พทธทาสภกข

พทธทาสภกข

พมพครงท ๑  มถนายน ๒๕๕๖  จ�ำนวนพมพ  ๘,๐๐๐ เลมจดพมพโดย ชมรมกลยาณธรรม ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ๑๐๒๗๐ โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔

ภำพวำดพกน เคอ ซว เซยงออกแบบรปเลม คนขางหลง  ตดค�ำ อะตอมเตรยมตนฉบบและพสจนอกษร ทมงานกลยาณธรรมเพลต Canna Graphic  โทรศพท ๐๘-๖๓๑๔-๓๖๕๑พมพ บรษทขมทองอตสาหกรรมและการพมพ จ�ากด โทรศพท ๐-๒๘๘๕-๗๘๗๑-๓

สพพทำนง ธมมทำนง ชนำตกำรใหธรรมะเปนทำน ยอมชนะกำรใหทงปวง

ชมรมกลยาณธรรมหนงสอดล�าดบท  ๒ ๒ ๘

w w w . k a n l a y a n a t a m . c o m

พทธทาสภกข

ขอมอบเปนธรรมบรรณาการ

แด

จาก

เมอพดถง “ของวเศษ” เราๆ ทานๆ กคงนกถง สงทจะดลบนดาลใหเราไดสมหวง ไดสงตางๆ ตาม ตองการ แตคงไมใช “ของวเศษ” ททานพทธทาสตงใจ จะบอกเรา

ในพระไตรปฎก มเรองราว มธรรมะตางๆ มากมาย ใหเราไดศกษา ไดคนควา และไดปฏบตตาม แต หวขอธรรมในพระไตรปฎกมมากมายถง ๘๔,๐๐๐ พระ ธรรมขนธ แลวเราจะศกษาไดจบหมดในชวชวตของเรา ไหม?

คานาของชมรมกลยาณธรรม

ทานพทธทาสภกข ไดศกษาและสรปเอาเฉพาะหวขอธรรมทส�าคญ และจ�าเปนตอการปฏบตใหถงความดบทกข คดมาใหเราไดอาน ไดศกษา โดยตงชอ เรองวา “ของวเศษในพระไตรปฎก” ขอเพยงแคเราได เพยรศกษาท�าความเขาใจและปฏบตตาม กยอมสามารถ น�าพาชวตไปสความพนทกขไดไมยากเกนไป

ชมรมกลยาณธรรม ไดมโอกาสอานหนงสอเลมน และเหนวามคณคาอยางมาก ควรแกการน�ามาเผยแพร ใหผอนไดอาน ไดศกษา เพอปฏบตตามใหถงความ พนทกขโดยทวกน ขอนอมถวายอานสงสแหงธรรมทาน นเพอเปนพทธบชา และนอมถวายบชาพระคณแด พระธรรมโกศาจารย (ทานพทธทาส อนทปญโญ) รวมถงพอแมครบาอาจารยทกทานทไดรบของวเศษ

ในพระไตรปฎกดวยการพสจนสจธรรมความจรงจาก พระโอษฐ ชมรมกลยาณธรรมจงไดจดพมพแจกเปน ธรรมทานในงานแสดงธรรมครง ๒๖ เพอเผยแผธรรม อนบรสทธวเศษน ใหกวางขวางออกไปตามเจตนารมณ ของทานอาจารยพทธทาส ขอพระสทธรรมจงรงเรอง ในใจสรรพสตวโดยทวกน

กราบขอบพระคณและอนโมทนาบญอยางยงทพญ.อจฉรำ กลนสวรรณประธานชมรมกลยาณธรรม

รแลวไมตาย

สกแตวา

เหนอนตตาในเบญจขนธ

อานาปานสต

• พระบาล อานาปานสตสตร (อปรปณณาสก มชฌมนกาย,  ไตร. ล. ๑๔/๑๙๐/๒๘๒)

เชงอรรถ

๑๒

๑๕

๑๙

๒๕

๒๗

๖๒

สารบญ

รแลวไมตาย

• สญญโต โลก อเวกขสส  โมฆราช สทา สโต• อตตานทฏ อหจจ  เอว มจจตตโร สยา

• เอว โลก อเวกขนต  มจจราชา น ปสสต

แปลตรงๆ

• ดกอนโมฆราช ทานจงเปนผมสต เหนโลกโดย ความเปนของวาง อยทกเมอ ;

๑๔ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

• ถอนอตตานทฏฐ (คอ ความส�าคญวาตวตน) เสย ไดแลว ทานกขามพนมฤตยเสยได ดวยอาการอยางน ;

• มฤตยยอมมองไมพบทาน ผเหนโลกอยอยางน

เรยงควำมดกอนโมฆราช ทานจงเปนผมสต เหนโลกโดย

ความเปนของวางอยทกเมอเถด; ถอนความตามเหนวาตวตนเสยไดแลว กเปนผขามพนมฤตยได ดวยอาการอยางน, มฤตยจะหาตวทานไมพบ ในเมอทานมองเหนโลกอยอยางน

พทธภาษตตรสแก โมฆราชมาณพ ศษยพราหมณพาวร ผมาถามปญหาอยใน ปารายนวรรค สตตนบาต ขททกนกาย. บาลเลม ๒๕

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๑๕

สกแตวา

กำรปฏบต เพอดบไปแหง “ตวก-ของก” ในขณะท เผชญกบอารมณ มรปกระทบตา เปนตน พระพทธ- องคไดตรสแกพระพาหยทารจรยะวา :-

“ดกอนพาหยะ! เมอใดเธอเหนรปแลว สกแตวา เหน, ไดฟงเสยงแลว สกแตวาไดฟง, ไดดมกลนแลว สกแตวาไดกลน, ไดลมรสแลว สกแตวาไดลม, ไดรบ สมผสทางผวกายแลว สกแตวาไดรบสมผส, ไดรแจง ธรรมารมณแลว กสกแตวาไดรแจง, ดงนแลว;

๑๘ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

เมอนน “เธอ” จกไมมเมอใด “เธอ” ไมมเมอนน เธอกไมปรากฏอยในโลกน ไมปรากฏอย

ในโลกอน และไมปรากฏในระหวางแหงโลกทงสอง”

“นนแหละ คอทสดแหงทกขละ” ดงน

อ. ข. ๒๕/๘๓/๔๙

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๑๙

สำวกของพระองค หลดพนเพรำะ พจำรณำควำมเปนอนตตำในเบญจขนธ

๑

เหนอนตตาในเบญจขนธ

“พระโคดมผเจรญ! ดวยการปฏบตอยางไร สาวก ของพระโคดม จงจะไดชอวา เปนผปฏบตตามค�าสอน ปฏบตตรงตอโอวาท ขามพนความสงสยไปได ไมตอง เทยวถามใครวา นอยางไร นอยางไร มความกลาหาญ ไมตองเชอตามบคคลอนในค�าสอนแหงศาสดาตน”

๒๒ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

อคคเวสสนะ! สาวกของเรา ในศาสนาน พจารณา เหนดวยปญญาอนชอบตรงตามทเปนจรงอยางนวา รป... เวทนา... สญญา... สงขาร... วญญาณ

๒ อยางใด อยางหนงกตาม ทงทลวงไปแลว ทงทยงไมมา ทงท เกดอยในบดนกตาม ทเปนภายในกตาม ภายนอก กตาม หยาบกตาม ละเอยดกตาม เลวกตาม ดกตาม ในทไกลกตาม ในทใกลกตาม ทงหมดนน เปนแตสกวา รป... เวทนา... สญญา... สงขาร... วญญาณ, นนไมใช ของเรา, ไมใชเปนเรา, ไมใชอตตาของเรา ดงน

อคคเวสสนะ! ดวยการปฏบตเพยงเทาน สาวก ของเรายอมไดชอวาเปนผปฏบตตามค�าสอน เปนผปฏบต ตรงตอโอวาท ขามพนความสงสยไปได ไมตองเทยว ถามใครวานอยางไร นอยางไร มความกลาหาญ ไมตอง เชอตามบคคลอนในค�าสอนแหงศาสดาตน ดงน

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๒๓

“พระโคดมผเจรญ! ดวยเหตเพยงเทาไร ภกษ ไดชอวาเปนพระอรหนต มอาสวะสนแลว มพรหมจรรย อนอยจบแลว มกจทตองท�าอนท�าเสรจแลว มของหนก อนปลงลงไดแลว มประโยชนตนอนตามบรรลแลว ม สญโญชนในภพสนรอบแลว หลดพนแลวดวยปญญา เปนเครองรโดยชอบ?”

อคคเวสสนะ! ภกษในกรณน เปนผหลดพนแลว ดวยควำมไมยดมน เพรำะเหนดวยปญญำอนชอบ ตำมทเปนจรง อยางนวา รป... เวทนา... สญญา... สงขาร... วญญาณ (แยกตรสทละอยาง) อยางใดอยาง หนงกตาม ทงทลวงไปแลว ทงทยงไมมา ทงทเกดอย ในบดนกตาม ทเปนภายในกตาม ภายนอกกตาม หยาบ กตาม ละเอยดกตาม เลวกตาม ดกตาม ในทไกลกตาม ในทใกลกตาม ทงหมดนน เปนแตสกวา รป... เวทนา... สญญา... สงขาร... วญญาณ, นนไมใชของเรา, ไมใช

๒๔ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

เปนเรา, ไมใชอตตาของเรา ดงน

อคคเวสสนะ! ดวยเหตเพยงเทานแล ภกษไดชอ วาเปนพระอรหนต มอาสวะสนแลว มพรหมจรรยอนอย จบแลว มกจทตองท�าอนท�าเสรจแลว มของหนกอนปลง ลงไดแลว มประโยชนตนอนตามบรรลแลว มสญโญชน ในภพสนรอบแลว หลดพนแลวดวยปญญาเปนเครองร โดยชอบ

อคคเวสสนะ! ภกษผหลดพนแลว ดวยอำกำร อยำงน ยอมประกอบดวย อนตตรยะ ๓ ประกำร คอ ทสสนานตตรยะ ปฏปทานตตรยะ วมตตานตตรยะ; มจตหลดพนแลวอยางน ยอมสกกำระ ยอมเคำรพ ยอม นบถอ ยอมบชำซงตถำคต วา พระผมพระภาคนน เปน ผตรสรแลว ยอมแสดงธรรมเพอการตรสร, เปนผฝกตน แลว, ยอมแสดงธรรมเพอการฝกตน, เปนผสงบร�างบ

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๒๕

แลว ยอมแสดงธรรมเพอความสงบร�างบ, เปนผขามแลว ยอมแสดงธรรมเพอการขาม, เปนผปรนพพาน (ดบเยน สนท) แลว ยอมแสดงธรรมเพอปรนพพาน ดงน

จากหนงสอ พทธประวตจากพระโอษฐ

กำรทองจ�ำหลกพระบำลอำนำปำนสตสตร ใหแมนย�ำ เสยกอนนน เปนสงทควรจะถอวาเปนความจ�าเปน ส�าหรบผทสนใจจะศกษาและปฏบตอานาปานสตกมมฏ- ฐานโดยแทจรง

กองต�าราแหงคณะธรรมทาน จงมความประสงค ทจะท�าการเผยแพรขอความแหงพระบาลนมากเปน พเศษ เพอการศกษากาวหนาตอไป

อานาปานสต

๒๘๒  ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน สมยหนง พระ ผมพระภาคเจาประทบอยทวหารชอมคารมาตปราสาท ในบพพาราม ใกลเมองสาวตถ พรอมดวยพระสาวกซง เปนพระเถระมชอเสยงเปนทรจกกวางขวางเปนอนมาก คอ พระสารบตร พระโมคคลลานะ พระกสสปะ พระ มหากจจายนะ พระมหาโกฏฐตะ พระมหากปปนะ พระ มหาจนทะ พระเรวตะ พระอานนท และพระเถระท มชอเสยงเปนทรจกกวางขวางมากอนๆ อกดวย

พระบาลอานาปานสตสตร

(อปรปณณาสก  มชฌมนกาย, ไตร.  ล. ๑๔/๑๙๐/๒๘๒)

๓๐ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ในสมยนนแล พระเถระเหลานน ตางกท�าการ พร�าสอนภกษทงหลาย; พระเถระบางพวกพร�าสอนภกษ ๑๐ รปบาง, บางพวกพร�าสอนภกษ ๒๐ รปบาง, บาง พวกพร�าสอนภกษ ๓๐ รปบาง, บางพวกพร�าสอนภกษ ๔๐ รปบาง, ภกษใหมๆ เหลานน เมอพระเถระทงหลาย พร�าสอนอยดงน ยอมรธรรมอนโอฬาร รธรรมอนวเศษ ยงกวาแตกอน

๒๘๓  โดยสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนง กลางแจง มพระภกษสงฆแวดลอมในคนปณณม ดถท ๑๕ เปนวนอโบสถในเดอนเปนทปวารณา

๓ ล�าดบนน พระผมพระภาคเจาทอดพระเนตรดภกษสงฆซงสงบนง แลวตรสวา “ภกษ ท.! เราเปนผแนใจในปฏปทาอนน ภกษ ท.! เราเปนผมนใจในปฏปทาอนน ภกษ ท.! เพราะ ฉะนนในเรองน เธอทงหลายจงปรารภความเพยรใหเปน อยางยง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอถงสงทยงไมถง

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๓๑

เพอท�าใหแจงในสงทยงไมไดท�าใหแจง, เราจกรออยท นครสาวตถน จนถงเดอนทสทายฤดฝน เปนทบานแหง ดอกโกมท” ดงน

ภกษทงหลายทอย ในชนบท ไดทราบขาววา พระผมพระภาคเจาจกทรงรออยทนครสาวตถนนเอง จนกระทงถงเดอนทสทายฤดฝน เปนทบานแหงดอก โกมท กพากนหนนเนองมาสนครสาวตถ เพอเฝาพระ ผมพระภาคเจา

อนง ภกษทเปนเถระทงหลายเหลานน ยอมพร�า สอนภกษผมาใหมทงหลาย โดยประมาณอนยง; พระเถระ บางพวกพร�าสอนภกษ ๑๐ รปบาง, บางพวกพร�าสอน ภกษ ๒๐ รปบาง, บางพวกพร�าสอนภกษ ๓๐ รปบาง, บางพวกพร�าสอนภกษ ๔๐ รปบาง, ภกษใหมๆ เหลานน เมอพระเถระทงหลายพร�าสอนอยดงน ยอมรธรรมอน

๓๒ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

โอฬาร รธรรมอนวเศษยงกวาแตกอน

๒๘๔  โดยสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนง กลางแจง มพระภกษสงฆแวดลอมในราตรวนปณณม ดถท ๑๕ เปนวนอโบสถ แหงเดอนทสทายฤดฝน เปน ทบานแหงดอกโกมท๔ ล�าดบนน พระผมพระภาคเจา ทอดพระเนตรดภกษสงฆซงสงบนง แลวตรสวา “ภกษ ท.! บรษทน ไมเหลวไหลเลย! ภกษ ท.! บรษทน ไมเหลว แหลกเลย! ภกษ ท.! บรษทน เปนบรษททตงอยใน สารธรรมอนหมดจด ภกษ ท.! ภกษสงฆน เปนบรษท มรปสมควรแกของตอนรบ ควรแกของค�านบ ควรแก ทกษณาทาน ควรแกการนบไหว เปนนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๓๓

ภกษ ท.! ภกษสงฆน เปนบรษททบคคลถวาย ทานนอย กไดผลมาก, ทถวายทานมาก กไดผลมาก ยงขนไป

ภกษ ท.! ภกษสงฆน เปนบรษททโลกจะหาด ไดยาก

ภกษ ท.! ภกษสงฆน เปนบรษททมคา ควรท คนทงหลำยจะหอเสบยง แลวเดนทำงเปนโยชนๆ เพอ มำดมำเหน

๒๘๕  ภกษ ท.! ภกษทเปนอรหนตขณาสพ มพรหม- จรรยอยจบแลว มกจทควรท�า ท�าเสรจแลว มภาระอน ปลงลงแลว มประโยชนตนอนตามถงแลว มสญโญชน ในภพสนสดแลว หลดพนแลวเพราะรโดยชอบ มอยใน ภกษสงฆหมน ภกษ ท.! ภกษเชนนกมอยในภกษสงฆ หมน

๓๔ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษ ท.! ภกษทเปนอนาคาม เพราะสนสญโญชน มสวนในเบองตน ๕ ประการ

๕ เปนโอปปาตกะแลว จกปรนพพานในภพนนๆ มอนไมเวยนกลบจากโลกนน เปนธรรมดา มอยในภกษสงฆหมน ภกษ ท.! ภกษ เชนน กมอยในภกษสงฆหมน

ภกษ ท.! ภกษทเปนสกทาคาม เพราะความสนไป แหงสญโญชนทง ๓

๖ และเพราะมราคะ โทสะ โมหะ เบาบาง มาสโลกนเพยงครงเดยว กจกท�าทสดแหงทกข ได มอยในภกษสงฆหมน ภกษ ท.! ภกษเชนน กมอย ในภกษสงฆหมน

ภกษ ท.! ภกษทเปนโสดาบน เพราะความสนไป แหงสญโญชนทง ๓ เปนผมอนไมตกต�าเปนธรรมดา เปนผมความแนนอนตอการตรสรในเบองหนา มอยใน ภกษสงฆหมน ภกษ ท.! ภกษเชนน กมอยในภกษสงฆหมน

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๓๕

ภกษ ท.! ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ สตปฏฐานทงสอยเปนประจ�า มอยในภกษสงฆหมน ภกษ ท.! ภกษเชนน กมอยในภกษสงฆหมน

๒๘๖  ภกษ ท.! ภกษผประกอบความเพยรในการ เจรญ สมมปปธานทงส ๗ ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ อทธบาท ทงส ๘ ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ อนทรย ทงหา

๙ ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ พละทง หา

๑๐ ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ โพชฌงค ทงเจด

๑๑ ... ฯลฯ...

๓๖ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ มรรคม องคแปด

๑๒ อนประเสรฐ ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ เมตตา ภาวนา ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ กรณา ภาวนา ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ มทตา ภาวนา ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ อเบกขา ภาวนา ... ฯลฯ...

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๓๗

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ อสภ ภาวนา ... ฯลฯ...

ภกษผประกอบความเพยรในการเจรญ อนจจ สญญา อยเปนประจ�า มอยในภกษสงฆหมน

ภกษ ท.! ภกษเชนนๆ กมอยในภกษสงฆหมน

๒๘๗  ภกษ ท.! ภกษผประกอบความเพยรในการ เจรญอานาปานสตอยเปนประจ�า มอยในภกษสงฆหมน

ภกษ ท.! อานาปานสต อนบคคลเจรญ ท�าให มากแลว ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญ!

ภกษ ท.! อานาปานสต อนบคคลเจรญ ท�าให มากแลว ยอมท�าสตปฏฐานทงสใหบรบรณ

๓๘ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษ ท.! สตปฏฐานทงส อนบคคลเจรญ ท�าให มากแลว ยอมท�าโพชฌงคทงเจดใหบรบรณ

ภกษ ท.! โพชฌงคทงเจด อนบคคลเจรญ ท�าให มากแลว ยอมท�าวชชาและวมตตใหบรบรณ

๒๘๘  ภกษ ท.! กอานาปานสต อนบคคลเจรญ ท�าใหมากแลว อยางไรเลาจงมผลใหญ มอานสงสใหญ

ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไปแลวสปากตาม ไปแลวสโคนไมกตาม ไปแลวสเรอนวางกตาม นงคขา เขามาโดยรอบแลว ตงกายตรง ด�ารงสตมน ภกษนน เปนผมสตอยนนเทยว หายใจออก; มสตอย หายใจ เขา 

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๓๙

ภกษนน : -[๑] เมอหำยใจออกยำว กรสกตวทวถง วาเรา

หายใจออกยาว ดงน, เมอหำยใจเขำยำว กรสกตวทวถง วาเราหายใจเขายาว ดงน

[๒] เมอหำยใจออกสน กรสกตวทวถง วาเรา หายใจออกสน ดงน, เมอหำยใจเขำสน กรสกตวทวถง วาเราหายใจเขาสน ดงน

[๓] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงกำยทงปวง

๑๓ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�า ในบทศกษาวา เรำเปนผรพรอมเฉพำะซงกำยทงปวง จกหายใจเขา ดงน

[๔] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำใหกำย สงขำรใหร�ำงบอย ๑๔ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าใน

๔๐ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

บทศกษาวา เรำเปนผท�ำใหกำยสงขำรใหร�ำงบอย จก หายใจเขา ดงน

[จบ จตกกะหนง]

[๕] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงปต ๑๕ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบท ศกษาวา เรำเปนผรพรอมเฉพำะซงปต จกหายใจเขา ดงน

[๖] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงสข

๑๖ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบท ศกษาวา เรำเปนผรพรอมเฉพำะซงสข จกหายใจเขา ดงน

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๔๑

[๗] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงจตตสงขำร

๑๗ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�า ในบทศกษาวา เรำเปนผรพรอมเฉพำะซงจตตสงขำร จกหายใจเขา ดงน

[๘] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตตสงขำร ใหร�ำงบอย ๑๘ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษา วา เรำเปนผท�ำจตตสงขำรใหร�ำงบอย จกหายใจเขา ดงน

[จบ จตกกะสอง]

[๙] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงจต

๑๙ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษา วา เรำเปนผรพรอมเฉพำะซงจต จกหายใจเขา ดงน

๔๒ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

[๑๐] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ปรำโมทยยงอย ๒๐ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบท ศกษาวา เรำเปนผท�ำจตใหปรำโมทยยงอย จกหายใจ เขา ดงน

[๑๑] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ตงมนอย ๒๑ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษา วา เรำเปนผท�ำจตใหตงมนอย จกหายใจเขา ดงน

[๑๒] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ปลอยอย ๒๒ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตใหปลอยอย จกหายใจเขา ดงน

[จบ จตกกะสาม]

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๔๓

๔๔ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

[๑๓] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมไมเทยงอยเปนประจ�ำ

๒๓ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหนซงควำมไมเทยง อยเปนประจ�ำ จกหายใจเขา ดงน

[๑๔] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมจำงคลำยอยเปนประจ�ำ ๒๔ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหนซงควำมจำง คลำยอยเปนประจ�ำ จกหายใจเขา ดงน

[๑๕] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมดบไมเหลออยเปนประจ�ำ๒๕ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหนซงควำม ดบไมเหลออยเปนประจ�ำ จกหายใจเขา ดงน

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๔๕

[๑๖] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมสลดคนอยเปนประจ�ำ

๒๖ จกหายใจออก ดงน, ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหนซงควำมสลดคน อยเปนประจ�ำ จกหายใจเขา ดงน

[จบ จตกกะส]

ภกษ ท.! อานาปานสต อนบคคลเจรญแลว ท�า ใหมากแลว อยางนแล ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญ!

๒๘๙  ภกษ ท.! กอานาปานสต อนบคคลเจรญ ท�า ใหมากแลว อยางไรเลาจงท�าสตปฏฐานทงส ใหบรบรณ ได

๔๖ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษ ท.! สมยใด ภกษ[๑] เมอหำยใจออกยำว กรสกตวทวถง วาเรา

หายใจออกยาว ดงน, เมอหำยใจเขำยำว กรสกตวทวถง วาเราหายใจเขายาว ดงนกด

[๒] เมอหำยใจออกสน กรสกตวทวถง วาเรา หายใจออกสน ดงน, เมอหำยใจเขำสน กรสกตวทวถง วาเราหายใจเขาสน ดงนกด

[๓] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม เฉพำะซงกำยทงปวง จกหายใจออก จกหายใจเขาดงน กด

[๔] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำใหกำย สงขำรใหร�ำงบอย จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๔๗

ภกษ ท.! สมยนน ภกษชอวาเปนผ ตำมเหน กำยในกำย

๒๗ ทงหลำย อยเปนประจ�า มความเพยร เผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนส ในโลกออกเสยได

ภกษ ท.! เรายอมกลาว ลมหายใจออกและลม หายใจเขาวา เปนกายอนหนงๆ ในกายทงหลาย ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน ภกษนนยอมชอวา เปนผตาม เหนกายในกายทงหลายอยเปนประจ�า มความเพยร เผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนส ในโลกออกเสยได ในสมยนน

ภกษ ท.! สมยใด ภกษ[๕] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผ รพรอม 

เฉพำะซง ปต จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

๔๘ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

[๖] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผ รพรอม เฉพำะซง สข จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

[๗] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผ รพรอม เฉพำะซง จตตสงขำร จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

[๘] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผ ท�ำจตต สงขำรใหร�ำงบอย จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงน กด

ภกษ ท.! สมยนน ภกษชอวา เปนผ ตำมเหน เวทนำในเวทนำ ๒๘ ทงหลำย อยเปนประจ�า มความเพยร เผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนส ในโลกออกเสยได

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๔๙

ภกษ ท.! เรายอมกลาวการท�าในใจเปนอยางด ถงลมหายใจออกและลมหายใจเขาวา เปนเวทนาอนหนงๆ ในเวทนาทงหลาย ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน ภกษนนยอมชอวา เปนผตามเหนเวทนาในเวทนาทงหลาย อยเปนประจ�า มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได ในสมย นน

ภกษ ท.! สมยใด ภกษ[๙] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผร พรอม 

เฉพำะซงจต จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

[๑๐] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ปรำโมทยยงอย จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

๕๐ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

[๑๑] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ตงมนอย จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

[๑๒] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผท�ำจตให ปลอยอย จกหายใจออก จกหายใจเขา ดงนกด

ภกษ ท.! สมยนน ภกษชอวา เปนผ ตำมเหน จตในจต

๒๙ ทงหลำย อยเปนประจ�า มความเพยรเผา กเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนสในโลก ออกเสยได

ภกษ ท.! เราไมกลาวอานาปานสตวา เปนสงท มไดแกบคคลผมสตอนลมหลงแลว ผไมมสมปชญญะ

ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน ภกษนนยอม ชอวา เปนผตามเหนจตในจตอยเปนประจ�า มความเพยร

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๕๑

เผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนส ในโลกออกเสยได ในสมยนน

ภกษ ท.! สมยใด ภกษ[๑๓] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน 

ซงควำมไมเทยงอยเปนประจ�ำ จกหายใจออก จกหายใจ เขา ดงนกด

[๑๔] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมจำงคลำยอยเปนประจ�ำ จกหายใจออก จก หายใจเขา ดงนกด

[๑๕] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมดบไมเหลออยเปนประจ�ำ จกหายใจออก จก หายใจเขา ดงนกด

๕๒ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

[๑๖] ยอมท�าในบทศกษาวา เรำเปนผตำมเหน ซงควำมสลดคนอยเปนประจ�ำ จกหายใจออก จก หายใจเขา ดงนกด

ภกษ ท.! สมยนน ภกษชอวา เปนผ ตำมเหน ธรรมในธรรม

๓๐ ทงหลำย อยเปนประจ�า มความเพยร เผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนส ในโลกออกเสยได

ภกษนน เปนผเขาไปเพงเฉพาะเปนอยางดแลว เพราะเธอเหนการละอภชฌาและโทมนสทงหลายของ เธอนนดวยปญญา

ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน ภกษนนยอม ชอวา เปนผตามเหนธรรมในธรรมอยเปนประจ�า ม ความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌา และโทมนสในโลกออกเสยได ในสมยนน

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๕๓

ภกษ ท.! อานาปานสตอนบคคลเจรญแลว ท�าใหมากแลว อยางนแล ยอมท�าสตปฏฐานทงสให บรบรณได

๒๙๐  ภกษ ท.! กสตปฏฐานทงส อนบคคล เจรญ ท�าใหมากแลว อยางไรเลา จงท�าโพชฌงคทงเจดให บรบรณได

ภกษ ท.! สมยใด ภกษเปนผตามเหนกายในกาย ทงหลายอยเปนประจ�ากด, เปนผตามเหนเวทนาในเวทนา ทงหลายอยเปนประจ�ากด, เปนผตามเหนจตในจตอย เปนประจ�ากด, เปนผตามเหนธรรมในธรรมทงหลาย อยเปนประจ�ากด, มความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได สมยนน สตของภกษทเขาไปตงไวแลว กเปนธรรมชาตไมลมหลง

๕๔ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๕๕

ภกษ ท.! สมยใด สตของภกษเขาไปตงไวแลว เปนธรรมชาตไมลมหลง สมยนน สตสมโพชฌงค ก เปนอนวาภกษนนปรารถนาแลว, สมยนน ภกษชอวา ยอมเจรญสตสมโพชฌงค, สมยนน สตสมโพชฌงค ของภกษชอวา ถงความเตมรอบแหงการเจรญ, ภกษนน เมอเปนผมสตเชนนนอย ยอมท�าการเลอก ยอมท�า การเฟน ยอมท�าการใครครวญ ซงธรรมนนดวยปญญา

ภกษ ท.! สมยใด ภกษเปนผมสตเชนนนอย ท�าการเลอก ท�าการเฟน ท�าการใครครวญ ซงธรรม นนอยดวยปญญา สมยนน ธรรมวจยสมโพชฌงค ก เปนอนวาภกษนนปรารถนาแลว สมยนน ภกษชอวา ยอมเจรญธรรมวจยสมโพชฌงค, สมยนน ธรรมวจย- สมโพชฌงคของภกษชอวา ถงความเตมรอบแหงการ เจรญ, ภกษนน เมอเลอกเฟน ใครครวญ อยซงธรรมนน ดวยปญญา ความเพยรอนไมยอหยอนชอวาเปนธรรม อนภกษนนปรารภแลว

๕๖ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษ ท.! สมยใด ความเพยรไมยอหยอน อน ภกษผเลอก เฟน ใครครวญ ในธรรมนนดวยปญญา ปรารภแลว สมยนน วรยสมโพชฌงคกเปนอนวา ภกษนนปรารภแลว สมยนน ภกษชอวา ยอมเจรญ วรยสมโพชฌงค, สมยนน วรยสมโพชฌงคของภกษ ชอวา ถงความเตมรอบแหงการเจรญ, ภกษนน เมอม ความเพยรอนปรารภแลว ปตอนเปนนรามสกเกดขน

ภกษ ท.! สมยใด ปตอนเปนนรำมส ๓๑ เกดขน

แกภกษผ มความเพยรอนปรารภแลว สมยนน ปต สมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว, สมยนน ภกษยอมเจรญปตสมโพชฌงค, สมยนน ปตสมโพชฌงค ของภกษ ชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ ภกษนน เมอมใจประกอบดวยปต แมกายกร�างบ แมจตกร�างบ

ไดแก ปต ในขณะแหงฌาน และ ปต ในขณะ ทเหนธรรม นนเอง

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๕๗

ภกษ ท.! สมยใด ทงกายและทงจตของภกษ ผมใจประกอบดวยปต ยอมร�างบ, สมยนน ปสสทธ สมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว, สมยนน ภกษชอวา ยอมเจรญปสสทธสมโพชฌงค, สมยนน ปสสทธสมโพชฌงคของภกษ ชอวาถงความเตมรอบแหงการเจรญ, ภกษนน เมอมกายอนร�างบแลว ม ความสขอย จตยอมตงมน

ภกษ ท.! สมยใด จตของภกษผมกายอนร�างบ แลว มความสขอย ยอมตงมน, สมยนน สมาธสม โพชฌงคกเปนอนวา ภกษนนปรารภแลว, สมยนน ภกษ ชอวายอมเจรญสมาธสมโพชฌงค, สมยนน สมาธ สมโพชฌงคของภกษ ชอวาถงความเตมรอบแหงการ เจรญ, ภกษนน ยอมเปนผเขาไปเพงเฉพาะซงจตอน ตงมนแลวอยางนน เปนอยางด

๕๘ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ภกษ ท.! สมยใด ภกษเปนผเขาไปเพงเฉพาะ ซงจตอนตงมนแลวอยางนน เปนอยางด, สมยนน อเบกขาสมโพชฌงค กเปนอนวาภกษนนปรารภแลว, สมยนน ภกษชอวา ยอมเจรญอเบกขาสมโพชฌงค, สมยนน อเบกขาสมโพชฌงคของภกษ ชอวาถงความ เตมรอบแหงการเจรญ

ภกษ ท.! สตปฏฐานทงส อนบคคลเจรญแลว ท�าใหมากแลว อยางนแล ยอมท�าโพชฌงคทงเจดให บรบรณได

๒๙๑  ภกษ ท.! โพชฌงคทงเจด อนบคคลเจรญ ท�าใหมากแลว อยางไรเลา จงท�าวชชาและวมตตให บรบรณได

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๕๙

ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมเจรญ สต สมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศย นโรธ อนนอมไปเพอ โวสสคคะ

๓๒

ยอมเจรญ ธรรมวจยสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวส- สคคะ

ยอมเจรญ วรยสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อน อาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวสสคคะ

ยอมเจรญ ปตสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อน อาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวสสคคะ

ยอมเจรญ ปสสทธสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวส- สคคะ

๖๐ข อ ง ว เ ศ ษ ใ น พ ร ะ ไ ต ร ป ฎ ก

ยอมเจรญ สมำธสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวส- สคคะ

ยอมเจรญ อเบกขำสมโพชฌงค อนอาศยวเวก อนอาศยวราคะ อนอาศยนโรธ อนนอมไปเพอ โวส- สคคะ

ภกษ ท.! โพชฌงคทงเจด๓๓ อนบคคลเจรญแลว ท�าใหมากแลว อยางนแล ยอมท�าวชชาและวมตต๓๔

ใหบรบรณได ดงน

พระผมพระภาคเจาไดตรสขอความนแลว ภกษ ทงหลายเหลานนมความพอใจ เพลดเพลนในถอยค�า ของพระผมพระภาคเจาอยางยง ดงนแล

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๖๑

๑ บาล จฬสจจกสตร ม.ม. ๑๒/๔๓๓/๔๐๑. ตรสแก   สจจกนครนถบตร, ทปามหาวน ใกลเมองเวสาล

๒ ในบาลแยกกลาวทละอยาง ความเหมอนกนทงหาอยาง,   ในทนกลาวรวม

๓ กลาวอยางไทยๆ คอ เพญเดอนสบเอด

๔ กลาวอยางไทยๆ คอ เพญเดอนสบสอง

๕ คอ ละ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส กาม-

  ราคะ และปฏฆะ ได

เชงอรรถ

๖  คอ ละ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส ได

๗  สมมปปธานส คอ เพยรปองกนอกศล, ละอกศล,   สรางกศล, รกษากศล

๘  อทธบาทส คอ รกหนาท, พยายามในหนาท, ฝกใฝ   ในหนาท, สอดสองในหนาท คอ ปฏบตธรรม

๙  อนทรยหา คอ ความเชอ, ความเพยร, ความมสต   รสกตว, สมาธ และ ปญญา

๑๐ พละหา ชอเหมอนอนทรย ๕ หากแตมงหมายใน   กรณทสงทงหาน ท�าหนาทเปนก�าลง ทมก�าลงในการ   ก�าจดสงตรงกนขามออกไป สวนค�าวาอนทรยนน   หมายถง เมอสงทงหานนท�าหนาทราวกบวาเปน   หวหนา หรอประธานแหงธรรมพวกหนงๆ

๑๑  โพชฌงคเจด คอ สต ธมมวจยะ วรยะ ปต ปสสทธ   สมาธ อเบกขา (มค�าอธบายละเอยดทหนา ๒๑)

๑๒ มรรค มองคแปด คอ เขาใจถก, ใฝฝนถก, พดจาถก,   ท�าการงานถก, เลยงชวตถก, พากเพยรถก, ร�าลก   ประจ�าใจถก, สมาธถก 

๑๓ กายในทน คอ ลมหายใจ ในฐานะเปนสงทเปนปจจย   ปรงแตงกาย,   รกายทงปวง หมายถงรตอลมหายใจ ทมลกษณะ   สน-ยาว, หยาบ-ละเอยด, ร�างบ-ไมร�างบ อยางไร และ   มนปรงแตงรางกายอยอยางไร, เปลยนแปลงอยางไร   เปนธรรมดา เปนตน   ค�าวารสกตวทวถง หมายถงมสตและสมปชญญะ ใน   ขณะทก�าหนดลมหายใจทกประการ

๑๔ ท�าใหลมหายใจละเอยดและร�างบ และปรงแตงกาย   ใหสงบร�างบ จตร�างบตามจนเปนสมาธถงขนาดเปน   ฌาน ในทสด

๑๕ ร ปต ทเปนองคแหงฌาน วาเปนอยางไร และมน   ปรงแตงจตอยางไร อยทกครงทหายใจ

๑๖ ร สข ทเปนองคแหงฌาน วาเปนอยางไร และมน   ปรงแตงจตอยางไร อยทกครงทหายใจ

๑๗ รจก เวทนา โดยเฉพาะคอ ปตและสขนน วามนปรง   แตงจตอยางไร อยทกครงทหายใจ

๑๘ รจกท�าให เวทนา ปรงแตงจตไดนอยลงๆ จนกระทง   ในขณะนน ไมมอะไรปรงแตงจตเลย คอ ไมมเวทนา   สญญา และ วตกในขณะนน

๑๙ รวาจตของเราเดยวน ก�าลงเปนอยางไร คอ ผองแผว   หรอ เศราหมอง, สงบหรอไมสงบ, ควรแกการงาน   พจารณาธรรม หรอไมควร เปนตน

๒๐ รจกท�าจตใหบนเทงในธรรมอย

๒๑ ดจตทเปนสมาธอย วามลกษณะอยางไร ขนาดไหน   อยางคลองแคลว

๒๒ ดจตทวางจากความยดตดในสงใดๆ วามลกษณะ   อยางไร และขนาดไหน

๒๓ ใชจตทเปนสมาธ ในการพจารณาความไมเทยง เรอย   ไป จนเหนกระทงความเปนทกข เปนอนตตา และ   สญญตาในทสด อยทกลมหายใจ

๒๔ พจารณาเหนความทจตมความเบอหนายคลายก�าหนด   จากสงทเคยหลงรกใครยดถอ อย ทกลมหายใจ   เขาออก

๒๕ พจารณาเหนความดบแหงความยดถอ วานนเปน   นพพาน หรอ ความดบแหงทกข แลวหนวงเอาเปน   อารมณประจ�าใจ อยเสมอ

๒๖ พจารณาเหนความทสงขารทงปวง หลดไปแลวจาก   ความยดถอ ซงเปนอาการทเกดขนในขณะแหงอรย   มรรค อรยผล

๒๗ เหนกายในกาย หมายถง เหนความจรงของกาย ท   กายนนเอง, และเหนทกๆสวนของกายทเปนกาย   สวนยอย ในกายสวนรวม คอทงหมด ลมหายใจ

  กคอกายอยางหนง และปรงแตงรางกายทงหมด   ดงนเปนตน จนกระทงความสข ทางนามกาย ในขณะ   แหงฌานเปนตน เหนตามจนไมยดมนในกายใดๆ

๒๘ เหนโดยวธการเดยวกบ การเหนกายในกาย ดงทกลาว   แลวขางตน หากแตในทน เหนเวทนา คอ ปต และ   สข

๒๙ เหนโดยวธการเดยวกบ การเหนกายในกาย ดงทกลาว   แลวขางตน หากแตในทน เหนจต

๓๐ เหนความจรงของธรรมในธรรมทงหลาย จนไมยดมน   ธรรมใดๆ ตงแตต�าทสด จนถงสงทสด มนพพาน    เปนตน

๓๑ หมายถง ปตบรสทธ ตามทางธรรม ไมเกยวกบกาม   เลย 

๓๒ โวสสคคะ ในทน หมายถง การไมยดมนถอมน ใน   สงทเคยยดมนถอมน เพราะเหตทเบอหนายและมจต   นอมไปเพอความดบทกข คอ นพพาน

๓๓ เจรญโพชฌงคทงเจดบรบรณ คอ สต ก�าหนดธรรม   ขอใดขอหนงเขา แลว ธรรมวจยะ กพจารณาโดย   ละเอยด ดวย วรยะ คอ ความเพยร จนเกด ปต,   แลวจตร�างบเปน ปสสทธ เพราะเหตนน, กระทงเปน สมำธ ตอการพจารณาธรรมทเหนแจงอย, แลวคมไว   เรอย อยางสม�าเสมอ ดวย อเบกขำ คอ การเพงแนว   อย แลวการเหนธรรมเปนไปเอง จนถงทสด

๓๔ วชชา คอ มรรคญาณ มหนาทรแจงแทงตลอดอวชชา   วมตต คอ ผลญาณ เปนผลเกดขน เปนความหลดพน   จากทกข ปรากฏอยแกใจ

พ ท ธ ท า ส ภ ก ข๖๙

www.kanlayanatam.com