถกพจารณาเปนคนละคนกน รางกาย

ตองแก ตองเจบ ตองตาย แตใจทพจารณารางกายนไมไดแก ไมได

เจบ ไมไดตาย ไปกบรางกาย จงไมมความรสกสะทกสะทานหรอ

160

หวนไหวแตอยางใด แตจะปลอยวางเพราะรวาถาเกดความอยาก

ไมแก ความอยากไมเจบ ความอยากไมตาย ขนมากเทากบเปนการ

สรางสมทยขนมาในใจ

สมทย กคอตนเหตของความทกขใจ ทกขสจเกดจากสมทยสจ

สมทยสจ คอความอยากตางๆ เชน ความอยากไมแก อยากไมเจบ

อยากไมตาย นเอง พอเหนดวยปญญาแลววาตองแก ตองเจบ

ตองตาย ถาเกดความอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย กจะ

เกดความทกขขนมาและกไมไดไปเปลยนแปลงความจรงแตอยางใด

รางกายกตองแก ตองเจบ ตองตาย ไปอยด แตใจกลบตองมา

ทกขทรมาน แทนทจะตงอยในความสงบ แตถาพจารณาเหนโทษ

ของความอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย วาเปนตวสราง

ความทกขทรมานใจ กหยดมนเทานนเอง พอหยดความอยากนได

ความทกขทรมานใจกหายไป ตายอยางสบาย อยอยางสบาย เจบ

อยางสบาย แกอยางสบาย คอ นโรธ กคอความดบทกข ไมมทกข

ภายในใจทเกยวกบความแก ความเจบ ความตาย เพราะไมมความ

อยากไมแก ไมเจบ ไมตาย เพราะเหนวามนเปนสงทหามไมได

มนเปนอนตตา มนตองแก ตองเจบ ตองตาย มนไมเทยง ตองเปลยนไป

จากหนมสาวกตองเปนคนแก จากสขภาพทสมบรณแขงแรงกตอง

เจบไขไดปวย จากการมชวตอยกตองกลายเปนการไมมชวตอยตอไป

ถาเราอยากจะก�าจดความทกขตางๆ เราตองมาหยดความอยาก

ของเรา ถาไมมความอยากแลวจะไมมความทกขใจ นเรยกวา

วปสสนาหรอปญญาทจะน�าไปส ธรรมทเราปรารถนากน กคอ

วมตต การหลดพนจากความทกข ความทกขมนมหลายกองหลาย

รปแบบ เรากตองดบมนไปเรอยๆ จนกวาเราจะดบมนไดหมดทกกอง

พอดบหมดทกกองทานกเรยกวา นพพาน ไมมความทกขหลงเหลอ

161

อยในใจ แตตราบใดยงมความทกขอย กตองหาสาเหตของความทกข

ใหเจอ กคอหาความอยากใหเจอวาก�าลงอยากกบอะไรแลวหาวธ

หยดมน ตองหาไตรลกษณเขามาหยดมนใหได ใหเหนสงทเราอยากวา

มนไมเทยง เปนทกข ไมใชของเราใหได ถาเหนแลวมนจะดบไดเสมอ

แลวดบไดทกขนทกตอนทกรปทกอยาง ดบดวยไตรลกษณนทงหมด

นคอธรรมขนตางๆ ทผปฏบตจ�าเปนจะตองศกษาและปฏบตตาม

ขนตามตอน ถาไมอยากจะควาน�าเหลว อยาขามขน อยารบรอน

จะเสยเวลาไปเปลาๆ นคอสงทพระพทธเจาทรงสงสอน ผใดปฏบตตาม

ผนนกจะไดรบผล เชน พระอรยสงฆสาวกทงหลาย ทานปฏบตตาม

พระพทธเจา ทานจงมสถานภาพทเรยกวา สปฏปนโน คอปฏบตด

ปฏบตชอบ เพราะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาทกประการ

นนเอง พวกเรากสามารถบรรลผลไดเชนเดยวกนถาพวกเราปฏบต

ตามค�าสอนของพระพทธเจาทกขนทกตอนทกประการ

162

ธรรมะบนเขา

๑๓ กนยายน ๒๕๕๘

ฟงธรรมเพอใหได

ธรรม

การฟงธรรมเพอใหไดผลไดประโยชนอยาง

เตมทควรจะฟงดวยกายวาจาใจทสงบ

ความสงบกาย สงบวาจา กคอศล ความ

สงบใจกคอสมาธ ถาผ ฟงเปนผ ทมศล

มสมาธและผแสดงเปนผไดบรรลธรรมแลว

เวลาฟงกจะเกดประโยชนเกดการบรรล

ธรรมขนมาได อยางในสมยพระพทธกาล

ตอนทพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมครง

แรกโปรดพระปญจวคคย พระปญจวคคยน

กเปนนกบวชผทรงศลอยแลว ไดฌาน

ไดสมาธแลว แตขาดปญญาทจะท�าให

บรรลธรรมขนตางๆ เชน ขนโสดาบน

ขนสกทาคาม ขนอนาคาม และขนอรหนต

พอพระพทธเจาผทรงตรสรไดบรรลเปน

พระอรหนตสมมาสมพทธเจาแลว ไดทรง

แสดงธรรมคอพระอรยสจ ๔ ใหแก

พระปญจวคคย หนงในพระปญจวคคยคอ

พระอญญาโกณฑญญะกมดวงตาเหนธรรม

ขนมา เกดสมมาทฏฐขนมา เหนความ

ไมเทยงของสภาวธรรมทงปวงวา สงใดท

มการเกดขนเปนธรรมดานน สงนนยอม

163

มการดบไปเปนธรรมดา พอเหนแลวกสามารถละตณหาความอยากได

พอละตณหาความอยากไดแลว ความทกขกดบไปกเลยไดบรรลธรรม

ขนมา ผทจะบรรลธรรมนตองเหนพระอรยสจ ๔ เหนความทกขใจ

ของตนเองวาเกดจากความอยากอยางใดอยางหนง อยากในกาม

กเรยกวากามตณหา อยากไดสงนนอยากมสงนกเรยกวา ภวตณหา

อยากใหสงนนไมเปนอยางนนไมเปนอยางนกเรยกวา วภวตณหา

ถามตณหาทง ๓ นอยางใดอยางหนงเกดขนภายในใจกจะเกดความ

ทกขใจขนมา และการทจะแกความทกขใจใหหายไปกตองแกทการ

ละตณหาหยดตณหาความอยากน และสงทจะดบตณหาความอยากได

กคอปญญาทเหนวาสภาวธรรมทงหลายเปนทกข ไมเทยง ไมใช

ของเรานนเอง

นคอเวลาทพระพทธเจาทรงแสดงธรรมแลวมผฟงไดบรรลธรรมกน

ทนท เพราะผฟงมกายวาจาทสงบ ไมไดท�าอะไรขณะทฟง รางกาย

นงอยเฉยๆ หรอยนอยเฉยๆ วาจากไมพดอะไร ใจกไมคดอะไร ใจม

สตจดจออยกบการฟงและพจารณาตามเหตตามผลทพระพทธเจา

ไดทรงแสดงไว พอฟงปบเขาใจปบ ใจกหลดพนจากความทกขได

อยางมชายคนหนงทขอใหพระพทธเจาไดโปรดแสดงธรรมใหฟง

ตอนทพระพทธเจาก�าลงเดนบณฑบาตอย พระพทธเจากปฏเสธวา

เวลานไมใชเวลาทจะแสดงธรรม แตชายคนนนกมความอยากฟงเปน

อยางมาก กกราบขอใหไดโปรดแมแตธรรมสนๆ กยงด พระพทธเจา

กตรสวา เธอเหนอะไรกใหสกแตวาเหน เธอไดยนอะไรกใหสกแตวา

ไดยน สมผสรบรอะไรกใหสกแตวาร พอแสดงเทานนเขากเขาใจ

ใจเขากหลดพนจากความทกขได หลงจากนนเขาเลยขออนญาต

ไปเตรยมตวเพอทจะมาบวช แตระหวางทางไดถกกระทงขวดตาย

พระพทธเจาทรงทราบขาวกทรงบอกใหท�าฌาปนกจใหชายคนนน

164

และใหสรางสถปเพอบรรจอฐชายคนนน ในสมยกอนนนการสรางสถป

หรอสรางเจดยเพอบรรจอฐนกมไวเพอบคคลส�าคญๆ เชน พระพทธเจา

พระปจเจกพทธเจา พระอรหนต หรอพระมหาจกรพรรด เทานน

ในกรณของชายคนนคงจะไดบรรลเปนพระอรหนต เพยงแตไดฟง

ธรรมสนๆ จากพระพทธเจา แตเขามปญญาทจะสามารถเขาใจถง

ค�าสงค�าสอนของพระพทธเจาได และสามารถปฏบตได ก�าจดตณหา

ความอยากตางๆ ทมอยภายในใจของเขาใหหมดไปได เขากเลยได

บรรลธรรม

นคอสมยพระพทธกาลทมผฟงธรรมนนสวนใหญในระยะแรกๆ น

จะเปนนกบวชทงนน เปนนกบวชผทรงศล ผมสมาธแตขาดปญญา

พอไดพบกบพระพทธเจาไดฟงธรรมของพระพทธเจากสามารถบรรล

ธรรมไดขณะทฟงเลย เพราะผฟงเปนผทพรอมจะรบธรรมระดบ

ปญญาได เพราะมศลบรสทธ มสมาธมจตใจทสงบตงมน ไมลอยไป

ตามกระแสความคดปรงเเตงตางๆ พอไดสมผสกบธรรมความจรง

คอพระอรยสจ ๔ กจะบรรลธรรมไดทนท ธรรมทพระพทธเจาทรง

แสดงไวนออกมาจากพระอรยสจ 4 ทงนน ธรรมทมอยมากมาย

กายกอง มอยถง 84,000 พระธรรมขนธน พระพทธเจาทรงตรสวา

มเนอหาสาระอนเดยวกนเหมอนกน เหมอนกบน�าในมหาสมทร

ทกวางใหญไพศาลมจ�านวนมากมายกายกอง แตมรสชาตอนเดยว

เหมอนกนคอความเคม ฉนใด ธรรมทพระพทธเจาทรงสอนทรงตรส

ทรงแสดงนนกเกยวกบเรองทกข เรองตนเหตของความทกข เกยวกบ

วธการดบทกขทงนน ถาผใดฟงแลวพจารณาตามไดปฏบตตามได

กจะสามารถบรรลธรรมขนตางๆ ได

ดงนน เวลาฟงธรรม ถาอยากจะใหไดรบประโยชนอยางสงสด

ไดสมมาทฏฐความเหนทถกตอง ไดปญญาทจะน�าไปสการบรรลธรรม

165

กจ�าเปนจะตองนงดวยกาย วาจา ใจ ทสงบ สมยนญาตโยมบาง

ทานชอบฟงธรรมในขณะทท�าอะไรกน เชน ขบรถไปไหนมาไหนกเปด

ธรรมฟง หรออยในบานท�างานกเปดธรรมฟง ถาถามวามประโยชนไหม

กไดประโยชน ดกวาฟงเพลง หรอฟงลเก หรอฟงละคร แตถาถามวา

จะไดประโยชนมากกวานไดหรอไม กตองตอบวาไมได คอจะไดไมเตมท

ถาเรามกายวาจาทไมสงบ เชน คยกนแลวกฟงธรรมไปอยางน เพราะ

ธรรมจะไมเขามาสใจอยางเตมท จะเขามาในชวงทหนมาฟงในชวง

ทฟง แตในชวงทหนมาพดมาท�าอะไรชวงนนธรรมกจะไมเขาไปสใจ

ดงนนจะไมไดธรรมครบถวนทกกระบวนการ กจะท�าใหไมสามารถท

จะบรรลธรรมได แตถานงอยเฉยๆ และมใจจดจออยกบเสยงธรรม

ทเขามาสมผสทหและเขามาสใจแลว ถาสามารถพจารณาตามได

กจะไดปญญา จะบรรลธรรมได ถาไมสามารถจะพจารณาตามได

ยงไมเขาใจ แตใจไมคดเรองอน ใจเกาะตดอยกบกระแสธรรมกบ

เสยงธรรม กจะไดความสงบคอสมาธ บางทานจงนยมทจะนง

ฟงธรรมเพอท�าใจใหสงบ เพราะเวลานงโดยการใชการบรกรรมพทโธ

หรอดลมหายใจเขาออกน สตไมมก�าลงพอทจะดงใจใหอยกบ

ค�าบรกรรมพทโธหรอใหอยกบการดลมหายใจเขาออก ในเบองตน

จงตองอาศยการฟงธรรมเปนเครองเจรญสตไปกอน ฟงธรรมไป

ใจกจดจออยกบกระแสธรรมทเขามาสมผสกบห แลวถาพจารณาได

กจะไดความเหนทถกตอง ไดละความลงเลสงสยบางอยางบางเรองได

ถาพจารณาตามไมได ฟงไมเขาใจ แตจดจออยกบเสยงธรรม ไมไป

คดเรองนนเรองน ใจกจะเขาสความสงบได หรอถายงไมเขาสความ

สงบอยางเตมท อยางนอยกดงใหใจหยดคดปรงเเตงเกยวกบเรองราว

ตางๆ แลวท�าใหสามารถทจะมาบรกรรมพทโธๆ หรอดลมหายใจ

เขาออกตอไป การฟงธรรมกมประโยชน ถงแมวาจะไมไดบรรลธรรม

กเปนการเจรญสตเจรญสมาธ

166

ดงนนผฟงธรรมกตองพจารณาวาฟงเพออะไร ถาฟงเพอทจะให

บรรลธรรมแตยงไปท�าสงนนสงนอย เชน ขบรถอยหรอท�างานบาน

กวาดบานถบาน อะไรท�านองน โอกาสทจะบรรลธรรมจากการ

ฟงธรรมนกจะเปนไปไดยาก ถาอยากจะบรรลธรรมกตองนงเฉยๆ

ไมท�าอะไร เพอใจจะไดรบกระแสธรรมเขาไปสใจไดอยางเตมท

ถามวไปท�างาน ไปขบรถ ใจกตองแบงไปอยกบการขบรถ อยกบการ

ท�างาน แลวกกลบมาฟงธรรม ใจกจะตองแบงไป ๒ ท เวลาทอย

กบการขบรถกจะไมไดอยกบการฟงธรรม เวลาฟงธรรมกจะไมได

อยกบการขบรถ ซงกอาจจะเปนอนตรายได ดงนนถาอยากจะฟง

ธรรมใหเกดประโยชนอยางเตมท ควรจะฟงดวยกายวาจาใจทสงบ

รางกายไมท�าอะไร วาจาไมพดกบใคร ใจไมคดถงเรองราวตางๆ

ตงอยในปจจบน ฟงเสยงธรรมทเขามาสมผสกบหไปเรอยๆ กจะได

รบอานสงสอยางใดอยางหนง ถาพจารณาตามไดกจะไดสมมาทฏฐ

ไดปญญา ไดความเหนทถกตอง ก�าจดความสงสยได ถาพจารณา

ตามไมได ฟงเฉยๆ กจะไดสมาธ ความสงบ จะสงบในระดบไหน

กสดแทแตก�าลงของสต ถารวมไดกมกเปนไปได ถารวมไมไดกท�าให

ใจไมฟงซาน ไมคดถงเรองนนเรองนกจะท�าใหสามารถบรกรรมพทโธ

ตอไปไดหลงจากทฟงธรรมเสรจแลว

ขณะทฟงธรรมนนไมควรทจะบรกรรมพทโธ ไมควรทจะดลมหายใจ

เขาออก เพราะจะท�าใหงานสองอยางแขงกน บรกรรมพทโธไปแลว

ขณะทฟงธรรมนนไมควรทจะบรกรรมพทโธ ไมควรทจะดลมหายใจเขาออกเพราะจะท�าใหงานสองอยางแขงกน

167

กฟงธรรมไป นไมใชวธการปฏบตทถกตอง การปฏบตทถกตองนน

ตองเอาอยางใดอยางหนง เวลาท�าใจใหสงบตองมอารมณเดยว

ถาใชการฟงธรรมกไมตองบรกรรมพทโธๆ ไมตองดลมหายใจเขาออก

ใหตงใจฟงเสยงธรรม เกาะตดอยกบเสยงธรรมเพยงอยางเดยว

กเหมอนกบการดลมหายใจเขาออกเหมอนกน เพยงแตใชสต

ควบคมใจใหรบกระแสเสยงของธรรมเทานน บางทานทนงฟงธรรม

กคดวาจะตองบรกรรมพทโธๆ ไปดวย หรอดลมหายใจเขาออกไปดวย

อยางนจะท�าใหไมเกดผล เพราะวาใจจะตองแบงไปกบการฟงธรรม

และกบการบรกรรมพทโธ หรอกบการดลมหายใจเขาออก มนกจะ

เหมอนกบการทขบรถแลวฟงธรรม หรอท�างานแลวฟงธรรม ดงนน

การทเราจะฟงธรรมใหไดประโยชนจงควรมใจจดจออยกบการฟงธรรม

ไมตองวพากษวจารณ ไมตองท�าอะไร ใหฟงเสยงธรรมแลวกพจารณาไป

ถาพจารณาได ถาพจารณาไมไดกใหเกาะตดอยกบเสยงธรรมไป

จะไดอยางใดอยางหนง ถาไมไดปญญากจะไดสมาธไดความสงบ

นคอเรองของการปฏบตทมความส�าคญอยางยง คอการฟงเทศน

ฟงธรรม เพราะเปนการศกษาธรรมทพระพทธเจาไดทรงตรสร

ทไมมใครสามารถรไดดวยตนเอง พวกเรานถาไมมพระพทธเจามา

ตรสร พวกเราจะไมรธรรมคอพระอรยสจ ๔ เรากจะไมรวธทจะ

ปฏบตทจะดบความทกขตางๆ ทมอยภายในใจของพวกเราใหหมดไป

จะไมรจกวธยตการเวยนวายตายเกด ตองอาศยธรรมของพระพทธเจา

และการทจะรจกธรรมของพระพทธเจากตองมการศกษาค�าสอน

ศกษาพระธรรมของพระพทธเจาวาพระพทธเจาทรงร อะไรและ

ทรงสอนใหเราปฏบตอะไร การฟงเทศนฟงธรรมนจงเปนเรอง

ทส�าคญอยางมากเพราะเปนเหมอนกบศกษาแผนทของจดหมาย

ปลายทางทเราจะตองเดนทางไป ถาเราไมรวาจะเดนไปในทศทางไหน

เรากจะไมสามารถเดนไปถงจดหมายปลายทางทเราตองการไปได

168

เราตองมแผนทดทางบอกทางวาจะไปถงจดหมายปลายทางนจะตอง

เดนทางออกไปทศทางไหน ถงตรงไหนแลวตองเลยวซายแลว

เลยวขวาหรอตองตรงไป ตองมแผนทบอกทางมเชนนนกจะหลงทาง

ดงนนการมาฟงเทศนฟงธรรมน เมอเราไดยนไดฟงแลวเรากตอง

ท�าตาม ถาตอนนเราฟงแลวเราเขาใจ เราเลกความอยากตางๆ ได

เราจะรสกวาใจของเราเบาขนมาทนท สขขนมาทนท สบายขนมาทนท

ถาเราก�าลงทกขอยกบเรองใดเรองหนงกบคนใดคนหนง สงใดสงหนง

อยากใหเปนอยางนนเปนอยางน พอไดฟงธรรมแลวเขาใจแลววา

ความไมสบายใจของเรานเกดจากความอยากของเราเอง ถาเราอยาก

จะใหความไมสบายใจของเราหายไป เรากตองหยดความอยากให

สงนนเปนอยางนนเปนอยางนไป พอเราหยดไดแลวความไมสบายใจ

กจะหายไป สวนสงนนเขาจะเปนอะไรมนกไมเปนปญหาอะไร เพราะ

ไมวาจะเปนอะไรกตามในทสดกตองเสอมหมดไปอยดนนเอง ไดมา

เทาไรท�าใหมนดเทาไร เดยวไมชากเรวมนกตองเปลยนไปตองเสอมไป

ตองหมดไปอยด

ดงนนการแกปญหาจงไมไดไปแกสงตางๆ เปลยนสงตางๆ ใหเปนไป

ตามความตองการของเรา แตตองมาแกทใจคอความอยากของเรา

อยาไปอยากใหสงตางๆ เขาเปนอยางนนเปนอยางน ใหรวาเขาเปน

อนตตา คอเขาไมไดอยภายใตการควบคมบงคบของเรา เขาอาจจะอย

ภายใตการควบคมบงคบในบางเวลา แตบางเวลาเขาจะไมอย เชน

รางกายของเราน บางเวลาเรากควบคมบงคบเขาได สงใหเขาเดน

สงใหเขาท�าอะไรได แตพอเวลาทเขาเจบไขไดปวยขนมา ไปสงให

เขาเดนเขากไมเดน เชน เวลาเปนอมพฤกษอมพาต จตกจะสงให

รางกายยกเเขนยกเทาแตรางกายมนบอกวามนไมท�าตามเสยแลว

พอรางกายไมท�าตาม ใจกยงทกขขนมาใหญ คนบางคนถงคดอยาก

169

จะฆาตวตายเพราะทนกบความทกขทเกดจากความอยากไมได

อยากใหรางกายของตนเองกลบมาเปนปกต สามารถท�าอะไรตาม

ค�าสงของตนเองได แตมนไมไดเปนอยางนนเสยแลว เพราะรางกาย

นมนไมใชของเรานนเอง มนเปนอนตตา มนเปนของธรรมชาต

ธรรมชาตท�าใหเขาเสอม ท�าใหเขาตองเปนอมพฤกษเปนอมพาตไป

และเรากไมสามารถทจะไปเปลยนแปลงเขาได ถาเราไมมาหยด

ความอยากทจะสงใหรางกายอยภายใตค�าสงของเรา เรากจะยงทกข

ขนไปใหญ อยากจะใหมนหาย อยากจะใหมนด ยงอยากมากขน

เทาไหรกยงทกขมากขนเทานน แตถายอมรบวามนเปนอยางนแหละ

รางกาย เกด แก เจบ ตาย ดแลรกษามนไปเทาทจะดแลรกษาได

ถามนไมสามารถรกษาไดกตองอยกบมนไป เราสามารถอยกบมนได

อยางมความสขถาเราไมมความอยาก การทเราจะไมมความอยาก

เรากตองปฏบตธรรมกน ตองท�าใจใหสงบใหได เพราะเวลาใจสงบ

ใจจะมความสข และใจไมตองใชรางกายเปนเครองมอหาความสข

เหตทเราตองใชรางกายหาความสขใหกบเรา พาเราไปหาสงนนสงน

ท�าอยางนนท�าอยางน ดหรอฟงหรอดมหรอรบประทานสงนนสงน

กเพราะเราไมมความสขภายในใจ เราจงตองออกไปหาความสขทาง

รางกายแทน ใหรางกายไปหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ให

แตพอรางกายไมสามารถท�าหนาทได ความอยากของเรายงไมหมดไป

ความอยากนกเลยสรางความทกขขนมา อยากใชรางกายใหเหมอน

เมอกอนทรางกายจะไมสบาย แตเราไมสามารถสงใหรางกายกลบ

ไปเปนเหมอนตอนทไมมความไมสบาย ตอนทรางกายไมเจบไข

ไดปวยได

ดงนนเราตองมาแกปญหาทใจ ถาเราไมอยากจะทกขทรมานกบการ

อยกบรางกายทเราไมสามารถควบคมบงคบใหท�าอะไรตามความ

ตองการของเราได ถาเราท�าใจใหสงบได หยดความอยากได เราจะ

170

ไมเดอดรอนกบความเปนอมพฤกษอมพาตของรางกาย เชน ครบา

อาจารยทพวกเราเคารพนบถอรจก เชน หลวงปชอบ ทานกตอง

นงรถเขน ทานกเปนอมพฤกษอมพาต แตใจของทานกลบราเรง

ยมแยมผองใส เพราะทานไมตองใชรางกายหาความสขใหกบทาน

ทานมธรรมหาความสขใหกบทาน มความสงบเปนความสขตลอดเวลา

จงไมตองอาศยไมตองใชรางกายเปนเครองมอ ทานจงไมมความอยาก

ทจะใหรางกายหายหรอไมหาย ทานพอใจกบสภาพของรางกาย

จะหายกได ไมหายกได จะอยกได จะตายกได ใจไมตองพงรางกาย

อกแลว ใจมธรรมเปนทพงแลว คอความสงบทเกดจากการปฏบต

ตามทพระพทธเจาทรงสงสอน คอท�าใจใหสงบแลวใหใชปญญาตด

ความอยากตางๆ ทปรากฏขนมาเวลาทใจไมสงบ เวลาใจออกจาก

ความสงบมาแลว เรมคดปรงเเตงถงเรองนนเรองน ถาเกดความอยาก

กอยาไปท�าตามความอยาก เพราะถาท�าแลวความอยากจะไมหมดไป

ไมหายไป แตความอยากจะกลบมเพมมากขนไปเรอยๆ ความอยากม

เพมมากขนไปเทาไร ความทกขกมเพมมากขนไปเทานน แตถาฝนได

ตดได ความอยากกจะนอยลงไปความทกขกจะนอยลงไปตามล�าดบ

และหมดไปในทสด

นคอสงทเราจะไดรบจากการทเรามาพบกบพระพทธศาสนา ไดม

โอกาสมาฟงเทศนฟงธรรมมาศกษาพระธรรมค�าสอน แลวกน�าเอา

มาแกปญหาทพวกเรามกนอยทกคนน ไมมใครในโลกนทเกดมา

จะไมมความทกขกน ไมวาจะเปนผหลกผใหญ เชน พระเจาแผนดน

พระมหาจกรพรรด ประธานาธบด นายกรฐมนตร หรอผทมทรพยมาก

มหาเศรษฐ หรอคนธรรมดา คนยากคนจน คนขอทาน คนพการ

มปญหาเหมอนกนทงนน มความทกขเหมอนกนทงนน เพราะยงม

ความอยากอยในใจเหมอนกนทกคน เพราะวายงไมไดรบพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจามาปฏบตนนเอง เพราะถารบพระธรรม

171

ค�าสอนของพระพทธเจามาปฏบตแลวกจะสามารถก�าจดความอยาก

ตางๆ ใหหมดไปได กจะไมกลบมาเกด กจะไมมบคคลอยางนนมา

ใหเราเหนกน เพราะวาพระอรหนตแตละองคน หลงจากททานตาย

ไปแลว ทานจะไมกลบมาเกดอก เพราะทานไมมตณหาความอยาก

หลงเหลออยภายในใจแลว พวกทกลบมาเกดทกคนยงเปนพวกทม

ความอยากอย ยงมความทกขอย แลวถาไมเขาหาพระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจามาเปนเครองมอใชในการดบความทกข กจะไมมวน

ทจะดบความทกขภายในใจได ตอใหเปนใหญเปนโตขนาดไหน ตอให

ร�ารวยขนาดไหนกตาม จะไมสามารถดบความทกขทมอยภายในใจ

ไดเลย เพราะวาความใหญโตหรอความร�ารวยนไมสามารถทจะ

มาหยดตณหาความอยากได แตกลบจะเปนเหตท�าใหเกดตณหา

มากขนไปเสยอก เพราะเวลาเปนใหญเปนโตกอยากจะเปนไปนานๆ

เวลาร�ารวยกอยากจะรวยมากขนหรอรวยไปนานๆ กจะไมอยากแก

ไมอยากเจบ ไมอยากตาย แทนทจะมความทกขนอยลงกลบท�าให

มความทกขเพมมากขนเพราะมความอยากเพมมากขนนนเอง

ในทางตรงกนขาม คนทยากจนแรนแคนพวกขอทาน ถงแมวาจะม

ความอยากใหร�าใหรวยแตบางทกไมคอยกลวเรองความแก ความเจบ

ความตาย เทาไร เพราะรวาไมมทางทจะท�าอะไรได และคดวาดเสยอก

ตายไปจะไดหมดความทกข หมดความยากล�าบาก

ดงนนขอใหพวกเราจงเหนคณคาของพระพทธศาสนา เหนคณคาของ

พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา วาเปนสงเดยวในโลกนทเปนทพง

ทแทจรงของพวกเรา วาเปนสงเดยวในโลกนทจะท�าใหเรานนหลดพน

จากความทกขตางๆ ได ท�าใหเราไมตองกลบมาเวยนวายตายเกด

ท�าใหเราไมตองมาทกขกบความแก ความเจบ ความตาย ทก�าลงจะ

เขามาหาเราอยในอนาคตอนใกลและไมไกลน พวกเราทกคนนก�าลง

เดนเขาสความแก ความเจบ ความตาย กน แตพวกเราสามารถ

172

ทจะเจอความแก ความเจบ ความตาย อยางไมสะทกสะทาน

อยางไมทกขอยางไมเดอดรอนได ถาเรามพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจามาเปนทพงของใจเรา ดงนนเราควรทจะพยายามเขาหา

พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาดวยการศกษาคอฟงเทศน

ฟงธรรมแลวกน�าเอามาปฏบต เพราะธรรมทเราไดยนไดฟงยงไมได

เปนธรรมทจะมาท�าหนาทดบความทกขใจตางๆ ของพวกเราได

เปนทพงของพวกเราได ธรรมทเราไดยนไดฟงนจะตองเขามาสใจ

ของเราอกทหนง เหมอนกบยารกษาโรคทเราไปรบจากแพทย เวลาท

เราเจบไขไดปวย แพทยกจะใหยามาแลวบอกวาใหเอาไปรบประทาน

ถาเรารบยามาจากแพทยแลวเราไมรบประทานยา ยากจะไมสามารถ

เขาไปรกษาโรคภยไขเจบของเราใหหายได ฉนใด พระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจา กฉนนน เปนเหมอนยารกษาโรคใจ รกษาความทกขใจ

ถาเราไมเอาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาทพวกเราไดรบจาก

พระพทธเจามานมาปฏบต กเหมอนกบเราไมไดรบประทานยา

พอเราไมปฏบต ธรรมกจะไมเขาสใจ เมอธรรมไมเขาสใจ โรคภยของใจ

คอความทกขใจตางๆ ทเกดจากตณหาความอยากตางๆ กยงจะอย

ภายในใจตอไป ใจกยงจะตองทกขตอไป

จงขอฝากเรองของการฟงเทศนฟงธรรมดวยกาย วาจา ใจ ทสงบน

เพอประโยชนทจะเกดขนจากการฟงธรรมน ใหทานไดน�าเอาไป

พนจพจารณาและปฏบตเพอความสขและความดบทกขทจะตามมา

ตอไป

173

ธรรมะบนเขา

๑๙ กนยายน ๒๕๕๘

ทพงถาวร

การเขาหาพระพทธศาสนาเพอมาศกษา

มาปฏ บตตามพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาน เรยกวาเปนการเขาหาทพง

อนใหม จากทพงอนเกามาสทพงอนใหม

ทพงอนใหมนดกวาทพงอนเกา เพราะทพง

อนเกานมนไมเทยง มนไมถาวร เปนทพง

ชวคราว สวนทพงอนใหมนเปนทพงถาวร

เปนทพงทใหความสขกบเราตางจากทพง

อนเกาทใหความทกขกบเรา ทพงอนเกา

ไมใชเปนของเรา แตทพงอนใหมนเปน

ของเรา และจะอยกบเราไปตลอด ถาเรา

ไมไดมาพบกบพระพทธศาสนา เรากจะ

ไมรวามทพงทดกวาทเรามกนอย คอทพง

ทพระพทธเจ าและพระอรหนตสาวก

ทงหลายไดคนพบไดมาครอบครองเปน

สมบต ถาเราไมมพระพทธศาสนามาสอน

ใหเราปฏบต เรากตองพงทพงอนเกา

ทพงอนเกาของเรากคอรางกายของเรา

และสงทรางกายของเราจะแสวงหามาได

เชน ลาภ ยศ สรรเสรญ และความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย แตสงเหลาน

174

เปนสงทชวคราว ไมถาวร ไมอยกบเราไปตลอด ไมไดเปนของเรา

ไปตลอด เปนของเราชวคราวแลวกตองจากเราไป หรอไมเชนนน

เรากตองจากเขาไป เวลาทตองจากกนกเปนเวลาทมแตความทกข

ไมไดเปนความสข แตทพงทพระพทธเจาไดทรงคนพบและไดน�า

เอามาเผยแผสงสอนใหแกสตวโลกอยางพวกเรานเปนทพงทถาวร

เปนทพงทใหความสขเสมอ เปนทพงทเปนของเราตลอดเวลา

ไมมวนทจะพลดพรากจากเราไปได การเขาหาพระพทธศาสนาก

เพอมาศกษามาปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาเพอมาสรางทพง

ทถาวรทใหความสขทจะเปนของเราไปตลอดนนเอง ถาเรามทพง

ทถาวรนแลว เรากจะอยอยางมความสขไปตลอด จะไมมความทกข

เหมอนกบทพวกเรามกนอยในตอนน เพราะตอนนพวกเราก�าลงพง

ทพงทไมถาวรนนเอง เวลาทเขาตองจากเราไปกเปนเวลาทเราตอง

ทกขทรมานใจ

ดงนนพวกเราจงควรทจะเปลยนทพงกน อยาพงทพงทมนตองท�าให

เราทกขในภายหลง ใหมาพงทพงทจะใหความสขเราตลอดเวลาตงแต

ปจจบนไปจนถงอนาคตทไมมวนสนสด ทพงนคอความสงบของใจ

นเอง ความสงบของใจทพระพทธเจาไดทรงบ�าเพญไดทรงคนพบ

และไดทรงรกษาไวใหอยคกบพระทยของพระองคไปตลอด จะเปน

ทพงทพวกเราสามารถไดมาครอบครองเปนสมบตของพวกเราถาเรา

มศรทธาความเชอในพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา มความ

ไมตองรอพบพระพทธเจาองคตอไปเพราะพระพทธเจาองคตอไปกจะสอนเหมอนกบพระพทธเจาองคปจจบนคอจะสอนแบบเดยวกน ใหท�าแบบเดยวกน

175

อตสาหะ วรยะพากเพยร ทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

อยางเครงครดอยางไมทอถอย สกวนหนงไมชากเรวเรากจะไดทพง

ทถาวรนเปนสมบตคกบใจของเราไปตลอด

นคอเรองของการมาเปลยนทพง ทพงทไมถาวร ทพงทใหความทกข

ทพงทไมใชของเรา มาเปนทพงทถาวร ทพงทใหความสขตลอดเวลา

ทพงทจะเปนของเราตลอดเวลา ดวยการเขาหาพระพทธศาสนาเพอ

มาศกษาและมาปฏบตตามพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา นเปน

วธทสรางทพงทไดท�ากนมาในทกยคทกสมยทมพระพทธศาสนา

มาปรากฏใหแกสตวโลกเปนทพง พระพทธศาสนาในทกยคทกสมยน

จะสอนแบบเดยวกนหมด สอนใหท�าทาน ใหรกษาศล ใหภาวนา

ใหเจรญสมถภาวนา วปสสนาภาวนา เพอใหใจมความสงบ เพอใหใจ

มความสขอยางถาวร เพอใหใจมทพงอยางถาวร เพราะฉะนน

ไมตองมารอพบพระพทธเจาองคตอไป เพราะพระพทธเจาองคตอไป

กจะสอนเหมอนกบพระพทธเจาองคปจจบน คอจะสอนแบบเดยวกน

ใหท�าแบบเดยวกน ใหท�าทาน ใหรกษาศล ใหภาวนา แบบเดยวกน

ถามวแตมาบอกวาจะรอพระพทธเจาองคตอไปกอนแลวคอยมา

ท�าทาน มารกษาศล มาภาวนา กจะเปนเหมอนกบคนไขทปฏเสธหมอ

ทมอยในปจจบน บอกวาจะรอใหหมออนาคตมารกษา ถาไมรบรกษา

ดวยหมอปจจบนทสามารถรกษาโรคภยไขเจบใหหายได จะรอหมอ

ทจะมาในอนาคตกตองเจบไขไดปวยตอไปอกเปนระยะเวลาอน

ยาวนาน เพราะกวาทจะมหมอคนใหมมารกษาโรคภยไขเจบของเราได

กใชเวลาเปนกปเปนกลป เชนเดยวกบพระพทธเจาองคใหมทจะมา

สงสอนพวกเราใหไดหลดพนจากกองทกขแหงการเวยนวายตายเกด

กจะตองรอเวลาไปเปนกปเปนกลปดวยกน ขณะทรอนเราตองมา

เวยนวายตายเกดกนตอไป ตองมาทกขกบความแก ความเจบ

ความตาย ทกครงทเราตองมาเกดกน แลวพอไดพบกบพระพทธเจา

176

องคตอไป ซงอาจจะพบกไดหรออาจจะไมพบกได เพราะจงหวะของ

การมาเกดนมนไมแนนอนวาจะมาเกดในยคทมพระพทธเจามาเกด

หรอไม

ตอนนเรามพระพทธเจามค�าสอนของพระพทธเจาองคปจจบนอย

แลวทจะสอนใหเราปฏบตเหมอนกบพระพทธเจาทจะมาในอนาคต

ไมมอะไรแตกตางกนเลย เราจะมวเสยเวลารออกท�าไมใหทกขไป

เปลาๆ ไมไดเกดประโยชนอะไร ตอนนมหมอทจะรกษาโรคภยไขเจบ

ของเราใหหายไดแลว ท�าไมไมรกษา ท�าไมบอกวาจะรอหมอคนใหม

หมอคนใหมกบคนนกเหมอนกน วธรกษา ยารกษา กวธเดยวกน

ยากชนดเดยวกน รกษาแลวกหายเหมอนกน อนนเปนเรองของเลหกล

ของกเลสตณหาทจะหลอกลอใหเราไมเขาสกระบวนการศกษาของ

การปฏบต จะหลอกเราวาใหเรารอพระพทธเจาองคตอไปจะดกวา

จะไดฟงธรรมอยางสดๆ รอนๆ ธรรมในปจจบนนเปนธรรมเหมอนกบ

ไมสดๆ รอนๆ เสยแลว เพราะไมไดฟงจากปากพระพทธเจาโดยตรง

แตพระพทธเจากทรงบอกแลววา ผใดเหนธรรมผนนเหนเรา ผเหนเรา

กคอผเหนธรรม ธรรมกบพระพทธเจานเปนองคเดยวกน ทดแทน

กนได ถงแมวาพระพทธเจาจะไมไดมาเปนคนแสดงธรรมเอง แตถา

เปนธรรมของพระพทธเจาทไดแสดงไวในอดต เมอผอนน�ามา

แสดงแทนพระพทธเจากเปนธรรมอนเดยวกนทจะสามารถท�าให

เราหลดพนจากความทกขไดเชนเดยวกน

ดงนนอยาไปหลงเลหกลของกเลสตณหาทจะบอกใหเราคอยผดเวลา

ไปเรอยๆ ตอนนเรายงหนมยงสาวอย ยงไมตองพงธรรม ขอพงทพง

ชวคราวนไปกอน แตพอเวลาแกแลวมนจะไมทนการณ เรยวแรงกจะ

ไมม ตอนนก�าลงมเรยวมแรงมก�าลงวงชามความสามารถทจะสราง

ทพงอนใหมได ถาไมท�าเสย มวเเตจะรอเวลาใหผานไปกอน รอให

177

ใกลตายกอนแลวมาสราง อาจจะไมมเวลาใกลตายกไดเพราะอาจจะ

ตายแบบปจจบนทนดวนกได หรออาจจะตายแบบรวดเรว เจบไข

ไดปวยไมกวนตายกม หรออยาไปรอวาตองใหมพระพทธเจาองคใหม

มาสงมาสอนกอน อนนเปนเลหกลของกเลสตณหาทจะหลอกลอ

ไมใหเราเขาสกระบวนการของการก�าจดกเลสตณหานนเอง

ดงนนขอใหเราดผทไดบรรลธรรมแลว เชน ครบาอาจารยตางๆ วา

ทานไมคดเหมอนเรา ทานคดวาตอนนมโอกาสแลวรบตกตวงเสย

น�าขนใหรบตก เพราะเวลาทน�าหมดหรอเวลาเราไมมก�าลงจะตก

เราจะไมสามารถตกน�าได ไมมน�าไวใชสอยได ตอนนเรามชวตเรา

สามารถปฏบตได เรามพระธรรมค�าสอนเราสามารถศกษาได ใหรบ

ฉวยโอกาสนเพราะตอไปเราอาจจะไมมชวตทจะมาปฏบตหรอไมม

พระธรรมค�าสอนหลงเหลออยในโลกมาสงสอนใหกบพวกเราได

ปฏบตไดหลดพนจากความทกขกน ดงนนอยาตงอยในความประมาท

ใหระลกถงความตายอยเรอยๆ วาชวตนไมมอะไรแนนอน อะไรก

เกดขนไดเสมอ ดงนนเวลาน มชวต มเวลา มโอกาส ขอใหรบตกตวง

โอกาสนเถดเพราะไมใชเวลามากเลย ท�าไปไมกปกจะสามารถบรรล

มรรคผลนพพานได เมอบรรลไดแลวทนจะท�าไมท�าไมเปนปญหาแลว

จะแก จะเจบ จะตาย หรอไมกไมเปนปญหาแลว เพราะเราไดท�างาน

เสรจเรยบรอยแลว ไมตองใชรางกายนเปนเครองมออกตอไป

จงขอฝากเรองของการมาวดมาสรางทพงอนใหมนใหทานไดน�าเอา

ไปพนจพจารณาไปปฏบตเพอใหไดทพงทแทจรงทถาวรทจะใหความ

สขทจะเปนของเราไปตลอดนใหทานไดน�าเอาไปปฏบตเพอความสข

และความเจรญทจะตามมาตอไป

178

ธรรมะบนเขา

๒๐ กนยายน ๒๕๕๘

เกราะกนความทกขใจ

พระพทธเจาทรงสอนใหผ ปฏบตธรรม

ทงหลาย ผทมความปรารถนาทจะหลด

พนออกจากกองทกขแหงการเวยนวาย

ตายเกด แหงการเกด แก เจบ ตาย ใหตง

อยในความไมประมาท ดวยการใหระลก

ถงความตายอยเรอยๆ ดงททรงตรสถาม

พระอานนทผ ท เปนพระอปฏฐากของ

พระองควา

“อานนท วนๆ หนงน เธอระลกถงความ

ตายมากนอยเพยงไร”

พระอานนททลตอบไปวา “วนละ ๔-๕ ครง”

พระพทธเจาทรงตรสวา “อานนท เธอ

ยงตงอย ในความประมาทอย ถาเธอ

ไมอยากจะตงอยในความประมาท เธอ

ตองระลกถงความตายทกลมหายใจ

เขาออกเลย เวลาหายใจเขากใหคดวา

ถาไมหายใจออกกตาย เวลาหายใจออกก

ใหคดวาถาไมหายใจเขากตาย ความตาย

อยแคปลายจมกนเอง อยทลมหายใจ

179

เขาออกนเอง ถาเราระลกถงความตายอยเรอยๆ เราจะไดไม

ประมาทนอนใจ เราจะไดรบขวนขวายกจทเราจะกระท�า กจทจะ

ท�าใหเราไดหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย”

นคอเรองของความไมประมาท ถาเราไมระลกถงความตายเราจะลมไป

แลวเรากจะคดวาเราจะอยไปเรอยๆ แตเราไมรหรอกวาวนตายของ

เรานจะเปนวนไหน และอายเทาไร มนไมแนนอน ไมมใครสามารถ

ก�าหนดรได อยางทเพงเกดขนเรวนๆ กมพระราชโอรสของกษตรย

ประเทศดไบ อาย ๓๔ ป หวใจวายตายไปอยางกะทนหน ยงเปนหนม

ยงมก�าลงวงชา มสขภาพเเขงแรง แตหวใจวายไปโดยทไมมใครคาด

ฝนมากอน นคอสงทอาจจะเกดขนไดกบทกๆ คน โดยเฉพาะผท

ปฏบตธรรม ผทมความปรารถนาจะหลดพนจากการเกด แก เจบ

ตาย จะตองไมประมาทนอนใจ จะตองไมปลอยเวลาอนมคาของ

ชวตนผานไปโดยไมไดปฏบตธรรม ไมไดเจรญสต ไมไดเจรญสมาธ

ไมไดเจรญปญญา เพราะจะท�าใหไมสามารถกาวขามสการเวยน

วายตายเกดไปได ไมสามารถกาวเขาสขนพระนพพานได เพราะ

ความประมาทนอนใจ คดวาชวตของเรายงนอยอย เรายงจะอยไป

อกนาน นคอความคดทเรยกวาประมาท เราตองคดวาชวตของเรา

นมนสนเทากบลมหายใจเขาออกนเอง จะหยดหายใจเมอไรกได

จะอายเทาไรกได ไมจ�าเปนวาจะตองอาย ๘๐ ป ๙๐ ป แลวคอยตาย

คนตายนมอายทกวย ตายตงแตอาย ๑ วนกม ๗ วนกม ๗ เดอน

กม ๗ ปกม ๗๐ ปกม มทกวย

ดงนนเวลาทเรายงมชวตอยเราอยาประมาทนอนใจ อยาไปคดวา

เรายงมเวลาอกมาก ตอนนขอไปท�าอะไรกอน แลวรอใหเวลาใกลตาย

แลวคอยมาปฏบตธรรม ถาคดอยางนแลวจะไมมวนทจะปฏบตได

เพราะถารอจนถงอาย ๗๐-๘๐ ป แลวคอยมาปฏบตกจะไมมก�าลง

180

วงชาทจะปฏบตธรรมได ดงนนในขณะทเรามชวตอยขอใหเรารบ

ขวนขวายปฏบตธรรมกนเพอทเราจะไดไมตองกลบมาเวยนวาย

ตายเกดกน ดวยการระลกถงความตายอยเรอยๆ ระลกทกครงท

เรานกถงความตาย ระลกเวลาทเราไดสตวาเราก�าลงลมความตาย

กขอใหเราระลกกนไวเถด เพราะถาเราระลกถงความตายแลวเรา

จะเหนวาการกระท�าอะไรของเราตางๆ นนเปนเรองไรสาระทงนน

เปนเรองทไมมคณไมมประโยชนกบการทจะชวยใหเราไดหลดพน

จากการเวยนวายตายเกดเลย กลบมแตจะดงเราไวผกเราไวใหตด

อยกบวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด สงตางๆ ทเราแสวงหากนอย

เชน ลาภ ยศ สรรเสรญ ความสขทางตา ห จมก ลน กาย นไมสามารถ

ทจะชวยใหเราหลดออกจากการเกด แก เจบ ตาย ไดเลย แตกลบ

จะดงใหเราตองมาเกด แก เจบ ตาย อยเรอยๆ อยางไมมวนสนสด

คนทไมมพระพทธศาสนา เวลาทพบกบความแก ความเจบ ความตาย

จะไมรจกวธท�าใจใหมความสขได จะคดแตสรางความทกขใหแกใจ

ดวยความอยากหาความสขตางๆ อยางทเคยหาได แตเมอรางกาย

ไมสามารถตอบสนองความตองการของใจไดกเกดความทกขทรมาน

ใจเปนอยางยงจนถงกลบไมอยากจะอยตอไป ตองไปหาหมอใหชวย

ฉดยาใหเพอจะตายอยางรวดเรวจะไดไมตองทนทกขทรมานรอ

ความตายทจะตามมา ซงอาจจะยงตองใชเวลาหลายวนหลายเดอน

ดวยกน แตหมอกบอกวาท�าไมไดเพราะผดกฎหมาย หมอมหนาท

รกษารางกายใหหายจากโรคภยไขเจบ ไมมหนาทมาฆารางกาย ดงนน

จงมการพยายามในประเทศทพฒนาแลวทเจรญแลวใหออกกฎหมาย

อนญาตใหหมอฉดยาฉดสารพษใหแกผทปรารถนาทอยากจะฆา

ตวตายเพอจะไดหนความทกขของความแก ความทกขของความ

เจบไขไดปวย ความทกขของความตาย แตเขาไมรหรอกวามนไมได

เปนวธทจะหนความทกข มนเปนเพยงแตวธทจะเลอนความทกข

181

ออกไปเทานนเอง พอตายไปแลวกตองกลบมาเกดใหม พอกลบมา

เกดใหมกตองมาแก มาเจบ มาตายใหมอก นคอผลของการไมสนใจ

ค�าสอนอนประเสรฐของพระพทธเจา มวแตใหความส�าคญกบการ

หาความสขทางรางกายกน หาความสขทางลาภ ยศ สรรเสรญ

หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย โดยไมเคยนกถงความแก

ความเจบ ความตาย ทจะตามมาเลยวาถาตอไปเราแก เราเจบ เราตาย

เราไมสามารถทจะหาความสขผานทางรางกายไดแลวเราจะท�า

อยางไร กจะตองฆาตวตายนนเอง

แตถาไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไดยนไดฟงวธการสรางความสข

อกรปแบบหนง คอความสขทางใจ ความสขทเกดจากความสงบท

จะสามารถปองกนไมใหความทกขเขามาสรางความทกขใหแกจตใจ

ไดเลย ความสขทางตา ห จมก ลน กาย ทางลาภ ยศ สรรเสรญ น

สความทกขทเกดจากความแก ความเจบ ความตาย ความทกขท

เกดจากการพลดพรากกนไมได พอเกดความแก ความเจบ ความตาย

การพลดพรากจากกน ความสขทไดจากลาภ ยศ สรรเสรญ จากรป

เสยง กลน รสโผฏฐพพะ นหายไปหมดเลย ไมสามารถมาเปนท

พงของใจไดเลย ปลอยใหใจนนตองทกขทรมานอยางแสนสาหสจน

ถงกลบอยากจะฆาตวตายและฆาตวตายกนเปนจ�านวนมากแลว

และคดวาการฆาตวตายนเปนการดบความทกขกน แตไมรหรอกวา

ใจนไมไดตายไปกบรางกาย ความทกขนนอยทใจ ไมไดอยทรางกาย

ถงแมวารางกายจะแก จะเจบ จะตาย มนกเปนเรองของรางกาย

ใจนไมไดแก ไมไดเจบ ไมไดตาย ไปกบรางกาย แตใจขาดปญญา

ขาดค�าสอนของพระพทธเจาททรงสอนใหพวกเรารวาใจนไมไดเปน

รางกาย ใจไมไดแก ไมไดเจบ ไมไดตาย ไปกบรางกาย สาเหตของความ

ทกขใจเวลาทรางกายแก รางกายเจบ รางกายตาย กเพราะอยากจะให

รางกายไมแก ไมเจบ ไมตาย เพอทจะไดรบใชความอยากของใจ

182

ตอไป คอรบใชหาความสขใหกบใจตอไปนนเอง แตธรรมชาตของ

รางกายของทกๆ คน มนเปนสงทจะตองแก ตองเจบ ตองตายไป

ตอใหมความอยากมความปรารถนามากนอยเพยงไรไมใหรางกายแก

ไมใหรางกายเจบ ไมใหรางกายตาย กไมสามารถทจะยบยงความแก

ความเจบ ความตาย ของรางกายได แตเนองจากมความหลง มความ

ยดตดกบรางกาย เพราะตองอาศยรางกายเปนเครองมอหาความสขให

จงอยากใหรางกายไมแก ไมเจบ ไมตาย ทงๆ ทความอยากนท�าให

ตนเองตองทกขทรมานใจ แตกหยดมนไมได เพราะเคยอาศยรางกาย

มาตงแตวนเกดจนถงวนทแก ทเจบ ทตาย กอยากจะใหมนไมแก

ไมเจบ ไมตาย เพอทจะไดหาความสขผานทางรางกายไดตอไป แตมน

ไมสามารถท�าใหไมแก ไมเจบ ไมตายได และนอกจากไมท�าใหไมแก

ไมเจบ ไมตายแลว ยงท�าใหใจนทกขทรมานอยางยง

ความทกขใจของพวกเราทกคนนเกดจากความอยากของเราเอง

ไมไดเกดจากสงอนใดในโลกนเลย สงตางๆ ในโลกน เขามอยเขาเปนอย

ของเขาอยางนมาตลอดเวลา มเจรญมเสอมมาตลอดเวลา มเกดมดบ

มตายอยตลอดเวลา ผทฉลาดผทร ความจรงวาสงตางๆ ในโลก

เขาเปนอยอยางน หามเขาไมได และความทกขของใจทมาทกขกบ

เรองราวตางๆ ในโลกนกเพราะวามความอยากใหสงตางๆ เปนไปตาม

ความอยากของตนเทานนเอง ผทฉลาดกจะหยดความอยาก แลวไป

แกปญหาทความอยาก ไมไดแกปญหาทรางกาย รางกายจะอย

จะตายมนไมไดท�าใหความทกขในใจของเราหมดไปหรอหายไป

แตอยางใด ความทกขในใจของเรานจะหายไปกตอเมอเราสามารถ

หยดความอยากทมอยในใจของเราไดเทานนเอง วธแกปญหาตองมา

แกทใจ มาแกทความอยาก และการปฏบตธรรมนกพงเปาหมาย

มาทตรงนนนเอง เพอทเราจะไดไมตองฆาตวตายกน เวลาทเราพบ

183

กบความผดหวงในชวต เวลาทเราจะตองสญเสยสงทเรารก สญเสย

บคคลทเรารกไป สญเสยรางกายทเรารกไป เราจะไดไมตองมาทกข

ทรมานใจ ไมตองมาฆาตวตายกน เพราะเรามวธทเราสามารถจะ

หยดความอยากตางๆ ภายในใจของเราได เวลาเราเสยอะไร เรากจะ

ท�าใจได จะท�าใจเฉยๆ สกแตวาร ยอมรบวามนเปนธรรมดา มการ

พลดพรากจากกนเปนธรรมดา เวลาแกกท�าใจเฉยๆ ได เพราะลวงพน

ความแกไปไมได เวลาเจบไขไดปวยกจะท�าใจเฉยๆ ได เพราะลวงพน

ความเจบไขไดปวยไปไมได เวลาจะตายกท�าใจเฉยๆ ได เพราะรวา

ลวงพนความตายไปไมได แตสามารถลวงพนความทกขได เพราะ

สามารถท�าใจใหเฉยได เพราะไมประมาทนอนใจ พยายามปฏบต

ธรรมอยเรอยๆ สรางเกราะคมกนขนมาใหแกใจ

การเจรญสต การเจรญสมาธ การเจรญปญญา นเปนการสราง

เกราะคมครองจตใจ เหมอนกบสมยปจจบนทเจาหนาทต�ารวจเขา

จะตองใสเสอหมเกราะกนกระสนเวลาออกปฏบตหนาทแลวเกด

การตอสกน เวลาถกกระสนกจะปลอดภย กระสนไมสามารถทะล

ทะลวงเขาไปในรางกายไดเพราะมเสอหมเกราะกนเอาไว ฉนใด

การปฏบตธรรม คอ การเจรญสต เจรญสมาธ การเจรญปญญา นกเปน

การสรางเกราะคมกนใหแกใจ ถาใจมสต มสมาธ มปญญาแลว

รบรองไดวาความทกขอะไรตางๆ ในโลกนจะไมสามารถเขามาสใจได

จะอยขางนอกใจ จะไมท�าใหใจทกขทรมานสะทกสะทานหวนไหวเลย

จะเหมอนกบไมมอะไรเกดขน เวลาพบกบการสญเสย เวลาพบ

กบการพลดพรากจากสงทรกจากบคคลทรก เวลาพบกบความแก

ความเจบ ความตาย ของรางกาย เวลาพบกบความเสอมของลาภ

ยศ สรรเสรญ กจะไมร สกเดอดรอนแตอยางใด เพราะมเกราะ

คมครองใจนนเอง

184

นคอเรองของการปฏบตธรรมเพอสรางเกราะคมครองใจปองกนใจ

ไมใหความทกขเขามาเหยยบย�าจตใจมาท�าลายจตใจจนอยากจะ

ฆาตวตาย ผทฆาตวตายนคอผทไมมเกราะคมกนนนเอง ไมรจก

ค�าสอนของพระพทธเจา ไมรจกวธสรางเกราะคมกนใหกบจตใจของ

ตนเอง พอถกความทกขรมเรากไมรจกวธแก กแกดวยวธทมาสราง

ความทกขเพมใหกบใจอกดวยการฆาตวตาย เพราะการฆาตวตายน

กคอความอยากอกรปแบบหนงเปนความทกขแบบหนง อยากไมตาย

กเปนความทกขอกแบบหนง วธทถกตองคอตองอยเฉยๆ เวลายง

ไมตายกอยไป เวลาตายกปลอยใหมนตายไป แตใจจะไมมความอยากอย

หรออยากไมตาย เวลาอยกอยไป ไมมความอยากตาย ถงแมวา

รางกายจะเจบไขไดปวย จะพกลพการ จะท�าอะไรไมไดกตาม ใจกอย

กบมนไป ไมมความอยากทจะใหมนตาย และเวลาตองตายกจะไมม

ความอยากอย เวลามนจะตายกปลอยมนตายไป นคอวธปฏบต

ทถกตองกบความเปนความตายของรางกาย ใจตองอยตรงกลาง

ใจตองไมมความอยากอยหรออยากตาย เพราะถามความอยาก

แบบใดกจะท�าใหเกดความทกขทรมานใจขนมา แลวกจะสรางภพ

สรางชาตใหมขนมา เพราะภพชาตนกเกดจากตณหาความอยาก

นเอง พอรางกายนตายไปแลวแตใจถายงมความอยากอย ยงอยาก

มรางกายใหมอย ใจกจะไปหารางกายใหมไปเกดใหม แตพอเกดมา

แลวกตองมาเจอปญหาเกาอก กคอความแก ความเจบ ความตายอก

แลวกจะแกปญหาแบบเกาอก แกดวยความทกขทรมานใจ แกดวย

การฆาตวตาย หรอตายอยางทรมาน เจบไขไดปวยอยางทรมาน

แกอยางทรมาน เพราะไมมเกราะคมครองใจนนเอง ถาไมไดพบกบ

ค�าสอนของพระพทธเจา ถาไมไดเอาค�าสอนของพระพทธเจามาปฏบต

กจะเวยนวายตายเกดอยางทกขทรมานใจไปทกภพทกชาต

185

แตถาไดพบกบพระพทธศาสนา ไดพบกบพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา ค�าสอนของพระพทธเจานแตละบทแตละบาทมเปาหมาย

อยทการลดความอยากตางๆ ทมอยภายในใจใหนอยลงไปตาม

ล�าดบ แลวกจะท�าใหการเวยนวายตายเกดนนเปนไปอยางสบาย คอ

ทกขนอย ไมทกขทรมานเหมอนกบการไมไดศกษาไมไดปฏบตตาม

ค�าสอนของพระพทธเจา และถามความสามารถกอาจจะยตการ

เวยนวายตายเกดภายในชาตปจจบนนเลย วธการของพระพทธเจาน

เปนวธการทมผปฏบตและหลดพนกนมาแลวเปนจ�านวนมาก กคอ

บรรดาพระอรหนตสาวกทงหลาย ทานกหลดพนกนในชาตปจบน

นนเลย พอไดยนไดฟงธรรมของพระพทธเจาแลวนอมน�าเอาไป

ปฏบต บางทานกหลดพนในขณะทฟงธรรมกนเลยกม บางทาน

กกลบไปปฏบตอยระยะหนงแลวกหลดพนกนไป

ถาไมมพระพทธเจามาตรสร ไมมพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

มาเผยแผสงสอนใหแกสตวโลก สตวโลกทงหลายจะไมมวนทมโอกาส

จะไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกดเลย เพราะความรความ

สามารถของสตวโลกนนไมสามารถทจะคนพบวธการดบความทกข

วธการยตการเวยนวายตายเกดไดดวยตนเองเลย ตองรอคนอยาง

พระพทธเจาเทานน ซงนานๆ จะมขนมาสกครงหนง นานๆ นกคอ

เปนกปเปนกลปเลย ค�าวา เปนกปเปนกลป นเปนเวลาทแสนยาวนาน

มากจนไมสามารถทจะวดไดวานานสกแคไหน ยาวสกแคไหน นนแหละ

ถงจะมพระพทธเจาปรากฏขนมาสกครงหนง พอมพระพทธเจา

ปรากฏขนมาแลว กมผทสามารถปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

ไดหลดพนกนขนมาเปนจ�านวนมากเลย อยางในสมยปจจบนนเรา

กคงจะทราบเรองของหลวงปมน ผมศรทธามความเชอในค�าสอน

ของพระพทธเจา และมงปฏบตธรรมเพอหลดพน พอหลวงปมน

ทานหลดพนแลวกมลกศษยลกหาไปศกษากบหลวงปมน กบรรล

186

หลดพนกนเปนจ�านวนมาก อนนคอความวเศษของพระพทธศาสนา

ความวเศษของพระพทธเจา การตรสรของพระพทธเจา และการ

น�าเอาค�าสอนของพระพทธเจามาเผยแผสงสอนใหแกสตวโลก

อยางพวกเรา พวกเราจงมโอกาสในปจจบน ณ ชาตนทจะสามารถ

หลดพนจากการเวยนวายตายเกดได

การจะหลดพนจากความทกขไดนตองหลดพนดวยสตและปญญา

สตเพยงอยางเดยวไมสามารถจะหลดพนได เชน การใชการบรกรรม

พทโธๆ ไปนจะไดเพยงแตสตกบสมาธเทานน แตจะไมไดปญญา

กจะไมสามารถทจะดบความทกขทเกดจากความอยากตางๆ ได

แตถาเจรญมรณานสตคอคดถงความตายน จะสามารถหยดความ

อยากตางๆ ได เชน เวลาทเราเจบไขไดปวยแลวไปหาหมอ หมอบอก

วาเปนโรคมะเรงจะตองตายภายใน ๓ เดอน ความอยากเทยวน

หายไปหมดเลย ความอยากหาเงนหาทอง ความอยากหาความสข

ทางรางกายนหายไปหมดเลย เพราะมนรวาจะอยไดไมนานแลว ทน

มนกอยากจะหาธรรมะแลว อยากจะหาความสงบ เพอทจะไดไมตอง

มาทกขทรมานกบความตายของรางกายทก�าลงจะตามมา นแหละ

คอเครองมอคอปญญา การพจารณาความตาย นคอปญญา ไมใช

เปนความอปมงคลเหมอนทคนทางโลกเขาคดถงกน คนทางโลกน

จะไมยอมใชค�าวาตายเลย เวลาตายนกจะใชค�าวาไมหายใจบาง

ไปสวรรคบาง แตไมยอมใชค�าวาตาย เพราะวาพอคดถงความตาย

แลวตนเองจะตายขนมาทนททนใด ถาความคดของตนวเศษอยางนน

กดซ เวลาคดเปนมหาเศรษฐมนจะไดเปนมหาเศรษฐขนมาทนททนใด

มนกไมเปนอยางนน การจะเปนอะไรนมนไมไดขนอยทความคดของ

เราเพยงอยางเดยว มนมเหตมปจจยอยางอนทจะท�าใหเกดขนมา

คดวาตายแลวมนยงไมตายหรอกถายงไมถงเวลาทรางกายมนจะตาย

นอกจากเอาปนมายงตวเองตายเทานนมนถงจะตาย แคพอคดวา

187

ตวเองจะตองตายนมนไมท�าใหเราตายหรอก แตมนจะท�าให กเลสตาย

มนจะท�าให ตณหาความอยากตาย เพราะคนเราถารวาจะตองตาย

วนนพรงนยงอยากจะไปเทยวอยหรอเปลา เชน วนนอาจจะเตรยม

แผนแลววาเยนนจะไปงานเลยง งานวนเกดของเพอน งานครบรอบ

งานอะไรตางๆ งานแตงงาน แตพอรวาวนนจะตองตายนยงอยากจะ

ไปเทยวกนอยหรอไม จะไมอยากไปแลว จะอยากหาวธท�าใจใหสงบ

เพอจะไดไมทกขกบความตายนเอง เพราะเวลารวาจะตองตายน

ใจจะไมสงบอยางแนนอนถาไมเคยฝกฝนอบรมมากอน แตถาไดฝกฝน

อบรมดวยการเจรญสต ดวยการเจรญสมาธ ดวยการเจรญปญญาแลว

เวลาเกดความวนวายใจขนมากจะสามารถใชสตใชสมาธใชปญญาน

ดบความวนวายใจไดอยางทนทวงท ใจจะสงบ จะเยน จะสบาย จะไม

เดอดรอนกบความเปนความตายของรางกายเลย

นคอประโยชนของการระลกถงความตายอยเรอยๆ ผใดระลกถง

ความตายอยเรอยๆ ผนนมกจะหลดพนจากการเวยนวายตายเกด

กนทงนน พระพทธเจา พระอรหนตสาวกทงหลาย ทานระลกถง

ความตายกนตลอดเวลา ทานจงไมหลงใหลกบการหาลาภ ยศ

สรรเสรญ สข ทานกลบมาหาความสขทางการปฏบตธรรม หาความ

สงบทางใจทจะเปนทพงของใจไดอยางรอยเปอรเซนต จะไมมความ

ทกขตางๆ เขามาเหยยบย�าท�าลายใจของผทสงบไดเลย จงขอฝากเรอง

ของการระลกถงความตายนใหทานไดน�าเอาไปพนจพจารณาและ

ปฏบตเพอความสขความเจรญในธรรมทจะตามมาตอไป

188

ธรรมะบนเขา

๒๖ กนยายน ๒๕๕๘

รกษาใจดวย

ธรรม

พระพทธเจ า ได ทรงตรสสอนไว ว า

ใจเปนใหญ ใจเปนประธาน ใจเปนสวนท

ส�าคญทสดของชวตของพวกเรา เพราะ

ใจเปนสงทถาวร สวนรางกายของพวกเรา

นเปนสวนทไมถาวร มเกดแลวกตองมแก

มเจบ มตายไป พระองคจงทรงสอนให

พวกเรามารกษาใจกน อยาไปรกษาสงท

เรารกษาไมได เชน รางกายของพวกเรา

และสงทร างกายของพวกเราหาใหกบ

พวกเรากคอลาภ ยศ สรรเสรญ และความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย สงเหลานเปน

ของชวคราว เวลามกด แตเวลาไมมจะ

ท�าใหใจของเราทกขอยางมาก แตถาเรามา

ดแลรกษาใจดวยธรรมของพระพทธเจาท

ทรงไดตรสร เปนธรรมทท�าใหพระพทธเจา

ไดพบกบความสขทถาวรความสขทอย

กบใจ ใจเปนสงทถาวร ความสขทเกดในใจ

อยในใจกจะเปนความสขทถาวร ไมวา

อะไรจะเกดขนกบรางกายกตาม รางกาย

จะแก จะเจบ จะตาย จะสญเสยลาภ ยศ

สรรเสรญ สญเสยความสขทางตา ห จมก

189

ลน กาย ไป จะไมท�าใหใจทกขเลยถาใจมธรรมดแลรกษาใหใจตงอย ในความสงบตลอดเวลา เพราะความสงบของใจนเปนความสขท ยงใหญกวาความสขทงหลายในโลกน ดงทไดทรงตรสไววา นตถ สนต ปรง สขง สขอนทยงกวาความสงบในโลกนไมม มสขเดยวนแหละ ทเปนสงทเลศทประเสรฐทถาวรทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก ทงหลายไดมาเปนสมบตไดมาครอบครองไปตลอดไมมวนสนสด อกาลโก ไมมวนเสอมตามกาลตามเวลา เปน ปรมง สขง บรมสขอย ตลอดเวลา

ใจของพวกเราตอนนเปนบรมทกข ไมใชเปนบรมสข เพราะใจของพวกเราไมไดรบการดแลรกษาดวยธรรมของพระพทธเจานนเอง ใจของเราไดรบการดแลดวยลาภ ยศ สรรเสรญ ดวยความสขทางตา ห จมก ลน กาย ทเปนความสขทไมแนนอน มเกดกตองมดบไป มเจรญกตองมเสอม จะสรางความวตกกงวลใหกบใจของพวกเราตลอดเวลา เพราะไมรวามนจะเสอมเมอไรจะหมดไปเมอไร และกไมสามารถทจะยบยงหามปรามมนไดเมอถงเวลาทมนจะเสอม เชน ตา ห จมก ลน กาย ของพวกเรา มนก�าลงเดนไปสความเสอมไปสความสนสดตอไป ตา ห จมก ลน กาย ของพวกเราจะไมสามารถเปนเครองมอ หาความสขทางรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ได ใจของเราจงม ความทกขอยตลอดเวลา ทกขเพราะความวตกกงวลทงๆ ทความเสอม ยงไมเกดกเกดความวตกกงวลไวลวงหนาแลว พอเวลาเสอมจรงๆ กทกขอก ทกขกอนทมนจะเสอมแลวกมาทกขกบตอนทมนเสอมไป ผทรบความทกขนกไมใชรางกาย ผทรบความทกขสวนใหญกคอใจ นนแหละคอความทกขของพวกเราทเปนมาและจะเปนตอไป ถาพวกเราไมนอมเอาค�าสอนของพระพทธเจามาปฏบต ถาเรานอม เอามาปฏบตกจะสามารถก�าจดความทกขตางๆ ใหหมดไปจากใจ ก�าจดภพชาตตางๆ ทเราจะตองไปเวยนวายตายเกดตอไปใหหมดไปได

190

อยางทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดก�าจดมาแลว วธททานใชในการก�าจดกเปนวธททานน�าเอามาสงสอนใหพวกเรา เปนวธเดยวกน แกปญหาชนดเดยวกน แกได เพราะถาไมไดจะไมมพระอรหนตสาวกปรากฏขนมาเปนจ�านวนมาก พระอรหนตสาวกทานกเปนปถชนธรรมดาอยางพวกเราในขณะนทยงมความทกขกบลาภ ยศ สรรเสรญ ยงมความทกขกบตา ห จมก ลน กาย ยงมความทกขกบการเกด แก เจบ ตาย แตพอทานไดพบกบพระธรรม ค�าสอนของพระพทธเจาแลวมความเชอมนวาเปนค�าสอนทจะสามารถปลดเปลองความทกขตางๆ ใหหมดไปจากใจได ทานกนอมเอามาปฏบต พอเอามาปฏบตแลวไมนานทานกกลายเปน พระอรหนตสาวก หลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย หลดพนจากความทกขในลาภ ยศ สรรเสรญ ในความสขทางตา ห จมก ลน กาย เพราะทานไมตองพงรางกาย ทานไมตองพงลาภ ยศ สรรเสรญ ไมตองพงตา ห จมก ลน กาย เพราะทานมทพงทดทถาวร ทพงทด ทถาวรกคอความสงบของใจทเกดจากการปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจานเอง

พระพทธศาสนาอย มาไดจนปจจบนนกเพราะวามผ มศรทธา ความเชอในค�าสอนของพระพทธเจานอมเอาไปปฏบตจนไดบรรล เปนพระอรหนตสาวก แลวกเอาความรทไดบรรลนเอามาเผยแผ สงสอนใหแกผอนตอไป การเผยแผสงสอนนตองเผยแผสงสอนดวย พระอรหนตสาวกผทไดพสจนธรรมของพระพทธเจาจากการปฏบต รแลววาท�าอยางไรท�าใหความทกขดบไป รแลววาท�าอยางไรถงท�าให

ถาไมไดปฏบต เพยงแตศกษาจะไมสามารถรวธการดบความทกขตางๆไดอยางถกตองแมนย�า

191

ความสขอยคกบใจไปตลอด ถาไมไดปฏบต เพยงแตศกษา จะไมสามารถ รวธการดบความทกขตางๆ ไดอยางถกตองแมนย�า จะไมสามารถรกษา ความสขตางๆ ทเกดจากความสงบนใหอยกบใจไปตลอด การศกษาจากผรจรงกบผไมรจรงจงมความแตกตางกน ศกษาจากผไมรจรง กเหมอนกบการศกษากบคนตาบอดคล�าชางนเอง

คนตาบอดคล�าชางน เขาไปคล�าสวนไหนของชางเขากวาชางเปนอยางนน คนทไปลบคล�างวงกจะวาชางนเปนเหมอนง ถาไปลบคล�างา กจะวาเปนเหมอนหอก ถาไปลบคล�าทองชางกจะวาเปนเหมอนฝาก�าแพง ถาไปลบคล�าหางกจะวาเปนเหมอนเชอก ซงเปนความจรง แตไมใชเปนความจรงครบถวนบรบรณ เพราะไมสามารถเหนตวชาง ไดอยางชดเจนเหมอนกบคนตาด พระอรหนตสาวกนเปรยบเหมอนคนตาดดชาง ทานจะบอกวามนเปนทงหมดนแหละ เปนทงเชอก เปนทงง เปนทงหอก เปนทงฝาผนง แตพวกทตาบอดคล�าสวนใดกจะคดวาเปนสวนนนเพยงสวนเดยว กจะมาทะเลาะกนปากเปยกปากฉก ฉนใด ในวงการของผศกษาธรรมของพระพทธเจานมกจะม การโตวาทกนอยเรอยๆ คนหนงกวาอยากนน คนหนงกวาอยางน แตไมรวาถกหรอผดอยางไร เพราะไมไดรบการพสจนจากการปฏบตนนเอง ดงนนผทตองการแสวงหาธรรมจงมกมงไปสผทปฏบตธรรมมากกวามงไปสผทศกษาธรรมเพยงอยางเดยว

การปฏบตนกตองปฏบตใหครบถวนบรบรณตามทพระพทธเจา ไดทรงสงสอน วธการปฏบตทจะบ�าบดก�าจดความทกขใหหมดไป จากใจน พระพทธเจาทรงแสดงไว ๒ ลกษณะเชนกน โดยขนอยกบบคคล ททรงแสดงทรงสอน ถาสอนใหกบนกบวช พระองคกจะทรงสอนใหบ�าเพญศล สมาธ ปญญา แตถาสอนฆราวาสญาตโยมผครองเรอนผทยงมทรพยสมบตขาวของเงนทอง พระองคกทรงสอนใหท�าทานกอน ทรงสอนใหก�าจดทรพยสมบตขาวของเงนทองใหหมดไป เพราะ

192

ถาตองใชเงนทองซอความสขตางๆ กจะไมสามารถมาปฏบตศล สมาธ ปญญา ได สงทแตกตางกนระหวางพระภกษนกบวชกบฆราวาส ผครองเรอน การปฏบตตางกนตรงทานนเอง ตอนเปนฆราวาส กมทรพยสมบตขาวของเงนทอง พอจะบวชกตองสละทรพยสมบตขาวของเงนทองไปหมด ยกใหผอนไป พระพทธเจาเปนผด�าเนน เปนตวอยางมาเปนบคคลแรก พระพทธเจาทรงสละพระราชสมบต ไมใชสมบตหาความสขทางรางกาย ทางตา ห จมก ลน กาย เพอจะไดไมตองมาเสยเวลากบการหากบการใชเงนทองซอความสข กจะมเวลาไปปลกวเวกเพอทจะไดบ�าเพญจตภาวนา เพราะการบ�าเพญจตภาวนาใหจตสงบนตองอาศยความวเวกทางกายกอน

ความวเวกทางกาย หมายถง ความวเวกความสงบสงดทางทอยอาศยของรางกายนเอง ถาอยในวงอยในบานนความวเวกจะไมม เมอความวเวกทางกายไมม ความวเวกทางใจนจะเกดขนมาไมได ถาอยกบรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ถงแมวาเราจะถอศล ๘ แตมน กจะมาคอยรบกวนใจ เวลาคนอนท�าอาหารกลนโชยเขามาในจมก เราถอศล ๘ ไมไดรบประทานอาหารหลงจากเทยงวนไปแลว พอกลนอาหารโชยเขามาในจมกกท�าใหใจหวนไหวได ใจทจะสงบกจะฟงขนมา เพราะกเลสตณหาอยากจะกนอยากจะรบประทานอาหาร เชนเดยวกบรปกบเสยงทคนอยในบานเขาเสพกน ดภาพยนตร ฟงเพลง รองร�าท�าเพลง หรอแตงกายดวยเสอผาอาภรณทวจตร พสดาร แตงหนาทาปากใชเครองส�าอาง นเปนบรรยากาศส�าหรบ ผเสพกาม ไมใชเปนบรรยากาศของผทแสวงหาความสงบทางใจ ถาตองการความสงบทางใจจะตองอยหางจากบรรยากาศเหลาน ตองไปอยตามวดปาวดเขา หรอถาสามารถก�าหนดบรเวณทอยของเราแลวปดมนอยางมดชดได เชน สมยนมเครองปรบอากาศ เราสามารถตดตงเครองปรบอากาศในหองแลวกปดประตหนาตาง

193

ทงหมด ไมรบรเรองรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ แลวกปฏบตอยในหองนน อยางนกเรยกวาเปนการปลกวเวกไดในระดบหนงถายง ไมสามารถไปอยตามวดปาวดเขาได กใหสรางทวเวกขนมาในบาน ท�าหองก�าจดเสยง ไมรบรเสยง ไมรบรรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ตางๆ แลวกบ�าเพญ

การบ�าเพญในบานนถาไมสามารถเดนจงกรมในบานได กใชวธงายๆ กอนกได เชน บงคบใหจตนนงอยเฉยๆ สก ๘ ชวโมง หรอ ๖ ชวโมง หลงจากรบประทานอาหารเสรจแลว ไมตองรบประทานอาหารอก ตอไป หาเกาอสบายๆ สกตวหนง ไมตองการทรมานรางกายใน เบองตน ตองการทรมานใจทรมานความอยาก ปกตใจนมนจะดนหา รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ดนหาสงนนดนหาสงน เราจะก�าหนดกรอบของการปฏบต คอไมใหมนดนไปหารป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ตางๆ ใหมนนงอยเฉยๆ แลวถาตองใหน�ากบรางกาย กเตรยมน�าเอาไวใกลๆ เพอจะไดไมตองลกไปหยบน�ามาดมอยเรอยๆ จะลกไปเฉพาะเวลาเขาหองน�าเทานน เวลาอนกใหใชสตใชสมาธ ใชปญญาตอสกบตณหาความอยากทอยากจะลกอยากจะไปท�าโนนท�าน ใชพทโธเวลาเกดความอยากขนมา เวลาเกดความอยากจะเกดความตงเครยดภายในใจ ถาพยายามใชพทโธแบบไมหยดไมหยอน ไมชากเรวความอยากจะสงบตวลงไปชวคราว แลวความตงเครยดกจะหายไป อนนเปนการเจรญสตในเบองตน ใชสตตอสกบตณหาความอยากกอน เมอมสตแลวกสามารถนงก�าหนดพทโธหรอด ลมหายใจเขาออก จตกจะเขาสความสงบพบกบความสขทเกดจากความสงบ กจะรสกไมเดอดรอนกบการทจะตองนงอยเฉยๆ แตเวลาทออกมาจากความสงบ ถาไมมสตคอยควบคมเดยวความอยาก กจะโผลออกมาได ถาอยากจะก�าจดความอยากใหมนหมดไปอยางถาวรกตองใชปญญา

194

ปญญา กคอการเหน อนจจง ทกขง อนตตา เหนวาความอยากนท�าใหเกดความทกขใจขนมา เวลาใจสงบไมมความอยาก ใจนงอยเฉยๆ ได ไมเดอดรอน แตพอใจออกจากความสงบมา พอปลอยใหใจคดไป ในทางตณหาความอยาก ความทกขความวนวายใจกจะเกดขน กมอย ๒ วธทจะแก แกดวยสต กพทโธไป ดลมหายใจไป ถาจะแกแบบถาวรกใชปญญา ใหรวาตนเหตของความไมสบายใจทเปนอยในปจจบนนเกดจากความอยากนเอง อยากจะไปท�าอะไร อยากจะลก อยากจะไปท�าโนนท�าน ท�าแลวมนหายอยากหรอเปลา ท�าแลวมนกอยากใหม ไปตรงโนนเดยวกกลบมาตรงน ใจมนจะดนไปเรอยๆ มนจะไมชอบอยกบท ดงนนถาเราใชปญญาแลวพจารณาใหเหนวาการท�าตามความอยากนไมใชเปนวธการดบความทกข แตเปน การเพมความทกขใหเกดขนมา อาจจะมความสงบความสขอยชวคราวตอนทไดท�าตามความอยาก แตพอไมนานความอยากใหมกจะโผลขนมากจะตองท�าตามความอยากไปเรอยๆ ท�าเทาไรกจะ ไมไดพบกบความสงบทแทจรงทถาวรได แตถาเหนวาการท�าตามความอยากมนเปนการไดความสขชวคราว เพราะความสขทไดเปนอนจจง คอความไมเทยง เปนอนตตา เปนสงทเราไมสามารถเกบ เอาไวอยกบเราไปตลอด ไมชากเรวเขากจะหายไป พอหายไปกเกดความอยากไดความสขขนมาใหม พอเกดความอยากกตองท�าตามความอยาก ถาไมท�าตามความอยากกจะทกข แตถาใชสตใชปญญาสอนใจวายอมทกขดกวา ท�าใจใหสงบดกวา อยาไปท�าตามความอยาก

ความอยากทอยากจะท�าบญอยากจะรกษาศล อยากจะปฏบตธรรมอยากจะไปพระนพพานนไมใชเปนตณหาความอยาก แตเปนมรรค

195

ดกวา ถาฝนไดเดยวความอยากมนหมดก�าลงไปเอง พอหมดแลว ตอไปมนจะไมกลบมาเพราะมนรวาเราท�าลายมนได เราชนะมนแลว เหมอนกบคตอส ถาเราชนะเขาครงหนงแลว เราจะชนะเขาไปเรอยๆ เขากรวาเขาจะไมมวนทจะชนะเราได เขากจะยอมแพหายไปเอง เรากจะนงอยเฉยๆ ไดอยางสบาย ไมมความทกขทเกดจากความอยาก

นคออบายของการปฏบตธรรมในบาน ถาไมสามารถไปวดได ไมสามารถไปอยตามปาตามเขาได กท�าบานใหเปนทปฏบตธรรม ท�าบานใหเปนทวเวก กนหองไวปดเสยงปดอะไรตางๆ ไมใหเขามา รบกวนใจ แลวกเจรญสตไปเรอยๆ เจรญปญญาสลบกนไปกได ขอส�าคญคอไมท�าตามความอยาก ตองฝนความอยาก ตองละความอยาก

สวนความอยากทอยากจะท�าบญ อยากจะรกษาศล อยากจะปฏบตธรรม อยากจะไปพระนพพาน นไมใชเปนตณหาความอยาก แตเปนมรรค เปนทางเดนสการสนสดของความทกข เปนธรรม หรอจะเรยกวาเปนอทธบาท ๔ กได ฉนทะ ยนดในการท�าบญท�าทาน วรยะ มความเพยรในการท�าบญท�าทาน ในการรกษาศล ในการภาวนา จตตะ ใจมการจดจออยกบการท�าทาน รกษาศล ภาวนา วมงสา ใจคดใครครวญอยกบการท�าทาน รกษาศล ภาวนา นคออทธบาท 4 ไมใชตณหาความอยาก ญาตโยมสบายใจได เดยวจะถกกเลสหลอกเอาได เวลาอยากจะไปนพพานกอยาก ไมใชเปนตณหา ไปนพพานเปนการดบทกข เปนมรรค เปนอทธบาท ๔ เปนเครองมอทจะพาใหจตใจไดหลดพนจากความทกขทงหลาย ดงนนตองเขาใจวาตณหามอยเพยง ๓ กามตณหา ความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ภวตณหา ความอยากมอยากเปน อยากใหลาภ ยศ สรรเสรญ สข มอยเรอยๆ เปนอยเรอยๆ และวภวตณหา ความอยากไมใหลาภ ยศ

196

สรรเสรญ สข เสอมไปหมดไปนนเอง นคอตณหาความอยากทเราตองก�าจด เพราะไมมมนเรากไมเดอดรอน ดเสยอกเพราะจะท�าใหเราไมทกขกบความเสอมของลาภ ยศ สรรเสรญ ของรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นแหละคอเรองของการดแลรกษาใจทเปนสงส�าคญทสดของชวตเรา

พวกเราม ๒ สวน มใจกบมรางกาย รางกายนเปนของชวคราว ตอใหเราดแลรกษาใหดขนาดไหน มนกจะตองเสอมหมดไป เวลาทมนเสอมหมดไปกเปนเวลาทจะท�าใหใจทกขทรมาน แตถาเราดแลรกษาใจดวยธรรม ใหใจสงบ ปลอยวางทกสงทกอยาง เวลาทกสงทกอยางเกดการเสอมจะไมท�าใจใหทกขเลย นแหละคอเรองของใจ ทม ใจเปนใหญ ใจเปนประธาน ทมความส�าคญทสดในชวตของ พวกเรา ตองดแลรกษาดวยธรรมของพระพทธเจา คอการปฏบต ทาน ศล ภาวนา ถาเปนฆราวาสญาตโยม ถาเปนพระภกษคอ ศล สมาธ ปญญา เหมอนกนตางกนตรงทมทานหรอไมมทาน เทานนเอง

จงขอใหพวกเราใหความส�าคญกบการดแลรกษาจตใจดวยการพยายาม ปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจาใหมากขนไปเรอยๆ จนสามารถปฏบตไดอยางเตมทอยางทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก ทงหลายไดปฏบต และเรากจะไดรบผลอนเดยวกบทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกไดรบคอ นพพานง ปรมง สขง นเอง

197

ธรรมะบนเขา

๒๗ กนยายน ๒๕๕๘

สตธรรมทพระพทธเจาทรงสอนวาเปนธรรม

ทส�าคญทสดคออะไร กคอ สต นเอง

สตนเปนธรรมทจะท�าใหธรรมอยางอน

เกดขนมาได เชน สมาธ ปญญา วมตต

การหลดพน ตองมสตเปนผใหก�าเนด ถาไม

มสต นงสมาธไปใจกจะไมมวนสงบได

นงไปนานเทาไรกจะมความคดฟงซานอย

ตลอดเวลา แตถามสตจดจออยกบอารมณ

ทใหก�าหนดไวเพอใหเกดสต เชน การ

บรกรรมพทโธ ถาเกาะตดอยกบค�าบรกรรม

ไดอยางตอเนอง ใจกจะเขาสความสงบได

อยางงายดาย เพยง ๕ นาท ๑๐ นาท

กสามารถเขาสความสงบได เมอไดความ

สงบกจะไดพบกบความสขทยงใหญกวา

ความสขทงปวง กจะสามารถใชปญญามา

ตดกเลสตณหาได ถาไมมสมาธน ปญญา

จะไมมก�าลงทจะสกบตณหาได

ปญญาทเกดจากการไดยนไดฟงกด ปญญา

ทเกดจากการพจารณาใครครวญกด อนน

ยงไมไดเปนปญญาทสามารถดบความทกข

ละกเลสตณหาไดเพราะไมมก�าลงหยด

198

จตนตองหยด หยดกเลส หยดตณหา ธรรมทจะท�าใหหยดกเลส ตณหาไดกคอสต ถามสตแลวกจะหยดได แตตองมปญญาเปน ผบอกใหรวาอะไรเปนกเลส อะไรไมใชเปนกเลส ปญญาจะเปน ผทชเปาใหกบจต ใหจตมงไปสการท�าลายเปานน เปาทปญญา จะสงใหไปกคอ กามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา นเอง

พระองคทรงตรสวา ธรรมทงหลายมการเกดขนยอมมการดบไปเปนธรรมดา ทกสงทกอยางไมวาจะเปนลาภ ยศ สรรเสรญ ไมวาจะ เปนรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ สงเหลานจะตองมวนเสอม มวนหมดไป รางกาย คอ ตา ห จมก ลน กาย กตองมวนเสอมมวนหมดไป เชนกน แตใจทไมมความสขในตวเอง ไมมสมาธ ไมมความสงบ กตองอาศยรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ อาศยลาภ ยศ สรรเสรญ นมาเปนสงทใหความสข พอตองเจอความเสอมกจะเกดความทกข เพราะใจไมอยากใหเสอม อยากจะใหเจรญ แตธรรมทงปวงนน เมอเกดขนแลวยอมมการดบไปเปนธรรมดา อนนถาไมมสตทจะท�าใหใจเขาสสมาธได การปฏบตจะไมมวนคบหนาได เพราะจะไมมก�าลงทจะถอดถอนตณหาความอยากตางๆ ใหออกไปจากใจได

การจะมความสงบมสมาธกตองมสต คอธรรมทจะระงบความ คดปรงเเตงตางๆ เพราะความคดปรงเเตงตางๆ นเปนเหตทท�าใหใจ ไมสงบ ท�าใหเกดตณหาความอยากตางๆ ขนมา ถาท�าใจใหสงบได ตณหากจะถกระงบไวชวคราว สมาธนจะตดก�าลงของตณหาลงไป เพราะใจมความสขในตวเอง ใจไมตองไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ใจไมตองหาลาภ ยศ สรรเสรญ มาใหความสข เพราะมความสขทดกวาคอความสขทเกดจากความสงบ เปนความสขทเหนอกวาความสขทงปวง จะเกดขนไดกตองมสตเปนผก�ากบใจ ก�ากบความคดปรงเเตง ถามสตอยางตอเนอง ความคดปรงเเตง กจะไมสามารถปรงได เมอไมปรง ใจกจะเขาสความสงบได การเจรญ

199

สตน พระพทธเจาทรงแสดงไววามอย 40 วธดวยกน ทเรยกวากรรมฐาน 40 อนนเปนวธทผปฏบตสามารถเลอกเอาไปปฏบตได แตไมจ�าเปนจะตองปฏบตทง 40 วธ เอาวธเดยวเทานนเอง วธไหน ทถกจรต วธไหนทท�าแลวเกดผลขนมากใหเอาวธนน ส�าหรบพวกเรา ครบาอาจารยทานกเหนวาการบรกรรมพทโธนเหมาะกบพวกเราและกงาย เพยงแตบรกรรมพทโธๆ ไปเทานนเอง ถาบรกรรมพทโธกจะไมสามารถคดถงเรองนนเรองน คดถงคนนนคนนได ถาอยกบพทโธเดยวเดยวจตกรวมเขาสความสงบได

คนทจะกาวหนาในธรรมนอยทสตเปนหลก ใครมสตแลวนจะหลดพน ไดอยางงายและรวดเรว แตถาไมมสตนจะไมมวนทจะหลดพนไดเลย ดงนนผปฏบตจงจ�าเปนจะตองหมนเจรญสตอยเรอยๆ ไมวาจะอยทไหน จะท�าอะไร อยามาเจรญสตเฉพาะเวลาทนงสมาธ เพราะถาท�า อยางนนจะไมมก�าลงทจะหยดความคดปรงเเตงได ตองหยดความคด ปรงเเตงกอนทจะมานง หรอท�าใหความคดปรงเเตงนเบาบางลงไป เมอเบาบางลงไป เวลามานงกจะไมฟง แลวถามใจจดจออยกบ ค�าบรกรรมอยางตอเนองกจะเขาสความสงบได เวลาบรกรรมกอยา ไปคาดคะเนวาเมอไหรจะสงบ อยาไปสนใจกบอนาคต ใหอยกบปจจบนคอค�าบรกรรม ถาไปกงวลหรอไปคาดวาเมอไหรจะสงบ จตกไปอนาคตแลว ถาจตไปอนาคตแลวจะไมมสต จตตองอยปจจบน เขาเรยกวา ปจจบนธรรม สตคอปจจบนธรรม ตองดงจตใหอยในปจจบน ตองดงจตไมใหคดถงเรองราวตางๆ ทงทผานมาแลวในอดต และไมคดถงเรองราวทยงไมเกดขนในอนาคต ใหอยกบปจจบน อยกบ ค�าบรกรรม พทโธๆ ไปเรอยๆ แลวเดยวจตกจะรวมเขาสความสงบ

ความสงบนกมอย ๒ รปแบบ ททานเรยกวา อปปนา กบ อปจาระ อปปนา คอ จตรวมเขาสความสงบแลวกนง มอเบกขา มความวางเปนอารมณ แตส�าหรบผทมอปจารสมาธ ทานแสดงไววา เมอจต

200

รวมลงแลวจตกจะถอนออกมาเพอมารบรเรองราวตางๆ รบรนมตตางๆ รบรอภญญาตางๆ อภญญา คอ ความสามารถพเศษตางๆ อาน วาระจตของผอน ระลกชาตได เหาะเหนเดนอากาศได อนนอยใน อปจารสมาธ แตอปจารสมาธนไมเปนประโยชนตอการเจรญวปสสนา เพราะผทอยในอปจารสมาธนจะไมมอเบกขา ใจยงม ความโลภความอยากอย เวลาเหนนมตอะไรกเกดความอยากหรอเกดความกลวขนมา ถาเหนนมตทนาดกอยากใหอยไปนานๆ ถาเหนนมตทนากลวกอยากจะใหมนหายไป ดงนนผทปฏบตตองระมดระวงถามจรตทางดานอปจารสมาธ ซงมไมมาก ครบาอาจารยทานบอกวามประมาณรอยละ ๕ เทานนเองทจะเปนจตแบบผาดโผน กคอจตไมนงไมสงบ ถาเปนแบบนทานบอกใหใชสตดงกลบเขาไป ในความสงบ อยาตามรเรองราวตางๆ ทมาปรากฏใหรบร เพราะจะเสยเวลาแลวจะไมไดก�าลงจะไมไดอเบกขาทจะตองเอาไปใชใน การตอสกบกเลสตณหา

ผทตองการเจรญทางวปสสนานตองดงจตเขาไปสความสงบท เรยกวา อปปนาสมาธ คอ สกแตวาร แลวกไมมอะไรใหรบร มแตอเบกขา มแตความวาง สมาธแบบนแหละเปนประโยชน เพราะวาจะท�าใหจตใจมก�าลง เพราะเวลาอยในสมาธแบบนจตสามารถทจะกดตณหาตางๆ ไมใหออกมาท�างานได อปปนากบขณกสมาธกเปนสมาธแบบเดยวกน ตางกนตรงทขณกสมาธนสงบเพยงเดยวเดยว ซงมกจะเกดขนในระยะเเรกในเวลาทนงสมาธ พอจตรวมลงไปปบพอสงบแลวกเกดความตกใจเพราะไมเคยเหนอยางนมากอน แลวกจะถอนออกมา แตถาท�าตอไปกจะรวามนไมมอะไรเสยหาย เวลาทรวมลงกใชสตประคบประคอง อยาปลอยใหตกใจ อยาปลอยใหถอนออกมา แลวพยายามเขาไปอยในอปปนาสมาธนใหนานๆ ใหบอยๆ เหมอนกบการเอาน�าเขาไปเเชในตเยน ใหแชนานๆ น�าถงจะเยน น�าเยนจะไดมาดบความรอนตางๆ ได ถาเขาไปแปบเดยวแลวเอา

201

ออกมานยงไมมความเยนพอ ยงไมมอเบกขาพอ กจะหยดตณหา ความอยากไมได เวลาทปญญาพจารณาวาสงตางๆ เปนอนจจง ทกขง อนตตา ถงแมจะรวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา แตถาไมมอเบกขา กเลสตณหากจะออกมาแลวกพาจตใหไปท�าตามสงทตณหาตองการ พาไปเสพรป เสยง กลน รส พาไปหาลาภ ยศ สรรเสรญ สข แตถา จตมอเบกขามอปปนาสมาธ จตกจะมก�าลงทจะตอตาน เพราะจตทเปนอปปนานเปนจตทมความสข เปนจตทไมหวโหยกบอารมณตางๆ แตตองพยายามท�าใหมากๆ ในเบองตนนไมตองไปกงวลวาจะ ตดสมาธ ขอใหมสมาธกอนเถด บางคนกลวจะไปตดสมาธ ถาไมม สมาธแลวไปกลวตดสมาธ มนกเปนทางของตณหากเลสนเอง ทไมอยากใหใจมสมาธเพราะถามสมาธแลวมนจะฆากเลสตณหา มนจะกดกเลสตณหาไมใหออกมาเพนพานได อนนกคอเรองของสมาธ เวลาทนงไปแลวเกดผลอะไรกขอใหระมดระวง เพราะสมยนกมการสอนกนบอกวานงแลวใหเหนนรก ใหเหนสวรรค ใหไปเทยว ตามภพภมตางๆ การเหนเหลานไมเปนประโยชนตอการดบความทกข ละตณหา ทเปนตนเหตของความทกข ตองเปนสมาธทวาง สกแตวาร แลวกมความสงบทเปนความสขอยางยง อนนตองพยายามท�าใหไดท�าใหบอย แลวตอไปมนจะเปนไปตลอดทงวนเลย พอเราออกมาปบ เปลยนอรยาบถสกแปบกกลบไปนงใหม แลวตอไปบางทยงไมทนเขาไปนง มนกสงบมาโดยอตโนมต มนมาของมนเองเพราะจตมนเคยเขาไปเวลาใด มนกจะเหมอนกบมนาฬกาปลกทจะดงใหจตเขาสความสงบ บางทไมตองนงสมาธ เพยงแต อยเฉยๆ ตามล�าพง พอไมคดอะไรเทานนเอง จตมนกสงบได นแหละ เปนผลทจะเกดขนจากการเจรญสต เพราะถาไมมสต สมาธจะไมเกด เมอสมาธไมเกด ภาวนามยปญญากจะไมเกด

ภาวนามยปญญานเปนปญญาทดบความทกขได เพราะมทง สมถภาวนาและมวปสสนาภาวนา พจารณาเหนไตรลกษณ แลวม

202

ความสงบเปนเครองอยอาศย พอเหนอะไรเปนทกขกจะปลอยได วางได แตถาไมมสมาธ ไมมสมถภาวนา เหนอะไรเปนทกขกยงปลอย ไมได ยงอยากไดอย ดงนนถาพจารณาดวยปญญาแลวถามสมาธกจะปลอยวางได จะยอมรบกบสภาพของการเจรญและการเสอมได จะไมหวนไหวเวลามอะไรเสอมไป จะไมดอกดใจเวลามอะไรจะเจรญขนมา เพราะจะเหนวาการเจรญนกเพอไปสความเสอมนเอง เพราะไมมอะไรทเจรญแลวจะไมเสอม ยกเวนธรรมทพระพทธเจาทรงสอนใหปฏบตเทานน อนนเปนธรรมทอยภายในใจ ตางกบธรรมทอยภายนอก สภาวธรรมทอยภายนอกใจนมเจรญมเสอม แตธรรมทมอยภาย ในใจ เชน สต สมาธ ปญญา นจะไมวนเสอม เพราะจะสามารถดแล รกษามนไดนนเอง ถามสตแลวกจะสามารถเขาสมาธไดทกครง ทกเวลา แลวถามปญญากจะสามารถตดความอยากตางๆ ทท�าให เกดความทกขใจได จนไมมความทกขใจหลงเหลออย ใจกจะเปนใจทมแตบรมสข ปรมง สขง

นคอเรองของการมสตเพอใหมสมาธ เมอมสมาธกจะพจารณาทางปญญาได เพราะถาไมมสมาธ จตจะหวกบอารมณตางๆ หวกบรป เสยง กลน รส หวกบลาภ ยศ สรรเสรญ จะไมสามารถดงมาพจารณาอนจจง ทกขง อนตตา ได จะไมสามารถดงมาพจารณาอสภะ จะไม สามารถดงมาพจารณาอาหาเรปฏกลสญญาได จะพจารณาทางตรงกนขาม อาหารทไหนเอรดอรอยจะคดไปอยางนน ทเทยวทไหนนาไปทไหนด ถามคนนนถามคนน ไดอะไรมาแลวนตองอยกบเราไปเสมอ อนนเปนความคดไปในทางตณหากเลสทจะท�าใหเราตองทกขเวลาทมนไมไดเปนไปอยางทเราคด แตถาเราหมนคดอยเรอยๆ ถาเรามสมาธน จตจะไมมอารมณหวโหยกบเรองราวตางๆ กจะสามารถพจารณาไตรลกษณได พจารณาอสภะได พจารณาอาหาเรปฏกล-สญญาได กสามารถทจะละตณหาตางๆ ละกามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา ได

203

เมอละตณหาทง ๓ ได กจในทางพระพทธศาสนากมวนสนสด วสตง พรหมจรยง กจในพรหมจรรยนไดถงทสดแลว ไมเหมอนกจทางโลกน ท�าไปมากเทาไหรกยงมกจใหท�าอยเรอยๆ ตองถงกบ ไมสามารถจะท�าได เชน แกหรอตายไปเทานนถงจะหยดท�า เพราะตณหาความอยากท�าใหอยเฉยๆ ไมได ทงทมลาภ ยศ สรรเสรญ สข อยเตมทเลย แตมนไมมความสข มนไมมความอม มนเลยตองหาอะไรท�า เพราะคดวาไดท�าแลวมนจะท�าใหมความสข อยางนอย กระงบความหงดหงดทเกดจากความอยากได แตกตองท�าไปเรอยๆ ไมมวนสนสด ถาก�าจดความอยากทง ๓ หมดไปได จะไมมอะไรกระตนจะไมมอะไรมาผลกดนใหไปท�าอะไรอกตอไป ถาท�ากท�าเพอประโยชนของผอน อยางพระพทธเจา ครบาอาจารยตางๆ หลงจากททานไดก�าจดตณหาความอยากตางๆ ใหหมดไปจากใจของทานแลว ทานกเอาเวลาทเหลออยนมาเผยแผสงสอนธรรมะ แตทานไมไดท�าดวยความอยาก คอมคนมาฟงกสอน ไมมคนมาฟงกจะไมไปตดปายตดประกาศวาใครอยากจะฟงมาฟงได อนนจะไมม เพราะใจของทานไมมความอยากไดอะไรเปนสงตอบแทน ถายงมความอยากมอะไรเปนการตอบแทน อยากจะใหคนมาฟงเทศนเพราะเวลาคนมาฟงเทศนกจะไดมาท�าบญนนเอง แตส�าหรบทานผเสรจกจแลวน ทานท�ากจนเพอสงเคราะหโลก เปนกจทเมตตาตอโลก ถาพระพทธเจา ครบาอาจารยตางๆ นไมแสดงธรรม พวกเรากไมมวนทจะรเรองราวตางๆ ของธรรมะไดเลย เรากจะถกความหลงหลอกใหไปหาลาภ ยศ สรรเสรญ สข เหมอนกบคนทเขาไมเคยฟงเทศนฟงธรรม เขาจะพง ไปทหาลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย แลวกตองมความทกขตามมา เพราะมนจะตองมวนสนสด มวนเสอม มวนหมด

ดงนนพวกเราถอวาเปนพวกทมวาสนามบญทไดมาเจอค�าสอนของพระพทธเจาทจะสามารถน�าพาชวตของเราใหไปสการสนสดของ

204

การเวยนวายตายเกดได ไปสการสนสดของการท�าภารกจตางๆ ได จะอยเฉยๆ อยางมความสขอยางสบาย จะไมรสกหงดหงดร�าคาญใจ เหมอนกบขาราชการทสนเดอนกนยายนนตองเกษยณอาย เคยไปท�างานทกวน พอ ๑ ตลาคมน ไมมงานใหท�าแลว อยเฉยๆ กหงดหงดร�าคาญ เคยมลกนองบรษทบรวารคอยมาใหบรการมาใหความสข กจะไมมแลว แตถาเปนคนทปฏบตธรรมควบคกบการท�างานทางโลก พองานทางโลกหมดไปกหนมาท�างานทางธรรมตอไดเลย กจะไมหงดหงด เพราะวาจะมงานใหท�าและเปนงานทจะน�าไปสการไมหงดหงดอยางถาวร

นคอเรองของสตธรรมของพระพทธเจาทพระองคทรงสอนใหพวกเรา พยายามเจรญกนใหมากๆ กคอ สต เจรญสตดวยความวรยะ อตสาหะพากเพยร ถาขเกยจไมมวรยะกจะไมสามารถเจรญสตได กจะไมสามารถดบความทกขได เพราะการดบทกขนตองเกดจากการมวรยะมความพากเพยรนนเอง พากเพยรท�าอะไร พากเพยรเจรญสต พอไดสตกเจรญสมาธ พอไดสมาธกเจรญปญญา พอไดปญญากจะไดวมตตไดมรรคผลนพพานขนตางๆ จนถงขนสงสด จงขอใหพวกเราจงมความยนดทชาตนไดมาพบกบพระพทธศาสนา และขอใหพยายามตกตวงโอกาสอนเลศอนประเสรฐนใหมากทสดเทาทจะมากได

205

ธรรมะบนเขา

๓ ตลาคม ๒๕๕๘

ธรรมะคอทพงทางใจ

การเขาหาพระพทธศาสนานเปนการเขาหา

ทพงทางใจ ชวตของเรานนม ๒ สวนดวยกน

มรางกายและมจตใจ รางกายของเรามทพง

แบบหนง ใจของเรากมทพงอกแบบหนง

เปนทพงทไมเหมอนกน ทพงทางรางกาย

คอปจจย ๔ อาหาร ทอย อาศย ยารกษาโรค

เครองนงหม อนนเปนทพงทางรางกาย

ถารางกายปราศจากอาหาร ปราศจากทอย

อาศย ปราศจากยารกษาโรค ปราศจาก

เครองนงหม รางกายกจะอยอยางไมปกต

หรออาจจะถงกลบตายไปกได สวนใจ

กเชนเดยวกน ใจกตองมทพงทางใจ ทพง

ทางใจกคอพระรตนตรย คอพระพทธ

พระธรรม และพระสงฆ ถาใจขาดพระพทธ

ขาดพระธรรม ขาดพระสงฆ ใจกจะอยอยาง

ไมปกต อยอยางทกขทรมาน อยอยางวนวาย

อยอยางหวาดกลว อยอยางวตกกงวล

เพราะวาไมมทพงทางใจ

ทพงทางรางกายนพวกเราสามารถหากนได

ทกคน เพราะถาเราไมสามารถหาได ปานน

รางกายของเรากคงจะตายไป แตเนองจาก

206

รางกายของเรายงอยไดอยางปกตสขกแสดงวาพวกเรามความ

สามารถทจะหาปจจย ๔ ใหแกรางกายไดอยางครบถวนบรบรณ

ไมเปนปญหาแตอยางใด สวนทพงทางใจนพวกเรายงหากนไมได หรอ

ไดบางไมไดบาง ใจของพวกเราจงยงไมอยอยางปกตเหมอนกบรางกาย

ยงวนกบเรองนนยงเดอดรอนกบเรองน ยงหาความสงบสขไมไดกน

เพราะใจยงไมมพระรตนตรยนนเอง ยงขาดพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ อย พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทเรารจกกนนนเปน

พระรตนตรยทอยขางนอกใจ ยงไมไดเขามาสใจของพวกเรา จงยง

ไมสามารถเปนทพงทางใจได ยงไมสามารถรกษาใจใหตงอยในความ

สงบไดตลอดเวลา

พระรตนตรยภายนอกนคออะไร กคอพระพทธรปตางๆ ทเรา

กราบไหวบชา หรอทเรามตดตวไวแขวนคอเราหรอใสอยในสวนใด

สวนหนงในเสอผาของเรา หรอพระพทธเจาทเรารจกจากการได

ศกษาร�าเรยนคอเจาชายสทธตถะ ผทสละราชสมบตไดออกบวช

และไดตรสรเปนพระพทธเจาขนมา นคอพระพทธรตนะภายนอก

เปนทพงของสตวโลกทงหลายไดตอเมอเรานอมเอาพระพทธเจานน

เขามาสใจของพวกเรา แตถายงไมไดนอมเขามา พระพทธเจากยงไม

สามารถทจะมาเปนทพงของพวกเราได

สวนพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากเชนเดยวกน ทอยภายนอกกคอ

ทอยในพระโอษฐของพระพทธเจาหรอของพระอรยสงฆสาวก หรอท

การทจะนอมเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆเขาสภายในใจของพวกเรานน กจะตองนอมดวยการศกษา นอมดวยการปฏบต และนอมดวยการบรรลธรรม

207

ถกจารกไวในสอตางๆ เชน ในหนงสอ ในแผนซด ยงถอวาไมไดเปน

ธรรมรตนะภายใน ยงอยขางนอกใจ ยงไมสามารถทจะปกปองรกษา

ใจของพวกเราใหอยอยางปราศจากความทกขความวนวายใจได เชน

เดยวกบพระอรยสงฆสาวกคอพระปฏบตดปฏบตชอบ พระสปฏปนโน

ทพวกเราไปกราบไหวกน ไปรบฟงโอวาทไปรบฟงค�าสอนกน ทานก

ยงถอวาเปนพระสงฆรตนะภายนอกอย ยงไมไดเปนพระสงฆรตนะ

ภายในใจ ทานจงไมสามารถจะปกปองคมครองปองกนใจของเรา

ไมใหถกความทกขตางๆ เขามาเหยยบย�าท�าลายได เพราะวาเรายง

ไมไดนอมเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทอยภายนอกใจนให

เขามาสภายในใจเพอทจะไดเขามาปกปองคมครองรกษาใจของเรา

ใหอยอยางรมเยนเปนสข

นคอเรองของทพงทางใจ คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทมอย

2 รปแบบดวยกน ทอยภายนอกกบทอยภายใน เปรยบเทยบก

เหมอนกบยาทอยภายนอกรางกายกบยาทอยภายในรางกาย ยาทอย

ภายนอกรางกายตอใหเปนยาทวเศษขนาดไหนกตาม จะไมสามารถ

ท�าประโยชนอะไรใหกบรางกายได จะไมสามารถรกษาโรคภย

ไขเจบตางๆ ของรางกายใหหายไปได แตถาไดรบประทานยาเขามา

ในรางกาย พอยาไดเขาสรางกายแลว ยากจะสามารถรกษาโรคภย

ไขเจบตางๆ ของรางกายใหหายไปหมดได ดงนนเราตองนอมเอา

พระรตนตรยภายนอก นอมเอาพระพทธเจา นอมเอาพระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจา นอมเอาพระอรยสงฆสาวกของพระพทธเจา เขาส

ภายในใจของพวกเราใหไดถาพวกเราอยากจะไดทพงทางใจทจะ

ปกปองรกษาพวกเรานนใหอยอยางปกตสข อยอยางปราศจาก

ความทกขความวนวายใจตางๆ

208

การทจะนอมเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เขาสภายในใจของ

พวกเรานน กจะตองนอมดวยการศกษา นอมดวยการปฏบต และ

นอมดวยการบรรลธรรม นคอ ๓ ขนตอนส�าคญของการนอมเอา

พระพทธรตนะ พระธรรมรตนะ และพระสงฆรตนะ ใหเขามาสจตใจ

ของพวกเรา

วธทนอมเอาพระพทธรตนะเขามา กคอเราศกษาพระประวตของ

พระพทธเจาดวาทรงบ�าเพญทรงปฏบตอยางไร เรากตองเอาวธการ

ของพระพทธเจาททรงไดบ�าเพญไดปฏบตนมาเปนแบบฉบบ

พระพทธเจาทรงท�าอะไร เรากตองท�าอยางนน ทรงสละราชสมบตอนน

เรยกวาเปนการท�าทาน ทานนกมท�าไดหลายระดบดวยกน แตในทสด

กตองไประดบทสงสด กคอระดบเตม ๑๐๐ คอสละหมด พระพทธเจา

กทรงบ�าเพญแบบนน ทรงสละราชสมบต ตอนนพวกเรากท�าทาน

เหมอนกนแตยงไมเหมอนกบพระพทธเจา เรายงท�าเพยงเลกๆ

นอยๆ อย พอหอมปากหอมคออย เพราะเรายงอาศยทรพยสมบต

ขาวของเงน เรายงไมยอมเลกอาศยทรพยสมบตขาวของเงนทอง

เราจงไมสามารถทจะสละทรพยสมบตท�าทานไดอยางเตมรอย ผท

สามารถท�าทานไดเตมรอยอยางพระพทธเจากเพราะวาทานไมตองการ

อาศยทรพยสมบตขาวของเงนทองเปนทพงอกตอไป ทานเหนวา

มนไมไดเปนทพงทแทจรงของใจ ไมสามารถดบความทกขใจตางๆ ได

ไมสามารถปกปองคมครองรกษาใจไมใหทกขไมใหวนวายได ทานจง

สละเพอทจะไดไปหาทพงอนใหม ทพงอนใหมกคอทพงทางใจ ทพง

ทจะไดจากการปฏบตจตภาวนากบการรกษาศล

นคอการบ�าเพญของพระพทธเจา ทรงบ�าเพญทานแลวบ�าเพญศล

รกษากาย วาจา ใหตงอยในความสงบเรยบรอย ไมสรางความทกข

ความเดอดรอนความเสยหายใหแกผอนและกบตนเอง เพอทจะได

209

ไมมปญหาไมมอปสรรคตอการทจะบ�าเพญจตภาวนา ผทจะบ�าเพญ

จตภาวนาจ�าเปนจะตองมศลทจะเปนธรรมทจะคอยปกปองรกษา

ไมใหไปมปญหามเรองมราวกบใคร เพอจะไดมเวลามาบ�าเพญ

จตภาวนาไดอยางเตมท พระพทธเจาทรงสละราชสมบตแลวก

ออกบวช เปนนกบวช ค�าวานกบวชกคอผมศลมธรรมนเอง ศลของ

นกบวชนจะสงกวาศลของผครองเรอน ศลของผครองเรอนกคอ

ศล ๕ ศลของผบ�าเพญจตภาวนา กคอศล ๘ ขนไป ศล ๘ ศล ๑๐

ศล ๒๒๗ ศล ๓๐๐ กวาขอ ศลเหลานเปนศลของผบ�าเพญจตภาวนา

ทจ�าเปนจะตองมไวค มครองรกษาผปฏบตไมใหมปญหามเรอง

มราวกบใครเพอจะไดมเวลาบ�าเพญจตภาวนาไดอยางเตมท

พอไดบ�าเพญจตภาวนาไดเตมรอยกจะไดบรรลพระธรรมทเปนสรณะ

ทเปนทพงของใจ ธรรมกบพระพทธเจานทานบอกวาเปนองคเดยวกน

เปนเหมอนกน และเหมอนกบพระอรยสงฆสาวกดวย พระรตนตรย

คอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ นเปนอนหนงอนเดยวกน ผใดเหน

ธรรม ผนนเหนเราตถาคต ตถาคต คอพระนามทพระพทธเจาทรง

เรยกพระองคเอง ผใดเหนตถาคต ผนนเหนธรรม เพราะตถาคตคอ

ธรรม ธรรมกคอตถาคตนนเอง และผทจะเหนธรรมเหนตถาคตไดกคอ

ผปฏบตด ปฏบตชอบ ผทเปนสปฏปนโน กคอพระอรยสงฆสาวก

นเอง พระรตนตรยองคท ๓ คอพระสงฆรตนะ ผทบ�าเพญตามค�าสอน

ตามตวอยางของพระพทธเจา ผบ�าเพญตามค�าสอนของพระพทธเจา

กจะไดบรรลธรรม เมอไดบรรลธรรมกจะไดพบกบพระพทธเจา ไดรจก

หนาตาของพระพทธเจาทแทจรงวามหนาตาอยางไร และผทจะได

เหนหนาตาของพระพทธเจา ไดเหนพระธรรมของพระพทธเจา

กคอผปฏบตดปฏบตชอบ คอพระอรยสงฆสาวกตงแตพระโสดาบน

ขนไป

210

นคอทมาทไปของพระรตนตรยของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

ทเราจ�าเปนจะตองนอมเขามาสใจของพวกเราดวยการศกษา

ชวประวตของพระพทธเจา ชวประวตของพระอรยสงฆสาวก จะศกษา

ของพระพทธเจากได ของพระสงฆสาวกกได ทดแทนไดเหมอนกน

มการประพฤตมการบ�าเพญคลายคลงกน คอมการท�าทานเหมอนกน

มการรกษาศลเหมอนกน มการบ�าเพญจตภาวนาเหมอนกน

อนนแหละเปนหวใจของการทจะสรางพระรตนตรยขนมาภายในใจ

กคอ การท�าทาน การรกษาศล และการภาวนา

เมอเราไดปฏบตแลวเรากจะไดบรรลธรรมกนตามล�าดบอยาง

แนนอน เพราะนเปนเรองของเหตและผล เปนของตายตวไมมวน

เปลยนแปลงไปตามกาลตามเวลา เหตผลนเปนเหตผลอมตะ พดงายๆ

คอเปนเหตผลทใชไดในพระสมยพระพทธกาลกเปนเหตผลทใชได

ในปจจบน และในสมยอนาคตอนยาวไกลทจะตามมา เหตผลนแล

ทท�าใหพระพทธเจาแตละพระองคททรงมาตรสรและน�าเอาธรรม

มาเผยแผกเผยแผเหตผลอนนนเอง พระพทธเจามมากมายกายกอง

ในอดต หรอพระพทธเจาทจะมาตอไปในอนาคตทมมากมายก

เชนเดยวกน กจะมาสอนเหตสอนผลอนนเหมอนกน สอนใหศกษา

สอนใหปฏบต สอนใหบรรล ถามการศกษามการปฏบต ผลกคอ

การบรรลกจะตามมาเสมอ อนนเปนหลกเหตผลสากล หลกเหตผล

ทไมไดขนอยกบเชอชาตวรรณะ ภาษา สญชาต อะไรทงนน เพราะ

ใจนเปนใจสากล ใจของคนไทย ใจของคนตางชาต เปนใจเหมอนกน

ถามการศกษา มการปฏบตผลกคอการบรรลกจะตามมาเสมออนนเปนหลกเหตผลสากล

211

เปนใจทตองการทพงเหมอนกน ไมวาจะนบถอศาสนาใดกตาม

กตองการทพงเหมอนกน

การทมศาสนาตางๆ กเพราะวามการแสวงหาทพงทางใจกน แลวผท

น�าเอาทพงทางใจมาเผยแผกเปนผทคนควาหาวธการตางๆ ทได

ผลบาง ทไมไดผลบาง ผทน�าเอามาเผยแผกจะตงศาสนาของตน

ไปตามความทตนเองไดเรยนรมา จงมศาสนาหลากหลายดวยกน

ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ศาสพทธ ศาสนาฮนด เหลานกเปน

ค�าสอนทจะสอนใหผปฏบตไดมทพงทางใจ แตค�าสอนของแตละผท

สอนนนกมความตนลกหนาบางไมเทากน อยทความสามารถของ

ผทสอนวารมากรนอย ถารมากกจะมทพงทมาก ถารนอยกจะมทพง

ทนอยคอไมครบถวนบรบรณ ในบรรดาศาสนาทมอย ในโลกน

มพระพทธศาสนาทมค�าสอนทสามารถใหทพงแกจตใจไดครบถวน

บรบรณ สวนค�าสอนของศาสนาอนนไมแนใจ เพราะวาไมไดศกษา

ไมไดปฏบต แตเทาทเหนกมผทเคยนบถอศาสนาอนกกลบมานบถอ

พระพทธศาสนากน เพราะเหนวาศาสนาของตนเองทไดศกษาได

ปฏบตนนไมสามารถใหทพงไดครบถวนบรบรณไดเหมอนอยาง

พระพทธศาสนา พระพทธศาสนาจงมผทนบถอศาสนาอนเขามา

นบถอกนเปนจ�านวนมาก เพราะเวลาทเรมตนนนกมพระพทธเจา

เพยงพระองคเดยวททรงนบถอศาสนาน แตพอทรงน�าเอาค�าสอน

วธการสรางทพงทางใจนไปสอนแกนกบวชในศาสนาอน พอเขา

ไดยนไดฟงเขากเหนไดอยางชดเจนวาค�าสอนของเขานส ค�าสอน

ของพระพทธเจาไมได เพราะค�าสอนของเขาไมสามารถสรางทพง

ทางใจใหกบเขาไดอยางครบถวนบรบรณเหมอนกบค�าสอนของ

พระพทธเจา พอเขาไดยนไดฟงธรรมจากพระพทธเจาแลว เขากได

บรรลธรรมขนมาทนท เขากเลยขออนญาตขอบวชอยในบวรศาสนา

ขอเปลยนศาสนาเลย เคยนบถอศาสนาอะไรอยมานานแตไมไดผล

212

ไมไดประโยชนเหมอนกบไดศกษาไดปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

พอเขาไดบรรลธรรมไดหลดพนจากความทกขตางๆ เขากเลยฝากตว

เปนลกศษยของพระพทธเจานบตงแตวนนนมา แลวกรบหนาท

ชวยเหลอพระพทธเจ าในการน�าเอาค�าสอนอนประเสรฐของ

พระพทธเจานไปเผยแผใหแกผอนตอไป พระพทธศาสนาจงมผคน

นบถออยางมากและรวดเรวจนกระทงถงปจจบนน

แตถายงไมศกษายงไมปฏบตกยงจะไมบรรลกจะไมไดทพงทางใจ

ถงแมวาจะมพระพทธรปอยเตมบานกตาม ถงแมจะมหนงสอธรรมะ

ตางๆ อยเตมตกตาม ถงแมจะไปกราบไหวพระสปฏปนโน ตามสถานท

ตางๆ กตาม กยงไมพอเพยงตอการสรางสรณะสรางพระรตนตรย

ขนมาภายในใจ การไปกราบไหวครบาอาจารยตางๆ นกเพอไปศกษา

พระธรรมค�าสอนเพอทจะไดนอมน�าเอามาปฏบตตอนนเอง ถาไป

ศกษาแตไมนอมน�าเอามาปฏบต การบรรลธรรมกยงจะไมสามารถ

เกดขนมาได สงทจะเชอมการศกษาไปสการบรรลธรรมกคอการ

ปฏบตธรรมนเอง ถาปฏบตธรรมโดยทไมไดศกษากอาจจะปฏบต

ผดๆ ถกๆ กได เพราะไมมผทสอนอยางถกตอง กจะไมสามารถ

บรรลธรรมได

อยางพระพทธเจาในชวงททรงลองผดลองถกเพราะไมมใครสอน

จงท�าใหการบ�าเพญของพระพทธเจานนเนนชาไปเพราะไมรวาวธไหน

เปนวธทถกตอง กเลยตองทดลองทง ๒-๓ วธ วธแรกพระองค

กทรงรวาไมใชทาง ดวยการเสพความสขทางตา ห จมก ลน กาย เชน

สมยททรงเปนเจาชายสทธตถะ ตอนนนทรงใชการเสพกาม เสพรป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เปนวธการดบทกข กไมสามารถดบทกขได

พอมาบ�าเพญมาบวชกมาทดลองใชวธทรมานตนดวยวธตางๆ

กไมสามารถดบความทกขทมอยภายในใจได จนในทสดกไดคนพบ

213

ทางสายกลาง ทางทอยระหวางการดบทกขดวยการเสพกามกบ

การทรมานรางกาย ทรงคนพบทางทเรยกวา มชฌมาปฏปทา

ทางสายทาง ทประกอบดวยมรรคทมองค 8 ทาง ทมสมมาทฏฐ

สมมาสงกปโป สมมากมมนโต สมมาวาจา สมมาอาชโว สมมา-

วายาโม สมมาสต สมมาสมาธ นคอการบ�าเพญทจะน�าไปสการ

หลดพนตองมมรรคทเปนองค ๘ ททรงยอลงมาเปนศล สมาธ

ปญญา ศล กคอขอหามตางๆ สมาธ กคอสมถภาวนา การท�าใจ

ใหสงบ และวปสสนาภาวนา คอการสอนใจใหฉลาด ถาไดปฏบต

ครบถวนขบวนการ การบรรลธรรมตางๆ กจะปรากฏขนมาคอ

มรรค 4 ผล 4 นพพาน 1 จะเปนผลทจะตามมาตอไป

นคอค�าสอนของพระพทธเจาทเรยกวา ธรรมะรตนะ ทเราตองศกษา

เพอทเราจะไดปฏบตไดอยางถกตอง ถาเราไมศกษาเรากจะปฏบต

กนแบบผดๆ ถกๆ แลวกมาโตเถยงกนปากเปยกปากฉก เสยน�าลาย

เปนกอง เปนไปโดยไมไดประโยชนอะไร สมยนศกษากนนอยถกเถยง

กนมาก ศกษานอยปฏบตกนอย แตอยากจะไดผลกนมากๆ อยากจะ

ไดผลกนเรวๆ แตผลนมนไมไดเกดจากการศกษานอยๆ ปฏบตนอยๆ

ผลนเกดจากการศกษามากๆ ปฏบตมากๆ ถาเราปฏบตเหมอน

กบพระพทธเจาเหมอนกบพระสาวกทงหลายไดปฏบตกน ผลท

พระพทธเจาไดผลทพระสาวกทงหลายไดกจะเปนผลแบบเดยวกบ

ทเราจะไดอยางแนนอน เพราะเหตและผลนไมเปลยนแปลงไปกบ

กาลกบเวลา จะอยในยคใดสมยใด อยในสมยพระพทธกาล สมยใน

อนาคตทจะตามมา ถามเหตคอการบ�าเพญ ศล สมาธ ปญญา มการ

รกษาศล ภาวนาอย มรรค ผล นพพานขนตางๆ กจะตองเปนผลท

ตามมาอยางแนนอน ไมมอะไรจะตองสงสย สงทนาสงสยอยทศรทธา

ของพวกเราเทานนเองวาแนวแนขนาดไหน กลาหาญขนาดไหน

หรอยงแบบกลาๆ กลวๆ อย ยงแบบรกพเสยดายนองอย ความสข

214

จากการใชเงนใชทองกยงชอบอย ยงชอบเทยวอย ยงชอบซอของ

สวยๆ งามๆ ของหรหราอย ถายงชอบอยางนกยงรกพเสยดายนอง

จบปลาสองมอ ท�าไปท�ามาไมไดสกตว เพราะมนจบไมไดมนคงเหมอน

กบจบดวยสองมอ จบปลานถาจบดวยสองมอมนจะมนคงกวา

ถงแมวาจะไดตวเดยวแตมนกไดแนๆ ดกวาจบสองตวดวยมอละตว

ตวละมอ มนดนปบ มนกหลดไปทงสองตวเลย

นคอสงทพวกเราจะตองสงสยในตวของเราเอง เราไมตองสงสยใน

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ วามจรงหรอไมมจรง มแนนอน เปนทพง

มาตงแตสมยพระพทธกาลจนถงสมยปจจบนน ๒,๕๐๐ กวาปแลว

สงทนาสงสยกคอศรทธาของเราเทานนเอง ความทมเทของเราวาม

หรอไมมมากกวา ควรทจะดตรงน ถาไมมกพยายามปลกศรทธาขนมา

สรางความทมเทของชวตของเราขนมาใหกบพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ วธสรางศรทธากใหเขาหาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

อยเรอยๆ นนเอง ฟงเทศนฟงธรรมอยเรอยๆ แลวกปฏบตไป

ตามก�าลงของเรา พอเราไดสมผสกบผลแลว ศรทธามนจะไหล

มาเทมาอยางแนอน จนไมมอะไรทจะสามารถมายบยงหยดยงได

มนกจะพาเราไปสพระนพพานในทสด

จงขอฝากเรองของการมาสรางทพงทางใจในวนนใหทานไดน�าเอาไป

พนจพจารณาและปฏบตเพอความหลดพนจากความทกขทงปวงท

จะตามมาตอไป

215

ธรรมะบนเขา

๔ ตลาคม ๒๕๕๘

โอกาสหลดพนจากวฏฏะ

การปรากฏการตรสร ของพระอรหนต-

สมมาสมพทธเจาแตละพระองคแตละครงน

เปนประโยชนสขแกสตวโลกอยางมหาศาล

อยางไมมอะไรทจะเทยบเทาได เพราะเมอ

มพระพทธเจาแลว กจะมพระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจาตามมาตอไป เมอม

พระธรรมค�าสอนกจะมพระอรยสงฆสาวก

พระอรหนตสาวกทงหลายปรากฏตามขนมา

พระอรหนตทงหมดทปรากฏขนในยคน

ในสมยของพระพทธเจาพระองคน เกดได

เพราะวาพระพทธเจาไดทรงตรสรแลว

ไดน�าเอาความรนมาเผยแผสงสอนใหแก

สตวโลก พอสตวโลกไดยนไดฟงกเกด

ศรทธาความเชอความเลอมใสนอมน�า

เอาไปปฏบตจนบรรลเปนพระอรหนตสาวก

ขนมาเปนจ�านวนมาก หลดพนจากการเกด

แก เจบ ตาย ไดดวยอ�านาจของพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจาทเกดจากการตรสร

ของพระพทธเจา ถาไมมพระพทธเจามา

ตรสรแลวน�าเอาค�าสอนน�าเอาพระธรรม

ทไดทรงตรสรมาเผยแผสงสอนกจะไมม

ผ ทจะสามารถนอมน�าเอาไปปฏบตได

216

จะไมสามารถปฏบตไดดวยตนเอง ไมสามารถทจะหลดพนจากการเกด

แก เจบ ตาย จากสงสารวฏแหงการเวยนวายตายเกดไดดวยตนเอง

นคอพระคณอนใหญหลวงของพระพทธเจาแตละพระองคทมตอ

สตวโลก เพราะสตวโลกตามล�าพงนจะไมมบารมพอทจะสามารถ

ปฏบตตนเองใหหลดพนจากการเวยนวายตายเกดได ถาปฏบตได

กเปนพระพทธเจาเทานน ซงเปนหนงในลานๆ คนทจะมความรความ

สามารถถงขนาดทจะสอนตนเองปฏบตตนเองใหไดหลดพนจากการ

เกด แก เจบ ตาย ได การเกดของพระพทธเจาแตละพระองคจงไมใช

เปนการเกดขนมาไดอยางงายๆ นานๆ จะปรากฏขนมาสกครงหนง

ผใดทไดเกดมาทนการตรสร ของพระพทธเจา ทนกบอายของ

พระพทธศาสนา ผนนจะถอวาเปนผทมโชคมวาสนามาก มโอกาสท

จะท�าใหตนไดหลดพนจากการเกด แก เจบ ตาย ได ซงนานๆ จะเกดขน

สกครงหนง และเมอไดมาพบแลวถาไมสนใจศกษาไมสนใจปฏบต

กเหมอนกบไมไดพบกบศาสนา ไมไดรบประโยชนจากพระพทธศาสนา

กยงจะตองตดอยในการเวยนวายตายเกดตอไปอยเรอยๆ ความทกข

ตางๆ ทไดจากการเกด แก เจบ ตาย กจะมอยตอไปไมมวนหมดสน

ดงนนถาไดมาเกดเปนมนษยและไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไดพบ

กบพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาแลว จงไมควรทจะปลอยโอกาส

อนดอนงามนใหหลดมอไป อยาไปคดวาจ�าเปนจะตองเกดพรอมๆ

ถาการออกมาศกษา การออกมาปฏบตเปนการเหนแกตว กจะไมมพระพทธเจา จะไมมพระอรหนตสาวกมาปรากฏใหเปนทกราบไหวบชา

217

กบพระพทธเจาเพยงเทานนถงจะไดรบประโยชนอยางเตมท เพราะค�าสอนของพระพทธเจานกเปนเหมอนกบพระพทธเจาโดยตรง ดงททรงตรสสงไวกอนทจะจากไปวา ธรรมวนยทตถาคตตรสไวชอบแลวนแล จะเปนศาสดาของพวกเธอตอไป พวกเธอจะไมไดอยอยางปราศจากศาสดา ถาพวกเธอมพระธรรมค�าสอนของเราตถาคต ถาพวกเธอสนใจทศกษา พวกเธอกเหมอนมพระศาสดาสงสอนอยตอหนาของพวกเธอเลย ดงนนอยาไปถกกเลสหลอกวาตองรอใหพบกบพระพทธเจาโดยตรง ตองฟงธรรมจากพระพทธเจาโดยตรง กจะ ตองรอไปอกกกปกไมทราบกวาจะไดมาเกดพรอมกบพระพทธเจา การเกดของเรากบการเกดของพระพทธเจากไมไดหมายความวาจะตรงกนเสมอไป ชวงทพระพทธเจาเกด เราอาจจะไมไดมาเกดกได อยางยคนยคของสมยพระพทธเจาพระองคน พวกเรากไมไดมาเกดในยคนนในยคทพระพทธเจาทรงตรสร แตเรายงอยในยคของพระพทธศาสนาอย ในยคทยงมพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาอย ในยคทยงมพระอรหนตสาวกทท�าหนาทแทนพระพทธเจาไดอย กเหมอนกบวาเราไดอยกบพระพทธเจา ไดเรยนรจากพระพทธเจาแลว จงไมมเหตผลอนใดทจะมาหามไมใหเรามาศกษา หามไมใหเรามาปฏบต ถามเหตผลกเปนเหตผลของขาศกศตรของพวกเรานนเอง กคอกเลสตณหา โมหะอวชชา ความหลง ทจะหลอกลอใหเราหลงตด อยกบการเวยนวายตายเกด ทจะหลอกใหเราเหนความส�าคญของสงตางๆ ทงหลายทมอยในโลกนวาส�าคญกวาการศกษา ส�าคญกวา การปฏบตตามพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา เพราะความจรง แลวไมมอะไรทจะส�าคญกวาการศกษากบการปฏบตตามพระธรรม ค�าสอนของพระพทธเจา เพราะไมมอะไรในโลกนทจะชวยใหเรา ไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกดได มพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา และการปฏบตตามค�าสอนนเทานนทสามารถทจะท�าใหเราหลดพนได

218

ดงนนเราควรทจะก�าจดอปสรรคตางๆ เหตผลตางๆ ทจะหลอกลอ

ไมใหเราไดศกษาไดปฏบต เชน บางทกจะหลอกใหเราคดวาไมเปน

การเหนแกตวหรอทเรามาศกษามาปฏบต ปลอยใหคนอนเขาดแล

ตวของเขาไปเอง อยางนเรยกวาไมเปนการเหนแกตวหรอ เวลาท

เราไปท�าอะไรอยางอน ท�าไมไมเคยมความคดวาเปนการเหนแกตวบาง

เวลาทเราไปเทยวกน ไปสนกสนานเฮฮากน ไปไดอยางสบาย ท�าไม

ไมคดวาเปนการเหนแกตว แตพอใหมาศกษามาปฏบตธรรมเทานน

กลายเปนเรองใหญโตขนมาทนท กลายเปนปญหาขนมาทนท

กลายเปนคนเหนแกตวขนมาทนท ทงๆ ททกคนกเปนคนเหนแกตว

อยแลว และการกระท�าอะไรตางๆ กท�าเพอตวเองอยแลวทงนน

การกระท�าอะไรเพอตวเราเองน ถาไมไปสรางความเดอดรอนสราง

ความเสยหายใหแกผอน กไมนาจะเปนความเสยหายแตอยางใด

ถาการออกมาศกษาการออกมาปฏบตเปนการเหนแกตว กจะไมม

พระพทธเจา จะไมมพระอรหนตสาวก มาปรากฏใหเปนทกราบไหวบชา

เพราะทกคนกจะตองดแลสงนนดแลสงน ดแลคนนนดแลคนน แลว

จะมโอกาสทจะออกมาศกษามาปฏบตไดอยางไร บรรดาผทมาบวช

มาศกษามาปฏบตนจงตองเปนคนเหนแกตวอยางแนนอน ท�าไมเขา

มาบวชได ท�าไมเขาไมมความรสกอยางนน ท�าไมพอเราจะปฏบต

พอเราจะศกษาขนมา กลายเปนเราเปนคนเหนแกตวเพยงคนเดยว

อนนกเปนเลหกลของโมหะอวชชาตวทจะคอยหลอกลอคอยดงไมให

เราไดเลดรอดออกจากบวงของพญามาร แมแตตวพระพทธเจาเอง

ขณะททรงปฏบตกตองพบกบพญามารทจะมาคอยหลอกลอไมให

พระองคไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกด แตเนองจากพระองคม

สตปญญาทฉลาดแหลมคมรเลหกลของกเลสตณหาตางๆ จงสามารถ

คว�ากเลสตณหาตางๆ ใหหมดไปจากจตจากใจได จงไดกลายเปน

พระพทธเจาเปนสรณะเปนทพงของโลกมาจนถงปจจบนน ถาเรา

219

ด�าเนนรอยตามพระพทธเจาแลวเราจะไปเหนแกตวไดอยางไร ขอให

เรายดรอยทางด�าเนนของพระพทธเจา และรอยทางด�าเนนของ

พระอรหนตสาวกทงหลายเถด แลวเราจะไมผดหวง แลวเราจะ

ไมเปนคนเหนแกตว แตเราจะเปนทพงของสตวโลกไดเปนจ�านวน

มากอยางทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดเปนมา

จนบดน

นคอสงทพวกเราควรจะพจารณาอยเนองๆ วาไมมอะไรในโลกนทจะ

มคณคามประโยชนมากกวาการไดศกษาไดปฏบตตามพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจา ตอใหไดทรพยสมบตมาเปนรอยลานพนลาน

ตอใหไดต�าแหนงใหญโตมโหฬารถงระดบเปนพระราชามหากษตรย

เปนประธานาธบด เปนนายกรฐมนตร สงเหลานกไมมคณคาเทากบ

การไดศกษาไดปฏบต เพราะเมอเราไดศกษาไดปฏบตแลวเรากจะ

ไดรบผลอนยงใหญทเรยกวา อรยทรพย ทรพยของพระอรยเจา

คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต

ไดมรรค ผล นพพาน ไดยตการเวยนวายตายเกด ไดดบความทกข

ตางๆ ทมอยภายในหวใจใหหมดสนไป ถาไดเงนทองเปนรอนลาน

พนลานไดเปนใหญเปนโต จะไมสามารถท�าใหการเวยนวายตายเกดน

สนสดลงได จะไมสามารถดบความทกขตางๆ ทมอยภายในใจให

หมดไปได มเพยงการศกษาและการปฏบตตามพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาเทานน และไมมเวลาอนไหนจะดกวาเทากบเวลาน คอ

ปจจบนน เพราะเวลานเปนเวลาทพรอมทสดแลว เปนเวลาทเรายง

มลมหายใจ เปนเวลาทเรายงมก�าลงวงชาทจะศกษาและจะปฏบตได

อยางเตมท อยาถกความหลงหลอกใหเราผดวนประกนพรง ใหเรา

ท�าภารกจอนนนกอนอนนกอน โดยทไมรเลยวาพรงนอาจจะไมมกได

ชวตของเรานจะสนสดลงเมอไหรนไมมใครร

220

ดงนนใหพจารณาถงความเสอมของสงตางๆ เถด แลวเราจะไดเหนวา

มนไมมความส�าคญอะไรเลย ไมวาจะเปนสงของ ไมวาจะเปนบคคล

มนตองเสอมตองหมดไปทงนน ตอใหเราดแลรกษามนอยางไร

ดขนาดไหนกตาม เดยวมนกตองเสอมหมดไปอยด เหมอนกบเวลาท

เราไปกอสรางเจดยทรายทชายทะเล ตอใหกอสรางใหมนวจตรพสดาร

สวยงามขนาดไหนกตาม พอเวลาน�าขนมา น�ากจะซดกองทรายทเรา

กอใหลมสลายหายไปหมดเลย ดงนนการดแลสงตางๆ บคคลตางๆ

นเปนการดแลสงทจะตองเสอมสงทจะตองหมดไป ดแลไมดแล

ผลมนกเทากน คอมนกตองหมดไปเชนเดยวกน แตผลทจะกระทบกบ

ชวตเรานมนรายกาจมนรนแรง เพราะถาเราไปดแลสงตางๆ บคคล

ตางๆ เรากจะไมมเวลามาศกษามาปฏบต แลวเรากจะพลาดโอกาส

อนยากน โอกาสทจะไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไดยนไดฟงพระธรรม

ค�าสอน มผคอยอบรมสงสอนชบอกทางมผคอยแกปญหาให โอกาสน

กจะหมดไป โอกาสทจะไดยตการเวยนวายตายเกดนกจะหลดมอไป

เพราะมวแตไปหวงไปกงวลไปดแลกบสงทไมเปนประโยชนสารคณ

แกจตใจ และเปนสงทไมมสารคณประโยชนกบใคร เปนสงทจะตอง

เสอมหมดไปอยด จะดแลหรอไมดแลกตามถงเวลามนกจะตองเสอม

หมดไป

ปญหาของพวกเรา มกจะอางสงนนอางสงน บางทกอางวาความ

สามารถไมพอ บารมไมพอ ถาไมพอกตองเตมมนขนมาซ สรางมน

ขนมาซ ไมใชไปท�าอยางอน ถาบารมไมพอกสรางวรยะบารมขนมา

ปญญาบารมไมพอกสรางปญญาบารมขนมา ไมใชไปท�าอยางอน

แลวกมาบนวาไมมบารม บนไปกไมเกดประโยชนอะไร เวลานเรายง

สรางบารมไดเพมบารมได ถาในอดตเราไมไดสรางมาเราไมไดเตมมา

เรากมาสรางกนตอนนกได เหมอนกบเราขบรถยนต น�ามนเหลอนอย

กแวะจอดเตมได ไมมใครหามไมใหเตม เหนเกน�ามนวามนจะหมดแลว

221

ถงขดแดงแลว ถาเจอปมน�ามนทไหนกแวะจอดเตมใหเตมถงได ไมใช

มแตบนวาไมมน�ามน แลวกปลอยใหรถยนตจอด วงไมได อนนเปนเรอง

ของกศโลบายของกเลสตณหาทจะคอยหลอกลอไมใหเรานท�าอะไร

ไมใหเราปฏบต ไมใหเราศกษาพระธรรมค�าสอน ตอนนเราขาดบารม

อะไรเตมเขาไปซ ขาดทานบารมกท�าทานไปซ ขาดศลบารมกรกษาศล

ไปซ มใครมาหามเราไมใหรกษาศล มใครมาหามไมใหเราท�าทาน

มนเปนของเราทงนน เงนทองของเรา เราจะไปท�าทาน ใครจะมา

หามเราไดอยางไร เวลาเราไปซอของตางๆ ท�าไมไมมใครมาหาม

พอเราจะเอาไปท�าทานกลบมคนมาหาม มนเปนเรองของกเลสตณหา

ทมอยในใจเรานแหละทมนไมยอมใหเราสรางบญสรางบารมกน

แลวพอเราจะศกษาปฏบตมนกอางวาไมมบญไมมบารม ตอนนไมม

ทานบารมกท�าทานบารมไป ไมมศลบารมกรกษาศลไป ไมมเนกขมม-

บารมกเจรญไป เนกขมมบารมกคอการออกจากกาม ออกจากการ

หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ถาเรามศล ๕ แลว ขนตอไป

เรากจะสามารถรกษาศล ๘ ได เราท�าได ไมมใครเขาหาม ไมม

กฎหมายออกมาหามวาไมใหท�า

นคอสงทพวกเราสามารถปฏบตกนไดในชาตนและเปนชาตทดทสด

เพราะมพระธรรมค�าสอนอยแลว มครบาอาจารยทเปนพระปฏบตด

ปฏบตชอบคอยสงคอยสอนคอยบอกทางอยแลว มสถานทปฏบต

ธรรมอยแลว ไมมอะไรทจะวาไมพรอม ทกอยางพรอมหมด สงเดยว

เทานนคอตวเราเองใจเราเองวาพรอมหรอไมพรอม มนกไมนาจะม

เหตมผลอะไรทจะบอกวาไมพรอม ถาจะมกมเพยงตวเดยวเทานน

กคอ ความหลง ความหลงทยงหลงตดอยกบความสขทางโลกอยนเอง

ยงตดอยกบความสขทางตา ห จมก ลน กาย ยงไมอยากสละ

ความสขอนนไป แตขอใหรวาความสขอนนมนเปนความสขของ

ยาเสพตดดๆ นเอง รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ นแหละคอ

222

ยาเสพตดทรายกาจทสดทท�าใหจตใจของสตวโลกทงหลายนตอง

ตดอยกบการเวยนวายตายเกดในกามภพน กามภพ คอภพของ

สตวโลกทยงตดอยในกามนเอง เหมอนกบพวกทตดยาเสพตด

กตองเสพยาเสพตดไปเรอยๆ จนตายไปในทสด ตายไปแลวพอกลบ

มาเกดใหมกกลบมาเสพใหม แตถาไดมาบ�าเพญไดมาปฏบตธรรม

แลวพบกบความสขทเกดจากความสงบน ใจจะเกดความอมขนมา

จะไมหวโหยกบรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ จะไมตองใชรป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ มาใหความสข เมอไมตองใชรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ มาใหความสข ผลทกระทบตอรางกายกจะไมม รางกาย

กจะอยเปนปกตสขปราศจากโรคภยไขเจบตางๆ นคอเรองของผลด

ผลเสยระหวางการปฏบตธรรมกบการเสพกามกบการหาความสข

จากการเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ มความแตกตางกนอยาง

ฟากบดน ทงในขณะทมชวตและหลงจากทตายไปแลว ผลทไดรบ

ตอจตใจกตางกน ผทเสพกามกยงจะมกามตณหาตดอยภายในใจ

ทจะเปนตวฉดใหไปเวยนวายตายเกดในกามภพตอไป ผทไมเสพกาม

กจะเปนผทไดหลดพนออกจากการเวยนวายตายเกด ผทเสพความ

สงบจะไมตองกลบมาเกดแกเจบตายอกตอไป อยางพระพทธเจาและ

พระอรหนตสาวกทงหลาย ทานเลกเสพกามแลว ทานไมหาความสข

จากทางรางกายไดแลว ทานตดตณหาทง ๓ คอ ตดกามตณหา

ภวตณหา วภวตณหา ใหหมดไปจากใจไดแลว ใจของทานจงมแต

ความสงบ มแตความอมความพอ มบรมสขตลอดเวลา จงไมม

ผทเสพความสงบจะไมตองกลบมาเกดแกเจบตายอกตอไป อยางพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลาย

223

ความจ�าเปนทจะตองไปหารางกายเพอมาใชเปนเครองมอในการหา

ความสขทางตา ห จมก ลน กาย อกตอไป ไมตองมาทกขกบ

ความแก ทกขกบความเจบไขไดปวย ทกขกบความตาย ไมตองมาทกข

กบความพลดพรากจากสงทรกจากบคคลทรกอกตอไป

การเกดแตละครงมนน�าความทกขมาใหเสมอ ถาไมอยากจะมความ

ทกขกตองไมเกดเทานน นคอโอกาสอนดงามของพวกเราทนานๆ

จะไดมาปรากฏสกครงหนง คอไดมาพบกบพระพทธศาสนา เพยงแตวา

เราตองหาโอกาสหาเวลามาศกษามาปฏบตใหไดอยางเตมทเทานน

ถาเราหาไดเรากจะไดผลอนเลศอนประเสรฐทพระพทธเจาและ

พระอรหนตสาวกทงหลายไดรบกน ดงนนถาเรายงมภาระมอะไร

ขอใหเราพจารณาภาระเหลานนใหเหนวามนไมใชเปนภาระทส�าคญ

อะไร เกดเราตายไปวนน ภาระเหลานนใครจะท�าตอ มนกตองม

ใครท�าตอจนได ถาไมมใครท�าตอ ภาระนนมนกจะหมดสภาพไป

ของมนเอง เพราะทกสงทกอยางในโลกนมนกเปนของไมเทยงแท

แนนอนเทานน ตอใหเราดแลรกษาใหดขนาดไหนมนกตองหมดไป

อยด ดงนนขอใหพจารณาดความเสอมของสงตางๆ ทเราถอวา

เปนสงส�าคญ ถอวาเปนภาระหนาทของเรา ใหเรามาเหนความส�าคญ

ของภาระหนาททเปนของเราจรงๆ เถด นนกคอการศกษาการปฏบต

เพราะจะท�าใหเราไดหลดพนจากกองทกขทงหลาย ไดหลดพนจาก

การเวยนวายตายเกด ทไมมภาระหนาทการงานอนๆ ในโลกนทจะ

สามารถท�าได และโอกาสทจะไดศกษาไดปฏบตกจะไมใชวาจะเกดขน

มาอยเรอยๆ นานๆ จะเกดขนมาสกครงหนง ไมเหมอนกบภาระหนาท

ดแลคนอนทมอยทกครงทเรามาเกดในโลกน เกดมาแลวมนมภาระ

หนาทจะตองดแลสงนนสงน คนนนคนนเสมอ แตดแลดขนาดไหน

กตามในทสดมนกเสอมหมดสภาพไป ในแตละภพแตละชาตทเรา

มาเกด เรากมหนาทดแลรกษาคนนนคนนสงนนสงนมาโดยตลอด

224

แลวเปนไง พอเราตายจากโลกนไป สงเหลานนมนกหมดความหมายไป

สงเหลานนมนกเสอมสญสลายหมดไปอยด ไมเหนมอะไรแตกตาง

กนเลย จะดแลหรอไมดแลมนกเสอมสลายมนกหมดไปอยด แตถาเรา

มาดแลรกษาใจของเรา มาศกษามาปฏบตธรรม ใจของเรานจะมแต

ดขนไปตามล�าดบ จะดขนไปเรอยๆ นบตงแตขนพระโสดาบนขนไป

มนกจะขยบขนสภมธรรมทสงตามล�าดบตอไป จากโสดาบนกไป

สสกทาคาม จากสกทาคามกไปสอนาคาม จากอนาคามกไปส

พระอรหนต ไปสการสนสดของการเวยนวายตายเกด

ดงนนเราตองก�าจดปญหานตงแตบดนไป ตองพจารณาความเสอม

ของสงตางๆ ทงหลายทเราหวงทเรารกทเราหวงวาไมชากเรวมนก

จะตองหมดสภาพไปอยด แตการไดมาศกษาไดปฏบตธรรมนมนจะ

ท�าใหจตใจของเรานไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกดกนอยาง

ถาวร ไมตองกลบมาเกดมาเเกมาเจบมาตายอกตอไป ขอใหพจารณา

อยเรอยๆ เพอทเราจะไดตดไดปลอยวางสงตางๆ เพอทเราจะไดม

เวลามาศกษามาปฏบตแลวเรากจะไดบรรลธรรมกน

225

ธรรมะบนเขา

๑๐ ตลาคม ๒๕๕๘

โทษของลาภ ยศ สรรเสรญ สข ทางกาย

เหตทท�าใหผปฏบตธรรมไมสามารถบรรล

ธรรมขนตางๆ ได ไมสามารถบรรล

มรรคผลนพพานได กคอความยนดในลาภ

ยศ สรรเสรญ ในความสขทางตา ห จมก

ลน กาย ถายงมความยนดยงแสวงหาลาภ

ยศ สรรเสรญ สข ทางตา ห จมก ลน

กาย อย กจะไมมเวลาทจะมาทมเทใหกบ

การปฏบตธรรม เมอไมมการทมเทปฏบต

ธรรมอยางเตมท ผลของธรรมผลของการ

ปฏบตกยอมเปนไปไมได ผลของธรรมนน

เกดทการปฏบต ถาการปฏบตไมเตมท

ไมเตมรอย ผลกจะไมเกด

ดงนนผทปรารถนาการบรรลธรรมขนตางๆ

การบรรลมรรคผลนพพานจ�าเปนจะตอง

พจารณาความทกขในการแสวงหาลาภ

ยศ สรรเสรญ สข พจารณาความไมเทยงแท

แนนอนไมถาวรของลาภ ยศ สรรเสรญ

สข พจารณาวาเปนของชวคราวทจะไมอย

กบเราไปตลอด ไดมาแลวกตองมวนเสยไป

แลวใหพจารณารางกายทเราใชเปนผหา

ความสข หาลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสข

226

ทางตา ห จมก ลน กาย วารางกายกจะตองมวนแกลงไปเรอยๆ

มวนเจบไขไดปวย แลวกมวนตาย ถาเราเหนความเสอมของลาภ

ยศ สรรเสรญ เหนความเสอมของความสขทางตา ห จมก ลน กาย

เหนความเสอมของรางกาย เหนความแก ความเจบ ความตาย ของ

รางกาย เรากจะไดหยดแสวงหาลาภ ยศ สรรเสรญ หยดหาความสข

ทางตา ห จมก ลน กาย เพอจะไดมาหาความสขจากการบรรลธรรม

ขนตางๆ เพราะวาเปนความสขทแทจรง เปนความสขทไมเสอม

เปนความสขทเปนของเราอยกบเราไปตลอดไมวาอะไรจะเกดขน

ถงแมลาภ ยศ สรรเสรญ จะหมดไป ตา ห จมก ลน กาย จะหมดไป

รางกายจะแก จะเจบ จะตาย ไป แตความสขทไดจากการบรรลธรรม

ขนตางๆ นจะไมจากเราไปอยางแนนอน จะอยกบเราไปตราบใดท

ใจของเรายงมอย ซงใจของเรานกไมวนดบไมมวนหมดไมมวนสน

เชน ใจของพระพทธเจาและใจของพระอรหนตสาวกทงหลาย ใจของ

ทานตอนนกยงมอย แตทานไมมรางกายเหมอนเราเทานนเอง

ทานเลยไมตองมาทกขกบเรองของรางกายเหมอนกบพวกเราทตอง

มาทกขกนอย เพราะทานไมตองใชรางกายเปนเครองมอหาความสข

เพราะทานไมตองการลาภ ยศ สรรเสรญ ไมตองการความสขทางตา

ห จมก ลน กาย ทานจงไมตองมรางกาย สวนพวกเราทมรางกายกน

อยน เพราะเรายงมความอยากไดความสขจากลาภ ยศ สรรเสรญ

จากรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ชนดตางๆ เราจงตองมตา ห

จมก ลน กาย ตองมรางกาย ตองมาเกด แลวกตองมาแก มาเจบ

และมาตาย

การหามรรค หาผล หานพพาน นเปนสงทหายาก และเปนสงทมคณคามหาศาลกวาการมเพอนมฝง

227

นคอปญหาหรอผลทจะเกดส�าหรบผทยงมความยนดในลาภ ยศ

สรรเสรญ ในความสขทางตา ห จมก ลน กาย อย จะตองกลบ

มาเกดอยเรอยๆ เพราะวาจะตองมรางกายเปนเครองมอในการหา

ลาภ ยศ สรรเสรญ ในการหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย

จงตองมรางกาย การจะมรางกายกตองมการเกด เกดแลวกตองม

การเจบ มการตาย นคอสงทผปรารถนาธรรมขนตางๆ มรรคผล

นพพานขนตางๆ จ�าเปนจะตองพจารณาเพอจะไดคลายความยนดใน

ลาภ ยศ สรรเสรญ ในความสขทางตา ห จมก ลน กาย แลวจะได

มเวลามาทมเทใหกบการเจรญมรรคผลนพพาน ดวยการบ�าเพญ

จตภาวนา ดวยการถอศลของนกบวช เชน ศล ๘ ศล ๑๐ ศล ๒๒๗

ศล ๓๐๐ กวาขอ

ศลเหลานเปนเครองมอทจะชวยประคบประคองใจของผปฏบตธรรม

ใหอยในท�านองคลองธรรม ใหอยในทางทจะน�าไปสการบรรลธรม

ขนตางๆ ถาไมมศลคอยประคบประคอง ใจกจะเถลไถลออกนอกล

นอกทาง แทนทจะไปบ�าเพญจตภาวนากจะเถลไถลกบการหา

ความสขทางตา ห จมก ลน กาย ไปดไปฟงไปเทยวตามสถานทตางๆ

ดวยเหตผลตางๆ ซงความจรงแลวมนกอยทความยนดของตนเอง

นนเเหละ แตกมกจะอางคนอนเปนเหต อางวาเขามาชวนถาไมไป

กจะเสยเพอน แตไมเคยคดวาระหวางเสยเพอนกบเสยการบรรล

ธรรมขนตางๆ นสงไหนมความส�าคญตอกน เพอนนหาเมอไหรกหาได

มเปนแสนเปนลานคนในโลกน อยากจะมเพอนไมยากเยนเลย

ใหเงนใหทองใหขนมเขากนหนอย เขากมาเปนเพอนกบเราแลว

แตการหามรรค หาผล หานพพาน นเปนสงทหายาก และเปนสงทม

คณคามหาศาลกวาการมเพอนมฝง

228

พระพทธเจาจงทรงสอนเรองเกยวกบการคบเพอนวา ถาเรา

ไมสามารถคบเพอนทเขาจะดงเราไปทางมรรคผลนพพานได กอย

คนเดยวดกวา อยาไปมเพอนดกวา ถามเพอนทชอบชวนเราไปหา

ลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย ขอใหรไววา

อนนแหละคอศตรในคราบของเพอน ไมใชเปนเพอน เพราะจะ

เปนผฉดลากใหเราตดอยกบวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด ไมใช

จะเปนผทจะฉดลากใหเราออกจากวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด

ดงนนตองพยายามพจารณาความเสอมของลาภ ยศ สรรเสรญ สข

อยเรอยๆ พจารณาความเสอมของรางกายทเราใชในการหาลาภ ยศ

สรรเสรญ สข และพจารณาบคคลทมาเกยวของกบเราทงหมดวา

เปนอนจจง ทกขง อนตตา วาจะตองแก จะตองเจบ จะตองตายไป

ไมวาจะเปนใครกตาม จะเปนบดามารดา ปยาตายาย ญาตสนท

มตรสหาย เปนพเปนนอง เปนสามเปนภรรยา เปนบตรเปนธดา

จะตองมพลดพรากจากกน จะตองมวนจบสนความสมพนธทเราม

กบบคคลเหลาน เปนความสมพนธชวคราวเทานน เราจะยอมสละ

มรรคผลนพพานเพอมารกษาน�าใจของบคคลเหลานหรอ โอกาสท

เราจะมโอกาสไดปฏบต มผน�าทางคอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

มโอกาสทจะไดบรรลมรรคผลนพพานนนานๆ จะเกดขนสกครงหนง

แตโอกาสทเราจะมพอมแม มพมนอง มญาตสนทมตรสหาย นเรา

มอยเรอยๆ ทกครงทมาเกดเรากจะมพอมแม มพมนอง มปยา

ตายาย มญาตสนทมตรสหาย มลก มหลาน มสามภรรยา กนอยเรอยๆ

ตายจากชาตนไปเดยวกลบมาเกดเปนมนษยใหมกจะมอยางเดมอก

ดงนนเราจะไปกงวลกบบคคลเหลานท�าไม ท�าไมไมคดวาถาเรา

ตายไปเขาจะอยไดหรอไม เขาตองมเราหรอเขาถงจะอยได ถาเกด

เราตายไปวนนแลวเขาจะอยไมไดหรออยางไร ถาเราไปปฏบตธรรม

แลวเขาจะอยไมไดหรอ แลวถาเขาอยไมไดเขาจะท�าอยางไร เขาก

229

ตองตาย เขาไมตายวนนเขากตองตายวนพรงนอยด ผทปฏบตธรรม

จตใจตองกลาหาญ คดใหมนทะลปรโปรงไปเลยวาความส�าคญกบ

สงทเราหลงตดอยกบความส�าคญของสงทเราปรารถนาคอมรรคผล

นพพาน สงไหนมนมน�าหนกมากกวากน มความส�าคญมากกวากน

ผทบรรลมรรคผลนพพาน เชน พระพทธเจา พระอรหนตสาวก

ทงหลาย ทานเหนการบรรลมรรคผลนพพานนเปนสงทส�าคญกวา

สงตางๆ ทงหลายในโลกน ไมวาจะเปนพอแม ปยาตายาย ญาตสนท

มตรสหาย สามภรรยา บตรธดา ทานไมใหความส�าคญเทากบการ

บรรลมรรคผลนพพาน ทานจงไดบรรลมรรคผลนพพาน แลวหลงจาก

ททานไดบรรลแลว ทานไดกลบมาท�าประโยชนใหกบบรรดาบคคล

ททานเกยวของ เชน บดามารดา ปยาตายาย ญาตสนทมตรสหาย

บตรธดา กนอยางมากมาย

อยางพระพทธเจาของพวกเรา พระองคยอมเสยสละยอมตดบคคล

ตางๆ เพอทจะไดเสดจออกปฏบตธรรม ทรงสละราชสมบต สละลาภ

ยศ สรรเสรญ สละความสขทางตา ห จมก ลน กาย สละบคคลท

ทรงเกยวของดวย พระราชบดา พระราชมารดาเลยง พระมเหส

พระราชโอรส พระญาตสนทมตรสหายทงหลาย ทรงไปปลกวเวกอย

ตามล�าพง บ�าเพญจตภาวนาอย ๖ ปดวยกน จนในทสดกไดบรรล

มรรคผลนพพาน ไดตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา หลงจากนน

พระองคกทรงเสดจมาโปรดพระบดา พระมารดา และพระญาตสนท

มตรสหายทงหลาย จนไดบรรลมรรคผลนพพานขนตางๆ กน

นแหละคอสงทเราจะท�าใหกบบคคลทเรารกทเรามความผกพนดวย

เราจะท�าประโยชนใหกบเขาไดอยางแทจรง แตเราตองจากเขาไปกอน

เราตองไปบ�าเพญเราตองไปปฏบตกอน พอเราบรรลแลวเราจะ

สามารถกลบมาสอนเขาไดบอกเขาได และไมมใครทเขาจะเชอ

230

มากกวาเรา เพราะเราเปนคนทเขารจกเปนคนทใกลชดกบเขามาก

ทสด เขาจะเชอเรามากกวาเชอผอน และเขาเหนผลทไดจากการ

ปฏบตของเราเปนเครองยนยนกท�าใหเขากลาทจะปฏบตตามทเรา

สอนตามทเราบอก เมอเขากลาปฏบตเขากจะสามารถบรรลมรรคผล

นพพานได นแหละวธทเราจะท�าประโยชนใหกบบคคลทเราเกยวของ

ดวย เชน บดามารดา ปยาตายาย ญาตสนทมตรสหาย สามภรรยา

บตรธดา ตองท�าแบบพระพทธเจา ถาท�าแบบพวกเรากเทากบ

กอดกนตายในวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด กลบมาเกด แก

เจบ ตาย กนตอไปอยางไมมวนจบสน เพราะโอกาสหนาเวลาทได

กลบมาเกดเปนมนษยกอาจจะไมมพระพทธศาสนาปรากฏอยใน

โลกนแลวกได

ถาเราปลกวเวกไปอยตามล�าพง ไปปฏบตธรรม เขากตองอยไปตาม

สภาพของเขา เขาอยไดเขากอยไป เขาอยไมไดเขากไป มนเปนเรอง

ปกตเรองธรรมดาทคนเราไมชากเรวกตองจากกนอยด ดไมดไมมเรา

เขาอาจจะตองพงตวเขาเอง และจะท�าใหเขาท�าในสงทเขาไมเคยคด

วาเขาจะท�าไดกได ในเมอเขาจนตรอก เขาตองพงตวเขาเอง เขาก

อาจจะหนมาพงธรรมะกได เขากอาจจะมาปฏบตธรรมมาท�าใจ

ใหสงบ ท�าใจใหฉลาด เพอปลอยวางลาภ ยศ สรรเสรญ สข ทางตา

ห จมก ลน กาย แทนทเขาจะทกข เขากลบไมทกข เขากลบจะ

ไดหลดพนจากความทกข เพราะวามเหตบงคบใหเขาตองปฏบต

ตองพงตนเอง แตถามคนอนใหเขาเปนทพง เขากจะไมคดพงตนเอง

แลวถาคนทเขาพงเกดเปนอะไรไปปจจบนทนดวน เกดคนทเขาพง

กลบมาเปนคนทเขาตองพงเรา แลวเราจะท�าอยางไร เชน คนทเคย

ดแลรกษาเรากลบมาเจบไขไดปวย มาเปนอมพฤกษอมพาต แลวทน

ใครจะพงใคร ใครจะดแลใครกน

231

นคอสงทเราควรจะพจารณา ถาเราอยากจะไดบรรลธรรมขนตางๆ

ถาเราอยากจะไดมรรคผลนพพาน อยากจะไดหลดพนจากกอง

เวยนวายตายเกด เราตองคดใหมนทะลปรโปรง คดใหถงจดสดทาย

ของชวตเลยวาในทสดคนเรากตองตายดวยกนทกคน แตการตาย

ของแตละคนนนกเปนการตายเพยงครงเดยว คอรางกายนเปนเพยง

ครงเดยวของชวตและเปนสวนทไมส�าคญ สวนทส�าคญนไมไดตาย

ไปกบรางกายกคอจตใจ จตใจผทจะไปเกดใหมตอไป จตใจจะไปด

หรอไปไมด ไปสงหรอไปต�า กอยทการด�ารงชวตในขณะทมชวตอย

ถาอยแบบพงตนเองกจะไปด ถาอยแบบตองพงคนอนกจะไปไมด

เพราะเวลาไมมทพงกจะมความวนวายใจ แตถามทพงในตนเองแลว

กจะไมตองพงคนอน แลวกจะมทพงไปตลอด ถาพงคนอนแลวพอ

คนอนเปนอะไรไปกพงเขาไมไดกจะเดอดรอน แตถาพงตนเองได

คนอนจะอยใหพงหรอไมใหพงกไมเดอดรอน

ดงนนผทเรามความเกยวของดวย เรากควรแนะน�าใหเขารจกทพง

ทแทจรง ทพงทแทจรงกคอการปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

อยางทเราก�าลงปฏบตกนอย ชวนใหเขามาทางน มาปฏบตทางนกน

แลวเขาจะไมตองพงใครตอไป แตถาเขาไมยอมมากเปนกรรมของเขา

แลวเขาจะมาใหเราคอยเปนทพงใหกบเขาไดอยางไร นคอสงทเรา

ควรทจะพจารณาอยเรอยๆ แลวเราจะไดไมมความหลงทจะไปผกพน

ตดอยกบบคคลตางๆ

232

ธรรมะบนเขา

๑๑ ตลาคม ๒๕๕๘

ฟงธรรมจาก

ผบรรลธรรม

เปาหมายของชาวพทธเรากคอการได

บรรลธรรมขนตางๆ ทพระพทธเจาได

ทรงบรรล แลวไดน�าเอามาเผยแผสงสอน

ใหแกชาวพทธเรา เปาหมายของพระพทธ

ศาสนาของพทธศาสนกชนน กคอการ

บรรลอรยมรรค อรยผล ทไมมในศาสนาอน

ศาสนาอนนสอนใหไดไปสสวรรคชนตางๆ

ไปสสวรรคชนเทพ ไปสสวรรคชนพรหม

แตไมมศาสนาใดทสอนใหไปสสวรรคชน

อรยมรรค อรยผล สวรรคของพทธศาสนาน

เปนสวรรคทเรยกวาเหนอโลก คอโลกตระ

เปนสวรรคทไมเสอม เปนสวรรคทไมมวน

จะกลบมาตดอยกบโลกของการเวยนวาย

ตายเกด แตสวรรคระดบเทพ สวรรคระดบ

พรหม นเปนสวรรคระดบโลกยะ เปนสวรรค

ระดบชวคราว ไดแลวกจะตองหมดไป

แลวกตองกลบมาเกด แก เจบ ตาย ใหม

แตสวรรคของพระพทธศาสนาคออรยผล

ขนตางๆ เชน โสดาปตตผล สกทาคามผล

อนาคามผล อรหตตผล นเปนผลทไดแลว

จะไมมวนเสอมและจะพฒนาขนไปตามล�าดบ

233

จนถงขนสงสด คอ ขนอรหตตผล ขนโสดาปตตผลนยงตดอยกบ การเวยนวายตายเกดไมเกน ๗ ชาต เปนอยางมาก ขนสกทาคามผล ยงตดอยกบการเวยนวายตายเกดอยเพยงชาตเดยวในชาตของมนษยในกามภพ สวนอนาคามผลนกยงตดอยในสวรรคชนพรหมโลก ถาไดอรหตตผลกจะหลดพนจากสวรรคของโลกยะ โลกของการเกดแก เจบ ตาย อยางสนเชง

นคอสงทพระพทธศาสนาจะมอบใหกบผทมจตศรทธามความเคารพเลอมใสในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทนอมน�าเอาค�าสอนนไปปฏบตอยางเครงครด ไปปฏบตอยางสม�าเสมอ ไปปฏบตอยางตอเนอง อยางไมทอถอยอยางไมหยดหยอน แลวกปฏบตเพมมากขนไป ตามล�าดบจนสามารถปฏบตไดเตมรอย แลวผลทพระพทธศาสนา จะมอบใหแกผ ปฏบตกจะปรากฏขนมาตามล�าดบอยางแนนอน เพราะผลเกดจากการปฏบตทถกตองทเรยกวา ปฏบตด ปฏบตชอบ บคคลทปฏบตด ปฏบตชอบ กคอ สปฏปนโน อชปฏปนโน ญาย-ปฏปนโน สามจปฏปนโน ผใดปฏบตไดใน 4 ลกษณะนกจะได บรรลมรรคผลขนตางๆ อยางแนนอน ไมไดขนอยกบเพศกบวย เชน ไมจ�ากดวาจะตองเปนผชายเปนผหญง ไมจ�ากดวาจะตองเปนผใหญเปนเดก กสามารถปฏบตและบรรลไดเชนเดยวกน ในสมยพทธกาลกมเดกเปนสามเณรบรรลเปนพระอรหนต แลวมาสอนผใหญทเปนพระมหาเถระ นคอตวอยางเรองของเพศของวย ของการเปนนกบวชหรอเปนผครองเรอน สถานภาพตางๆ ของมนษยเรานไมไดเปนเหต ทเปนตวจ�ากดการบรรลมรรคผลนพพาน ถาบคคลตางๆ มการ ปฏบตด ปฏบตชอบ กจะบรรลมรรคผลนพพานไดดวยกนทงหมด

ดงนนจงไมมเหตผลอนใดทจะมายบยงการบรรลมรรคผลนพพานของพวกเรา นอกจากการไมปฏบตเทานนเอง ถาไมปฏบตแลว ตอให มความปรารถนาตอใหมศรทธาแรงกลาขนาดไหนกตาม กยงไมพอท

234

จะท�าใหเกดผลขนมา แตความศรทธาและความปรารถนาทแรงกลาน จะเปนตวผลกดนทใหเกดการปฏบตทถกตองขนมา และการทจะเกดศรทธาเกดความปรารถนาทแรงกลากเกดจากการไดยนไดฟง พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาจากปากของผทไดบรรลแลว ธรรมทไดยนไดฟงจากปากของผทบรรลนจะมพลานภาพมาก จะมก�าลงมากทจะผลกดนใหใจของผฟงเกดพลงขนมา กลาทจะท�าในสงทไมเคยท�ามากอน ถาเวลาทยงมความกลาๆ กลวๆ อย แตพอไดยนไดฟงธรรมจากผทบรรลธรรมแลว ความกลาๆ กลวๆ นจะเหลอแตความกลาเพยงอยางเดยว เพราะมผยนยนวาท�าแลวจะตองไดผล อยางแนนอน

ดงนนการเขาหาครบาอาจารยผร ผปฏบตด ปฏบตชอบ จงเปนกจกรรมทจ�าเปนอยางมาก ส�าหรบผทยงไมมศรทธาไมมความปรารถนาทแรงกลาจ�าเปนจะตองอาศยครบาอาจารยผร ผปฏบตด ปฏบตชอบคอยกระตนใหเกดก�าลงใจขนมา พอเกดก�าลงใจแลวกจะไดน�าไปสการปฏบต แลวพอปฏบตไดผลขนมากจะท�าใหเกดมก�าลงใจขนมาในตนเอง แลวกไมตองไปกราบไหวครบาอาจารยเพอขอก�าลงใจเพราะตนเองสามารถทจะสรางก�าลงใจขนมาดวยการปฏบตของตนเอง แตกอาจจะยงตองเขาหาอยางตอเนองเพอทจะไดรบความรตางๆ ทยงไมรทจะชวยใหการปฏบตนนเจรญกาวหนาขน ไปเรอยๆ ถาปฏบตตามล�าพงไมมครบาอาจารย ถงแมจะมก�าลงใจแตกอาจจะไปตดอยตามจดตางๆ ของการปฏบตได เพราะทางนมก�าดกอยหลายจดดวยกน แตถามครบาอาจารยทไดผานจดตางๆ เหลานมาแลว ทานกจะคอยเตอนคอยบอก เหมอนกบทานจะไปคอยตดปายไวตามจดตางๆ วาจดตรงนอนตราย เหมอนกบปายทตดตามขางถนนเวลามจดทมอบตเหตเกดขนบอยๆ เชน ทางโคงตางๆ จะมเขยนปายใหระมดระวงโคงอนตราย ตองลดความเรวลงถงจะสามารถผานไปไดโดยปลอดภย

235

ครบาอาจารย นมความจ�าเปนตอลกศษยไปตลอดจนถงวาระสดทายของการปฏบต ถาตองการปฏบตอยางงายดายและสะดวกรวดเรว การมครบาอาจารยนจะชวยไดมาก การมครบาอาจารยนไมไดหมายความวาเราไมมความสามารถหรออะไร ความสามารถของเรา มอย แตความสามารถของเรานมไมพอตอการปฏบตในทางน ในทางนจ�าเปนจะตองมครบาอาจารยคอยบอกทางตลอดเวลาถงจะสามารถบรรลไดอยางงายดายและรวดเรว แตถาไดธรรมขนแรกๆ แลวไมสามารถมครบาอาจารยคอยบอกคอยสอนได ผปฏบตกยงสามารถทจะปฏบตไปไดดวยตวเองอย เพยงแตวาจะยากและจะใชเวลามาก ไมเหมอนกบมผคอยเตอนคอยบอก ผใดไดเขาสกระเเสธรรมแลว คอไดบรรลเปนพระโสดาบนแลวนจะสามารถทจะปฏบตไปดวยก�าลงของตนเองได แตจะชากวาผทมครบาอาจารยคอยสอนคอยก�าชบอยทกเวลานาท เพราะครบาอาจารยทานเคยผานสถานะของเรามาแลว และรวาเราจะตดอยตรงไหนกจะคอยเตอนคอยสอนคอยบอกไมใหตดอยตรงนน ใหออกมา ใหมาปฏบตตอสงนนสงน ตอไป อนนกเปนสองทางเลอก คอถาไดเขาสกระแสแลวน จะมครบาอาจารยคอยบอกคอยเตอนคอยสอน หรอถาไมมครบาอาจารย กสามารถบรรลถงพระนพพานไดแตอาจจะใชเวลามากหนอย เชน ๗ ชาต เปนอยางมากส�าหรบผทไดบรรลเปนพระโสดาบนแลว แตถา มครบาอาจารยคอยสอนคอยบอกอาจจะเสรจภายใน ๗ วนกได

นคอความส�าคญของการมครบาอาจารยผทรจรงเหนจรง ผทไดบรรลธรรมแลว ผทเปนผปฏบตด ปฏบตชอบ การไดอยกบทานจะเปนแหลงของการมก�าลงใจ การมศรทธา การมความปรารถนา ผทปรารถนาการหลดพนจากกองทกขแหงการเวยนวายตายเกดจงมกจะแสวงหาครบาอาจารยกน เพราะวาเปนวธเดยวทจะท�าให การปฏบตนนเปนไปไดอยางงายดายและรวดเรวนนเอง สมยท

236

หลวงปมนทานเปนครบาอาจารย จงมพระมงไปหาหลวงปมนกน

เปนจ�านวนมาก สมยกอนไมมรถราเหมอนสมยน การเดนทางตอง

ใชการเดน หลวงปมนทานจ�าพรรษาอยแถวเชยงใหม ลกศษยลกหา

ทอยทางภาคอสาน ทางอบล ทางอดร หนองคาย ขอนแกน กตอง

เดนธดงคกนไป เดนไปกราบหลวงปแลวกขอรบฟงโอวาท แตชวง

ทอยเชยงใหม หลวงปทานกตองการทจะปลกวเวกตองการทจะ

บ�าเพญใหถงขนสงสด ทานจงไมไดรบลกศษยลกหาเปนกจลกษณะ

เจอกนทไหนกสอนกนตรงนน พอสอนเสรจกแยกกนไป ทานไมอยาก

จะคลกคลกบใคร ไมอยากจะยงกบใคร แมหลงจากททานไดบรรลแลว

ทานกไมอยากจะคลกคลไมอยากจะยงกบใคร อยากจะอยตาม

ล�าพงตามอธยาศย แตลกศษยลกหากมารบเราขอความกรณา

เมตตาใหทานไดมาโปรด ทานจงรบนมนตจากเจาคณธรรมเจดย

ทหลวงปมนบวชเณรให เคยอยกบหลวงปมนตงแตเปนเณร แลว

หลวงปมนสงใหไปเรยนหนงสอเรยนปรยตธรรมจนไดเปรยญขน

ตางๆ ไดสมณศกดเปนเจาฟาเจาคณอยทอดรธาน เปนเจาอาวาส

วดโพธสมภรณ ทานกไปอาราธนาขอกราบเรยนเชญใหหลวงปมน

มาโปรดลกศษยลกหาทอยทางภาคอสาน ทานจงเดนทางมาแลวก

ไปอยจ�าพรรษาทอดรฯ กอน หลงจากนนกไปอยทสกลนคร ชวงนน

กจะมพระเณรเขาไปศกษาไปปฏบตกบหลวงปมนเปนจ�านวนมาก

ครบาอาจารยทพวกเรากราบไหวทเรารจกกไปศกษาอยกบทาน

ในชวงนน เชน หลวงตามหาบว หลวงปหลา พระอาจารยตางๆ อก

หลายรปทไมไดกลาวนามถง แลวไดอยกบทานเพยงไมกปทานกได

บรรลมรรคผลนพพานกน ไดกลายเปนทพงของพวกเรามาจนถง

ปจจบนน แลวทานกเปดโอกาสรบลกศษยลกหาใหไดไปอยไปศกษา

จากทาน แลวลกศษยลกหาเหลานนทไปศกษาไปปฏบตกไดบรรล

ธรรมกน แลวกไดเปนครบาอาจารยมาสงสอนกนอกทอดหนง

237

นคอเรองความส�าคญของการมครบาอาจารยเปนผน�า เปนผสง ผสอน เพราะจะมผบอกทางทถกตอง และจะเปนผคอยกระตนคอยกระตกใหคอยปฏบตอยางสม�าเสมอ ไมใหเถลไถลไปกบการกระท�า อยางอนทไมไดเปนประโยชนตอมรรคผลนพพาน จะคอยเตอน คอยฉดคอยลากใหเขาสทางของการปฏบต ใหไปเดนจงกรม ใหไปนงสมาธ ใหไปปลกวเวกอยตามล�าพง ไมใหคลกคลกน เวลามาท�ากจกรรมกจวตรทจ�าเปนกใหท�าอยางรวดเรวและท�าดวยความมสต มการส�ารวมกาย วาจา ใจ ไมสงใจออกไปสบคคลนนบคคลนดวยการสนทนากน ใหมสตอยกบการงานทก�าลงท�าอย หรอใหมสตอยกบกรรมฐานบทใดบทหนงเพอทจะคอยควบคมใจไมใหเกดความฟงซาน เกดความวนวายใจ ไมใหเกดกเลสตณหาตางๆ เพอทจะได ไมมาท�าลายเปาหมายของการปฏบต ถาใจไมมการคอยควบคมอยางใกลชดตลอดเวลา เผลอไปหนอยเดยวกเลสจะโผลออกมา แลว จะมาสรางความวนวายใจใหเกดขนจนจะท�าใหการปฏบตนลมเหลว ลงไปเลยกได ถงกลบไมอยากจะปฏบตเลยกไดถาไมระมดระวง ครบาอาจารยทานจงคอยควบคมพระเณรทอยกบทานอยางใกลชด ไมปลอยใหจตใจเถลไถลออกนอกลนอกทาง คอยควบคมอยตลอดเวลา

เวลาอยตอหนาครบาอาจารยน จตใจของพระเณรทกรปนมสต คอยควบคมใจอยตลอดเวลา เพราะถาเผลอสตเมอไหร จะมการแสดงทไมนาดออกมาทนท แลวครบาอาจารยทานจะรทนทเหนทนท ทานกจะเตอนทนท ถาเตอนบอยๆ ทานกจะไมใหอยกบทานอกตอไป พระเณรถงกลวครบาอาจารยมาก แตไมไดกลวถงอ�านาจทจะถก ขบไล แตกลวเพราะวาตนเองนจะลมเหลว เวลาเจอครบาอาจารยถงพยายามทจะสงบเสงยมเจยมตว คอยควบคมความคดของตน ใหตงอยในความสงบเสมอ การมสตมความระมดระวงควบคมใจของตนนกเปนเหตทท�าใหจตใจเจรญกาวหนาไปตามล�าดบ ท�าให

238

มสตเพมขนไปเรอยๆ มสตอยางตอเนองแลวจะท�าใหการปฏบต เพอท�าใจใหสงบนนเปนผลขนมา

ดงนนผทมครบาอาจารยแลว มกจะไมอยหางจากครบาอาจารย ถงแมจะไปปลกวเวกกยงจะกลบมาหาอยเรอยๆ เพราะเวลาไป ปลกวเวกแตละครงกมกจะเกดปญหาความไมเขาใจในแตละครง เกดขนมา กตองยอนกลบมากราบเลาใหทานฟง พอทานไดยน ไดฟงทานกจะชแนะวาควรจะท�าอยางนนควรจะท�าอยางน พอเราปฏบตตาม ปญหาทเกดขนกจะหมดไป

นคอเรองของการศกษาจากครบาอาจารยเพอน�าไปสการปฏบต เมอไดปฏบตอยางถกตองแลว เปน สปฏปนโน แลว กจะไดบรรลมรรคผลนพพานกน ไมวาจะเปนหญงเปนชาย เปนนกบวชเปน ผครองเรอน เปนเดกหรอเปนผใหญ ไมส�าคญ ส�าคญอยทการมครบาอาจารย มการปฏบตทถกตอง แลวผลกจะเกดตามขนมาอยางแนนอน

ดงนนพวกเราทยงเกาะตดอยกบครบาอาจารยทยงพยายามจะสรางก�าลงใจใหเกดขนเพอจะไดเขาสการปฏบตอยางแทจรง หรอ ผทไดปฏบตอยางแทจรงแลว ขอใหพยายามปฏบตตอไปอยางตอเนอง ขอใหเพมการปฏบตใหมากขนไปตามล�าดบจนสามารถปฏบตไดอยางเตมรอย แลวผลตางๆ ทเราตองการกจะปรากฏขนมาอยางแนนอน แลวสกวนหนงงานของการปฏบตนกจะถงวนทส�าเรจ วนทไมตองไปปฏบตอกตอไป

239

ธรรมะบนเขา

๑๗ ตลาคม ๒๕๕๘

เหตและปจจยทท�าใหบรรลธรรม

เหตปจจยทจะสงผลกบการปฏบตธรรม

ของผปฏบตทผปฏบตควรจะรมอย ๒ สวน

สวนหนงเรยกวาเหตปจจยหลก อกสวนหนง

เรยกวาเหตปจจยเสรม ทจะมผลตอผล

ของการปฏบต เหตปจจยหลกนเปนเหต

ปจจยส�าคญทจะท�าใหบรรลผลของการ

ปฏบต กคอ มรรค 8 หรอ ศล สมาธ

ปญญา นเปนเหตปจจยหลกทจ�าเปนจะ

ตองมถาตองการทจะบรรลธรรมขนตางๆ

สวนปจจยเสรมนถามกจะชวยท�าใหการ

บรรลผลนเรวและงาย ถาไมมกจะท�าให

ชาและยากได เหตปจจยเสรมกคอสงทเรา

เรยกวา สปปายะ เชน ทอยอาศยทสปปายะ

อาหารสปปายะ อากาศสปปายะ บคคล

สปปายะ ค�าวา สปปายะ นแปลวาสบาย คอ

อ�านวยใหการปฏบตเปนไปไดอยางสบาย

ไมล�าบากยากเยน เชน ทอยอาศย ถาเปน

ทอยทสงบสงดวเวก หางไกลจากเสยง

อกทกครกโครม หางไกลจากบคคลตางๆ

หางไกลจากแสง ส เสยง หางไกลจากรป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทจะมาคอย

240

รบกวนใจ ถามทอยสงบสงดวเวกกจะเออตอการบ�าเพญเหตปจจย

หลกกคอศล สมาธ และปญญา ท�าใหเกดสมาธไดงาย และจะท�าให

เกดปญญาไดงายตามล�าดบ ท�าใหบรรลธรรมไดงายถามสถานท

ทเสรมหรอสนบสนนการภาวนาการปฏบต ผทปฏบตจงจ�าเปนจะ

ตองพจารณาเหตปจจยเสรมนดวย คอตองหาสถานททสงบ สถานท

สปปายะ แตถาไดสถานทสงบแตไมสนใจในการเจรญเหตปจจยหลก

คอการเจรญศล สมาธ ปญญา สถานทสปปายะนนกชวยอะไรไมได

ถาไมปฏบตเหตปจจยหลก เหตปจจยหลกนส�าคญกวาเหตปจจยเสรม

ถาสามารถเจรญเหตปจจยหลกนได ไมวาจะอยทใด สถานทกไมเปน

ปญหา สามารถบรรลไดไมวาจะอยทไหน ดงนนผปฏบตธรรมเวลา

หาสงทเปนสปปายะตางๆ กอยาลมหรออยามองขามการปฏบต

ศล สมาธ ปญญา ทเปนเหตปจจยหลกทท�าใหเกดการบรรลมรรค

ผลนพพานขนมา ซงไมใชเหตปจจยเสรม

สงทเปนสปปายะตางๆ เชน สถานทสปปายะ อาหารสปปายะ อากาศ

สปปายะ บคคลสปปายะ อาหารสปปายะ คอไดไปอยในทมอาหาร

รบประทานแลวรบประทานงาย รบประทานแลวไมมผลเสยตอ

รางกาย บางทผปฏบตอาจจะตองไปปฏบตอยในถนฐานทไมเคยไปอย

อาหารของถนฐานเหลานนกอาจจะเปนอาหารทไมเคยรบประทาน

กอาจจะไมคอยสปปายะเกยวกบเรองอาหาร แตถามความอดทน

เหตปจจยหลกนส�าคญกวาเหตปจจยเสรม ถาสามารถเจรญเหตปจจยหลกนได ไมวาจะอยทใด สถานทกไมเปนปญหา สามารถบรรลไดไมวาจะอยทไหน

241

อดกลนและมความพยายามเรองของอาหารกไมนาจะเปนปญหา

ถาคนทอยในถนฐานนนเขารบประทานกนได เราทไมเคยอยไมเคย

รบประทานอาจจะรสกวารบประทานยากหนอย แตถาเราใชความ

อดทนอดกลนพยายามรบประทานไปตามมตามเกด เรองของอาหาร

คงไมเปนปญหามาก เชนเดยวกบอากาศสปปายะ ถาเราเคยอยใน

สถานทมอากาศก�าลงด ไมรอนเกนไป ไมหนาวเกนไป แตจ�าเปน

ทจะตองไปอยในสถานทๆ มอากาศทรอนมากหรอหนาวมาก กอาจ

จะรสกไมสบายได รสกวายากล�าบากตอการปฏบตได แตบางทกตอง

ใชความอดทนอดกลนเพราะวาทอากาศไมดและอาหารไมด แตม

ความสงบสงดวเวกและมบคคลสปปายะ คอบคคลทเราอยดวยนน

เปนบคคลทเครงครดตอการปฏบตธรรม หรอเปนบคคลทมความร

ความสามารถ เชน ครบาอาจารยผปฏบตด ปฏบตชอบ ผทไดบรรล

ธรรมแลว ถาไดอยกบบคคลสปปายะกจะชวยไดมากเพราะเขาจะ

ดงเรา ถาเราเกยจคราน ถาเราไมฉลาด เขากจะดงเราใหฉลาด อยกบ

ครบาอาจารยผทบรรลธรรมแลวทานจะชวยเราไดมาก ทานจะเปน

ผคอยใหก�าลงใจ ใหความร ใหความเตอนใจ คตเตอนใจนท�าใหเราม

ความวรยะ อตสาหะ มความเครงครดตอการปฏบตเหตปจจยหลก

คอศล สมาธ และปญญา

ดงนนบางทเวลาทเราแสวงหาสถานท แสวงหาบคคลสปปายะ

แตเราอาจจะตองไปเจอกบอากาศทไมคอยสปปายะ หรออาหารท

ไมคอยสปปายะ เรากตองยอมอดทน แลวเรากจะสามารถทจะอย

ในสถานทนนได ไดอยใกลชดกบครบาอาจารย แตถาเราไดอยแลว

เรายงไมสนใจทปฏบตเหตปจจยหลกคอ ศล สมาธ และปญญา

การทเราจะบรรลมรรคผลนนกจะไมปรากฏ ดงนนขอใหเราแยกแยะ

แลวท�าความเขาใจวาเหตปจจยไหนทส�าคญกวากน ถงแมเราจะไมม

สถานทสปปายะ ไมมอาหารสปปายะ ไมมอากาศสปปายะ ไมม

242

บคคลสปปายะ แตถาเรามความเพยรในการเจรญศล สมาธ ปญญา

อยอยางตอเนอง เรากสามารถทจะบรรลมรรคผลนพพานได

ศลนตองเปนศลตงแตศล 8 ขนไป ศล 8 ศล 10 ศล 227 หรอศล

311 ขอ สมาธกตองเปนอปปนาสมาธ ปญญากตองเปนภาวนามย-

ปญญา ถงจะเปนเหตปจจยทจะท�าใหบรรลมรรคผลนพพานขนมาได

และการทเราจะไดธรรมขนตางๆ เหลานกตองอาศยการปฏบตเปน

ขนเปนตอนไป เชน ทานแสดงไวแลววา ศลเปนผสนบสนนสมาธ

สมาธเปนผ สนบสนนปญญา ปญญาเปนผ สนบสนนการบรรล

มรรคผลนพพาน นเปนธรรมทสนบสนนกน เปนเหมอนขนบนได

จ�าเปนทจะตองมทกขนและตองท�าจากขนทงายขนไปสขนทยาก

ท�าจากขนต�าไปสขนสง ถาเราคดอยากจะขามขนคดวาปญญาเปน

ธรรมทส�าคญทสดเพราะปญญาจะท�าใหบรรลธรรมได ถาเราเจรญ

ปญญาอยางเดยว เราจะไมไดภาวนามยปญญา ปญญาทเราจะไดจะ

เปนจนตามยปญญา หรอเปนสตมยปญญา คอปญญาทเกดจากการ

ศกษาเลาเรยน ปญญาทเกดจากการไดยนไดฟงธรรม อยางททาน

ก�าลงฟงอยขณะนเรยกวาทานก�าลงเจรญสตมยปญญา แตสตมย-

ปญญานไมมก�าลงพอทจะยกจตใหขนสขนบรรลธรรมได ไมสามารถ

ทจะท�าลายตณหาความอยากตางๆ ทมอยภายในใจไดทเปนเหตท

ท�าใหเกดความทกขตางๆ ภายในใจ ปญญาทจะสามารถท�าลายตณหา

ความอยากดบความทกขตางๆ ไดน ตองเปนภาวนามยปญญา

เปนปญญาขนทสาม เปนปญญาทจะตองมสมถภาวนาเปนผสนบสนน

สมถภาวนากคอสมาธหรอทเรยกวาอปปนาสมาธ ถาเรายงไมม

อปปนาสมาธ ปญญาทเรามอยนจะไมมก�าลงพอทจะละตณหา

ตางๆ ได ทจะดบความทกขตางๆ ได เพราะไมมก�าลงพอ เชน

เราไดยนไดฟงธรรมแลว เรารแลววาตณหาเปนตวทท�าใหเราเกด

243

ความทกข เปนเหตทท�าใหเราตองเวยนวายตายเกด แตเรากยง

ไมสามารถทจะละตณหาความอยากตางๆ ได เชน ความอยากในรป

เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เรากยงละกนไมได เรากยงอยากด

อยากฟง อยากดม อยากรบประทาน อยากเสพรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ อย ถาเรายงมความอยากอย ปญญาทเราไดรบจากการ

ไดยนไดฟงไดศกษานนไมสามารถทจะระงบละตณหาได แตถาเราได

เจรญสมาธท�าใจใหรวมเปนหนงใหเปนอปปนาสมาธได ใจของเรา

จะมก�าลงคออเบกขาทจะสามารถตานความอยากได เวลาเกด

ความอยากแลวปญญาบอกวา นแหละคอตนเหตของความทกข

การทจะบรรลธรรมกบรรลตรงทไมท�าตามความอยากนนเอง

เพราะถาละความอยากได ไมท�าตามความอยากได ความทกขกจะ

ดบไป ความทกขดบไปการบรรลธรรมกปรากฏขนมา แตถาไมม

อเบกขา ไมมอปปนาสมาธ ปญญานจะเปนจนตามยปญญาหรอเปน

สตมยปญญา จะไมใชเปนภาวนามยปญญา จะไมสามารถละตณหา

ทง ๓ ได คอกามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา

ดงนนจงตองพยายามท�าใจใหสงบกอนถงจะสามารถใชปญญาได

จงจะเหนความจรงทพระพทธเจาทรงเหนได คอทรงเหนอรยสจ ๔

เหนวาทกขนเกดจากความอยาก กามตณหา ความอยากในรป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ ภวตณหา ความอยากมอยากเปน วภวตณหา

ความอยากไมม อยากไมเปน อนนเปนอรยสจ ๒ ขอแรกทท�าให

สตวนตองเวยนวายตายเกด แลวกทรงเหนอรยสจขอท ๓ คอการดบ

ของความทกข วาความดบของความทกขนเกดจากการเจรญมรรค

กคอ มรรค ๘ หรอ ศล สมาธ ปญญา ทเปนเหตปจจยหลกของ

การบรรลธรรม คอการท�าใหทกขนนดบไปนนเอง เวลาทกขดบไป

ดวยศล สมาธ ปญญา กเรยกวาเปนการบรรลธรรม

244

นแหละคอเหตปจจยหลกทพวกเราจ�าเปนจะตองเจรญกน กคอ

มรรค 8 หรอศล สมาธ ปญญา ดวยการแสวงหาเหตปจจยเสรม

คอ ทอยสปปายะ อาหารสปปายะ อากาศสปปายะ บคคลสปปายะ

มาชวยสนบสนนปจจยหลกน เมอเรามทง ๒ สวนแลว การบ�าเพญ

ของเรานกจะไปไดอยางสะดวก งายดาย และรวดเรว ถาปราศจาก

เหตปจจยทสนบสนนกยงไปไดอย แตตองไปแบบพระพทธเจา ไปแบบ

ตองคล�าทางไปเอง ตองพงตนเองไป ตองดนไปเอง แตถามเหต

ปจจยเสรม เขาจะชวยดนเราชวยผลกเราชวยสนบสนนเรา

ดงนนผปฏบตตองแยกแยะวาเหตปจจยหลกเปนอยางไร เหตปจจย

เสรมเปนอยางไร อยาเอาไปสลบกน อยาไปเหนเหตปจจยเสรม

วาเปนเหตปจจยหลกจนลมทจะไปเจรญเหตปจจยหลกคอ

ศล สมาธ ปญญา มวแตหาสถานทสปปายะ อาหารสปปายะ บคคล

สปปายะ อากาศสปปายะ แตไมสนใจกบการเจรญศล สมาธ ปญญา

ตอใหไดสถานท อาหาร อากาศ บคคลสปปายะ ขนาดไหนกตาม

ถาไมมการเจรญเหตปจจยหลกคอ ศล สมาธ ปญญา การบรรล

มรรคผลนพพานจะไมเกดขนอยางแนนอน

จงขอใหทานผทสนใจการแสวงหาความหลดพนจากกองทกข

ไดพจารณาอยเรอยๆ ใหรจกแยกแยะวาอนไหนเปนเหตปจจยหลก

อนไหนเปนเหตปจจยเสรม แลวพยายามเจรญเหตปจจยหลกให

มากทสดไมวาจะอยในสภาพใดอยในสถานทใด ถามความเพยรท

แกกลาแลวกสามารถทจะเจรญไดเสมอ อาจจะยากหนอยแตกยง

ไปไดอย แตถาไดสถานท ไดอาหาร ไดอากาศ ไดบคคลทสปปายะ

แตถาไมมความเพยรทจะเจรญเหตปจจยหลก การทจะบรรลมรรคผล

นพพานกยอมจะเปนไปไมได

245

วนนพวกเรากไดมาฟงเทศนฟงธรรม

มาปฏบตธรรมกนอกครงหนงด วยใจ

ทมศรทธาต อพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาทเชอวาพระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจาเปน สวากขาโต ภควตา

ธมโม คอเปนธรรมทตรสไวชอบแลว

เปนธรรมทถกตองแมนย�าตามความเปน

จรงทกประการ เปนธรรมทพระพทธเจาได

ทรงตรสรดวยพระองคเอง ไมมใครรธรรม

ทพระพทธเจาทรงตรสรไดดวยพระองค

เองน มพระพทธเจาเพยงพระองคเดยว

และเปนธรรมทส�าคญตอจตใจของสตวโลก

ทงปวง เพราะเปนธรรมทจะสามารถน�าพา

สตวโลกใหหลดออกจากวฏฏะแหงการ

เวยนวายตายเกดได ใหออกจากกองทกข

แหงการเกด แก เจบ ตาย ได ถาไมม

พระธรรมทพระพทธเจาทรงตรสรกจะไมม

ผน�าทาง หรอจะไมมแสงสวางในทมด

ทจะท�าใหผ เดนทางไดเหนทางและเดน

ตามทางจนไดไปถงจดหมายปลายทาง

ทปลอดภยได ถาไมมพระพทธเจามาทรง

ธรรมะบนเขา

๑๘ ตลาคม ๒๕๕๘

การเขาหาพระธรรมค�าสอน

246

ตรสรน�าเอาพระธรรมค�าสอนน�าเอาความรทพระองคไดทรงตรสรน

มาเผยแผใหแกสตวโลก สตวโลกกจะไมมวนหลดพนออกจาก

กองทกขแหงการเกด แก เจบ ตาย ไดเลย จะตองเกด แก เจบ ตาย

ซ�าแลวซ�าอกอยางทพวกเราก�าลงเปนกนอยน

พวกเรานเกด แก เจบ ตาย กนมาไมรกลานๆ รอบแลว แลวกจะ

เกด แก เจบ ตาย อยางนไปอกเปนลานๆ รอบเชนเดยวกน ถาเรา

ไมไดมาพบกบพระพทธศาสนา หรอถาพบพระพทธศาสนาแตไมสนใจ

ทจะศกษาทจะปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา การไดพบกบ

พระพทธศาสนากไมเปนประโยชนแตอยางใด เหมอนกบไกไดพลอย

ไกนจะไมสนใจกบเพชรพลอยทขดคยเขยไปเจอเขา เพราะไกนจะ

หาแตไสเดอนมาเปนอาหาร ไมเหนคณคาของเพชรพลอยทพบ

ในขณะทขดคยกจะเขยทงๆ ไป ใจของผทไมมปญญา ใจของผทยง

มดบอดอย จะไมเหนคณคาของพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

จะไมใหความส�าคญ จะไมสนใจทจะศกษา จะไมสนใจทจะปฏบตตาม

เพราะใจของผทมความมดบอดสนใจนนไมใชพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา แตเปนลาภ ยศ สรรเสรญ สข ทางตา ห จมก ลน กาย

จะไมเขาหาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเพราะไมเหนคณคา

เหนคณประโยชนนนเอง

ผทยงไมเหนคณคาเหนประโยชนของพระธรรมค�าสอนกยงไมสาย

จนเกนไปถาสนใจเขามาศกษาเขามาฟงมาหาความรหาความเขาใจ

วาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจานมคณคามประโยชนอยางไร

ถาไดศกษาไปเรอยๆ กจะเกดความเขาอกเขาใจดขนไปเรอยๆ จะเหน

คณคาของพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเพมมากขนไปเรอยๆ

จนถงขนทจะปฏบตตามได แลวถาไดปฏบตตามอยางเครงครดอยาง

ขยนหมนเพยร ไมทอถอยไมยอทอ ไมหยดไมหยอน ปฏบตไปเรอยๆ

247

ชาบาง เรวบาง มากบาง นอยบาง ตามวาระตามโอกาสตามก�าลง

ไมชากเรวกจะไดรบผลประโยชนจากการปฏบตตามค�าสอนของ

พระพทธเจา จะไดหลดพนจากกองทกขแหงการเกด แก เจบ ตาย

การฟงธรรมจงเปนสงทมคณคามประโยชนอยางยงส�าหรบผทยง

ไมเหนคณคาเหนประโยชนของพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

ตองพยายามหมนฟงธรรมอยเรอยๆ เหมอนกบไกหรอคนทไมเหน

คณคาของเพชรนลจนดา เชน เดก เขาจะไมรจกคณคาของเพชรนล

จนดาวามคณคาอยางไร เดกๆ เขากจะสนใจกบขนมนมเนย เขาจะ

ไมรวาเวลาไดเพชรพลอยมาแลวจะเอามาท�าประโยชนอะไรใหกบ

เขาได แตถาเขาไดยนไดฟงคณคาของเพชรพลอยอยเรอยๆ วาม

คณคาราคามากกวาขนมนมเนยทเขาสนใจทเขาอยากได เพราะถา

มเพชรมพลอยแลวสามารถเอาเพชรพลอยเหลานไปแลกกบขนม

นมเนยไดเปนจ�านวนอนมากมาย เขากจะเรมเหนคณคาเหนความ

ส�าคญของเพชรพลอยตอไป ฉนใด ผทยงไมเหนคณคาของพระธรรม

ค�าสอนของพระพทธเจา ถาไดศกษาไดฟงธรรมบอยๆ เขาไปแลว

กจะเรมเหนคณคาเหนคณประโยชนของพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาวามคณคามคณประโยชนมากกวาสงตางๆ ทงหลาย

ในโลก มากกวาสงตางๆ ทเขาก�าลงแสวงหาอยในตอนน คอการหา

ลาภ ยศ สรรเสรญ หาความสขทางตา ห จมก ลน กาย เขาจะเรมเหน

วาการหาความสขทางตา ห จมก ลน กาย การหาความสขดวยลาภ

ยศ สรรเสรญ นถงแมวาจะเปนความสขแตกเปนความสขชวคราว

เทานน แลวกมความทกขอนยงใหญตามมาเวลาทสญเสย เวลาท

เสอมลาภ ยศ สรรเสรญ เวลาทสญเสยความสขทางตา ห จมก

ลน กาย ไป หรอเวลาทเขามความทกข ลาภ ยศ สรรเสรญ และ

ความสขทางตา ห จมก ลน กาย กจะไมสามารถดบความทกขใจ

ของเขาได แตพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจานสามารถดบความ

248

ทกขใจไดทกชนด นคอความเหนอกวาของพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาตอสงตางๆ ทงหลายในโลกน

ดงนนการฟงเทศนฟงธรรมจงเปนสงทส�าคญตอผทยงไมมศรทธา

แลวกมความส�าคญตอผทมศรทธาแลวเชนเดยวกน ส�าหรบผทไมม

ศรทธาเมอไดยนไดฟงแลวกจะเกดศรทธา เกดความเชอ เหนคณคา

เหนประโยชนของพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา ส�าหรบผทม

ศรทธาแลว กจะไดประโยชนจากการฟงธรรม เพราะจะไดรเพมเตม

วธการปฏบตธรรมขนตางๆ มากขนไปตามล�าดบ เพราะการปฏบต

ธรรมแตละขนกมรายละเอยดทแตกตางกนไป การฟงธรรมเพยง

ครงเดยวนยงไมสามารถทจะเขาถงธรรมทงหมดได กตองอาศย

การฟงไปเรอยๆ เปนระยะๆ ยกเวนผทไดมการศกษามการปฏบตมา

อยางโชกโชนแลว เชน ในสมยพระพทธกาลทมผไดศกษาไดปฏบต

ทตรงกบค�าสอนของพระพทธเจา ถงแมวาจะไมไดเปนค�าสอนของ

พระพทธเจาโดยตรง แตกเปนสงทจ�าเปนจะตองมไวรองรบค�าสอน

ของพระพทธเจาอกชนหนง กคอนกบวชทงหลายทไดออกบวช

ไดรกษาศลใหบรสทธและไดท�าใจใหสงบเปนสมาธเปนฌาน แตสงท

เขาไมมกคอปญญา คอความรทพระพทธเจาไดทรงตรสร ผฟงธรรม

ทจตมศลมสมาธแลว พอไดฟงปญญาของพระพทธเจากจะสามารถ

ดบความทกขใจตางๆ ได เพราะมก�าลงทจะหยดความคดปรงเเตง

ไมใหคดไปในทางของกามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา กจะบรรล

ธรรมกนได หลดพนจากความทกขตางๆ ไดในขณะทฟงธรรมเลย

นถอวาเปนกรณพเศษ กรณยกเวน เปนกรณของผทไดสรางศล

มาครบถวนบรบรณแลว มสมาธรวมเปนหนงเปนอเบกขาแลว

พอไดฟงธรรมทเปนปญญาของพระพทธเจากสามารถเอามาปฏบต

กบความคดปรงเเตงของตนไดเลย หยดความคดปรงเเตงไมใหคด

249

ไปในทางกามตณหา ภวตณหา และวภวตณหา กสามารถบรรลเปน

พระอรยบคคลขนตางๆ ไดในขณะทฟงเทศนฟงธรรมเลย

นคอประโยชนของการฟงเทศนฟงธรรมทงของผทยงไมมศรทธา

และของผทมศรทธาแลว ผทไมมศรทธาเมอไดยนไดฟงธรรมกจะ

เกดศรทธาเกดความเชอแลวกจะเกดความยนดทจะนอมน�าเอา

ค�าสอนของพระพทธเจาไปปฏบต เมอปฏบตแลวกจะมปญหามค�าถาม

มความไมเขาใจเกดขน กตองมาฟงเทศนฟงธรรมใหม มาสอบถาม

ปญหาใหม เพอทจะไดแกความสงสยความไมเขาใจตางๆ เพอทจะได

น�าเอาไปปฏบตใหถกตอง เมอนอมเอาไปปฏบตไดอยางถกตอง

ผลตางๆ กจะคอยปรากฏขนมาตามล�าดบ การฟงเทศนฟงธรรม

จงเปนกระบวนการทส�าคญในการปฏบตเพอหลดพนจากกองทกข

ของการเกด แก เจบ ตาย จ�าเปนทจะตองมการศกษามการฟงธรรม

ไปจนกวาจะไดบรรลถงธรรมขนสงสดได ถามครบาอาจารยกจะปน

โชคเปนวาสนาเพราะจะมผคอยน�าทางใหไปจนถงจดหมายปลายทาง

ไดอยางปลอดภยโดยไมตองเสยเวลา ไมหลงทาง แตถาไมมครบา

อาจารยแตไดปฏบตมาจนถงจดทเรยกวาจดของพระอรยบคคลแลว

กยงสามารถทจะปฏบตไดดวยตนเอง แตอาจจะชาหนอยยากหนอย

เพราะวาไมมผทคอยบอกทาง แตผทไดบรรลขนพระโสดาบนขนไป

นจะเหนทางแลว แตเปนทางทตนเองยงไมไดไปกยงตองไปลองผด

ลองถกอย แตกรวาตองอยในแนวทางนอยางแนนอน คอแนวทางของ

การระงบความคดปรงเเตงของใจไมใหไปทางกามตณหา ภวตณหา

และวภวตณหา และสงทจะท�าใหใจไมคดไปในทางตณหาทง ๓ กคอ

ความจรงของสภาวธรรมทงหลายทเปนอนจจง ทกขง อนตตา นเอง

มคนถามวาการปฏบตนตองมอาจารยหรอไม กเหมอนกบนกเรยน

ทจะเรยนหนงสอใหจบปรญญาจ�าเปนจะตองมอาจารยสอนหรอไม

250

ตองมคนทเขารทางแลวมาสอนเพราะมนงายกวาจะเรยนดวยตนเอง

ผทปฏบตทางน ทางทพระพทธเจาไดปฏบตน จ�าเปนจะตอง

มครบาอาจารยทกๆ คน พระอรหนตทกๆ รปมครอาจารยทงนน

ครอาจารยของพระอรหนตกคอพระพทธเจาหรอพระธรรมค�าสอน

ของพระพทธเจาทไดจารกไวในพระไตรปฎก หรอพระอรหนตท

ไดบรรลแลวมาเปนครบาอาจารยอกท พระอรหนตทกรปจงเรยกวา

พระอรหนตสาวก ค�าวา สาวก กแปลวา ผฟง นนเอง พระอรหนต

แตละรปนไมเรยกตนเองวา พระอรหนตสมมาสมพทธเจา มพระพทธเจา

เพยงพระองคเดยวเทานนททรงเรยกพระองคเองวาพระอรหนต-

สมมาสมพทธเจา คอผรธรรมไดดวยตนเอง แตผทรธรรมดวยการ

ไดยนไดฟงจากพระพทธเจา หรอจากพระอรหนตสาวกของพระพทธเจา

จะไมเรยกตนเองวาเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา แตจะเรยก

ตนเองเปนพระอรหนตสาวก เปนพระอรหนตขนมาไดดวยการไดยน

ไดฟงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจานนเอง

ดงนนผปฏบตทกคนนจ�าเปนจะตองมครมอาจารยแตครอาจารยน

ไมไดหมายความวาจะตองเปนเทรนเนอรเหมอนนกกฬาทจะตอง

วงดวยกน จะตองตลกบอลดวยกน จะตองเตะบอลดวยกน อยางน

มนไมใช ครบาอาจารยเปนเพยงแตผบอกทาง คอยสอนวธการ

ปฏบต แตเวลาปฏบตนตองไปท�ากนเอาเอง อยางวนนญาตโยม

กมาฟงเทศนฟงธรรมกน เรยกวามาหาครหาอาจารย มารบความร

จากครอาจารย แลวกน�าเอาความรนไปปฏบตในชวตประจ�าวน

ของตน ปฏบตไดมากไดนอยกจะไดผลมากผลนอยตามล�าดบ

ตามก�าลงของการปฏบต ถายงไมไดผลกแสดงวายงปฏบตไมถกหรอ

ปฏบตไมพอ กตองกลบมาตรวจสอบดวาขาดอะไร ขาดการปฏบต

ขาดความเพยร หรอขาดวธปฏบตทถกตอง นงสมาธแลวท�าไม

ใจไมสงบ ท�าไมใจจงคดถงเรองนนเรองนไมรจกหยดไมรจกหยอน

251

กเพราะวาไมมผทจะมาควบคมความคดนเอง ถามผทมาควบคม

ความคด ความคดกจะไมสามารถคดปรงเเตงได อนนกตองทบทวน

ดวาการปฏบตของตนเองนนถกหรอผด ตรงกบค�าสอนหรอไม ถาตรง

แตยงไมไดผล กอาจจะยงปฏบตไมมากพอกได แทนทจะปฏบตทงวน

ทงคน กเอาแควนละชวโมงสองชวโมง ถาอยางนผลกยงจะไมปรากฏ

ขนมา อนนกสามารถไปสอบถามครอาจารยไดวาขาดตกบกพรอง

ตรงไหน ถาไมสามารถมองเหนขอขาดตกบกพรองของตนเองกตองม

ครมอาจารยคอยเตอนคอยบอกวาปฏบตนอยไปนะ ปฏบตผดอยนะ

ปลอยใหใจไมมสตควบคมก�ากบ ปลอยใหใจคดปรงเเตงไปทงวน

ทงคน แทนทจะมสต เชน การบรกรรมพทโธไวคอยขนาบคอยยต

ความคดปรงเเตง แตกลบไมมพทโธเลย ใจกคดปรงเเตงไปได

ตลอดเวลา เวลาจะมานงสมาธ ใจกไมยอมหยดคดปรงเเตง นงไป

นานสกเทาไหรกไมไดความสงบสกครงเพราะวาไมมสตไวคอย

หยดความคดปรงเเตงนนเอง

อนนคอเรองของการมครมอาจารย ตองมคนคอยบอกทาง แตไมตอง

มคนมานงสมาธกบเรา ไมตองมคนมาเดนจงกรมกบเรา ซงเดยวน

มกจะเปนอยางนกน เวลาจะเรยนตองไปเรยนกบอาจารย อาจารย

จะตองพาเดน พานง พานอน ถาตองท�าแบบนกยงถอวาเปนขน

อนบาลหรอขนกอนอนบาลทจะตองมคนมาคอยคมอยตลอดเวลา

การปฏบตทแทจรงนตองอยในระดบอดมศกษา คอตองสามารถ

ดหนงสอเองได ไปโรงเรยนเองได เขาหองเรยนเองได รจกเวลา

ของตนเองวาจะตองท�าอะไรบางอยางไร ไมใชจะใหคนมาคอยปลก

คอยเรยก ถงเวลาตนเเลวนะ ถงเวลาลกขนมานงสวดมนตไหวพระ

แลวนะ ถาตองท�าถงอยางนกคงจะอยในขนอนบาลอย ถาอยากจะ

พฒนากาวหนาไปกวานกตองมวนยในตนเอง ตองสามารถสงตนเอง

ใหลกขนมานงสมาธ มาเดนจงกรม มาปฏบต ไมใชจะรอใหคนนน

252

คนนมาคอยเรยกเราถงคอยปฏบต สวนหนงเราตองเปนอาจารยของ

ตวเราเองดวย ไมใชรอใหแตอาจารยคนอนมาเปนอาจารยของเรา

ถาวนไหนอาจารยไมสบายเราจะท�าอยางไร ถาวนไหนอาจารย

ตายไปเราจะท�าอยางไร เรากตองเปนอาจารยของเราดวย พอเราร

แลววาเราตองท�าอะไร เราตองเปนผก�ากบคอยสงคอยบอกคอยสอน

วาตองท�าอยางน ถาไมบงคบตวเอง ครบาอาจารยกไมสามารถทจะ

มาบงคบใหกบเราได เราตองเปนอาจารยอกชนหนง เราตองมสอง

อาจารย อาจารยคนแรกกบอกวธปฏบต อาจารยทสอง คนนแหละ

ตองเปนเทรนเนอรของเรา เพราะอยใกลชดกบเราตลอดเวลา พอถง

เวลาบอกใหตน ลกขนมานงสมาธ อยานอนเปนหม นอนไปไมม

วนหลดพนจากกองทกขแหงการเกด แก เจบ ตาย ได ลกขนมานง

สมาธ ถางวงกลกขนมาเดนจงกรม อยางนตองมอาจารยใกลชด

ทสดกคอตวเองนตองเปนอาจารยของเราเอง ไมใชจะรอพงอาจารย

คนอน จะใหอาจารยมาอยมากนมานอนกบเราไดอยางไร เราเปน

ผทใกลชดทสดกบตวของเราเอง ไมมใครทจะใกลชดเทากบตวของ

เราเอง ถาเรารอใหอาจารยมาคอยแกปญหามนกอาจจะไมทนการณ

ตอนนคดฟงซานจะเปนบา หาอาจารยไมเจอ แตถาเรามอาจารย

ใกลตวบอกวา หยดคดซ หยดปรงเเตง บรกรรมพทโธไป นบ ๑

๒ ๓ ไป หรอพจารณาไตรลกษณไป อยางใดอยางหนง เอามาใชซ

อนนเรยกวามอาจารยใกลตวทสด

เมอเวลาปฏบต เราตองพยายามปฏบตใหถกตองตามค�าสอนของ

พระพทธเจาทกประการ อยายกเวน อยาอางขอนนขอนวาไมจ�าเปน

หรอไมชอบทจะปฏบต ทกขอทพระพทธเจาสอนใหปฏบตนเปน

ธรรมทจ�าเปนทงนน ถาเราขามขนไปหรอไมปฏบตเรากจะไมไดผล

พอไมไดผลกจะเกดความเบอหนายทอเเท เกดความขเกยจขนมา

ไมอยากทจะปฏบต เพราะปฏบตไปแลวไมไดผลกไมรจะปฏบตไป

253

ท�าไม ทไมไดผลกเพราะวาไมปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

นนเอง หรอปฏบตไมถกเพราะวาไมไดศกษามาอยางถองแท หรอ

เวลาศกษากไมสนใจทจะตงใจศกษาอยางจรงๆ จงๆ พอน�าเอาไป

ปฏบตกไมไดน�าเอาวธการทถกตองไปปฏบต ผลกอาจจะไมเกด

ขนมาได หรอไปเชอคนอน ไปฟงอาจารยแลวไปฟงอกคนเขาบอก

ไมตองท�าอยางนนหรอก ท�าอยางนกได พอไปตามเขาเขา มนกเลย

เละเทะไปใหญ ไมรใครถกใครผดกน

ดงนนขอใหพวกเราพยายามศกษาใหถองแทใหรอยางแนนอนวา

วธการไหนเปนวธการทถกตอง ถาไมมนใจในครบาอาจารยตางๆ

กขอใหยดค�าสอนของพระพทธเจาทมจารกไวในพระไตรปฎกนเปน

ผน�าทางเราไปกอน ศกษาค�าสอนของพระพทธเจาในพระไตรปฎก

แตไมจ�าเปนจะตองศกษาทงหมดในพระไตรปฎก ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ

เพราะวาค�าสอนของพระพทธเจานกสาระคลายคลงกนคอสอนวธ

ดบทกข พระสตรไหนกคลายกนทงนน ใหเลอกเอาพระสตรทส�าคญๆ

ซงมไมกพระสตรเอามาศกษาใหเกดความเขาใจอยางถองแท เชน

พระสตรททรงตรสสอนเปนครงแรกทเรยกวา ธมมจกกปปวตตนสตร

อนนกเปนค�าสอนททรงสอนทางสายกลาง ทางของการปฏบต

สการหลดพนจากกองทกขแหงการเวยนวายตายเกด ทเรยกวา

มชฌมาปฏปทา มมรรคเปนองค 8 มสมมาทฏฐ สมมาสงกปโป

คอความเหนชอบ ความคดชอบ เปนสวนประกอบของปญญา

แลวกมการกระท�า คอ สมมากมมนโต การกระท�าชอบ สมมาวาจา

การพดชอบ สมมาอาชโว อาชพชอบ อนนกเปนสวนประกอบของศล

แลวกสมมาวายาโม ความเพยรชอบ สมมาสต การระลกรชอบ

สมมาสมาธ การตงมนของจตใจชอบ อนนกเปนองคประกอบของ

สมาธ รวมกนแลวกเปนศล สมาธ ปญญา อนนเปนพระสตรค�าสอน

ครงแรกของพระพทธเจา ทรงสอนแนวทางการปฏบตสมรรคผล

254

นพพานเลย อนนเปนพระสตรอนหนงทเราควรจะศกษาไว เพราะ

ตอไปเวลาเราไปฟงเทศนฟงธรรมของครบาอาจารยรปอน เราจะ

ไดร วาทานสอนตามแนวทางทพระพทธเจาทรงสงสอนหรอไม

ทานสอนใหปฏบตศล สมาธ ปญญา หรอไม แลวกมพระสตรอนๆ

ทจะขยายความของมรรคทมองค ๘ นวาเปนอยางไร วธเจรญสต

เจรญอยางไร อนนกมอยในสตปฏฐานสตร พอศกษาสตปฏฐานสตร

กจะรจกวธเจรญสต วธนงสมาธดวยอานาปานสต และวธเจรญปญญา

ดวยการพจารณาไตรลกษณ ในสงทใจยงหลงยดตดอยวาเปนตวเรา

ของเราอย กคอกาย เวทนา จต นเอง นคอพระสตรส�าคญ ๒-๓

พระสตรนกพอเพยงแลว อกพระสตรหนงทควรจะรกคอ มงคลสตร

วธสรางความเปนมงคลใหแกชวต อยในมงคล 38 ขอน เชนขอท ๑

ขอท ๒ ทานบอกวา อเสวนา จะ พาลานง ปณฑตานญจะ เสวนา

แปลวา อยาคบคนพาล ใหคบบณฑต เพราะถาคบคนพาลแลว

เขากจะพาใหเราเปนคนพาลไป เขาชอบกนเหลา เราคบกบเขา

เขากจะชวนเราไปกนเหลา เขาชอบเลนการพนน เขากชวนเราไป

เลนการพนน ถาเราคบกบเขา เรากจะเกรงใจเขา เขาชวนเรากตองไป

เพราะเรากลวจะเสยเพอน เราไมกลวทจะเสยตว เรากเลยยอมทจะ

เสยตว และในทสดกตองเสยตวไป แตถาคบคนด คบบณฑต บณฑต

กจะชวนไปท�าบญ ไปเขาวด ไปศกษาธรรมะ ไปปฏบตธรรม ถาไป

กบเขากจะไดกลายเปนบณฑตตอไป ไดกลายเปนคนด ไดกลายเปน

พระอรยบคคล

นคอพระสตรทพระพทธเจาทรงสงสอน ไมตองเรยนทงพระไตรปฎก

ใหรแค 2-3 พระสตรนกเหลอกนแลว ถาสามารถปฏบตได 3

พระสตรนกพาไปถงพระนพพานไดแลว อนนเราควรจะรวาพระพทธเจา

ทรงสอนอะไรเพอจะไดเปนมาตรฐานของค�าสอนของผอน เปนเครอง

วดค�าสอนของผอนวาเปนค�าสอนทถกตองหรอไม เปน สวากขาโต

255

ภควตา ธมโม หรอไม ถาเราไมมค�าสอนของพระพทธเจามาเปน

มาตรวดเลย เวลาเราไปศกษากบอาจารยรปไหน ทานสอนใหท�าอะไร

เรากตองเชอเพราะเราไมรวาทานสอนผดสอนถก เรากตองคดวา

ทานสอนถก แตความจรงทานอาจจะสอนผดกได พอทานสอนผด

เราไปเชอ เราท�าผดมนกไมไดผล ผลทจะไดกไมม แทนทจะหลดพน

กลบจะตองตดอยกบการเวยนวายตายเกดอกตอไป

ดงนนการศกษาการฟงเทศนฟงธรรมจากผร จรงเหนจรง เชน

พระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายจงเปนสงทจ�าเปนอยางยง

กบผทยงไมมศรทธาและผทมศรทธาแลว ถาทานไมมชวตอยแลว

กอาศยค�าสอนทไดมการบนทกเอาไวเปนหนงสอ เปนซด อาศยฟง

ค�าสอนของทานเหลานได ดกวาไปฟงค�าสอนของผทไมรจรงเหนจรง

คอสอนแลวกอาจจะท�าใหเหนผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบวได

ค�าสอนนแหละเปนตวส�าคญ ไมไดอยทตวทานวาทานมชวตอย

หรอไม ถากราบพระอรหนตทเปนใบกไมเปนประโยชนอะไร ทานจะ

ไมสามารถสอนอะไรเราได ไดอยางมากกแคไปกราบทานเฉยๆ

เทานนเอง ดงนนสงส�าคญไมไดอยทตวบคคลแตอยทค�าสอนของ

บคคล ถาไปกราบพระอรหนตแลวทานไมสอน กเหมอนกบไปกราบ

พระพทธรปดๆ นเอง ไมไดอะไร ไมไดรบฟงค�าสอน เพยงแตได

กราบไหวเทานนเอง ดงนนเวลาทเราเขาหาพระปฏบตดปฏบตชอบน

เราตองการเขาไปหาค�าสอนเปนหลก ไมตองการไปขอน�ามนต ไมตองการ

ไปขอวตถมงคล ไมตองการอะไรตางๆ จากทาน นอกจากค�าสอน

ของทานเทานนเอง แมแตรอยยมของทานกไมตองการ ทานจะดา

ทานจะวาเรา ถาเปนธรรม เราควรทจะนอมรบเขามาอยางเตมหวใจ

นอมเพอน�าเอาไปปฏบต ไมใชพอทานไมยมใหเรา ทานดาเราเทานน

กกระเจงไปเลย ถอยรดไปเลย ไมยอมกลบมาอกเลย อนนแสดงวา

ไปไมถงพระอรหนต จะไปหาแตรป อยากจะไปดหนาตาทยมแยม

256

แจมใส คดวาพระอรหนตตองเมตตา ดาไมได พอดากเลยไมใชเปน

พระอรหนตขนมาเลย อนนกมคนบางคนเปนแบบนน พอไปเจอ

พระอรหนตทพดจาไมเสนาะหเทานนกถอยรดกลบไปเลย อนน

เพราะวาไมมงไปหาธรรมะนนเอง ไมไดมงไปหาค�าสอน มงไปหาท

รปงาม หนาตาทงาม รอยยมงาม เหนแลวปลมปต มความสข ค�าสอน

ของทานจะมาในรปแบบใด ยกยองสรรเสรญกด หรอดดาวากลาวกด

ขอใหนอมเอาเขามาเพราะเปนค�าสอนเหมอนกน จะใหสอนดวย

วธยกยองสรรเสรญเพยงอยางเดยวมนกท�าใหเราหลงได บางททาน

กตองแกความหลงของเราดวยการดดาวากลาวตกเตอนบาง จะได

ท�าใหเราไมหลงใหลคลงไคลจนเกนไป

นคอเรองของการเขามาหาครบาหาอาจารย มาฟงเทศนฟงธรรม

มาศกษาธรรม เพอจะไดเหนคณคาของพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจา เพอทจะไดเกดฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา ทจะนอม

น�าเอาค�าสอนของพระพทธเจาไปปฏบต เพราะไมมอะไรในโลกน

ทจะสามารถท�าใหจตใจของพวกเราหลดพนจากกองทกขแหงการ

เกด แก เจบ ตาย ได มแตพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเพยง

อยางเดยวเทานน ถาเราปรารถนาหลดพนจากกองทกขแหงการเกด

แก เจบ ตาย เรากตองเขาหาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเพยง

อยางเดยว เราตองสละทกสงทกอยางไปใหหมด เพราะทกสงทกอยาง

ทเรามอยนเปนตวทดงใหเราตดอยกบการเวยนวายตายเกดนนเอง

จงขอใหทานพยายามเขาหาผร หมนฟงเทศนฟงธรรมอยางสม�าเสมอ

อยางตอเนอง แลวน�าเอาค�าสอนนไปปฏบต แลวผลตางๆ ทดทงาม

เชน มรรคผลนพพาน กจะเปนผลทจะตามมาตอไปอยางแนนอน

257

ธรรมะบนเขา

๒๓ ตลาคม ๒๕๕๘

สะพานบญ

วนนเปนวนศกรท ๒๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๘

เปนวนหยดราชการเนองจากเปนวน

ปยมหาราช เปนวนททางราชการใหหยด

ท�างาน ๑ วน ส�าหรบพทธศาสนกชนกถอ

วาเปนวนก�าไรบญ เพราะเปนวนทจะไดม

โอกาสไดท�าบญกนอกครงหนง บญนเปน

สงทส�าคญตอชวตจตใจของสตวโลกเปน

อยางมาก เพราะบญนเปนเหมอนสะพาน

ทเชอมระหวางวฏฏะแหงการเวยนวาย

ตายเกดกบพระนพพานแดนแหงบรมสข

แดนทไมมการเวยนวายตายเกด ผทตองการ

จะออกจากวฏสงสาร วฏฏะของการเวยน

วายตายเกด จ�าเปนจะตองสรางสะพาน

ทเชอมระหวางโลกทงสองโลกน คอโลก

ของการเวยนวายตายเกดและโลกของการ

หลดพนจากการเวยนวายตายเกด การทจะ

สรางสะพานนไดกตองมพระพทธศาสนา

เปนผออกแบบสรางสะพานนให เพราะ

ถาไมมพระพทธศาสนา จะไมมผทมความ

สามารถจะออกแบบสรางสะพานทจะ

เชอมระหวางวฏฏะแหงการเวยนวายตาย

258

กบพระนพพานได สตวโลกทงหลายจะตองตดอยกบการเวยนวาย

ตายเกดไปอยางไมมวนหมดไมมวนสน แตเวลาใดทมพระพทธศาสนา

ปรากฏขนมาในโลก เวลานนจะเปนเวลาทมผออกแบบสะพานทจะ

ใหทกๆ คนสรางสะพานนไดดวยตนเองทจะพาใหตนเองไดหลดพน

ออกจากการเวยนวายตายเกดได บญนแหละคอการสรางสะพาน

การสรางสะพานจะเสรจชาเสรจเรวกขนอยกบเวลาทเราใชกอสราง

ถาเราใชเวลานอยกบการกอสรางสะพานกจะเสรจชา และอาจจะ

เสรจไมทนการณตามเวลา เพราะชวตของพวกเรามเวลาก�าจด ไมม

ใครรวาอายหรอชวตของตนนนจะยาวหรอสน จะตายวนไหนไมม

ใครร ถาไมรบสรางสะพานบญน เวลาทตายไปกอาจจะไมสามารถ

สรางสะพานนใหส�าเรจได แลวอาจจะตองรอเวลาอกกวาจะไดพบกบ

พระพทธศาสนาถงจะสามารถทจะมาสรางสะพานบญนใหมไดอก

ดงนนพระพทธเจาจงทรงสอนใหสตวโลกจงอยาตงอยในความประมาท

อยาผดวนประกนพรง อยาไปคดวาชวตของคนเรายงยาวนาน

เพราะคนเรานจะตายไดทกวนทกเวลา เพราะมเหตปจจยทจะท�าให

ความตายเกดขนไดหลากหลายเหตปจจยดวยกน ไมใชแตเฉพาะ

เพยงอายอยางเดยว ถาอายเปนตวก�าหนดชวตของเราได ทกคน

กจะอยไปถง ๘๐ ป ๙๐ ป ๑๐๐ ปได แตคนเราทกคนนไมไดอยกน

ไปถงตามอายขยของตน เพราะมเหตปจจยอยางอนทจะท�าใหอาย

คนเรานจะตายไดทกวนทกเวลา เพราะมเหตปจจยทจะท�าใหความตายเกดขนไดหลากหลายเหตปจจยดวยกน ไมใชแตเฉพาะเพยงอายอยางเดยว

259

ของตนอยไปไมครบ เชน มอบตภยบาง มโรคภยไขเจบบาง มภยทาง

ธรรมชาตตางๆ บาง มสงครามบาง มการอดยากขาดแคลนบาง

มโรคระบาดบาง มอะไรจปาถะทจะท�าใหชวตของพวกเรานนอยไม

ครบวยของเรา อาจจะไปกอนเวลาอนควร ถาเปนอยางนเรากจะ

ไมสามารถทจะสรางสะพานบญเพอทเราจะไดหลดออกจากการ

เวยนวายตายเกดได ถาคดวาเราจะอยไปถงอาย ๘๐-๙๐ ป ไวรอ

ตอนแกแลวเราคอยมาสรางบญสรางกศลกน เราอาจจะตายกอนถง

เวลานนกได จงอยาหลงอยกบการหาความสขทางโลกนเลย ทางลาภ

ยศ สรรเสรญ ทางตา ห จมก ลน กาย เพราะมนเปนเหมอน

ความสขของคนตดยาเสพตดดๆ นเอง ตอใหเสพเทาไรกไมมวนอม

ไมมวนพอ พอวนไหนไมไดเสพกเหมอนกบไมไดเสพความสข

เหลานเลย พวกเราเสยเวลากนกมาเสยเวลาตดอยกบความสขทาง

โลกนเอง ตดอยกบความสขทางลาภ ยศ สรรเสรญ ความสขทางตา

ห จมก ลน กาย จงท�าใหไมมเวลาทจะมาสรางสะพานบญน นานๆ

ถงจะมเหตใหมาสรางสะพานบญกนสกครงหนง เชน วนส�าคญๆ

วนหยดราชการ มเวลาวางจากภารกจการงาน อยากจะไปเทยวบาง

แตกไปไมได เพราะเงนอาจจะไมมหรอไมพอ หรอวาวนหยดนอย

ไปหนอย ไปไมไดไกล กเลยมาท�าบญดกวา นานๆ จะมเหตทจะท�าให

มาท�าบญสกครงหนง ถาท�าบญแบบนเวลาทจะสรางสะพานบญ

เชอมใหไปถงพระนพพานนมนจะไมพอ เหมอนกบการกอสราง

สะพานทางโลกน ปหนงมาสรางสกสองสามวน แลวเมอไรถงจะสราง

สะพานใหมนเสรจได สะพานทเขาสรางกนใหมนเสรจทนตามเวลา

คอเขาสรางกนแบบหามรงหามค�า เขาท�างาน ๓ ผลด ไมใชท�างาน

เพยงผลดเดยว เขาท�าตลอด ๒๔ ชวโมง มพนกงาน ๓ ชดดวยกน

ผลดกนมาท�างานชดละ ๘ ชวโมง ท�างานกนแบบไมหยดไมหยอน

แบบน สะพานตางๆ จงส�าเรจลลวง เปนสะพานทใชงานไดอยางม

260

ประสทธภาพ ฉนใด การสรางสะพานบญของพวกเรากควรจะเปน

อยางนน ถาเราสรางแบบหามรงหามค�า สรางแบบไมมเวลาหยด

เวลาหยอน ยกเวนเวลาพกผอนหลบนอน รบรองไดวาเราจะสามารถ

สรางสะพานบญนใหเสรจตามเวลาทผออกแบบไดก�าหนดแบบไว

ใครเปนผออกแบบใหสรางสะพานบญน กคอพระพทธเจาของ

พวกเรา พระพทธเจาทรงตรสไววา ถาปฏบตตามค�าสอนของ

พระพทธเจาได สรางสะพานตามแบบทพระพทธเจาทรงออกแบบได

กจะสามารถสรางสะพานนใหเสรจไดภายใน 7 วน เปนอยางเรว

หรอถาไมเสรจภายใน 7 วน กภายใน 7 เดอน ถา 7 เดอนไมเสรจ

กไมเกน 7 ป จะสามารถสรางสะพานบญนไดส�าเรจ จะสามารถ

บรรลถงพระนพพานไดอยางแนนอน

นคอกรอบเวลาของผทออกแบบใหกบผรบเหมากอสราง พวกเราน

เปนเหมอนบรษทรบเหมากอสราง ถาเราไปรบแบบมาจากพระพทธเจา

แลวเราน�าเอามาศกษาน�ามาปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา

เรากจะสามารถสรางสะพานบญนใหเสรจไดภายในไมเกน ๗ ปน

อยางแนนอน กรอบเวลาของการกอสราง พระพทธเจากทรงก�าหนด

ไวแลววา ท�าวนละ 20 ชวโมง คอวนหนงใหพกผอนหลบนอนแค

4 ชวโมง อก 20 ชวโมงนใหลกขนมาเดนจงกรม นงสมาธ ในชวง

ทตองไปท�าภารกจจ�าเปนเลยงปากเลยงทอง เชน บณฑบาต ขบฉน

หรอท�าความสะอาดลานวด ซกผาจวร สรงน�า กใหมสตอยกบภารกจ

การงานเหลานน การมสตกเรยกวาเปนการสรางสะพานเปนการ

สรางบญอย ถาเราไดปฏบตอยางพระองคทรงสงสอนใหปฏบตตาม

กรอบเวลาททรงไดก�าหนดไว จะตองสรางสะพานบญนไดส�าเรจอยาง

แนนอน ดงมผรบเหมากอสรางรบเอาแบบสรางสะพานนไปสรางกน แลวกสรางกนส�าเรจภายใน ๗ วน ภายใน ๗ เดอนบาง ภายใน

261

๗ ปบาง หรอภายในชาตนบางเปนจ�านวนมาก บคคลเหลานทเรา เรยกวาพระอรหนตสาวกนนเอง พระปฏบตด ปฏบตชอบ ครบาอาจารยตางๆ ทเราเคารพกราบไหวบชาในยคปจจบนนบตงแต พระอาจารยเสาร พระอาจารยมน ลงมา ครบาอาจารยเหลาน ทานเปนผรบเอาแบบสรางสะพานจากพระพทธเจา แลวกมาด�าเนนการสรางสะพานนตามกรอบเวลาทไดทรงมอบหมายไวใหปฏบตทกวน ปฏบตวนละ ๒๐ ชวโมง พกผอนหลบนอนวนละ ๔ ชวโมง บางครงบางเวลาไมพกเลย ถอเนสชชก คอถออรยาบถ ๓ คอ ไมนอน จะเดน จะยน จะนง เทานน ถาจะหลบกใหหลบอยในทาใด ทาหนงกจะหลบไมนาน นแหละคอความพากเพยรของพระอรหนต- สาวกทงหลาย ท�าตามแบบทพระพทธเจาไดทรงบ�าเพญไดทรงพากเพยร ปฏบตอยางไมหยดไมหยอน ไมยอทอ ไมยอมแพ ไมยอมถอย ปฏบตไปมากบางนอยบาง บางครงกอาจจะพกผอนบาง ถามเหตจ�าเปน เชน สงขารรางกายเจบไขไดปวยไมสามารถทจะ บ�าเพญเพยรไดอยางเตมทกบ�าเพญไปตามกรอบของเหตและ ปจจยนน ถงแมเวลาเจบไขไดปวยกยงสามารถบ�าเพญได รางกายจะนอนอยบนเตยง แตใจไมไดนอนอยบนเตยง ใจยงสามารถเจรญสต เจรญสมาธ เจรญปญญา ไดอย สามารถเจรญธรรมสรางบญทเกดจากการท�าใจใหสงบ เรยกวา สมถภาวนา สรางบญทเกดจากการท�าใจใหรแจงเหนจรง ทเรยกวา วปสสนาภาวนา

ในเบองตนบางทยงตองใชรางกายอย ถารางกายไมสบายกจะ ไมสามารถท�าอะไรได ไมสามารถเดนจงกรมนงสมาธได ถาอยใน ทานอนกจะไมสามารถทจะเจรญสต สมาธ ปญญา ได เพราะสตยงไมมก�าลงแกกลาพอ พออยในทานอนกจะเคลมหลบไป จะไมได ภาวนา ส�าหรบผเรมตนการภาวนา จ�าเปนตองอาศยรางกายทสมบรณ ทานจงสอนใหบวชกนตงแตอาย 20 ปขนไป อยามารอ

262

บวชตอนอาย 50-60 ป อยามารอปฏบตในชวงทแกแลว นานๆ จะมผออกแบบสะพานนใหกบผรบเหมาอยางพวกเรา ผปรารถนา ทอยากจะหลดออกจากการเวยนวายตายเกดไดมโอกาสไดสรางสะพานนกน สะพานทจะเชอมระหวางโลกของการเวยนวายตายเกด กบโลกของการไมมการเวยนวายตายเกด จะมเฉพาะในยคทมพระพทธศาสนาเทานน ถาไมมพระพทธศาสนา ไมมใครสามารถออกแบบสรางสะพานบญนไดเลย นานๆ ถงจะมพระพทธศาสนามาปรากฏสกครงหนง เมอมาปรากฏแลวควรทจะรบขวนขวาย ควรทจะเหนคณประโยชนอนยงใหญของพระพทธศาสนา อยาเปนแบบ ไกไดพลอยเลย อยาเขยพระพทธศาสนาทงเหมอนกบไกเขยพลอย ทงไป พยายามรบเกบพลอยนมาท�าประโยชนใหกบเราเถด ถาได เพชรพลอยของพระพทธศาสนาแลว จตใจจะไมมวนหวไมมวนโหย อกตอไป จตใจจะมความอม มความพออยตลอดเวลา ทเรยกวา ปรมง สขง อนนแหละคอสงทสตวโลกยงเขาไมถงกน จงไมมความ กระตอรอรนทจะพยายามปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา ถาจะ ปฏบตกปฏบตไปพอหอมปากหอมคอเทานนเอง แตทจะเอาแบบ เอาจรงเอาจงแบบเอาชวตเขาแลกนแทบจะไมคอยมกน จงไมคอยม ผส�าเรจมรรคผลนพพานกนเพราะการปฏบตไมทมเท ไมเหนคณคาของการปฏบต ปฏบตแบบเหมอนซอประกนเทานนเอง แบบเผอ ไวหนอย เผอตายจะไดมประกนชวตประกนภยมาชวยจายมาชวย รบภาระเทานนเอง แตพระพทธศาสนาไมเหมอนการซอประกนภยหรอซอประกนชวต พระพทธศาสนานเปนสงทจะท�าใหเราไมตอง ซออะไรไมตองพงอะไรทงหมด ถามผลทเกดจากการปฏบตธรรมแลว

จตใจจะไมตองพงอะไรทงหมดในโลกน ไมตองมอะไร ไมตองม

ลาภ ยศ สรรเสรญ ไมตองมความสขทางตา ห จมก ลน กาย

ไมตองมแมแตรางกายอนน รางกายอนนจะเปนอะไรจะไมเปนปญหา

ตอใจของผทไดรบผลจากการปฏบตธรรมแลวเลย จะอยอยางสบาย

263

ไมวารางกายจะแก จะเจบ จะตาย จะไมเปนปญหาตอจตใจ เพราะ

จตใจไมยดไมถอรางกายนเปนทพงเปนสรณะเลย แตมทพงสรณะ

ทดกวา กคอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทจะท�าใหใจมความรมเยน

เปนสข ท�าใหใจมความอมมความพออยตลอดเวลา จงควรทจะรบ

ใฝศกษาพระธรรมค�าสอนใหมากๆ เพอจะไดเหนคณคาของพระพทธ

ศาสนา เหนคณคาค�าสอนของพระพทธเจาแลวน�าเอาไปปฏบต

เพราะเมอไดปฏบตแลวจะไดรบผลของการปฏบต แลวจะเหนคณคา

ของพระธรรมค�าสอนอยางแทจรงเวลาทไดรบผลจากการปฏบต

ดงนนขอใหพวกเราจงเหนคณคาของการสรางบญสรางกศลซงเปน

การสรางสะพานเชอมระหวางโลกของการเวยนวายตายเกดกบ

พระนพพาน โลกทไมมการเวยนวายตายเกด เปนการเชอมระหวาง

โลกของความทกขทไมมวนสนสดกบโลกทมแตความสขทไมมวน

สนสด โอกาสนนานๆ จะเกดขนสกครงหนง ถาไมรบฉวยโอกาสนแลว

โอกาสหนาทจะเปนแบบนอกไมรวาจะมาอกเมอไร จะอกกกปกกลป

กไมร ดงนนอยาผดวนประกนพรง พยายามสละความสขทางลาภ ยศ

สรรเสรญ ทางตา ห จมก ลน กาย นไป แลวมาทมเทชวตจตใจใหกบ

การปฏบตธรรมนจะดกวา เพราะผทไดทมเทและไดปฏบตนนไดผล

กนมาแลวทกๆ คน

264

ธรรมะบนเขา

๒๔ ตลาคม ๒๕๕๘

กามคณ ๕

สงทเปนอปสรรคตอการบ�าเพญจตภาวนา

ตอการท�าใจใหสงบทมบทบาทยงใหญ

ในปจจบนนคอ กามฉนทะ ความยนด

ในกามคณทง 5 คอ รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ เพราะในยคปจจบนน เปนยค

ทมความเจรญกาวหนาเปนอยางมากใน

เรองของกามคณทง ๕ ม รป เสยง กลน

รส โผฏฐพพะ ใหดใหเสพไดตลอดเวลา

๒๔ ชวโมง มทกรปแบบ หลากหลายรปแบบ

มสอมชองทางทจะเขาสรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ไดอยางงายดายและรวดเรว

ตลอดเวลา ถาเปรยบเทยบสมยนกบสมยท

อาตมาเปนเดกนนเหมอนกบคนละโลกเลย

สมยเปนเดกๆ นน โทรทศนเพงเรมมและ

จะมตอนค�าคน แลวกเปนภาพขาวด�า ไมใช

เปนภาพส มคนละไมกชวโมง และถาอย

ตางจงหวดนภาพกไมคมชด เปนเหมอน

กบมหมะลง จะดกตองไปดตามรานขาย

โทรทศน เขาจะเปดใหดกน อยาไปฝนวา

จะมโทรทศนดกนในบานเลย และภาพยนตร

กมคนละหนงรอบ นานๆ กมภาพยนตร

265

หนงกลางแปลงเขาเอายามาขาย แลวจะมภาพยนตรฉายใหดฟร ดไปมวนหนงแลวกตองหยดรอใหเขาขายยาอก ๑๐-๒๐ นาท แลวคอย ดมวนตอไป กวาจะดจบบางทกเทยงคนไป ถาโชคไมดฝนตกกจบกน ไมไดดตลอดทงภาพยนตร เรองรองร�าท�าเพลงนกตองรอใหม เทศกาลถงมการจดร�าวงมาร�ากนหรอจดเวทการแสดง นานๆ จะม สกครงหนง อาหารการกนกไมมขายตลอด ๒๔ ชวโมง ของกนของรบประทานเครองดมกมไมกยหอ นคอกามคณทง ๕ ในอดต

ไมเหมอนกบสมยนมหลายยหอดวยกน แลวตอละยหอกมผลตภณฑหลากหลายแปลกแหวกแนวออกไปเรอยๆ เพอตอบสนองความตองการของกามฉนทะ คนในยคสมยปจจบนนจงเปนคนยค บากาม กน บารป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ จงไมคอยมคนอยากจะเขาวดเขาวาเขามาบ�าเพญเพอใหใจมความสงบกน เพราะถกฤทธ ของกามฉนทะดดออกไปใหเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เดยวน ไมตองออกไปนอกบานกมเขามาถงในบาน มเครองเลนดวดโอภาพยนตร มเครองเสยงใหฟง มอนเทอรเนตใหเขาไปหารป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ชนดตางๆ ไดตลอดเวลา ๒๔ ชวโมง มเกมสใหเดกเลนกนทงวนทงคน เรองราวเหลานเราเรยกวาเปนเรองของกามคณ ๕ ทงนน

กามคณ 5 กคอ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ กามฉนทะ กคอความยนดในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ตางๆ นเอง จงท�าให ไมสามารถมาฝกนงสมาธท�าใจใหสงบกนได เพราะเเรงของกามฉนทะ และแรงของกามคณทง ๕ นมก�าลงมากมายทจะคอยดดใจดงใจ ใหออกไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ กนตลอดเวลา ผปฏบตธรรม มกจะไมมความสามารถทจะท�าใหจตใจเขาสความสงบได คงเปน เพราะเวลาทจะบ�าเพญมนอย เพราะถกกามฉนทะดงใหไปเสพกามคณ ๕ เสยมากกวา เวลาทจะเอามานงสมาธจงมนอย ส�าหรบ

266

คนทสนใจนเหนวานงไดอยางมากกวนละครง ครงละครงชวโมงหรอชวโมงหนง นงมาตง ๒๐ ปแลวกยงไมเหนไดผลอะไร อาจจะไดบางในขณะทนง ใจกนงๆ เบาๆ สบาย แตไมถงกบรวมลงไป ไมสามารถ ทจะมอเบกขาไวตานกามฉนทะได เวลาไมไดนงสมาธ กไปดภาพยนตร ไปดรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ชนดตางๆ นคอลกษณะของผทมความสนใจในการปฏบตธรรม แตท�าไดเพยงวนละครงเทานนเอง วนละครงชวโมงหรอวนละชวโมง นอกนนกกลายเปนเวลาของกามฉนทะไปหมด ไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ชนดตางๆ

ผตองการทจะบ�าเพญจตภาวนาเพอท�าใจใหสงบใหรวมลงเปนหนง เปนเอกคคตารมณ สกแตวาเปนอเบกขาน จ�าเปนจะตองอาศยเครองมอทพระพทธเจาทรงมอบใหไวในการสนบสนนการบ�าเพญจตภาวนา ถาจะบ�าเพญจตภาวนาโดยไมมเครองไมเครองมอทพระพทธเจาทรงมอบหมายใหไวนน โอกาสทจะบ�าเพญไดนนแทบจะเปนไปไมไดเลย ดงนนผตองการทจะบ�าเพญจตภาวนาท�าใจ ใหสงบนนจ�าเปนจะตองมเครองมอสนบสนน

เครองมอชนแรกกคอ ศลสงวร ส�ารวมกาย วาจา ดวยการรกษาศล 8 ซงเปนเหมอนกบก�าแพงทจะกนกามฉนทะความอยากในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ไมใหออกไปเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ผทจะบ�าเพญจตภาวนาตองมเวลามาบ�าเพญ จะมเวลาได กตองยตหรอหยดการเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ จงจ�าเปนจะตองสรางก�าเเพงขนมาเพอกนไมใหกามฉนทะนเลดลอดออกไป ท�ากจกรรมทางรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เพราะจะท�าใหไมมเวลา ทจะมานงสมาธ มาเจรญสต เพอท�าใจใหรวมเปนหนงใหเปนสมาธได

หนาทของศลกคอยตการท�ากจกรรมทางรางกายนนเอง การหา ความสขทางรางกาย ทางตา ห จมก ลน กาย เพอจะไดเอาเวลาทใช

267

ในการหาความสขทางรางกายนมาหาความสขทางจตใจ มาบ�าเพญจตภาวนา นคอเครองมอชนท ๑ ทพระพทธเจาไดมอบไวใหกบผทแสวงหาความสงบหาความสขทางจตใจ ควรทจะใชเปนเครองมอสนบสนนในการบ�าเพญจตภาวนา

เครองมอชนท 2 คอใหปลกวเวกไปอยทสงบสงด หางไกลจากรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทยวยวนกวนใจทคอยจะฉกจะลากใหเกดตณหา เกดกามฉนทะ ความอยากเสพรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เชน ไปอยตามวดปาวดเขาทไมมเเสงสเสยงทจะคอยรบกวนใจ แสงสเสยงของปาของเขานจะไมกระตนใหเกดกามฉนทะ ไมเหมอนกบแสงสเสยงของบานของเมองทจะคอยกระตนคอยเขยาใหใจน คอยสนไปดวยกามฉนทะ สนไปดวยกามารมณชนดตางๆ นกคอเครองมอชนท ๒ ททรงมอบใหกบผบ�าเพญ

เครองมอชนท 3 คอเวลาไปอยตามวดปาวดเขา ถามกจกรรม ทจะตองมารวมท�ากนกใหท�ากนดวยการไมคยกน ไมคลกคลกน ไมสนทนากน ตางฝายตางมสตจดจออยกบภารกจการงานของตน เสรจภารกจการงานกไมไปจบกลมจบเขานงคยกนสนทนาปราศรย เรองตางๆ จะคยกนจะมานงฟงกนกเฉพาะเวลาครบาอาจารยเรยกประชมเรยกเขามาอบรมสงสอน ผมากตงใจฟงเพยงอยางเดยว ไมสนทนาไมคยกนระหวางทครบาอาจารยอบรมสงสอน คอ อยาคลกคลกน ใหแยกกนอย เมอไมมกจกรรมทจะตองท�า และเวลา รบประทานอาหารรวมกน มาท�าความสะอาดสถานทพกทอยอาศย หรอมาอาบน�าอาบทา สมยกอนพระเณรนจะไปอาบน�าทบอทสระ เพราะไมมหองน�า ไมมน�าประปา เวลาไปท�ากจกรรมรวมกนกไมคยกน ใหรบท�ากจกรรมทจ�าเปน จะตองท�าใหเสรจๆ ไป เสรจแลวกให แยกกนไปเดนจงกรมนงสมาธในสถานทพกทปฏบตของตน

268

เครองมอชนสดทายทพระพทธเจาทรงมอบใหแกผปรารถนาทจะ

ท�าใจใหสงบกคอ ใหเจรญสตอยางสม�าเสมอตลอดเวลาตงแตตน

ยกเวนเวลาหลบเทานน เพราะเวลาหลบนไมมสต ไมสามารถเจรญ

สตได แตพอมความรสกขนมาตนขนมาปบใหตงสตทนท ถาใชพทโธ

เปนเครองตงสตกใหบรกรรมพทโธๆ ไปอยางตอเนอง ไมวาจะไป

ท�ากจกรรมอะไร เวลาตนขนมาแลวกตองไปช�าระรางกาย ไปขบ

ไปถายออกจากรางกาย ขณะทท�ากจเหลานกใหมสตควบคมความคด

ของตน อยาปลอยใหจตคดไปหารป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ

คดไปหาเรองทจะท�าใหเกดกามารมณตางๆ ขนมา ใหควบคมสต

ใหจตอยกบเครองทเจรญสต ถาเปนพทธานสต กบรกรรมพทโธๆ ไป

ถาเปนกายคตาสตกใหเฝาดการเคลอนไหวของรางกาย ดการกระท�า

ของรางกายในทกอรยาบถ ก�าลงยน ก�าลงเดน ก�าลงนง ก�าลงนอน

ก�าลงลางหนา ก�าลงแปรงฟน ก�าลงหวผม ก�าลงแตงเนอแตงตว

ใหอยกบภารกจนนๆ เพยงอยางเดยว ไมใหคดไปถงเรองนนเรองน

เรองทเกดมาแลวในอดตกด เรองทยงไมเกดในอนาคตกด ใหระงบ

ความคดตางๆ ไวถาตองการท�าใจใหสงบ เรองของความคดตางๆ น

ตองรอใหผานขนสมาธไปกอน ตองสามารถควบคมใจใหเขาสความ

สงบไดกอน ใหใจมความสขกบความสงบกอน แลวถงคอยเอาใจ

ออกมาคดในทางปญญาตอไป แตในเบองตนนอยาคดเลย ยงคดแลว

กจะยงฟงยงไมสงบ ถาคดวาใชความคดนเปนปญญา กตองพจารณา

ดผลวามนเปนปญญาอยางทคดหรอไม ถามนยงฟงอยยงควบคมจต

ใหเขาสความสงบไมได อนนเราไมเรยกวาปญญา เราเรยกวาสงขาร

ความคดปรงเเตง

ดงนนผทจะใชความคดท�าใจใหสงบน ตองดผลเปนหลกวาใชแลว

ไดผลหรอเปลา ใชแลวจตรวมเปนหนงเปนเอกคคตารมณไดหรอเปลา

269

ถาไมไดกควรจะพจารณาวาควรจะใชแบบทครอาจารยสอนใหใช

ไมดกวาหรอ เชน ใหบรกรรมพทโธๆ หรอถาใชอานาปานสตกใหด

ลมหายใจเขาออก ถาใชกายคตาสตกใหดการเคลอนไหวของรางกาย

อนนกขนอยกบเหตการณ ถารางกายมการเคลอนไหว การใช

กายคตาสตกนาจะเหมาะสม หรอถามนไมยอมอยกบกายคตาสต

กใหใชพทธานสต บรกรรมพทโธไปในระหวางทท�ากจกรรมตางๆ

สวนเวลาทนงเฉยๆ นงหลบตา เวลานนเปนเวลาทเหมาะกบการใช

อานาปานสต เพราะจะสามารถดลมหายใจเขาออกไดอยางชดเจน

ถาผใชกายคตาสต พอเวลานงกมกจะใชอานาปานสตตอ ส�าหรบผท

ใชพทธานสตกจะสามารถใชพทธานสตเพยงอยางเดยวไดตลอดเวลา

ไมวาก�าลงท�ากจกรรมอะไรตางๆ กพทโธๆ ไป เวลาไมไดท�ากจกรรม

เวลานงขดสมาธหลบตากใหบรกรรมพทโธตอไปได จตกจะรวมเขาส

ความสงบได

นคอเครองมอตางๆ ทพระพทธเจาทรงมอบใหแกผบ�าเพญจตภาวนา

เพอท�าจตใจใหสงบ เพอท�าจตใจใหสวางไสวดวยปญญา จ�าเปนจะตอง

มเครองมอเหลานไวชวยในการสนบสนน เหมอนกบเวลาเราขบรถ

แลวรถเกดยางแตกขนมา เราตองเปลยนยาง ถาเราไมมเครองไม

เครองมอ เราจะไมสามารถเปลยนยางได ถาใชมอเปลา ๒ มอ กขน

ไมออก จะยกลอใหลอยขนมามนกไมมแรง แตทางบรษทรถยนตเขา

มเครองไมเครองมอมอบตดไวกบรถในกรณทยางแตก มยางอะไหล

ไวให มแมแรงไวส�าหรบยกลอรถใหลอยขน แลวกมเครองมอทจะ

ขนนอตใหออกมาไดอยางงายดาย ขนนอตออกมากเอายางออกมาได

เปลยนยางได มแมแรงกยกลอใหลอยขนได ถาลอไมลอยขนมา

กไมสามารถทจะเปลยนลอไดเปลยนยางได นคอเครองมอในการ

เปลยนยางรถยนต

270

เครองมอของการท�าใจใหสงบกเชนเดยวกน จ�าเปนจะตองมศลสงวร มอนทรยสงวร มการปลกวเวก มการอยแบบไมคลกคลกน มการรจกประมาณในการรบประทานอาหาร ไมรบประทานมากจนท�าใหเกดความเกยจคราน เกดความงวงเหงาหาวนอนขนมา เวลานง กสปหงก ถามปญหาอยางน ถงแมรบประทานเพยงวนละมอกยงเกดปญหาอยางนขนมาได จงจ�าเปนจะตองผอนอาหาร อาจจะทานเพยงครงเดยวจากปรมาณทเราเคยรบประทานตามปกต ถายงงวงอย กอดไปเลย ไมตองรบประทานอาหารสก ๒-๓ วนด แลวมนจะท�าใหไมงวงเหงาหาวนอน จะท�าใหไมเกยจคราน เวลาสงใหไปเดนจงกรม มนกจะเดนอยางตวเบา เวลานงสมาธมนกจะเเขงเปนเหมอนทอนไม หลงจะไมงอ คอไมพบ จตจะมสตรอยตลอดเวลา

การปฏบตตองปฏบตใหเขาถงอรยสจ 4 ใหได ถงจะเรยกวามดวงตา เหนธรรม บรรลธรรม การบรรลธรรมการมดวงตาเหนธรรมนคอ เหนการท�างานของอรยสจ 4 ทง 4 ประการนเอง เวลาเกดความทกขใจ เชน เวลาอดอาหารแลวเกดความทกขใจ เหนเลยวาเกดจากความอยากทจะรบประทานอาหาร แตพอใชมรรค คอสต สมาธ ปญญา ควบคมใจใหเขาสความสงบได ตณหาความอยากกหายไป ความทกขทเกดจากความหวความตองการของตณหากหายไป ความทกขหายไป กเรยกวา นโรธ นโรธปรากฏขนมากเพราะมมรรค มสต มสมาธ มปญญา อนนคอการปฏบตทจะไดเขาสอรยมรรค อรยผล อรยมรรคกคอการบ�าเพญ มรรคกคอสต สมาธ ปญญา เพอก�าจดตณหาความอยาก

การท�าตามความอยากนเปนการใหก�าลงเปนการเตมน�ามนใหกบตณหาความอยาก แตการทไมท�าตามตณหาความอยากนเปนการไมเตมน�ามนใหกบตณหาความอยาก เหมอนกบรถยนต ถาเราขบไปเรอยๆ แลวเราไมเตมน�ามน เดยวรถมนกวงไมได รถมนหมดน�ามน

271

แตถาเราเเวะเตมน�ามนอยเรอยๆ รถกยงจะวงไปไดอยเรอยๆ ฉนใด

ทกครงทเราท�าตามความอยากกเหมอนกบเราแวะจอดตามสถาน

บรการเพอเตมน�ามนรถยนต น�ามนกจะไมมหมดจากถง มนกจะ

มใหวงไดอยเรอยๆ นแหละคอหลกของอรยสจ ๔ หลกของการ

เหนธรรม หลกของปญญา อยทเหนการท�างานของอรยสจ ๔

เหนการท�างานของตณหาความอยากทผลตความทกขทรมานใจ

แลวกเหนเครองมอทพระพทธเจามอบใหไวในการก�าจดตณหา

ความอยากใหหมดไปจากจตจากใจ ดวยการเจรญสต เจรญสมาธ

เจรญปญญา ดวยการเจรญศล ๘ ศล ๑๐ ศล ๒๒๗ ศล ๓๑๑ ขอ

แลวแตสถานภาพของผปฏบตวาจะอยในสภานภาพใด ถาเปน

อบาสก อบาสกา กศล ๘ สามเณรกศล ๑๐ พระภกษกศล ๒๒๗

ถาเปนภกษณก ๓๑๑ ขอ นคอเครองมอทพระพทธเจาทรงมอบให

แกผทจะบ�าเพญจตภาวนา

สถานทจะบ�าเพญกอยตามปาตามเขา ไมไดอยตามบานตามเมอง

แลวทพกอาศยกอยหางไกลกน ไมใหเหนหนาเหนตากน เวลาบ�าเพญ

จตภาวนาจะเหมอนกบวาอยในปาคนเดยว แลวไมใหรวมกนมา

สงสรรค มาคยกน มาสงคมกน เวลามภารกจจ�าเปนทจะตองมา

กใหท�าดวยสต ไมใหมาสนทนาคยกน ใหรบท�าใหเสรจ เสรจแลว

กใหแยกกนกลบไปทพกทปฏบตธรรมของตนเพอใหบ�าเพญเจรญสต

สมาธและปญญาอยางตอเนองอยางสม�าเสมอตลอดเวลาทตนขนมา

ยกเวนเวลาหลบเทานน แลวไมใหไปท�าภารกจการงานทไมจ�าเปน

เชน ไปท�างานกอสรางอะไรตางๆ สรางโบสถ สรางเจดย สรางอะไร

ทไมจ�าเปน ขอใหสรางทจ�าเปนคอทอยอาศยไวส�าหรบหลบแดดหลบ

ฝนไดกพอ พอมแลวกไมตองสรางอะไรแลว ใหมาสรางสต สรางสมาธ

สรางปญญา ขนมาในใจจะดกวา เพราะนคอทพงอาศยของใจ

เปนเรอนของใจอยางแทจรง คอ ธมมง สรณง คจฉาม นเอง กคอ

272

ศล สมาธ ปญญา ทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเราสรางกน

ขนมาเพอจะไดเปนทอยอาศยของใจ ถามศล สมาธ ปญญา ครบถวน

บรบรณ บานกคอพระนพพานกจะเกดขนมา พระนพพานเกดขนได

จากการมศล มสมาธ และมปญญา นเอง ไมไดเกดจากการมโบสถ

มเจดย มอะไรตางๆ ทเราหลงใหลไปสรางกนเหมอนปจจบนน

ส�าหรบผทบ�าเพญไมควรจะไปสนใจเรองราวเหลาน แตผทไมบ�าเพญ

เขาจะสรางนมนกเปนบญเปนกศลของเขา เพราะเขายงไมมความร

ความสามารถทจะมาบ�าเพญได อยางนอยเขากไดสรางทานบารม

ไปกอน ดวยการสรางวดวาอารามถวายใหกบพระพทธเจาบาง

สรางโบสถ สรางเจดย ถวายใหกบพระพทธศาสนา อนนมนเปนหนาท

ของคนตางระดบกน คนทยงภาวนาไมไดจะตองสรางบารมอยางน

ไปกอน สรางทานบารมไปกอน ดวยการสรางโบสถ สรางเจดย

สรางพระพทธรป สรางหองน�า สรางกฏ สรางศาลา สรางอะไร

ตางๆ นานาใหกบพระพทธศาสนา

ส�าหรบผบ�าเพญจตภาวนา ผถอศล 8 ศล 10 ศล 227 ศล 311 น

ไมควรไปท�าภารกจเหลาน เพราะไมใชเปนภารกจ ผทถอศลปฏบต

จะตองปฏบตเทานน จะตองปลกวเวก ไมคลกคลกน จะตองเดนจงกรม

นงสมาธเจรญสตตลอดเวลานบตงแตตนขนมาจนหลบ จนกวาจะได

อปปนาสมาธ ท�าใจรวมใหเปนหนง และมความช�านาญทจะเขาสสมาธ

แบบนไดทกเวลาทตองการ ถาจตรวมเปนหนงเปนสมาธแลว เวลา

ออกมานจะเหนกระบวนการท�างานของอรยสจ ๔ ทมอยในใจของ

เราไดอยางชดเจน จะรเลยวาปญหาทงหมดนไมไดอยทใครเลย ไมได

อยในโลกน ไมไดอยทบคคลนนบคคลน ไมไดอยทสงนนสงน ไมได

อยทเหตการณนนเหตการณน แตอยทตณหาความอยากทอยในใจ

ของตนเองนเอง กจะแกปญหาไดอยางถกจด แลวกหมดปญหาไป

ไดในทสด พระพทธเจา พระอรหนตสาวกทงหลาย ทานไมมปญหา

273

กบใคร โลกนใครจะดาทานใครจะชมทาน ทานกเฉย ไมเดอดรอน

เพราะทานรวาเปนอยางน ในโลกนมนตองมสรรเสรญแลวกตอง

มนนทา ไมไดเสยใจหรอดใจกบการไดมาซงลาภ ยศ สรรเสรญ

ไดมากเทานน เสยไปกเทานน เพราะวาใจไมไดมทส�าหรบรองรบ

สงเหลานแลว เปรยบเทยบใจเปนเหมอนแกวน�าทมน�าเตมอยแลว

จะเทน�าอะไรเขาไปมนกรบไมได มนเตมแลว แตส�าหรบใจของคนท

ยงไมเตมมนจะรบหมด มอะไรเขามานรบหมด พอเวลาไดกดอกดใจ

พอเวลาเสยไปกรองหมรองไหเสยใจ เพราะใจมนไมมความอมความ

สมบรณในตวมนเอง เพราะขาดธรรม ขาด ธมมง สรณง คจฉาม

ขาดศล ขาดสมาธ ขาดปญญา นเอง

หนาทของผบ�าเพญจงตองมาท�าทตรงน มาท�าทศล สมาธ ปญญา

ส�ารวจตวเราเองวาตอนนเรามศลอะไรบางหรอยง ถาศลยงไมม

อยาไปฝนถงเรองสมาธ ฝนใหเสยเวลาเปลาๆ เอาใหมนมศล

ขนมากอน แลวคอยมาฝนถงเรองสมาธ แลวถามสมาธแลว

คอยมาฝนถงเรองปญญา เรองของการบรรลธรรม เรองของการ

มดวงตาเหนธรรม มนตองรอเปนขนเปนตอนไป มนกาวขามขน

ไมได ถากาวขามขนไดเรากสบายกน ไมตองมารกษาศลใหมนเหนอย

ไมตองมานงสมาธใหมนยากเยนเปลาๆ ดอรยสจ ๔ เพยงอยางเดยว

ตอนนเหนหรอเปลา เหนอรยสจ ๔ ภายในใจเราหรอเปลา เวลาเรา

ทกขใจเราแกทใจเราหรอเปลา หรอเราไปแกทขางนอก รถเสยเราท�า

อยางไร กไปเปลยนรถใหม เอารถไปซอม ถาแกทใจ เสยกปลอยมน

เสยไปซ กทงมนไป เดนกได ขนรถเมลกได ขนไมไดกไมตองไปไหน

อยบานกได มนแกไดถาจะแกทางใจ แตมนไมแกทางใจกน เพราะ

มนไมเหนวามนเกดทใจ มนกลบไปเหนวามนเกดทขางนอก รถเสย

กตองซอมรถ รถไมดกตองเปลยนรถใหม อยางนแกไปจนวนตาย

กไมมวนจบ เพราะมนเปนเรองของอนจจง ทกขง อนตตา ของโลกน

274

ไดอะไรมามนใหมๆ มนกด ใชไปเดยวมนกเกาเดยวมนกพง พงกตอง เปลยนใหม มนกเปลยนอยเรอยๆ รางกายนพงไปกตองเปลยนใหม กตองกลบมาเกดใหม มาเกดใหมกตองกลบมาแก มาเจบ มาตายใหม วนเวยนกนอยอยางนเพราะไปแกปญหากนผดจด เขาใจหรอเปลา ไปแกทขางนอกไมไดมาแกทขางใน ทไมไดแกขางในเพราะไมรวาปญหาอยทขางในเพราะไมเคยมองเขามาขางในนนเอง

ผทจะมองเหนขางในกคอผทมสมาธเทานน ผทจตรวมลงเปนหนง ถงจะเหนใจของตนเองเหนปญหาทเกดขนภายในใจของตนเอง ถาไมมสมาธแลวไมมวนทจะเหนทจะรได ดงนนตอใหอานหนงสอธรรมะแตกฉาน รจกพระไตรปฎก มนกเปนแบบใบลานเปลานเอง ไมสามารถทจะเหนธรรมะทแทจรงได เหนแตชอของธรรม หนงสอธรรมะทเราอานนเปนชอของธรรมทงนน แตตวของธรรมจรงๆ น ไมเหน เวลามนโผลขนมาไมเหน เวลาตณหาความอยากโผลขนมา ไมเหน พอหวกาแฟกเหนแตกาแฟ แทนทจะเหนวาปญหาอยท ความอยากดมกาแฟ หยดดมซะมนกหมดเรองใชไหม แตมนไมหยด พอไมหยดมนกตองดมไปเรอย ดมไปจนวนตาย พอตายกกลบมา ดมใหมมาเกดใหม นคอการแกปญหาไมถกจด เพราะมองไมเหนปญหา เพราะไมมองเขามาขางใน ใจไมมสมาธ

เวลานงสมาธนเปนการดงใจใหเขาขางในดวยสต เวลาเราพทโธๆ เวลาเราดลมหายใจเขาออกนเปนการดงใจใหเขามาขางใน ไมใหไปทางตา ห จมก ลน กาย ถาเราออกไปทางตา ห จมก ลน กาย นมนกจะไมเหนสจธรรม ไมเหนอรยสจ ๔ มนกไมมวนทจะแกปญหาไดอยางถกจด มนกจะตองแกแบบปลายเหตไปเรอยๆ แกทปลายเหต กตองไปเปลยนอยเรอยๆ เปลยนสงนนเปลยนสงน ใชไปแลวมนเกามนพงกตองเปลยนใหม แลวกหาใหมมาทดแทนกนไปอยเรอยๆ

รางกายนตายไปกตองไปหารางกายใหมมาทดแทน มาเกด มาแก

275

มาเจบ มาตาย ใหม ท�าอยางนมาไมรกลานรอบแลว แลวกจะท�า

อยางนไปเรอยๆ ถาไมไปปฏบตตามทพระพทธเจาทรงสงสอน คอ

สรางศลขนมา สรางสมาธขนมา สรางปญญาขนมา ตามขนตอนท

พระพทธเจาทรงสงสอน เพราะธรรมแตละขนสนบสนนกน ศลสนบสนน

ใหเกดสมาธ สมาธสนบสนนใหปญญาเหนความจรงเหนอรยสจ ๔ ได

ปญญาเหนความจรงไดกจะสนบสนนใหจตหลดพนจากการเวยนวาย

ตายเกดได หลดพนจากความทกขทงหลายได อยทธรรมทพระพทธเจา

ทรงแสดงน แตพวกเราไมยอมปฏบตตามขนตามตอนกน จะขอ

ขามขนศล ขนสมาธ แลวกจะไปขนปญญากน มนกเลยกลายเปน

ปญญาแบบตวหนอน หนอนหนงสออยแตกบหนงสอ แตมนไมรวา

หนงสอนนมความหมายอะไรอยางไร รจกชอธรรมตางๆ แตไมรจก

ตวมน เวลาตวมนโผลขนมากไมรจกมน มนเปนศตร กลบไปคดวา

มนเปนมตร พอมนชวนไปดม ไปเทยว ไปกน กไปกบมนเลย แทนทจะ

เอะ ไมใชน นมนเปนตวทจะดงเราไปสความทกข แตกลบไปกบมน

อยางสนทสนมกนเลย นแหละคอการใชปญญาโดยทไมมศลไมม

สมาธเปนเครองสนบสนน ถาใชปญญาแบบนกตองเวยนวายตายเกด

ตอไปไมมวนทจะหลดพนได

จงขอใหพวกเราเชอพระพทธเจาท�าตามทพระพทธเจาทรงสงสอน

อยางเครงครดเถด เอาเครองมอตางๆ ทพระพทธเจาทรงมอบไว

ใหกบพวกเรานน�ามาปฏบตเถด แลวรบรองไดวาเราจะสรางทอย

อาศยทถาวรทใหความสขกบเราไปไดตลอดคอพระนพพานน

ไดเหมอนกบทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดสรางกน

276

ธรรมะบนเขา

๒๕ ตลาคม ๒๕๕๘

ทงสขปลอม

แลวจะเจอสขจรง

ในโลกนมความสขอย ๒ ชนดดวยกน คอ

สขแทและสขปลอม สขทถาวรและสข

ชวคราว สขแทสขทถาวรคอความสขทางใจ

ความสขปลอมความสขชวคราวกคอ

ความสขทางรางกาย ความสขทางลาภ ยศ

สรรเสรญ ความสขทางตา ห จมก ลน กาย

คนฉลาดเลอกความสขทแทจรงทถาวร

คนโงจะเลอกความสขชวคราว ความสขท

ไมแทจรง ความสขปลอม เพราะไมมปญญา

มองไมเหนความเสอมของความสขปลอม

คนฉลาดนกปราชญ เชน พระพทธเจา

พระอรหนตสาวกทงหลาย ทานมปญญา

ทานเหนความเสอมของความสขทาง

รางกาย เหนความเสอมของลาภ ยศ

สรรเสรญ เหนความเสอมของตา ห จมก

ลน กาย ทานจงไมหลงไปแสวงหาความ

สขปลอม ทานไปหาความสขจรงความ

สขแท ทานจงไมผดหวง ทานจงไดพบกบ

ความสขทยงใหญทสดคอความสขของ

พระนพพานทเรยกวาบรมสข นพพานง

ปรมง สขง

277

สวนคนโงกจะหาความสขจากลาภ ยศ สรรเสรญ จากรป เสยง

กลน รส โผฏฐพพะ แลวกตองประสบกบความผดหวง เมอลาภ

ยศ สรรเสรญ และรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ มอนเปนไป มการ

เสอมมการพลดพรากจากกนไป เวลานนความสขกกลายเปนความ

ทกข นคอความสขทมอยในโลกน มความสขอย ๒ ชนดดวยกน

ถาเราไมมพระพทธศาสนา ไมมค�าสอนของพระพทธเจามาแสดง

ใหเราร มาแจงใหเราร เรากจะหลงตดอยกบการหาความสขปลอม

อยางทคนสวนใหญในโลกนก�าลงแสวงหากน เพราะคนสวนใหญ

ในโลกนไมไดเขาถงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจานนเอง ถงแม

จะถอตนเองวาเปนพทธศาสนกชน กเปนพทธศาสนกชนแบบทพพ

ในหมอแกง นบถอพระพทธศาสนา แตไมรจกพระธรรมค�าสอนของ

พระพทธเจาทสอนใหหาความสขทางใจกน กลบไปหาความสขทาง

รางกาย ไปหาความสขทางลาภ ยศ สรรเสรญ จงตองพบกบความทกข

ความผดหวง เพราะวาเปนเหมอนทพพในหมอแกงนนเอง ทพพ

จะอยในหมอแกงนานสกเทาไรกตาม จะไมรวาแกงททพพไดสมผสนน

เปนแกงอะไร เปนแกงจด แกงเผด หรอแกงหวาน จะไมมวนรได

ไมเหมอนลนกบแกง ถาลนนพอสมผสรสของแกงเพยงหยดเดยว

เทานนกจะรทนท

คนฉลาดพอไดยนไดฟงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจากจะหตา

สวางขนมาทนท พอทรงตรสค�าวา “อนจจง” เทานน สพเพ สงขารา

อนจจา กเกดหตาสวางขนมาเลย เหนความไมเทยงแทแนนอน

ของทกสงทกอยางทมอยในโลกน เพราะทกสงทกอยางนนเปนสงท

เกดขนดวยการรวมตวของธาต ๔ ดน น�า ลม ไฟ และธาตร

ถามธาตรกเปนมนษย เปนเดรจฉาน ถาไมมธาตรกเปนตนไมใบหญา

ตางๆ สงเหลานเปนสงทประกอบขนโดยการรวมตวของธาตทง ๔

278

คอ ธาตดน ธาตลม ธาตน�า และธาตไฟ เปนใบไม เปนตนไม เปน

ดอกไม เปนอะไรตางๆ เรยกวาเปนธาต สวนรางกายของมนษยและ

ของสตวเดรจฉานกประกอบขนดวยธาต ๔ เชนเดยวกน คอธาตดน

ธาตน�า ธาตลม ธาตไฟ แลวกมธาตรคอใจมาเปนผครอบครอง

สงใดกตามเมอมการรวมตวกน ยอมมการแยกตวกน อนนเปน

กฏของอนจจง ความไมถาวร สงทถาวรทไมมวนแยกตวกนกคอ

ธาตทง 5 นเอง รวมถงธาตท 6 คออากาศธาต นคอสงทเรยกวา

สพเพ ธมมา อนตตา สงเหลานไมเปนสงขาร สงขารา อนจจง สงขาร

ทานแปลวาสงทประกอบขนดวยการปรงเเตงของธาตทง 6 หรอ

ธาตทง 5 คอ ธาตดน น�า ลม ไฟ อากาศธาต และธาตร เรยกวา

สงขาร แตตวทเปนธาตแทๆ นไมมวนเสอมไมมวนหาย เปนธาต

อยตลอดเวลา ธาตน�ากเปนน�าตลอดเวลา ธาตดนกเปนธาตดนอย

ตลอดเวลา ธาตลมกเปนธาตลม ธาตไฟกเปนธาตไฟ อากาศธาต

กเปนอากาศธาต ธาตรกเปนธาตรอยตลอดเวลา แตพอมารวมตวกน

ขนมากเรยกวา สงขาร ถาเปนสงขารทานกเรยกวา สพเพ สงขารา

อนจจา สงขารทงหลายเปนของชวคราว ทานไมไดเรยกวา สพเพ ธมมา

อนจจา ทานไมไดเรยกวาธาตทง ๖ นเปนอนจจา เพราะธาตทง ๖

นไมเปนอนจจา เปนธาตคงเดมอยตลอดเวลา ถาผใดสมผสแลว

มาครอบครอง คอธาตรมาสมผสมาครอบครองกบสงขารแลวไปม

ความหลงยดตดคดวาเปนของถาวร คดวาเปนของๆ ตน กจะเกด

ความทกขขนมาเวลาทธาตทง ๔ แยกตวออกจากกน นคอ อนจจา

สงใดกตามเมอมการรวมตวกนยอมมการแยกตวกนอนนเปนกฎอนจจง ความไมถาวร

279

สพเพ สงขารา อนจจา ธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงททรงตรสร

ทรงคนพบวาสงขารทงหลายเปนของชวคราว ประกอบขนจากธาต

ทง 6 ทเปนของถาวร ไมมตวไมมตน ไมมสตวไมมบคคล เปนธาต

เทานน แตธาตรนมปญหา ธาตรถกอวชชาความไมรความจรงอนน

มาหลอกใหธาตรคดวาธาตรนเปนตวเปนตน ใหคดวาสงทธาตรไดมา

ครอบครองคอรางกายเปนของตน แลวกใหหลงกบธาตสงขารตางๆ

นอกจากรางกาย เชน ทรพยสมบตขาวของเงนทองตางๆ ทมนษยเรา

ผลตกนขนมา กผลตมาจากธาต ๔ นเอง ธาตดน ธาตน�า ธาต

ลม ธาตไฟ กลายเปนสนคาตางๆ ใหเสพใหสมผสใหเกดความสข

ชวคราวขนมา ท�าใหธาตรทไมมปญญานหลงใหลคลงไคลตดอยกบ

ความสขแบบนแบบถอนตวไมขน ตองกลบมาเสพความสขเหลาน

อยเรอยๆ ดวยการกลบมาเกดแลวกมาแก มาเจบ มาตาย ตายแลว

กตองกลบมาเกด มาแก มาเจบ มาตาย เพราะความยดตดอยกบ

การเสพความสขทางตา ห จมก ลน กาย นเอง ทเปนความสข

ชวคราวเปนความสขปลอมทมวนเสอมหมดไป แลวกมความทกข

มาทดแทนใหเสพใหสมผส มนษยจงตกอยในกองทกขของการเวยน

วายตายเกด เกดอยในกองทกขของการสญเสยของการพลดพราก

จากกน เพราะสงตางๆ ทมนษยและสตวเดรจฉานมาครอบครองนน

ลวนเปนสมบตชวคราวทงนน ไดมาแลวกตองมวนหมดไป ไดลาภ

กมการเสอมลาภ ไดยศกมการเสอมยศ ไดสรรเสรญกมนนทา ไดสข

กตองมทกข เวลาสขหมดไปทกขกกลบกลายเขามา นคออนจจงของ

สงตางๆ ทมอยในโลกน

ผทมปญญาเหนอนจจงจะไมหลงยดตดกบสงเหลาน จะถอนตวออก

แลวกไปพบกบความสขทแทจรงคอความสขทเกดจากความสงบ

ของใจ ความสขทเกดจากความสงบของใจนเกดจากการถอนตว

ออกจากการเสพความสขปลอม ความสขทางรางกาย ผทปรารถนา

280

ตองการพบความสขทถาวรจงจ�าเปนจะตองสละความสขปลอมไป จะเอาความสขทง ๒ รปแบบไมได เหมอนกบจะเอารอนกบเยน ความรอนกบความเยนนอยดวยกนไมได ตองแยกกนอย เหมอนความมดกบความสวางเกดขนพรอมกนไมได ถามดมนกไมสวาง ถาสวางมนกไมมด ความสขแทกบความสขปลอมกเชนเดยวกน ถาจะเอาความสขแทกตองละความสขปลอม ถาตองการความสขปลอมกจะไมไดความสขแท จะเอาความสขทง 2 รปแบบนเปนไปไมได ถาจะไดกไดแบบอยางละนดอยางละหนอย

อยางผปฏบตชวงระยะเรมตนจะสมผสไดความสขแทนดหนอย แลวกไดความสขปลอมอกนดหนอยเพราะยงเสยดาย นงสมาธเสรจออกมากหาขนมกาแฟดมรบประทาน หารป เสยง กลน รส ดภาพยนตร ฟงเพลง หรอท�าอะไรทท�าใหเกดความสขผานทางตา ห จมก ลน กาย อยางนเรยกวายงจะเอาความสขทง ๒ รปแบบอย ความสขปลอมกเอา ความสขแทกจะเอา เลยไดไมสมบรณ ไดอยางละนดอยางละหนอย แลวเวลาทความสขปลอมหายไปกเกดความ ทกขทรมานใจขนมา ถาตองการความสขแทความสขทไมมความทกขทรมานใจตามมากตองสละความสขปลอมไป เพราะความสขปลอม นแหละเปนทเกดของความทกขทรมานใจ เวลาทความสขปลอมนจางหายไป ความทกขทรมานกจะปรากฏขนมา

พระพทธเจาทรงเหนความจรงอนนจงทรงสละพระราชสมบต สละความสขปลอม ความสขของพระราชโอรส ทมความสขทกรปแบบทมนษยจะสรรหาไดมาเสพ ทรงเหนวามนเปนเพยงความสขชวคราว เปนความสขในขณะทไดเสพ พอผานไปแลวความสขนนกจางหายไปเหมอนควนไฟ ตองคอยเสพอยเรอยๆ ตองคอยจดงานเลยงกนอย

เรอยๆ เลยงกนทกวนทกคน เลยงกนกวนกคนมนกหมดไปเหมอน

281

ควนไฟ จดขนมากครงมนกจางหายไป ตองคอยจดอยเรอยๆ จดไป

จนกระทงไมมปญญาจะจด คอสงขารรางกายชราภาพ พอแกลงๆ

ตอไปกไมมปญญาทจะจด จดไมไหว สงขารรางกายไมเอออ�านวย

ความสขจากการจดงานเลยงกจะไมม กจะเหลอแตความอางวาง

เปลาเปลยวเดยวดาย ความเศราสรอยหงอยเหงา ทไมมเพอน

ไมมฝง ไมมรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ มาใหเสพใหความสข

พระพทธเจาสละความสขแบบนไป แลวยอมทจะทกขยากล�าบาก

เพราะการทไมเคยอยแบบไมมอะไรนมนไมไดเปนของงายดาย

ความจรงมนกไมใชของยากเยนถาไดอยกบความไมมอะไรตงแต

เกดมา เชน คนจนหรอคนขอทานทเขาเกดมาแบบไมมทรพยสมบต

ไมมขาวของเงนทองอะไร เขากอยของเขาไดเพราะเขาตองอยแบบนน

เขากเลยท�าใจฝกฝนตนเองใหอยกบสภาพทยากจนแสนเขน เขาก

อยกนได เพยงแตเขายงมความอยากจะร�าอยากจะรวย อยากจะ

อยแบบมสมบต มลาภ ยศ สรรเสรญ สข เทานนเอง แตส�าหรบ

พระพทธเจานทานไมไดเปนอยางนน ทานไมตองการทจะมลาภ

ยศ สรรเสรญ มความสขทางตา ห จมก ลน กาย ทานตองการท

จะมความสขทางใจ แตทานกไมเคยอยแบบล�าบากอยแบบยากจน

การทคนมความร�ารวย มฐานะการเงนการทอง มทรพยสมบต

อะไรตางๆ อดมสมบรณคอยบ�ารงบ�าเรอ พอตองมาอยแบบขอทาน

กจะรสกวาล�าบากเพราะไมเคยเทานนเอง ถาเคยแลวมนจะรสก

ไมยากเยนอะไร พระอรหนตหรอผทออกบวชนสวนใหญจงมกจะเปน

คนยากจนกน เพราะเขาไมรสกวามนล�าบากเวลามาบวชเปนพระ

เวลามาอยแบบขอทาน เพราะเขาเคยอยแบบนมาตงแตเขาเกดแลว

แตคนทอยกบทรพยสมบต อยกบความสขทางตา ห จมก ลน กาย

พอตองมาอยแบบไมมความสขเหลานกจะรสกยากมาก

282

นคอความยากของพระพทธเจาททรงเปนพระราชโอรสแลวตองสละ

ความสขของพระราชโอรสมาอยแบบขอทาน แตเนองจากพระบารม

ทพระองคไดทรงสรางมาอยางมากมาย เชน พระขนตบารม

พระอธษฐานบารม จงท�าใหการเปลยนสภาพเปลยนสถานะจาก

พระราชโอรสมาเปนขอทานนไมเปนปญหาแตอยางใด พระองคทรง

มความแนวแนมความตงใจทจะตองไปแสวงหาความสขทางใจใหได

จะอยแบบยากไรอยางไร ทกขยากล�าบากอยางไร พระองคทรงมขนต

ความอดทนทจะอยกบสภาพแรนเเคนนนไดอยางสบาย ประกอบกบ

ทรงมพระปญญาบารม พระอเบกขาบารม ท�าใหพระองคสามารถ

ท�าใจใหสงบได พอใจมความสงบแลว ความทกขยากล�าบากของ

ทางรางกายกลบไมเปนปญหากบจตใจเลย เพราะความสขทไดจาก

ความสงบของใจนมนกลบความทกขยากล�าบากของรางกายให

หายไปหมดเลย เหมอนกบททรงอดพระกระยาหารถง ๔๙ วน

คดดกแลวกนวามนทกขขนาดไหนทางรางกาย พวกเรานเพยงแต

อดขาวเยนมอเดยวยงแทบจะเปนจะตายกน นพระองคทรงอด

พระกระยาหารถง 49 วน แตพระองคสามารถกระท�าไดกเพราะ

พระองคมความสขทางใจ สามารถเขาไปในสมาธเขาไปในฌานได

เลยไมคอยรสกเดอดรอนกบความหวของรางกาย จะรสกเฉพาะชวง

ทออกจากฌานออกจากสมาธมา พอทนไมไหวกกลบเขาไปในฌาน

เขาไปในสมาธใหม เพราะตอนนนยงไมมพระปญญา ยงไมเหนวา

แนวทางด�าเนนของนกปราชญของคนฉลาด จะตองเสยสละความสขทางรางกายไป ถาอยากจะไดความสขทางใจ ไมวาจะเปนพระราชามหากษตรยหรอเปนคนขอทาน กจะตองท�าแบบเดยวกน

283

ความทกขทเกดจากความหวของรางกายนเกดจากความอยาก

ของใจทอยากจะรบประทานอาหาร ถาทรงรวาความอยากนเปน

ตนเหตของความทกขทรมานใจ พระองคกจะหยดมนได แตชวงนน

ยงไมไดมปญญาใหเหนอรยสจ ๔ จงตองใชการเขาไปในสมาธ

เปนการหนความทกขทางรางกาย เพราะเวลาใจเขาสสมาธแลว

ความทกขทางรางกายกจะหายไป มแตความสขทางจตใจ

นคอแนวทางด�าเนนของนกปราชญของคนฉลาด จะตองเสยสละ

ความสขทางรางกายไปถาอยากจะไดความสขทางใจ ไมวาจะเปน

พระราชามหากษตรยหรอเปนคนขอทานกจะตองท�าแบบเดยวกน

ถาเปนพระราชามหากษตรยกตองเสยสละมาก ถาเปนคนขอทาน

กไมตองเสยสละอะไรมาก อาจจะไดก�าไรเสยอกเพราะเปนขอทานน

สเปนพระไมได ขอทานนจะหาขออะไรสกทยากเยน พอมาเปนพระน

เดนบณฑบาตเดยวเดยวอาหารกลนบาตรแลว ถาในยคปจจบนน

เปนพระกลบสบายกวาขอทาน แตในยคสมยพระพทธกาลไมได

เปนอยางนน สมยพระพทธกาลนนกบวชนนเปรยบเหมอนกบ

ขอทานทวๆ ไป ชาวบานไมไดมความเคารพเลอมใสเหมอนกบสมยน

แตเปนสงทผ แสวงหาความสขทางใจจะตองท�ากน นเพยงพด

เปรยบเทยบใหเหนถงความยากงายของผทมความมงคงมงมกบ

ผทไมมความมงมวาเวลาทจะตองสละความสขทางรางกายไปนน

จะมความยากงายตางกนอยางไร

บางทานถงแมวาจะมความมงคงแลวตองสละความสขจากความ

มงคงนไปอย แบบขอทานกสามารถอย ได เพราะจตใจมบารม

มขนตบารม มสตทจะคอยควบคมใจไมใหปรงเเตงหาความสขทาง

รางกาย ควบคมใจใหเขาสความสงบอยเรอยๆ กจะไมรสกล�าบาก

ยากเยนแตอยางไร ผทแสวงหาความสขทางใจนตองมคณธรรมพเศษ

284

อยในใจถงจะสามารถสละความสขทางรางกายไปได ถาไมมความ

สามารถพเศษทางจตใจ เชน ไมมสตบารม ไมมปญญาบารม ไมม

วรยะบารม ไมมขนตบารม จะไมสามารถทจะออกจากความสขทาง

รางกายได จะตองยดตดอยกบความสขนน มบางทานมาทดลองอย

แบบพระอยหลายเดอน แตในทสดกตองยกธงขาวขอกลบไปเพราะ

สไมไหว บางทานมาบวช บวชไดยงไมถงปกยกธงขาวกม นพดถงผท

มความตงใจทจะหาความสขทางใจดวยการออกมาอยแบบขอทาน

มาปฏบตเพอสรางความสขทางใจ อนนไมไดพดถงผทมเจตนาบวช

ชวคราวแบบมเจตนาอยางนน เชน บวชเพอทดแทนพระคณของ

พอของแม หรอบวชเพอทจะท�าใหชวตดขน บวช ๑ เดอน บวชแกซวย

บวชอะไรตางๆ เหลาน อนนไมไดหมายถงกลมน กลมนเขาไมไดตงใจ

จะบวชแบบจรงๆ จงๆ เขาไมไดตงใจทจะเขาหาความสขทแทจรง

เขาบวชเพอทจะกลบไปหาความสขปลอมของเขาตอไป แตเนองจาก

เขามสถานภาพหรอมภาระทจะตองบวช เชน ตามธรรมเนยม

ของชาวพทธเราทเชอวาการบวชนเปนการทดแทนพระคณใหแก

บดามารดา เพราะวาจะท�าใหบดามารดาไดมโอกาสเกาะชาย

ผาเหลอง อยางนอยกไดไปสวรรค เพราะวาเวลาทลกบวช พอแม

ทไมเคยเขาวดเขาวามากอนกจะมาวดมาท�าบญมาฟงเทศน

มาฟงธรรมแลวกมาปฏบตธรรม การท�าบญการปฏบตธรรม การรกษา

รกษาศล การฟงธรรม นเปนเหตทจะท�าใหผทปฏบตตามไดไป

เกดในสวรรคชนตางๆ โดยอาศยเหตคอลกทเขามาบวชอยในวด

เมอลกอยทไหน ใจของพอแมกจะอยทนน ลกอยทวด พอแมซง

ปกตไมเคยมเวลามาวดกมเวลาขนมาทนทเพราะวามลกอยวด

นนเอง จตใจของพอแมอยกบลกมาตลอดตงแตเกดเลย อนนกเลย

เปนอบายของนกปราชญทจะดงพอแมทไมมศรทธาหรอวาไมมเวลา

ทจะมาศกษามาปฏบตอยางจรงจงไดมโอกาสเขามาศกษาและปฏบต

285

อยางจรงจงได พอแมบางคนหลงจากทลกสกไปแลวกยงมาวดอยาง

สม�าเสมออยางตอเนองตอไป ทงๆ ทกอนหนานนกอนทลกจะบวช

ไมเคยเขาวดเลย ถาเขากเขาแบบไปกราบพระขอพร หรอไปท�าบญ

วนเกด วนส�าคญทางพระพทธศาสนาเทานน แตไมไดเขาแบบ

เปนกจวตรประจ�า แตหลงจากทลกไดมาบวชแลว พอแมไดมาวด

มาฟงเทศนฟงธรรมมาปฏบตธรรมกท�าใหเหนคณคาของการศกษา

ของการปฏบตธรรม เลยพยายามทจะศกษาปฏบตธรรมใหเพม

มากขนไปตามล�าดบ ถงแมวาลกไมไดบวชแลว ลกไมไดอยทวดแลว

แตไดมาพบของทดกวาลกทวดแลวกคอ พระพทธ พระธรรม

พระสงฆ เลยไดเขามาศกษาไดเขามาปฏบตอยางตอเนองตอไป

โอกาสทจะไปสวรรคและไปพระนพพานกมเพมมากขนไปตาม

ล�าดบ ถาการปฏบตมเพมขนไปตามล�าดบไมชากเรวกสามารถท

จะบรรลถงพระนพพานได อนนกอาศยชายผาเหลองของลกชาย

แตลกชายเองกลบสลดชายผาเหลองกลบไปหาผาไหมผาซนของ

ภรรยาของแฟน อนนกเปนเรองของผทบวชชวคราว เขาจะไมคอย

รสกเดอดรอนเทาไร เพราะเขารวาเพยงมาบวชชวคราวเทานน

เดยวเขากจะกลบไปหาความสขของเขาอกตอไป นไมถอวาเปน

นกปราชญ

ถาเปนนกปราชญแลวเปนคนฉลาดแลว บวชจะไมมวนสก ถาสก

กแสดงวาโง ลมไปวาความสขทตนเองกลบไปหานนเปนความสข

ปลอมนนเอง คนทรวาเปนความสขปลอมกจะไมกลบไปหาความ

สขปลอม จะพยายามผลกดนการปฏบตของตนใหคบหนามากขน

ไปเรอยๆ ใหปฏบตเพมมากขนไปเรอยๆ เพมเวลาของการปฏบต

เพมขนตอนของการปฏบตใหมากขนใหสงขน ใหเจรญสตอยาง

ตอเนองเพอใหจตเขาสความสงบและใหสงบไดนานๆ สงบไดบอยๆ

จนสามารถทจะเขาสความสงบไดตลอดเวลา ตองการจะเขาสความ

286

สงบเวลาใดกสามารถเขาไดทนท อนนเปนความส�าคญ เพราะเวลาท

จะเขาไปสขนปญญานจะตองใชการคดปรงเเตงเปนการเจรญปญญา

การคดปรงแตงไปตามความเปนจรง คอคดไปในทาง อนจจง ทกขง

อนตตา จะท�าใหใจไมฟงซานไมวนวาย แตบางครงพจารณาไป

กอาจจะพลงเผลอหรอถกอ�านาจของกเลสตณหาเขามาแยงไปกได

ถาเผลอถกอ�านาจของกเลสตณหาแยงไปคด แทนทจะสงบกจะ

ฟงซานขนมา แลวถาไมมความเชยวชาญในการท�าใจใหสงบดงใจ

เขาส สมาธกจะตองอยกบความฟงซานไปเปนเวลาอนยาวนาน

แตถารวาจตเรมฟงซานเรมคดไปในทางของกเลสตณหาแลว ถาเขา

สมาธไดอยางช�านาญกหยดปรงเเตงไดทนท ก�าหนดจตใหเขาส

ความสงบได หรอถาก�าลงของสมาธก�าลงของอเบกขาทจะตอตาน

ก�าลงของกเลสตณหานนไดออนลง กตองกลบเขาไปเพมก�าลงของ

อเบกขาใหมดวยการเขาไปอยในความสงบ พอใจสงบแลวมอเบกขา

แลวกถอนออกมาแลวกมาพจารณาใหม

การพจารณาปญญานจ�าเปนจะตองพจารณาซ�าแลวซ�าอกเพอ

ไมใหหลงไมใหลม ใหเหนทกเวลานาท เวลาทออกมาจากสมาธ

จะตองเหนทกอยางวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา ทนท จะตองเหน

อสภะความไมสวยไมงามของรางกายทนท จะตองเหนความสกปรก

ความไมนาดไมนารบประทานของอาหารตางๆ ทนท ถาไมเหน

สงเหลาน ตณหาความอยากจะเกดขนได และจะดงใจใหไปอยากเสพ

การพจารณาปญญานจ�าเปนจะตองพจารณาซ�าแลวซ�าอกเพอไมใหหลงไมใหลม ใหเหนทกเวลานาท

287

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ จะดงใจใหไปอยากรบประทานอาหาร

อยากจะรบประทานขนมนมเนย อยากจะดมเครองดมชนดตางๆ ได

นคอการเจรญปญญา ตองท�าแลวท�าอก ซ�าๆ ซากๆ เพอไมใหหลง

ไมใหลม เหมอนกบการสวดมนตหรอการทองสตรคณ ตองสวด

ไปเรอยๆ ทองไปเรอยๆ จนมนอยในใจตลอดเวลา ตองการทจะสวด

บทไหนนสวดไดทนทเลย อนนกเหมอนกน ตองการจะเหนอนจจง

กเหนไดทนท ตองการเหนทกขงกเหนไดทนทเลย ตองการเหน

อนตตากเหนไดทนท ตองการเหนอสภะกเหนไดทนท ตองการเหน

ความสกปรกของอาหารกเหนไดทนท ถาเหนแลวมนกจะก�าจด

ตณหาความอยากได ถาเวลาใดไมเหน พอตณหาความอยากมา

กอยากจะท�าตามความอยากทนท แสดงวาปญญายงไมเตมท

ยงไมพรอม ยงไมทนกเลสตณหา กตองหมนพจารณาอยเรอยๆ

หมนพจารณา สพเพ สงขารา อนจจา สพเพ สงขารา ทกขา

สพเพ ธมมา อนตตา วาทกสงทกอยางทแทจรงมนกมาจากดน น�า

ลม ไฟ นเอง รางกายของทกๆ คนนมนกมาจากดน น�า ลม ไฟ

แลวเดยวมนกกลบคนสดน น�า ลม ไฟ ไป เวลาเอารางกายไปเผาแลว

มอะไรเหลออย กเหลอแตธาตดน ธาตลมกหายไป ธาตลมกกลบไป

อยกบธาตลม ธาตน�ากกลบไปอยกบธาตน�า ธาตไฟกกลบไปอย

ธาตไฟ กเหลอแตธาตดน ถาเอาไปกลบเอาไปฝงกอยกบดนไป

รางกายนมตวมตนอยตรงไหน มนมแคธาต ๔ ดน น�า ลม ไฟ นเอง

ธาตรกไปตามสถานภาพของธาตร ถามปญญากไปนพพาน ถาม

ความหลงกไปเวยนวายตายเกดตอไป

นคอเรองของปญญาทผปฏบตจะตองพจารณาหลงจากทมสมาธ

ทช�านาญแลว ในระหวางทไมมสมาธทช�านาญกสามารถพจารณา

ไดแตตองระวง เวลาทออกจากสมาธมากพจารณาไปไดแตตองคอย

สงเกตดวาเรมออกนอกลนอกทางหรอยง หรอยงอยในแนวของ

288

อนจจง ทกขง อนตตา อย ถาไปพจารณาวาเปนสามเปนภรรยา

เปนพอเปนแม เปนบตรเปนธดา เปนของเราเปนตวเรา เปนอะไร

อนนแสดงวาเรมออกนอกลนอกทางของปญญาแลว ถาเปนปญญา

แลวมนจะไมมพอไมมแม ไมมพไมมนอง ไมมสามไมมภรรยา

ไมมบตรไมมธดา ไมมสตวไมมบคคล ไมมหญงไมมชาย ไมมสง

ไมมต�า มเพยงแตดน น�า ลม ไฟ หรอมเพยงแตอาการ 32 คอ

ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก มอยเทานน สวนความร

ตางๆ เหลานนเปนความรของทางโลก เรยกวา สมมต ความรของ

สมมตไมใชเปนความรจรงไมใชเปนความจรง ความจรง กคอ ดน

น�า ลม ไฟ อนจจง ทกขง อนตตา อสภะ นคอความจรงของทาง

ปญญาเปนอยางน

รางกายของคนตายไปแลว ลองไปดซวาอยตรงไหน ถาเผากเหลอ

แตขเถาเหลอแตเศษกระดก ถาเปนพระอรหนตกเหลอพระธาต

ถาเปนพระพทธเจา กระดกบางสวนกเปนพระธาตไป ธาตกเปน

ธาตดนอยดเพยงแตเราเรยกวาพระธาต คอเราไมเรยกวาเปน

กระดก เพราะกระดกนมนตางจากพระธาต พระธาตนเปนธาตแท

กระดกนมนยงมสวนอนผสมอย

นคอแนวทางของการบ�าเพญของพระพทธเจาและของพระอรหนต-

สาวกทงหลาย จ�าเปนทจะตองเลอกทางเดนวาจะเดนไปในทางของ

ความสขปลอมหรอเดนทางไปในทางความสขแท มนเปนคนละทาง

มนไปดวยกนไมได อยากจะไดทางใดกตองไปทางนน ถาจะเอา

ทงสองทางกตองเดนกลบไปกลบมา เดนทางนแลวเดยวกตอง

เดนกลบไปทางนนใหม มนกไดอยางละนดอยางละหนอย แตจะไมม

วนทจะไดอยางใดอยางหนงอยางถาวร ผปฏบตจะตองพจารณา

เลอกทางเดนของตนเอง อยาเอาแบบ รกพเสยดายนอง เพราะ

289

จะไมไดทงพทงนอง เอาสกอยางหนง จะเอาพกเอาพ จะเอานองกเอา

นองไปเลย จะเอาความสขปลอมหรอเอาความสขแทกเลอกเอา

เอาความสขปลอมกเอาความทกขนนเอง ถาเอาความสขแทกคอ

บรมสข ปรมง สขง นนเอง การสนสดของความทกขอยทความสขแท

ความอยอยางตอเนองของความทกขอยทความสขปลอมคอ ความสข

ทางรางกาย ความสขทางลาภ ยศ สรรเสรญ

นคอทางเลอกของสตวโลก นานๆ เราจะไดมโอกาสไดพบทางเลอกน

สกครงหนง เวลาทมพระพทธศาสนาปรากฏขนมาจะมคนมาปกปาย

บอกวามทางไปอกทางนทางหนง ไมใชทางนทางเดยว ทางทเปน

ความสขทถาวรกม ทางทคณก�าลงไปกนอยนมนเปนความสข

ปลอมกน ผทมาปกปายนคอพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก

ทงหลาย ทานมาบอกพวกเราวาความสขทเรามกนอยนมนเปน

ความสขปลอม เปนความสขชวคราว เปนความสขทจะตองมความ

ทกขตามมาทหลง เราไดพบความสขแทแลวอยทางน ไปทางน

ถาอยากจะพบกบความสขแท อยากจะพบกบความสนสดของความ

ทกขทงหลายใหไปทางน ถาเราอยากจะพบกบความสขทแทจรงท

พระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดพบกน เรากตองไป

ตามทางทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดไปกน กคอ

ตองออกจากความสขปลอมไป ตองทงความสขปลอมไป เพอทจะ

ไดไปหาความสขทแทจรงได

290

ธรรมะบนเขา

๒๗ ตลาคม ๒๕๕๘

วนปวารณา

วนนเปนวนสดทายของการอยจ�าพรรษา

ของพระภกษสามเณรประจ�าป พ.ศ. ๒๕๕๘

ซงตรงกบวนขน ๑๕ ค�า เดอน ๑๑ ปกต

เวลาขน ๑๕ ค�า หรอแรม ๑๕ ค�าน

พระพทธเจ าทรงบญญต ให พระภกษ

เขาประชมกน เพอฟงพระปาฏโมกข

พระปาฏโมกข คอ ศลของพระมอย

227 ขอ เปนการทบทวนความจ�าเพอ

รกษาพรหมจรรย

พระสารบตรเคยกราบทลถามพระพทธเจา

วาท�าอยางไรทจะท�าใหพรหมจรรยน

ตงอยไดยาวนาน พระพทธเจาบอกวาตอง

มพระวนย ตองมพระปาฏโมกข ตอนท

พระสารบตรกราบทลนนยงไมมพระมาก

เพราะเปนยคเรมแรกของพระพทธศาสนา

และยงไมมลาภสกการะมาก พระสวนใหญ

เปนพระทบรรลธรรมเปนพระอรยบคคล

พระพทธเจาจงทรงตรสวาตอนนยงไมม

ความจ�าเปนทจะตองบญญตพระวนย

ขนมาเพราะวาพระยงมนอย และยงเปน

พระทเปนพระอรยบคคลทงนน อกทง

291

ลาภสกการะทท�าใหเกดกเลสตณหากยงมไมมาก เลยไมมความ

จ�าเปนทจะตองบญญตพระวนยขนมา

ตอมามคนศรทธามากขน ไดเขามาบวชกนมากขนโดยทไมได

เปนนกบวชมากอน เปนฆราวาสผครองเรอน มาบวชแลวกมาปฏบต

โดยทไมรวาการอยของผมพรหมจรรยนนอยอยางไร กเลยมการ

ท�าผด มความประพฤตไมเหมาะสมกบผถอเพศพรหมจรรย เชน

มชายคนหนงเปนลกของเศรษฐ มความปรารถนาทจะบวชอยาง

แรงกลา แตบดามารดามลกชายคนเดยวกไมยอมใหบวช ลกชาย

กเลยประทวงดวยการอดอาหาร ไมยอมกนอาหารจนกวาจะไดบวช

บดามารดาไดไปขอรองใหเพอนฝงของลกชายมาเกลยกลอม

แตเกลยกลอมอยางไรกไมสามารถจะเปลยนใจลกชายได กเลยตอง

อนญาตใหบวช แตหลงจากบวชแลวกยงอยากจะมหลานเพอทจะ

สบทอดสกลสบทอดมรดกของเศรษฐ ชายคนนมภรรยากอนท

จะมาบวช พอถงชวงทตกฤดกเลยพาภรรยานมาหาพระ แลวขอรอง

ใหรวมหลบนอนกนเพอจะไดผลตหลานขนมา ตอนนนไมมพระวนย

ขอบญญตหามไมใหรวมหลบนอนเสพกาม พระรปนนกเลยคดวา

ไมมความเสยหายอะไร กเลยรวมหลบนอนกบอดตภรรยาของตน

แตหลงจากนนมาจตใจกไมสบาย รางกายกซบผอม พระเพอนกเลย

ถามวาเปนอะไร บอกวาไปรวมหลบนอนกบอดตภรรยา กเลยไป

กราบทลถามพระพทธเจาไปเลาใหพระพทธเจาฟง พระพทธเจา

กทรงตรสวา การเปนนกบวชเปนเพศพรหมจรรยนไมเหมาะสม

ทจะไปรวมหลบนอนกบใคร กเลยปรากฏมการบญญตศลขอแรกของ

พระกคอ ปาราชกขอท ๑ คอ การเสพเมถน หามไมใหพระเสพเมถน

นคอทมาของพระวนยหรอพระปาฏโมกข หรอศล ๒๒๗ ขอของ

พระภกษ

292

ตอมามผสนใจมาบวชกนมากขนๆ กมการกระท�าทไมเหมาะสมตอ

เพศพรหมจรรยมากขน กมคนไปรองเรยนกราบทลตอพระพทธเจา

พระพทธเจากทรงเรยกมาไตสวน เมอไดความแลวกลงมตวาควร

หรอไมควรอยางไร ไมควรกบญญตเปนขอหามขนมาตามล�าดบ จนม

ศลอย ๒๒๗ ขอดวยกน คอขอหามตางๆ ทพระภกษไมควรประพฤต

เพราะวาเมอประพฤตไปแลวจะท�าใหเกดความเสอมเสยแกตว

พระภกษเอง และแกพระพทธศาสนา เพราะจะท�าใหผมศรทธาใน

พระพทธศาสนาเสอมศรทธาได และจะท�าใหผ ไมมศรทธานน

ไมเกดศรทธาขนมา แลวถาอยากจะรกษาความบรสทธผดผอง

ของพรหมจรรย พระภกษจะตองลงทกกงเดอน คอทก 15 วน คอ

วนพระ วนขน 15 ค�า หรอวนแรม 15 ค�า 14 ค�า เปนวนทพระภกษ

จะตองประชมกนแลวทบทวน ศล 227 ขอ เรยกวา ลงปาฏโมกข

ลงไปฟงพระปาฏโมกข จะมพระภกษรปหนงเปนผอานคอเปนผ

ทองจ�าศล ๒๒๗ ขอ แลวแสดงออกมาเปนภาษาบาล แลวมพระอก

รปหนงเปดดหนงสอทบทวนดวาพระทแสดงนนแสดงถกตองหรอไม

อนนเรยกวาเปนการลงฟงพระปาฏโมกขของพระภกษ พระภกษท

มตงแต ๔ รปขนไปจะตองมการฟงพระปาฏโมกข ถาอยรปเดยว

กใหท�าความเขาใจในตนเองวาวนนเปนวนททบทวนศลของตน เชน

พระภกษทไปจารกอยในปาคนเดยว ไปปลกวเวกไปธดงค กใหตง

จตอธษฐานใหทบทวนดวยตนเองวาศลของตน ๒๒๗ ขอนบรสทธ

หรอไม ถาไม กควรทจะปรบปรงแกไขเพอใหรกษาศลของตนให

ผทเขาวากลาวตกเตอนเรานกเปรยบเหมอนกบกระจกสองหนาเราหรอเปนผชขมทรพยใหกบเรา

293

บรสทธไว นคอเรองของพระปาฏโมกขทจะเกดขนทก ๑๕ วน คอ

วนขน ๑๕ ค�า หรอวนแรม ๑๕ ค�า หรอวนแรม ๑๔ ค�า วนนกเปน

วนขน ๑๕ ค�า แตเปนกรณพเศษ เปนวนสดทายของการอยจ�าพรรษา

พระพทธเจาทรงก�าหนดใหพระภกษท�าการปวารณากนแทนการฟง

พระปาฏโมกข

การปวารณา คอการอนญาตใหผอนต�าหนตนเองดวยการกลาว

ดวยวาจาวา ถาทานเหนกด ไดยนกด หรอสงสยกด ในพฤตกรรม

ทไมเหมาะไมควรของขาพเจา ขอใหทานเมตตาขาพเจาดวยการ

วากลาวตกเตอนขาพเจาดวยเถด อนนเปนการปวารณาตวทพระภกษ

ทกรปตงแตพระเถระลงไปจนถงพระทดอยอาวโสทสด องคสดทาย

จะตองกลาวกนตามล�าดบ แมเเตพระพทธเจาเองกทรงปวารณาตน

ตอสงฆเพอเปนการลดละมานะทฐการถอตวถอตนวาตนเปนผใหญ

ผใหญหรอผนอยถาท�าผดมนกผดเหมอนกน แลวถาท�าผดแลว

มกจะมองไมเหนความผดของตน ทานวาแมจะใหญเทาภเขากเหน

เปนเหมอนผงธล สวนความผดของผอน แมจะเปนเพยงผงธลกเหน

เปนกองภเขาใหญโต อนนเลยเปนทมาของการปวารณา เรามก

จะมองโทษของเราเปนโทษเลกๆ นอยๆ แตคนอนเขาจะมองโทษ

ของเราทเรามองเหนวาเลกๆ นอยๆ นเปนโทษทใหญโต จงใหพระ

ประกาศตนเองอนญาตใหพระภกษรปอนทอยรวมจ�าพรรษากน

ไดวากลาวตเตยน เพราะเรามกจะเขาขางตวเรา เรามกจะมองตวเรา

วาดเสมอ คนอนนนเขาไมไดมองเหมอนเรา เขาไมไดเขาขางเรา

เขามองไปตามความเปนจรง จงตองอาศยผอนคอยต�าหนคอยเตอน

เพอจะไดพฒนาตนเอง เพราะการทผอนชความผดใหกบเรานกเปน

เหมอนกบกระจกสองเงา เรามองไมเหนหนาเรา เวลาเราแตงหนา

แตงเนอแตงตว ท�าความสะอาด เราตองมกระจกสองหนาดถงจะ

รวาหนาตาของเราสะอาดหรอไม ถาไมมกระจก เรากจะไมร ฉนใด

294

ผทเขาวากลาวตกเตอนเรานกเปรยบเหมอนกบกระจกสองหนาเรา

หรอเปนผชขมทรพยใหกบเรา เพราะความบกพรองของเรานถา

ไมไดรบการแกไข มนกจะท�าใหเกดโทษกบตวเราเอง แตถามผคอยช

คอยบอกโทษของเรากเหมอนกบชขมทรพยใหกบเรา เพราะเรา

จะไดแกไขปรบปรงตวเอง ก�าจดสงทเปนโทษเปนภยกบตวเราเอง

แลวเรากจะไดมแตสงทมคณมประโยชนกบเรา

ดงนนเวลาใครเขากลาวโทษเรา บอกถงความบกพรองของเราน

ทานบอกวาควรทจะยกมอไหวเขา ขอบคณเขาทเขามความเมตตา

ชโทษของเรา เหมอนกบชขมทรพยใหกบเราถาเปนการพดดวยเหต

ดวยผลและเปนความจรง แตถาเขาพดดวยความไมจรง เรากอยาไป

ถอสาเขา คดเสยวาตาเขาบอด มองไมเหน กลาวโทษเราในโทษท

เราไมม แตเราไมตองไปโกรธเขา ควรจะถอวาเปนการทดสอบจตใจ

ของเราวาเรารบค�านนทาไดหรอเปลา หรอเราจะเอาแตค�าสรรเสรญ

เพยงอยางเดยว ถาเราเอาแตค�าสรรเสรญเพยงอยางเดยว เวลาใคร

ต�าหนตเตยนวากลาว เราจะไมพอใจ เราจะเสยใจ แตถาเราเปนคน

ทมเหตมผล คนทมปญญา จะรบไดทงค�าสรรเสรญและค�านนทา

และจะรวาเปนค�าพดทจรงหรอไมจรง บางครงค�าสรรเสรญของคน

กไมไดเปนค�าพดทตรงกบความจรง แตเขาพดเพอเอาใจเรา

เพราะเขาอาจจะอยากไดผลประโยชนอะไรจากเรา เขากเลยมา

ยกยองสรรเสรญเรา โฆษณาสรรพคณทไมมในตวเรา เราฟงแลว

กปลอยวาง ใหรวาคนนเปนคนทสอพลอ คนทพดไมตรงกบความจรง

เชนเดยวกบคนทชความผดทไมมในตวเรา กถอวาเปนคนทเขา

เกลยดเรา เขาไมชอบเรา เขากเลยปนเรองขนมาเพอจะใสความเรา

แตเรากไมตองเดอดรอนไมตองหวนไหวถาเราไมมความผด ใครเขา

จะปนความผดขนมามนกปนไมได เหมอนกบปนน�าใหเปนตว คนท

เปนคนฉลาดคนมเหตมผลเขาไมเชองายๆ ไมวาจะเปนการสรรเสรญ

295

หรอเปนการนนทา เขาจะฟงดวยเหตดวยผลและพสจนใหเหนตาม

ทเขาไดยนไดฟงมา

ดงนนเราไมตองไปวตกกงวลถามใครมาวากลาวเราในสงทเราไมได

กระท�า ถงแมคนอนจะเชอกชวยไมได เพราะคนในโลกนมหลายแบบ

บางคนกเชองาย ใครพดอะไรกเชอเลย บางคนกเชอยาก หรอไมเชอเลย

กเปนไดทง ๒ แนวทาง บางคนเขาไดยนค�าสรรเสรญในตวเรา

เขาไมเชอกม บางคนทไดยนค�าต�าหนตเตยนในตวเรา เขาไมเชอกม

หรอเชอกม แตเขาจะเชอไมเชอนนไมใชเรองของเรา ไมเปนสาระส�าคญ

สาระส�าคญอยทความจรงวาเราท�าผดหรอไมท�าผด ถาเราท�าผด

คนจะเชอหรอไมเชอเรากผดอยด เราควรทจะแกไข ถาเราไมผด

คนจะเชอกเรองของเขา เราหามเขาไมได เรารอยแกใจของเราวา

เราไมผดกเทานนเอง นคอหลกการของการฟงค�าสรรเสรญหรอ

ค�านนทาของผทมเหตมผล จะไมไดฟงดวยอารมณ จะไมดใจเวลาใคร

เขาชมไมวาจะเปนจรงหรอไมเปนจรงกตาม แตคนทไมมเหตไมมผล

คนทไมมหลกเกณฑ คนทไหลไปตามอารมณ จะชอบการสรรเสรญ

ไมชอบการนนทา จะเสยใจเวลามใครเขาต�าหนตเตยนไมวาจะเปน

เรองจรงหรอไมเปนเรองจรง คนอยางนมกจะเปนเหยอของคนท

เขาเหนขอบกพรองของเรา เขาจะมาเยนยอเราเพอใหเราดอกดใจ

เพอใหเราชอบเขา แลวเขากจะมาหลอกเราได

นคอเรองของการปวารณาตว พระสงฆเราอยรวมกนยอมรยอมเหน

พฤตกรรมของกนและกน ถาท�าไมถกตองตามหลกพระวนยกควรทจะ

กลาวตกเตอนกนได ไมควรถอตววามพรรษามากหรอมพรรษานอย

แตกมธรรมเนยมมความเคารพกนอย ผนอยกมกจะไมวาผใหญ

ถาจะเตอนผใหญกจะตองใชอบายคอไมพดโดยตรง อาจจะไปท�าอะไร

ใหทานไดเหนไดเขาใจโดยทไมไดวากลาวโดยตรง หรอถาจะวากลาว

296

กอาจจะวาดวยความเคารพคอขออนญาตกอน ขออนญาตแจง หรอ

บอกสงททานไดท�ามา

มนทานเรองหนง มหลวงตากบพระบวชใหม ทานไปกจนมนตนอกวด

ขากลบเดนกลบวดตองผานล�าหวยซงมน�าไหลเชยวกรากพอด

มหญงชราอยคนหนงนงอยทขางล�าธารล�าหวย แลวกมหนาตา

ซมเศรา หลวงตาทานกถามวา “เปนอะไรหรอ” แกบอกวาอยากจะ

กลบบานแตไมกลาขามล�าหวยกลวจะถกน�าพดไป หลวงตาดวย

ความเมตตากอมหญงชราคนนนพาเดนขามหวยไป พระตดตาม

หลวงตาซงเปนพระบวชใหมกมความรสกไมสบายใจ เพราะตาม

พระวนยพระภกษไมควรทจะแตะตองรางกายสกาของผหญง กเดน

คดไปเดนตามหลวงตากลบไปดวยจตใจทข นมวหรอไมเขาใจ

สงสยวาท�าไมหลวงตาถงละเมดพระวนย ท�าไมไมเคารพพระวนย

พอไปถงทวดทนไมไหวกเลยกราบขออนญาตถามหลวงตาวา

“หลวงตา ท�าไมทานไปอมผหญงคนนน” หลวงตาทานบอกวา

“เราปลอยมนไวตงแตล�าหวยแลว คณยงแบกมนมาถงวดอกหรอ”

นคอหลวงตาทานบวชมานาน ทานมปญญา ถงแมวาบางอยางอาจ

จะเปนขอหาม แตทานพจารณาดวยเหตดวยผลดวยความเมตตา

โดยทจตใจของทานนนไมมความก�าหนดยนดตอการสมผสรางกาย

ของเพศตรงขาม เพราะทานไดปฏบตทานไดบรรลธรรมแลว ทานเลย

สามารถท�าในสงทผไมบรรลธรรมไมกลาท�า เพราะถายงไมบรรลธรรม

คนทไมมกามารมณแลวท�าอะไรอยางไรมนกไมเปนโทษคนทมกามารมณอยน ถงแมไมท�ากยงเปนโทษอยได

297

พอไปเเตะตองรางกายของเพศตรงขามกจะเกดกามารมณขนมาได

แตทานไดก�าจดกามารมณหมดไปแลว ทานจงไมไดกงวลกบเรองน

พระวนยขอนหามไวส�าหรบผ ทยงมกามารมณอย แตผ ทไมม

กามารมณแลว จะแตะหรอไมแตะกไมเปนปญหาอะไร เพยงแตวา

อาจจะท�าเปนตวอยางทไมดใหแกผทมาบวชใหมเทานนเอง แตถา

ผทร ความประพฤตของทานของผทกระท�าวาทานเปนพระระดบ

ไหนแลว เขากจะไมกงวล

อนนเปนเรองของพระผนอยทมความสงสยในพฤตกรรมของ

พระผใหญ กเลยตองขออนญาตกราบถาม ทานกสอนใหเกดปญญาวา

จตนนควรจะตงอยในปจจบน ไมควรไปในอดต ไมควรไปในอนาคต

เพราะจตไปในอดตไปอนาคตจะเปนจตทฟงซานนนเอง จตของ

พระใหมเดนกลบวดดวยความฟงซาน แตจตของหลวงตาทานอยกบ

ปจจบน ทานอยกบการเดนของทานไป ทานลมอดตททานไดท�าไปแลว

คอลมเรองของหญงชราคนนนไปแลว แลวเหตททานท�ากไมไดท�า

ดวยความก�าหนดยนด แตท�าดวยความเมตตากรณา นคอเรองของ

จตใจของแตละคนทไมเหมอนกน การกระท�านนมโทษกบไมมโทษ

ตางกน คนทไมมกามารมณแลว ท�าอะไรอยางไรมนกไมเปนโทษ

คนทมกามารมณอยน ถงแมไมท�ากยงเปนโทษอยได เพยงแตคด

ขนมากท�าใหใจรอนไดแลว เกดกามารมณขนมาแลว นคอความ

แตกตางของจตใจของผ ปฏบตทไดก�าจดโทษภายในจตใจของ

ตนแลว การกระท�าจะเปนกรยาไปหมด จะไมมโทษ มแตคณมแต

ประโยชน แตผทยงมโทษอยในใจ ถาท�าไปแลวมนจะเกดโทษแก

ตนเองและเกดโทษกบผอนไดดวย

นคอเรองของพระวนยของการปวารณาตว ถาพระผนอยมความเหน

วาควรจะวากลาวตกเตอนพระผใหญกมสทธท�าได แตควรจะม

298

มารยาท ไมพดแบบเสยมารยาทคอยกตนขมทาน ตนเปนผนอย

จะไปตตนเสมอทานหรอสงกวาทานเพราะเหนวาทานท�าผดแลว

กไปชหนาบอกวาทานท�าอยางนไมถก พดอยางนไมไดส�าหรบผนอย

ทจะพดกบผใหญ ผนอยยงตองมความเคารพตอผใหญ จะพดอะไร

กตองกราบขออนญาตกอน เหมอนลกกบพอแม เวลาเหนพอแม

ท�าอะไรไมด ถาอยากจะวากลาวตกเตอนพอแมกตองดกาลเทศะ

ดวาควรหรอไมควร ดวาพอแมนนยนดฟงเราหรอไม ถารวาไมฟง

กอยาไปพดใหเสยเวลา ไมใชฐานะของเรา การทลกจะไปวากลาว

ตกเตอนพอแมนเปนสงทไมควรกระท�า ยกเวนพอแมปวารณาตนเองไว

เชน บอกลกไววาถาพอแมท�าอะไรไมถกไมตองกบอกไดนะ ถาอยางน

แสดงวาพอแมเปนคนมเหตมผล แตการจะบอกนกตองบอกดวย

ความเคารพ ไมใชเหนวาผดแลวกพดวากลาวดดาได อยางนน

กไมใชอก การทจะไปดดาวากลาวผใหญนไมถก ไปยกตนขมทานน

ไมถก ยงไงๆ ทานกตองเปนผใหญกวาเราเสมอ เรองผดเรองถกน

กอกเรองหนง แตเรองการพดตอผหลกผใหญถงแมจะเปนการบอก

ความผดของทาน กตองพดดวยความเคารพและตองขออนญาตกอน

ถาทานไมอนญาตกไมตองพด ปลอยใหเปนไปตามบญตามกรรม

ของทานไป

วนนเปนวนปวารณาของพระภกษทกวดทกประเทศ วนสดทายของ

พรรษาจะเปนวนปวารณาตว เปนการสอนของพระพทธเจาทฉลาด

ททรงสอนใหผอยรวมกนนนอยกนไดอยางรมเยนเปนสข ปกตอย

รวมกนมนกตองมบาง ลนกบฟนกอาจจะมพลาดพลงขบกนบาง

อยรวมกนกอาจจะมการกระทบกระทงกนบางโดยทมเจตนาหรอ

ไมมเจตนากตาม แตถาอยากจะอยรวมกนอยางมความสขกจะตอง

มการเตอนกนบางบอกกนบางวาการกระท�าทท�านไมถกตองอยางไร

เพอทจะไดปรบปรงเเกไข เพอจะไดเปนประโยชนทงของผกระท�าเอง และ

299

เปนประโยชนตอผทอยรวมกน จะชวยใหอยรวมกนอยางมความรก

มความสามคคตอกน ไมใชอยแบบโกรธเกลยดกนไมพอใจกน

นอกจากนนกยงมการตกบาตรเทโวในตอนเชา ซงตามธรรมเนยม

แลวจะตองตกวนหลงคอตองตกวนพรงน เพราะวนนยงไมไดเปน

วนออกพรรษา ในวนออกพรรษา พระพทธเจาเสดจลงจากสวรรค

กลบมาสโลกมนษยหลงจากททรงขนไปโปรดพระพทธมารดาอย

๓ เดอนดวยกน ขนไปสงสอนธรรมใหแกพระพทธมารดาดวย

ความกตญญกตเวท ถงแมวาพระมารดาจะอยกบพระราชโอรส

ไดเพยง ๗ วน จากนนกเสดจสวรรคตไป แตการใหก�าเนดนถอวา

เปนพระคณอนใหญหลวง พระพทธเจาจงมความปรารถนาจะทดแทน

บญคณใหแกพทธมารดา และวธทจะทดแทนไดอยางสมบรณแบบ

ซงมอยในวสยของพระพทธเจาแลวคอมความสามารถทจะสอนให

พทธมารดาไดบรรลเปนพระโสดาบน ไดหลดพนจากการทจะตองไป

เกดในอบาย ถงแมวาจะเคยท�าบาปมามากนอยเพยงไรกตาม ถาได

บรรลเปนพระโสดาบนแลว กไมตองไปเกดในอบายอกตอไป แลวจะ

มภพชาตเหลออยไมเกน ๗ ชาตเปนอยางมาก กจะไดบรรลเปน

พระอรหนต ยตการเวยนวายตายเกดไดอยางถาวร เปนสงท

พระพทธเจาปรารถนาและไดมอบใหกบพระพทธมารดา โดยไดแสดง

พระธรรมเทศนาอบรมสงสอนพระพทธมารดาอย ๑ พรรษาดวยกน

จนพทธมารดาไดบรรลเปนพระโสดาบน พระพทธเจาทรงถอวาได

ทดแทนบญคณทยงใหญนไดอยางสมบรณแลว วธอนนอกจากน

พระองคทรงบอกวายงไมพอทดแทนบญคณของพอของแม จะให

เงนทองทานเปนกรอยลานพนลาน จะเลยงดทานอยางดจนถงวาระ

สดทายของชวต จะจดงานศพใหยงใหญตระการตาขนาดไหนกตาม

บญคณททานมตอเรากยงไมหมด จะหมดกตอเมอเราสามารถ

ท�าใหทานไดเปนพระโสดาบน ท�าใหทานไมตองไปเกดในอบาย

300

อกตอไป และท�าใหทานหลดพนจากการเวยนวายตายเกดในเวลา

ไมเกน ๗ ชาตเปนอยางมาก ผทจะท�าอยางนไดอยางนอยกตองเปน

พระโสดาบนขนไป ถาตนเองยงเปนพระโสดาบนไมได สอนตนเอง

ใหเปนโสดาบนไมได จะไปสอนคนอนใหเปนพระโสดาบนไดอยางไร

พระพทธเจานเปนพระอรหนตแลว ทานจงสามารถสอนพทธมารดา

ใหเปนพระโสดาบนได

สวนพระราชบดา ตามต�าราไดบอกวาพระพทธเจากทรงสอน

ใหบรรลเปนพระอรหนตไดภายใน ๗ วน กอนทจะเสดจสวรรคต

นกเปนการทดแทนพระคณของพระพทธเจาตอพระพทธบดา และ

ทรงตอบบญคณของพระมารดาเลยงดวยการอนญาตใหบวชเปน

ภกษณ เปนภกษณรปแรกของพระพทธศาสนา เปนผขออนญาต

จากพระพทธเจาใหไดบวช กอนหนานนจะไมมภกษณเพราะการ

เปนภกษณนเปนของทยากมาก ยากยงกวาการเปนภกษ เพราะวา

ภกษณเปนเพศหญง แลวจะตองมาอยแบบภกษ ดงนนภกษณนจะ

ตองอยแบบทรหดอดทนทงทางรางกายและทางจตใจ ในเบองตนน

พระองคไมปรารถนาทจะบวชภกษณ เพราะทรงเหนวามนคอนขาง

จะทลกทเลและจะเปนภาระแกพระภกษ เพราะพระภกษณจะตองม

พระภกษคอยเปนผดแลอบรมสงสอน เปนพเลยง แลวการอยใกลชด

กนระหวางหญงกบชายกอาจจจะเกดปญหาไดถาพระภกษนนมจตใจ

ไมเขมเเขง เวลาภกษอยใกลชดกบภกษณกอาจจะเกดการประพฤต

วธการเขาสมรรคผลนพพานทพระพทธเจาไดทรงคนพบ ตองปดทวารทง ๕ แลวเปดทวารขางใน เปดใจขนมาใหรบกบธรรมของพระพทธเจา

301

ทไมเหมาะสมแกพรหมจรรยได แตหลงจากทพระอานนทมากราบทล

ถามพระพทธเจาถงบญคณของพระพทธมารดาเลยงวาทานกเลยงด

พระพทธเจามาตงแตพระพทธมารดาไดเสดจสวรรคตไป บญคณของ

ทานกยงใหญ ท�าไมพระองคจะตอบแทนบญคณนไมไดหรออยางไร

ในทสดพระพทธเจากเลยตองยอมบวชภกษณ แตทรงตงเงอนไขไว

หลายประการดวยกนเพอทจะใหภกษณนนอยอยางมนคงอยอยาง

ปลอดภย มผคอยคมครองดแลสงสอนอบรม เชน มอยขอหนง

ททรงตงเงอนไขไวคอ ภกษณถงแมจะบวชมาไดเปน ๑๐ เปน ๒๐

เปน ๓๐ พรรษา กยงตองเคารพพระภกษทเพงบวชใหมในวนเดยว

เพอจะใหภกษณนตองเคารพพระเสมอ เพราะพระจะตองเปนพเลยง

พระภกษณนนเอง เพราะเพศของชายกบหญงนมความตางกน

เพศชายนมก�าลงวงชามากกวาเพศหญง สมยกอนนนโจรผรายอะไร

กมมากมาย ถาปลอยใหผ หญงอยกนตามล�าพงนกอาจจะเปน

อนตรายตอผหญงได กเลยตองอยกบพระ แตไมไดอยรวมกน

ใหแยกกนอย แบงเปนโซนกน โซนพระกบโซนภกษณไป

อนนเปนเรองการทดแทนบญคณของพระพทธเจาตอผมพระคณ

ท�าใหพระพทธบดาไดบรรลเปนพระอรหนต ท�าใหพระพทธมารดา

เลยงไดบวชเปนภกษณและไดบรรลเปนพระอรหนตตามล�าดบตอมา

แมแตพระราชโอรสคอเจาชายราหลกไดบวชเปนสามเณร เปน

สามเณรตนแบบ พระราหลนเปนลกของพระพทธเจา ไดบวชตงแต

อาย ๖-๗ ขวบ หลงจากทพระพทธเจาไดทรงตรสรแลว ทางในวง

ทราบขาวกนมนตใหไปโปรดในวง พอไปถงในวง พระมเหสกสงเจาชาย

ราหลมากราบขอพระมรดกจากพระพทธเจา พระพทธเจากเลย

จบบวชเปนเณร นคอมรดกของพระพทธเจาตอพระราชโอรสเพอจะ

ไดศกษาไดปฏบต และในทสดกไดบรรลเปนพระอรหนตเชนเดยวกน

302

คดด ความสามารถของคนๆ เดยวทชวยใหคนอนน ทไมเคยคดเคย

ฝนมากอนวาจะไดเปนพระอรหนต ไดเปนพระอรยบคคล สามารถ

เปนขนมาไดอยางงายดาย ถาไมมพระพทธเจาแลว สตวโลก

ทงหมดทมอยในปจจบนและในอดตนจะไมมใครแมแตคนเดยว

ทจะสามารถบรรลถงอรยมรรคอรยผลได สามารถบรรลเปน

พระอรยเจา เปนพระอรยบคคล เปนพระโสดาบน พระสกทาคาม

พระอนาคาม พระอรหนต ไดเลย เพราะปญญานนมไมพอทจะเหน

เหตทจะท�าใหไดบรรลกน แตพระพทธเจานเปนพระองคเดยวเทานน

ทมพระปญญาบารมมความสามารถ เชน พระขนตบารม พระวรยะ

บารม ทจะสามารถมองเหนเหตทจะท�าใหบรรลเปนพระพทธเจาเปน

พระอรหนตได พอรแลวมาบอกคนทไมร คนไมรกน�าเอาไปปฏบตตาม

ไมชากเรวกบรรลไดอยางงายดายเพราะมคนบอกวธแลว ถาไมม

คนบอกวธกไมร ว าจะท�าอยางไร นคอพระคณอนยงใหญของ

พระพทธเจาททรงมตอผทเกยวของคอพระราชวงศและตอบคคล

ทวไป ผใดทไดสมผสไดฟงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาแลว

เกดศรทธาน�าเอาไปปฏบต กมกจะไดบรรลมรรคผลนพพานกนมา

จนถงปจจบน

พวกเรากเชนเดยวกน หลงจากทไดยนไดฟงค�าสอนของพระพทธเจา

พวกเรากเกดศรทธาสามารถปฏบตตนเองแบบทไมเคยคดวาจะ

ปฏบตมากอนเลย เนองจากเหนตวอยางทดงามของพระพทธเจา

และของพระอรหนตสาวกทงหลาย กเลยสามารถท�าใหปฏบตตน

แบบทานได ทงๆ ทเปนการปฏบตทยากเเสนยาก แตพอไดเหน

ตวอยางไดเหนผลทจะเกดจากการบ�าเพญ กเลยท�าใหมความยนด

ทจะปฏบตท�าในสงทไมเคยท�ามากอน เชน ถอศล ๘ ปกต

พวกมนษยเราทกคนเกดมานไมมใครอยากจะถอศล ๘ กน มแต

อยากจะดม อยากจะหาความสข อยากจะรบประทานอะไรตางๆ

303

ผานทางตา ห จมก ลน กาย ไมมใครอยากทจะมาปดทวารทง 5

ปดตา ปดห ปดลน ปดกาย ไมใหรบไมใหเสพ รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ซงเปนเหมอนกบอดรจมกไมใหหายใจอยางนน แตมน

ทรมานยงกวาการอดรจมกไมใหหายใจ เพราะอดรจมกไมใหหายใจ

มนกแคเดยวเดยวมนกตายมนกจบ แตอดตา ห จมก ลน กาย น

มนตองเปนเดอนๆ เปนปๆ มนแสนจะทรมานใจ ถาปดอยางเดยว

แลวไมปฏบต ถาปดตา ห จมก ลน กาย แลวไมเปดใจ กไมสามารถ

ทจะท�าได ถาปดตา ห จมก ลน กาย แลวตองมาเปดใจ เปดใจให

เกดสตใหเกดปญญาขนมาเพอทจะท�าใจใหสงบ ท�าใจใหเยน ท�าใจ

ใหมความสข ถงจะอยได ถาปดตา ห จมก ลน กาย เฉยๆ โดยท

ไมมการภาวนา ปดไดไมนานจะทนไมไหว จะตองเปดแลวออกไป

รบรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทนท แตถาปดแลวมาเปดใจใหม

สตใหมปญญา ใจกจะสงบ ใจกจะเยน ใจกจะอมจะพอ กจะไมรสก

ทรมานใจแตอยางใดในขณะทปดตา ห จมก ลน กาย นคอวธการ

เขาสมรรคผลนพพานทพระพทธเจาไดทรงคนพบ ตองปดทวาร

ทง ๕ แลวเปดทวารขางใน คอเปดใจขนมาใหรบกบธรรมของ

พระพทธเจา รบกบสต รบกบสมาธ รบกบปญญา รบกบวมตต

ความหลดพนทงปวง เรมตนดวยการปดตา ห จมก ลน กาย ดวย

การถอศล ๘ แลวกมาเปดใจดวยการเจรญสต เปดใจรบสตเพอท�าใจ

ใหสงบเปนสมาธ เมอเปนสมาธแลวกเปดใจรบปญญาไดตามล�าดบ

พอไดปญญาแลวกจะไดวมตตการหลดพน หลดพนจากความทกข

ทมอยเปนขนๆ หลดพนจากความทกขของขนพระโสดาบน ของขน

พระสกทาคาม ของขนพระอนาคาม ของขนพระอรหนต หลดดวย

ปญญาของแตละขน หลดดวยสต ดวยสมาธ และปญญา ตองม

ทง ๓ สวนถงจะเปนปญญาทท�าใหหลดพนได ถาเปนปญญา

ปราศจากสตหรอสมาธนจะไมสามารถทจะท�าใหหลดพนได

304

นคอวธของการบรรลเปนพระอรยบคคลขนตางๆ ทมพระพทธเจา

ของพวกเรานเปนผคนพบ แลวน�าเอามาเผยแผสงสอนใหแกพวกเรา

ดวยการถายทอดเปนขนๆ ไป สอนใหแกผทไมร พอมาปฏบตจน

รแลวกกลายเปนผชวยพระพทธเจาถายทอดความรตอไป ถายทอด

กนมาเปนทอดๆ จนถงปจจบนกยงมการถายทอดอย ทไหนทมการ

ฟงธรรม มการแสดงธรรม ทไหนมการปฏบตธรรม มการบรรลธรรม

ทนนแหละคอเปนทๆ มการถายทอดพระธรรมค�าสอนอนประเสรฐ

ของพระพทธเจา และมการถายทอดผลทเกดจากการปฏบตตาม

พระธรรมค�าสอน กคอการบรรลมรรคผลนพพานขนตางๆ

นคอเรองพระพทธศาสนาทไดน�าเอามาแสดงใหทานไดยนไดฟง

ในวนสดทายของพรรษาน เพอเปนเครองเตอนเครองสดบสตปญญา

เพอเรงความเพยรกระต นความยนดในการปฏบตตามค�าสอน

เพอทจะไดน�าไปสการหลดพนจากความทกขทงหลาย

305

306

กจและเวลาประจ�าวนทสามารถเขาพบ

พระอาจารยสชาต อภชาโต

แผนทเสนทางเดน

เวลา 05.50-06.45 น. (โดยประมาณ)

เดนบณฑบาตพรอมคณะสงฆ วดญาณฯ บรเวณบานอ�าเภอ เรมทซอย

นาจอมเทยน ๓๐ (เรมเดนเมอฟาสวางเหนลายมอ ทงนเวลาสามารถ

เปลยนแปลงตามสภาพอากาศ)

307

เวลา 07.30-10.00 น. (โดยประมาณ)

ฉนเชาทศาลาอเนกกศล สว.กว. (ศาลาฉน) โดยจะมการแสดงธรรมกอนฉน

ประมาณ ๓๐ นาท ในวนพระ วนส�าคญทางศาสนา วนเสาร-อาทตย และ

วนหยดตามท ครม. ประกาศ

เวลา 14.00-16.00 น. (โดยประมาณ)

ณ จลศาลา เขตปฏบตธรรมเขาชโอน

- วนเสาร-อาทตย และวนส�าคญทางศาสนา แสดงธรรมและตอบปญหา

ขอสงสยเกยวกบการปฏบต

- วนจนทรถงศกร (วนพระ) หรอวนหยดตามท ครม. ประกาศ สนทนา

และตอบปญหาธรรมะ

หมายเหต : ขอความกรณางดเขาพบพระอาจารยนอกเหนอจากเวลาดงกลาว

และขอความรวมมอสภาพสตรงดสวมกางเกงขาสนและกระโปรงสน

**งดรบกจนมนตในทกกรณ**

308

ไมมใครจะร จะฉลาดเทากบ

พระพทธเจาของพวกเรา พวกเราจงถอวา

เปนโชควาสนาทไดมาเจอปรมาจารย

ของโลก มหนงเดยวเทานนทเปนอยางนได

พวกเราจงไมควรทจะปลอยโอกาสน

ใหหลดไปจากมอของพวกเรา พยายาม

ไขวควา พยายามยดเกาะตดอย กบ

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ของ

พระพทธเจาเถด แลวเปาหมายของการ

ปฏบต จดหมายของการปฏบต คอการ

หลดพนจากความทกขทงปวง การไดเขา

สพระนพพานทเปนปรมง สขง นกจะตอง

เปนผลทจะตามมาตอไปอยางแนนอน

พระอาจารยสชาต อภชาโต