อ.วศน อนทสระ

การเผยแผพระศาสนา

เทคนค

เทคนคก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

อ.วศน อนทสระ

เทคนคก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

อ.วศน อนทสระ

พมพครงท ๑  : พฤษภาคม ๒๕๕๘  จ�ำนวนพมพ  ๔,๐๐๐ เลม  

จดพมพโดย ชมรมกลยาณธรรม ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ๑๐๒๗๐ 

โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔ออกแบบปก/รปเลม คนขางหลง  

ภำพประกอบในเลม ภรณ โสรจจกลพสจนอกษร ทมงานกลยาณธรรม

พมพโดย Canna graphic โทรศพท ๐๘-๖๔๕๘-๓๗๙๒

ชมรมกลยาณธรรมหนงสอดล�าดบท ๓๑๙

www.kanlayanatam.com

สพพทำนง ธมมทำนง ชนำตการใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหทงปวง

Facebook : อาจารยวศน อนทสระFacebook : Wasin Indasara

www.ruendham.com

ชมรมกลยำณธรรมโดยทนตแพทยหญงอจฉรำ กลนสวรรณ ขอ อนญาตพมพหนงสอเรอง  “เทคนคการเผยแผพระศาสนา”  ขาพเจา อนญาตดวยความยนดยง คดวาจะเปนประโยชนแกพระภกษ ผสนใจ ในการเผยแผศาสนา และประชาชนทวไป

พระพทธเจาทรงแสดงแกพระอานนทวา การแสดงธรรมแกผอน ไมใชเปนสงทจะท�าไดงายเพราะผแสดงธรรมจะตองตงตนไวในธรรม ๕ อยางเสยกอน คอ 

๑.  เราจกแสดงธรรมไปโดยล�าดบ  ไมตดลดใหขาดความ ๒.  เราจกอางเหตผล แนะน�าใหผฟงเขาใจ ๓.  เราจกตงจตเมตตา ปรารถนาใหเปนประโยชนแกผฟง๔.  เราจกไมแสดงธรรมเพราะเหนแกลาภ ๕.  เราจกไมแสดงธรรมกระทบตนและผอน คอวา  จกไมยกตน 

เสยดสผอน

(พระไตรปฎกบาลเลม ๒๒ หนา ๒๐๖) 

ค า อ น โ ม ท น า

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

4

ทว า  “แสดงธรรมไปโดยล�าดบ  ไมตดลดใหขาดความ”  นน หมายความวา  ไมเลอกเอาเฉพาะทตนพอใจ แลวทงสวนทตนไมพอใจ เสย

ในทบางแหง พระพทธองคตรสวา ทรงแสดงธรรมดวยจดมงหมาย ๓ อยางคอ 

๑.  เพอใหผฟงรจรงเหนจรงในธรรมทควรรควรเหน  (ทรงแสดง   เทาทจ�าเปน) 

๒. ทรงแสดงธรรมมเหตทผฟงอาจตรองตามใหเหนจรงได  (บาง   คราวทรงปรารภเหตใดเหตหนงแลวจงทรงแสดงธรรมให   เหมาะสมแกเหต)

๓. ทรงแสดงธรรมมปาฏหารย  หมายความวา  เมอผฟงปฏบต   ตามแลวไดรบผลจรง  (เปนปาฏหารยอยางหนง  ทเรยกวา   อนสาสนยปาฏหารย) 

(พระไตรปฎกบาลเลม ๒๐ หนา ๓๕๖) 

ทานผอานโปรดดในหนงสอ  “พทธวธในการสอน” ของขาพเจา เพมเตมดวย พมพครงท ๕  โดยส�านกพมพธรรมดา  เมอ พ.ศ.๒๕๔๘

เรอง  “เทคนคการเผยแผพระศาสนา” น  ขาพเจาเขยนไวนานแลว พมพครงแรกเมอป ๒๕๓๗ โดยส�านกพมพปญญา รวมอยในหนงสอ เรอง  “ชาวพทธกบวกฤตศรทธา”  แตในคราวนไดแยกออกมาพมพ ตางหาก  เพอประโยชนแกผสนใจในเทคนคการเผยแผศาสนา และได เพมเตมบทความเรอง  “การเผยแผพระพทธศาสนาทางสอมวลชน” ซง 

5อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

เคยตพมพลงหนงสอพมพฉบบหนงนานแลวมารวมไวเปนภาคผนวก ดวย  ขาพเจาหวงวาทานผอานจะไดรบประโยชนสมความมงหมาย พระพทธเจาตรสฝากไววา  “ขอใหชาวพทธชวยกนกลาวธรรม  สองแสง ธรรม  เพราะวาธรรมนนแหละเปนธงของผแสวงหาคณอนยงใหญ ทงหลาย  (ภาสเย  โชตเย ธมม�  ...  ธมโม ห อสน�  ธโช) 

ขอผมทกขจงพนทกข  ขอผมภยจงพนภย  ขอผมโศกจงพนโศก ตลอดกาลทกเมอ

        ดวยความปรารถนาดอยางยง

           ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๘

ขำพเจำไดอำนงำนประพนธเรอง  “เทคนคกำรเผยแผพระศำสนำ” ของทานอาจารยวศน อนทสระ จากการเตรยมตนฉบบงานพมพหนงสอ ชาวพทธกบวกฤตศรทธา ซงมเรองนรวมอยดวย  เกดความประทบใจ ในธรรมททานแสดงไวเปนล�าดบขนตอนดเหลอเกน  เมอทานอาจารย ปรารภวาปรารถนาจะจดพมพเรอง  “เทคนคการเผยแผพระศาสนา” แยก ตางหากอกเลม  เพอใหเปนคมอส�าหรบบคลากรทางศาสนา ครบา อาจารย  รวมทงผ เผยแผธรรมและประชาชนทวไป  จะไดใชเปน เครองมอและเปนก�าลงใจในการท�างานและด�าเนนชวตไดอยางม ประสทธภาพ ดวยแนวธรรมททานอาจารยไดชแนะไวดแลว  ในนามชมรมกลยาณธรรมร สกยนดยงทจะไดเผยแผงานอนทรงคณคาน อกครง  และยงไดรวมบทความเรอง  “การเผยแผพระพทธศาสนาทาง สอมวลชน”  ไวในภาคผนวกดวย

ค า น า ข อ งช ม ร ม ก ล ย า ณ ธ ร ร ม

7อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

เนอหาในหนงสอ “เทคนคการเผยแผพระศาสนา”  เลมน  เปนธรรม ลขตทวจตรงดงาม  ประทบใจขาพเจาดวยถอยธรรมอนสละสลวย ออนโยน น�ามาปฏบตไดจรง  เปนธรรมจากดวงจตทเปยมเมตตา พรอม ขอเสนอแนะทเปนประโยชนจากประสบการณตรงของทานอาจารย ซงตลอดชวตทผานมาเกอบ ๘๐ ปนนทานคอ  “ครโดยจตวญญาณ” โดยแท 

ดวยความใฝรใฝเรยน  ไดขนธรรมาสนเทศนปฏภาณ  (ปากเปลา) ตงแตสมยเปนสามเณรนอย  (หลงจากจบนกธรรมโท)  บมเพาะ ดวงปญญาโชตชวงลกโชนสวางไสวอยภายใน  ไมเคยระยอทอถอยใน ความเพยร ทานสามารถสอบเปรยญธรรมไดทกป  จนสามารถสอบ ผานเปรยญ ๗ ประโยค ตงแตยงเปนสามเณร ครนตอมาไดอปสมบท เปนพระแลวจงตงใจไปศกษาวชาการสมยใหมจากมหาวทยาลยสงฆ ทมหามกฏราชวทยาลย ดวยหวงจะน�าวชาการความรสมยใหมมาใช ประโยชนเกอกลแกงานเผยแผธรรมใหกวางขวางทนสมย  และม ประสทธภาพมากขน  ซงตามหลกสตรทานตองใชเวลาศกษานานถง ๗  ป  เพมพนปญญาในพระธรรมค�าสอน หวงไดมโอกาสตอบแทนคณ พระศาสนา และทายกทายกาผอปถมภบ�ารงพระศาสนามาตามล�าดบ (ตอมาไดไปศกษาตอทมหาวทยาลยบานารส  ประเทศอนเดยดวย) ซงงานเผยแผธรรมนคอปณธานของทานอาจารยทมนคงและเปยมดวย คณภาพมาตลอดชวต  ทานเปรยบพระธรรมประดจมหาสมทรแหง นานารตนะททานรมรมยดมด�าในธรรมรส และไมอมไมเบอทจะบอก จะสอนใหผอนรตามสบเนองมาจวบจนบดน  ปท ๘๑ แหงชาตกาล

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

8

  กลาวโดยรวมแลว  งานประพนธเรองน  คอธรรมททานอาจารย เปนอย  และคอเลอดเนอจตวญญาณของทานอาจารยตามทเปนจรง เพราะความเปนครดวยจตวญญาณเปยมดวยความกรณานนเปน ตวทานอยโดยแทแลว  เมออานไปประโยคไหน บรรทดไหน นนกคอ คณสมบตทมในตวทานทงนน  ชางนาอศจรรยในธรรมททานท�าใหด เปนอยใหเหน  ขาพเจาในนามคณะศษยจงขอเปนตวแทนนอมกราบ บชาอาจรยคณ ปาเจราจรยา  โหนต คณตตรานสาสกา  ขอนอบนอม บชาพระคณครผเปยมเมตตา ยากจะหาผใดเสมอเสมอน บญกศลใด อนจะพงบงเกดจากงานเผยแผธรรมอนประเสรฐ จงมาคมครองอภบาล ปยาจารยของขาพเจา  ใหทานปราศจาก ทกข  โศก  โรค ภย อยสงบ เยนเปนสข ทกทพาราตร  ไดบรรลมรรค ผล นพพาน ตามอธษฐาน บารมสบเนองมา และหวงวาหนงสอนจะมประโยชนแกทกทาน สมดง กศลเจตนาของทานอาจารย  เพอยงพหชนใหมดวงประทปแหงธรรม สองสวางในดวงจตสบตอไปทกกาลสมย  เทอญ

ดวยความเคารพบชาในพระรตนตรยอยางสงยงทพญ. อจฉรำ กลนสวรรณ ประธานชมรมกลยาณธรรม๒๕ พฤษภาคม ๒๕๕๘

บทน�า

การเผยแผโดยการพด

การเผยแผโดยการเขยน

การเผยแผโดยการท�าตวอยางใหด

สภาพขาดแคลนบคลากรในวงการพระพทธศาสนา

ภาคผนวก- การเผยแผพระพทธศาสนาทางสอมวลชน

ประวต อ.วศน อนทสระ

ส า ร บ ญ

๑๓

๑๕

๓๑

๓๙

๔๙

๕๕

๖๘

ความรดนนนบวาดอยแลว

แตทดกวากคอการน�าเอาความรนน

มาใชใหเกดประโยชนจรง

ทงแกตนเองและสงคม..

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ

พ ร ะ ศ า ส น า

13อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ในมหำวทยำลยสงฆนนมหลกสตรทนสมย กำรเรยนกำรสอนด พอสมควร  (มไดหมายความวาเราพอใจในคณภาพของนกศกษาแลว ยงตองปรบปรงอกมาก)  แตยงขาดโครงการส�าคญอนหนง  คอการ ฝกอบรมพระภกษนกศกษาผ มศกยภาพทจะเปนนกเผยแผทด ได  ใหมคณสมบตเพยบพรอมในการเปนนกเผยแผ  ถามโครงการน ขนอยางเปนล�าเปนสน  มหาวทยาลยจะตองสอดสองพระภกษ สามเณรผมศกยภาพเชนนน น�าเขาสโครงการเพอเปนศาสนทายาท ดานเผยแผตอไป แปลวา  ก�าหนดหมายเอาไววาจะใหใครท�าอะไร ตอไป พรอมกบมกองทนอดหนน  มปจจยแวดลอม  เพอใหทาน เปนอยางนนจรงๆ  โดยทนกศกษาเองกสมครใจดวย ทานเองกคง ภมใจทไดรบเลอกเตรยมตวเพอเปนนกเผยแผทส�าคญในอนาคต แมทานจะอยไมไดในเพศบรรพชต สกไป ถายงมคณสมบตเชนนน อย  กยงท�าหนาทเผยแผศาสนาไดในเพศฆราวาส

การเผยแผท�าได ๓ วธ  คอ• การพด• การเขยน• การท�าตวอยางใหด  เปนอยใหเหน

บ ท น า

15อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

กำรเผยแผโดยกำรพดนน ท�ำกนโดยทวไปอยแลวและท�ำกนมำก ทงในทวและวทย แตดๆ   คอนขางจะไดผลนอย ไมคอยคมเวลา นาจะ ลองวเคราะหดวา  เพราะอะไร?

๑.๑  เกยวกบตวผพดหรอผสอน มคณสมบตพอหรอไม? เชน  คณสมบตของผเผยแผ  ทพระพทธองคทรงเรยกวาคณสมบต ของผกลาวธรรม  (ธรรมกถกะ หรอทเรยกอยางไทยๆ  วา  “ธรรมกถก”) กลาวคอ

ก.  แสดงธรรมไปโดยล�าดบไมตดลดใหขาดความ หรอไมตด จนเสยความ ฟงแลวไมไดความหมายเตมบรบรณ  อาจท�าใหผฟง ถอเอาผดเพราะฟงเพยงบางทอนบางตอนของเรองนน ผแสดงธรรม บางคนดงเอาพระพทธพจนเฉพาะสวนทตนพอใจ  เขากบความเหน ของตนไดเทานนมาแสดง  นอกนนตดออกไป  อยางนกเรยกวา ตดลดใหเสยความ  เปนอนตรายตอผฟงซงรไมทวถงดวย

ก า ร เ ผ ย แ ผ

โ ด ย ก า ร พ ด

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

16

ข. แสดงธรรมโดยการอางเหตผล  เพอใหผฟงเขาใจตามเหตผล นน ทกอยางมเหตผลอย  เราจะเขาถงเหตผลหรอไมเทานน ผเขาถง เหตผลยอมรเหตผลไดลกกวาผเขาไมถง  ในการแสดงธรรมหรอตอบ ค�าถามจงตองหาเหตผลประกอบใหชดเจน

ค. แสดงธรรมโดยอาศยเมตตา ปรารถนาใหเปนประโยชนแก ผฟง  ไมใชเพอประโยชนของผแสดงเองหรอวกเวยนเขาหาประโยชน ของผแสดง  เพยงแตเอาการแสดงธรรมบงหนาไวเทานน

ฆ. แสดงธรรมโดยไมเหนแกอามส ลาภสกการะและชอเสยงแต พงเหนแกธรรม  เหนความถกตองในการครองชวตของประชาชน  ให ดวงตาคอแสงสวางทางปญญาแกมหาชน  ไมมอมเมาเขาใหหลงใหล อยในเรองอนไรสาระ

ง.  แสดงธรรมโดยไมกระทบตนและผอน  คอไมยกตนเสยดส ผอนหรอยกตนขมผอน  แตแสดงธรรมไปตามธรรม  ไปตามความ ถกตอง  อยางทพระอานนทแสดงธรรมแกคหบดผ เปนศษยของ อาชวกคนหนง ณ  โฆสตาราม  เมองโกสมพ

ศษยของอาชวกผนนถามวา  คนพวกไหนกลาวธรรมไวดแลว พวกไหนปฏบตด พวกไหนด�าเนนไปดแลวในโลก? พระอานนทถาม เขาวา คนพวกไหนทแสดงธรรมเพอละราคะ โทสะ โมหะ คนพวกนน เรยกวา  กลาวธรรมไวดแลวไดหรอไม  คหบดตอบวา  คนพวกนน ชอวากลาวธรรมไวดแลว

17อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

พระอานนทกลาวตอไปวา คนพวกใดปฏบตเพอละราคะ  โทสะ โมหะ ชอวาปฏบตด คนพวกใดตด ราคะ  โทสะ  โมหะไดแลว ชอวา ด�าเนนไปดในโลกหรอไม?

คหบดยอมรบวาเปนเชนนน และชมเชยพระอานนทวา

“ธรรมเทศนาของพระอานนทดแท  ไมยกธรรมของตน ไมรกราน ธรรมของผอน แสดงธรรมไปตามเหต  กลาวแตเนอความ  ไมยกตน ทานทงหลายนนแหละ แสดงธรรมเพอละราคะ  โทสะ  โมหะ ทาน ทงหลายนนแหละ  ปฏบตดแลวในโลก  ทานทงหลายนนแหละ ตดราคะ  เปนตน  ไดแลว ด�าเนนไปดแลวในโลก”

คหบดแสดงตนเปนอบาสกนบถอพระรตนตรยตลอดชวต

การแสดงธรรมหรอการกลาวธรรมโดยไมกระทบตน คอไมยกตน ไมกระทบผอนคอไมขมผอนนนเปนองคส�าคญขอหนงของพระธรรม- กถก ผกลาวธรรมสวนมากมกอดไมไดทจะยกตน  โออวดตน ขณะ เดยวกนกขมผอนหรอลทธของผอน อนเปนเหตใหดหมนเหยยดหยาม กนแลวทะเลาะววาทกน  ผแสดงธรรมพงส�ารวมตน ตงจตเมตตา ปรารถนาความรความเขาใจแกผฟง  แมถกขดแยงกไมพงโกรธ พง อธบายใหผฟงรเหนตามทตนรและเขาใจ  อะไรทยงไมร ไมเขาใจ กบอกวาขอนยงไมร ไมเขาใจ  ขอเวลาไปสอบสวนทบทวนดกอน คนควาหรอถามทานผรดกอน ไมเสยหายอะไร แนใจแลวจงบอกกลาว เพอผฟงจะไดไมจดจ�าไปผด ซงเปนอนตรายอยางยง

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

18

พระศาสดาตรสกบพระอานนทวา  “อานนท การแสดงธรรมแก ผอนนนไมใชสงทจะท�าไดโดยงาย ผแสดงธรรมพงตงธรรม ๕ อยาง ไวในตนหรอในใจ คอ ๑-๕” ดงกลาวมาแลว

โดยนยดงกลาวมาน  ผแสดงธรรมนาจะตองส�ารวจอยเสมอวา มธรรมเหลานอยในตนหรอไม  ถาไมม  กหยดการแสดงธรรมไวกอน เพออบรมตนใหมคณธรรมดงกลาวเสยกอนแลว การแสดงธรรมแก ผอนยอมมผลมาก ทงแกผแสดงเองและแกผฟง  การอบรมสงสอน ผอนนนควรตองตงตนจากการอบรมสงสอนตนเองใหพอควรเสยกอน จงจะเหมาะควรและมผลด

๑.๒ กำรเตรยมตว ผสอน ผแสดงธรรม  ไมพงประมาทแมจะ พดในเรองทตนมความรอยแลวกตาม  กควรเตรยมตวพอสมควร ท�าใหมนใจและไมผดพลาด

๑.๓ กำรคนควำ ผพดควรคนควาหาความรใหมๆ  เพมเตมอย เสมอ  เพอใหผฟงไดรบความรความคดอะไรใหมๆ จากตนบาง  ไมใช พด  เทศน ปาฐกถาแตของเกาหรอสงทชาวบานเขารแลวอยตลอด เวลา กเลยท�ากนแตพอเปนพธทงผสอนและผฟง

๑.๔  หลกฐำน  เมออางสงใดกควรมหลกฐานและควรดให แมนย�าแลวจดบนทกไวเพอชวยความจ�าในการแสดงธรรม นกแสดง ละครเขายงมการซอม การทองบทกนมากๆ นกแสดงธรรมไมคอย ซอม  ไมคอยทองบท บางทานไมประมาท มการเตรยมตว  เขยนบท 

19อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ไปดวย ในการแสดงธรรมนบวาเปนประโยชนเพราะท�าใหแมนย�าและ เหลอเปนเอกสารหลกฐานไวอานเองกได  แตเพมเตมเสยนดหนอย แลวสงไปพมพในนตยสารตางๆ กได  เปนประโยชนในวงกวางตอไป หลกฐานทคนควาไดในการบรรยายแตละครงแตละเรองเกบรวบรวม ไวใชประโยชนไดเปนเอนกประการ

สงเกตดมนกพดทงทเปนบรรพชตและคฤหสถหลายทาน พอ อางหลกฐานกมกผดพลาด แมเพยงจะเลานทานประกอบกผดเพยน ทงนคงเนองมาจากไมไดเตรยมตว นกจะพดอะไรกพด  ถาเตรยมตว เรานกจะพดอะไร  เลาอะไร  ถาไมแนใจ  เราตองกลบไปอานใหม จนแมนย�าแนใจ  เพราะการเลาผดเปนการใหขอมลผด  ผฟงจ�าไป ผด  เลาตอๆ  กนไป  จงผดเพยนตอๆ  กนไป  คนสวนมากไมคอย สอบสวนถงตนตอ ฟงแลวกตอไปเลย

๑.๕ บคลกภำพของผแสดงธรรม หมายถงการแตงกาย กรยา มารยาท การพดจา การวางตน ซงรวมแลวเปนบคลกภาพ ถาบคลก- ภาพด ท�าใหดด  เรยกความนยมเลอมใสจากผฟงไดแลวตงแตแรก เหน  เปนความประทบใจหนแรก  (First  impression)  แตตองให เปนเรองปกตธรรมดา  อยาเปนกรยาทเสแสรงซงจะดนาเกลยด มากกวานานยม

๑.๖ ควำมร  ผแสดงธรรม ผบรรยายควรอบรมตนใหเปนผม ความรดในเรองทตนแสดง ประกอบดวยองคของพหสตในเรองนน กลาวคอ

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

20

(๑) ทรงสตะ  สงสมสตะ คอ มความรมากในเรองนน  (สตธโร สตสนนจจโย)

(๒) จ�าไดมาก  (ธตา)(๓) วาไดคลอง  เขยนไดคลอง  (วจสา ปรจตา)(๔)  ใครครวญเพงพนจอยเสมอ  (มนสานเปกขตา)(๕) มองเหนทะลปรโปรง  (ทฏยา สปปฏวทธา)

๑.๗ มควำมสำมำรถด  ในการกลาว ในการบรรยาย ท�าของยาก ใหงายได ของงายท�าใหลมลกลงไปโดยล�าดบได คอ จะเอาปรยายต�า หรอสงกได  พรอมทงใชภาษาเขาใจงาย ทยากหาอปมามาเปรยบ เทยบใหเขาใจ  เหลานรวมอยในความสามารถด

อกปรยายหนง  คณสมบตของผแสดงหรอผสอนในฐานะเปน กลยาณมตร ทานแสดงไว ๗ ประการคอ

• ปโย นารก นาสนทสนมไววางใจ• คร  นาเคารพ ใหเกดความรสกอบอนใจเมอเขาใกล  เปนทพง 

อนปลอดภยได• ภาวนโย นายกยองในฐานะเปนคนมคณธรรม มความรสม 

ฐานะของตนและอบรมตนใหมความรความสามารถเพมพนอยเสมอ• วตตา  รจกพด พดเปน หมนอบรมสงสอน  วากลาวตกเตอน 

ไมเพกเฉย  เปนทปรกษาหารอได• วจนกขโม อดทนตอถอยค�า คอแมผเรยนจะซกถามอยางไร 

กยนดตอบใหกระจาง  ไมอดอด  เบอหนาย

21อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

• คมภรญจ  กถ�  กตตา  กลาวชแจงเรองราวตางๆ  ใหลกซง โดยล�าดบได  (แมของยากกท�าใหงายได)

•  โน จฏาเน นโยชเย  ไมชกน�าในอฐานะ คอในสงอนเปนไป ไมได  ไมชกน�าไปในทางเสอม (สขสตร อง. สตตก. ๒๓/๓๓/๓๔)

พระผมพระภาคเจาตรสวา  คณสมบตเหลานมในผใด  ผนน จดวาเปนผใครประโยชน  คอหวงประโยชนเกอกล หวงอนเคราะห อนผตองการมตรควรคบหาสมาคมไวเปนมตร

ในขอ ๓๓ แหงสตตกนบาต องคตตรนกายน พระผมพระภาค เจาทรงแสดงคณสมบตของมตร  (ทวไป)  ไว ๗ ประการคอ

•  ใหสงทใหไดยาก  (เชน  ใหของรกของพอใจ)•  ท�าสงทท�าไดยาก  (เชน  ท�าอปการะตอมตรผออกปากขอ 

ความชวยเหลอ)• ทนสงททนไดยาก  (เชน อดทนตอถอยค�าอนรนแรงแตรวา 

เขาพดดวยความหวงด  ตลอดถงอดทนตอความผดพลาดของมตรท มตอเรา)

• บอกความลบของตนแกเพอน• ปกปดความลบของเพอน•  ไมละทงในยามวบต•  เมอเพอนสนทรพยกไมดหมน

พดถงเรองคณสมบตของผแสดงธรรม ผสอนธรรม  โยงเลยมา ถงคณสมบตของมตร ตอเนองจากผสอน  ในฐานะเปนกลยาณมตร 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

22

ของผเรยนหรอผฟง

ขาพเจาขอฝากไวในทนดวยวา  การสรางบรรยากาศใหเปน กลยาณมตรหรอ  “ความเปนกนเอง”  แตพอประมาณ พอสมควร ระหวางผสอนกบผเรยนนนเปนความส�าคญและจ�าเปน  เพอไมให เครยดหรอเปนทางการเกนไป

๑.๒ เกยวกบเรองทพดหรอเรองทน�ำมำสอน จะน�าเรองอะไร มาสอนอยางไร  จ�าเปนตองใหพอเหมาะพอสมกบผฟงหรอผเรยน เรองนตองอยในวจารณญาณของผสอน

กลาวโดยทวไป การสงสอนกคอการใหการศกษา การใหการ ศกษาทดนนกคอการชวยใหบคคลมทศนคตทถกตองเปนสมมาทฏฐ มองสงทงหลายตามทเปนจรง พระพทธศาสนาเนนตรงจดนมาก

เรามกไดยนไดฟงเสมอทมผกลาวสงสอนเราวาใหมองคนในแง ด  มองโลกในแงด  มองสงทงหลายในแงด  และเรากมกจะเชอตาม วาการมองในแงดนนด อยางนอยกดกวามองในแงราย แตตามความ เปนจรงแลว  การมองในแงดท�าใหเราผดพลาด ตดสนใจพลาดได เสมอเหมอนกนเพราะตามความเปนจรงแลวคนทงหลาย สงทงหลาย เหตการณทงหลายไมไดดอยางทเรามองเสมอไป ถาเรามองในแงด ดานเดยว สงรายอาจมาถงเรากได  เพราะเขาเปนคนราย

ตรงกนขาม บางคนมองแตในแงรายกอาจพลาดไดเหมอนกน เพราะคนทงหลาย สงทงหลายและเหตการณทงหลาย บางทกมได 

23อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

รายแรงอยางทเรามอง  เรามองเหนไปเอง ท�าใหเราไมมความสข ตองหอบทกข ความกงวลไวมากเกนไป ระแวงแคลงใจมากเกนเหต พวกมองในแงรายปายสโลกใหด�าเกนไปน  ทางปรชญาเรยกพวก เพสสมสท  (pessimist)  สวนพวกมองโลกในแงสขเพลดเพลนหลงใหล อยในโลกพอใจ ตดจมอยในโลก  เหนโลกนด  นาอย  นาอภรมยเรยก พวกออพตมสท  (optimist)  เอยงสดไป ๒ ฝาย  ไมไดด�าเนนอยใน ทางสายกลาง  คอการมองตามเปนจรง  คอใหเหนวา  จรงๆ  เปน อยางไร แลวพดไปตามนน

คน ๒ คน คนหนงเกลยด ก.  เหน ก.ชว  เลวไปหมดทกอยาง อกคนหนงรก  ก.  เหน  ก.  ด  นารกไปหมดทกอยาง  เราจะเหนวา คนหนงมอง ก.  ดวยโทสาคต  (ล�าเอยงเพราะไมชอบ) อกคนหนง มอง ก.  ดวยฉนทาคต  (ล�าเอยงเพราะรกเพราะชอบ)  เราจะไมไดรบ ขอมลความจรงเกยวกบ ก.  จากคน ๒ คนน  ถาเราตองการขอมล ความจรง  เราตองถามคนทเขาวางใจเปนกลางกบ  ก.  มองเหนด เปนด  ชวเปนชว  เรยกวา  มองตามความเปนจรง  แตบคคลผนน จะตองมปญญา มโยนโสมนสการ  ไมใชไปถามคนโง  ซงกคงไมได ขอมลทเปนจรงอยนนเอง

ดวยเหตน  การทจะมองอะไรๆ ตามเปนจรงไดนนตองมาจาก เหตคอ  การพฒนาปญญาและตองเปนสมมาปญญา  (สมมปปญ- ญายปสสต)  เหนเอง  เกดขนในตนเอง  เปนปญญาอนถกตองของ ตนเอง  ไมใชปญญาของครหรอจ�าครมาพด  โดยไมไดแจมแจงในใจ ของตน  ไม  enlightenment หรอมโพธเกดขนจรง

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

24

การสอน  เราตองสอนมงเนนใหเขาพฒนาปญญาของเขาขน มาเอง  ไมใชเปนการยดเยยด  ถามการใหทองจ�ากเพยงเพอเปน ขนเตรยมการเบองตน มเปาหมายอนแนนอนวาตองใหเขาเขาใจ ในทสดตวผเรยนตองรบเอง  ถาไมรบยอมเหมอนรดน�าลงบนหน ไมซมซบ  เสยเวลาเปลา

ดวยจดม งหมายทจะใหผ เรยนเขาใจนในหลกสตรนกธรรม ทงตร-โท-เอก  จงใหมการทองจ�าพทธศาสนสภาษตบางและมการ อธบายพทธศาสนสภาษตบาง  โดยน�าเอาพทธศาสนสภาษตขออน มาเชอมความเพอใหแตงเปนดวยส�านวนโวหารของตนเอง แตพอ เรยนจบแลวไมมการสานตอ  ไมคนควาตอ ของเกากลมไป ของใหม กไมงอกเงยขน กลายเปนมแตประกาศนยบตรไว ประกาศวาไดผาน หลกสตรชนนนชนน  เนอหาสาระลมเสยเกอบหมด  เหมอนทหารท พยายามตเมองไดดวยความเหนอยยากแลวไมรกษา ตรดหนาเรอย ไป  ขางหลงกองทพอนมายดครองเสยหมด  เมอเปนเชนนจะตให เหนอยยากเสยชวตผคนท�าไม หรอตองการแตเพยงไดชอวาเมองนน เมองนกเคยตมาแลว

ปจจบน  ขาพเจามภาระทจะตองตรวจวทยานพนธของนกศกษา ปรญญาโทเปนจ�านวนมากเปนประจ�าทงของพระภกษนกศกษาใน บณฑตวทยาลยของสภาการศกษามหามกฏราชวทยาลย  และของ นสตนกศกษาจากมหาวทยาลยของรฐหลายแหง  ขาพเจาไดเหน ความเพยรพยายามของนกศกษาเหลานเปนอยางมากในการคนควา หาความรหาขอมลเพอท�าวทยานพนธ  คนทไมเคยเขยนหนงสอ 

25อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ไมเคยแตงหนงสอเลยแมสก ๑๐ หนากลบเขยนไดเปนรอยๆ หนา เสนอกรรมการผทรงคณวฒ พรอมทงเตรยมตวตอบขอซกถามในวน สอบวทยานพนธ กวาจะเสรจไดตองแกแลวแกอก บางคนหลายรอบ แตกอดทนเพยรพยายามจนส�าเรจ  ขาพเจาสรรเสรญในความเพยร ของนกศกษาเหลานน บางทานเขยนดอยางนาพศวง

ขาพเจาเคยพดกบภกษนกศกษาในบณฑตวทยาลยวา  “ถาทาน ใชความเพยรพยายามและสตปญญาความสามารถอนนใหเปนไป ตดตอ ท�าวทยานพนธขนตามททานพอใจ จะท�าปละเรองหรอ ๒  ป ตอ ๑  เรอง  ทานไมตองเสนอกรรมการตรวจ แตเสนอตอประชาชน ใหประชาชนรบรองความร ความสามารถ  โดยการลงในหนงสอ นตยสารหรอพมพเปนเลมกได ท�าไปสก ๑๐  ป ๒๐  ป  ทานจะเปน ปราชญผยงใหญคนหนงของประเทศ แมไมมงหวงเชนนน แตความร ความสามารถจะเพมพนขนเปนอนมาก ยงไดชอวาท�าหนาทของ พทธบรษทชนน�าอกดวย ขอใหตงใจท�ำหนำทเถด ไมตองมงหวง อะไร แตอะไรๆ กจะตำมมำเพรำะกำรท�ำหนำทอนสมบรณของเรำ ลำภยศกด  ชอเสยงกด  เงนทองบรวำรกด  ยอมตำมหอมลอม บคคลผตงใจท�ำหนำทอนถกตองดงำม  ถำเขำตองกำร  ผลด โดยตรงอนยอดเยยมกคอเปนกำรพฒนำสตปญญำ พฒนำ ควำมรควำมสำมำรถ และพฒนำจต บคคลประเภทนจะไมรจก กบค�ำวำพำยแพ ทอถอย  เบอหนำย  เขำจะเปนหลกอนมนคงใหตนเองและผอน”

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

26

มนกศกษาบณฑตวทยาลยส�าเรจไปแลวหลายรป  (ตงมาตงแตป ๒๕๓๑) ทไปศกษาตอปรญญาเอกกมแลว  ปตอไปกจะมอก  ขาพเจา หวงวาจะมผสนใจท�าวทยานพนธตดตอตลอดชวตอยบางตามสมควร อยางนอยสกทานหนง

เมอไปเปนกรรมการสอบวทยานพนธของนสตคนหนงของ คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร  เมอการสอบจบลง ผ ด�าเนนการสอบขอใหกรรมการทกคนกลาวคตพจนแกผสอบ  ขาพเจา กลาววา

“ความรดนนนบวาดอยแลวแตทดกวากคอการน�าเอาความรนนมาใชใหเกดประโยชนจรงทงแกตนเองและสงคม..”

ภารกจของผสอนกคอการท�าตนเปนกลยาณมตร  ชวยใหผเรยน ผฟงเรยนรเอง  ไตรตรองเอง จนเกดปญญาขนเองและยอมรบความ จรงเพราะไดเหนเองไมตองเชอ  เหมอนมอบถงเพชรใหพรอม ดวยเปดถงใหด  ใหเขาไดเหนวาเปนถงเพชรจรงๆ  ไมใชกอนกรวด ผเหนเองยอมเกดความมนใจมากกวาเพยงแตเชอผบอก  ในพระ- ธรรมคณจงมขอ ๑  ใน ๖ ขอวา สนทฏฐโก  เหนไดเองหรอเหนได ในปจจบน  และอกขอหนงวา  เอหปสสโก  เรยกใหมาด  (Come  to see  not  come  to  believe)  ไมใชเรยกใหมาเชอ  ค�าสอนในพทธ ศาสนาพสจนได แตตองพสจนดวยตนเอง  ไมใชใหคนอนพสจนใหด 

27อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

เหมอนกนขาว  เราตองกนเองจงจะอม และรวารสอาหารเปนอยางไร คนอนกนแทนเราไมได

ผเรยน ผฟงจงมบทบาทส�าคญในการสรางปญญาใหเกดขนแก ตน ดวยความพยายามของตน เพอจกรไดดวยตนเอง เปนปญญาของ ตนเอง  ไมใชปญญาของคร  ในการน  ผสอนตองเรงเราและเนนไปใน ทางใหเขาแสวงหาปญญา มอสระในการคด  ไมมการบงคบใหเชอ

ทงผ สอนและผเรยนตองหมนสะสมสตะ  (การอาน  การฟง การสอบถาม การคดและการบนทกเกบขอมล)  เพอเปนคลงแหง ปญญา  เมอมปญหาสามารถวนจฉยไดดวยตนเอง  (ปญญา สตวนจ ฉน)  ในขณะเดยวกน สตะเปนเหตใหปญญาเจรญดวย  (สต� ปญญาย วฑฒน�) ตางอาศยซงกนและกน  เปนเหตเปนผลของกนและกน

เรองทน�ามาสอนนน ควรด�าเนนตามพทธจรยา คอมงประโยชน ของผรบการสอนวาเขาจะไดประโยชนในระดบใด

ผไมค นเคยกบศาสนามากอน พระพทธองคจะเรมตนดวย อนปพพกถา ๕ คอ ทาน ศล สวรรค  (ผลดของทานและศล)  โทษ ของกาม  (กามาทนพ)  เพอไมใหหลงตดอยในกามสขอนเปนผลของ ทานและศล  แลวอ�านวยผลใหมความเพยบพรอมดวยกามคณ ทงทเปนของทพยและเปนของมนษย อานสงสแหงการออกจากกาม (เนกขมมานสงส) คอความปลอดโปรง สงบสขไรกงวล  เมอทรงเหน วาผฟงมจตใจออนโยนสะอาดเพยงพอ สมควรแกธรรมเทศนาระดบ 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

28

สงแลว  กจะทรงแสดงอรยสจ ๔ ตอไป  เหมอนฟอกผาใหสะอาด กอนจะลงน�ายอม

พอจะกลาวโดยสรปไดวา  เรองทจะน�ามาสอนนนใหดพนเพ ความสามารถทจะรบไดของผฟง และพยายามเลอนชนเขาขนไปทละ นอย  ไมใชสอนย�าอยกบท  ย�าเทาอยทเดม  ไมน�าเดนไปขางหนา หรอไตเตาใหสงขนไป ลองดการสอนของพระพทธเจา  แมในเรอง อนปพพกถา ๕ ขอนนเองกสงขนไปโดยล�าดบ

ประโยชน  ๓  กสงขนไปโดยล�าดบจนถงประโยชนสงสดคอ มรรค ผล นพพาน ไมใชวาสอนคฤหสถแลวจะสอนแตเรองทานเรอง ศลเทานน  เพราะคฤหสถกสามารถบรรลมรรคผลนพพานไดเทาๆ กบพระสงฆ  ตองยกระดบเขาใหสงยงๆ  ขนไป หรอใหลกลงไปโดย ล�าดบ สมดงทตรสวา

“ธรรมวนยนลาดลกลงไปโดยล�าดบเหมอนมหาสมทร”

การพด  ใหพดแตนอย  ไดความมาก อยาพดมากแตไดความ นอย  เพราะอยางหลงแสดงถงความเปนผไมเขาใจแจมแจงในเรอง ทตนก�าลงพด

อะไรจะเปนทพงของบคคลทมความขดแยงทางจตใจ และความตงเครยดทางอารมณเหลานนได 

เสมอดวยศาสนธรรมเปนไมม ศาสนธรรมจะชวยผอนคลาย ความตงเครยดทางอารมณ 

ชวยแกปญหาความขดแยงทางจตใจ ไดอยางยอดเยยมทสด 

ไมวาความตงเครยดและความขดแยงนน เกดขนในกรณใด 

เพราะศาสนธรรมสอนใหคนท�าใจใหถกตอง ไมเปนทาสของอารมณ

31อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

กำรเขยนเปนสงแทนกำรพด แตในสงคมของเรำยงมผท�ำงำน เผยแผศาสนาโดยการเขยนนอยอย  จะเปนเพราะท�ายากหรออยางไร หลายคนบนวาท�าไดยาก  ไมถนด  เขยนไมออก ขาพเจาคดวา  ถา คอยๆ  ฝกยอมท�าได  แตจะท�าไดดเพยงไรหรอไม  ยอมขนอยกบ ปจจยอกหลายอยางท�านองเดยวกบการพด  เชน

• ความร  ความเขาใจ• ความพรอม• ศลปะในการอธบาย• สภาพทางจตใจจะกลาวขยายความเพยงสนๆ ดงน

ความร  ความเขาใจ หมายถง  ความรในสงทตวจะเขยน ถา ความรกวาง ลก ความเขาใจแจมแจงชดเจน ผเขยนมความพรอมทง ทางรางกายและจตใจ มอารมณหรอมฉนทะทจะเขยน ประกอบดวย 

ก า ร เ ผ ย แ ผ

โ ด ย ก า ร เ ข ย น

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

32

มศลปะในการอธบายขยายความ ยอความ ขอเขยนเรองนน  กจะ เปนขอเขยนทดได

นอกจากน  สภาพทางจตใจของผเขยนทมความส�าคญอยางยง กคอถาเขามความรสกอยางนนจรงๆ มอารมณรวมกบเรองทเขยน จรงๆ  ขอเขยนยอมทรงอานภาพ  เพราะมพลงจตของผเขยนแฝงเรน อยดวย สามารถโนมน�าจตใจของผอานใหคลอยตามไดงาย

ตวอยาง  เขาเขยนเรองเมตตากรณา คณคาของเมตตากรณา ถาผเขยนเปนคนเหนคณคาของเมตตากรณาและเขาเปนคนเชนนน จรงๆ  เขาเขยนออกมาจากความรสก  จากสวนลกของใจ  เขาดมด�า กบคณธรรมขอน  ประกอบกบมศลปะในการถายทอด  เขาจะเขยน เรองนไดด มเสนหชวนอาน

ตรงกนขามถาเขาเปนคนโหดรายทารณ  เขาถกบงคบใหเขยน เรองเมตตากรณา  เขายอมไมอยากท�า  จตใจเขาตอตาน  สภาพ จตใจของเขาไมพรอม  เขารสกเปนทกขขณะเขยน ขอเขยนของเขา วางเปลาไมมความหมาย  ไมมอารมณรวม  ไมมพลงจต  ไมมเสนห กระดางและดาน

ใหคนตระหน  จตใจคบแคบ  เขยนเรองความเสยสละกเชนเดยว กน  แมจะมความร  มศลปะแตจตใจของเขาตอตาน  เพราะฉะนน ผตองการเผยแผศาสนาโดยการเขยน จงควรเขยนเรองทจตใจของ ตนคลอยตาม คณธรรมเชนนนอยในตนดวยกยงด  ขณะเขยนยอม 

33อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ไดปตปราโมทยไปดวยไมคอยเหนอย  เพราะมปตคอยหลอเลยงอย เปนการพกผอนไปในตว พกผอนโดยการท�างานทตนชอบ นเปน เหตผลขอหนงส�าหรบตอบค�าถามทวา ท�าไมบางคนจงเขยนหนงสอ ไดมากมาย โดยทไมมความจ�าเปนใดๆ บงคบ โดยธรรมดาแลวคนเรา เมอท�าสงใด แลวไดรบความพอใจ ยอมมการท�าซ�าอกและซ�าอก

การเขยนนอกจากใหความพอใจในขณะท�าแลว  เมอน�ามาอาน ทบทวนภายหลงยงใหความพอใจอก  ใหความรดวย การเขยนท�าให ตองคนควาหาความรอยเสมอ ท�าใหมความกาวหนาในความร ท�าให แมนย�า  เพราะกอนเขยนลงไปเราตองสอบสวนหลกฐานใหแนนอน เสยกอน ผดพลาดแลวมผทวงตงไดงายกวาพด  เพราะมหลกฐาน ยนยนเปนลายลกษณอกษร

การเขยนท�าใหรกความสงบ อยในทสงบ อยคนเดยวไดโดย ไมเหงา  เพราะมเรองราวทเขยนนนแหละเปนเพอนและมความวเวก เปนสหาย  สรางนสยใหเปนคนรกความสงบ  รกการท�างาน  หา ความสขจากการท�างาน  การคนควาหาความร  ถาพระสงฆรปใด เพาะนสยอนนขนในตนได  จะเปนพรอนประเสรฐส�าหรบทานและ ส�าหรบพทธศาสนกชนดวย  เพราะในสงคมของเราพระสงฆทท�างาน การเผยแผศาสนาในดานการเขยนมนอยมาก นอยกวาดานการพด มากเหลอเกน ผเผยแผศาสนาของเรากยงขาดนกคนควา นกวชาการ อยเปนอนมาก มอยบางไมถง  ๑  ใน ๑,๐๐๐ ตองรบภาระอยาง หนก  เพราะใครๆ  กมงหนาไปหา  เปนทรพยากรบคคลทหาไดยาก 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

34

ถงกระนนองคกรทางศาสนาของเรากไมมโครงการใดๆ ทจะชวยผลต ชวยสงเสรมบคคลประเภทนใหเกดใหมขนจนเพยงพอแกความ ตองการ คงปลอยใหเกดเองเปนเองตามก�าลงบญบารมของแตละคน และตามก�าลงแหงความเพยรของเขา คนของเราทมอยบางแลวเปน อยบางแลว กไมไดรบก�าลงใจสนบสนนจากวงการศาสนาเทาทควร ผทมก�าลงใจไมพอกหมดก�าลงใจไปเฉยๆ  เราตองการคนประเภทน แตเราไมมโครงการ  ไมมการด�าเนนการเพาะบคคลผมศกยภาพใน ทางนใหเกดขนมากๆ คงปลอยใหมขนเอง  เปนเองถาใครจะเปน

พทธบรษทฝายฆราวาส ถำจะมำเดนทำงสำยนกตองมมโน ปณธำนอนเดดเดยวมนคงในกำรทจะสละตนเพอพระศำสนำและ สงคมเพอบชำพระรตนตรย  เพรำะเปนทำงสำยเปลยว  ไมมลำภ สกกำระชอเสยง  และยศศกดใหเปนรำงวล  มแตควำมสขใจ ควำมกำวหนำของวชำกำร ควำมสงบเปนเครองหลอเลยง ม สมโพธเปนเปำหมำย

ผชอบเขยนหนงสอไดประโยชนหลายอยาง  เชน  ใชเวลาเปน ประโยชน มเรองอะไรในใจกสามารถระบายออกมาไดโดยตรงบาง โดยออมบาง  ท�าใหไมเกบกด  คอไมมเรองอะไรเกบกดไวในใจ หาความสขใหแกตวเองไดโดยวธงายๆ คอใชเวลาใหหมดไปกบการ คนควาการเขยน กลาวโดยเฉพาะการเขยนหนงสอทางธรรมดวยแลว เปนอาหารทวเศษใหความสขความชมเยนในใจ  ใหความสงบภายใน เปนอยางยง  เพราะท�าดวยใจรก มไดเรารอนดวยความปรารถนา 

35อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ในลาภยศแตประการใด

นอกจากผลแกผเขยนเองแลว ยงเปนผลดแกผอานเปนอนมาก ยงยนอยนานๆ  ไมสญหายไปโดยงาย ถาเปนหนงสอดถงขนาดเปน ทนยมอยางแพรหลายดวยแลว  จะกลายเปนงานชนเอกอมตะของ ผนนและของสงคมไปดวย

สงหนงทผเขยนหนงสอไมควรลมและควรปลกฝงใหมขน ในตนคอท�ำจตใจใหประณตและมควำมกรณำ ปรำรถนำดอยำง จรงใจตอผอำน  เมอจตใจประณตและมความกรณา  ขอเขยนท ออกมาจะประณต  มกระแสแหงความปรารถนาดแทรกซมมาใน ตวอกษร  เปรยบเหมอนเมอเราสนทนาดวยผใด  ถาเขามความกรณา ตอเรา สายตาแววเนตรของเขาจะฉายใหเหนความกรณาแฝงอยใน นน พรอมดวยน�าเสยงอนออนโยน  เปยมดวยความปรารถนาดอน เราพอรสกได

ความคดเปนค�าพดทเบาทสดซงเราเองไดยน  สวนผอนแม ไมไดยนแตสามารถรบกระแสความคดนนได  จงกลายเปนความรสก  ผอานจงสามารถรบกระแสความคดของเราไดโดยผานงานเขยน

การเขยนยอมแสดงถงความรสกนกคด ความคาดหวง  ความ ใฝฝนภมปญญาของผเขยน ท�านองเดยวกบการพด แตตองใชเวลา มากกวาและสามารถประดษฐใหสละสลวยสวยงามกวาค�าพด

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

36

ถาพระคนถรจนาจารยในอดตมไดเขยนพระไตรปฎกอรรถกถา และคมภรอนไวแลว  พวกเราจะร จกพระพทธศาสนาและเรยน พระพทธศาสนาในปจจบนไดอยางไร ยงมองไมเหน การใชวธทองจ�า อยางในสมยพทธกาลและสมยหลงพทธกาลเลกนอยนนคงเปนไปได ยาก  เพยง ๔๕๐ ปหลงพทธกาลทานพระเถรานเถระผรบผดชอบ ตอพระพทธศาสนากไดมองเหนแลววาโดยวธทองจ�าไปไมรอดแน ทานจงชวยกนเขยนไวในใบลานกอน ตอมาจงเปลยนเปนหนงสอ เลม ดงทเราเหนกนอย

เมอมพระไตรปฎกขนแลว ทานยงเปนหวงตอไปวากลบตรใน ภายหนาจะไมเขาใจขอความบางตอนในพระไตรปฎก ทานจงได ชวยกนท�าหนงสออธบายพระไตรปฎก  (อรรถกถา  ฎกา  อนฎกา ปกรณพเศษ)  เปนมรดกทางปญญายงยนมาจนบดน  เปนงานยงใหญ มโหฬารอยางนาอศจรรยจรงๆ  วาทานท�ามาไดอยางไร พวกเรา เพยงแตจะอานของทานใหหมดกไมคอยไหวเสยแลว  นากราบ แทบเทาของพระเดชพระคณทานจรงๆ 

คดวา  ดวยอานภาพแหงเมตตากรณาตอมนษยชาตนนเอง จง หนนใหทานผมศรทธา  มปญญาอย  แลวใชความเพยรท�าสงอน ยงใหญปานนน  เมตตา  กรณา  ศรทธา  ปญญา  และความเพยร จงเปนธรรมอดหนนกนและกน  ใหการงานบรรลผลส�าเรจดวยด

บคคลผมปญญา มใจเขมแขง บางคนบางพวก 

มองเหนความจรงอนนอยางชดแจง จงตดใจเสยจากวตถนยม 

น�าตวเขาสแสงสวางแหงอดมคตนยม หลอมจตใจของตนใหอภรมย ดวยคณธรรมและความสงบ พอใจในภาวะอยางนน ความขดแยงกหายไป

39อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

กำรท�ำตวอยำงใหด  เปนอยใหเหน  เปนเรองส�ำคญมำกในกำร สอนส�าหรบคนใกลชดแลวส�าคญกวาการสอนดวยวาจา  เพราะ ตวอยางทเขาไดเหนนน  เปนเหมอนภาพยนตทฉายซ�าแลวซ�าเลา ใหเขาไดดอยทกวน  ถาเขานยมชอบ บทบาทและการกระท�า ค�าพด ของเราผ เปนตวแบบจะซมลกลงไปในความร สกนกคดของเขา หลอหลอมเปนนสยอปนสยอนถาวรตอไป  การท�าตวเองใหดจง เปนการเผยแผศาสนาอยในตว  แตทงนมไดหมายความวา  การพด การเขยนจะไมส�าคญ  เพราะมคนเปนอนมากทไมมโอกาสใกลชด สนทสนมกบผเปนตวแบบทด  แตไดฟงทานพด  (ทางใดทางหนง  เชนทางวทยโทรทศน หรอในทชมนมตามสมาคมตางๆ  เปนตน)  ไดอาน หนงสอของทาน  ไดฟงเทปของทาน แลวไดความรความเขาใจอยาง ถกตองในเรองศาสนา  แลวน�าไปประพฤตตาม  กไดรบประโยชน เปนอนมาก จดส�าคญอยทปฏบตตาม  ถาไมปฏบตตาม แมมตวแบบ ทดสกเพยงไรกไมมประโยชนส�าหรบเขา  เหมอนทพพคลกอย  ในหมอแกงแตไมรรสแกง  เหมอนกบอยใตกอบว  ไมไดเชยเกสรบว ไมเปนวสยของมน  เพราะฉะนนผทไดโอกาสอยใกลคนด  ไดเหน 

ก า ร เ ผ ย แ ผ

โ ด ย ก า ร ท า ต ว อ ย า ง ใ ห ด

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

40

แบบทดแลว  ควรท�าตวใหเหมาะทจะรองรบดดซบเอาคณสมบต ตางๆ  ของทานไวใหไดมากทสด

พระพทธศาสนาอยในเมองไทยมานานนบเปนพนป พระพทธ ศาสนามคณลกษณะพเศษทนาอศจรรยมากมาย ลวนเปนแกนสาร แกชวตของผเลอมใสและปฏบตตาม ตวอยางของทานผปฏบตตาม ไดกมไมนอย แตเมอพจารณารวมๆ แลว คนไทยสวนมากยงไมรจก พระพทธศาสนา นบถอพระพทธศาสนา แตไมรจกพทธศาสนาตวจรง เพราะมวไปเสยเวลาและเกาะตดอยกบเรองไรสาระนอกพทธศาสนา แตท�าในนามของพทธศาสนา  เลยเขาไมถงพทธศาสนา สวนทเปน แกนจรงๆ  อนจะเปนประโยชนกบชวตจรงๆ  สงทชาวพทธไดเหน เปนนทรรศการประจ�าวน  เปนเรองพธรตองตางๆ ท�ากนพอเปนพธ ไมวางานอะไร กเลยคดวานนแหละคอพทธศาสนา  สวนพทธศาสนา ภาคปฏบตในชวตประจ�าวน คนไมคอยไดรเหน  ไมมตวอยางใหด

เราอางเหตผลกนอยเสมอในการท�าอะไรตางๆ  แตเราไมคอย ไดใชเหตผลตามหลกพระพทธศาสนาทแทจรง  เราอางเหตผลตาม ความพอใจหรอไมพอใจของแตละคน  เรองจงไมอาจยตลงได  ถาใช เหตผลตามหลกพระพทธศาสนากนจรงๆ  เรองกยตได  ยกตวอยาง เชน  โหราศาสตรกบพทธศาสนา ไสยศาสตรกบพทธศาสนา  สงเสรม กนหรอขดแยงกน? ถาตอบตามความคดเหนของแตละคนกจะแบง ความคดเหนออกเปน ๒ ฝาย  เถยงกนไมรจบ แตถาเอาหลกพระ- พทธศาสนามาจบ  และยตตามหลกพทธศาสนากไมตองเถยงกน 

41อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

เพราะพทธศาสนาบอกไวชดเจนวา  “ประโยชนเปนฤกษของประโยชน เอง ดวงดาวในทองฟาจกท�าอะไรได”

ซงหมายความวา  ไมควรรอฤกษงามยามดอะไร?  เหนวาอะไร เปนประโยชนกใหรบท�า  อยามวรอฤกษยามอย  เพราะประโยชน จะลวงเลยคนเขลาทมวรอฤกษยามไปเสย การไดประโยชนอนชอบ ธรรมนนแหละคอฤกษดแลว

อกแหงหนงพระศาสดาตรสวา  “ฤกษด  ยามด  ขณะด  อยท สจรตกาย วาจา  ใจ  ถาประพฤตกายสจรต  วจสจรต มโนสจรตเมอ ใด  เมอนนกเปนฤกษด ยามด ขณะด  ไมวาจะเปนตอนเชา กลางวน หรอตอนเยน”  (สปพพณหสตร)

ขาพเจาเหนวา  ใครจะยงถอฤกษยาม  เชอดวงดาวอะไรอยก ตามใจ  เปนสทธเสรภาพทจะท�าได แตควรจะแยกออกจากพระพทธ ศาสนาคออยาน�ามาปะปนกน อนจะท�าใหหลกพระพทธศาสนาเสย ไป  โหราศาสตรกเปนศาสตรหนงทมอยในโลก ศกษาเลาเรยนและ นบถอกนอยทวโลก ผดบางถกบาง กเปนเรองของผท�านายวาเขาถง เพยงใด  เรยนรช�านาญในเรองศาสตรนนๆ  เพยงใด  ขาพเจาไมม ความรเรองโหราศาสตรพอทจะตดสนไดวาเชอไดกเปอรเซนต  แต ส�าหรบพทธศาสนาทเปนเนอแท  ขาพเจามนใจวา  เชอถอได ๑๐๐% ใครปฏบตตามธรรมไดเพยงใด  ยอมไดรบผลสมควรแกการปฏบต เสมอเพยงนน

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

42

ตำมหลกพระพทธศำสนำ บคคลยอมก�ำหนดวถชวตของ ตนเอง ตองพงตนเอง ท�ำดวยตนเอง ไมมสงใดมำก�ำหนดวถชวต ของเขำได พระศำสดำแหงพทธศำสนำทรงย�ำตรงจดนเปน อนมำก

แตในสงคมไทยของเรา ชาวพทธไทยยงเตมไปดวยการบนบาน ศาลกลาว  ออนวอนขอผลประโยชนจากสงทเขาเขาใจวา  “ศกดสทธ มอ�านาจดลบนดาลใหพนทกขภย ประสบสขและสงอนพงปรารถนา” พระพทธรปองคใหญๆ  ในโบสถตางๆ  ถกท�าใหเปนเหมอนเทวรป คอยรบการบนบานและเซนสรวงบชา  เพอปกปองผองภยและอ�านวย ผลประโยชนตามทผขอตองการมการแกบนดวยลเก ละคร ฟอนร�า ขบรอง  ประโคมดนตร  นคอตวอยางทคนเราแตละรนพอเตบโต จ�าความได  กไดด  ไดเหน มอยทวประเทศ

นอกจากนยงมพระพทธรปองคนอยอกมากมายหลายขนาด แบบทโฆษณากนครกโครม ทงทางวทยและหนงสอพมพวามอทธ- ฤทธปาฏหารยตางๆ  เพอการจ�าหนายในราคาแพง  โดยทผบรการ ไมตองมประกนตอผบรโภควาจะมผลตามทโฆษณาหรอไม  เพราะ ถามผลจรงกเปนความดความชอบของผใหบรการและวตถศกดสทธ นน แตถาไมมผลจรงๆ และผบรโภคไดรบอนตราย ผบรโภคกหนมา โทษกรรมของตนเอง  ชางเปนผบรโภคทนารกอะไรเชนนน และเปน ชองทางใหผแสวงหาประโยชนในทางทด�าเนนกจการตอไปไดอยาง สะดวกสบายและไดผลงดงาม ทงชอเสยง  เกยรตคณและเงนทอง

43อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

อนทจรง พระพทธรปนน ทานท�าขนเพอเปนอนสรณถงองค สมเดจพระสมมาสมพทธเจา  เพอระลกถงพระคณทง ๓ ของพระองค นนคอ ความกรณา ความบรสทธ  และปญญา แลวถายแบบด�าเนน ตามพระปฏปทาของพระองค  เพอเราจะไดมคณธรรมเชนนนบาง เหนพระพทธรปแลวระลกถงพระคณสมบต  เพอเปนสอใหเราด�าเนน ตาม การมพระพทธรปในความหมายนยอมมประโยชนแกจตใจและ การด�าเนนชวตของพทธบรษทและพระพทธรปจะไมเฟอ  จะมแต พอดพองาม

พระอาจารยชยสาโร ภกข  ไดกลาวไวอยางนาคดวา

“ประเทศไทยยงไมเปนพทธ  หนาทของเราคอ  การเผยแผ พระพทธศาสนาในประเทศไทยใหชาวไทยเปนพทธแท  ใหชาวไทยม สมมาทฏฐในพระพทธศาสนา”

พระภกษซงเดมเปนชาวตางชาต  (องกฤษ) มาในประเทศไทย ลกศษยทานอาจารยชา  สภทโท  (พระโพธญาณเถร)  มความรก มความรบผดชอบตอพระพทธศาสนาจนกลาวออกมาเชนน  ทามกลาง ผทรงภมรซงเปนตวแทนแหงพทธสมาคมทวประเทศ แลวพระไทย คนไทยทงหลายเลาคดอยางไร?  ท�าอยางไรจงจะใหชาวไทยเปน พทธแท มสมมาทฏฐในพระพทธศาสนา? ทานเหนวาตวอยางเปน สงส�าคญหรอไม?  ถาส�าคญ ท�าไมเลาเราจงไมท�าตวอยางความเปน พทธแทใหอนชนด  เพอเขาจกไดด�าเนนตาม  เปนการเผยแผศาสนา โดยท�าตวอยางใหด

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

44

ขาพเจาไดพดถงโครงการฝกอบรมพระภกษ  นกศกษา  ผม ศกยภาพทจะเปนนกเผยแผทดได  ใหมคณสมบตเพยบพรอมในการ ทจะเปนนกเผยแผพทธศาสนา  เพอตอบแทนพระคณของพระพทธ ศาสนา บชาคณพระรตนตรย และเพอตอบแทนอปการะของคฤหสถ ผ ลงทนลงแรงบ�ารงภกษสงฆดวยปจจย  ๔  แตละปดวยจ�านวน เงนมใชนอย  ไดพดถงคณสมบตตางๆ  ของการเผยแผ  โดยการพด การเขยนและการท�าตวอยางใหดมาพอสมควรแลว  คดวาพอเปน แนวทางในการเผยแผศาสนาไดบางโดยวธใดวธหนงสดแลวแตความ ถนดของแตละบคคล

องคการทางศาสนานบตงแตวดขนไปจนถงองคการสงสดคอ มหาเถรสมาคม  รวมทงสมาคมทางพทธศาสนาอนๆ  เชน  พทธ สมาคม  ยวพทธกสมาคม  องคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลก (พ.ส.ล.)  เปนตน  โดยเฉพาะอยางยงมหาวทยาลยสงฆ  รวมทง วทยาเขตทกแหง  ควรสนใจโครงการนและสนบสนนใหมขนเปน ปกแผน  เหมอนกองทพทฝกทหารเหลารบไวออกรบทเดยว

พระสงฆนนเปนเหมอนทหารของพระพทธเจา  เปนธรรมเสนา คอ กองทพธรรมทควรจะไดรบการฝกปรออยางดเพอธรรมยาตรา สหมบาน ต�าบล  จงหวดทวประเทศและแผไปถงตางประเทศดวย ไมใชเพยงแตไปรกษาวดทตงไว  แตเพอน�าศาสนธรรมหรอพรหม- จรรยคอระบบการครองชวตทด  ทประเสรฐสมวลชน อยางทสาวก รนกอนๆ  ของพระพทธองคเคยท�ามาแลว

45อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ตวพระสงฆแตละรปเอง นาจะมจตส�านกในหนาทอนส�าคญน ของตนแลวรบขวนขวายหาความรทางธรรมทางศาสนาใหเพยงพอ ใชเวลาสวนใหญไปในการศกษาพระธรรมวนย  ตรกตรองธรรมให รอรรถ  (ความหมาย)  รธรรม  (หวขอธรรม)  ไมใชสนใจแตเรองทาง โลก พดไดคลอง  รมาก แตพอพดถงพระธรรมวนยซงเปนเรองของ ตนกลบงงงนจบตนชนปลายไมถก  เรองทางโลก ถารบางกตองตง จดมงหมายไววาเพยงเพอเปนสะพานใหธรรมะเดนไปไดเทานน

จะบวชอยตลอดชวตหรอจะสกกชางเถด  ไมเปนไร  แตตลอด เวลาทบวชอย ควรตองตงใจศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยเพอ ตอบแทนอปการะของชาวบานทเขาเลยงดดวยปจจย ๔  ไมท�าให ชาวบานผดหวงวาอดหนนคนเหนแกตว อยาไดนกวาอกไมกปจะสก แลว  ความรทางธรรมเอาไปใชทางโลกไมได  ตองเอาไปใชทเมอง สาวตถโนน ขออยาไดคดอยางนน  เพราะเปนการดถกตวเองอยาง รายแรง และเปนการลบหลพระบรมศาสดาผทรงเทดทนธรรมเคารพ ธรรมอยเสมอ  และตรสรบรองไววา  “ธรรมยอมรกษาผประพฤต ธรรม”  เรยนธรรมรธรรมแลว ขอใหมธรรม ตงอยในธรรมเถด ธรรม จะคมครองเอง อยาเปนหวงตวเองนกเลย  เมอไดตงใจมอบตนให ธรรมไปแลวกสดแลวแตธรรมจะคมครองไดเพยงใด ชวตของเรำสน นดเดยว แตธรรมยงจะอยคมครองโลกไปอกนำน จงนำจะเหน ควำมส�ำคญของธรรมมำกกวำควำมส�ำคญของตน  เรำอยได ทกวนน อยมำไดอยำงนกเพรำะธรรมคมครองอย จงควรชวยกน 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

46

กลำวธรรม สองแสงธรรมใหแกโลกอนมดอยโดยปกต  ธรรม เปนธง คอเปำหมำยของทำนผแสวงหำคณควำมดทงหลำย

พทธบรษทฝายคฤหสถกเชนกน  ขอใหคดวาพระพทธเจาทรง ฝากศาสนาไวกบพทธบรษท ๔ ซงรวมเปน ๒  ฝายคอฝายบรรพชต และฝายคฤหสถ  เพราะฉะนนคฤหสถจงมหนาทโดยตรงในการ จรรโลงพทธศาสนาโดยการใหปจจย ๔  โดยการศกษาธรรมปฏบต ธรรมตามฐานะของตน กลาวสอนธรรมเทาทรและเขาใจ อยามว เกยงใหเปนหนาทของพระฝายเดยว  ในสมยพทธกาล พระพทธเจา ทรงยกยองจตตคหบดวาเปนเอตทคคะ  (ยอด)  ในทางเปนธรรมกถก คอแสดงธรรม  (๒๐/๓๒/๑๕๑)

เมอพทธบรษททง ๒ ฝาย  รวมมอรวมใจกนเชนน  เชอวาการ เผยแผพทธศาสนาในประเทศไทย  (ซงมผนบถออยแลว)  ใหไดผลสม ความมงหมายกคงเปนไปไดโดยไมยาก  ถาฝกฝนใหคนของเราพรอม แมการเผยแผในตางประเทศเปนไปไดเหมอนกน ความพรอมเปน ปจจยส�าคญมาก ถงจะมของด  แตถาไมมนกเผยแผทดแลว  ของด นนกไมปรากฏ  ไมเกดประโยชนเทาทควรจะเปน

ขอใหดวงประทปคอธรรมสาดแสงเจดจาทวผนแผนดนไทยและ โลกทงปวง

ถาจะมาเดนทางสายน กตองมมโนปณธานอนเดดเดยวมนคง 

ในการทจะสละตนเพอพระศาสนาและสงคม เพอบชาพระรตนตรย 

เพราะเปนทางสายเปลยว ไมมลาภสกการะชอเสยง และยศศกดใหเปนรางวล 

มแตความสขใจ ความกาวหนาของวชาการ ความสงบ  เปนเครองหลอเลยง 

มสมโพธเปนเปาหมาย

49อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ในประเทศไทย เรำมพระภกษสำมเณรประมำณ ๓ แสนรป และ พทธศาสนกชนไมนอยวา ๙๐% ของประชากรทงหมดของประเทศ แตเราจะไดยนอยเสมอวา  เราขาดบคลากรทางพทธศาสนาผม ภมธรรมทรงความรจรงๆ  ในการเผยแผศาสนา

บางทานบอกวา บคลากรของเราอยในสภาพออนเปลย บางทาน วา  จะหาพระภกษสามเณรสก  ๑  เปอรเซนตไดไหมในจ�านวน ๓  แสนนทสามารถท�าหนาทของตนไดอยางสมบรณ  บางทานวา ท�าไมมแตทานรปเดยวตดอยในรายการแทบทกรายการทมการฝกฝน อบรมบคลากรทางศาสนาไมวาทางฝายพระหรอฝายฆราวาส ทาน พดเปนเชงกระตนใหแสวงหาขอเทจจรงวาเรามขอบกพรองอะไรใน สงคมศาสนาของเรา จงขาดแคลนบคลากรไดถงขนาดน

ส ภ า พ ข า ด แ ค ล น บ ค ล า ก รใ น ว ง ก า ร พ ร ะ พ ท ธ ศ า ส น า

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

50

ขนาดในกรงเทพฯ ซงอยกนอยางยดเยยดมประชากรหนาแนน ทงฝายวดและฝายบาน ทงยงเปนแหลงการศกษาอบรมอนมากมาย สงสง มพระภกษสามเณรเปรยญ ๒-๙ จ�านวนมาก รวมทงปรญญา ตร-เอก อกพอสมควร ยงขาดแคลนบคลากรผเผยแผศาสนาถงเพยงน ในหวเมองและในชนบทอนหางไกลจะขาดแคลนสกเพยงใด

เมอขาพเจาไปบรรยายถวายความรแกพระธรรมทต ซงมาประชม กนทวดแหงหนง  คราวหนง  มพระธรรมทตรปหนงเขยนปญหาขน มาถามวา  “ท�าไมยคนการอบรมพระทกครง  จงมแตโยมมาพดให พระฟง ท�าไมจงมพระตอพระดวยกนมาพดใหกนฟง  มนอยมาก” (บนทกตามททานเขยนมา,  ไมไดเปลยนแปลงแกไขแตประการใด) ขาพเจาตอบวา ดตามตารางแลวพระกมอย  แตมอยนอยกวา อาจ เปนเพราะจ�านวนพระมนอยกวาจ�านวนโยม อกอยางหนง พทธ- บรษท ๔ ตองชวยกน พระพทธเจาทรงฝากพระพทธศาสนาไวกบ พทธบรษททกจ�าพวก  เรามาปรกษาหารอกน  แลกเปลยนความ คดเหนกน  โยมกตองชวยแบงเบาภาระของพระสงฆเทาทจะชวยได เมอกจของสงฆเกดขน พทธศาสนาจะเปนไปไดโดยการทพทธบรษท ทงฝายบรรพชตและคฤหสถชวยเหลอเกอกลกนในกจพระศาสนา ทานอยาคดอะไรมากเลยในเรองน

ขาพเจาขอเพมเตมในทนวา วธทจะใหพระมาพดใหพระดวยกน ฟงมากขนกคอ ตองพยายามเพมคณภาพของพระสงฆดานวชาการ และเทคนควธการ การเผยแผใหมากขน  จ�านวนพระผสามารถเพม 

51อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

มากขนเทาใด  จ�านวนโยมผทจะมาพดใหพระฟงกคงจะนอยลง เทานน นเปนเหตปจจยหนงหรอเงอนไขหนง ยงมเงอนไขอนๆ อก เชนผจดการอบรมตองการคณภาพ และประสบการณของวทยากร แตละสาขาวชาเพอใหผรบการอบรมไดรบสงทคาดหวงวาจะดทสด ในเวลาอนจ�ากดเพยงชวโมงครง - ๒ ชวโมง ของแตละวชา ทานวา พบครผสามารถจรงเพยงหนเดยวดกวาอานหนงสอเปนสบๆ  เลม

พทธบรษททเปนภกษสามเณรทเวยนกนเขามาบวชอยประมาณ ๓ แสนรป ทบวชใหมในพรรษาประมาณ ๑ แสนรป  เปนสามเณร ซงเปนเยาวชนเสยอก ประมาณ ๑ แสนรป ทเหลอ ๑ แสนรปเปน ภกษทก�าลงศกษาเลาเรยนอยบาง ท�างานบาง  รบภาระทงสวนวด และสวนสงคมนอกวด  เปนพระหลวงตาบวชเฝาวดบาง  เหลอทท�า ประโยชนไดจรงๆ อยางเตมเมดเตมหนวยไมเทาไร อาจไมถง ๑% ของพระสงฆทงหมด พระทมความรความสามารถดนน ยงแก  งาน ยงหนก ในขณะทคฤหสถอายปนเดยวกน จ�านวนหนงนอนกนบ�านาญ ไมตองท�าอะไร  จ�านวนหนงลกหลานเลยง  แตบางพวกกตองเลยง ตวเองไปจนชวตหาไม  เรยกวาเหนอยจนตายเหมอนกน

พทธบรษทฝายฆราวาสมประมาณ ๙๕%  ของคนไทยใน ประเทศไทย เปนจ�านวน ๕๐ กวาลานคน จ�านวนมากกวาพทธบรษท ฝายบรรพชตอยางทวมทนไมรกเทาตว  เมอเปนดงน  ถาพทธบรษท ฝายฆราวาสหนมาสนใจศาสนาของตนใหมากขน ครองชวตโดยธรรม ตามหลกค�าสอนแหงศาสนาภาระแหงการเผยแผศาสนาของพระสงฆ 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

52

กจะนอยลง ฆราวาสนนเองเผยแผศาสนาของตน โดยการท�าตวอยาง ใหดเปนอยใหเหน ลกหลานไดเหนแบบอยางแลวด�าเนนตาม  เบา กายสบายใจไปดวยกนทกฝาย

อกประการหนงพระสงฆซงมจ�านวนนอยอยแลว บางพวกยง ประพฤต  กระท�าสงอนเปนโทษแกพระศาสนาและสงคม  ชกน�า ประชาชนใหไขวเขวออกนอกทางแหงพทธธรรม แมรวาเปนทางทผด กยงท�า  โดยอางวาเปนความตองการของประชาชน ค�าอางนนพอ จะปลดเปลองตนใหพนผดไดหรอไม  ในเมอหนาทของสมณะทมตอ ฆราวาสมอยวา  “หามเขามใหท�าสงทผด  แนะน�าเขาใหท�าสงทถก” เมอรวางมงาย ท�าไมจงตองไปสงเสรมดวยเลา?  รวาผดหลกพระ- พทธศาสนา ท�าไมจงสอนและท�าใหเขายดถอดวยเลา?

เมอมพระสงฆและชาวพทธบางพวกเปนอยางนอย  การเผยแผ ศาสนาของพระสงฆและชาวพทธผซอตรงตอพระพทธธรรมกยงยาก มากขน  เพราะพระสงฆและชาวพทธนนเองมาเปนอปสรรคของกน เสยเอง  เหมอนนงหนหลงใหกนแลวพายเรอล�าเดยวกน พายกน ไปคนละทาง  เรอจะไปทางไหนกสดแลวแตก�าลงของฝายไหนจะม มากกวา

แตในโลกน  คนโงมมากกวาคนฉลาด คนฉลาดเฉยบแหลมจรง มนอยกวาคนมความร  ความรเรยนเอาไดจากต�ารา แตความฉลาด เฉยบแหลมไดจากการฝกฝนอบรมตนใหรจกพนจพจารณาสงตางๆ จนเขาใจเหตผลอยางถองแท  ทเรยกวา  มโยนโสมนสการ  หรอ 

53อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ลกษณะความคดทเรยกในภาษาองกฤษวา Comprehensive mind คอสามารถเขาใจสงตางๆ  ทแตกตางกนไดโดยผานการวเคราะห อยางแยบคายลกซง

เมอคนโงมมากกวาคนฉลาด คนเฉยบแหลมมนอยกวาคนม ความร  ประกอบกบอบายทจะฝกคนใหคดเปนของเรากไมคอยมอย อยางน  คนของเราจงถกชกจงไปในทางงมงายไดงายกวาทางโพธ (ปญญาอนน�าไปสความดบทกข) ชกจงใหตนเตนกบความขลง ความ ศกดสทธของสงตางๆ  เสมอนหนงวา ถามสงนนแลวจะบนดาลใหม ความสข ประสบความส�าเรจในสงทประสงคโดยไมตองลงมอท�าอะไร ซงสวนทางกบหลกอนแทจรงของพระพทธศาสนา

ทงน  สวนหนงเกดจากสภาพขาดแคลนบคลากรผชน�าในสงท ถกตอง  ในวงการพทธศาสนาของเรา  เราขาดบคลากรทมคณภาพ ทงในประเทศและทจะไปท�างานในตางประเทศ แมเพยงจะเผยแผ ศาสนาในประเทศไทยใหไดผลดเปนทพอใจ  เรากขาดแคลนเสยแลว ไมตองกลาวถงการเผยแผในตางประเทศแกคนตางชาตตางภาษา ตางวฒนธรรมและไมไดนบถอพทธศาสนาเปนทนอยเดม  ซงเรา จะตองเพมสมรรถภาพของบคลากรขนอกหลายเทาตว  เราจะตอง ชวยกนเสรมสรางศกยภาพ และพฒนาสมรรถภาพของบคลากรทาง ศาสนาใหดขน  เพอเราจกไดมศาสนทายาททดสบอายพระศาสนา ตอไป

ภ า คผ น ว ก

55อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ความจ�าเปนทจะตองใชศาสนธรรมในโลกปจจบน

ทกคนยอมรบความจรงทวา สถานการณของโลกปจจบนซบซอน ยงเหยง มปญหามาก มความยงยากเพมขนทงภายนอกและภายใน ภายนอกหมายถงปญหาทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ภายใน หมายถงปญหาความขดแยงทางจตใจ ความตงเครยดทางอารมณ

ความขดแยงทางจตใจเกดขนเพราะไมสามารถตกลงใจ  ไม สามารถตดสนใจไดแนนอนวาจะด�าเนนชวตอยางไร อยางคตของ วตถนยม หรออดมคตนยม นเปนตวอยางเพยงเรองเดยวในบรรดา ความขดแยงมากมายหลายเรอง

วตถนยม มงเอาความส�าเรจทางวตถเปนจดมงหมายของชวต สวน อดมคตนยม มงเอาคณธรรมและความสงบใจเปนจดมงหมาย

ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ พ ท ธ ศ า ส น าท า ง ส อ ม ว ล ช น

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

56

กำรบบของสงแวดลอมภำยนอก คอสงคมเรงเราใหบคคลพง เขาหาวตถและเกยรตยศ  เพอยกฐานะทางสงคมของตนใหเดนชดขน ในสายตาของคนทงหลาย  ใหคนทงหลายยอมรบ  เขาถอเอาสายตา ของคนทงหลายเปนเครองบงชทศทางแหงการกระเสอกกระสน แตความจรงภายในมนฟองอยตลอดเวลา ทางนไมใชทางแหงความ สงบสข  ความขดแยงทางใจจงเกดขน  “บคคลผมปญญำ มใจ เขมแขง บำงคนบำงพวก มองเหนควำมจรงอนนอยำงชดแจง จง ตดใจเสยจำกวตถนยม น�ำตวเขำสแสงสวำงแหงอดมคตนยม หลอมจตใจของตนใหอภรมยดวยคณธรรมและควำมสงบ พอใจ ในภำวะอยำงนน ควำมขดแยงกหำยไป”

แตการตดใจจากความยวยวนของอารมณโลก คอลาภ ยศ ชอ เสยง  และฐานะ อนสงคมสมมตวามเกยรตนนเปนสงทท�าไดยาก อยางยงทเดยว คนสวนมากจงท�าใจไมได  เมอเปนดงนความขดแยง ทางจตใจระหวางความตองการอยางโลกๆ ซงมแรงผลกดนรนแรงมาก กบความตองการอยางแทจรงของจตใจ  คอความสงบสขทเกดขน เหมอนคนไขทถกความอยากกระตนใหกนของแสลง แลวโรคกก�าเรบ ขนทกครง ท�าความล�าบากใหแกเขาทกคราวทกนของแสลงเขาไป

สวนควำมตงเครยดทำงอำรมณนน  เกดขนเพรำะสะสม อำรมณรำย อำรมณบดเอำไวบอยๆ ทกๆ  วน  ไมสำมำรถสลด อำรมณเชนนนออกจำกจตได

57อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ทงนเพราะก�าลงจตไมพอ และก�าลงปญญากนอยเกนไป ไมอาจ ตดอารมณนนใหขาดได  การสะสมไดเปนไปตดตอนานวน อาการ เครยดคอยๆ  เพมขนทละนอยๆ  (เหมอนสายยางเสนนอยทถกดง ใหตงอย ตลอดเวลา  กจะตองขาดผงออกครงหนง)  ในทสดสต สมปชญญะกขาดลอย จนไมอาจเรยกคนได  กลายเปนคนวกลจรต

เทาทนกวชาการไดตรวจสอบแลว ปรากฏวาในเมองใหญเมอง เจรญทางวตถ มคนวกลจรตมากกวาในเมองเลกเมองนอยทไมคอย เจรญทางดานวตถ

อะไรจะเปนทพงของบคคลทมควำมขดแยงทำงจตใจ และ ควำมตงเครยดทำงอำรมณเหลำนนได  เสมอดวยศำสนธรรมเปน ไมม  ศำสนธรรมจะชวยผอนคลำยควำมตงเครยดทำงอำรมณ ชวยแกปญหำควำมขดแยงทำงจตใจไดอยำงยอดเยยมทสด ไมวำควำมตงเครยดและควำมขดแยงนนเกดขนในกรณใด เพรำะ ศำสนธรรมสอนใหคนท�ำใจใหถกตอง  ไมเปนทำสของอำรมณ

ดวยการพจารณาเหนขอเทจจรงอยางนแหละ  จงไดมการ สงเสรมใหมการเผยแผศาสนาในสงคมใหญๆ   โดยอาศยสอมวลชน เปนทางผานไปสมวลชน

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

58

การเผยแผพระพทธศาสนาทางสอมวลชนในปจจบน

ปจจบนการเผยแผศาสนาทางสอมวลชนเปนไปอยางกวาง ขวางทงทางหนงสอพมพ  (รายวน  รายสปดาห)  วทย  และโทรทศน หนงสอพมพบางฉบบไดลงขอคดเหนของพระภกษชนเถระทกๆ  เชา วนจนทร  นอกจากนนกจดรายการวทยบางคนยงไดน�าขอความใน หนงสอพมพนนมาย�าอกครงหนงพรอมทงวจารณตอ  สวนมากกเปน ในทางสงเสรม  ขยายความทพระภกษทานพดไวแลว หนงสอพมพ บางฉบบมคอลมนทางศาสนาเปนประจ�า ยกยองบาง ตบาง  เสนอ ขอคดเหนบาง บางฉบบมทาทท�านองน�าขาวทางศาสนาและศาสน- ธรรมออกเผยแพรแกประชาชนโดยตรงทงฉบบ  เกอบไมมเรองอน เลยนอกจากเรองทางศาสนา

ทางดานวทยและโทรทศน  กมหลายสถานทมรายการทาง ศาสนา สถานของกรมประชาสมพนธนนนมนตพระสงฆทมสมณศกด ไปแสดงธรรมทกเชา-เยน ของวนธมมสวนะ  (๘ ค�า)  และวนอโบสถ (๑๕ ค�า) มศาสนกนยมฟงกนมาก

ทางโทรทศนบางสถาน  กมรายการแสดงธรรมในวนพระตอน เยน ถาเปนวนส�าคญๆ  เชน วนมาฆบชา วสาขบชา อาสาฬหบชา กนยมนมนตพระสงฆผมชอเสยงดานธรรมกถกไปเทศนคปจฉา- วสชนา บางสถานมรายการทางพระพทธศาสนาทกเชาวนเสาร

ฯลฯ

59อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ดตามนแลวนาจะท�าใหทานผอานร สกวา  บรรยากาศแหง ประเทศไทยของเราน  อบอวลไปดวยกลนอายแหงพระพทธศาสนา มความสงบรมเยน ประชาชนเขาถงพทธธรรม  เปนธรรมชว  ครอง ชวตโดยธรรม  ไมมการเบยดเบยนกน  แตความจรงเทาทประจกษ แกเราทงหลายอยหาเปนเชนนนไม ประเทศไทยเปนเมองพทธกจรง แตผทนบถอพระพทธศาสนาโดยหาเหตผล  เขาถงจดมงหมายของ พระพทธศาสนา  และปฏบตตนใหเหมาะสมตามหลกค�าสอนของ ศาสนานยงมนอยเกนไป  ไมเพยงพอจะค�าจนสงเสรมศาสนาใหด�ารง มนและเจรญรงเรองไปไดเทาทควรจะเปน ทงนสวนหนงนามาจาก ขอบกพรอง  ในการเผยแผศาสนาอยบาง ท�าใหศาสนาทเปนตวแท ไมเขาถงใจของประชาชน

“คนสวนใหญจงนบถอศาสนา  และเขาพงศาสนาเพยงเปน เครองประเลาประโลมใจ  เปนท�านองหลอกตวเองไปวนๆ หรอเปน คราวๆ  ไมไดใชหลกธรรมทางศาสนามาเปนหลกใจในการด�าเนนชวต เมอมปญหาชวตขน  จงมกแกปญหาดวยอารมณ  ไมไดแกไขปญหา ชวตทงชวตสวนตวและสงคมดวยหลกธรรม คอไมไดนบถอศาสนา โดยการปฏบตธรรม ผลทออกมากคอสงคมชาวพทธของเราแสดงตน ออกมาอยางททานทงหลายไดเหนดวยตวเองอยแลว  สบสน  ไมม อดมคตทแนนอน ชวตจรงเดนหางจากศาสนา  ตองการศาสนาเพยง ชวครชวคราว  เพยงพธการเปลอกนอกแลวกผานไป”

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

60

ขอบกพรองและสงทควรแกไขของการเผยแผพระพทธศาสนา

และการแสดงตนของผน�าทางศาสนา

ผลทปรากฏออกมาอนไมเปนไปตามสมความมงหมายดงกลาว ขางตนน  จรงอย  สวนหนงเปนความบกพรองของประชาชนเองท ไมศกษาใหเขาใจในศาสนาทตนนบถออยอยางมเหตผล  เหมอน นบถอคนโดยทไมเคยรจกเขา แตสวนหนงกเปนขอบกพรองของวธ การเผยแผและการแสดงตนของผน�าทางศาสนาดวยเหมอนกน

การเผยแผศาสนาทออกมาในรปของการแสดงธรรมทงทาง สอสารมวลชนและทางกลมชนโดยตรง  ไมวากลมเลกหรอกลมใหญ นน บางแหง บางบคคล และบางคณะ กท�าไดดอยางนาสรรเสรญ มความตงใจด  วธการเผยแผด  บคลากร  (วทยากร) มความรความ เขาใจศาสนาอยางถกตองเหมาะสม และมความตองการอยางรนแรง ทจะแนะน�าชกจงพทธศาสนกใหละสงทผด ถอเอาสงทถกตามหลก พระพทธศาสนา

แตยงมนกเผยแผบางคน บางกลม บางแหง คอยชกจงประชาชน ไปเสยอกทางหนง  ไมใชเปนการประกาศศาสนา แตเปนการเผยและ ประกาศทฏฐของตน ความคดเหนของตน  โดยไมเออเฟอวาหลก ค�าสอนของพระพทธเจานนเปนอยางไร  เมอจตใจของตนยงรก ไปดวยกเลสตณหา ทฏฐของตนยงหนาแนนไปดวยอปาทาน และ 

61อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

จกษ  คอปญญาของตนยงจ�ากด ยงไมบรสทธผองใสอยางเชนพระ อรยเจา  จะใหเหนแจงอยางทพระอรยเจาเหนไดอยางไร  แตถง กระนนเขากยงกลาออกความเหนขดแยงค�าคดคานค�าสอนของ พระอรยเจา พระอรยเจาทงหลายกลาววา  โลกหนาม  เขากลาววา ไมม  เปนตน

ดงทพระพทธองคตรสแกพรำหมณและคหบดชำวหมบำนศำลำวำ

“เมอโลกหนาม  เขาเหนวาไมม  ความเหนของเขาเปนมจฉา ทฏฐ  เมอโลกหนาม  เขากลาววาไมม ค�าของเขาเปนมจฉาวาจา  เขา ท�าตนเปนขาศกกบพระอรหนตผรโลกหนา  เขาท�าใหคนอนพลอย เหนดวยวาโลกหนาไมม การท�าใหพลอยเหนดวย  เปนการใหพลอย เหนดวยกบอสทธรรม  (ธรรมของอสตบรษ  ธรรมของคนไมด)  เขา ยกตนขมผ อน  โดยนยน  เรมตนทเดยวเขากจะละทงความมศล ดงาม  เขาไปตงความทศลไวเสยแลว  มทงความเหนผด  ด�ารผด พดผด  ความเปนขาศกกบพระอรยเจา  ชกชวนคนใหเหนดวยกบ อสทธรรม  ยกตนขมผอน  บาปอกศลเอนกประการเหลาน  ยอม เกดขนเพราะความเหนผดเปนปจจย”

ตามพระพทธพจนน  ผเผยแผศาสนาจะตองส�ารวมระวงความ คดเหนของตนอนขดแยงกบหลกพระพทธศาสนาไวบาง นอกจากน การทนกเผยแผมความคดเหนขดแยงกนนน ท�าใหผฟงลงเลสบสน ไมอาจตงศรทธาลงไปในแงใดแงหนงใหมนคงยงยนได  เพอเหนแก 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

62

ศรทธาของประชาชน คณะสงฆหรอผน�าทางศาสนานาจะวนจฉยวาง หลกการ  วางแนวนโยบาย พรอมทงชเหตผลวา  ผเผยแผศาสนา ควรจะพดเรองนๆ อยางไร  เพอใหสอดคลองกน  ไมขดแยงกนเอง เพราะเหตทนกปราชญทางศาสนาพดกนคนละอยาง  ชาวบาน จงไมทราบวาจะเชอใคร  และเชออยางไร  ในทสดเลยลงเลสบสน ยงศรทธาใหตงมนไมได

ตวอยางเชน  โรงเรยนแหงหนงเชญวทยากรไปบรรยายให นกเรยนฟง  สปดาหแรกวทยากรพดชกจงโนมน�าจตใจนกเรยนให เชอเรองนรก-สวรรค  สงสารวฏ ผลของกรรมด-กรรมชว พรอมทง เหตผลนาฟง  เดกสนใจและเชอไปแลวถงรอยละ  ๗๐  แลวพอ สปดาหท ๒  เชญวทยากรอกคนหนงไปบรรยาย

เขาพดปฏเสธเรองนรก-สวรรค  สงสารวฏ  เขาพดวา  นรก สวรรค สงสารวฏ การเวยนวายตายเกดตางๆ นน มเฉพาะในชาตน ชาตเดยวเทานน  เทวดาไมม  จะเปนเทวดาหรอเปรต หรอสตวนรก กอยในตวนแหละ  เขายกเหตผลนาฟง  เดกสนใจ  และสอดคลอง กบความโนมเอยงของเดกทไมคอยเชอเรองโลกหนาอยแลว ความ เชอรอยละ ๗๐  ของเดกเมอสปดาหกอนกหายไปหมด ตกลง ๒ สปดาหเดกยงไมไดความเชออะไร พฤตกรรมของเดกกแสดงออก ในรปของความไมแนใจ  ไมมนใจในคณธรรมวาจะมผลอะไรตอชวต ของตน กระแสความคดกแลนไปยดเหนยวเอาวตถนยมเปนทพงของ ชวต  เราเหนงาย บรรลไดทนตาเหน

63อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ถานกเผยแผผลดเปลยนกนเขาไปพดอยางนตลอดป  เดก นกเรยนโรงเรยนนนกคงไมไดความเชออะไรเปนแกนสารแหงชวตตน คนทไมมศรทธามนคงตอสงใดสงหนงนน  ในทสดกสนศรทธา แมแต ตวเองกปลอยชวตใหลองลอยไปเหมอนเรอไมมพาย  ไมมเครองยนต

ฯลฯ

การเผยแผศาสนาของพระสงฆทางวทยกระจายเสยงหลายแหง มกลงทายดวยการบอกบญเรยไรวาทานจะสรางสงนนสงน  ทนนทน แลวกบอกสถานทบรจาคใหเรยบรอย ท�าใหคนฟงรสกวาเทศนาของ ทานองอาศยลาภ มงเอาลาภสกการะหรอวตถปจจยเปนจดมงหมาย สวนการแสดงธรรมเปนเพยงวธการทจะไปสจดหมายนนเทานน ศรทธาของเขากคลายลง  สวนมากเปนอยางน  คนทเขาใจทานไปใน ทางน มองทานไปในแงความเหนอกเหนใจมนอยคน อาจจะยกเวน พระบางรปทชาวบานศรทธาในตวทานอยางเตมทอยแลว

นอกจากน  ทานทเทศนค  (๒ ธรรมาสน) ทางสถานวทยกระจาย เสยง หรอสถานโทรทศนนน บางคราวสถานใหเวลาทาน ๒ ชวโมง ทานกไปนงเยาแหยหวเราะเอกอากกนเองเสยตงครงคอนเวลา  เหลอ เวลาอกเลกนอยกพดธรรมะนดหนอยแลวกแหยกนตอไปจนจบ ทงๆ ทชาวบานในหองสงนงประณมมอฟง และชาวบานทวประเทศ เปดฟง  แตบางคนกฟงไมจบ  (ทงๆ ทอยากฟง)  เพราะทนร�าคาญ ไมไหว ทานไมส�ารวมเลย ผเขยนสงสยวาท�าไมทานจงพยายามนก พยายามหนาใหตลกขบขน  ใหคนหวเราะในเวลาเทศน  ไมเหน 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

64

จ�าเปนเลย  แตบางทานกเทศนด  ไดเนอหาสาระ  ไมเสยเวลาของ สถานดวยการเยาแหยกน  ผเขยนเหนวาถาทานพดธรรมะงายๆ เรยบๆ  ใหเปนประโยชนแกคนทวไป  แมจะใชเวลาสก ๓๐ นาทก นาจะมคณคากวา

ประกำรสดทำยทควรพจำรณำคอ  ถาเราถอวาตวอยางทได เหนยอมเดนชด หรอมคณคากวาค�าสอนดวยวาจาแลว  ตวอยาง ของผน�าทางพระพทธศาสนาบางสวนเวลานไมสรางทศนคตทดแก ผพบเหนและไดยนไดฟงนก

ความเปนอยอยางหรหราฟมเฟอยเกนไปของผ น�าศาสนา บางทาน บางกลม หรอบางระดบชนนนไมเปนนมตทดของพระพทธ ศาสนาเลย  ผเขยนมองเหนเปนจดอนตราย  เปนจดโจมตของผ มงราย  เปนจดเออมระอาเศราสลดใจของผศรทธาในศาสนา  เปนจด ออนแอทางจตใจของผน�าทางศาสนาเอง ทยอมใหลาภยศสรรเสรญ และแสงสแหงโลกยธรรมครอบง�าเอาไวได ลาภสกการะและชอเสยง นนส�าหรบบคคลผตกอยอ�านาจของมนแลวเปนของทารณแสบเผด ดงทพระพทธองคตรสเตอนไววา

“ภกษทงหลาย  เราตถาคตก�าหนดรดวยใจวา บคคลบางคนใน โลกนไมยอมท�าชว  เชนพดเทจ  แมเพราะเหตแหงสตรงามยวยวน แตพอลาภสกการะและชอเสยงครอบง�าย�ายจตแลว  เขากพดมสาได ทงๆ  ทร  นแหละภกษทงหลาย ลาภสกการะและชอเสยงทเกดขน แลว และท�าโดยประการทมนจะไมครอบง�าจตได”

65อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ผเขยนเขยนเรองนดวยความสจรตใจ  หวงด  มกลยาณมตร เปนหวงเปนใยพระพทธศาสนา  ในฐานะของพทธศาสนกชนคนหนง ซงมสทธจะเปนหวงสงทเคารพของตนได  ความคดเหนทแสดงออก กเกดจากใจจรง ขอทานผใหญและผรไดโปรดตรองดเถด  วาขอความ ทกลาวมาทงหมดนจรงหรอเทจอยางไร

อนงการจดงานตางๆ  ของวดตางๆ  นนมกจะมจดมงหมาย ไปในการหาเงนเสยแทบทงสน  และแทบทกคราวไป ผเขยนเหนวา ทางวดนาจะจดงานเพอแจกจายธรรม แนะวธครองชวตอนประเสรฐ แกประชาชนบางเปนครงคราว  ไมใชแจกจายแตวตถใหเขาไป หรอ จะจดงานอะไรสกครงหนง  กตอเมอมความจ�าเปนตองใชเงน  จด งานเพอหาเงนเรองอนๆ ทจดขนในงานนนกเปนเพยงเครองลอให คนมาบรจาคเงน  ถาท�ากนอยอยางนเรอยไปแลว  ทเราภมใจกน นกหนาวา พระพทธศาสนาในเมองไทยเจรญทสดนน  กจะเจรญแต เพยงเปลอกนอก หามสาระแกนสารอนแทจรงอะไรไม และวนหนง ขางหนา อาจจะมคนอยางมารตน ลเธอร  เกดขนในวงการพระพทธ ศาสนาแหงประเทศไทยกได

ผ เขยนเหนวา  คณะสงฆซงมมหาเถรสมาคมเปนแกนกลาง อยนน  ควรมบทบาทในการเผยแผศาสนาใหเปนระบบยงกวาน เมอกอนนสงฆมนตรองคการเผยแผเปนผรบผดชอบในการเผยแผ ศาสนา แตเวลาน  ใครเปนคนรบผดชอบงานดานนกไมมใครทราบ ตางคนตางท�ากนไปตามก�าลงศรทธาและปญญาของตน คณะสงฆ 

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

66

ควรมโครงการ  หลกการ  และวธการอนกาวหนา  รดกมและคอย ตดตามผลเปนระยะๆ นอกจากน  ควรจดพมพเอกสารหรอจลสาร เลกๆ  บรรจขอความอนเขาใจงาย  ปฏบตไดในชวตประจ�าวน แจกจายไวในทชมนมชนบาง  เชน ทสถานรถไฟ  วดตางๆ  ควรม ทปรกษาทกขส�าหรบประชาชน

เพอเปนการสงเคราะหชวยเหลอเยาวชนผ ล�าบากยากจน คณะสงฆนาจะมโรงเรยนของตนเองอยางนอยจงหวดละแหง ด�าเนน การโดยพระสงฆ  อาจเปนโรงเรยนมธยมหรอระดบประถมศกษา กสดแลวแตความเหมาะสมกบสถานทนนๆ  โรงเรยนเซนตตางๆ ของ ครสตศาสนาเกดขนในเมองไทยมากมาย ด�าเนนการโดยบาทหลวง และท�างานไดด  เปนทนยมของคนทงหลาย คณะสงฆจะจดโรงเรยน อยางนนบางไมไดหรอ

ทกคนยอมรบวา  อทธพลของพระพทธศาสนาและพระสงฆ ในเมองไทยนนมอยอยางเหลอลน  เงนศาสนสมบตกมอยจ�านวน ไมนอย แตโรงเรยนเดกของพระพทธศาสนา ด�าเนนการใหการศกษา โดยพระสงฆแบบโรงเรยนเซนตตางๆ  ของครสตศาสนานน  (เทาท ทราบเวลาน)  ไมมเลยสกโรงเรยนเดยวทวประเทศ  โรงเรยนประถม มธยมตางๆ ทอยในวดเวลานด�าเนนการโดยรฐบาลทงสน ถาคณะ สงฆคดจะตอบแทนประชาชนผเสยสละหยาดเหงอแรงงาน  สละ ทรพยสนเงนทองอปถมภบ�ารงพระพทธศาสนาโดยการชวยเหลอ บตรหลานของเขาใหมการศกษาด  มจรยธรรมสง  โดยการคอยๆ 

67อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

ปลกฝงจากโรงเรยนของคณะสงฆเองแลว  จะเปนการชอบดวย เหตผล  ถกกาลเทศะ  และยงเปนการรกษาฐานะของตนใหมนคง ยงยนตอไปอกดวย  เปนการน�าเอาเงนทองทประชาชนสละออกมา บ�ารงศาสนานนแหละกลบคนสประชาชนและประเทศชาตอยาง ถกตองเหมาะสมทสด

นอกจากการปฏบตดปฏบตชอบเปนสวนตวอนเปนขอหลกแลว ถาท�าประโยชนแกสงคมอยางนดวย กจะเปนการเผยแผศาสนาทจะ ไดผลในระยะยาวและมนคงอยางยง

ผเขยนเชอวำคณะสงฆท�ำได  ถำคณะสงฆด�ำรจะท�ำ นอก จำกทำนจะเหนวำธระไมใชแลวเฉยเสยกจนใจ แตขอกรำบเรยน วำ เวลำนฐำนะของพระพทธศำสนำในเมองไทยนนไมมนคง ล�ำตน และรำกผกรอน ถำทำนไมรบท�ำอะไรสกอยำงหนงเพอควำม มนคงของพระพทธศำสนำแลว อำจไปรสกตวเอำเมอสำยเสยแลว และจะตองเสยใจกนไปทงประเทศ  อยำงทบำงประเทศเคย ประสบมำแลว

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

68

ชำตภมเกดทหมบานทาศาลา อ�าเภอรตตภม จงหวดสงขลา  เมอวนท ๑๗ 

กนยายน พ.ศ. ๒๔๗๗  เมอจ�าความได พอแมไดยายไปอยทหมบาน 

ตากแดด ต�าบลปากรอ อ�าเภอเมอง จงหวดสงขลา

กำรบรรพชำอปสมบท• บวชเปนสามเณรเมออาย ๑๓ ป ทวดบปผาราม เขตธนบร กรง- 

เทพฯ  เมอพ.ศ.  ๒๔๙๐  และอปสมบทเปนภกษเมอ  พ.ศ. ๒๔๙๗ 

ลาสกขา  เมอ ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๗

กำรศกษำ• มธยม ๘  (สมครสอบ)

• นกธรรมเอก •  เปรยญ ๗  (ป.ธ.๗)

• ศาสนศาสตรบณฑต  (มหามกฏราชวทยาลย)

ประวตยออาจารยวศน อนทสระ

69อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

• M.A.  (ทางปรชญา มหาวทยาลยบานารส อนเดย)

• ปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด  สาขาพทธศาสตร มหาวทยาลย 

มหามกฏราชวทยาลย

หนำทกำรงำน สอนวชำศลธรรม

• ทโรงเรยนราชน• ทโรงเรยนพณชยการสลม  (อาจารยผปกครอง)

• ทโรงเรยนเตรยมทหาร และเปนหวหนาแผนกสารบญ มยศเปน 

รอยโท

• สอนวชาพทธปรชญาเถรวาท-มหายาน ทมหาวทยาลยรามค�าแหง 

(ประมาณ ๑๒ ป ตงแตพ.ศ. ๒๕๒๑ ถง พ.ศ. ๒๕๓๓)

• สอนวชาพทธศาสนาในประเทศไทยและวชาจรยศาสตร ทมหา- วทยาลยเกษตรศาสตร  (ประมาณ ๑๐  ป ตงแต พ.ศ. ๒๕๓๓ ถง พ.ศ. 

๒๕๔๓)

• สอนทมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย  เกยวกบศาสนาและ ปรชญาตงแต พ.ศ. ๒๕๐๖ ถง พ.ศ. ๒๕๕๒  (เปนระยะเวลา ๔๖ ป 

เตม)

• สอนพเศษประชาชนทวไปเกยวกบความรทางพระพทธศาสนาใน วนอาทตยทมหาวทยาลยมหามกฏฯ ตงแต พ.ศ. ๒๕๒๕ มาจนถง พ.ศ. 

๒๕๕๓  (เปนระยะเวลา ๒๘ ปเตม)

• บรรยายพเศษในทตางๆ ตามทไดรบเชญ• บรรยายธรรมทางวทยตงแต พ.ศ. ๒๕๓๙ จนถงพ.ศ. ๒๕๕๐ 

โดยออกเปนรายการสดบาง  ใชเทปบาง  (เปนระยะเวลา ๑๑ ปเตม)

เ ท ค น ค ก า ร เ ผ ย แ ผ พ ร ะ ศ า ส น า

70

กำรประพนธ•  เขยนหนงสอประเภทตางๆ  เชน นวนยายองหลกธรรม อธบาย 

หลกธรรม ฯลฯ ตงแต พ.ศ. ๒๕๐๖ มาจนถงปจจบน มประมาณกวา 

๑๖๐ ชอเรอง บางชอเรองกมหลายเลม  เชน ทางแหงความด  เปนตน

ท�ำนตยสำร•  เปนบรรณาธการนตยสารธรรมจกษ  ของมลนธมหามกฏราช 

วทยาลย ตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๙ ถง พ.ศ. ๒๕๓๙

•  เปนบรรณาธการนตยสารศภมตร ของมลนธสงเสรมกจการศาสนา 

และมนษยธรรม  (กศม.) ของวดมกฏกษตรยาราม ตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๔ 

ถง พ.ศ. ๒๕๕๑

รำงวลพเศษ•  ป พ.ศ. ๒๕๑๗  ไดรบโลรางวลชมเชยจากคณะกรรมการจดงาน 

สปดาหหนงสอแหงชาต ประเภทสารคด หนงสอเรอง  “จรยาบถ” และ 

ในป พ.ศ. ๒๕๑๘ หนงสอเรอง จรยศาสตร

• ป พ.ศ. ๒๕๒๕  ไดรบพระราชทานรางวล  “เสาเสมาธรรมจกร” ในฐานะผบ�าเพญคณประโยชนแกพระพทธศาสนาประเภทวรรณกรรม   

เนองในโอกาสสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป

• ป พ.ศ. ๒๕๓๓  ไดรบเกยรตคณบตรจากกระทรวงศกษาธการ 

ในฐานะ เปนรางวลชมเชย ประเภทสรางสรรคดานศาสนา จากบทความ 

เรอง  “หลกกรรมกบการพงตนเอง” 

71อ . ว ศ น อ น ท ส ร ะ

• ๒๒  เมษำยน ๒๕๕๒  ไดรบรางวล  “พทธคณปการ  กาญจน- 

เกยรตคณ”  ในฐานะผบ�าเพญคณประโยชนแกพระพทธศาสนา  จาก 

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาตกระทรวงวฒนธรรม

• ๒๙ กรกฎำคม ๒๕๕๓  ไดรบรางวล  “ปชนยบคคลดานภาษา ไทย”  เนองในวนภาษาไทยแหงชาต ประจ�าป พ.ศ. ๒๕๕๓ จากกระทรวง 

วฒนธรรม

• ๒๔ มกรำคม ๒๕๕๘  ไดรบรางวล  “นราธป”  ในฐานะนกเขยน อาวโส  ประจ�าป  ๒๕๕๗  จากสมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย  (ใน 

พระบรมราชปถมภ)

• ๒ พฤษภำคม ๒๕๕๘  ไดรบรางวล  “ผลงานดานการเผยแผ พระพทธศาสนาดเดนดานวรรณกรรม” ประจ�าป  ๒๕๕๘ จากมลนธ 

ศาสตราจารยพเศษจ�านงค ทองประเสรฐ ราชบณฑต  (มหาวทยาลยมหา 

จฬาลงกรณราชวทยาลย)

เรองพระอำนนทพทธอนชำเรอง พระอานนท พทธอนชา นอกจากจะไดรบความนยมอยาง

แพรหลายในสงคมไทยแลว สารานกรมวรรณกรรมโลกในศตวรรษท ๒๐ 

(Encyclopedia  of World  Literature  in  20th Century)  ไดน�าเรองพระ- 

อานนทพทธอนชาไปสดดไวในหนงสอดงกลาวนน  เปนท�านองวาได 

ชทางออกใหแกสงคมไทยทสบสนวนวายอยดวยปญหานานปการ

ชวตของเราสนนดเดยว แตธรรมยงจะอยคมครองโลกไปอกนาน จงนาจะเหนความส�าคญของธรรม มากกวาความส�าคญของตน 

เราอยไดทกวนน อยมาไดอยางน กเพราะธรรมคมครองอย จงควรชวยกนกลาวธรรม 

สองแสงธรรมใหแกโลกอนมดอยโดยปกต ธรรมเปนธง คอเปาหมาย 

ของทานผแสวงหาคณความดทงหลาย

พระพทธเจาทรงแสดงแกพระอานนทวาการแสดง 

ธรรมแกผอนไมใชเปนสงทจะท�าไดงาย เพราะผแสดง 

ธรรมจะตองตงตนไวในธรรม ๕ อยางเสยกอน คอ

๑.  เราจกแสดงธรรมไปโดยล�าดบไมตดลดใหขาด 

  ความ

๒.  เราจกอางเหตผล แนะน�าใหผฟงเขาใจ

๓.  เราจกตงจตเมตตา ปรารถนาใหเปนประโยชน 

  แกผฟง

๔.  เราจกไมแสดงธรรมเพราะเหนแกลาภ

๕.  เราจกไมแสดงธรรมกระทบตนและผอน 

  คอวา จกไมยกตนเสยดสผอน

(พระไตรปฎกบาลเลม ๒๒ หนา ๒๐๖)

Facebook : อาจารยวศน อนทสระFacebook : Wasin Indasara

www.ruendham.com

www.kanlayanatam.com