เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร

ของโครงการสวนผกคนเมอง

โดย

นางสาวภรดา เชวงศกดสงคราม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วารสารศาตรมหาบณฑต สาขาวชาสอสารมวลชน

คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร ของโครงการสวนผกคนเมอง

โดย

นางสาวภรดา เชวงศกดสงคราม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วารสารศาสตรบณฑต

สาขาวชาสอสารมวลชน คณะวารสารศาสตรและสอสารมวชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

NETWORK, CAMPAIGN, AND COMMUNICATION STRATEGIES FOR A THAI CITY FARM PROJECT

BY

Miss Poolida Chavengsaksongkram

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS PROGRAM IN MASS COMMUNICATION

FACULTY OF JOURNALISM AND MASS COMMUNICATION THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2015 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

ชอผเขยน นางสาวภรดา เชวงศกดสงคราม ชอปรญญา วารสารศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย สอสารมวลชน

วารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารยกลยกร วรกลลฏฐานย ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การศกษาเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” มวตถประสงคเพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองและศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยการศกษาจากเอกสาร การสมภาษณแบบเจาะลก และการสงเกตแบบมสวนรวม

ผลการวจยดานขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ในสวนท1 คอ ขนวางแผนโครงการ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการไดมการวางแผนโครงการในการรณรงคทงหมด 9 ขนตอน ไดแก 1.การศกษาขอมล 2.การก าหนดเปาหมาย 3.การก าหนดวตถประสงค 4.การก าหนดกลมเปาหมาย 5.การก าหนดวธการประเมนผล 6.การเตรยมสาร 7.การผลตสอ 8.การก าหนดตารางการรณรงคและการจดท าแผนปฏบตการ และ9.การก าหนดงบประมาณ สวนท2 คอ ขนการด าเนนการรณรงค พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนการรณรงค ไดแก 1.การหาแนวรวม โดยการชกชวนเครอขายและผมประสบการณดานการท าเกษตรในเมองมารวมมอกนรณรงครวมกน และ2.การรกษากระแส ไดแก การจดกจกรรมและประชาสมพนธโครงการอยางตอเนอง นอกจากนในสวนท3 การประเมนผลและวธการตดตามผล พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามการด าเนนงานและประเมนผล ไดแก 1.การประเมนความร ความพงพอใจและการน าไปใช และ2.การประเมนผลการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก สวนกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก กลยทธเกยวกบผสง

(2)

สาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ โดยกลยทธเกยวกบผสงสาร พบวา มแนวทางในการสอสาร ไดแก การสรางความนาเชอถอ การสรางความเปนเพอนและความไววางใจ การเตรยมตวและวางแผนกอนการจดกจกรรม และการใชทกษะในการสอสารและเทคนคในการโนมนาวใจ สวนกลยทธดานสาร ไดมแนวทางในการน าเสนอสาร ไดแก การถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ การน าเสนอเรองงาย ใกลตวและเปนรปธรรม การน าเสนอเรองราวจากตางประเทศ การน าเสนอขอเทจจรง การน าเสนอโดยใชเหตและผล การใหก าลงใจ การบอกประโยชนทจะไดรบ การชใหเหนถงผลกระทบ การน าเสนอเรองงายและไดผลเรว การลงมอปฏบต การเรยนรทมาทไป การน าเสนอรปธรรมผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง การตงค าถาม และการเนนขอความสะดดห สะดดตา ตลอดจนในสวนของกลยทธการใชสอ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอในการถายทอดความรและประชาสมพนธ ไดแก สอบคคล สอเฉพาะกจ สอกจกรรม สอใหม และสอมวลชน

ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง เปนเครอขายการสอสารแบบวงลอ เครอขายการสอสารแบบทกชองทาง และเครอขายการสอสารแบบวงกลม โดยรปแบบความรวมมอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย การรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ แลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน ผลกดนประเดนใหมๆ และเผยแพรความรและประชาสมพนธ โดยในสวนปจจยในการตดสนใจเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก ไดแก ปจจยในตวบคคล ปจจยสภาพแวดลอม ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ เงนทนสนบสนน และการหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม ส าหรบกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกไดมสวนรวมในการวางแผน การด าเนนกจกรรม การมสวนรวมในการใชประโยชน การมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผลกบโครงการสวนผกคนเมอง

ค าส าคญ: การวางแผนการรณรงค,การด าเนนการรณรงค,การประเมนผลและวธการตดตามผลการรณรงค,ลกษณะเครอขายการสอสาร,รปแบบความรวมมอของเครอขาย,ปจจยในการเขามามสวนรวม,กระบวนการมสวนรวม

(3)

Thesis Title NETWORK, CAMPAIGN, AND COMMUNICATION STRATEGIES FOR A THAI CITY FARM PROJECT

Author Miss Poolida Chavengsaksongkram Degree Master of Arts Major Field/Faculty/University Mass Communication

Journalism and Mass Communication Thammasat University

Thesis Advisor Associate Professor Kalyakorn Worakullattanee Academic Years 2015

ABSTRACT

The City Farm Project is Thailand's first non-governmental organization program promoting and practicing urban farming in Bangkok and its its neighboring provinces.To examine the campaign,communication strategy, network communication, and cooperative networking of the Thai City Farm Project, document analysis, in-depth interview, and participant observation were used to collect data. Factors affecting participation and participation process of the project’s small project members were also studied.

Results were that project planning was a primary process. Steps involved: (1) finding the information; (2) setting a goal; (3) setting purposes; (4) setting a target group; (5) setting evaluation methods; (6) preparing messages; (7) producing media; (8) scheduling a campaign and making an operational plan; and (9) setting a budget. The second process was finding an alliance and holding trends. The third was project evaluation and tracking methods evaluated:(1)knowledge,satisfaction; implementation; (2) training center operation, mobile training center, and small project members.

Communication consisted of source, message, strategies; and media strategies. Source strategies included creating reliability; building friendships and trust; preparing and planning activities, and using communication skills and persuasive techniques. Message strategies included teaching new techniques and methods;

(4)

presenting easy, familiar, and concrete ideas; presenting foreign stories; presenting facts; reasonable presenting; giving encouragement; indicating benefits; pointing out impacts; presenting easy, fast and effective ideas; practicing; learning origins; presenting concrete things by visiting and surveying actual areas; questioning and emphasizing outstanding messages. For teaching and advertising, Thai City Farm Project used word of mouth, specialized media, activities, new media, and mass media.

Communications involved wheel, all channel, and circle networks. Network cooperation consisted of collaborating and exchanging knowledge and academic information; exchanging and providing resources; pushing forward issues; sharing knowledge and advertising. Decision-making involved intrapersonal, environmental, friendly, and project director influences. Grants and exploring activities for social change also played a role. Members participated inplanning, doing activities, gaining, and evaluating the Thai City Farm Project.

Keywords: campaign planning, campaign operation, campaign evaluation and tracking

methods,attribute of network communication, the cooperative networking, factors

affecting participation, participation process.

(5)

กตตกรรมประกาศ

“องคประกอบทส าคญในการปลกผก กคอ การมดนทด มแหลงน าทมคณภาพและมแสงแดดทเพยงพอ” เชนเดยวกบวทยานพนธเรอง เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองของผวจยทจะส าเรจลลวงไปไมได หากขาดองคประกอบทส าคญ กคอ รองศาสตราจารยกลยกร วรกลลฏฐานย อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ททมเท เอาใจใส ใหโอกาส รบฟง ใหค าแนะน าและชแนะลกศษยคนนเสมอมา และผชวยศาสตราจารย ดร.อจฉรา ปณฑรานวงศ ประธานกรรมการวทยานพนธ อาจารย ดร.พรยทธ โอรพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.ธาตร ใตฟาพล กรรมการวทยานพนธ ทไดใหความกรณาชแนะ ใหค าแนะน าทมประโยชนในการปรบปรงและแกไขวทยานพนธใหสมบรณมากยงขน ตลอดจนผชวยศาสตราจารยรจน โกมลบตร และผชวยศาสตราจารยวนชย ธนะวงนอย ทไดท าใหผวจยไดเขาใจถงความหมายของค าวาการสอสารเพอการพฒนาและความส าคญของการรณรงค ท งนผ วจยขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทานทเปรยบเสมอนดนทดซงเปนรากฐานส าคญทท าใหวทยานพนธเลมนส าเรจลลวง

ขอกราบขอบพระคณโครงการสวนผกคนเมอง โครงการรณรงคทมแนวความคดดๆทตองการสอสารใหคนเมองลกขนมาปลกผกและพงพาตนเอง ซงสรางแรงบนดาลใจในการท าวทยานพนธใหกบผวจยเปนอยางยง เปรยบเสมอนแหลงน าทมคณภาพซงเปนปจจยส าคญทท าใหผกเจรญเตบโต โดยเฉพาะอยางยงกลมตวอยางทกทานทไดใหความรวมมอในการอนเคราะหขอมลเปนอยางด ทไดใหค าแนะน าทดทกครงทสมภาษณ รวมถงใหขอคดและมมมองดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงค ซงเปดมมมองใหมใหกบผวจยในฐานะคนเมองใหไดมมมมองทเปลยนไป ท าใหไดเรยนรวถชวตของคนเมองอกกลมทท าใหไดเขาใจวาเมองไมไดมแตตก ความวนวาย ความเรงรบ หรอสงส าเรจรป แตยงมกลมคนทมวถชวตเกษตร พงพาตนเอง บนความเรยบงาย รวมถงเปนจดเรมตนใหผวจย ซงไมชอบกนผกไดเรมตนปลกผก และหนมาใสใจกบการกนผกมากขน

สดทายตองขอขอบคณแสงแดด ซงกคอ ครอบครว เพอน ทคอยสนบสนนใหก าลงใจมาโดยตลอด โดยเฉพาะแมจม ลกปลา เพอนๆMA32 กลม DEV.COM. ทเปนแสงสองทางและใหความอบอนแกผวจยเสมอมา

นางสาวภรดา เชวงศกดสงคราม

(6)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญตาราง (9)

สารบญภาพ (10)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 ปญหาน าวจย 13 1.3 วตถประสงคการวจย 13 1.4 ขอบเขตของการวจย 13 1.5 นยามศพท 14 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 16

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 18

2.1 แนวคดเกยวกบการสอสารการรณรงค 18 2.2 แนวคดเกยวกบกลยทธการสอสาร 29 2.3 แนวคดเกยวกบเครอขายและเครอขายการสอสาร 38

2.3.1 แนวคดเกยวกบเครอขาย 39 2.3.2 แนวคดเกยวกบเครอขายการสอสาร 47

2.4 แนวคดเกยวกบการสอสารเพอการพฒนา 55

(7)

2.5 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม 61 2.6 งานวจยทเกยวของ 66

บทท 3 วธการวจย 75

3.1 รปแบบการวจย 75 3.2 กลมตวอยางในการวจย 76 3.3 ขนตอนในการด าเนนการวจย 78 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล 79 3.5 เครองมอทใชในการวจย 81 3.6 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 85 3.7 การวเคราะหขอมล 85 3.8 การน าเสนอขอมล 86

บทท 4 ผลการวจย 88

สวนท 1 ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ “สวนผกคนเมอง” 88 สวนท 2 ผลการวจย 100

ปญหาน าวจยขอท 1 : โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงค 100 และกลยทธการสอสารเปนอยางไร ปญหาน าวจยขอท 2 : โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการ 194 สอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร ปญหาน าวจยขอท 3 : ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวน 215 รวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ 225

5.1 สรปผลการวจย 225 5.2 อภปรายผล 241 5.3 ขอเสนอแนะทวไป 265

(8)

5.4 ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป 267 รายการอางอง 269 ประวตผเขยน 274

(9)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 3.1 วตถประสงคและวธการศกษา 76 4.1 กลมเปาหมายของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท 110 4.2 รายชอวทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมอง ประสบการณและความถนด 124 4.3 รายชอวทยากรรบเชญ ประสบการณและความถนด 125 4.4 กจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง 183 4.5 เฟซบกและเวบไซตในการประชาสมพนธขาวสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง193 4.6 การรวมมอของเครอขายในการแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ 209 ในดานตางๆ 4.7 ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก 219

(10)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 โปสเตอรประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง 7 1.2 เพจ‘สวนผกคนเมอง’ในFacebook 8 1.3 เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง http://www.thaicityfarm.com 8 1.4 หนงสอททางโครงการสวนผกคนเมองไดจดท าขน 9 1.5 แผนทแสดงทตงศนยอบรมเกษตรในเมองทง6แหงของโครงการสวนผกคนเมอง 10 2.1 การแสดงวฏจกรของการวางแผนประชาสมพนธเพอแสดงใหเหนวาการประเมนผลเปน 29 ขนตอนสดทายและเปนจดเรมตนของการวางแผน 2.2 การเชอมโยงของปจเจกตอปจเจก 40 2.3 การเชอมโยงของปจเจกตอกลม 41 2.4 การเชอมโยงกลมตอกลม 41 2.5 การเชอมโยงของเครอขายตอเครอขาย 42 4.1 โลโก (LOGO) หรอสญลกษณของโครงการสวนผกคนเมอง 91 4.2 โครงสรางการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง 93 4.3 ตวอยางแผนปฏบตการของโครงการสวนผกคนเมองในป พ.ศ.2557-2558 117 4.4 การใชทกษะเฉพาะตวของวทยากรในการรวมรองเพลงและเลนเกมส 133 4.5 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผก 135 4.6 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผกผก ในรปแบบของหนงสอ 136 4.7 การน าเสนอเรองราวประสบการณการปลกผกของคนเมอง 136 4.8 การน าเสนอเรองราวความเคลอนไหวเรองเกษตรในเมองจากตางประเทศ 137 4.9 การน าเสนอแนวคดและแนวทางการพฒนาเกษตรในเมองโดยรวบรวมเปนหนงสอ 138 4.10 การน าเสนอเหตผลในการปลกผกของโครงการสวนผกคนเมอง 139 4.11 การน าเสนอสารโดยการบอกประโยชนทจะไดรบของโครงการสวนผกคนเมอง 140 4.12 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการพงตนเอง 141 4.13 การชใหเหนถงผลกระทบจากความไมมนคงทางอาหาร 142 4.14 การน าเสนอขอเทจจรงเพอประชาสมพนธกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง 143 4.15 โปสเตอรประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง 143 4.16 การน าเสนอภาพภารกจตางๆในการด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมอง 144

(11)

สารบญภาพ ภาพท หนา 4.17 การน าค าขวญ “ปลกผก ปลกเมอง ปลกชวต” มาใชในการเชญชวน 145 4.18 การแนะน าศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการสวนผกคนเมอง 145 4.19 แผนทพนทความสขสเขยวกนได ในWebsiteของทางโครงการสวนผกคนเมอง 146 4.20 การประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง 146 4.21 การจ าลองบานพงตนเอง ภายในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไท ครงท2 147 4.23 การเชญชวนผเขารวมกจกรรมคดแยกขยะและลดขยะในบรเวณพนทจดงาน 147 4.24 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผกและการท าเกษตรในเมอง 149 4.25 การใหผเขารวมกจกรรมไดลงมอปฏบตเพาะปลกดวยตนเอง ซงเปนสวนหนง 151 ของกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way 4.26 การเปดโอกาสใหผเขากจกรรมไดมสวนรวมในการลงมอท า ของศนยอบรม 152 บานสวนเรยนร Organic Way และ ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก 4.27 การอบรมของศนยอบรมเกษตรในเมองทมแนวทางในการน าเสนอสารทชใหเหน 153 ถงผลกระทบ 4.28 การน าเสนอรปธรรม ผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง 154 4.29 การจดท าบานพงตนเองทใชนวตกรรมการพงตนเองตางๆ เชน การพงตนเอง 155 จากพลงงานโซลารเซลล เพอเปนรปธรรมในการน าเสนอ 4.30 การน าเสนอขอมลและรายละเอยดในกจกรรมของทางเครอขาย 157 4.31 การออกแบบตวการตนทเปนเอกลกษณของเครอขายเพอใชในการเชญชวน 158 กลมเปาหมายซงเปนเดก ของ หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm 4.32 การน าเสนอรปธรรมตางๆของเครอขายสวนผกคนเมอง 159 4.33 สอบคคลทมความร ความเชยวชาญเฉพาะทางในดานตางๆ ททางโครงการสวนผก 161 คนเมองไดเรยนเชญมาเปนวทยากรในงานเสวนหวขอ “ปลกกลานอยกลางเมอง” 4.34 หนงสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง 163 4.35 คมอปลกผกของโครงการสวนผกคนเมอง 164 4.36 โปสเตอรเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง 165 4.37 ภาพการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองภายในงานงานมหกรรม 167 อาหารและสขภาพวถไท ครงท 2

(12)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 4.38 ภาพการจดกจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได ณ สวนเกษตรดาดฟา 168 ส านกงานเขตหลกส 4.39 ภาพบรรยากาศการจดงานเทศกาลสวนผกคนเมอง2015 ตอนปลกกลานอย 169 กลางเมอง 4.40 รปแบบเวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง : http://www.thaicityfarm.com 171 4.41 รปแบบ Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง 172 4.42 รปแบบชอง Youtube ของทางโครงการสวนผกคนเมอง 173 4.43 แผนพบของโครงการสวนผกคนเมอง 174 4.44 โปสเตอรประชาสมพนธกจกรรมของทางโครงการสวนผกคนเมอง 175 4.45 ปาย(Standy)ตวการตนสวนผกคนเมอง 176 4.46 ปายธงรอยเชอกของโครงการสวรผกคนเมอง 176 4.47 ตวการตนสวนผกคนเมอง 177 4.48 เสอของโครงการสวนผกคนเมอง 177 4.49 การจดนทรรศการของโครงการสวนผกคนเมอง 178 4.50 โครงการสวนผกคนเมองบนพนทสอมวลชนอยางสอโทรทศน 179 4.51 คมอและเอกสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง 187 4.52 แผนพบใหความรเรองผกอนทรยและผกออรแกนคของโครงการกนเปลยนโลก 188 4.53 สออนโฟกราฟก (infographics)ของโครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย 188 4.54 วารสารเกษตรกรรมธรรมชาตของมลนธศนยสอเพอการพฒนา 189 4.55 โปสเตอรประชาสมพนธของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง 191 4.56 การออกหนงสอรวมกบส านกพมพบานและสวนของเครอขายโครงการ 192 สวนผกคนเมอง 4.57 ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง 206

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

เมอกลาวถงค าวา “การพฒนา” ทกคนคงจะนกถงการท าใหเจรญ ทนสมย หรอมองไป

ทการพฒนาดานเศรษฐกจเปนส าคญ ในฐานะกลไกหลกทท าใหสงคมนนมความกนดอยด มความเปนอยทดขน โดยหลงลมไปวาการพฒนาทางดานเศรษฐกจนนไมใชองคประกอบเดยวของสงคมทท าใหสงคมเจรญกาวหนาไปได ซงบทเรยนจากการพฒนาในยคแรกเรมนนไดใหบทเรยนตางๆไวเปนอยางด วาท าไม “การพฒนา”ทมการนยามในมตดานเศรษฐกจเพยงอยางเดยวนน ถงท าใหประเทศพบเจอปญหาตางๆมากมายนานปการ

แตอยางไรกตามการพฒนา ไมไดมการหยดนงตายตว นบตงแตแนวคดการพฒนาทเกดขนมาในสงคมนบตงแตทศวรรษ 1950 พบวา แนวคดและทฤษฎการพฒนา ไดมการปรบเปลยนและพฒนาเรอยมาเปนล าดบ กลาวคอ ในยคแรกเรมของการพฒนา การพฒนาหมายถงการท าใหทนสมยอยางสงคมตะวนตก ผานการพฒนาเศรษฐกจ การพฒนาอตสาหกรรมและการพฒนาเมอง หรอทเรยกขานกนในแวดวงการศกษาการพฒนาในยคนนวา “ทฤษฎการท าใหทนสมย” (modernization theory)ซงหมายถงการมงเนนพฒนาประเทศใหทนสมย แตกตางจากสงคมดงเดมหรอสงคมประเพณ (traditional society) อยางสนเชง ทงในดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม ความรสกนกคดและความรของผคนในสงคม โดยมพนฐานความเชอทวาการท าใหประเทศเปนสงคมอตสาหกรรมนน จะน ามาซงความรงเรองและความทนสมย เพราะนนหมายถงการเพมพนผลตภณฑมวลรวมประชาชาต การพฒนาความเปนเมอง และการกระจายความเจรญไปสชนบท โดยการพฒนาประเทศไปสความทนสมยนนจ าเปนตองมการลงทนอยางหนกในเรองของโครงสรางพนฐานสาธารณปโภค ไมวาจะเปนการสราง ถนน สรางเขอน ไฟฟา ประปา เพอรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรม นอกจากนนแลวยงเกดการพงพาประเทศทพฒนาแลว ไมวาจะเปนในเรองของเงนลงทนและเทคโนโลยใหมเพอน ามาสนบสนนความกาวหนาของสงคม (เกศน จฑาวจตร,2548,น.10)

จากการพฒนาดวยกระบวนทศนทเนนความทนสมยในยคแรกเรมของการพฒนา ทสงผลใหบรรดาประเทศก าลงพฒนาตางๆ เชน ประเทศในแถบลาตนอเมรกาทไดรบผลพวงของการพฒนาประเทศไปสความทนสมย ซงกคอการทประเทศตางๆเหลานตางกตองพงพงบรรดาประเทศทพฒนาแลวเปนหลก ดงนนนกวชาการในประเทศดงกลาวจงน าเสนอกระบวนทศนใหมซงถอเปนยคทสองของการพฒนา (ชวงทศวรรษท 1970)ทคดคานกระบวนทศนเดมคอทฤษฎการพ งพา

2

(Dependency theory) ซงมใจความหลกวา การพฒนาแบบทผานมาเปนตวการส าคญใหประเทศดอยพฒนาตองไปพงพาหรอขนตอประเทศทพฒนาแลว (กาญจนา แกวเทพ ,2548,น.19) และจากผลเสยทมากกวาผลดของการพฒนาทผานมา ทเหมอนจะเปนการพฒนาทไดไมคมเสย สงผลใหแนวคดการพฒนานนมการปรบเปลยนกระบวนทศนอกครง โดยเรมตงแตชวงทศวรรษท 1980 ซงเรยกไดวาเปนยคทสามของการพฒนา ทไดเกดแนวคดการพฒนาทนาสนใจและชวนใหตดตามเกดขนอกมากมาย โดยแนวคดทเกดขนมานนไดสรางความหวงใหกบประเทศก าลงพฒนาไดเปนอยางมาก อาทเชน แนวคดการพฒนาทเนนความยงยน แนวคดเศรษฐกจพอเพยง แนวคดการพงพงตนเอง เปนตน ซงแนวคดตางๆเหลานลวนแลวแตมงเนนการพฒนาทมาจากรากฐานของประเทศตวเองเปนส าคญ ลดการพฒนาตามแบบตะวนตก และหนกลบมาเนนการพฒนาในแบบทเหมาะสมกบตวเองและลดการพงพงตางประเทศ ซงถอไดวาเปนทางเลอกและทางออกใหมในการพฒนาของประเทศทนาสนใจไมนอย รวมถงประเทศไทยดวยเชนกนทก าลงหาทางออกจากผลพวงของการพฒนาในยคแรกทไดสรางบาดแผลความเจบปวดใหกบประเทศ

ประเทศไทยถอไดวาเปนประเทศหนงทตกหลมพรางและวนเวยนอยในกระบวนทศนการพฒนากระแสหลก เหนไดจากแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตในชวงแรกๆทมงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจเปนหลก โดยมเปาหมายการพฒนาคอการเปนประเทศอตสาหกรรมใหม เรมจากการสงเสรมอตสาหกรรมเพอทดแทนการน าเขาและตามดวยการเนนการสงออกสนคาอตสาหกรรม ตลอดจนการลดบทบาทภาคเกษตรกรรม รวมทงทรพยากรตางๆในชนบทถกน ามาตอบสนองตอภาคอตสาหกรรมโดยไมค านงถงตนทนทางดานสงแวดลอม อกทงมการปรบเปลยนเมองใหกลายเปนศนยกลางของการพฒนาภาคธรกจ เกดการพฒนาแบบกระจกตว ไมวาจะเปนโอกาสทางการศกษา โอกาสในการท างานในภาคเศรษฐกจททนสมย โอกาสทางรายไดทเพมมากขนเปนตน ทกระจกตวอยในเขตเมอง ซงเปนสาเหตทท าใหเกดการอพยพเขาเมองตามมาท าใหประชากรในเมองเพมขนอยางรวดเรว จนท าใหเกดการเปลยนแปลงและขยายตวของเมองในทกๆดาน เนองดวยอปสงคและอปทานดานการบรโภคทเพมจ านวนมากขนซงรวมถงพนทกรงเทพมหานคร ทถกพฒนาใหกลายเปนศนยกลางในการบรหารประเทศ

จากกระแสการเจรญเตบโตของเมองท าใหสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมการอยอาศยแบบทองถนทถกแปรเปลยนไปตามกระแสการขยายตวของเมอง น าไปสปญหาตางๆไมวาจะเปน ปญหาดานพนททางการเกษตรทลดจ านวนลงไป ดวยการแทนทของภาคอตสาหกรรมจากการขยายตวของเมอง ปญหาดานสงแวดลอม มลพษ เชน แมน าล าคลองทเกดมลภาวะ สภาพแวดลอมทอยอาศยเสอมโทรม ซงเหนไดจากเมองใหญอยางกรงเทพฯทปจจบนไดเปลยนแปลงไปจากเดมทเคยม

3

แหลงผลตอาหารของตวเอง กลายเปนปาคอนกรตท เตมไปดวยอาคารส านกงาน คอนโด หางสรรพสนคา ฯลฯ

การเปลยนแปลงนนรวมไปถงวถชวตของคนในเมองทเปลยนแปลงตามไปดวยเชนกน โดยหนมาเนนความสะดวกสบาย งาย และรวดเรว ซงรวมถงดานการบรโภคดวย ทคนสวนใหญนนหนมาพงพาตลาดและฝากทองกบการซอกนมากยงขน ประกอบกบทามกลางตกรางบานชองและวถชวตอนวนวายในเมอง ไมวาจะเปนความเหนอยลาจากการท างาน การประสบปญหาจราจรตดขดในเมอง ฯลฯ ซงปจจยตางๆเหลานสงผลใหคนสวนใหญไมมเวลาในการเขาครวประกอบอาหาร ซงบางครงน ามาสการละเลยในเรองของโภชนาการทางอาหาร ตลอดจนเสยงตออาหารทไมปลอดภยหรอไมมประโยชนตอรางกาย จนกลายเปนปญหาสขภาพตามมาในทสด

แมวาทผานมาคนเมองอยางคนกรงเทพฯนน จะไมไดท าการปลกผกหรอท าการเกษตร แตทวากยงมอาหารส าหรบบรโภค ท าใหหลายคนเชอวามอาหารเพยงพอตอการบรโภคแลว ดงนนค าถามทวาอาหารทเราบรโภคกนอยทกวนนแทจรงแลวมาจากไหน ใครเปนผผลต ผลตอยางไร และขนสงมาดวยวธการใด จงกลายเปนเรองทวไปทคนละเลย ทงๆทค าถามเหลานนลวนส าคญกบชวต อยางไรกตามจากวกฤตเศรษฐกจ การเมอง สงคมและสงแวดลอมทเกดขนครงแลวครงเลาตลอดชวงระยะเวลาแหงการพฒนาประเทศทผานมา ไมวาจะเปนวกฤตเศรษฐกจป 2540 วกฤตการเมองในทศวรรษทผานมา หรอวกฤตปญหาน าทวมป 2554 ซงไดเปนตวสะทอนใหเหนถงผลกระทบตางๆในชวงวกฤตทเราตองเผชญ ไมวาจะเปนปญหาขาวยากหมากแพง การตกงาน หรอระบบการขนสงทถกตดขาดเหนไดจากวกฤตการณน าทวมป 2554 ทสนคาในเมองหลวงขาดแคลน พนททางการเกษตรเสยหาย เปนตน ซงจากวกฤตเหลานลวนแลวแตท าใหหลายฝายตงค าถามถงประเดนเรอง “ความมนคงทางอาหาร”ตลอดจน “การพฒนา” วาควรหนกลบมาใหความส าคญกบการ “พงพงตนเอง”แลวหรอยง

ในขณะเดยวกนทามกลางวกฤตตางๆเหลาน กไดเกดการแสวงหาวธการในการหาทางออกเพอแกปญหาตางๆ ซงปรากฎออกมาในรปของปรชญาและแนวคดในการพฒนาหลายแนวทางดวยเชนกน ไมวาจะเปนแนวคดการพฒนาทยงยน แนวคดเศรษฐกจพอเพยง แนวคดการพงพงตนเอง รวมถงแนวคดการท าเกษตรในเมอง ซงถอไดวาเปนแนวคดทส าคญในการแกไขปญหาดงกลาว

แนวคดเกษตรในเมอง (City Farm) ไดมหลกแนวคดทส าคญคอ การท าเกษตรในพนทเมองและชานเมองโดยเนนการเพมความสามารถในการพงตนเองของคนเมอง รวมถงเกยวโยงกบเรองอนๆ อาทเชน การมองเรองเกษตรเชอมโยงกบมตของเมอง เชน การใชประโยชนในทดน การจดการ

4

ของเสย การจดการมลภาวะ การใชพลงงาน การพฒนาภมทศนของเมอง และการเพมพนทสเขยวหนนเสรมใหเกดความมนคงทางอาหารในเมอง กลาวคอ การมแหลงอาหารอยในเมอง ซงโยงถงเรองการมความสามารถในการพงตนเองไดทางอาหารทงยามปกตและยามวกฤต การเขาถงอาหาร การมอาหารใหบรโภคอยางสม าเสมอ รวมถงการไดบรโภคอาหารทมโภชนาการ เชน สด ปลอดภย มคณภาพทด มคณประโยชนตอรางกาย ตลอดจนการยกระดบอธปไตยทางอาหาร(food sovereignty)ทใสใจตอสทธในการเขาถงอาหาร (right to food) ของกลมคนจนเมองและคนชายขอบใหไดรบความเปนธรรม อกทงแนวคดเกษตรในเมองนนยงสามารถเพมความยดหยนของเมองไดในหลายลกษณะ เชน ชวยเพมความยดหยนของเมองเพอการปรบตวตอการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศอนสบเนองมาจากภาวะโลกรอน ตลอดจนสามารถชวยท าใหมอาหารส ารองยามฉกเฉนได อกทงยงเปนโอกาสในการสรางรายได ซงจะเปนหลกประกนความปลอดภยจากวกฤตเศรษฐกจในครวเรอนทมกเกดขนตามมากบภยพบต วกฤตการณตางๆ รวมทงแนวคดเกษตรในเมองยงมงเนนการพฒนาเครอขายทางสงคมเพอขบเคลอนใหเกดเครอขายการผลตและการกระจายอาหารเปนส าคญ ซงเครอขายทางสงคมทเขมแขงกจะมสวนชวยสรางความสนทสนม ความไวเนอเชอใจ และการพงพากนใหเกดขนในสงคมตามมาอกดวย (ปยะพงษ บษบงค,2555,น.21)

โดยแนวคดเกษตรในเมอง(City Farm) ถอไดวาเปนกระแสทไดรบความนยมในตางประเทศเปนอยางมาก เหนไดจากการทมบคคลผมชอเสยงไดหนมาสนใจเรองการปลกผกสวนครว เชน นางมเชล โอบามา สภาพสตรหมายเลขหนงของสหรฐทรเรมใหท าแปลงสวนผกทท าเนยบขาว โดยมวตถประสงคกเพอตองการใหแนใจวาครอบครวของเธอ รวมทงเจาหนาทและแขกผมาเยอนท าเนยบขาว จะไดรบประทานผกและผลไมสด ๆ("มเชล โอบามาปลกผกในท าเนยบขาว,”2552) อกทงกระแสแนวคดเกษตรในเมองยงเกดขนตามพนทสาธารณะตางๆในตางประเทศ เชน สวนผกรมทางรถไฟทกรงเฮกและแฮมพสตดฮต เนเธอรแลนด เปนตวอยางของการใชและการพฒนาทดนในเมอง ตลอดจนในบางประเทศกไดมการผลกดนในระดบนโยบายเลยทเดยว เชน เมองโรซารโอ ประเทศอารเจนตนาทไดก าหนดใหแนวคดเกษตรในเมองกลายเปนวาระเชงนโยบายของเทศบาล เพอผลกดนใหเกดสวนเกษตรชมชน เพอใหคนสามารถเขาถงผกปลอดสารพษในตลาดทองถน เพมการเขาถงทดนและสรางความมนคงในการถอครองทดนเพอการเพาะปลกในเมอง(ปยะพงษ บษบงก,2555,น.20)

ดงนนแลวเราจะเหนไดวาแนวคดเกษตรในเมองนนไดถอวาเปนแนวคดทนาสนใจและเปนประโยชนตอการหาทางออกในภาวะวกฤตของสงคมเมอง โดย ปยะพงษ บษบงค (“สมมนาวชาการและมหกรรมเกษตรในเมอง,” 2555) ไดกลาวถงแนวคดเกษตรในเมองวา “เกษตรในเมองไมใชการท าสวนทบานอยางเดยว แตเปนการทาทายวกฤตอาหาร โดยเฉพาะวกฤตของระบบอาหารทถกควบคมโดยบรรษทขนาดใหญ ซงเราไมสามารถจะไปโจมตดวยการท าระบบใหใหญกวา แตพวกเรา

5

กสามารถทจะสรางระบบของตนเองขนมาได เปนเหมอนการสรางภมคมกนใหตวเอง” จากแนวคดดงกลาวจะเหนไดวาเกษตรในเมองนน ไมใชแคกระแสแตยงคอทางรอดของสงคมอกดวย ซงสงคมไทยจ าเปนอยางยงทจะตองหนมาใหความส าคญและหนมาสรางกระแสใหคนในสงคมเกดการตนตวและตะหนกถงความส าคญของการพงพงตนเอง และความมนคงทางอาหาร

ส าหรบประเทศไทยเองนนแนวคดการปลกผกสวนครวไวรบประทานเองถอไดวาเปนแนวคดทมมาชานาน หากยอนกลบไปในอดตจะเหนไดวาสงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรมทมการปลกผกสวนครวไวบรโภคในครวเรอน จนถอไดวาเปนวฒนธรรมอยางหนงของคนไทยมาตงแตสมยบรรพบรษ จนกระทงเขาสยคสมยของการพฒนา เมอเรมแผนพฒนาฯฉบบท1 ทเรมสงผลใหวถชวตของคนไทยเรมเปลยนแปลงไปเปนวถชวตแบบสงคมเมอง ซงอาจจะท าใหเรองการปลกผกสวนครวเอาไวบรโภคเองนนเปนเรองไกลตวและกยากทจะเปนจรง จนวฒนธรรมนเรมสญหายไปอยางนาเสยดาย

แตอยางไรกตามในปจจบนไดมการคดคนนวตกรรมการปลกผกใหมๆหลายรปแบบทสอดคลองกบขอจ ากดของคนเมองโดยเฉพาะดานพนทมากขน ไมวาจะเปนการท าเกษตรบนพนปน การท าสวนผกดาดฟา การท าสวนแนวตง หรอสวนลอยฟา นอกจากน หากพจารณาดๆ ยงพบวาในเมองยงมพนททถกทงรางอยางไรประโยชนจ านวนไมนอย ซงสามารถพฒนาเปนสวนผกได

อกทงยงประกอบกบกระแสการอนรกษสงแวดลอม ซงถอไดวาเปนกระแสของคนรนใหมในสงคมเมอง เชน การหนมาบรโภคสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม การหนมาท ากจกรรมเพอสงคม (Corporate Social Responsibility)ของภาครฐและหนวยงานเอกชนตางๆทหนมาใหความสนใจกบการอนรกษสงแวดลอมมากเพมขน เชน โครงการรกษปา สรางคน 84 ต าบลวถพอเพยง ของปตท. หรอโครงการSCG รกษน าเพออนาคต เปนตน ตลอดจนกระแสรกสขภาพทก าลงมาแรง หรอแมกระทงการกนอาหารเพอสขภาพ(Clean Food) ดงนนแลวการรณรงคในเรองของเกษตรในเมองหรอการปลกผกบรโภคเองในเมอง จงเปนเรองทนาสนใจไมนอย เนองจากตอบโจทยของกระแสการอนรกษสงแวดลอมและการบรโภคเพอสขภาพไดเปนอยางด และดวยประโยชนของการปลกผกสวนครว ทกอประโยชนในหลายๆดาน ไมวาจะเปนการมสวนชวยแกปญหาดานสขภาพ การท าใหมอาหารปลอดภยไวบรโภค การชวยลดรายจายในครวเรอน ท าใหพงตนเองทางอาหารไดมากขน ตลอดจนกจกรรมปลกผกทยงกอใหเกดประโยชนทงดานความสมพนธ ซงมผกเปนตวสานสายใยทงระหวางคนในครอบครว ชมชน หนวยงาน และสงคม อกทงยงชวยเพมพนทสเขยวอนเปนทงแหลงพกผอนหยอนใจ และชวยคลายเครยดใหกบคนเมองไดอยางดดวย

ทงนในการแกไขปญหาตางๆทเกดขนในสงคม มกมการน าเอา“การรณรงค”เขามาใชเปนเครองมอในการมงหวงเ พอเปลยนแปลงสงคม ซงหากจะวาไปแล วนนการรณรงคมใช

6

ปรากฏการณใหมในสงคมแตอยางใด แตสงทเปนปรากฏการณใหมส าหรบการรณรงคนบตงแต ศตวรรษท20 กคอ ระบบสอสารมวลชนและเทคโนโลยการสอสารสมยใหมตางๆซงเขามามบทบาทส าคญตอการรณรงค และพฒนาองคความรดานการรณรงค(ปารชาต สถาปตานนท,2551,น.20) โดยม“การสอสาร”เปนองคประกอบทส าคญของการรณรงค ดงท Flay and Cook (1981) ไดกลาวถงการรณรงคเอาไววา “การรณรงคบนพนฐานของการใชสอตางๆซงเพมขนอยางตอเนอง มกไดรบการออกแบบใหปองกนพฤตกรรมทเลงเหนวาเปนสงทไม พงปรารถนาของสงคมหรอเปนอนตราย การรณรงคเหลานเกยวของกบการใชสอตางๆอยางหลากหลาย”

ในปจจบนนนจะเหนไดวามผสนใจรเรมจดท าโครงการรณรงคเพมมากขน เพอน ามาใชแกไขปญหาตางๆในสงคม โดยเฉพาะอยางยง โครงการเกยวกบการอนรกษสงแวดลอมและโครงการเกยวกบการพฒนาศกยภาพของคนเมอง ซงในการรณรงคนนมการใชสอตางๆรวมถงสอใหมเขามาใชเปนเครองมอในการณรงค อาทเชน การรณรงคของโครงการผกปนโตขาว ใชเฟซบกเปนสอกลางใหชาวนา โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหผผลตไดเจอกบผบรโภคอกทงยงเปนแรงกระตนใหชาวนาหนมาท าเกษตรอนทรยอกดวย หรอเชนโครงการบกทร ซงเปนกลมทรวมตวกนผานเฟซบก โดยมเปาหมายใหเกดการขบเคลอนทางสงคมในการอนรกษตนไมใหญและสรางสรรคใหเมองนาอยมากขน ซงเปนโครงการอนรกษสงแวดลอมภายในเขตเมองทนาสนใจไมนอย หรอในสวนของโครงการจกรยานมหานคร ซงจดท าขนโดยกลมผใชจกรยานทตองการรณรงคการใชจกรยานในประเทศไทย เพอสงเสรมใหคนไทยใชจกรยานในการลดมลพษ และเสรมสรางสขภาพใหแขงแรงดวยการปนจกรยานอยางแพรหลายและเพอน ามากระตนใหเมองไทยเปนมหานครจกรยานมากยงขนโดยไดมการเคลอนไหวผานเฟซบกและสอตางๆ โดยจะเหนไดวาโครงการรณรงคตางๆในปจจบนลวนมการน าเอากลยทธการสอสารมาใชในการรณรงคอยางหลากหลาย อาทเชน การใชสอตางๆหลากหลายชองทางเขามาใชในการรณรงคเพอใหเขาถงกลมเปาหมายไดมากยงขน ซงรวมถงโครงการสวนผกคนเมองทผวจยมความสนใจทจะศกษาดวยเชนกน

โครงการสวนผกคนเมองนน ไดเกดขนจากความตระหนกถงความส าคญของประโยชนจากการปลกผกและศกยภาพของคนเมอง ซงรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย)ซงเปนองคกรพฒนาเอกชน โดยไดวางแผนจดท าโครงการสวนผกคนเมองขนในป 2553 โดยมวตถประสงคคอ 1. ขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน 2. สนบสนนและสรางแหลงเรยนรใหมรปแบบและหลกสตรทหลากหลายสอดคลองกบวถคนเมอง อนจะน าไปสการเกดนวตกรรมใหมๆ 3.สรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตรความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมอง 4.รณรงคสาธารณะเพอสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดล อมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม ผานการท าเกษตรในเมองและการปลกผกไรสารเคม

7

ในการด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหบรรลวตถประสงคตามทโครงการไดก าหนดไว ทางโครงการสวนผกคนเมองจงไดมการใชกลยทธการสอสาร เชน กลยทธการใชสอ ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอในการรณรงคหลากหลายชองทางดวยกน เชน การใชสอกจกรรม ททางโครงการสวนผกคนเมองไดด าเนนการมาตลอด อาท การจดเทศกาลสวนผกคนเมองเปนประจ าในทกๆป การเขารวมงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไท การจดกจกรรมทวรสวนผก เพอเผยแพรและแลกเปลยนความรกบสาธารณชนในเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกไรสารเคม การพงพงตนเอง ฯลฯ ตลอดจนยงมการจดกจกรรมสงเสรมตางๆอกมากมาย เชน การจดกจกรรมรวมสนก อาท การรวมสงภาพถายสวนผกและเรองราวประสบการณ และความเปลยนแปลงทเกดขนจากการท าสวนผกของหนวยงาน องคกร หรอชมชนของตนเองเขาประกวด เพอรวมชงเงนรางวล เปนตน

ภาพท1.1 โปสเตอรประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง

นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองนนยงไดมการใชสอใหมในการรณรงคและประชาส ม พนธ โ คร งการ ผ านส อส งคมออนไลน โ ดยม การจ ดท า เพจสวนผ กคน เม อ ง “https://www.facebook.com/thaicityfarm” ซงถอไดวาเปนเพจยอดนยมเพจหนงทสงเสรมและใหความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม การพงพงตนเอง และยงไวตดตอสอสารแลกเปลยนความรกบสาธารณชนอกดวย โดยเพจ‘สวนผกคนเมอง’ เรมตนมาตงแตป 2553 ควบคกบการจดกจกรรมของโครงการฯ ปจจบนเพจโครงการสวนผกคนเมองไดมผกด ‘ถกใจ’ กวา120,800คน (ขอมล ณ วนท25/1/2558) ซงนอกจากเพจfacebookแลวนน ทางโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการจดท าเวบไซต “http://www.thaicityfarm.com”เพอสอสารแนวคดและแลกเปลยนขอมล องค

8

ความรเกยวกบการท าการเกษตร การปลกผกในเมอง รวมทงการใชประชาสมพนธกจกรรมตางๆ อกดวย

ภาพท1.2 เพจ‘สวนผกคนเมอง’ในFacebook

ภาพท1.3 เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง http://www.thaicityfarm.com

นอกจากสอดงกลาวทยกตวอยางไปในขางตนแลวนน ทางโครงการยงใชสอตางๆในการรณรงคอกหลายประเภท ไมวาจะเปนสอบคคล เชน การใชวทยากรทมความร ความสามารถและประสบการณในเรองของการท าเกษตรในเมองหรอเรองตางๆทเกยวของมาถายทอดและน าเสนอสารไปสสาธารณชนและผเขารวมกจกรรมใหเกดความร ความเขาใจ หรอการใชสอเฉพาะกจ เชน หนงสอ โปสเตอร แผนพบ ฯลฯ ททางโครงการไดจดท าขนเพอเปนสอกลางในการรณรงค นอกจากกลยทธการใชสอแลว โครงการสวนผกคนเมองยงไดมการใชกลยทธการสอสาร เชน กลยทธเกยวกบผสงสาร ในเรองของการคดเลอกวทยากรมาถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเองเมอมการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการ ตลอดจนกลยทธดานสารททางโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการน าเสนอสารทหลากหลาย เชน การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผก

9

การใหก าลงใจ การชใหเหนถงผลกระทบตางๆ เปนตน ดงนนแลวผวจยจงมความสนใจเปนอยางยงทจะศกษาการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองทถอไดวาเปนโครงการทมกลยทธการสอสารทหลากหลายและนาสนใจ นอกจากนนแลวในการศกษาขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองยงมความนาสนใจไมนอย ถงการวางแผนโครงการ การด าเนนโครงการ และการประเมนผลโครงการ ซงเปนองคประกอบทส าคญยงในการรณรงคของทางโครงการสวนผกคนเมองทจะท าใหโครงการสวนผกคนเมองประสบผลส าเรจและบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทไดวางเอาไว

ภาพท1.4 หนงสอททางโครงการสวนผกคนเมองไดจดท าขน

ในสวนของการด าเนนงานรณรงค จะเหนไดวาโครงการรณรงคหลายโครงการไดด าเนนงานในลกษณะทมคณะบรหารทไดรบการแตงตงมาบรหารงานเปนผรบผดชอบการรณรงค โดยไมมการเปดโอกาสใหกลมคน หนวยงาน หรอองคกรอนๆไดเขามามสวนรวม ซงสงผลใหประชาชนขาดการมสวนรวมกบโครงการ ขาดการแลกเปลยนขอมล ขาดทรพยากรในการด าเนนงาน ฯลฯ ซงสงผลใหการด าเนนงานไมประสบความส าเรจเทาทควร แตในปจจบนจะเหนไดวาโครงการรณรงคหลายๆโครงการ ไดมการท างานในลกษณะของเครอขาย โดยการเปดโอกาสใหประชาชน กลมคน หนวยงาน องคกรตางๆเขามามสวนรวมในงานรณรงคของทางโครงการมากยงขน โดยรวมกนท างานเปน “เครอขาย”

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543,น.28) ไดใหความหมายของค าวา “เครอขาย” วาหมายถง “การทปจเจกบคคล องคกร หนวยงาน หรอสถาบนใด ๆ ไดตกลงทจะประสาน เชอมโยงเขาหากน ภายใตวตถประสงคหรอขอตกลงอยางใดอยางหนงรวมกนอยางเปนระบบ” ทงนในการท างาน

10

รวมกนเปนเครอขาย ไดสงผลใหมลกษณะการแลกเปลยน ทน าเอาสวนดหรอจดแขงของแตละฝายมาสนบสนนกนและกน จะชวยใหเกดการผนกก าลง (Synergy) ในลกษณะท 1+1 ไดผลรวมมากกวา 2 เสมอ (1+1 > 2) เปนการรวมกนใหเกด"พลงทวคณ" ไมใชทวบวก ผลลพธทไดจากการท างานเปนเครอขาย จงตองดกวาผลลพธของการตางคนตางแลวน ามารวมกน (เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543,น.34) ซงสงผลใหโครงการสมฤทธผลโดยไมยากอกดวย ดงนนเพอใหเหนถงประสทธภาพของการท างานเปนเครอขาย ผวจยจงไดน าแนวคดเกยวกบเครอขายมาใชศกษาการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง ซงการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองในการรณรงคนน ไดมการประสานงานกบบคคล กลม องคกรตางๆ อาท มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และชมรมเกษตรในเมอง ตลอดจนส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เปนตน ในการสนบสนนและรวมมอกนรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคมของคนเมอง ซงในการรวมมอกนนน โครงการสวนผกคนเมองไดมการรวมมอกนท างานเปนเครอขายเพอผนกก าลงในการรณรงคใหมประสทธภาพมากยงขน โดยการดงเอาจดแขงของแตละเครอขายมาใช อาทเชน การรวมมอกนระหวางบคคล กลมทท าการเกษตรในเมองมากอน อยางเชน นคร ลมปคปตถาวร หรอเจาชายผก เขามารวมเปนเครอขาย เพอชวยในการถายทอดองคความรเกยวกบการปลกผก โดยไดจดตงเปนศนยอบรมเกษตรในเมองบานเจาชายผกขนมาเพอเปนสถานทอบรมใหความรกบผทสนใจ ไดเขามาเรยนรเกยวกบการปลกผกหรอการท าเกษตร ทงนโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการดงบคคลทมศกยภาพดานการท าเกษตรในเมองมาท างานรวมกนโดยการจดใหเปนเครอขายศนยอบรมเกษตรในเมอง โดยในปจจบน โครงการไดมศนยอบรม ในเครอขายจ านวนทงสน 6 ศนย ซงกระจายอยในเขตกรงเทพมหานคร ตลอดจนยงมหนวยอบรมเคลอนทอก 2 หนวยเพออบรมใหความรทงในภาคทฤษฎและปฏบตแกผทสนใจเรองการท าเกษตรในเมอง

ภาพท1.5 แผนทแสดงทตงศนยอบรมเกษตรในเมองทง6แหงของโครงการสวนผกคนเมอง

11

นอกจากนแลวโครงการยงไดมรปแบบความรวมมอในดานอนๆอกดวย เชน เครอขายในการสนบสนนทน ไดแกส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เครอขายกจกรรมทเนนการชวยเหลอ รวมมอกนท ากจกรรม เชน คณะท างานกนเปลยนโลก เปนตน เพอผนกก าลงในการสงเสรมรณรงคใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายททางโครงการไดวางเอาไว

ในการท างานรวมกนหรอการประสานงานกน องคประกอบทส าคญกคอการตดตอสอสาร (Communication) เพอแลกเปลยนความร ขอมล ตลอดจนมความสมพนธซงกนและกน หรอมการท ากจกรรมตางๆรวมกน ดงนนแลวในวเคราะหลกษณะเครอขายการสอสารจงเปนสงส าคญยง เพราะการสอสารถอไดวาเปนสวนส าคญทแทรกอยในทกกระบวนการของเครอขาย โดยการศกษาลกษณะเครอขายการสอสารนนจะชวยส ารวจทศทางการไหลเวยนและการประสานงานของสมาชกเครอขายในการด าเนนงานรวมกนของโครงการสวนผกคนเมอง โดยจะชวยใหมองเหนถงบทบาทเชงการสอสารของสมาชกและประสทธภาพในการด าเนนงานของทางโครงการ ซงจะท าใหสามารถน าผลทไดมาพฒนาความรวมมอในการรวมกนรณรงคสงเสรมและสนบสนนการปลกผกแบบไมใชสารเคมและการพงตนเองของคนเมองตามเปาหมายของโครงการใหมประสทธภาพมากยงขนอกดวย ดงนนแลวผวจยจงมความสนใจเปนอยางยงทจะศกษาถงลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองในการประสานความรวมมอระหวางกนตลอดจนรปแบบความรวมมอของเครอขายในรปแบบตางๆ ซงเปนปจจยส าคญอยางยงในการเสรมประสทธภาพของโครงการรณรงค

นอกเหนอไปจากการท างานเปนเครอขายทเปดโอกาสใหกลม บคคล หรอหนวยงานตางๆทมศกยภาพเขามามสวนรวมกบโครงการในการด าเนนงานขบเคลอนโครงการดวยกนแลวนน โครงการสวนผกคนเมองยงเปดโอกาสใหประชาชนทวไปไดเขามามสวนรวมกบโครงการอกดวย โดยการจดกจกรรมโครงการขนาดเลก เพอใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆทอยในพนทเปาหมาย ไดเสนอโครงการขนาดเลกเขามารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เพอรวมสรางสรรคคณภาพชวตดานตางๆของคนเมองใหดยงขนและเปนรปธรรม โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเรมจดกจกรรมนขนตงแตป2553 เปนตนมา และไดจดกจกรรมนขนในทกๆป โดยมเปาหมายในการสนบสนนปละ 30 โครงการ ซงในปจจบนโครงการสวนผกคนเมองไดสนบสนนโครงการขนาดเลกไปแลวกวาจ านวน 124 โครงการ โดยกจกรรมดงกลาวนนมแนวคดมาจากความตองการทจะผลกดนใหเกดคนและกลมคนทหนมาสนใจรวมกลมกนปลกผกแบบไมใชสารเคมใดๆไวบรโภคและแบงปนกน เพอใหเกดพนทอาหารปลอดภยและยกระดบการพงตนเองดานอาหารของคนเมอง ตลอดจนกจกรรมดงกลาวนนถอไดวาเปนกจกรรมทท าใหเกดผลเปนรปธรรมอยางชดเจน อกทงยงชวยขยายเครอขายคนปลกผกออกไปใหเปนทรจกในวงกวางมากขน อกดวย ดงนนแลวกจกรรมดงกลาวจงถอไดวาเปนกจกรรมทนาสนใจไมนอย ในแงของกจกรรมการรณรงคทเปดโอกาสให

12

ประชาชนเขามามสวนรวมและลงมอปฏบต อนเนองมาจากการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมกบโครงการนน ถอไดวาเปนเปาหมายส าคญในการด าเนนงานของโครงการรณรงค เนองมาจากงานรณรงคจะตองอาศยการมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญ ในการสนบสนนใหโครงการประสบความส าเรจ รวมทงการเขามามสวนรวมของประชาชน ยงชวยใหเกดผลอยางเปนรปธรรมและเกดการเรยนรรวมกน มการแลกเปลยนและตอยอดองคความร ตลอดจนขยายเครอขายออกไปในวงกวางมากยงขน ซงจะท าใหโครงการนนประสบความส าเรจในทสด ดงนนในการศกษาครงนผวจยจงไดศกษาถงปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของผเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

จากทกลาวมาในขางตนจะเหนไดวาโครงการสวนผกคนเมองนน ไดมวตถประสงคในการด าเนนงานรณรงคทนาสนใจในการสงเสรมใหคนเมองปลกผกแบบไมใชสารเคมและรณรงค เพอสรางความคดเรองการพงตนเอง ซงสอดคลองกบแนวคดการพฒนาในปจจบน ทเนนการพงพงตนเอง ตลอดจนโครงการสวนผกคนเมองยงไดด าเนนงานมาแลวกวา 5 ป และมการพฒนาเตบโตขนเรอยๆ เหนไดจากการขยายเครอขายคนปลกผกโดยการสงเสรมโครงการขนาดเลก ดวยเหตนการศกษาวจยถง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” จงนบเปนประเดนทนาสนใจในการศกษาวจยเปนอยางยง ทงนเพอทจะไดทราบวาโครงการสวนผกคนเมอง ไดมขนตอนการรณรงค ไดแก การวางแผน การด าเนนการ การประเมนผลเปนอยางไร และมการใชกลยทธในการสอสารการรณรงคอยางไร ไมวาจะเปนกลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ ททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชในการรณรงคสงเสรมการปลกผกแบบไมใชสารเคมและการพงตนเองของคนเมอง ตลอดจนเพอจะไดทราบถงการท างานรณรงคในลกษณะของเครอขายในการประสานความรวมมอตางๆระหวางกนในการรณรงค วาไดมรปแบบความรวมมอของเครอขายและมลกษณะเครอขายการสอสารกนเปนอยางไร เพอใหเหนถงประสทธภาพโครงการรณรงคในการท างานในลกษณะเครอขาย นอกจากนแลวเพอใหทราบถงความส าคญของการมสวนรวมของประชาชนในการเขามามสวนรวมกบโครงการรณรงค ผานการศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองทไดกอใหเกดการมสวนรวมและเกดผลอยางเปนรปธรรม ซงในการศกษาองคประกอบตางๆทไดกลาวมาน ลวนแลวแตเปนการศกษาองคประกอบส าคญของโครงการรณรงค ทสงผลใหโครงการรณรงคนนประสบความส าเรจทงสน นอกจากนยงท าใหทราบถงปญหา จดออน หรอขอบกพรองตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง อนจะน าไปสการพฒนา ปรบปรงการด าเนนงานใหดยงขน จนสามารถพฒนาการรณรงคใหมประสทธภาพและเกดผลส าเรจตอไป รวมถงเปนตวอยางใหโครงการรณรงคอนๆน าไปใชเปนแบบอยางในการพฒนาการด าเนนงานในการรณรงคไดอกดวย

13

1.2 ปญหาน าวจย 1.โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

2.โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

3.ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร 1.3 วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

2. เพอศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

3. เพอศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

1.4 ขอบเขตของการวจย

1.การศกษาวจยในครงนมงศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร ลกษณะ

เครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขาย และปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก โดยศกษาเฉพาะทมงานโครงการสวนผกคนเมองและเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงสมาชกโครงการขนาดเลก ทเขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองระหวางเดอนกมภาพนธ-เดอนกนยายน 2558 เทานน

2.การศกษาวจยในครงนมงศกษากจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง เฉพาะกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองระหวางเดอนกมภาพนธ-เดอนกนยายน 2558 ไดแก กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไทครงท2 กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได และกจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015 เทานน

14

1.5 นยามศพท โครงการสวนผกคนเมอง หมายถง โครงการทมวตถประสงคในการรณรงคสงเสรมการ

ปลกผกโดยไมใชสารเคม และการสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง ด าเนนงานโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) รวมกบเครอขาย อาท มลนธศนยสอเพอการพฒนาและศนยอบรมเกษตรในเมอง ภายใตการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

การรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง หมายถง ชดของกจกรรมการสอสารทมการวางแผนหรอก าหนดแนวทางการสอสารไวลวงหนาอยางเปนระบบเปนขนเปนตอน เพอใหบรรลเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง

ขนตอนการรณรงค หมายถง แนวทางการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองทประกอบไปดวยขนตอนตางๆ คอ การวางแผนโครงการ การด าเนนการรณรงค และการประเมนผลโครงการ

กลยทธการสอสาร หมายถง แนวทางการสอสารทโครงการสวนผกคนเมองก าหนดขนเพอใชในการรณรงคเพอใหบรรลเปาหมายของโครงการ ซงประกอบดวย กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร กลยทธการใชสอ

- กลยทธเกยวกบผสงสาร หมายถง แนวทางทวทยากรของโครงการสวนผกคนเมองน ามาใชสอสารกบผเขารวมกจกรรม โดยวทยากรเปนบคคลททางโครงการสวนผกคนเมองไดเลอกมาท าหนาทสอสารกบผเขารวมกจกรรม เพอใหบรรลเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมแนวทางในการสรางความนาเชอถอ การสรางความเปนเพอนและความไววางใจ มการเตรยมตวและวางแผนกอนการจดกจกรรม ตลอดจนการใชทกษะในการสอสารและเทคนคในการโนมนาวใจ

- กลยทธดานสาร หมายถง แนวทางในการน าเสนอสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมองและเครอขายโครงการสวนผกคนเมองทตองการสงไปยงสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม เพอใชโนมนาวใจ โดยไดมการก าหนดประเดนในการน าเสนอสารใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก การรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและปลกผกโดยไมใชสารเคม และ การสรางความคดเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในการน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ไดแก

15

การถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ การน าเสนอเรองงาย ใกลตว และเปนรปธรรม การน าเสนอเรองราวจากตางประเทศ เปนตน

- กลยทธการใชสอ หมายถง แนวทางในการก าหนดชองทางในการน าเสนอสารของทมงานและเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหบรรลเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง โดยการเลอกใชสอ ไดแก การเลอกใชสอทใชถายทอดความรและสอทใชในการประชาสมพนธ เชน สอบคคล สอมวลชน สอเฉพาะกจ สอกจกรรม และสอใหม เปนตน

เครอขาย หมายถง บคคล กลม หรอองคกร และสมาชกโครงการขนาดเลกทมการประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยมการตดตอสอสาร แลกเปลยนความร ขอมล และมความสมพนธซงกนและกน มการท ากจกรรมตางๆรวมกน เพอใหไดมาซงความส าเรจจากการรวมมอ ภายใตวตถประสงครวมกนคอการรณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคม และการสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง

ลกษณะเครอขายการสอสาร หมายถง ลกษณะทศทางในการสอสาร ทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย และบทบาทเชงการสอสารของกลม บคคลหรอหนวยงานตางๆ ทเขามาเปนเครอขายในการประสานงานกบโครงการสวนผกคนเมอง

รปแบบความรวมมอของเครอขาย หมายถง การกระท าของเครอขายทเขามารวมสนบสนนการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองในรปแบบตางๆ เชน การรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชากร การรวมมอกนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน การรวมมอกนสรางสรรคและพฒนาความรใหมๆ การรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ และการรวมมอกนเผยแพรความรและประชาสมพนธ เพอใชประโยชนของเครอขายในการรวมมอกนใหบรรลวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง

ปจจยในการเขามามสวนรวม หมายถง องคประกอบทมสวนในการผลกดนใหกลมบคคลมความตองการเขามามสวนรวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก ซงประกอบไปดวยปจจยในดานตางๆ ไดแก ปจจยในตวบคคล ปจจยสภาพแวดลอม ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ เงนทนสนบสนน และการหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม

กระบวนการมสวนรวม หมายถง บทบาทของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองทเขามามสวนรวมในดานตางๆไดแก การมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมใน

16

การด าเนนกจกรรม การมสวนรวมในการใชประโยชน การมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล

สมาชกโครงการขนาดเลก หมายถง กลมบคคลทเปนสมาชกโครงการขนาดเลกทเขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง และมบทบาทเปนสมาชกเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

ทมงานโครงการสวนผกคนเมอง หมายถง บคลากรประจ าโครงการสวนผกคนเมองซงท าหนาทเปนฝายบรหารโครงการสวนผกคนเมอง โดยมหนาทในการวางแผนการรณรงค ประสานงานกบเครอขาย และออกแบบสอและสารในการณรงคและประชาสมพนธ

วทยากรโครงการสวนผกคนเมอง หมายถง ผสงสารหรอผท าหนาทในการสอสารกบผเขารวมกจกรรม ประกอบไปดวย วทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมองและวทยากรจากเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

ผเขารวมกจกรรม หมายถง บคคล กลม หรอองคกรทเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง และบคคล กลม หรอองคกรทเขารวมกจกรรมอบรมปลกผกกบศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอท าใหทราบถงขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคน

เมอง เพอเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขและพฒนาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองใหมประสทธภาพและเหมาะสมมากยงขน

2. เพอท าใหทราบถงลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง เพอสามารถน าไปใชพฒนาและปรบปรงลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองใหดยงขน

3. เพอท าใหทราบถงปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

4. ผลการวจยท ไดจะเปนประโยชนใหโครงการรณรงคอนๆไดน าผลการวจยไปประยกตใชและพฒนาปรบปรงการรณรงคใหมประสทธภาพมากยงขน

17

5. เพอขยายความรทางวชาการดานการรณรงค เพอน าไปใชในการศกษาและพฒนาตอไป โดยเฉพาะอยางยงความรดานเครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร

18

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” เปนการวเคราะหถงขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง ลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก ของโครงการสวนผกคนเมอง ซงจ าเปนตองอาศยแนวคด ทฤษฎ และงานวจยตางๆมาประกอบ เพอสนบสนนและเปนแนวทางส าคญอนจะน าไปสผลการวจยทมความนาเชอถอ ตลอดจนสามารถเปนกรอบก าหนดทศทางใหงานวจยเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว โดยผวจยไดใชกรอบแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของตางๆ มาเปนกรอบในการวจย ดงน

2.1 แนวคดเกยวกบการสอสารการรณรงค

2.2 แนวคดเกยวกบกลยทธการสอสาร

2.3 แนวคดเกยวกบเครอขายและเครอขายการสอสาร

2.4 แนวคดเกยวกบการสอสารเพอการพฒนา

2.5 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม

2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดเกยวกบการสอสารการรณรงค

โครงการสวนผกคนเมองนน ถอไดวาเปนโครงการทมวตถประสงคในการรณรงคสงเสรม

การปลกผกโดยไมใชสารเคม เพอสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม โดยเฉพาะอยางยงในพนทเมอง ดงนนแลวเพอใหเหนถงภาพรวมของการรณรงค ผวจยจงไดทบทวนแนวคดเกยวกบการสอสารการรณรงค เพอใหเหนภาพของการรณรงคของทางโครงการสวนผกคนเมองไดอยางชดเจนยงขน

โดยในปจจบนการรณรงคถกน ามาใชเพอแกไขปญหาตางๆมากมาย ทงในระดบประเทศและระดบโลก โดยการรณรงคเรมมบทบาทครงแรกในประเทศโลกท3 เมอศตวรรษท19 (1960-1970) เพอสรางความเปลยนแปลงใหเกดแกสมาชกของสงคม ซงอาจเปนเพยงกลมสงคม ชมชนขนาดเลก ไปจนถงประชากรทงหมดของประเทศ การเปลยนแปลงทเกดขนตองอาศยพลงของมวลชน

19

ไมเฉพาะปจเจกบคคลใดบคคลหนง การท าการณรงคจงมแนวคด ทฤษฎเกยวกบการสอสารรองรบอยมากมาย (กตต กนภย,2543)

2.1.1 ความหมายของการรณรงค Schramm (อางถงใน กตต กนภย,2543,น.227) กลาววา (1)เราตองมองวา การรณรงค

ทงมวลวางอยบนฐานของความเขาใจชวต ความเชอ และทศนคตของชาวบาน รวมทงปจจยทางสงคมตางๆทมสวนก าหนดวถชวตของเขา (2) เราตองวางแผนใชการสอสารแบบเผชญหนา (face-to-face communication)โดยอาศยทมงานภาคสนาม (field workers)หรอคนอนๆ...และ(3)เราตองใชชองทางการสอสารแบบผสมผสาน ทแตละชองทางตองถกก าหนดใหเกดประโยชนสงสดในแงของการก าหนดขอมลขาวสารในแตละคราว

ณรงค สมพงษ (อางถงใน เกศน จฑาวจตร,2548,น.357)กลาววา การรณรงค คอ วธการด าเนนการทจะสรางความรวมมอในการท ากจกรรมอยางใดอยางหนง เพอน าไปสการยอมรบวธปฏบต ใหแพรกระจายออกไปอยางกวางขวางและตอเนองในชวงเวลาใดเวลาหนง

เกศน จฑาวจตร (2548,น.220) กลาววา การรณรงค เปนการสอสารประเภทหนงทมการวางแผนอยางเปนระบบเปนขนเปนตอนโดยมจดมงหมายส าคญ คอ การเปลยนความร ทศนคตและพฤตกรรมของบคคลในสงคม

Atkin (อางถงใน กตต กนภย ,2543,น.228) กลาววา การรณรงคเผยแพรขาวสาร ( Information campaign) มกจะเกยวของกบชดเน อหาสารทมล กษณะกระตนให เกดการเปลยนแปลง (Promotional messages) ในสาธารณชน สารดงกลาวถกแพรกระจายผานชองทางสอมวลชนตางๆไปสผรบสารเปาหมาย

Rogers (อางถงใน กตต กนภย ,2543,น.228) กลาววา การสอสารการรณรงค (communication campaign) คอชดของกจกรรมการสอสารทถกวางแผนเอาไวลวงหนา ไดรบการออกแบบขนเพอเขาถงและจงใจประชาชน โดยการใชสาร(message)ทมความเฉพาะ การรณรงคนนท าในชวงเวลาสนๆ (ปกตคอ 1สปดาห ถง 3เดอน) โดยมวตถประสงคเชงทศนคตและพฤตกรรม การณรงคมกจะใชสอหลากหลาย(multimediaapproach)เสมอ

Raice and Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท ,2551,น.21) ไดกลาววา การรณรงคดานการสอสารสาธารณะ เปนความพยายามซงสะทอนใหเหนวตถประสงคในการใหขอมล โนมนาวใจและจงใจการเปลยนแปลงเชงพฤตกรรมใหเกดขนกบผบรโภคกลมใหญทมการระบไวคอนขางชดเจน และมกเปนไปเพอประโยชนในดานทไมใชการคา แตเปนประโยชนตอบคคลและสงคมวงกวาง

20 นอกจากนแลว Paisley (2001) ยงไดกลาวถง“การสอสารการรณรงค”ไววา การสอสาร

การรณรงคนนเปนกระบวนการส าคญซงไดประยกตใชการสอสารแบบตางๆนบตงแต กจกรรมดานการขาว การผลตสอตางๆ การใหความรสาธารณชน การพฒนากลมยอยๆตลอดจนการพยายามแสวงหาแนวทางในการสอสารใหสอดคลองกบกลมเปาหมายทแตกตางกนไป

ดงนนแลวจากค าอธบายโดยสภาพทวๆไปของการรณรงคดงกลาว ท าใหสรปเรองลกษณะหนาตาของ “การรณรงค” (อางถงใน กตต กนภย,2543,น.231) ไดวา

1.การรณรงคเปนการกระท าทตองมเปาประสงค หมายความวา ลกษณะของการณรงคทตองมเปาประสงคน สอดคลองกบทมาของค าวา “รณรงค” ทเปนศพททางทหารทแปลวา “การตอส” ทงนโดยอาศยการสอสารเปนอาวธเพอใหไดมาซงชยชนะ ผลทไดจากการรณรงคมความหลากหลายตงแตผลกระทบระดบความนกคดของปจเจกบคคล ( individual-level cognitive effects) ไปจนถงการเปลยนแปลงในระดบโครงสรางทางสงคม (social-level structural changes) ผลนนจะเปนประโยชนกบผสงสารหรอผรบสารในกระบวนการรณรงค

2.การรณรงคพงเปาไปทคนจ านวนมาก หรอกลมคนขนาดใหญ หมายความวา การรณรงคนนไมไดท าในระดบการสอสารระหวางคนสองคนหรอในหมคนเพยงไมกคนเทานน ผรบสาร (Campaign audience) ถกก าหนดวาเปนใคร มจ านวนประมาณเทาใด โดยม เปาหมายของการรณรงคเปนเกณฑ

3.การรณรงคจะตองมก าหนดระยะเวลาชดเจน หมายความวา ชวงระยะเวลาของการรณรงคหมายถงชวงเวลาตงแตมการเรมมการวางแผนคดท าจนถงขนการประเมนผลการรณรงคทเปนขนตอนสดทาย ระยะเวลาการรณรงคอาจเปนไดตงแต 2-3สปดาห หรอ 2-3เดอน ซงจดวาเปนการรณรงคระยะสน และ 5-10ป ส าหรบการรณรงคระยะยาว

อยางไรกตาม จดเรมและจดสนสดของการรณรงคอาจจะไมชดเจน หากมการวางแผนและประเมนสถานการณทละเอยดและใช เวลามาก (Extensive formative research) หรอผลกระทบทเกดขนกบกลมผรบสารเปาหมายเปนผลระยะยาวทตองใชเวลาสงเกตตอเนองใชเวลามาก

โดยผลเสยของการทไมสามารถก าหนดระยะเวลาในการท าการรณรงคใหชดเจนได คอปญหาในการบรหารทรพยากรและเงนทน รวมทงความยากล าบากในการปรบแผนงานเปนระยะๆเพอใหเกดความตอเนอง

4. การรณรงคนนเกยวของกบชดกจกรรมการสอสารทมการจดการวางแผนการใชไวลวงหนา หมายความวา กจกรรมการสอสารหลกๆ ไดแก การผลตเนอหาสาร (Message

21

production) และการเผยแพรกระจายสาร (Message distribution) ผานชองทางการสอสารแบบตางๆ กจกรรมเหลานถกจดวางเพอบรรลเปาหมายทตองการรณรงค ทสอและองคกรทรบผดชอบกบเรองทจะรณรงคก าหนดไว โดยปกตไมอาจท าไดดวยก าลงทมอย เชน การรณรงคใหคนไทยใชของไทยชวงวกฤตเศรษฐกจ ทตองอาศยการรวมพลงของภาครฐและเอกชน (โดยเฉพาะอยางยงเอกชน) เพราะล าพงก าลงในดานชองทางการสอสารและทรพยากรจากตวสถาบนภาครฐหรอภาคเอกชนแตเพยงฝายเดยวไมอาจท าไดอยางเตมท

ขอทนาสงเกตของการแพรกระจายขาวสารของการรณรงคประการหนงคอ การกระจายสวนใหญมกมลกษณะเปนไปในทศทางเดยว (linear nature) โครงการรณรงคจ านวนไมนอยใชวธก าหนดรปแบบเนอหาสารโดยองคกรทรบผดชอบโครงการและยงเปนผก าหนดการเลอก การสรา ง และการเชอมประสานชองทางการสอสารอกชนหนงดวย ในบางโครงการแมวาจะเปนการรณรงคดวยวธ เปดโอกาสใหผ เกยวของโดยตรงไดมสวนก าหนดกจกรรมการสอสาร (“emancipatory” approach) แตกยงหลกการจดการออกแบบและกระจายเนอหาสารไปไมพน กลาวคอ การก าหนดจากลางขนบน (bottom up) แทนทจะเปนจากบนลงลาง (top down) เชน โครงการรณรงคในชมชนทคนในชมชนมสวนรวมในการก าหนดเนอหาและชองทางการสอสาร

โดยสรปเราอาจนยาม “การรณรงค” วา (1) เปนเจตจ านงตในการท าใหเกดผลลพธหรอผลกระทบบางประการ (2) ในกลมปจเจกบคคลจ านวนคอนขางมาก (3) ในชวงเวลามกระบไวชดเจน และ (4) โดยอาศยชดกจกรรมการสอสารทมการออกแบบจดการไวลวงหนา เชนเดยวกบโครงการสวนผกคนเมองทมวตถประสงคของการรณรงคเรองการปลกผกโดยไมใชสารเคมของคนเมอง และสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม โดยมกลมเปาหมายเปนประชาชนทอาศยอยในเขตเมองหรอมวถชวตแบบเมอง ซงเปนปจเจกบคคลทมจ านวนคอนขางมาก โดยมการออกแบบชดกจกรรมการสอสารไวลวงหนาดวยเชนกน

2.1.2 ประเภทของการณรงค บษบา สธธร (อางถงใน ทพารตน เดนชยประดษฐ ,2539) ไดจดประเภทของโครงการ

รณรงคทมการปฏบตกนอยมากในปจจบนโดยพจารณาจาก 2 เกณฑดงน คอ

1.การจดประเภทโครงการรณรงคโดยใชเกณฑเรองระยะเวลาการปฎบตงานของโครงการ แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

1.1 โครงการรณรงคเฉพาะกจ เปนโครงการทมกจดท าขนเพอหวงผลใหเกดขนอยางรวดเรว มกเปนโครงการรณรงคทจดท าขนเพอสนบสนนดานการตลาดขององคกรภาคธรกจ โดยใชโครงการรณรงคทางการประชาสมพนธเขาชวยสนบสนนโครงการดานการโฆษณาหรออาจจดท าใน

22

ลกษณะโครงการรณรงคทางการกศลตางๆ เมอไดผลเปนทนาพอใจแลว กถอเปนอนสนสดโครงการ และเนองจากเปนการด าเนนงานระยะสนๆวตถประสงคของโครงการณรงคประเภทนจงมกตงเปาหมายในลกษณะของการสรางความรบร สรางความสนใจในประเดนใดประเดนหนงหรอกระตนใหเขารวมกจกรรมทจดขนเปนครงคราวเทานน

1.2 โครงการรณรงคแบบตอเนอง โครงการประเภทนจะมการก าหนดวตถประสงคใหกลมเปาหมายมพฤตกรรมไปในแนวทางทตองการอยางคอยเปนคอยไป ดวยการสรางการรบรและความสนใจใหเกดขนในกลมเปาหมายกอนแลวจงคอยสรางความตองการใหเกดขนในการทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในแนวทางทตองการ

ในการจดประเภทโครงการณรงคโดยใชเกณฑเรองประเภทขององคกร แบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ

(1) โครงการรณรงคทจดท าโดยหนวยงานภาครฐ มกจดขนในกรณตางๆ เชน เมอเรมโครงการใดโครงการหนงซงประชาชนยงไมเคยรบรมากอนและโครงการนนตองการความรวมมอจากบคคลหลายฝาย หรอการจดท าโครงการอนเปนประโยชน ท าใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดแกประชาชน ชวยสงเสรมหรอแกปญหาของสงคม และเมอมกฏหมาย กฏระเบยบราชการใหมๆ ทประชาชนจะตองทราบและปฏบตตาม เปนตน

(2) โครงการรณรงคทจดท าโดยหนวยงานภาคธรกจเอกชน อาจจดท าขนในกรณตางๆ เชน เพอเผยแพรสนคาหรอบรการขององคกรทไมเคยมมากอน หรอขยายสายของผลตภณฑใหมใหมากไปจากเดม หรอจดท าโครงการรณรงคเพอสรางภาพพจนทดใหเกดขนแกองคการโดยใชการประชาสมพนธในลกษณะของการโฆษณาประชาสมพนธ หรอทเรยกวาโฆษณาสถาบน (Corporate Advertising) หรอการเขารวมโครงการรณรงคซงทางหนวยงานราชการหรอองคการสาธารณกศลไดจดขนโดยรบเปนผอปถมภดานคาใชจายหรอจดโครงการในลกษณะทเปนสาธารณประโยชน

(3) โครงการรณรงคทจดท าโดยองคการสาธารณกศลและวชาชพ เปนองคการทจดตงขนโดยไมแสวงหาก าไรทางการคา แตเปนองคการทเกดจากการรวมตวของกลมบคคลทตองการบ าเพญประโยชนตอสงคมหรอสมาชกขององคการ ดงนนภารกจส าคญขององคการสาธารกศลและวชาชพจงเกยวของกบการรณรงคในเรองตางๆ เชน โครงการรณรงคเพอระดมใหประชาชนทวไปเขาใจและยอมรบเขารวมในกจกรรมอนเปนสาธารณประโยชนทองคการจดท าขน โครงการรณรงคเพอหารายไดหรอเงนบรจาคเขาไปด าเนนกจการขององคการ โครงการรณรงคเพอเพมขยายจ านวนสมาชกขององคกรใหมากขนเพอจะไดเกบคาบ ารงสมาชกมากขน และมบคลากรทจะด าเนนงานตาม

23

เปาหมายขององคการไดมากขน และโครงการรณรงคเพอเผยแพรแนวคดขององคการใหเปนทยอมรบโดยทวไป เปนตน

2.1.3 องคประกอบของการรณรงค ปารชาต สถาปตานนท และคณะ(2546,น.135) ไดสรปผลการวจยเกยวกบการรณรงค

วามองคประกอบทส าคญ ดงตอไปน 1.องคประกอบเชงบคคล/องคกรรณรงค ไดแก แกนน าและกลมพนธมตร 2.องคประกอบเชงกระบวนการรณรงค ไดแก เปาหมายในการรณรงค วตถประสงค

กลมเปาหมาย ขอมล/ประเดนในการรณรงค ชองทางการสอสาร กลยทธการสอสาร และการวจย นอกจากนองคประกอบเชงกระบวนการรณรงค เปาหมายในการรณรงคเปนองคประกอบทส าคญในการรณรงค กลาวคอ เปาหมายเปรยบเสมอนสภาพทนกรณรงคอยากใหเกดขน หลงจากด าเนนโครงการรณรงค หรอหลงจากโครงการสนสดลง โดยเปาหมาย แบงออก ไดเปน 2 ระดบ ไดแก เปาหมายระดบบคคล และเปาหมายระดบโครงสราง โดยเปาหมายระดบบคคล สามารถสรปได 4 ดาน คอ 1.การกระตนใหเกดการตนตวตอสภาพปญหา 2.การปรบเปลยนทศนคตในทางทเหมาะสม 3.การปรบเปลยนพฤตกรรมไปในทศทางทพงประสงค และ 4.การสรางส านกหรอความภมใจ (Self-esteem)ใหกบบคคลเปาหมาย สวนเปาหมายระดบโครงสราง ไดแก การรณรงคเพอผลกดนเชงนโยบาย หรอการปรบเปลยนกฎหมาย เพอใหเกดการเปลยนแปลงในเชงโครงสรางของระบบสงคมอยางจรงจง

3.องคประกอบเชงระบบทเกยวของกบการรณรงค ไดแก การพฒนากลไกการเชอมประสานการสอสารรปแบบตางๆในระบบสงคม การพฒนาระบบ สงเสรมศกยภาพของชมชนในการรณรงคในพนท และการรวมมอกบกลมพนธมตรในการพฒนามาตรการเชงระบบอนๆในสงคม

2.1.4 ขนตอนการรณรงค เกศน จฑาวจตร (2548,น.207)ไดสรปแนวทางการรณรงคไววา การรณรงคประกอบไป

ดวยขนตอนตางๆ 3ขนตอน คอ การวางแผนโครงการ การด าเนนการรณรงค และการประเมนผลโครงการ

(1) การวางแผนโครงการ ขนตอนนถอไดวาเปนหวใจส าคญของการรณรงค ถาวางแผนดกจะท าใหมองเหนภาพ

ของความส าเรจอยไมไกลเกนเออม ในทางตรงขามถาวางแผนไมดกอาจจะท าใหจบประเดนผดพลาดและตองเสยเวลามากในขนตอนตอๆไป โดยการวางแผนโครงการรณรงค ประกอบดวยขนตอนตางๆดงน

24 1.1 การศกษาขอมล เปนการศกษาขอเทจจรงตางๆทเกยวของและวเคราะหถงปญหา

ทก าลงจะท าการณรงค แยกแยะประเดนแลวจดล าดบตามความส าคญ ศกษาตวแปรตางๆทเกยวของ สาเหตของปญหา ความร ความเชอ ทศนคต และพฤตกรรม

การแยกแยะประเดนแลวจดล าดบตามความส าคญน นบวาเป นขนตอนหนงทมความส าคญมากทเดยว เพราะจะท าใหเรามกรอบในการสรางสารและผลตสอ ประเดนทน าเสนอกจะชดเจน แหลมคมและมทศทาง นอกจากนการวเคราะหอยางรอบดาน ยงท าใหเรามองเหนถงสาเหตทแทจรงของปญหา ตลอดจนทางออกทเหมาะสมอกดวย ซงการศกษาขอมล สามารถท าไดโดยการวจย การสมภาษณเจาะลก การสงเกตพฤตกรรม การจดเสวนากลม เปนตน

1.2 การก าหนดวตถประสงค เปนการก าหนดหรอตดสนใจวาในการณรงคเรองใดเรองหนงนน ตองการใหเกดอะไรขนกบผรบสารเปาหมาย ทงนควรตดสนใจใหแนนอนวา คาดหวง ใหผรบสารเกดการเปลยนแปลงอยางไร ในระดบใด โดยวตถประสงคทด จะตองมความชดเจนและมความเปนไปไดในการกระท าตามภาวะเงอนไขของความเปนจรงทางสงคมและวฒนธรรม นอกจากนวตถประสงคทดจะเปนประโยชนอยางมากตอการก าหนดเนอหาสาระของสารทจะสงไปยงกลมเปาหมายอกดวย

1.3 การก าหนดกลมเปาหมาย กลมเปาหมายของโครงการ หมายถง กลมบคคลทโครงการฯ ตองการใหเกดการเปลยนแปลงดานความร ทศนคตและพฤตกรรมเพอคณภาพชวตทด

เมอก าหนดกลมเปาหมายของโครงการ ฯ อยางชดเจนแลว กตองค าน งถ ง กลมเปาหมายของการสอสารเปนล าดบตอไป เราควรจะแบงกลมเปาหมายของการสอสารออกเปนสองกลม คอ กลมเปาหมายหลกและกลมเปาหมายรอง โดยจดใหกลมเปาหมายของการรณรงคหรอโครงการพฒนาตางๆเปนกลมเปาหมายหลกของการสอสาร และจดใหบคคลทม อทธพลตอกลมเปาหมายของโครงการฯเปนกลมเปาหมายรอง

ตอจากนน จงท าการวเคราะหกลมเปาหมายเพอประโยชน 2 ประการ คอ ประการแรกจะท าใหเราไดทราบวาพวกเขาเหลานนมความตองการอยางไร สนใจอะไร มความรขนาดไหน มทศนคต ความเชอ คานยมอยางไร มพฤตกรรมการเปดรบขาวสารจากแหลงขาวสารใดบาง อยางไร และประการทสอง จะไดวางแผนลวงหนา เพอเตรยมปรบการสอสารของเราใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

การวเคราะหกลมเปาหมายนน สามารถท าไดโดยการจ าแนกกลมตามลกษณะทางประชากร (demographic characteristics) เชน จ าแนกตาม อาย เพศ การศกษา สถานะทางเศรษฐกจและสงคม ศาสนา เปนตน โดยมสมมตฐานวาบคคลทมลกษณะดงกลาวรวมกน ยอมจะมทศนคตและพฤตกรรมคลายคลงกน นอกจากน กอาจจะใชวธวเคราะหโดยการส ารวจ หรอวจย

25

เกยวกบทศนคต และความคดเหนของกลมเปาหมายเกยวกบประเดนทเราตองการทราบ หรออาจจะใชวธการสมภาษณเจาะลก การจดสนทนากลมและการเขาสงเกตการณแบบมสวรรวมในชมชนนนๆ

นอกจากนแลวในการก าหนดกลมเปาหมาย ปารชาต สถาปตานนทและคณะ (2546,น.136) พบวา การก าหนดกลมเปาหมายในการรณรงค อาจแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมเปาหมายทนกรณรงคตองการใหเกดการเปลยนแปลง และกลมเปาหมายทนกรณรงคตองการใหเปนแนวรวม

1.4 การก าหนดวธการประเมนผล เปนการวางแผนส าหรบการประเมนผลโครงการคอ ก าหนดวธประเมนผลตามวตถประสงค โดยก าหนดระยะเวลาทแนนอน และวธการเฉพาะส าหรบตรวจสอบกระบวนการ การประเมนผลน นอกจากจะเปนการวดความส าเรจของโครงการรณรงคตามวตถประสงคแลว เรายงอาจใชผลทไดจากการประเมนเปนแนวทางในการปรบปรงงานดวย

1.5 การเตรยมสาร การก าหนดวตถประสงคทชดเจนและการวเคราะหกลมเปาหมายไดถกตอง จะชวยใหสรางสารไดอยางสอดคลองและตรงกบความสนใจของกลมเปาหมาย เนอหาสาระของสารทมประสทธภาพ ขนอยกบความคดสรางสรรคและประสบการณของผสรางสาร

การน าเสนอ “สาร” อยางมประสทธภาพนน ควรจะหยบยกประเดนหรอสาระส าคญ ทจะชใหกลมเปาหมายมองเหนประโยชนหรอโทษไดอยางชดเจนตรงไปตรงมา โดยมหลกฐานหรอรปธรรมตางๆประกอบ เพอใหเกดความนาเชอถอมากยงขน ทงนผลจากการศกษาขอมลนน จะท าใหเราทราบวา ขอมลอะไรบางทกลมเปาหมายทราบอยแลว เราอาจไมจ าเปนตองเนน และลกลงไปกวานนตองทราบวา เขามความรสก ทศนคต หรอความเชออยางไร

ณรงค สมพงษ (2530,น.85) ไดกลาวถง การวเคราะหกลมเปาหมายวาเปนการศกษาลกษณะทวไปของผดหรอกลมเปาหมาย ทจะน าสอไปใช เนองจากประชากรตางมความสามารถเฉพาะตวแตกตางกนดวย เชน ความร ความเชอ อาชพ สถานะทางสงคม ประเพณ วฒนธรรม ท าใหมปญหา และความตองการแตกตางกนไป ดงนน จงควรวเคราะหกลมเปาหมายดกอนวาเขามลกษณะอยางไร ซงการวเคราะหกลมเปาหมายอาจไดมาจากการวเคราะหเอกสารทเกยวของ การสอบถาม การสงเกต หรอการออกส ารวจพนท เมอรวบรวมขอมลตางๆมาแลว กท าการวเคราะหและสรปเกยวกบกลมเปาหมายวาเขามปญหา ความตองการอยางไร ขอมลทไดจะเปนตวก าหนดสอทจะใช เนอหาสาร วธการน าเสนอ การใชภาษาและตวหนงสอ เปนตน

นอกจากน การออกแบบสาร (Message Design) Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551,น.49) ไดพบวา การออกแบบสารมกเนนการน าเสนอเกยวกบความนาเชอถอ ความมเสนห และการเขาใจไดงาย ผานจดจบใจตางๆ อาท การใชความกลว การใชขอความดานบวก การใชจดจบใจแบบผสมผสาน นอกจากนน ยงมการใชหลกฐาน การน าเสนอขอมลดานเดยว/สองดาน การ

26

น าเสนอผานคนกลาง การใชส านวนภาษาตางๆ การเนนน าเสนอเนอหาแบบชดเจรหรอแบบเจตนาใหเกดความคลมเครอ เปนตน

1.6 การผลตสอ เปนการเตรยมผลตสอส าหรบการรณรงค เชน สปอตวทย สปอตโทรทศนเพอเผยแพรทางสอมวลชน การผลตสอเฉพาะกจตางๆ เชน โปสเตอร ปายไมอด แผนผา แผนพบ ฯลฯ รวมไปถงสอทใชเปนของทระลก เชน เสอยด เขมกลด ปากกา นาฬกา ททบกระดาษ กระดาษบนทกขอความ ฯลฯ โดยอาจจะจดรวบรวมสอเหลานไวเปนชด ซงเรยกวา “Campaign Kit” ส าหรบเปนคมอใหกบผน าในระดบหมบานหรอเปนคมอใหกบโรงพยาบาล โรงเรยน หนวยงานตางๆไวเพอเปนแนวทางในการรณรงค

1.7 การก าหนดตารางการรณรงค เปนการเขยนแผนปฏบตการกอนทจะเรมด าเนนการ โดยก าหนดประเดนของเนอหา หรอขอมลเฉพาะการรณรงค การก าหนดกจกรรม และสอตางๆใหมความตอเนองกน สงผลกระทบซงกนและกน และสมพนธกบชวงระยะเวลา การเขยนแผนปฏบตการนอาจจะจดท าใหอยในรปของปฏทนการปฏบตงานหรอตารางการรณรงค ซงจะท าใหงานของเรามระบบ โดยเรมตงแตกจกรรมในสปดาหแรกไปจนถงสปดาหสดทายและผรวมงานทกคนสามารถมองเหนภาพไดตรงกน ตารางการรณรงคนไมจ าเปนทจะตองมรปแบบทเหมอนกน

1.8 การก าหนดงบประมาณ หนวยงานหรอองคกรทท าการรณรงคจะตองประเมนคาใชจายหรองบประมาณดวย เพอมใหเกดปญหาในภายหลง เชน งบประมาณไมพอเพยง เปนตน การก าหนดงบประมาณ ยงหมายรวมถงการจดสรรอตราก าลงหรอบคลากรตางๆทจะใชด าเนนการดวย

โดยสรปแลว แผนการรณรงคทด ควรม 4 ลกษณะดวยกน กลาวคอ 1.ยนยาว คอ การมองดวยวสยทศนทกวางไกล มองแบบองครวมในระยะยาว 2.ยนยง คอ ทกคนทเกยวของจะตองมความมนคง มนใจและเหนความส าคญของการวางแผน 3.แยกแยะ คอ ความสามารถในการจดล าดบเรองราวตางๆตามความส าคญของปญหาและความเรงดวน 4.ยดหยน คอ แผนทดจะตองมความยดหยนในการปรบใชใหเหมาะสมตามเหตการณ หรอสถานการณทเปลยนแปลงไป

(2) การด าเนนการรณรงค เปนขนของการเรมลงมอปฏบตการตามตารางการรณรงค แมวาขนตอนการวางแผนจะ

ดอยางไร ถาไมมการด าเนนการ การบรหารจดการทดตามแผนทวางไว การรณรงคเพอการพฒนากจะไมประสบประสทธภาพตามวตถประสงคไปได อยางไรกตามการด าเนนการทดจะตองรจกการปรบใชและการยดหยนดวย เพราะเมอสถาการณบางอยางเปลยนแปลงไป เรากตองปรบตวเองใหทนดวย

27 การด าเนนการรณรงค ควรจะตองจดประกายความสนใจและใชกจกรรมตางๆ

ผสมผสานกนไปตามทไดวางแผนไว ซงประกอบดวยขนตอนตางๆอนไดแก การสรางกระแส การประกาศจดยน การรกษากระแสและการปดโครงการ

2.1 การสรางกระแส เปนขนตอนของการปพนความรความเขาใจ ชประเดนปญหาอนเปนทมาของการรณรงค เพอใหคนทวไปหรอมวลชนไดเกดความตะหนก อาจเรยกไดวาเปนขนของการแสวงหา “แนวรวมในการรณรงค”สวนกลมพลงทจะชวยสรางกระแสไดดทสดกลมหนง กคอ สอมวลชน ในขนน เราสามารถทจะน ากจกรรมทางการประชาสมพนธและการโฆษณามาใชไดเปนอยางด เชน การจดท าขาวเพอการประชาสมพนธ (press release) การจดประชมแถลงขาว (press conference) การจดทศนศกษาพาชมแหลงทมาของการรณรงค (press tour) การลด แลก แจก แถม เปนตน วธการดงกลาวจะท าใหประชาชนทวไปไดสนใจ รบทราบ และตะหนกในประเดนปญหา

นอกจากนแลวในการแสวงหาแนวรวมในการรณรงค สามารถอธบายเพมเตมในแนวคดการระดมพลงสงคม (Social Mobillization)ซงปารชาต สถาปตานนท (2551,น.34) ไดอธบายไววา ในเชงภาพรวมการระดมพลงทางสงคมเปนการแสวงหาแนวทางในการรวมมอกบพนธมตรในทกระดบอยางมยทธศาสตร เพอกระตนใหเกดการจดกจกรรมสนบสนนทหลากหลาย และเพอกระตนใหผทเกยวของรบรเกยวกบการเพมพลงตางๆในการควบคมและจดการสภาวะแวดลอมโดยตรง อยางไรกตาม การระดมพลงทางสงคมมจดตางจากกการตลาดเพอสงคมในดานทการตลาดเพอสงคมทมกมงเนนการแสวงหาแนวทางในการสรางจดจบใจในระดบบคคล และการกระตนการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคล ในขณะทการระดมพลงทางสงคมมงเนนการพฒนาสมพนธภาพกบพนธมตร ซงพนธมตรตางๆมกท าหนาทในการกระตนใหเกดการแพรขยายของแนวคดออกไปในวงกวางและในขณะเดยวกนกกระตนใหเกดบรรยากาศทเออตอการยอมรบแนวคดใหมอยางชดเจน เชนเดยวกนกบโครงการสวนผกคนเมองทไดมการแสวงหาแนวรวมในการรณรงค หรอการหาเครอขาย เพอรวมมอกนในการรณรงคในดานตางๆเพอใหเกดการเผยแพรและขยายแนวความคดตามวตถประสงคและเปาหมายของทางโครงการตอไป ซงถอไดวาเปนขนตอนส าคญในการด าเนนการรณรงค

2.2 การประกาศจดยน ขนนนบเปนขนของการเปดตวอยางเปนทางการของโครงการรณรงค เปนการบอกหรอประกาศใหประชาชนทวไปทราบถงหลกการเหตผล วตถประสงคของการรณรงค ตลอดจนวธการทประชาชนจะใหความรวมมอ ซงอาจจะไดแก การรวมลงนามเปนบญชหางวาว เพอแสดงความเหนดวยกบโครงการ หรอการเขารวมพธกรรมบางอยาง เชน การถวายสจจะ วาจะไมซอ ไมขาย เปนตน โดยการประกาศจดยนทไดรบความสนใจจากประชาชนวธหนง คอการจดงาน Launching Day เชนการจดงาน “สปดาหฟนด” “สปดาหเปดกรหนงไทย” “จดทอดผาปาหนงสอ” หรออาจะเปนการจดกจกรรมในวนส าคญตางๆ เชน วนเอดสโลก วนสงแวดลอมโลก เปน

28

ตน จดมงหมายส าคญของการจดงานในลกษณะน กคอ การจดประกายความสนใจอยางเปนรปธรรมจากประชาชนทวไปและกลมเปาหมาย

2.3 การรกษากระแส เปนขนตอนของการจดกจกรรมตางๆ ตามทไดวางแผนไวเพอมงใหความร เปลยนทศนคตและพฤตกรรมของกลมเปาหมายและเพอรกษาความสนใจของประชาชนทเปนแนวรวม อนจะไมท าใหขาวคราวในเรองนเงยบหายไป กจกรรมในชวงน ไดแก การจดประชมทางวชาการ การสาธต การเยยมบาน การจดประกวดค าขวญ ภาพถาย ภาพวาด ตราสญลกษณ ของหนวยงานหรอของโครงการ การเขยนขาวหรอบทความเพอรายงานความคบหนา และความเคลอนไหวของโครงการฯ เผยแพรทางสอมวลชนตางๆ ฯลฯ การรกษากระแสน จะตองพยายามตรงความสนใจของประชาชนไวใหไดโดยตลอด จนกระทงสนสดโครงการ ซงโดยทวไปโครงการรณรงคตางๆ มกจะมลกษณะ “มาแรง” หรอเปนทสนใจกนมากในชวงแรก แตพอมาชวงตอมากเงยบหาย ถาจบกระแสความสนใจของประชาชนมาเขยนเปนเสนกราฟ ในชวงนเสนกราฟจะคอยๆตกลงไปเปนศนย การทจะยงคงรกษาเสนกราฟใหอยในระดบสงตอเนองกนไปไดนน ทางโครงการฯ จะตองพยายามหาประเดนหรอรปธรรมใหมๆมาน าเสนอ เชน ผลการวจยจากตางประเทศหรอเหตการณทแสดงถงสภาพปญหาทเกดขนจรงในพนทชนบทตางๆเปนตน

2.4 การปดโครงการ เมอถงวนก าหนดสนสดโครงการ กเปนโอกาสดทโครงการจะไดรายงานผลการด าเนนงาน เชนเดยวกบการเปดตวในชวงของการประกาศจดยน โดยเชญบคคลส าคญ กลมเปาหมาย ประชาชนทวไป ตลอดจนสอมวลชนมารวมงาน โอกาสนสามารถใชเปนโอกาสในการขอบคณผทมสวนรวมงานหรอประกาศเกยรตคณแกผน าในระดบหมบานดวย

(3) การประเมนผล การตดตามและประเมนผล จะท าใหโครงการรณรงคทราบวามปญหาหรออปสรรค

ขอขดของประการใดเกดขนบางในระหวางการด าเนนงาน และทราบวาผลการด าเนนงานเปนอยางไร บรรลตามวตถประสงคหรอไม เพราะเหตใด การเกบขอมลเพอน ามาประเมนผลน มอยหลายวธทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ สามารถกระท าไดท งในระหวางการด าเนนการและกระท าเมอสนสดโครงการ

ในการประเมนผลโครงการ จตราภรณ สทธวรเศรษฐ (2544,น.209) ไดกลาวไววา การประเมนผลเปนขนตอนสดทายของการวางแผนประชาสมพนธหรอโครงการ ในขณะเดยวกนไดเปนจดเรมตนของการวางแผนและการท างานใหมๆตอไปในอนาคต การประเมนผลเปนความตองการของผวางแผนและผปฏบตหนาทหรอน าแผนไปปฏบต เพอทราบผลลพธทไดและการบรรลเปาหมายตามทไดก าหนดไวในแผนหรอโครงการนน ขอมลทไดจากการประเมนผลจะเปนผลดตอการด าเนนงานของแผนและโครงการในคราวตอไป ซงเชอมโยงไปถงขนการหาขอมล การก าหนดกจกรรม

29

และการน าแผนไปสการปฏบต การประเมนผลท าใหผปฏบตไดทราบวาการด าเนนงานแตละกจกรรมนนไดสงผลดหรอผลเสยอยางไร ควรจะมการปรบปรงแกไขการด าเนนงาน การจดรปแบบกจกรรมในการประชาสมพนธใหดขนอยางไร จงจะเหมาะสมกบความตองการและความสนใจของกลมเปาหมาย

ภาพท2.1 การแสดงวฏจกรของการวางแผนประชาสมพนธเพอแสดงใหเหนวาการประเมนผลเปนขนตอนสดทายและเปนจดเรมตนของการวางแผนหรอโครงการใหม (Cutlip& Center,อางถงใน จตราภรณ สทธวรเศรษฐ ,2544,น.209)

ส าหรบแนวคดเกยวกบการสอสารการรณรงค (Communication campaign) ผวจยได

น าแนวคดนมาใชเปนกรอบในการศกษาวจย โดยเฉพาะอยางยงในประเดนเรองขนตอนการณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหเหนภาพขนตอนการรณรงคของทางโครงการสวนผกคนเมองไดอยางชดเจนยงขน อนเนองมาจากโครงการสวนผกคนเมองไดมลกษณะเปนโครงการรณรงคโครงการหนง

2.2 แนวคดเกยวกบกลยทธการสอสาร

ในการรณรงคนนยอมมการน ากลยทธทางสอสารมาใชเพอใหบรรลเปาหมายของการ

รณรงคททางโครงการก าหนดไว โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการน ากลยทธการสอสารตางๆมากมายมาใชในการรณรงคดวยเชนกน ซงค าวา “กลยทธ” (Strategy) ไดมผใหความหมายไวมากมาย แตกตางกนออกไป ดงน

เกรยงศกด เจรญวงศกด (2543,น.26) ไดใหความหมายไววา กลยทธหรอยทธศาสตร ซงตรงกบค าภาษาองกฤษวา Strategy วาหมายถง การก าหนดแนวทางรปธรรมทดทสดในการระดมและจดสรรทรพยากรเพอใหบรรลเปาหมายทตองการ ทงนโดยค านงถงเ งอนไขขอจ ากดตางๆประกอบดวย

30 Cutlip,Center,& Broom (1999) ไดใหความหมายไววา “กลยทธ” หมายถง แผน

ส าหรบท าใหการรณรงคบรรลผลส าเรจ เสนย แดงวง (2525,น.25) ใหความหมายไววา กลยทธ หรอ ยทธศาสตร (Strategy)

หมายถง การวางแผนจดขบวนการหรอสงแวดลอมในการด าเนนงานประชาสมพนธ ซงประกอบไปดวย เทคนค รายละเอยดของวธการ ตลอดจนขนตอนของวธการด าเนนการทจะน ามาใชใหสมฤทธผลตามเปาหมายของแผนการประชาสมพนธนน

ดงนนกลยทธการสอสาร (Communication Strategy) จงหมายถง การวางแผนในการสอสารทก าหนดขนเพอใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายของโครงการ กลยทธจงเปนสงทจ าเปนส าหรบหนวยงานทท าการรณรงคไมสามารถหลกเลยงไดเพราะกลยทธมสวนในการก าหนดความส าเรจของการรณรงคดวย การรณรงคทไมมการก าหนดกลยทธจะกอใหเกดการ “หวานแหลก” ทใหผลกระทบเชงลบ คอ เกดชองวางของขอมลขาวสาร (information gap) ในหมมวลชนผรบสารทตกเปนเปาของการหวานแหลก ชองวางนคอ ความแตกตางใน2ลกษณะ คอ มมากมายเสยจนบางครงเกดความทวมทนเกนตองการ (Information rich) และบางครงเกดความยากจนขาดแคลนจนตองโหยหา (information poor) (กตต กนภย,2543) ดงนนแลวผจดท าโครงการรณรงคจงจ าเปนตองใหความส าคญกบการก าหนดกลยทธเพราะเปนการเตรยมความพรอมของหนวยงานในอนทจะน าเสนอสารของตนสสาธารณชน กลยทธทก าหนดขนในชวงกอนท าการสอสารไมถอเปนกลยทธทตายตว การปรบกลยทธใหเหมาะสมในแตละชวงเวลาสงผลใหการสอสารกบสงคมของการรณรงคนน ไดมโอกาสปรบเปลยนใหเขากบสถานการณ และสภาวะแวดลอมทเหมาะสม กอใหเกดสมดลในการสอสารระหวางหนวยงานผสงสารกบกลมเปาหมายผรบสาร

ในสวนของ“กลยทธการสอสาร”จงถอเปนวธการหนงทจะท าใหการสอสารประสบความส าเรจไดงายขน โดยการศกษาถงปจจยตางๆทกอใหเกดการสรางกลยทธทง4รปแบบ ไดแก กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธการสรางสาร กลยทธการใชสอ และกลยทธเกยวกบผรบสาร เพอเปนพนฐานในการวเคราะหกลยทธการสอสารในรปแบบตางๆโดยในการศกษาครงนผวจยไดเลอกศกษา 3 กลยทธดวยกนคอ กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ

2.2.1 กลยทธเกยวกบผสงสาร ในกระบวนการเผยแพรความคดเหนใหมหรอประดษฐกรรมใหม การสอสารจะเปนแบบ

หลายขนตอน ในสมยโบราณเมอเทคโนโลยยงไมเจรญกาวหนา การสอสารดวยวาจาจะเปนวธแรกในการสอสาร ตอมามการประดษฐตวอกษร เราเรมมการสอสารกนเปนลายลกษณอกษร และในปจจบนนเมอเทคโนโลยกาวหนาอยางมาก มสอชนดตางๆมาชวย แมมนษยรบสารจากเทคโนโลยแลว มนษยมการสงตอสารนนตอไป และมผรบสารบางคนทไมไดรบสารโดยตรงจากเครองมอสอสารชนดใหมก

31

ยงตองอาศยผอนสงตอขาวสารนนมาให ฉะนนผสอสารสงตอจงมอทธพลอยางมากในการทจะสรางความนาเชอถอใหแกตวสารดวยคณลกษณะของผสอสารเอง อนงพงเขาใจวา ผสงสารเองไมจ าเปนตองเปนตวบคคลเสมอไป อาจเปนในรปของสถาบน องคการ หนวยงาน กลมบคคล คณะท างานใดๆกได โดยกลยทธเกยวกบผสงสารทส าคญกคอ แนวทางในการสรางความนาเชอถอของผสงสาร (อรวรรณ ปลนธนโอวาท,2554,น.123) โดยประกอบไปดวย

1.มความสามารถหรอเปนผช านาญ (Competence of expertness) เชน การมความร ไหวพรบ มประสบการณท างาน ไดรบการฝกฝน มอ านาจหนาทและมความรเกยวกบเรองนนๆเปนอยางด

2.มความนาไววางใจ เชน มความปรารถนาด และความตงใจจรง ตอผรบสาร 3.มบคลกภาพทด เชน มความเมตตากรณา โอบออมอาร สภาพรอบคอบ สขม พดจรง

ท าจรง ใจด เขากบคนอนไดงาย มความเปนเพอน ราเรง มศลธรรม อดทน เปนตน 4.มความคลองแคลว กระตอรอรน ไมเฉอยชา 5.ความทกษะในการสอสารทด ไมวาจะเปนการพด การรบฟง และการโนมนาวใจ เปน

ตน 6.มความคลายคลงกนในทศนคต ผสอสารอาจะเรยนทศนคตของกลมชนชนนนไดจาก

กลมตางๆ เชน กลมสหกรณ สหภาพแรงงาน และพยายามแสดงตนเองวามทศนคตคลายคลงกนไป 7.มการปรบสารของตนเองใหเขากบกลมผรบสารสวนใหญ แตตองไมเปลยนบทบาท

ของตนเองจากผโนมนาวใจ มาเปนผถกโนมนาวใจ เพยงเพอเอาใจผรบสาร นอกจากนแลว การวจยดานความนาเชอถอของผสงสารทไดพฒนาโดย เบอรโล และ

คณะ ซงวเคราะหออกมาไดขอสรปวามปจจย 3 ประการทผรบสารมกใชในการตดสนความนาเชอถอของผสงสาร ไดแก

1.ปจจยทสรางความอบอนใจ (safety factor) ผสงสารทจะมคณลกษณะดานนไดตองมคณสมบต ไดแก ใจด เขากบคนอนไดงาย มความเปนเพอน ราเรง อดทน เปนตน

2.ปจจยทเปนคณสมบตของผสงสาร (qualification factor) สวนใหญปจจยนจะเนนความร ความช านาญ ประสบการณของผสงสาร ไดแก การมประสบการณ การไดรบการฝกฝน มความช านาญ มความสามารถ เปนตน

3.ปจจยดานพลวตของผสงสาร (dynamism factor) ปจจยนคอ ปจจยทแสดงความคลองแคลว กระตอรอรน ความไมเฉอยชาของผสงสาร

32 2.2.2 กลยทธดานสาร

ในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองไดมการน ากลยทธดานสารมาใชในการน าเสนอสารไปยงกลมเปาหมายทตองการใหเกดการเปลยนแปลง โดยลกษณะของสารรณรงค (Types of Campaign Messages) Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551) ไดอธบายไววา สารรณรงคทประสบความส าเรจมกมเนอหาทส าคญ 3 ประการ ไดแก

1.การสรางความตะหนก ดวยการกระตนใหสนใจแสวงหาขอมลตางๆตอ หรอการสรางความหวนไหวตออารมณ/ความรสก ผานชองทางตางๆ เชน ขาว โฆษณา รายการบนเทง เปนตน

2.การใหการแนะน าแนวปฏบต ดวยการใหขอมลตางๆเกยวกบวธปฏบตตน (how to do it) เพอใหกลมเปาหมายไดรบความรและทกษะตางๆในการปฏบตตน ตลอดจนการสรางความเชอมนในความสามารถของแตละบคคล เปนตน

3.การโนมนาวใจ โดยเนนการปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมผานทางการใหความรตางๆและการตอกย าสารดวยวธการตางๆ เพอกระตนใหเกดการปฏบตตนอยางตอเนอง ตลอดจนการใชจดจบใจเชงแรงกระตนดานบวกและลบ ซงพบวาสารทสามารถโนมนาวใจไดสงมกเนนการใชคารมทโนมนาวใจ และการสนบสนนจากคนกลางทนาเชอถอ หรอหลกฐานตางๆทตอกย าการเปลยนแปลงพฤตกรรม อยางไรกตามพบวา นกรณรงคอาจใชวธการสอสารในการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงแตกตางกนไป ขอยกบจงหวะเวลาและกลมเปาหมาย

นอกจากน กลยทธดานสารถอไดวาเปนกลยทธส าคญในการโนมนาวใจ เพอเราอารมณ โดยมลกษณะดงตอไปน (ปารชาต สถาปตานนท,2546,น.144)

(1) แนวทางเชงลบ (negative approach) 1.1 การใชความนากลว (fear appeal) เปนแนวทางในการน าเสนอขอมลเพอสราง

ความออนไหวทางอารมณ (emotional appeal)ใหกบกลมเปาหมาย เชน การน าเสนอขอความส านวนภาษาตางๆเพอเราความกลว การใชรปภาพสะทอนความรนแรง ตลอดจนมการน าเสนอภาพความกลวในลกษณะเรองราวหรอเหตการณทเปนสวนหนงของชวตบคคลจรงๆ

1.2 การใชบคคลท าหนาทตกเตอนกลมเปาหมาย การตกเตอนเปนแนวทางการน าเสนอขอมลในเชงลบ (negative appeal) เพอสรางความออนไหวเชงอารมณใหกบกลมเปาหมายเชนกน โดยพบวานกรณรงคนยมใหบคคลบางกลมทกลมเปาหมายใหความเชอถอ ศรทธาท าหนาทตกเตอน หรอบอกเลาขอมลตางๆเพอกระตนใหกลมเปาหมายไมกระท าพฤตกรรมทไมเปนผลดตอสขภาพ

33 1.3 การน าเสนอขอเทจจรง การน าเสนอขอเทจจรงเปนแนวทางการรณรงคทมงเนน

การใหขอมล (informative approach) เพอชแจงขอมลในดานตางๆทเกยวของใหกลมเปาหมายรบทราบ อาท สถต ผลการวจย หรอตวอยางตางๆในดานทเกยวของกบประเดนในการรณรงค และผลของการกระท าพฤตกรรมทไมพงประสงคตางๆ เพอใหเกดการครนคด การน าขอมลดงกลาวไปเผยแพรตอ หรอใชประกอบการตดสนใจ เปนตน

(2) แนวทางเชงบวก (positive appoach) 2.1 การใหก าลงใจ การใหก าลงใจเปนแนวทางรณรงคเชงบวก (positive appoach)ท

สามารถมงการน าเสนอขอมลไปสกลมเปาหมายเฉพาะ และกลมเปาหมายทวไปโดยในการเนนก าลงใจกบกลมเปาหมายเฉพาะ มกมงการใชสอบคคล หรอสอเฉพาะกจตางๆท าหนาทสอสารผานถอยค าทมความหมายและกอใหเกดความรสกกนใจกบกลมบคคลเปาหมาย โดยเนนในจงหวะทบคคลก าลงเผชญปญหา หรอพยายามปรบเปลยนพฤตกรรม

2.2 การเนนความทนสมย เปนแนวทางรณรงคเชงบวก(positive appoach)โดยนกรณรงคอาจพยายามน าเสนอภาพ หรอ บรรยากาศแหงความทนสมยหรอสอดคลองกบสมยนยม มาใชประกอบการรณรงค เปนการขายสญญะของการปฏบตตนทด อาท การออกแบบภาพกราฟฟค การใชโทนส แสง เงาตางๆ ตลอดจนการเลอกเพลง หรอขาว หรอขอมลตางๆใหสอดคลองกบรสนยมรวมสมยเปนตน

2.3 การเนนขอความสะดดห สะดดตา เปนแนวทางการรณรงคทมงเนนการใชวาทศลป (rhetoric) เพอสรางความประทบใจตอกลมเปาหมาย และสาธารณะชนทวไป เพอใหเกดการพดกนปากตอปาก และเพอใหเกดกระแสความตนตวใหกลมเปาหมาย และสาธารณชน เพอใหเกดบรรยากาศทเออตอการแกไขปญหา

2.4 เลยงการต าหน แตประกาศเชอเชญใหท าพฤตกรรมทพงประสงค การหลกเลยงการต าหน หรอปะทะคารม โดยมงเนนการใชมมมองทหลากหลายในการโนมน าใหบคคลกลมดงกลาว เหนความส าคญของสภาพปญหา และสามารถเขามามบทบาทเปนสวนหนงในการลดปญหา

2.5 การน าเสนอภาพพฤตกรรมทพงประสงคโดยคนมชอเสยง เชน ดารา นกรอง บคคลทมชอเสยงในสงคม เพอมงเนนใหบคคลทกลมเปาหมายใหความเชอถอ ศรทธา แสดงใหกลมเปาหมายเหนวา ตนไดด าเนนพฤตกรรมทพงประสงค โดยคาดหวงวาจะสงผลใหกลมเปาหมายสนใจทจะประยกตพฤตกรรมทเหมาะสมของกลมคนดงกลาว เปนเสมอนแมแบบในการด ารงชวต เปนตน

2.6 การสรางสญลกษณรวม เปนแนวทางทมงเนนการสรางความรสกในเชงอารมณ(emotional appeal) เพอใหกลมบคคลเกดความรสกรวม ส านก คานยม ความรวมมอ หรอ

34

พฤตกรรมทพงประสงครวมกน โดยนกรณรงคพยายามคนหาสญลกษณรวมทพงประสงคของกลมเปาหมาย และใชสญลกษณดงกลาวเปนชองทางในการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงในระดบตางๆรวมกน โดยสญลกษณทเปนรปธรรม อาท ธง เพลง หรอนามธรรม เชน ความสวยงาม เปนตน

2.7 การตอกย าความส าคญของ “ชมชนเขมแขง” การเนนความเขมแขงของชมชน เปนกลยทธการสอสารเชงบวกทคาดหวงผลส าเรจในระยะยาว ทงในเชงการขจดปญหาแบบไมตอกย าสภาพปญหาทก าลงเผชญ แตเนนการรวมมอกนสรางสภาพทชมชนคาดหวงอยากเหนและกระตนใหเกดความรวมมอของสมาชกในการพฒนาเรองดงกลาวใหเกดขนจรงและยงยน

โดยการด าเนนการ เพอตอกย าความส าคญของชมชนเขมแขง มกเปนการสอสารในแนวระนาบ โดยการพดคยกน ซงอาจด าเนนการในรปแบบตางๆ อาท การจดเวทพดคยและแลกเปลยนขอมลกน การจดอบรมกลมผน า การทนกรณรงคกาวเขาไปเปนสมาชกหนงในชมชนเปาหมาย และท ากจกรรมดานการพฒนารวมกบสมาชกในชมชน การกระตนใหเกดการสรางเครอขายในพนทใกลเคยงเพอคอยตดตามสภาพปญหา เปนตน

โดยการณรงคในแนวทางน จะเกยวของกบการรวมมอกบสอมวลชน ภายหลงจากทการสอสารในแนวระนาบไดด าเนนไปในระยะหนง และนกรณรงคตองการน าเสนอภาพความรวมมอดงกลาวไปสสาธารณชน เพอขยายความรวมมอกบพนทอนๆ โดยนกรณรงคอาจท าหนาทเชญชวนสอมวลชนเขาไปสมผสบรรยากาศในสถานทจรง และรายงานขอมลดงกลาวใหสงคมรบทราบ หรอในบางครง พบวาสอมวลชนกอาจเขาไปน าเสนอเรองราวดงกลาวเอง หลงจากทไดขอมลจากแหลงขาว เปนตน

2.8 การสอในเรองทงาย ใกลตว และเปนรปธรรม ผลการวจยพบวา หากสามารถสอใหกลมเปาหมายเหนกจกรรม หรอพฤตกรรมทพงประสงคในเชงรปธรรมไดอยางชดเจน การด าเนนการดงกลาวจะชวยใหกระตนเปาหมายสามารถสรางมโนภาพไดชดเจนขน เหนแนวทางปฏบตทชดเจนขน และสามารถน าไปสการปฏบตไดงายขน

2.9 การใหขอมล 2 ดาน (pro and con approach) นอกจากนน ผลการวจยยงพบวา ในโครงการทนกรณรงคเหนวากลมเปาหมายเปนผมความรสง หรอมการใชวจา รณญาณในการตดสนใจตางๆหรอเปนกลมทตนตวในการแสวงหาขอมลขาวสารเกยวกบประเดนตางๆ นกรณรงคสวนหนงเรมหลกเลยงการใหขอมลดานเดยว แตหนมาใหความส าคญกบการน าเสนอขอมล2ดานทงดานบวกและดานลบ เพอใหกลมเปาหมายไดใชวจารณญาณสวนบคคลในการพจารณาเปรยบเทยบถงจดด จดดอยของขอมลในมตตางๆดวยตนเอง

35 2.2.3 กลยทธการใชสอ การก าหนดกลยทธในการรณรงคนน จ าเปนทจะตองใชกลยทธทหลากหลายในการ

ก าหนดชองทางในการน าเสนอสารของโครงการ เพอใหบรรลวตถประสงคของโครงการ วทยาธร ทอแกว (อางถงใน อดพล เออจรสพนธ,2553,น.41-42)ไดก าหนดแนวทางการ

ก าหนดกลยทธการใชสอไววาเกยวกบการวเคราะหสอซงมกพจารณาในดานตางๆดงน 1.ดานความสะดวกในการเขาถง โดยพจารณาวา สอใดทผรบสารเปาหมายจะเขาถงได

งายทสด 2.ดานการครอบคลมสอ หมายถง ความสามารถหรอประสทธภาพของสอทจะไปถงผรบ

โดยพจารณาจากการครอบคลมพนทหรอบรเวณทผรบสารอาศยอย 3.ดานประสทธผลของสอ พจารณาไดจากการเรยกความสนใจ การใหความเขาใจ การ

ชกจงใจ และการสรางความจดจ า 4.ดานความนาเชอถอ โดยทวไปกลาวกนวา สอโทรทศนเปนสอทมความนาเชอถอในแง

ของขาวสารมากทสด รองลงมาคอ สอหนงสอพมพ การก าหนดกลยทธการใชสอจะเปนการวเคราะหวาควรใชสออะไร ดวยวธการน าเสนอ

อยางไร เมอไร จงจะสามารถบรรลวตถประสงคของการสอสารนนได การก าหนดกลยทธการใชสอตองพจารณา 2 ประเดน (อางถงใน อดพล เออจรสพนธ ,2553,น.42)ดงน

1.วธการใชสอ เปนการพจารณาถงวธการเขาถงกลมเปาหมายและวธการประยกตใชสอใหเกดผลตามทตองการ

2.ประเภทของสอ เปนการพจารณาวาจะใชสออะไร อยางไร โดยแนวทางการวเคราะหเกยวกบสอทเหมาะสมกบการพฒนา ไดแก

(1) สออะไรทชวยตอบสนองจดมงหมายใดได (2) สอทใชมกลมเปาหมายจ านวนมากนอยเทาไร (3) ปญหาในการผลตสอ มแหลงสนบสนนในกรณทตองการหรอไม (4) ปญหาดานงบประมาณและระยะเวลาในการผลตสอ (5) จ านวนสอทจะผลต (6) ปญหาดานการเกบรกษา (7) ปญหาอนๆทตามมาจากการน าสอไปใชปฏบต (8) ชองทางการเผยแพรกระจายสอไปสกลมเปาหมาย (9) ความจ าเปนในการอบรมบคลากรในการน าสอไปใช นอกจากนการก าหนดกลยทธการใชสอควรใหความส าคญกบประเดน ดงตอไปน

36 1.ความสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย มความจ าเปนทตองก าหนดการ

ใชสอและเนอหาในสอใหสอดคลองกบความตองการและความเหมาะสมกบกลมเปาหมาย เพอใหกลมเปาหมายยอมรบและสามารถน าไปใชประโยชนได มเชนนนกลมเปาหมายอาจปฏเสธเนอหา

2.ความสอดคลองกบสงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนอยของกลมเปาหมาย รวมทงภาษาทจะสามารถเขาถงกลมเปาหมายได

3.การบรณาการสอเปนแนวทางทจะชวยใหบรรลวตถประสงค แตควรระวงมใหเนอหาของสอแตละประเภทขดแยงกนเอง และตองมความคงเสนคงวาของเนอหาทน าเสนอ

3.1 กลยทธการใชสอแบบบรณาการ (1) การใชจดเดนของสอหนงเพอลดขอจ ากดของสอหนง เปนการใชสอรวมกน

เพอใหบรรลวตถประสงคอยางสมบรณ หรอการใชสอผสมผสานเพอน าเสนอเนอหาไดอยางครบถวน (2) การใชสอใหเขาถงกลมเปาหมายทมระดบการศกษาทแตกตางกน ซงเปนการใช

สอหลายประเภทใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย เชน กลมไมรหนงสอ ใชสอทมเสยงและภาพ เปนตน (3) การใชสอใหกระจายขาวสารครอบคลมกลมเปาหมายไดทกกลม กลมเปาหมาย

อาจจะมแหลงทอยกระจายกนออกไป (4) การใชสอหลายประเภทเสรมแรงกระตนและเรยนรเรว เปนการใชสอเพอกระต

นใหกลมเปาหมายเกดการตอบสนองหลายๆทาง การเลอกใชสอ การเลอกใชสอ เปนกลยทธของการวางแผนในการประชาสมพนธเพอทจะเขาถง

ประชาชนเปาหมาย เมอทราบวากลมเปาหมายคอใครแลว การหาวธการและการวางแผนการใชสอทเหมาะสม จงเปนสงทตองค านงถง (จตราภรณ สทธวรเศรษฐ,2544,น.123)

การเลอกใชสอมวธการแตกตางกนออกไปขนอยกบคณสมบตของผรบสาร โดยความแตกตางของสอแตละประเภท สามารถแบงไดดงน (หรสดา ปณฑวนนท อางถงใน สรพรรษ ศรบญลอ,2549,น.20-21)

1.สอบคคล เปนการน าเอาบคคลมาใชเปนตวกลางในการสงผานสารของโครงการไปยงกลมเปาหมาย โครงการรณรงคสวนมากใชบคคลทมชอเสยงทเปนทยอมรบกนในสงคมหรอเจาหนาทราชการเปนผทจะน าขาวสาร ความรเกยวกบโครงการไปถายทอดใหกบกลมเปาหมาย โดยอาศยรปแบบของการสอสารระหวางบคคลและการสอสารในกลมยอย โดยมวตถประสงคในการสรางทศนคตและโนมนาวใจกลมเปาหมายใหมพฤตกรรมไปในทศทางทโครงการตองการ ท าใหสามารถเผยแพรขาวสารไดโดยตรง มการแลกเปลยนประสบการณความร การซกถาม เพอสรางความเขาใจ

37

และรบรปญหาของกลมเปาหมายและยงสรางความไววางใจจากกลมเปาหมายเพราะเกดการพดคยอยางเปนกนเอง

สอบคคลสามารถปรบและยดหยนสาร รปแบบการน าเสนอแกกลมเปาหมายทแตกตางกนเปนรายๆไป ทส าคญคอการปฏบตตามบคคลทเราไววางใจและมความนาเชอถอจะสรางความรสกในการไดรบรางวลทนทของกลมเปาหมายเพราะมแรงจงใจสง

2.สอมวลชน เปนสอทเขาถงกลมเปาหมายจ านวนมากในเวลาอนรวดเรวหรอใกลเคยงกน มประสทธภาพในการใหความรและขอมลขาวสารแกประชาชนไดดถงแมจะเปนการสอสารแบบทางเดยว แตในขณะเดยวกนกไมสามารถทจะเจาะจงหรอระบผรบสารไดอยางเดดขาดและไดรบการสอสารกลบชาหรอไมไดเลย สอมวลชนทเปนทนยมใชในการรณรงคไดแก โทรทศน วทย แผนพบ ใบปลว นตยสาร หนงสอพมพ เปนตน

สอมวลชนจงไดเปรยบสอบคคลในแงของจ านวนกลมเปาหมายในการสอสารตอครงและยงสามารถสรางความนาสนใจไดมากและสะดวกในการเปดรบขาวสารจากกลมเปาหมาย นอกจากนยงน าเนอหาสาระอนเปนประโยชนสอดแทรกไปกบความบนเทงในรปแบบของการน าเสนอสาระผานความบนเทงแบบEdutainmentอกดวย

3.สอเฉพาะกจ หมายถง สอทถกผลตขนมาโดยมเนอหาสาระทเฉพาะเจาะจงและมเปาหมายหลกอยทผรบสารเฉพาะกลม (เกศน จฑาวจตร,2548,น.187) สอเฉพาะกจทพบในโครงการรณรงคสวนใหญไดแก คมอ จลสาร แผนพบ โปสเตอร นทรรศการ ภาพทศน เปนตน การเลอกใชสอผสมเอออ านวยใหผท าโครงการรณรงคสามารถน าเสนอเนอหาของสารเฉพาะใหแกกลมเปาหมายเพอใหกลมเปาหมายไดรบขาวสารโดยตรงและไดรบความรอยางถกตอง ปฏบตตามเจตนารมณของโครงการไดอยางถกวธ นอกเหนอจากขอมลขาวสารทไดรบจากสอมวลชน

ทงนอาจกลาวไดวาเหตผลส าคญประการหนงทท าใหสอเฉพาะกจมความส าคญและมความจ าเปนอยางยง กคอสอเฉพาะกจเปนสอทสามารถควบคมได ทงในแงของความถกตองของเนอหาตามขอเทจจรงและแนวคด อกทงยงเปนสอทคอนขางมนในไดวาถงตวผรบสาร

อยางไรกตามสอเฉพาะกจเหลานกมขอจ ากดในการสอสารไปยงกลมเปาหมายเพราะมลกษณะ Passive คอถาไมเปดอานหรอเปดรบกไมสามารถสอสารขอมลใดๆออกไปไดและไมเปนผลดตอการประชาสมพนธเชงรก การเลอกใชสอประเภทตางๆจงตองมการวางแผนและศกษารายละเอยดเกยวกบพฤตกรรมในการเปดรบสารของกลมเปาหมายอยางรอบคอบอกดวย

4.สอกจกรรม เปนสอทน ามาใชสนบสนน หรอจดการใหกลมเปาหมายไดรบรสงตางๆดวยประสาทสมผสทง5 รวมทงไดมสวนรวมในการแสดงออกในกจกรรมนนๆ ซงเปนสอทนบไดวามความส าคญอยางยงในงานสงเสรมเผยแพร เนองจากไดเรยนรสงเราหลายๆทางแลว กลมเปาหมาย

38

ยงไดน าตวเองไปสมผสถงสงเราเหลานน ท าใหไดรบประสบการณแปลกๆใหมๆทไมเคยเหนมากอน หรอเคยเหนมาแลวแตยงไมเขาใจดพอ (ณรงค สมพงษ,2530,น.413)

5.สอใหม เปนสอทเกดขนจากการหลอมรวมเทคโนโลยการสอสารภายใตพฒนาการของภาษาระบบตวเลข กลาวคอ เทคโนโลยการสอสาร 3 กลมหลก ไดแก 1.เทคโนโลนดานการพมพ 2.เทคโนโลยแพรภาพและกระจายเสยง 3.เทคโนโลยสอสารโทรคมนาคมและคอมพวเตอร เชน หนงสอพมพออนไลน,โปรแกรมสนทนา เชน MSN,ICQ,Skype รวมถง เครอขายสงคมออนไลน ( Social Media Network) เ ช น Facebook,ท ว ต เ ต อ ร ,เ ว บ บ อ ร ด ( Web Board),เ ว บ ไ ซ ต(Website),Blog โดยสอใหมมจดเดนในการแพรกระจายขาวสารไดอยางรวดเรว จากผสงสาร 1 คน อาจขยายไปถงผรบสารทวโลกภายในเวลาเดยวกน และมลกษณะของขาวสารขอมลทสามารถใชงานรวมกนไดระหวางผเผยแพรและผใชขอมล (ณฐา สวนทารตน,2555,น.37-38)

ดงนนแลวในการรณรงคนน การเลอกใชสอทไดวาเปนกลยทธทส าคญในการวางแผนการรณรงคใหมประสทธภาพ เนองจากแตละสอนนมขอดและขอดอยแตกตางกน

จากทกลาวมาจะเหนไดวาแนวคดเกยวกบกลยทธการสอสารนนถอไดวามสวนส าคญในการท าใหการสอสารนนประสบความส าเรจ เนองจากการสอสารจะชวยสรางความเขาใจและความรวมมอจากกลมเปาหมาย ดวยเหตนในการวางแผนการด าเนนงานของโครงการ จงตองอาศยกลยทธในการสอสาร เพอทจะน าไปวางแผนการด าเนนงานใหประสบความส าเรจตามเปาหมายทไดวางเอาไว ดงนนการศกษาและท าความเขาใจเกยวกบแนวคดกลยทธการสอสารจะชวยใหมองเหนภาพและวเคราะหกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองไดอยางชดเจนยงขน

2.3 แนวคดเกยวกบเครอขายและเครอขายการสอสาร

โครงการสวนผกคนเมองถอไดวาเปนโครงการรณรงคทมการด าเนนงานรวมกนเปน

เครอขาย รวมทงไดมวตถประสงคในการสรางเครอขายคนปลกผก กลาวคอ โครงการสวนผกคนเมองนนไดมการสรางเครอขายเพอระดมความรวมมอจากกลมตางๆทม ความเชยวชาญในการท าการเกษตรในเมองและงานรณรงคหรอพฒนาดานการเกษตร เพอประสานความรวมมอและแลกเปลยนองคความรรวมกนระหวางเครอขาย ตลอดจนการด าเนนงานและจดกจกรรมรวมกนตางๆรวมกน เพอทจะขยายองคความรดานเกษตรในเมองออกไปสสาธารณชน และมงสรางใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองตอไปตามเปาหมายทโครงการไดวางเอาไว ดงนนแลวผวจยจงเหนถงความส าคญของการน าแนวคดเกยวกบเครอขายและเครอขายการสอสารมาใชในการวเคราะห

39

ใหเหนถงลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองเพอใหเหนภาพการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองอยางชดเจนยงขน

2.3.1 แนวคดเกยวกบเครอขาย กาญจนา แกวเทพ (2538) ไดใหค าจ ากดความของค าวา เครอขาย หรอ network ใน

ภาษาองกฤษ วา “net” หมายถง ตาขายทโยงใยถงกนและพรอมทจะ “work” เมอตองการใชงานดงนน ความหมายของ “เครอขาย” จงหมายถง รปแบบหนงของการประสานงานบคคล กลม หรอองคกรหลายๆองคกรทตางกมทรพยากรของตวเอง มเปาหมาย มวธท างาน และมกลมเปาหมายของตวเอง บคคลหรอกลมองคกรเหลานไดเขามาประสานงานกนอยางมระยะเวลายาวนานพอสมควร แมอาจจะไมมกจกรรมรวมกนอยางสม าเสมอกตาม แตกจะมรากฐานวางเอาไว (เปรยบเสมอนมสายโทรศพทตอไว) เมอฝายใดฝายหนงมความตองการทจะขอความชวยเหลอหรอขอความรวมมอจากกลมอนๆเพอแกปญหากสามารถตดตอไปได

นฤมล นราธร (2543,น.10) กลาวถงเครอขายวา เปนการท างานทเปนรปแบบความรวมมอหรอการพงพาอาศยกนและกน ดงนนเครอขายจงหมายถงรปแบบการประสานงานกลมของคน หรอองคกร ทสมครใจแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน หรอท ากจกรรมรวมกน ชวยเหลอกน โดยการตดตอสอสารอาจท าไดทงการผานศนยกลางหรอแมขายและการตดตอโดยตรงระหวางกลม ซงมการจดรปแบบหรอจดระเบยบทยงคงความอสระโดยมรปแบบการรวมตวแบบหลวมๆตามความจ าเปน หรอเปนโครงสรางทมความชดเจนซงนอกจากค าวาเครอขาย ยงมค าทใกลเคยงทใชความหมายคลายคลงกน เชน แนวรวมเชงกลยทธ ( stratgic alliance) หนสวนในการท างาน (partner) หรอค าในอดต เชน ค าวา การประสานงานระหวางองคกร ( inter organizational coordination) ซงสงส าคญในการท างานแบบเครอขาย คอ การแสวงหารปแบบขององคกรทมความยดหยน มโครงสรางแนวราบ มความเปนอสระตอกน สามารถตอบสนองตอโลกทมปญหา มความสลบซบซอน เปลยนแปลง

จากความหมายดงกลาว จะเหนไดวา เครอขายนน หมายถง ความรวมมอและการเปดรบของฝายตางๆ ทจะมขอตกลงรวมกนในการท ากจกรรมอยางใดอยางหนง เพอใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายทก าหนดไว ซงขอก าหนดทเกดขนนน เปนความพยายามทจะระดมทรพยากร กระบวนการ ความร และวธการตางๆ เพอใหไดมาซงความส าเรจ จากการรวมมอและการเปดรบสงทใหมนนเสมอ

ตลอดจน เกรยงศกด เจรญวงศกด (2543,น.28) กลาวถงเครอขายวา หมายถง การทปจเจกบคคล องคกร หนวยงานหรอสถาบนใดๆ ไดตกลงทจะประสานเชอมโยงเขาหากนภายใตวตถประสงค หรอขอตกลงอยางใดอยางหนงรวมกนอยางเปนระบบ โดยมจดมงหมายเพอกจกรรม

40

ตางๆ เชน การปฏรปการศกษา โดยกลมเครอขายนตองมการแสดงออกเปนการลงมอกระท ากจกรรมรวมกน

เกรยงศกด เจรญวงศกด ไดแบงการเชอมโยงเครอขายเปนหลายระดบดวยกน เนองจากเครอขายอาจเปนการรวมมอระหวางปจเจก/กลม/องคการประเภทเดยวกน หรออาจเปนเครอขายเชอมโยงระหวางกลม/องคการตางประเภท ในความหมายเชนน เครอขายจงมไดหลายระดบ ตงแตการเชอมโยงระหวางปจเจกตอปจเจก การเชอมโยงปจเจกกบกลม การเชอมโยงระหวางกลมตอกลม หรอแมกระทงการเชอมโยงระหวางเครอขายตอเครอขาย กลายเปนเครอขายยอยภายใตเครอขายใหญ โดยสามารถอธบายไดดงตอไปน

1.ลกษณะโครงสรางการเชอมโยงของปจเจกตอปจเจก การเชอมโยงลกษณะนมความซบซอนนอยทสด กลาวคอ แตละคนเชอมโยงถงกนและ

กนโดยตรงและถงกนทงหมด และอาศยการสอสารระหวางบคคลเปนส าคญ ท าใหมการตดตอสอสารกน และมปฏสมพนธ (Interaction) โดยตรง และทกทศทาง ซงเหมาะกบการสอสารภายในเครอขายขนาดเลกและมสมาชกไมมาก

ภาพท2.2 การเชอมโยงของปจเจกตอปจเจก

2.ลกษณะการเชอมโยงของปจเจกตอกลม เปนการเชอมโยงปจเจกบคคลเขากบกลมเครอขายหนง ซงบคคลดงกลาวมไดเปน

สมาชกของกลมเครอขายทตดตอดวย แตมการตดตอสอสารเพอแลกเปลยนกนและกน การเชอมโยงลกษณะเชนน ด ารงอยในสงคมมานาน อาท หนวยงานนอกเครอขายเขามาสนบสนนกจกรรมของเครอขาย แตไมไดเปนสมาชกของเครอขาย การสอสารระดบนจงเปนการสอสารแบบเปนทางการและกงทางการผสมผสานกนไปตามสถานการณและบรบทแวดลอมทเหมาะสม

41

ภาพท2.3 การเชอมโยงของปจเจกตอกลม

3.ลกษณะโครงสรางการเชอมโยงกลมตอกลม การเชอมโยงของกลมตางๆเกดจากกลมบคคลแตละกลมมาเชอมโยงกนเพอ

วตถประสงคใดวตถประสงคหนงจ านวนสมาชกของแตละกลมมากหรอนอยไมเปนอปสรรคในการรวมเขาเปนภาคเดยวกน หากกลมคนเหลานมเจตนารวมกนทชดเจนในการรวมตว โครงสรางการเชอมโยงระดบนอาศยการสอสารระหวางกลมทอาจมกจกรรมเหมอนหรอแตกตางกน หรอเปนการตดตอสอสารระหวางตวแทนของแตละกลม รปแบบการสอสารจงเปนแบบทางการมากกวาแบบการเชอมโยงระหวางบคคลตอกลม และแตละกลมสามารถตดตอกนไดอยางทวถง

ภาพท2.4 การเชอมโยงกลมตอกลม

42 4.ลกษณะโครงสรางการเชอมโยงของเครอขายตอเครอขาย การเชอมโยงของเครอขายตอเครอขายเปนการเชอมโยงทมลกษณะซบซอนมากทสด

ประกอบไปดวยกลมบคคลตางๆทรวมตวกนเปนเครอขายหนง และเชอมโยงเครอขายของตนเองกบเครอขายอนๆในสงคมทมอดมการณรวมกน การรวมตวในระดบน สวนใหญเปนการรวมตวของเครอขายระดบมหภาค (Macro network) ทสามารถสรางพลงในการสอสารไดมากกวาการเชอมโยงในระดบตนๆ

ภาพท2.5 การเชอมโยงของเครอขายตอเครอขาย

การเชอมโยงในลกษณะของเครอขาย มความหมายไกลกวาเพยงการทคนมา “รวมกน”

แตไมได “รวมกน”ในการท าสงใดสงหนง ดงนนการเชอมโยงเขาหากนเปนเครอขายนจงมใชเพยงการรวมกลมของสมาชกทมความสนใจรวมกนในระดบเพยงแคการพบปะแลกเปลยนความคดเหน หรอ รวมสงสรรคดวยกนเทานน หากแตจะตองมการพฒนาไปสระดบของการลงมอท ากจกรรมรวมกน ดวยเปาหมายทรวมกนดวย เครอขายจงตองมการจดระบบใหกลมบคคล หรอองคกร ทเปนสมาชกของเครอขายใหสามารถด าเนนกจกรรมบางอยางรวมกน เพอน าไปสจดหมายทสมาชกแตละคนในเครอขาย เหนพองตองกน ซงอาจเปนกจกรรมทรวมกนเฉพาะกจ หรออาจเปนเครอขายทด าเนนกจกรรมตอเนองไปเรอยๆกได

43 องคประกอบของเครอขาย

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (เกรยงศกด เจรญวงศกด,2543,น.36-43)ไดจดองคประกอบของเครอขายทส าคญไว 7 ประการ คอ

1. การรบรมมมองรวมกน (Common perception) หมายถง สมาชกทเขารวมมาอยในเครอขายตองมความรสกนกคดและการรบรรวมกนถงเหตผลในการเขารวมเปนเครอขาย เชน การเขาใจปญหา มส านกในการแกไขปญหารวมกน ซงจะสงผลใหสมาชกเครอขายเกดความรสกผกพนในการด าเนนกจกรรมบางอยางเพอแกไขปญหาความเดอดรอนทเกดขน

2. การมวสยทศนรวมกน (Common Vision) หมายถง การมองเหนจดมงหมายรวมกนระหวางสมาชกในกลม โดยมการรบรทศทางและเปาหมายเดยวกนในขบวนการเคลอนไหวของเครอขายท าใหมพลง เกดเอกภาพ

3. การมผลประโยชนและความสนใจรวมกน (Mutual interest/benefits) หมายถง การทสมาชกแตละคนมารวมกนบนพนฐานของผลประโยชนรวมกนทมากเพยงพอจะดงดดใหรวมกนเปนเครอขาย

4. การมสวนรวมของสมาชกเครอขายอยางกวางขวาง (All stakeholders participation) การมสวนรวมของสมาชกมความส าคญตอการพฒนาความเขมแขงของเครอขายเนองจากเปนเงอนไขทท าใหเกดการรวมรบร คด ตดสนใจ และร วมลงมอกระท า ดงนนสมาชกเครอขายจงมลกษณะเทาเทยมและในฐานะหนสวน (Partner)ของเครอขาย และสานตอความสมพนธในแนวราบ (Horizontal relationship)

5. การเสรมสรางซงกนและกน (Complementary relationship) หมายถง การทสมาชกในเครอขายตางกตองเสรมกระบวนการท างานของกนและกน โดยใชจดแขงของฝายหนงไปชวยเสรมจดออนของอกฝายหนง ซงจะท าใหเกดการสานประโยชนรวมกนไดมากกวาไมรวมเปนเครอขาย

6. การพงองรวมกน (Interdependence) หมายถง การเตมเตมในสวนทขาดของแตละฝาย เชน ความร ก าลงคน เงนทน ประสบการณของสมาชกในเครอขาย เปนตน เพอเสรมสรางใหกบสมาชกและหนสวนซงกนและกน

7. การมปฏสมพนธเชงแลกเปลยน (Interaction) หมายถง การมกจกรรมรวมกน เชน การประชมพบปะสมมนารวมกนของสมาชกเครอขายเพอใหเกดปฏสมพนธเชงแลกเปลยนระหวางกนและน าไปสการแลกเปลยนภายในเครอขายตามมาดวย

44 การแบงประเภทของเครอขาย การแบงประเภทเครอขาย กเพอประโยชนในการจ าแนกกลมบคคลทมอยใหงายตอ

ความเขาใจ เกณฑในการแบงประเภทของเครอขายมไดหลากหลาย ทงนขนอยกบวตถประสงคของการใชงาน ซงเกณฑการแบงประเภทของเครอขายมดงน (เกรยงศกด เจรญวงศกด,2543,น.44-46)

1.ขนาดของกลม ประเภทของเครอขายแบงตามขนาดของกลมไดเปน (1)เครอขายรวม (Total network) และ (2) เครอขายยอย (Subnetwork) โดยทเครอขายรวมเปรยบเสมอนสงคมใหญในภาพรวม ในขณะทเครอขายยอยเปรยบเสมอนกลมสงคมยอยทอยในสงคมใหญนนๆ

2.พนท ประเภทของเครอขายแบงตามพนทอาจแบงไดเปน (1) เครอขายระดบหมบานในพนทต าบล (2) เครอขายระดบหมบานขามพนทต าบล (3) เครอขายระหวางต าบลภายในอ าเภอ (4) เครอขายระดบต าบลขามพนทอ าเภอ (5) เครอขายระดบอ าเภอภายในจงหวด (6) เครอขายระดบอ าเภอขามพรมแดนจงหวด และ (7) เครอขายระดบจงหวดภายในภมภาคใดภมภาคหนง

3.ประเดนทสนใจรวม ประเภทของเครอขายขนอยกบประเดนทเครอขายนนสนใจ ซงอาจแบงไดหลากหลาย เครอขายหนงเครอขายอาจมประเดนทสนใจหลายประเดนรวมอยกได

4.วชาชพของสมาชกกลม ประเภทของเครอขายแบงตามระดบวชาชพของสมาชกในเครอขาย เชน เครอขายนกการเมอง เครอขายนกวชาการ เครอขายนกธรกจ เครอขายสอสารมวลชน เปนตน ทงนอาจนบเครอขายผน าชมชน เครอขายผน าศาสนา เขามารวมดวยกได

5.บทบาทของกลม ประเภทของเครอขายพจารณาจากบทบาทหลกทเครอขายนนด าเนนการอย เชน เครอขายการรณรงคประชาสมพนธ เครอขายการศกษาวจย เครอขายวเคราะหและเสนอแนะนโยบาย เปนตน

6.ลกษณะภาครวมในเครอขาย ประเภทของเครอขายแบงตามลกษณะของภาคในเครอขายเกดขนได 2 ลกษณะ คอ (1) เครอขายแนวนอน (Horizontal network) เปนการสรางเครอขายของกลมบคคลทมลกษณะทางสงคมใกลเคยงกน เผชญปญหาทคลายคลงกน เชน การรวมกลมของมลนธ และ NGOs และ (2) เครอขายแนวตง (Vertical network) เปนการสรางเครอขายระหวางภาคทแตกตางกน เชน การรวมกลมระหวางหนวยงานรฐกบองคกรชมชน การรวมตวระหวางองคกรทองถนกบมลนธของบรษทธรกจ เปนตน

7.ระดบความผกพน ประเภทของเครอขายทแบงดวยเกณฑนใชระดบความผกพนระหวางบคคลทเปนจดศนยกลางของเครอขายกบภาคตางๆ ซงอาจแบงออกเปนเครอขายทมความผกพนใกลชดกนในระดบสง เครอขายทมความผกพนในระดบรองลงไป จนถงเครอขายทมความ

45

ผกพนในระดบหางไกลออกไป การแบงในลกษณะนชวยในการประเมนระดบอทธพลของบคคลทเปนศนยกลางของเครอขายทจะมตอสมาชกในเครอขาย

นอกจากนแลว สมพนธ เตชะอธกและคณะ (อางถงใน ปารชาต วลยสเถยร,2543) ยงไดจ าแนกประเภทของเครอขาย โดยแบงตามประเภทการด าเนนงานของเครอขายดงน

1.เครอขายความคด เปนเครอขายทเนนการท างานดานความคด ความร หรอเทคนคตางๆเพอเผยแพรและ

แลกเปลยนความคดและประสบการณของเครอขายกบคนอนๆ เชน เครอขายกลมคร เครอขายองคกรพฒนาเอกชน เปนตน

2.เครอขายกจกรรม เปนเครอขายทเนนการชวยเหลอ รวมมอกนท ากจกรรม มสมาชกคอยชวยเหลอรวมมอ

กน 3.เครอขายสนบสนนทน ในการด าเนนงานของเครอขาย “ทน”เปนปจจยอยางหนงทส าคญอยางมากทจะชวย

สนบสนนและพฒนาคณภาพของเครอขาย เครอขายทเปนเครอขายขนาดใหญมกจะมเครอขายยอยทคอยสนบสนนดานตางๆอย

พรอม ทงเครอขายความคด เครอขายกจกรรม และเครอขายสนบสนนทน เครอขายยอยตางๆเหลานจะเปนแรงชวยผลกดนใหเครอขายรวมสามารถด าเนนกจกรรมของเครอขายใหลลวงไปได

กลาวโดยสรปแลว การแบงประเภทของเครอขายนนกเพอจดประสงคในการท าความเขาใจกบเครอขายทเกดขน และเพอการน าผลทไดรบไปใชงานตอไป อาท เพอก าหนดนโยบาย หรอเพอการวางแผนขยายเครอขายตอไป เปนตน

การใชประโยชนของเครอขาย การรวมมอกนของเครอขายนน ไดมรปแบบความรวมมอในดานตางๆ ไมวาจะเปนการ

รวมมอกนจดกจกรรม การแลกเปลยนความร ประสบการณ เปนตน ซง เปนประโยชนตอการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองใหมประสทธภาพมากยงขน อนเนองมาจากการรวมมอกนของเครอขายในการประสานงานรวมกน ดงนนในการศกษาครงน ผวจยไดมวตถประสงคเพอศกษารปแบบความรวมมอของเครอขาย ซงสามารถน าเรองการใชประโยชนของเครอขายมาอธบายถงรปแบบความรวมมอของเครอขายได ดงตอไปน

เกรยงศกด เจรญวงศกด (2543,น.84-89) ไดกลาวถง การใชประโยชนเครอขายวา เครอขายทจดตงขนแตละกลม ตางมเปาหมายและวตถประสงคของตนเอง อยางไรกด หากพจารณาในเชงมหภาค (macro view)แลว เครอขายแตละกลมสามารถจะด าเนนบทบาทหลกๆได ดงทจะ

46

น าเสนอตอไปน ยงเครอขายใดทสามารถเลนบทบาทเหลานไดครบถวน เครอขายนนกจะยงมพลงในการเคลอนไหว และมอทธพลตอสงคมในวงกวางมากขนเทานน

1.การใชเครอขายเพอเปนเวทกลางประสานงานรวมกน เครอขายเปนชองทางทชวยใหเกดการประสานงานระหวางฝายตางๆทงการประสานใน

สวนของความร ความเขาใจในวตถประสงค ขอบขาย แผนการท างาน วธการท างาน ตลอดจนแนวทางการปฏบตใหไปในทศทางเดยวกน เพอมใหเกดสภาพของการทสมาชกตางคนตา งท างานและท างานซ าซอนกน นอกจากน การประสานงานชวยท าใหรวาใครขาดอะไรและใครตองการอะไร แตเครอขายจะเปนเวทประสานงานระหวางกนไดกตอเมอมการจดระบบการสอสารดงทไดเสนอไปแลว ผานการจดเวทเพอเสวนาแลกเปลยนความคดเหนระหวางสมาชกเครอขาย เพอเปดโอกาสใหมการถกเถยงและก าหนดขอตกลงระหวางกน ตลอดจนการสรางวสยทศนหรอจดหมายรวมกนระหวางสมาชกของกลมหรอเครอขายดวย

2.ใชเครอขายเพอเปนเวทแลกเปลยนสารสนเทศและความร ยงเครอขายมอตราการหมนเวยนแลกเปลยน (velocity of exchange) สารสนเทศ

และความรระหวางสมาชกมากขนเทาใด เครอขายนนกจะเกดการเรยนรระหวางสมาชกมากขนเทานน เพราะการแลกเปลยนประสบการณ หรอบทเรยนใหมๆทคนพบขนมา จะชวยใหเกดการพฒนาตอยอดความคด และความรระหวางสมาชกเครอขาย อกทงยงชวยประสานงานใหรวาปจจบนมใครทสนใจเรองเดยวกนบาง เขาท าอะไรไปแลวบาง เราจะเอาบทเรยนและรปแบบของเขามาปรบใชไดอยางไร

3.การใชเครอขายเพอเปนเวทแลกเปลยนและระดมทรพยากร สมาชกของเครอขายสามารถแลกเปลยนทรพยากรระหวางกนได หรออาจเปนการน า

ทรพยากรทมอยมาใชรวมกน ไมวาจะเปนบคลากร เงนทน สถานท หรอวสดอปกรณ 4.การใชเครอขายเพอเปนเวทรวมสรางสรรคและพฒนาความรใหมๆ องคความรใหมๆจะเกดจากเครอขายได หากมการแลกเปลยนความรและลงมอศกษา

คนควารวมกนระหวางสมาชก 5.การใชเครอขายเพอเปนเวทสรางกระแสผลกดนประเดนใหมๆ เครอขายสามารถทจะเปนผทสรางกระแสบางเรอง เพอปลกใหสงคมเกดความตนตวใน

เรองนนๆ และอาจรวมถงการขยายผลออกไปในวงกวางขนไดดวย แตทงนกขนกบระดบความกวางขวางและความเขมแขงของเครอขายดวย หากเครอขายมความกวางขวาง ประกอบไปดวยคนหลากหลายกลมของสงคม กยงเพมโอกาสทสงคมจะรบรประเดนทเครอขายเคลอนไหวมากขน

47 จากการทโครงการสวนผกคนเมองนนไดมการสรางเครอขายเพอระดมความรวมมอจาก

กลมตางๆทเกยวของ เพอผนกก าลงในการรวมกนรณรงคสงเสรมแนวคดเกษตรในเมองตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง ทงนในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองนนไดมการด าเนนงานในลกษณะของเครอขาย โดยมความรวมมอจากเครอขายตางๆในการท างานรวมกน ดงนนแลวในการศกษาครงน ผวจยจงไดน าแนวคดเกยวกบเครอขายมาชวยในการท าการเขาใจและวเคราะหรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ซงจะสามารถชวยในการพฒนาความรวมมอของเครอขายรวมกนมากยงขนเพอขบเคลอนประเดนรณรงคททางโครงการไดวางเปาหมายเอาไวใหส าเรจ

2.3.2 แนวคดเกยวกบเครอขายการสอสาร การรวมกลมของโครงการสวนผกคนเมองในการด าเนนงานและขบเคลอนรวมกนจน

เกดเปนเครอขายนน ยอมมเครองมอทส าคญในการเชอมโยงการท างาน นนกคอ การสอสารระหวางกน ดงนนแลวในการวเคราะหเครอขายตางๆตลอดจนการวเคราะหเครอขายการสอสารจงเปนส งส าคญยง เพราะการสอสารถอไดวาเปนสวนส าคญทแทรกอยในทกกระบวนการของเครอขาย

Everett Rogers (1981) ไ ด อ ธ บ า ย เ ร อ ง เ ค ร อ ข า ย ว า เ ค ร อ ข า ย ก า ร ส อ ส า ร (Communication Network) เกดจากการตดตอสอสารระหวางกนจนเกดเปนรปแบบ(Pattern) ขนมา ซงประกอบไปดวยสมาชกทอยในเครอขาย โดยมลกษณะการเชอมโยงหรอมความเกยวพนโดยรปแบบการถายทอดขาวสารนนเอง

พชน เชยจรรยา และคณะ (2541,น.43) อธบายความหมายของเครอขายการสอสารวา คอ ระบบการแพรกระจายขอมลในบรรดาสมาชกกลม จงมลกษณะตางจากชองทางการสอสารซงเปนเพยงตวกลางการสอสารระหวางผสอสาร

ดงนนเครอขายการสอสารทเกดจากการตดตอสอสารระหวางกนจนเปนรปแบบขนมา จงสามารถน ามาวเคราะหเครอขายการสอสารเพอใหเหนความเชอมโยงและความสมพนธซงกนและกนของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ซงมการถายทอดขอมลขาวสารและมการเชอมโยงเกยวพนซงกนและกน

ประเภทของเครอขายการสอสาร

พชน เชยจรรยา และคณะ (2541,น.43) ไดมการจ าแนกประเภทของเครอขายการสอสารออกเปน 2 ประเภทดวยกน คอ

1.เครอขายการสอสารแบบไมเปนทางการ (Informal network) หรอเครอขายการสอสารทเกดขนเอง (Emergent Communication Network) เกดขนจากการสอสารระหวางบคคล

48

ซงไมมใครไดรบมอบหมาย หรอบงคบใหใชการตดตอผานชองทางใดชองทางหนงอยางตงใจ ตรงกนขามเครอขายเหลานเกดขนเมอสมาชกมปฏสมพนธกบบคคลอนอยางอสระในอตราความถ และความเขมขนของการสอสารทตางกน จากการศกษาพบวา เมอเวลาผานไปเครอขายทเกดขนนจะคอยๆกลายเปนแหลงขอมลทไมเปนระเบยบ (Unstructed)

2.เครอขายการสอสารแบบเปนทางการ (Formal Network) หรอเครอขายการสอสารทถกก าหนดไว (Prescribed Communication Network) เปนประเภทของการสอสารระหวางบคคล ซงเกดปฏสมพนธในเครอขายทไดมการวางแผนอยางแนนอน ดงนน เครอขายเหลานมโครงสรางทมแบบแผน บทบาทและสถานภาพของสมาชกจงเปนสงทควรพจารณาอย างมาก ชวตในสงคมสวนใหญทกวนนตองการวางรปแบบเครอขายการสอสารแทบทงสน

รปแบบการสอสารของเครอขาย

Harold J.Leavitt (อางถงใน วนจ เกตข า,2522,น.16)ไดศกษาวจยเกยวกบรปแบบของการสอสาร พบวา การสอสารแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ ดงน

1.การสอสารแบบมศนยกลาง (Central communication)

เปนการสอสารทมบคคลใดบคคลหนงเปนศนยกลาง โดยทสมาชกทกคนไมมการตดตอกนโดยตรง แตสามารถตดตอผานตวกลางได ซงสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ

(1) เครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network)

มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทสมาชกศนยกลางจะเปนผรบขาวสารจากสมาชกคนใดคนหนง แลวสงตอไปยงสมาชกคนอนๆ ซงบคคลทอยตรงกลางจะเปนผมอ านาจอยางแทจรงในการตดสนใจแกไขปญหา และสงผลขอมลกลบไปยงสมาชก

(2) เครอขายการสอสารแบบลกโซ (The chain network)

มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทสมาชกแตละคนจะตองตดตอไปยงสมาชกคนอนทอยถดไปเทานน สมาชกทอยในเครอขายจะสงขาวสารไปยงสมาชกคนอนๆ โดยผานคนกลางเทานนไมสามารถตดตอกนไดโดยตรง เนองจากมขอจ ากดในแงการประสานงานและตดตอระหวางสมาชกในกลม บางครงกเปนความยากล าบากทกลมจะท างานใหส าเรจไดตามทตองการ

(3) เครอขายการสอสารแบบตววาย (The Y network)

มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทมสมาชกอยตรงกลางเพยงสองคน จะท าหนาทประสานงานและสงขอมลทไดรบจากสมาชกคนอนๆ ทอยรอบนอก การสอสารแบบนมความ

49

เหมาะสมกวาแบบลกโซในแงทท างานใหส าเรจไดดกวา เพราะขอมลสามารถผานทศทางตางๆไดมากกวา รปแบบการสอสารแบบตววายน มกจะเกดขนในกลมทมสมาชกเพยงหนงหรอสองคนเทานนทเตมใจรบงานและรบผดชอบตอผลส าเรจของงาน

โดยรปแบบเครอขายการสอสารแบบน สมาชกทอยศนยกลางเปนผบงคบบญชา ท าใหความส าเรจของงานจะอยทผลตผล (Product) มากกวาประสทธผลหรอกระบวนการ (Process) โดยทสมาชกในเครอขายทอยบรเวณรอบนอกมหนาทท าตามค าสง โดยไมมโอกาสไดตรวจสอบหรอยอนถาม

2.การสอสารแบบกระจายอ านาจ (Decentralized communication)

เปนการสอสารทสมาชกในกลมตดตอกนโดยอสระ ไมมใครตดสนใจคนเดยว แตรวมกนคดรวมกนแกไขปญหา เปนวธทใชไดตรงกบกระบวนการกลม เพราะทกคนมปฏสมพนธกน (Interaction) ผลทออกมาจะไดทงผลผลต (Product) และกระบวนการ (Process) ของกลมการสอสารแบบกระจายอ านาจแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

(1) เครอขายการสอสารแบบวงกลม (The circle network)

มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทสมาชกในกลมทกคนมสถานะเทาเทยมกน สามารถตดตอกบสมาชกทอยถดจากตนไดทงสองขาง ในการแกปญหาชองทางของเครอขายการสอสารแบบนสมาชกทกคนจะท าหนาทเปนศนยกลางการตดสน แตจะหาคนรบผดชอบไมไดเพราะไมมศนยรวมของกลม

(2) เครอขายการสอสารแบบทกชองทาง (The all chanel network)

มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทสมบรณทสด ซงสมาชกทกคนสามารถตดตอกบสมาชกทกคนในเครอขายไดโดยตรง ไมตองผานตวกลางหรอสมาชกคนอนๆทงในการรบและสงขาวสาร จดวาเปนการสอสารทเปดโอกาสใหสมาชกมความสมพนธตอกนและเกดปฏกรยายอนกลบ (Feedback)สงสด

Shaw (อางถงใน ยบล เบญจรงคกจและคณะ,2534,น.84)ไดสรปผลการวจยในเรองของเครอขายการสอสาร ไวดงน

(1) เครอขายแบบรวมอ านาจสสวนกลาง จะกอใหเกดผน าเพยงคนเดยว และเกดขนไดงายกวาแบบกระจายอ านาจ เพราะคนกลางในโครงสรางจะไดรบขาวสารเกยวกบปญหามากกวาสมาชกคนอนๆท าใหเขาเปนผควบคมความส าเรจในการท างานของกลม เพราะเขาอยในต าแหนงตวเชอมการสอสารทส าคญ

50 (2) โครงสรางการสอสารแบบกระจายอ านาจ มประสทธภาพมากกวาในการแกปญหาท

สลบซบซอน แตโครงสรางการสอสารแบบรวมอ านาจ มประสทธภาพมากกวาในการแกไขปญหางายๆในการท างาน เนองจากใชขอมลขาวสารจ านวนนอย ในงานทตองการขอมลเพยงประการเดยว เครอขายแบบรวมอ านาจจะท างานโดยกอใหเกดขอผดพลาดนอย และส าเรจกวาแบบขยายอ านาจ เพราะการตดตอสอสารแบบน เปนการตดตอทางเดยวทถกครอบง าโดยผน าเพยงคนเดยว ความเปนระเบยบถกก าหนดขนเพอไมใหมขาวสารมาก สวนการตดตอสอสารแบบวงกลมสมาชกของกลมจะตดตอกบบคคลสองคนได จงตองใชเวลามากกวา แตในงานทตองใชขอมลรวมกนและตองมการปฏบตดวยนน โครงสรางการสอสารแบบกระจายอ านาจจะท างานไดรวดเรวและมขอผดพลาดนอยกวาแบบรวมอ านาจ

(3) สภาวะขาวสารทวมทนจะเกดขนในเครอขายการสอสารแบบรวมอ านาจ เพราะขาวสารและการตดสนใจจะไปรวมอยทจดศนยกลางของเครอขาย ท าใหผน าของโครงสรางการสอสารแบบนนอยในสภาวะขาวสารทวมทนได สวนเครอขายการสอสารแบบกระจายอ านาจนน ทกคนตองใชขอมลรวมกนตองเปนผตดสนใจ และเปนผน า ดงนนจงยากทจะเกดสภาวะขาวสารทวมทน

การวเคราะหเครอขายการสอสาร

ปารชาต สถาปตานนท (อางถงใน ฆโนทย บญฟก,2550,น.14) ไดศกษาแนวคดเรอง “การวเคราะหเครอขายการสอสาร” (Communication network analysis) ในทางปฏบต การท าความเขาใจภาพรวมของการสอสารและเครอขาย ประกอบดวยการศกษาใน 5 ประเดนยอย ไดแก 1.การคนหากลมบคคลในเครอขาย 2.การระบบทบาทเชงการสอสารของบคคลตางๆในเครอขาย 3.การวาดเสนทางการสอสารในเครอขาย 4.การวเคราะหประเดนทสอสารในเครอขาย และ 5.การก าหนดดชนในการบงบอกศกยภาพเชงการสอสารของเครอขาย อนน าไปสการรบรภาพรวมของ “เครอขาย” ซงสะทอนโครงสรางการสอสารอยางไมเปนทางการในสงคม

1.การคนหากลมบคคลในเครอขาย

การคนหากลมบคคลตางๆในเครอขายเปนขอมลเบองตนทชวยในการท าความเขาใจเกยวกบ “ภาพราง”ของเครอขาย โดยในการคนหากลมบคคลในเครอขาย นกวชาการดานการสอสารใหความสนใจกบการคนหาจดตางๆทเชอมตอกนในเครอขาย (nodes) ตวตอระหวางจดตางๆ (hubs) กลมยอยตางๆ(cliques/subgroups) ขนาดของเครอขาย (size) และกฏเกณฑตางๆ (rules) ของสมาชกในเครอขาย โดยมค าถามหลก คอ เครอขายมขนาดเทาใด ประกอบดวยใครบาง หรอกลมบคคลใดบาง

51 1.1 จดตางๆทเชอมตอกนในเครอขาย (Nodes)

ค าวา nodes หรอ “จดตางๆทเชอมตอกนในเครอขาย” มกปรากฏคกบค าวา “เสนทางในการตดตอ” (line) โดยหากเปรยบเทยบระบบอนเตอรเนตเปนเครอขายหนง node หรอจดตางๆทเชอมตอกนในเครอขาย ไดแก เครองคอมพวเตอรทมการเชอมตอกบระบบอนเตอรเนต ไมวาจะเปนการเชอมตอผานสายโทรศพท สายLAN หรอจะเปนการเชอมตอดวยระบบ wireless ซงท าหนาทเปนเสนทางในการเชอมตอนนเอง เราจะไมถอวาเครองคอมพวเตอรใชงานอสระทไมเชอมตอกบระบบอนเตอรเนตเปน node

1.2 ตวตอระหวางจดตางๆ (Hubs)

หากเปรยบเทยบระบบเสนทางการคมนาคมดวยรถไฟฟา BTS เปนเครอขายหนง เราอาจกลาวไดวา สถานรถไฟฟาทกสถานมสถานภาพเปนจดตางๆทเชอมตอกนในเครอขาย (node) โดยในกรณน สถานรถไฟฟาสยามจะมคณสมบตพเศษกวาสถานอนๆทเปนเพยงแคnodeเทานน แตสถานรถไฟฟาสยามจะมสถานภาพเปนตวตอ (hub) หรอชมทางระหวางเสนทางหมอชต-ออนนช และสถานตากสน-สนามกฬาฯ โดยผโดยสารทเดนทางมาจากหมอชตทตองการจะไปตากสน สามารถเปลยนรถไดทสถานสยาม ดงนน เราอาจกลาวไดวา ตวตอระหวางจดตางๆ (hubs)หรอชมทางกคอจดทมศกยภาพในการเชอมตอในเชงการกระจายขอมลขาวสารไปยงจดอนๆอกหลายๆจดนนเอง

1.3 กลมยอยตางๆในเครอขาย (Cliques/Subgruops)

ในระบบสงคมหนงๆอาจมความเปนไปไดนอยมากทบคคลจะแยกตวเปนอสระ โดยไมมการตดตอสอสาร หรอพบปะกบบคคลอน แตในทางปฏบตบคคลมกมปฏสมพนธกบบคคลอนๆในลกษณะเปนกลมยอยตางๆโดยนกวชาการดานการสอสารเรยกกลมยอยทสมาชกในกลมทกคนมการตดตอสอสารแบบถงกนหมดวา Clique ในขณะทเรยกกลมยอยทสมาชกบางคนอาจท าหนาทเปนตวกลางในการตดตอสอสารกนในกลมวา Subgrop

1.4 ขนาดของเครอขาย (Size)

การทแนวคดเครอขายเนนการศกษาสมพนธภาพของบคคลในเครอขาย น าไปสการทแนวคดเรองขนาดของเครอขายเนนหนกไปทจ านวนเสนทาง (line) ในการตดตอของสมาชกในเครอขาย แทนความสนใจเกยวกบจ านวนของสมาชกในเครอขาย โดยขอมลเกยวกบจ านวนเสนทางในการตดตอของสมาชกหรอขนาด (Size)ของเครอขายดงกลาว จะชวยสะทอนใหเหนถงสมพนธภาพของสมาชกในเครอขาย โดยเฉพาะในดานความสนทสนมกนระหวางสมาชกตางๆในเครอขาย

52 1.5 กฎเกณฑ (Rules)

ในขณะทการท าความเขาใจกบกฏหมาย หรอ กฏระเบยบ เปนเสมอนแนวปฏบตในการอยรวมกนของสมาชกในสงคม เปนหวขอส าคญในการศกษาเกยวกบระบบสงคม ในทางเดยวกน การท าความเขาใจกบกฏเกณฑตางๆในเครอขาย (rules) อาท ขอก าหนดทสมาชกในเครอขายไดยดถอปฏบตรวมกน กเปนสงทส าคญส าหรบการศกษาดานการสอสารและเครอขาย ซงกฎเกณฑตางๆเหลานอาจมการบนทกไวเปนลายลกษณอกษร หรอเปนเพยงธรรมเนยมปฏบตทรบรกนในหมสมาชก โดยกฏเกณฑทส าคญในดานการสอสารและเครอขาย ไดแก วธการสอสารของสมาชกจงหวะเวลาในการสอสาร ความถในการสอสาร ระยะเวลาในการสอสาร สถานทในการสอสาร ลกษณะของบคคลทมอ านาจ หรอมสทธในการรเรมด าเนนการสอสารประเดนตางๆ เปนตน

2. การระบบทบาทเชงการสอสารของบคคลตางๆในเครอขาย

2.1 บทบาทเบองตนของบคคลในเครอขาย ประกอบไปดวยบคคล3 กลมไดแก

(1) แกนน าเครอขาย มกไดแก บคคลทสมาชกเครอขายศรทธา เชอถอ ยกยอง โดยอาจประกอบดวยแกนน าเครอขายอยางเปนทางการ ซงมการประกาศใหรบรโดยทวกน และแกนน าเครอขายอยางไมเปนทางการ ซงบคคลทสมาชกเครอขายมกจะขอความคดเหนในวาระตางๆ โดยแกนน าเครอขายมบทบาทส าคญในดานตางๆ อาท เปนสวนหนงของการรเรมเครอขาย เปนบคคลทมบทบาทในการตดสนใจด าเนนกจกรรมตางๆของเครอขาย ทงในดานการกระจายขอมลขาวสารสสมาชก การรเรมตงประเดนตางๆการจดกระบวนการตางๆในการระดมสมอง หรอรบฟงความคดเหนจากสมาชก การแสวงหาแนวทางในการผลกดนใหเกดกระบวนการตดสนใจของเครอขายในเรองตางๆ

(2) สมาชกเครอขาย ไดแก บคคลทเปนสวนหนงของเครอขาย ทงในดานการกระท ากจกรรมตางๆการรวมเสนอความคดเหน และมสวนรวมในการตดสนใจตางๆ ตลอดจนรวมรบผดชอบกบผลตางๆทเกดขนภายหลงการตดสนใจ โดยการทบคคลกาวเขามาเปนสมาชกของเครอขายหนงๆมไดหมายความวา บคคลไมสามารถเปนสมาชกของเครอขายอนได แตในทางปฏบต บคคลหนงๆสามารถเปนสมาชกไดหลายเครอขาย ขนอยกบความสนใจ การแบงบทบาท หนาท เวลา ตลอดจนความรสกไวเนอเชอใจของสมาชกอนๆในเครอขาย

(3) พนธมตร ไดแก บคคลทมไดเปนสวนหนงของเครอขาย แตมสวนชวนสนบสนนเครอขายในเรองตางๆ อาท การแลกเปลยนขอมล ความคดเหน การอ านวยความสะดวกในการตดตอประสานงาน การใหการสนบสนนดานนโยบาย กจกรรม บคลากร ตลอดจนงบประมาณตางๆเปนตน

53 2.2 บทบาทของกลมบคคลทเปนตวตอตางๆ (Hubs)ในเครอขาย

(1) ลาม (Liaison) ไดแก คนทมไดสงกดอยในกลมยอยกลมใดในเครอขาย แตท าหนาทเปนตวเชอมกบกลมตางๆหรอบคคลตางๆทไมไดมการตดตอสอสารกนเขาดวยกน ทงในเชงการสงตอขอมลและการรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย

(2) สะพาน (Bridge) คอ คนทเปนสมาชกกลมใดกลมหนงในเครอขาย และมบทบาทในการเปนตวเชอมกบสมาชกกลมอนๆในเครอขาย และท าหนาทประสานงานกบบคคลในกลมอนๆ

(3) ดาวเดน (Star) คอ คนทเปนตวเชอมกบคนอนๆในกลมตางๆของเครอขายเปนจ านวนมาก ทงบคคลทอยในกลมของตน และบคคลทเปนสมาชกของกลมอนในเครอขาย โดยท าหนาทในการสงตอขอมลและการรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย

บทบาทอนๆของบคคลในเครอขาย

(1) ผปลกวเวก (Isolate role) คอ บคคลทเปนสมาชกของเครอขาย แตมกเกบตว ไมคอยสงสง หรอตดตอกบสมาชกคนอนๆในเครอขาย

(2) คนขอบขาย (Boundary spanning) ไดแก บคคลทเชอมตอระหวางเครอขายตน กบสงคมภายนอก อนท าใหเกดการหมนเวยนหรอแลกเปลยนขอมลภายในเครอขายกบขอมลอนๆในสภาวะแวดลอม

(3) คนควบคมขอมล (Gatekeeper) ไดแก บคคลทมบทบาทในการควบคมการกระจายขอมล หรอการหมนเวยนขอมลระหวางสมาชกตางๆในเครอขาย หรอระหวางแกนน ากบสมาชกเครอขาย ตลอดจนระหวางคนขอบขายกบสมาชกคนอนๆในเครอขาย

ในทางปฏบต เราอาจพบวา คนทท าหนาทควบคมขอมล อาจเปนบคคลเดยวกบบคคลทเปนลาม สะพาน หรอดาวเดน ทงนเนองจากการตดสนวา ใครเปนคนควบคมขอมล มกกระท าบนพนฐานของการพจารณาวาใครเปนผมขอมลอยในมอ และมอ านาจในการตดสนใจแพรกระจายขอมลไปยงบคคลอน ในขณะทบคคลทมบทบาทเปนตวตอ ไมวาจะเปนลาม สะพาน หรอดาวเดน มกพจารณาบนฐานความคดของปรมาณเสนทาง (line) ในการตดตอและแพรกระจายขอมลสบคคลอนๆในกลมและในเครอขาย

นอกจากนน เรายงอาจพบวา บคคลทเปนแกนน าเครอขาย อาจเปนคนเดยวกบบคคลทเปนลาม สะพาน หรอดาวเดนอกดวย ทงนเนองจากพจารณาความเปนแกนน าเครอขายมกพจารณาดวยเกณฑของการทบคคลอนๆในเครอขายใหความเคารพ ยกยอง และมอทธพลตอการตดสนใจของสมาชก ในขณะทบคคลซงเปนลาม สะพาน หรอ ดางเดน พจารณาโดยองเสนทางในการตดตอและแพรกระจายขอมลสบคคลอนๆนนเอง

54 3.การวดเสนทางการสอสารในเครอขาย การวาดเสนทางการสอสารในเครอขายเกยวของกบการก าหนดทศทางในการสอสารเชง

อ านาจระหวางบคคลหนงกบบคคลอนๆทศทางในการไหลเวยนขอมลขาวสารในเครอขายขนาดเลกและทศทางในการแพรกระจายขาวสารในเครอขายขนาดใหญ โดยมรายละเอยดดงน

3.1ทศทางในการสอสาร (Direction) ทศทางในการสอสาร ไดแก เสนทางในการสงตอขอมลขาวสารจากบคคลหนงไปยงอก

บคคลหนงในเครอขาย โดยเฉพาะการคนหาในประเดนตางๆดงน (1) ทศทางการสอสารเปนไปในลกษณะทางเดยว (One-way communication) หรอ

เปนไปในลกษณะสองทาง (two-way communication) (2) ทศทางในการสอสารเปนไปในลกษณะการสอสารจากบคคลทมอ านาจหรอ

สถานภาพสงกวา ไปสบคคลทมอ านาจหรอสถานภาพต ากวา ทเรยกวาการสอสารในแนวดง (vertical communication) หรอเปนไปในลกษณะการสอสารจากบคคลทในระดบเดยวกน ทเรยกกนวาการสอสารในแนวระนาบ (horizontal communication)

3.2 ทศทางการไหลเวยนของขอมลในเครอขายขนาดเลก (information flow) การไหลเวยนของขอมล (Flow) ไดแก การทเรองราวหนงถกสงตอจากบคคลหนงไปยง

บคคลอนๆในเครอขาย โดยเครอขายขนาดเลก มกใหความสนใจกบการแพรกระจายขอมลในเครอขายวามลกษณะแบบใด อาท แบบวงกลม แบบซลอ แบบโซ หรอแบบทกทศทาง (All-channel)

3.3 ลกษณะการแพรกระจาย (Information diffusion) การแพรกระจายของขอมล ไดแก การทขอมลขาวสารหนงไดรบการบอกเลาจากบคคล

หนงไปยงบคคลอนๆในระบบ โดยการวเคราะหการแพรกระจายของขอมล นยมศกษาในประเดนตางๆ อาท ใครเชอมตอกบใคร ขอมลขาวสารไหลเวยนจากใครไปถงใครกนบาง หรอจากกลมใดไปยงกลมใดกนบาง ขอมลขาวสารไหลเวยนผานชองทางอะไรกนบาง แตละชองทางมระดบความเปนทางการเพยงใด เรองราวทแตกตางกนจะมการไหลเวยนหรอกระจายผานกลมสมาชกในเครอขายแตกตางกนหรอไม และแบบแผนการกระจายของขอมลอยในลกษณะใด อาท การแพรกระจายอยภายในกลมใดกลมหนง หรอเครอขายใดเครอขายหนง หรอ การแพรกระจายจากจดหนงออกไปสจดอนๆ

4.การวเคราะหประเดนทสอสารในเครอขาย

John Arquilla & David Ronfeldt น ก ว จ ย จ าก National Defense Research Institute ซงเปน ผเขยนหนงสอ Networks and Netwars (2001) พบวา “เครอขายประกอบสรางขนผานเรองเลา หรอเรองราวตางๆซงบอกเลาโดยผคน” โดยเรองราวตางๆเหลานนท าหนาทสะทอน

55

ใหเหนอตลกษณ (identity) และความรสกเปนเจาของ (belonging) โดยอาจเปนเรองราวทท าใหเกดความรสกรวมวาพวกเราเปนใคร เรามารวมตวกนท าไม และเครอขายเราแตกตางจากคนอนๆอยางไร นอกจากนนเรองราวยงท าหนาทบอกเลาถงความรสกเกยวกบมลเหตในการกอก าเนดของเครอขาย วตถประสงค และภารกจของเครอขาย ตลอดจนเปาหมายวธการหรอจดยนเชงวฒนธรรม

นอกจากประเดนดงกลาวแลว Johnson J.D.(1992) ยงเนนวาการวเคราะหประเดนทสอสารในเครอขาย ยงสามารถวเคราะหในเชงคณลกษณะของเนอหา ทงในสวนของเนอหาทปรากฏและสงทอยเบองหลงการน าเสนอเนอหาดงกลาว เชน วธการถายทอดเนอหา การคดเลอกเนอหา เปนตน

จะเหนไดวาในการศกษาลกษณะการสอสารของเครอขายนนจะชวยส ารวจทศทางการไหลเวยนและการประสานงานของสมาชกเครอขายในการด าเนนงานรวมกนของโครงการสวนผกคนเมอง โดยจะเหนถงบทบาทของสมาชกในเครอขายทมบทบาทหนาทแตกตางกนไป เนองจากแตละทกตางมศกยภาพ ความร ความเชยวชาญและความสามารถในการท างานรวมกบเครอขายทแตกตางกน นอกจากนแลวยงชวยใหมองเหนถงประสทธภาพในการด าเนนงานของทางโครงการในการท างานในลกษณะของเครอขาย ทมการประสานความรวมมอในดานตางๆรวมกน โดยมการสอสารเปนสวนส าคญในการเชอมโยงระหวางกน เพอใหเขาใจถงกระบวนการรณรงคหรอการท างานของโครงการรณรงคทมการท างานเปนลกษณะเครอขาย ตลอดจนไดทราบถงลกษณะในการสอสารของสมาชกในเครอขาย เพอทจะสามารถพฒนาความรวมมอในการรวมกนรณรงคตามวตถประสงคของโครงการทไดวางเอาไว

2.4 แนวคดเกยวกบการสอสารเพอการพฒนา

ในการศกษาเรอง “เครอขาย กลยทธการสอสารและขนตอนการรณรงคของโครงการ

สวนผกคนเมอง” ผวจยไดน าแนวคดการสอสารเพอการพฒนามาประกอบ เพอใหเกดความเขาใจถงความหมายของการรณรงคของทางโครงการสวนผกคนเมอง ซงมรปแบบของการรณรงคในเชงของการพฒนา

เกศน จฑาวจตร (2548,น.24)กลาววา การสอสารเพอการพฒนา คอ การทประชาชนตองเขามาเกยวของกบกระบวนการสอสารทกขนตอน โดยมใชเปนเพยงแตผรบสารเทานน

ณรงค สมพงษ (2543,น.17) กลาววา การสอสารและการพฒนามสวนเกอกลกนและกน หรอการพฒนาดานการสอสารและการพฒนาสงคมตางมอทธพลซงกนและกน

56 กาญจนา แกวเทพ (2548,น.18-20) ไดแบงแนวคดการสอสารเพอการพฒนานน

ออกเปน 3 ยคใหญ ยคแรก (ชวงทศวรรษ 1950) ทฤษฎการพฒนาเปดตวมาดวยกระบวนทศนการท าสงคม

ใหทนสมย (Modernistic paradigm) อนไดแกการเปลยนชนบทใหเปนเมอง (urbanization) การเปลยนเกษตรใหเปนอตสาหกรรม (industrialization) โดยใช “กลยทธแบบเขาแทนท” แบบกวาดลางสงเกาๆทสงคมดอยพฒนามอยใหหมดไป และแทนทดวยสงใหมๆ (Substitution) ในการน “หนวยงานรฐ” จะเปนตวน าการเปลยนแปลง ทฤษฎนเรยกวา “กระบวนทศนกระแสหลก”

สวนทฤษฎดานการสอสารนน จะสอดคลองกบการพฒนาแบบจากบนลงลาง (top-down)คอเปนการสอสารแนวดง (vertical communication) เปนระบบการสอสารทรวมศนย (centralization) ทเหนไดชดคอ สอกระจายเสยง รปแบบของการสอสารจะมลกษณะเปนทางเดยว (one-way communication) ทถกน ามาใชโดยมเปาหมายเรองการโนมนาวชกชวนทมาจากกระบวนทศนทเรยกวาแบบจ าลองเชงการถายทอด (Transmission model)

เมอผสมผสานกรอบแนวคดการพฒนาและการสอสารเขาดวยกน โฉมหนาของการสอสารเพอการพฒนาจงมงเนนการใชสอสมยใหม (อนไดแก สอมวลชน) มาชวยท าใหสงคมไทยทนสมยและเนองจากความเชอในพลงอ านาจของสอ (powerful media) จงมการมงเนนศกษาคนควา “กลยทธการใชสอ” (Media strategy)

ยคทสอง (ชวงทศวรรษท 1970) หลงจากการพฒนาดวยกระบวนทศนความทนสมยผานพนไปไดสองทศวรรษ บรรดาประเทศในลาตนอเมรกาเรมสมผสกบความเจบปวดของผลพวงแหงการพฒนา นกวชาการในประเทศดงกลาวจงน าเสนอกระบวนทศนใหมทคดคานกระบวนทศนเดมคอทฤษฎการพงพา (Dependency theory) ซงมใจความหลกวา การพฒนาแบบทผานมาเปนตวการส าคญท าใหประเทศดอยพฒนาตองไปพงพาขนตอประเทศทพฒนาแลว

ยคทสาม (ชวงทศวรรษท 1980) หลงจากผลลพธของการพฒนาทผานไปในชวง 3 ทศวรรษไดแสดงใหเหนอยางเดนชดวา สามารถกอใหเกดผลดเพยงเลกนอย แตกลบสรางผลเสยอยางไมคมคากน ดงนน บรรดาประเทศโลกทสามรวมทงประเทศไทยกไดเรมน าเสนอแนวคดใหมของการพฒนาทมาจากรากฐานของตนเอง ( Indigenous theory) แทนทจะตองเดนตามค าแนะน าของตะวนตก โดยมงเนนหลกเรองการพงตนเอง (แทนทจะตองพงการลงทนจากตางประเทศ) เนนการพฒนาแบบพอเพยงใหเหมาะสมกบตนเอง และทส าคญทสดกคอตองเปนการพฒนาแบบประชาชนมสวนรวมอยางเตมทในทกขนตอน

ในสวนของทฤษฎการสอสารกมการพลกกลบจากเดมเชนกน ทเรยกวาการสอสารแบบทางเลอก (alternative communication) ซ งจะเนนการสอสารในแนวระนาบ(horizontal

57

communication) อนไดแกการสอสารระหวางชาวบานกบชาวบาน เนนรปแบบกระจายอ านาจ และทส าคญคอการเปลยนแปลงเปาหมายของการสอสารทเคยมงเนนการโนมนาวชกชวน มาเปนการสอสารเพอสรางความเขาใจรวมกน (shared meaning) ทมรากฐานมาจากแบบจ าลองเชงพธกรรม(Ritualistic model)

ดงนนลกผสมทเปนการสอสารเพอการพฒนาจงมการเปลยนแปลงโฉมหนาไปจากเดมเปน Alternative development communication ทใหความส าคญสงสดกบ “ประชาธปไตยทางการสอสาร” คอ การมสวนรวมของประชาชนในการสอสาร เปนการสอสารทถอเอาการตอบสนองความตองการของชมชนเปนหมายหลก ในเรององคประกอบของการสอสารนน หากยงคงสนใจเรอง “ตวสอ” กนาจะเปน “สอผสมผสาน” (mixed media) แตทควรศกษาคนควาใหมากขนกคอ กลยทธเนอหาสาร (message strategies)

หนาทของการสอสารในการพฒนาสงคม การปฎบตหนาทของการสอสารเพอพฒนาสงคมในขณะทประเทศก าลงพฒนาไปนนม

ลกษณะดงน 1. หนาทในการใหขาวสาร (Informative Function) การสอสารเปนการใหขาวสารแกประชาชนในลกษณะทสรางบรรยากาศแหงการพฒนา

ดวยการเสนอขาวสารเกยวกบการพฒนาแกประชาชนใหมากๆ สาระขาวสารทเสนอ ไดแก วถของสงคมทพฒนา โครงการพฒนาตางๆระบบการเมอง สงคม เศรษฐกจและวฒนธรรมของประเทศตนเองและประเทศทพฒนา เปาหมายและปญหาของการพฒนา การเสนอขาวสารในลกษณะนเปนการกระตนใหประชาชนเกดความสนใจในการพฒนา

2. หนาทในการชกจงใจ (Persuasive Function) การสอสารในประเทศทก าลงพฒนา มสวนในการชกจงใหประชาชนเปลยนวถชวตของ

ตนและเขารวมในโครงการพฒนาอยางจรงจงดวยการแสดงความคดเหนสนบสนนโครงการพฒนาของรฐบาลและชแนะการตดสนใจของประชาชน ตลอดจนชใหเหนถงประโยชนทประชาชนและสงคมโดยสวนรวมจะไดรบจากการพฒนา

3. หนาทในการใหความร (Education Function) การสอสารในประเทศทก าลงพฒนามความจ าเปนอยางยงในการใหความรตางๆแก

ประชาชนเพอปรบตวเองใหเขากบการพฒนาสงคมได โดยการใหความรแกประชาชนทงในเรองของการอานออกเขยนได การปรบปรงการกนอยและการประกอบอาชพ

58 เงอนไขแหงประสทธผลของการสอสารเพอการพฒนาสงคม ปรมะ สตะเวทน (2527,น.154-157) ไดกลาววา การพฒนายอมกอใหเกดการ

เปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงจะตองท าใหประชาชนเปลยนแปลงทงในดานทศนคต ความเชอ และพฤตกรรม เปนการเปลยนแปลงจากวถชวตเดมมาเปนวถชวตใหมซงจ าเปนส าหรบสงคมใหมทเปลยนแปลงไป การท าใหประชาชนยอมรบการเปลยนแปลงวถชวตของตนไดนนเปนเรองทกระท าไดยาก นอกเสยจากวาจะสามารถท าใหประชาชนเชอไดวาการเปลยนแปลงนนคมคา โดยการสอสารเพอการพฒนาจะประสบผลส าเรจกตอเมอ ปฏบตตามเงอนไขดงตอไปน

1. มการวางแผน (A planed dynamic) เนองจากการสอสารเพอการพฒนาเปนการสอสารเพอใหเกดการเปลยนแปลง ดงนนจง

จะตองมการวางแผนการสอสารโดยเฉพาะอยางยงเนอหาของสาร โดยค านงถงสภาพของดานสงคมและจตใจของประชาชน ความรเกยวกบทฤษฎตางๆทางดานนเทศศาสตรและสงคมศาสตร สาขาอนๆเชนความนาเชอถอของผสงสารและสาร, การเลอกของผรบสาร,การเปลยนแปลงทศนคต,หนาทของผน าทางความคดเหนและผ เรมตนในการยอมรบนวกรรม( innovators) ฯลฯ ลวนแลวแตเปนประโยชนตอการวางแผนการสอสารเพอการพฒนาทงสน

2. เขากนไดกบวฒนธรรม (A fit to the culture) วฒนธรรมมอทธพลตอทศนคต ความเชอและพฤตกรรมของคน ดงนน การสอสารท

เสนอแนะใหคนเปลยนแปลงทศนคต ความเชอ และพฤตกรรมของคน จงตองเปนการสอสารทมเนอหาสาระไมขดตอวฒนธรรมของสงคม กลาวคอในการแนะน าใหประชาชนรบสงใหมๆเขามาใชในสงคมนนจะตองอธบายในลกษณะทเปนทยอมรบได (acceptable) หรอตรงกบความเชอของประชาชน

3. การสอสารจะตองใหถงประชาชนเปาหมาย (Delivering the message) การสอสารเพอการพฒนานนกเชนเดยวกบการสอสารโดยทวไป กลาวคอจะตองท าการ

สอสารใหถงประชาชนกลมเปาหมาย ดงนนจงตองมการจดเตรยมเครอขายในการสอสาร (Communication network) ใหเพยงพอแกการทจะเผยแพรขาวสารไปยงประชาชนเปาหมาย อยางไรกตามเนองจากการสอสารเพอการพฒนาเปนการสอสารเพอใหเกดการเปลยนแปลง ดงนนประชาชนกลมเปาหมายของการสอสารเพอการพฒนา จงไดแกคนทมอ านาจในการตดสนใจ

เพราะประชาชนกลมเปาหมายแตละกลมยอมมความแตกตาง ทงในเรองความตองการ ปญหาสภาพเศรษฐกจและสงคม เปนตน ดงนน จงตองมการเตรยมเครอขายการสอสารใหเพยงพอแกการจะเผยแพรขาวสารไปยงประชาชนกลมเปาหมายไดอยางทวถงและเหมาะสม

59 4. การสอสารแบบสองทาง (Two-way communication) ในการพฒนาสงคมนน การอาศยแตเพยงการสอสารจากฝายรฐบาลไปยงประชาชน

เพยงอยางเดยวไมเปนการเพยงพอ ทงนเพราะจะท าใหรฐบาลไมมโอกาสไดรบทราบความรสกนกคด ความตองการและปญหาของประชาชน ดงทไดกลาวแลววาการพฒนาสงคมตองอาศยความรวมมอของประชาชนในการเปลยนแปลงวถชวตและการเขารวมในโครงการพฒนาการเปลยนแปลงของประชาชนจะเกดขนไดโดยราบรน และประชาชนเขารวมในโครงการพฒนาอยางจรงจง กตอเมอประชาชนเกดความรสกดวยตนเองวาตองการ (felt need) การเปลยนแปลง ดงนนวธการสอสารทดทสด กคอ ฝายรฐบาลจะตองรบฟงความคดเหนของประชาชนดวย เพอจะไดน ามาใชปรบปรงแผนพฒนาและวธการสอสารตอไป

5. กระท าบอยๆ ความนาเชอถอของผสงสาร และความสนใจของประชาชน (Repetition,credibility,and attention)

หลกขอหนงของการสอสารทมประสทธผลกคอ ผสงสารจะตองสามารถท าใหสารของตนเดนกวาสารอนๆ ซงแขงขนกบการสอสารของตน วธการอนหนงในการทจะท าใหการสอสารของตนเดนกวาการสอสารอนๆและไดรบความสนใจจากผรบสารกคอ ผสงสารจะตองท าการสอสารบอยๆ (Repetition) หรอโดยอาศยสอหลายๆชนด (use of multiple channels) เชน ในการรณรงคใหประชาชนวางแผนครอบครวอาจจะใชทงโปสเตอร ,จลสาร,ภาพยนตร,สไลด,การเขาไปพบปะกบประชาชนถงบานเปนตน อกวธหนงก คอใชผสงสารทนาเชอถอและดงดดความสนใจจากประชาชนเปนผท าหนาทในการสอสารกบประชาชน

6. การสาธต (Demonstration) การทจะท าใหประชาชนเขาใจและยอมรบการเปลยนแปลงนนจ าเปนทจะตองอาศย

การสาธตใหเหนไดจรงจง หรออาศยบคคลทเปลยนแปลงแลวเปนตวอยาง เพราะคนเรานนมกจะเชอสงทตนเหนมากกวาสงทไดยนไดฟง เสมอนกบค าพงเพยของไทยทวา “สบปากวาไมเทาตาเหน”

7. การปฏบต (Practice) การทคนเราจะสามารถเปลยนแปลงทศนต ความเชอและพฤตกรรมของตนไดนน คนๆ

นนจะตองมประสบการณทดตอสงใหมนนเสยกอน กลาวคอคนเราจะตองมโอกาสไดทดลองกระท าสงนนๆเสยกอน และหากกระท าแลวเกดผลด คนจงจะยอมรบสอนนไปปฏบตตอไป

การสอสารเปนองคประกอบทส าคญของกระบวนการสงคม ไมวาสงคมจะอยในระดบใดของความเจรญ การสอสารกคงปฏบตหนาทและมความส าคญตอสงคมไมเปลยนแปลง อยางไรกตามเมอประเทศตดสนใจทจะพฒนาประชาชนและสงคม หนาทของการสอสารกจะถกปรบใหสอดคลองกบสภาพการณของประเทศโดยการเนนในเรองของการพฒนา การสอสารในลกษณะน ซงเรยกวาการ

60

สอสารเพอการพฒนา (Development Communication) มวตถประสงตเพอสงเสรม สนบสนน และขยายงานพฒนา เพอใหประชาชนและสงคมเปลยนแปลงไปตามแผนพฒนาของประเทศ

เสถยร เชยประทบ(2533,น.41)ไดสรปไววา การสอสารและการพฒนานนตางมอทธพลซงกนและกนโดยไดมการน าการสอสารมาใชในการรณรงคเพอพฒนาประเทศ ซงประเทศทมประสบการณในการใชการสอสารเพอพฒนาเศรษฐกจ การเมอง และสงคม จะมการพดถงการ “รณรงค (campaign)” หรอ “ระบบ(systems)” มากกวาการพดถง “สอ (media)” ทเปนเชนนเพราะประเทศเหลานตะหนกดวา การทมเทก าลงเพอพฒนาประเทศเปนสงทตองการกระท าตอเนองและผลทเกดขนไมไดเกดจากอทธพลของขาวสารชนใดชนหนงหรอสออยางใดอยางหนง แตเกดจากอทธพลขของขาวสารหลายชน หรอสอหลายอยงทมความเกยวพน และตางสนบสนนซงกนและกนในการพฒนา

โดยการรณรงคเพอสรางความกาวหนาใหแกสงคมตองใชทงสอระหวางบคคลและสอมวลชน และถาเปนไปไดควรพยายามใชสอหลายอยางเพอเขาถงประชาชนทตองการพฒนา ทงนเพราะเมอการรณรงคเรมด าเนนไปนนลกษณะของขาวสารทใชจะเปลยนแปลงไป จงจ าเปนตองใชสอทแตกตางกนตามขนตอนทเหมาะสมหรอใชสอหลายๆอยางไปพรอมกน

ดงนนแลวผวางแผนพฒนาตองเขาใจวฒนธรรมทองถนใหด เพอจะไดทราบวาจะกอใหเกดการเปลยนแปลงตามทตองการไดอยางไร ตองทราบวาอะไรทสามารถท าใหบรรลผลไดโดยการใหขาวสาร อะไรทท าใหบรรลผลไดโดยการจงใจ จะใชขาวสารชนดใดหรอท าการจงใจอยางไรจงจะไดผลด รวมทงจะจดสรรทรพยากรหรอใหโอกาสแกประชาชนทตองการจะพฒนาอยางไร จะกระตนสงเสรมประชาชนอยางไร หลงจากนนผวางแผนพฒนาตองวางแผนการใชสอใหเหมาะสมกบเหตการณเปนระยะๆ ในบางระยะของการรณรงคอาจจ าเปนตอง เขาถงประชาชนกลมใดกลมหนง การจะเขาถงประชาชนกลมนไดกตองหาสอทเหมาะสมทสด และถาเปนไปไดนาจะใชสอหลายๆอยางพรอมกน การใชสอหลายๆอยางเปนหลกประกนอยางหนงวา ขาวสารทสงใหประชาชนนนสามารถเขาถงประชาชนไดจรงๆและขาวสารในสอแตละประเภทจะชวยสนบสนนซงกนและกน

โดยปกตการรณรงคเพอการพฒนานน ในระยะแรกประชาชนจะถกกระตนใหเกดความตะหนกในปญหาโดยสอทสามารถเขาถงประชาชนอยางรวดเรว หลงจากนนกจะมการใหขาวสารรายละเอยดมากขน โดยอาศยสอประเภทตางๆตามความเหมาะสมก บเหตการณและเวลา เพราะฉะนนจะเหนล าดบในการใหขาวสารในลกษณะดงตอไปน

(1) เรมตนดวยการกระตนใหตะหนกถงความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลง

(2) มการใหเหตผลสนบสนนหรอคดคานเพอใหประชาชนเรมมความคดเหน

61 (3) หลงจากนนกมการใหขาวสารรายละเอยดเพมเตมอก

เพอใหประชาชนมความคดเหนทแนวแนยงขน เพอวาในขนสดทายประชาชนจะไดตดสนใจยอมใหมการเปลยนแปลงได

โดยการยอมรบนวกรรมนน ในขนแรกทจะใหประชาชนยอมรบนวกรรม คอ ใหมสอมวลชนเขาถงประชาชนเพอประชาชนจะไดทราบถงประโยชนทจะไดรบจากการยอมรบนวกรรม รวมทงผลเสยของการใชแนวคดหรอวธปฏบตทก าลงใชอย ในขนนผมแนวโนมทจะยอมรบนวกรรมเรวจะไมคอยมบทบาทมากนก ผทมบทบาทมากทสดในตอนนคอสอมวลชน แตถาขาวสารทสอมวลชนเผยแพรท าใหผมแนวโนมทจะยอมรบนวกรรมเรวเกดความสนใจแลว บคคลเหลานกจะเกดการตนตวและเรมมบทบาท โดยจะแสวงหาขาวสารเพมเตมจากบคคลทตนรจกหรอจากสอมวลชนอนๆ โดยปกตบคคลเหลานมกตองการทราบขาวสารเพมเตมในแงทวา นวกรรมนนเกยวข องกบอะไรบาง ประชาชนอนๆมความคดเหนอยางไรและวางแผนทจะท าอะไรเกยวกบเรองน ทส าคญทสดบคคลเหลานอาจตองการใหมการน านวกรรมนนไปใช เพราะฉะนนในระยะนการสาธตใหเหนถงประโยชนของนวกรรมอาจมประโยชนอยางมาก แตถาการตดสนใจทจะยอมรบนวกรรมเปนการตดสนใจรวมกนของกลม การจดใหมการประชมพบปะหรอใหมการอภปรายแสดงความคดเหนนาจะเปนวธทใหผลด ถาผมแนวโนมทจะยอมรบนวกรรมตดสนใจทจะน านว กรรมไปใช บคคลเหลานกจ าเปนตองมขาวสารเพมเตมมากขน รวมทงตองไดรบการแนะแนวดวย ปกตบคคลเหลานจะแสวงหาสงเหลานจากผเชยวชาญ ผทเคยหรอก าลงใชนวกรรม หรอศกษาจากวารสารหรอเอกสารทางวชาการทเกยวกบนวกรรม จะเหนไดวาในการใชสอเพอเผยแพรนวกรรมนนมล าดบชนของการใหขาวสารทมลกษณะตางๆกน สอแตละอยางตางมขอดขอเสยในตวเอง เพราะฉะนนจงตองใชใหเหมาะสมกบวตถประสงค เวลา และกลมเปาหมาย

จากแนวคดการสอสารเพอการพฒนา จะเหนไดวาการสอสารเปนเครองมอทส าคญในการพฒนาและขบเคลอนสวนตางๆของสงคม ดงนนแลวผวจยจงไดน ามาใชเปนกรอบในการศกษากลยทธการสอสารการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองทมลกษณะเปนการสอสารเพอพฒนา เพอใหเหนถงการน าการสอสารมาใชในการรณรงคเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของทางโครงการ

2.5 แนวคดเกยวกบการมสวนรวม

การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมกบโครงการนน ถอไดวาเปนเปาหมาย

ส าคญในการด าเนนงานของโครงการรณรงค ทจะตองอาศยการมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญ ในการสนบสนนใหโครงการประสบความส าเรจ รวมทงการเขามามสวนรวมของประชาชน ยงชวยให

62

เกดผลอยางเปนรปธรรม และเกดการเรยนรรวมกน มการแลกเปลยนและตอยอดองคความร และขยายเครอขายออกไป ซงจะท าใหโครงการนนประสบความส าเรจและเหนผลเปนรปธรรม โดยเฉพาะอยางยงโครงการสวนผกคนเมองทไดมวตถประสงคในการด าเนนงานสงเสรมและสนบสนนการปลกผกแบบไมใชสารเคม และมวตถประสงคในการรณรงคเผยแพรแนวคดและรปธรรมสสาธารณะ โดยเฉพาะการสรางรปธรรมของพนทผานการสนบสนนโครงการขนาดเลก โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเปดโอกาสใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆทอยในพนทเปาหมาย ไดเสนอโครงการขนาดเลกเขามารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เพอรวมสรางสรรคคณภาพชวตดานตางๆของคนเมองใหดยงขนและเปนรปธรรม ดงนนผวจยจงไดน าแนวคดเกยวกบการมสวนรวมมาชวยในการวเคราะหเพอใหเกดความเขาใจและเหนถงความส าคญของการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง

ความหมายของการมสวนรวม แนวคดการมสวนรวมนน ถอไดวาเปนแนวคดทไดถกน าไปใชในเรองตางๆไมวาจะเปน

ในทาง การเมอง สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม สงแวดลอม และการสอสาร ดงนนความหมายจงถกจ ากดความแตกตางกนออกไป

สหประชาขาต (อางถงใน ใจทพย สอนด,2543,น.48) ไดใหความหมายของการมสวนรวม ในฐานะกระบวนการพฒนา คอ การเขารวมของประชาชนและมพลงในระดบตางๆ ดงน

(1) กระบวนการตดสนใจ เพอตดสนในก าหนดเปาหมายของสงคมและจดสรรทรพยากรใหบรรลตามเปาหมายนน

(2) ในการปฏบตตามแผนหรอรวมกจกรรมโครงการตางๆโดยสมครใจ Davis (อางถงใน ใจทพย สอนด ,2543,น.49) กลาววา การมสวนรวมหมายถง การ

เกยวของทางดานจตใจและอารมณของบคคลหนงในสถานการณกลม ซงผลของการเกยวของดงกลาวเปนเหตเราใจใหกระท าการใหบรรลจดมงหมายของกลมนน และท าใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมนนดวย ซงการมสวนรวมนเกดจากแนวคด 3 ประการ คอ

1.ความสนใจและหวงกงวลรวมกน ซงเกดจากความสนใจและความหวงกงวลของบคคลซงบงเอญพองตองกน กลายเปนความสนใจและความหวงกงวลรวมกนของสวนรวม

2.ความเดอดรอนและความไมพงพอใจรวมกนทมตอสถานการณทเปนอยจงมการลงมอกระท ารวมกน

3.การตกลงใจรวมกนทจะเปลยนแปลงกลมหรอชมชนไปในทศทางทปรารถนา การตดสนใจรวมกนนจะตองรนแรงมากพอทจะท าใหเกดความคดรเรมกระท าการทสนองตอบความเหนชอบของคนสวนใหญทเกยวของกบกจกรรมนน

63 นศากร วนจฉยภาพ (2530,น.19) ไดใหความหมายวา การมสวนรวม เปนกระบวนการ

ทสมาชกของกลมเขามามสวนรวมเกยวของในกจกรรมกลม โดยอาจเกยวของในลกษณะการท างานรวมกน การด าเนนการรวมกนในเรองใดเรองหนง หรอหลายเรอง เพอใหบรรลเปาหมายทตองการ

ประสบสข ดอนทร (2521,น.21) ไดกลาวถงการมสวนรวมของประชาชน วาหมายถง ความรวมมมอของประชาชนไมวาจะเปนปจเจกบคคลหรอกลมคนทเหนพองตองกน และเขารวมรบผดชอบหรอเขารวมกจกรรม ทเปนประโยชนตอสงคมเพอด าเนนการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทางทตองการ โดยการกระท าผานกลมหรอองคการ เพอใหบรรลถงการเปลยนแปลงทพงประสงค

ตลอดจน ทวทอง หงษววฒน (อางถงใน ชรมพร จตตโกศล ,2547,น.100) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา “การมสวนรวม” คอ การทประชาชนหรอชมชนหนงๆพฒนาขดความสามารถของตนเองในการจดการ และควบคมการใชและกระจายทรพยากรทมอย เพอประโยชนตอการด ารงชพทางเศรษฐกจและสงคม ตามความจ าเปนและสมศกดศรในฐานะสมาชกของสงคม โดยการมสวนรวมน ประชาชนไดพฒนาการรบรและภมปญญา ซงแสดงออกมาในรปของการตดสนใจในการก าหนดชวตของตนเองตามการรบรและความคดของตน

ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวม วรางคณา วฒนโย (2540) ไดกลาวถงปจจยในการเขามามสวนรวมของประชาชน ดงน 1.ปจจยในตวบคคล ซงเปนแรงผลกดนจงใจทเกดขนในตวบคคลเอง อาจเปนความรสก

ความคด ความคาดหวง ความตองการ ความส านกทมสวนท าใหบคคลเขารวมหรอไมเขารวมกจกรรม 2.ปจจยสภาพแวดลอม ไดแก แรงผลกดนจากสภาพแวดลอมทางกายภาพ สงคม

วฒนธรรม เศรษฐกจ และการเมอง 3.ปจจยผลกดนจากบคคลอนๆ หมายถง แรงผลกดนหรอจงใจ ทเกดจากบคคลอนๆ

(ไมใชผเขารวมเอง)มบทบาทในการเปนผรเรม กระตน ชกชวน อธบาย และโนมนาวในการเขารวมการพฒนาชมชน

4.รางวลตอบแทน ไดแก แรงจงใจในรปเงน วตถ ต าแหนง สทธประโยชน วรรณการ ภมวงศพทกษ (อางถงใน ชรมพร จตตโกศล,2547,น.102) ไดพบวา ปจจยท

มความสมพนธกบการมสวนรวม ไดแก

1.ปจจยดานบคคลและดานเศรษฐกจ ซงประกอบดวย เพศ อาย ภมล าเนา ระดบการศกษา สถานภาพการสมรส สถานการภายในครอบครว ขนาดของครอบครว อาชพ รายได สถานทท างาน ระยะเวลาในการประกอบอาชพในชมชน

2.ปจจยดานสงคม ประกอบดวย

64 (1) ความตองการเกยรต เปนทยกยองของบคคลอน (2) การไดรบการชกจงใจจากผน าในชมชน (3) การไดรบการชกจงใจจากเพอนบาน (4) การไดรบการชกจงใจจากเจาหนาทโครงการ (5) ความตองการเปนกลมพวก (6) ความศรทธาตอโครงการ (7) การค านงถงผลประโยชนตอบแทน (8) ความสมพนธทดของคนในชมชน กลาวโดยสรป ปจจยทมอทธพลตอการเขามามสวนรวมในกจกรรมหรอโครงการตางๆ

สามารถแบงออกไดเปน 2 กลมใหญ ไดแก (1) ปจจยภายในตวบคคล เกดจากความตองการ ความคาดหวง ความรสกรวมหรอ

ประสงคในสงตางๆ (2) ปจจยภายนอกตวบคคล เปนปจจยทเปนแรงผลกจากทางดานเศรษฐกจ สงคมและ

การเมอง รวมทงภาวะบบคนตางๆ นอกจากนแลวดเรก ฤกษสาหราย(อางถงใน นนทญา หงษรตน,2550,น.39) ยงได

กลาวถงกระบวนการยอมรบ ของ Rogers วามผลตอการเขามามสวนรวมในการพฒนา แบงออกเปนปจจยยอยๆคอ

(1) ปจจยทเกยวกบลกษณะสวนตว ประกอบดวย อาย สถานภาพทางสงคม ฐานะทางเศรษฐกจ โดยรวมถงรายได ขนาดทดนถอครองหรอทรพยสนตางๆตลอดจนระดบการศกษา การมความรความเขาใจ

(2) ปจจยดานพฤตกรรมการสอสาร ประกอบดวยพฤตกรรมการตดตามขาวสาร ซงมทงขาวสารทมาจากแหลางขาวสารทไมเปนทางการ และเปนทางการ ส าหรบพฤตกรรมการสอสารนจะประกอบดวย ผสอสารหรอแหลงก าเนดขาวสาร ชองทางการสอสารและผรบสาร ซงชองทางสารนนอกจากจะเปนวถทางในการถายทอด หรอการรบขาวสารทเกยวของกบสอมวลชนทงหมด เชน หนงสอพมพ วทย โทรทศน ตลอดจนกลมบคคลทสามารถสงขาวสารไปยงผรบสารจ านวนมากๆได และการตดตอระหวางบคคลกบบคคลทมจ านวนไมมากนกแลว ยงหมายความรวมถงการตดตอกบผน าในทองถน ญาตพนอง เพอนฝง หรอเจาหนาทรฐ เปนตน

จากทกลาวมา จะเหนไดวาปจจยในการเขารวมหรอการเขามามสวนรวมจากประชาชนนน ไดมหลายปจจยดวยกน ดงนนแลวผวจยจงสนใจทจะศกษาถงปจจยในการเขามามสวนรวม ในการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากการเขามามสวน

65

รวมกบโครงการแลว กระบวนการมสวนรวมถอไดวาเปนสงส าคญ ทแสดงใหเหนถงการเขามามบทบาทในการชวยขบเคลอนโครงการอกดวย

กระบวนการมสวนรวม สวนในดานการเขามามสวนรวมนน สถาบนวจยสงคม และสถาบนวจยสภาวะแวดลอม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2545) ไดจดประเภทของการมสวนรวมของประชาชน โดยองพฒนาการของโครงการพฒนาเปนเกณฑ กลาวคอ กระบวนการมสวนรวมของประชาชน ประกอบไปดวยภารกจส าคญ 5 ประการ (ปารชาต สถาปตานนท ,2549,น.23-24)ดงน

1.การมสวนรวมในการวางแผน (Participation in planning) อนไดแก การทประชาชนมบทบาทในกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการวางแผนโครงการ นบตงแตการวเคราะหปญหาการก าหนดล าดบความส าคญของปญหา การก าหนดเปาหมาย การก าหนดแนวทางในการด าเนนงาน การก าหนดแนวทางในการตดตามและประเมนผลโครงการ

2.การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม (Paticipation in implementation) อนไดแก การสนบสนนดานทรพยากรตางๆและการประสานความรวมมอในการจดกจกรรม

3.การมสวนรวมในการใชประโยชน (Participation in utilization) อนไดแก การน ากจกรรมตางๆมาใชใหเกดประโยชน โดยเฉพาะในดานเพมระดบการพงตนเอง และการควบคมทางสงคม

4.การมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน (Participation in benefit-sharing) อนไดแกการแจกจางประโยชนตางๆในการพฒนาอยางยตธรรม

5.การมสวนรวมในการประเมนผล (Participation in evaluation) อนไดแก การใหประชาชนไดรบทราบถงสภาพปญหาและอปสรรคตางๆเพอรวมกนหาทางแกไขในล าดบตอไป

จะเหนไดวาการมสวนรวมนนเปนสงส าคญส าหรบโครงการรณรงค อนเนองมากจากการทโครงการรณรงคจะประสบความส าเรจไดนนจะตองอาศยการมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญ ดงท ศ.นพ.ประกต (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนทและคณะ,2546,น.65) ทไดศกษาวจยเรอง กลยทธในการรณรงคปรบเปลยนพฤตกรรมสงคม กรณการรณรงคเพอการไมสบบหรของมลนธหมอชาวบาน พบวา ปจจยทเออใหการรณรงคปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรไดส าเรจ สงส าคญประการหนงกคอ การสรางการมสวนรวม สรางความปตและความภาคภมใจในหมผมสวนรวม

ดงนนแลวผวจยจงไดน าแนวคดเกยวกบการมสวนรวม มาประกอบการศกษา เพอใหเหนถงปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เพอศกษาและท าความเขาใจใหเหนภาพการด าเนนงานของโครงการสวนผก

66

คนเมองในการรณรงค ในการสรางการมสวนรวมโดยการเปดรบสมครโครงการขนาดเลก เพอใหกลม หนวยงาน หรอองคกรไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในการรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมอง รวมถงการเปนเครอขายในการประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง ภายใตวตถประสงคของโครงการรวมกน

2.6 งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการ

สวนผกคนเมอง” ผวจยไดศกษาจากงานวจยทเกยวของพบวางานวจยทเกยวกบเรองเครอขาย ขนตอนการรณรงค กลยทธการสอสาร และการมสวนรวมมจ านวนอยไมนอย ทงนผวจยจงไดน าภาพรวมของการวจยในประเดนตางๆทเกยวของ เพอน าไปประกอบใชในการวเคราะหและอภปรายผลการศกษาของผวจย โดยมงานวจยตางๆดงน

2.6.1 งานวจยทเกยวของกบเครอขายและเครอขายการสอสาร

ผกามาศ ธนพฒนพงศ (2545) ศกษาเรอง การวเคราะหเครอขายการสอสารเพอการพฒนาการเกษตร ของชมรมสอมวลชนเกษตรแหงประเทศไทย พบวา ลกษณะเครอขายของชมรมสอมวลชนเกษตรแหงประเทศไทย เปนเครอขายทมความหลากหลาย มแกนน าเปนศนยกลาง องคประกอบของเครอขาย ประกอบดวย 3 กลม ไดแก กลมแกนน า กลมสมาชก และกลมพนธมตร โดยการสอสารในเครอขายเปนการสอสารในแนวระนาบหรอแนวนอนซงมประเดนในการสอสาร 7 ประเดน ไดแก การจดกจกรรมออกคายทวรเกษตร สถานการณการเกษตรของประเทศ การแกไขปญหาตางๆ ภายในชมรม การประสานขอมลและแบงปนขอมล ความเคลอนไหวตางๆ ของชมรม ประเดนทวๆ ไป และประเดนเรองสวนตว ปจจยทสงผลตอการกอตวของเครอขาย ประกอบดวย 6 ปจจย ไดแก ลกษณะของแกนน า แนวคดอดมการณของชมรม การใชเครอขายระหวางบคคล ความตองการในผลประโยชน โอกาสในการสะทอนปญหาทางการเกษตร และบรบทสงคม ปจจยทสงผลตอการขยายตวของเครอขาย ประกอบดวย ปจจยหลก 2 ปจจย ไดแก ลกษณะของแกนน า และลกษณะของเนอหาหรอสาร นอกจากนน ยงประกอบดวยปจจยสนบสนน 7 ปจจย ไดแก การเผยแพรขาวทางสอมวลชน การบอกปากตอปากของเครอขายระหวางบคคล การไปรวมกจกรรมทวรเกษตร ความหลากหลายของสมาชก ความตองการความรทางการเกษตรความตองการแลกเปลยนประสบการณ และบรบทสงคม

67 ฆโนทย บญฟก (2550) ศกษาเรอง เครอขายและกระบวนการสอสารของโครงการ

อนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ พบวา 1. ลกษณะภาคเครอขายโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ เปนเครอขายการสอสารแบบวงลอ ไดรบความรวมมอจากภาคเครอขาย 12 รปแบบ ดงน รปแบบความรวมมอดานขอมล ไดแก ใหขอมลทางวชาการ รปแบบความรวมมอดานขบเคลอนกจกรรม ไดแก ประชาสมพนธกจกรรมของโครงการ น านกเรยนและประชาชนในพนทไปเยยมชมศนย น าสอมวลชนไปท าขาวทศนย รวมกจกรรมปลอยเตาทะเล และรปแบบความรวมมอดานระบบสนบสนน ไดแก ใหพนทจดงานนทรรศการเตาทะเล สนบสนนเทคโนโลย สนบสนนโครงสรางพนฐาน เผยแพรขอมลเตาทะเล ชวยอนบาลเตาทะเล สนบสนนงบประมาณและการจดหาสปอนเซอร และสนบสนนสตวแพทย 2. กระบวนการสอสารภายในภาคเครอขาย ประกอบดวยประเดนการสอสารตาง ๆ ดงน การสอสารเชงรก ไดแก ประเดนดานการประชาสมพนธ การสอสารเชงรบ ไดแก ประเดนดานการท ากจกรรมรวมกน ประเดนดานงบประมาณและการหารายได และการสอสารในสถานการณทวไป ไดแก ประเดนดานความรเกยวกบเตาทะเล และประเดนดานกฎหมายเกยวกบเตาทะเล โดยใชวธการสอสารสองทางทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ 3. กระบวนการสอสารในการอนรกษเตาทะเลกบสาธารณชน ประกอบดวย 8 ขนตอน ดงน 1) เปาหมายทางการสอสาร คอ ใหสาธารณชนหนมารวมมออนรกษเตาทะเลใหมากทสด 2) วตถประสงคในการสอสาร คอ เพอใหสาธารณชนมความร เพอปลกจตส านก เพอโนมนาวใจใหรวมมออนรกษเตาทะเล และเพอขยายแนวรวมในสงคม 3) กลมผท าการสอสาร ไดแก โครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ และภาคเครอขาย 4) กลมเปาหมาย คอ กลมนกเรยน นสต นกศกษา และโรงเรยน กลมประชาชนทวไป กลมประชาชนในพนท และกลมนกทองเทยว 5) ประเดนในการสอสาร ไดแก ประเดนความรเกยวกบเตาทะเล ประเดนการปลกจตส านกใหเกดความหวงแหนและชวยกนดแลเตาทะเล ประเดนการบอกแนวทางการปฏบตตนในการอนรกษพนธเตาทะเล และประเดนการเผยแพรกจกรรมโครงการและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม 6) ชองทางการสอสาร ประกอบดวย สอบคคล สอมวลชน สอกจกรรม สอเฉพาะกจ และสอใหม 7) กลยทธดานสารของโครงการอนรกษพนธ เตาทะเล กองทพเรอ ประกอบดวย การน าเสนอขอเทจจรง การใชหลกเหตและผล การสอสารแบบมสวนรวม ความเปนเอกลกษณ การชใหเหนผลกระทบ การบอกแนวทางในการอนรกษ และการบอกประโยชนทจะไดรบ กลยทธดานสารของภาคเครอขาย ประกอบดวย การน าเสนอขอเทจจรง การใชหลกเหตและผล การชใหเหนผลกระทบ การบอกประโยชนทจะไดรบ การมสวนรวม การน าเสนอสารจากบคคลทมชอเสยงในสงคม การผกโยงกบหลกศาสนา การโนมนาวใจโดยใชอารมณ การน าเสนอสารทเนนขอความสะดดห ความเปนเอกลกษณ การสอสารแบบมสวนรวม การบอกแนวทางในการอนรกษ และการน าเสนอสงแปลกใหม และ 8) กลยทธดานสอทโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ

68

น ามาใชประกอบดวย การท าตนใหเปนตวอยาง การน าเสนอทกครงทมโอกาส การใชกจกรรมสรางกระแสสนบสนน และการเชอมโยงกบสถาบนพระมหากษตรย กลยทธดานสอทภาคเครอขายน ามาใช ประกอบดวย การใชสอทกชองทาง การสมผสจากประสบการณจรง และการน าเสนออยางตอเนอ

อดพล เออจรสพนธ (2553) ศกษาเรอง เครอขายและกลยทธการสอสารของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวดสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต พบวา กลยทธการสอสารทสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย แบงออกไดเปน 3 กลยทธ ไดแก กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธเกยวกบสาร กลยทธเกยวกบการใชสอ ลกษณะภาคเครอขายของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวกสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต เปนเครอขายการสอสารแบบวงลอ และเครอขายการสอสารแบบทกชองทางทเกดขนในกลมยอยของเครอขาย นอกจากนยงมอก 3 บทบาททางการสอสารของเครอขาย คอ คนขอบขาย คปลกวเวกและผปลกวเวก ปจจยทมผลตอการด ารงอยและการพฒนาของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวดสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต แบงออกเปน2ประเดน คอ ปจจยทมผลตอการด ารงอยและการพฒนาของสถ าบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวดสพรรณบร ไดแก ปจจยดานความเชอถอศรทธาในแนวพระราชด ารสปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯปจจยดานนโยบาย ปจจยดานการมสวนรวม ปจจยดานงบประมาณ ปจจยดานความเขมแขงของเครอขายกสกรรมธรรมชาต ปจจยดานความเชยวชาญของวทยากร ปจจยทเปนอปสรรคตอการด ารงอยและการพฒนาของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวดสพรรณบร ไดแกปจจยดานความตงใจในการเขารวม ปจจยดานการเบกจายงบประมาณจากภาครฐ เกษตรกรไมน าความรทไดจากการอบรมไปปฏบต บคลากรในการตดตามประเมนผลไมเพยงพอ การอบรมไมตรงกบความตองการของเกษตรกร

2.6.2 งานวจยทเกยวของกบขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร

หรสดา ปณฑวนนท (2544) ศกษาเรอง การสอสารและเครอขายการรณรงค “เมาไมขบ” พบวา 1)พฒนาการของโครงการ “เมาไมขบ” แบงออกเปนสองระยะคอ 1. ระยะกอตง และ 2. ระยะขยายเครอขายและด าเนนการ 2) การสอสารภายในเครอขาย "เมาไมขบ" ประกอบดวยประเดนตางๆ ดงน 1. การขอการสนบสนนดานนโยบาย 2. การขอการสนบสนนดานการใชกฎหมายควบคไปกบการรณรงค 3. การขอการสนบสนนดานงบประมาณ 4. การขอการสนบสนนดานกจกรรมการรณรงค 5. การประชาสมพนธ 6. การประเมนโครงการ 7. การสรางกระแสสงคม โดยวธการสอสารทใชเปนแบบการสอสารสองทาง ทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ 3) การสอสารกบสาธารณชนของโครงการ "เมาไมขบ" มงสอสารไปยงกลมคนตอไปนคอ 1. กลมผขบขยานพาหนะ 2. ประชาชนทวไป 3. ผขบขรถมอเตอรไซด 4. พนกงานในองคกรของหนวยงานทรวมรณรงคเมาไมขบ โดยม

69

วธการสอสารไปยงสาธารณชนโดย 1. สรางกระแสรงเกยจคนเมาแลวขบ 2. สรางพรเซนเตอรจากเหยอเมาแลวขบ 3. ใชโบวฟาเปนสญลกษณในการรณรงค 4. จดงานแถลงขาว 5. ใชสอทกชองทาง 6. จดนทรรศการใหความรแกประชนชน 7. จดกจกรรมในยานสถานบนเทงและหมอชต 8. จดกจกรรมชวงเทศกาล 9. จดกจกรรมตามโรงเรยนตางๆ

ชรมพร จตตโกศล (2547) ศกษาเรองกระบวนการประชาสมพนธรณรงค โครงการลดอบตเหตทางการจราจรของเครอขายอบตเหต พบวา1. กระบวนการประชาสมพนธรณรงคโครงการลดอบตเหตทางการจราจร ของเครอขายลดอบตเหต ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ (1) ขนการวจย-รบฟง รบผดชอบโดยทปรกษาวชาการจาก สสส. หนวยจดการความรเพอถนนปลอดภย (จรป.) และมลนธเมาไมขบ ซงเปนการหาขอมลจากองคกรดานวจย ต าราเอกสารและจากอนเทอรเนต สวนการวจย มเพยงการวจยของบางเครอขาย (2) ขนการวางแผน รบผดชอบโดยภาคแกนน าหลกและภาคทเปนตวท างาน ซงมครบทกขนตอน (3) ขนการสอสาร แบงออกเปน 2 สวนคอ การสอสารภายในเครอขาย รบผดชอบโดยส านกงานเครอขายองคกรงดเหลา และการสอสารไปยงกลมเปาหมาย รบผดชอบโดยทกองคกร และ (4) ขนการประเมนผลนนยงขาดการประเมนผลทเปนทางการ 2. กลยทธการประชาสมพนธของโครงการฯ ประกอบดวย (1) กลยทธดานการใชสอ ไดแก การซอสอเองในราคาพเศษ เปนผใหการสนบสนนในรายการตางๆ ซอสอตามจดใจกลางเมอง ออกสอซ าหรอย าบอยๆ ใชสอผสม ใชสอบคคลทมชอเสยง น าเสนอประสบการณตรง ใชสอใหเหมาะกบกลมเปาหมาย สรางพนธมตรสอ วางตนพรอมทจะใหขาว และใชการสอสารสองทาง (2) กลยทธดานการใชสาร ไดแก กลยทธสารทเราความกลว เสนอความเปนเหตเปนผล เสนอขอเทจจรง เสนอสารจากกลมอางอง สารทเปนแนวคดหลกและแนวคดยอย สารทเนนขอความสะดดหและสารทสรางสญลกษณรวม และ (3) กลยทธดานคนหรอองคการคอ การท างานในรปแบบของเครอขาย สรางพนธมตรเชงยทธศาสตร 3. ปญหาและอปสรรคในการประชาสมพนธโครงการฯ แบงเปน ปญหาเรองระยะเวลากระชนชด ปญหาการขาดแคลนทรพยากร ปญหาดานการประสานงาน ปญหาดานสารประชาสมพนธและปญหาความไมตอเนองในการด าเนนโครงการ สวนอปสรรค ไดแก อปสรรคดานกลมเปาหมายไมยอมเปลยนพฤตกรรม อปสรรคดานวฒนธรรม ดานเศรษฐกจและดานสงคม

ณฏฐณชย ศรมาเสรม (2547) ศกษาเรอง การรณรงคเพอลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอาหารในชมชนศาลายา พบวา 1.1 แนวคดหลกการรณรงคเพอลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอาหารในชมชนศาลายา ไดแก การสรางความเขมแขงขององคกรชมชนเขตชานเมองในงานคมครองผบรโภคโดยเฉพาะผลตภณฑเสรมอาหารและพฤตกรรมการลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอาหารในชมชนศาลายา 1.2 การรณรงคเ พอลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอาหารในชมชนศาลายา ประกอบดวย 4 ขนตอน ไดแก 1) ขนตอนการวจย 2) ขนตอนการวางแผน-กระท า 3) ขนตอนการ

70

สอสาร 4) ขนตอนการประเมนผล 2. ปจจยการสอสารทมผลตอพฤตกรรมการลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอาหาร ม 5 ดาน คอ 1) ปจจยดานผสงสาร ไดแก มหาวทยา/สถาบนมความช านาญและนาเชอถอ ผน าชมชนและองคกรทองถนมความรวมมอกน สถาบนเลอกประเดนปญหาทสอดคลองกบความสนใจของชมชน สถาบนเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมเพอลดชองวางระหวางชมชนกบสถาบน 2) ปจจยดานสาร ไดแก ลกษณะเนอหาเปนขอเทจจรง ลกษณะเนอหาเขาใจงาย โครงการน าเสนอสารผานสญลกษณ โครงการใชสโลแกนเปนเสมอนการเตอนสตใหฉกคด 3) ปจจยดานชองทางการสอสาร ไดแก การสอสารแบบสองทาง การใชชองทางการสอสารทหลากหลาย 4) ปจจยดานผรบสาร ไดแก ผรบสารมความสนทสนมเปนการสวนตวและมความคลายคลงกน ประชาชนในชมชนมศกยภาพ ประชาชนมความเอาใจใสตอสขภาพ ชมชนมสวนรวมกน 5) ปจจยดานบรบทสงคม ไดแก สงคมปจจบนมกระแสตนตวดานผลตภณฑเสรมอาหาร โครงการมความสอดคลองกบนโยบายของภาครฐ

พรด สะสมบต (2548) ศกษาเรอง กระบวนการสอสารในการรณรงคเรองการเลยงลกดวยน านมมารดาของ "กลมนมแม" พบวา กระบวนการสอสาร ของกลมนมแม ในการรวมกลมเพอสนบสนนการเลยงลกดวยนมมารดา สามารถแบงออกเปน 5 ระยะ คอ 1) ระยะกอตง โดยเรมจาก พญ. สวมล ชวมงคล ตระหนกถงปญหาในการเลยงลกดวยนมแม 2) ระยะหาแนวรวม มการแบงบทบาทหนาทในการด าเนนงาน และหาผสนบสนนการด าเนนงานของกลม ในรปแบบตาง ๆ ตลอดจนแถลงขาวเปดตวกลมนมแมตอสาธารณชน 3) ระยะด าเนนกจกรรม กลมนมแม มสถานทกลางในการด าเนนงาน และมชองทางในการตดตอสอสารไปยงสมาชกและผทสนใจเพมขน 4) ระยะขยายขาย กลมมการขยายแนวรวมไปยงสงคมเพอสนบสนนการด าเนนงานของกลมเพมมากขน รวมทงมการเผยแพรการรณรงคผานทางสอมวลชน และ 5) ระยะกลมเขาสระบบโครงสรางของสงคม กลมนมแมสามารถผลกดนเรองนมแมใหกลายเปนนโยบายระดบประเทศไดส าเรจ จงตดสนใจยต บทบาทการด าเนนงาน เนองจากบรรลวตถประสงคทตงไว กระบวนการสอสารของกลมนมแมใน การรณรงคตอสาธารณชน ประกอบไปดวย 8 ขนตอนคอ (1) การก าหนดเปาหมายในการรณรงค คอ สงเสรมใหคณแมเลยงลกดวยนมแมไดส าเรจ (2) วตถประสงคของการรณรงค คอเปนก าลงใจ การสรางกระแสเผยแพรความร และสรางเครอขายสนบสนนใหมารดาเลยงลกดวยนมแมไดส าเรจ (3) ก าหนดกลมเปาหมายในการรณรงค คอคณแมทมการศกษา และผมสวนในการสนบสนนการ เลยงลกดวยนมแม (4) การก าหนดขอมลและประเดนในการรณรงค 3 ประเดนคอ ใคร ๆกใหนมแมท ไหน ๆ กใหนมแต และเลยงลกตองเปนทม (5) ชองทางการสอสาร ประกอบดวย สอบคคล สอมวลชน สอกจกรรม สอเฉพาะกจหรอสอรณรงค และสอพเศษ (6) กลยทธการใชสารของกลมนมแม ซงไดแก กลยทธการน าเสนอสารทเปนขอเทจจรง เสนอความเปนเหตเปนผล ใชกลมอางองหรอบคคลทมชอเสยง

71

น าเสนอสารทเนนขอความสะดดห น าเสนอสารทใหก าลงใจ และสารทเปนการสรางสญญลกษณรวม (7) กลยทธการใชสอของกลมนมแม ประกอบดวย การซอสอเองในราคาพเศษ การใชสอบคคลทม ชอเสยง การน าเสนอประสบการณตรงในการแกปญหา การจบกระแส และเลอกน าเสนอประเดนทสงคมสนใจ ความสม าเสมอในการตอบรบ การใชสมพนธภาพอนดกบสอ วางตนพรอมทจะ ใหขาว และการใชสอผสม และ (8) การวจย กลมนมแมมการใชการวจยโดยศกษาจากเอกสารทเกยวของและวจยกบกลมเปาหมายและผทมสวนเกยวของเพอนน าขอมลทไดมาวางแผนงานรณรงคตอไปใหมประสทธภาพยงขน สรปประเดนทส าคญทกลมนมแมใชในการสอสารเพอการรณรงค คอ กลมนมแมใชรปแบบการสอสารในการสรางและขยายกลม โดยใชการสอสารแบบปากตอปากและการสอสารผาน Connection เปนหลก รวมทงใชการสอสารระหวางบคคลผานทางสอกจกรรมในรปแบบคณแมอาสาโดยการแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางคณแมสคณแม ซงมอทธพลตอการเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมของกลมเปาหมายได มการสอสารผานหนวยงานทหลากหลายโดยดงความถนดหรอความช านาญเฉพาะดานของแตละฝายมาสนบสนนในการด าเนนงานซงกนและกน นอกจากนนยงแสวงหาความรวมมอจากสอมวลชนเพอสรางกระแสเรองการเลยงลกดวยนมแมใหแพรหลายในสงคม มการจบกระแสชวงเทศกาลหรอวนส าคญเพอใหเกดความนาสนใจ และใชชองทางการสอสารทหลากหลายเพอเขาถงกลมเปาหมายไดตรงตามความตองการของผรบสารแตละกลม

2.6.3งานวจยทเกยวของกบปจจยการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวม

ใจทพย สอนด (2543) ศกษาเรอง กลยทธการสอสารในโครงการบวชปาชมชน พบวา 1. เนอหาและวธการน าเสนอสอพธกรรมในโครงการบวชปาชมชน ประกอบดวย 2 ประเดนหลก คอ คน ชมชน อยรวมกบปาได ซงน าแนวคดทางศาสนาและความเชอ วธการจดการปาดวยองคกรชมชน ผานการน าเสนอเนอหาดวยการจดการตามขนตอนของสอพธกรรม การจดการตามหลกกฎเกณฑของชมชน และการเฉลมพระเกยรต โดยเนนการน าเสนอดวยสอสญลกษณแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 2. การมสวนรวมของประชาชนทเขารวมในโครงการ ปรากฏวา ประชาชนมสวนรวมในฐานะผปฏบตการในขนตอนตางๆ ไดแก การเตรยมการ การด าเนนการ โดยกลมองคกรพฒนาเอกชนมบทบาทเปนผใหการสนบสนนดานตางๆ เชน ขอมลทางวชาการ การจดการ และหนวยงานอนๆ ไดแก คณะกรรมการจากภาครฐ นกวชาการ องคกรธรกจ พระสงฆ มบทบาทเปนผสนบสนนในฐานะภาครวมกนในการท างาน 3. ปจจยการมสวนรวม ประกอบดวย ปจจยภายใน ไดแก ความเชอและความศรทธา ความรสกทสอดคลองตรงใจ และปจจยภายนอก ไดแก การเชญชวน แรงกดดน คณลกษณะเฉพาะของโครงการ

72 นลบล แสนอาทตย (2547) ศกษาเรอง กระบวนการสอสารในการอนรกษแมน าของ

ต าบลไหลนาน อ าเภอเวยงสา จงหวดนาน พบวา 1) กลยทธการสอสารในการอนรกษแมน า มดงตอไปน กระบวนท 1 การรเรม ใชกลยทธการแสวงหาแกนน าใหตรงใจชาวบาน กลยทธการสรางความเขาใจ กระบวนการท 2 การเรยนรและวางแผน ใชกลยทธการใชการเปดเวทสาธารณะ กลยทธการใชการแลกเปลยนเรยนรกบชมชนอน กลยทธการถายทอดความรจากปราชญชาวบาน กลยทธการสรางความรสกเปนเจาของ กลยทธการใชสอสญลกษณ กระบวนการท 4 การจดการเชงสงคม ใชกลยทธการสรางกฎโดยชาวบานเพอชาวบาน กลยทธการเผยแพรกฎ กลยทธการใหรางวลกบผเปนหเปนตาผานสอกลางในการรองเรยน กลยทธการใชสอกจกรรม กลยทธการใชสอทองถนเพอสรางความเขาใจรวมกน กลยทธการสรางเครอขายในการสอสาร กลยทธการประชาสมพนธอยางไมเปนทางการ กลยทธการประชาสมพนธผานสถาบนทางสงคม กลยทธการใชสอมวลชน กระบวนการท 5 การประยกตความเชอทางศาสนาและพธกรรม ใชกลยทธการน าความเชอทางศาสนาและพธกรรมมาใช กระบวนการท 6 การจดการเชงโครงสราง ใชกลยทธการมอบอ านาจในการแตงตงคณะกรรมการอนรกษแมน าระดบหมบาน กระบวนการท 7 การพฒนาเครอขาย ใชกลยทธการพฒนาเครอขายโดยการถายทอดองคความรในการอนรกษแมน าไปยงหมบานอน 2) การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษแมน า ชาวบานในต าบลไหลนานสวนใหญมสวนรวมในฐานะผปฏบตกจกรรมเทานน ซงกลมประชาชนทเขามามสวนรวมหลกในการอนรกษแมน าคอ กลมแกนน าในการอนรกษแมน า ซงประกอบไปดวย ก านน ผใหญบาน กรรมการหมบาน พระสงฆ องคการบรหารสวนต าบล ขาราชการ นกการเมองทองถน นกพฒนาในหมบานและผน าอยางไมเปนทางการ โดยเขามามสวนรวมในการรเรม วางแผนและก าหนดกจกรรมตางๆ ในการอนรกษแมน า โดยมมลนธฮกเมองนานเขามามสวนรวมในฐานะทปรกษา และหนวยงานทงภาครฐและเอกชนเขามสวนรวมในฐานะผสนบสนนเทานน 3) ปจจยทท าใหประชาชนเขามามสวนรวมในการอนรกษแมน า มดงน ปจจยภายในประกอบดวย ความรสกเปนเจาของแมน าและสตวน า ความตองการยกระดบฐานะทางเศรษฐกจ ความรสกรวมรบผดชอบ ความเชอในศาสนาและพธกรรม ความศรทธาในตวผน าการประกอบพธกรรม ความศรทธาในกลมแกนน าอนรกษแมน า ความตองการการเรยนรจากการมสวนรวม และความรสกภาคภมใจในผลงานการอนรกษแมน าของชมชน ปจจยภายนอกประกอบดวย รปแบบการสอสารทใชในการเชญชวน การไดรบแรงผลกดนจากการเหนความส าเรจของชมชนอน สอกจกรรมทใชมความนาสนใจ หลากหลายและตอเนอง การเปดโอกาสใหมสวนรวมในหลายระดบและการถกบงคบโดยมาตรการหมบาน

นนทญา หงษรตน (2550) ศกษาเรอง กลยทธการสอสารเพอการพฒนาแบบมสวนรวมของเกษตรกรในโรงเรยนชาวนา จงหวดสพรรณบร พบวา 1. กลยทธการสอสารเพอการพฒนา

73

แบบมสวนรวม แบงออกเปน 3 กลยทธ ไดแก 1. กลยทธเกยวกบผสงสาร ประกอบดวยกลยทธการสอสารระหวางเจาหนาทกบเกษตรกร กลยทธการสอสาร ผานกระบวนการกลม กลยทธการเรยนรจากบคคลตนแบบ กลยทธการปฏบตซ า กลยทธการมสวนรวมและกลยทธการเปลยนบทบาท 2. กลยทธการสรางสารแบงออกเปน 2 วธการ คอ 2.1 การก าหนดเน อหาสาร ประกอบดวยกลยทธการเรยนรจากปญหาของชมชนและกลยทธการปรบประสานทางวฒนธรรม 2.2 การน าเสนอสาร ประกอบดวยกลยทธการจดการความร กลยทธการเรยนรแบบบรณาการ กลยทธการเรยนรจากการปฏบตและกลยทธการเรยนรอยางตอเนอง 3. กลยทธการใชสอ ประกอบดวยกลยทธ การใชสอบคคล กลยทธการใชสอมวลชน กลยทธการใชสอเฉพาะกจ กลยทธการใชสอพธกรรมและ กลยทธการใชสอแบบบรณาการ 2. ปจจยทมผลตอการมสวนรวม แบงออกเปน 3 ดาน คอ 1. ปจจยดานผสงสาร ประกอบดวย กระบวนการเรยนร เจาหนาทจากมลนธขาวขวญและการใหสงลอใจ 2. ปจจยดานผรบสาร ประกอบดวย ทศนคตของเกษตรกร ประโยชนทจะไดรบจากการเรยนในโรงเรยนชาวนาและการสงเสรมจากครอบครว 3. ปจจยดานการสนบสนนจากภายนอกในดานตาง ๆ ประกอบดวยองคกรสนบสนนงบประมาณ เทคนควทยาการ ขอมล ขาวสาร วดและโรงเรยนและองคการบรหารสวนต าบลวดดาว 3. การมสวนรวมของเกษตรกร แบงออกเปน 2 ดาน คอ 1. การมสวนรวมในกระบวน การเรยนผานการเรยน 2. การมสวนรวมในระดบการด าเนนงานในขนของการด าเนนงาน

จากงานวจยทกลาวมาในขางตนนน จะเหนไดวามความเกยวของกบงานวจยของผวจย กลาวคอเปนงานวจยทศกษาเกยวกบเครอขาย ขนตอนการรณรงค กลยทธการสอสารและการมสวนรวม ซงผวจยสามารถน าไปใชประกอบในการวเคราะหขอมลในการวจยในครงน

74

กรอบแนวคดทฤษฎทใชในการวจย

75

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มระเบยบวธวจยดงตอไปน

3.1 รปแบบการวจย

3.2 กลมตวอยางในการวจย

3.3 ขนตอนในการด าเนนการวจย

3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

3.5 เครองมอทใชในการวจย

3.6 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

3.7 การวเคราะหขอมล

3.8 การน าเสนอขอมล

3.1 รปแบบการวจย การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวน

ผกคนเมอง”เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ใชการพรรณนา (Descriptive) โดยไดก าหนดวตถประสงคทจะศกษา 3 ขอดวยกน ดงน

1. เพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

2. เพอศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

3. เพอศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

76 โดยการศกษาเกยวกบประเดนตางๆในเรองนเปนการศกษาเชงลก (In depth) ทมง

แสวงหาขอเทจจรงตางๆ ดวยวธการ ดงน

ตารางท 3.1 วตถประสงคและวธการศกษา

วตถประสงค วธการศกษา

1.ศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

การศกษาจากเอกสาร (Document Study)

การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview)

การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation)

2.เพอศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview)

3.ศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview)

การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation)

3.2 กลมตวอยางในการวจย

กลมตวอยางของการวจยในครงน ผวจยไดท าการเลอกกลมตวอยางโดยใชการสม

ตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เนองจากผวจยตองการทจะเลอกลกษณะของกลมตวอยางใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจย โดยผวจยไดขอรายชอของเจาหนาทมสวนเกยวของในการท างานของโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนรายชอบคคล กลม หรอองคกรและสมาชกโครงการขนาดเลกทเขามาเปนเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองระหวางเดอนกมภาพนธ-เดอนกนยายน 2558 จาก ผประสานงานในการใหขอมล ไดแก คณนาถศร โกมลพนธ เจาหนาทฝายขอมล

77

และการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง โดยผวจยไดแบงกลมตวอยางทใชในการวจยครงน ออกเปน 2 กลม ไดแก

กลมท 1 ทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

1.วรางคณางค ลมหตถา (ผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง)

2.นาถศร โกมลพนธ (เจาหนาทฝายขอมลและการสอสาร)

3.ยศวด ลอตระกลเศรษฐ (เจาหนาทฝายออกแบบสอ)

กลมท 2 เครอขายและสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

(1) เครอขาย

1.นคร ลมปคปตถาวร (ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก,กรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง)

2.ชเกยรต โกแมน (ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม,กรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง)

3.คมสน หตะแพทย (ศนยอบรมสวนผกบานคณตาและมลนธศนยสอเพอการพฒนา,กรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง)

4.ชรนา งวนส าอางค (ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ)

5.วตดา มงมหากล (หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm)

6.แกวตา ธรรมอน (ผประสานงานโครงการกนเปลยนโลก)

7.เพญศร โตสะอาด (สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส)

(2) สมาชกโครงการขนาดเลก

1.ศรกล ซอตอชาต (ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง)

2.พอทพย เพชรโปร (ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way)

3.วโรจน ปลอดสนเทยะ (ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way)

4.กรรณกา เจรญชย (Shortcut Organic)

5.ญาดา จ านงคทอง (โครงการสวนผกบ าบดศรราชา)

6.พรพรรณ แววสงหงาม (พร...พรรณไม)

78 7.จตรา หรญพฤกษ (โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม)

8.ชารย บญญวนจ (โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย)

9.ศโรจน ชนนทวาร (โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ)

10.ภทรพร นยมไทย (โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม)

3.3 ขนตอนในการด าเนนการวจย

การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวน

ผกคนเมอง”มล าดบขนตอนในการด าเนนการวจยและเกบรวบรวมขอมลในการวจยดงน คอ

1.ท าการศกษาขอมลเบองตนเกยวกบเรองทจะท าการวจย โดยศกษาจากเอกสารและการพดคยอยางไมเปนทางการกบบคคลทมหนาทรบผดชอบและมสวนเกยวของกบการด าเนนงานตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง

2.ทบทวนแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบเรองทจะศกษาเพอใชเปนแนวทางในการเขาไปศกษาขอมลจรง

3.เตรยมอปกรณตางๆทใชในการสมภาษณเจาะลกและการสงเกตการณ ไดแก แบบสมภาษณ กรอบการสงเกตการณ กลองถายรป เทปบนทกเสยง เปนตน

4.การตดตอประสานงานในการลงพนทเกบขอมลไดแกการสมภาษณและการสงเกตแบบมสวนรวม ในขนตอนนเมอผวจยประสานงานเรอง วน เวลา และสถานทเพอสมภาษณกลมตวอยางไดแลว ผวจยจะชแจงประเดนค าถามในการสมภาษณกบกลมตวอยางกอน เพอใหกลมตวอยาง ไดเตรยมขอมลและรายละเอยดไดอยางครบถวน

5.สมภาษณเจาะลกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงทไดท าการคดเลอกและนดหมายไว รวมทงสงเกตแบบมสวนรวมเพอสงเกตกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง โดยท าการสงเกตกจกรรมตางๆดงน

(1) กจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง

(2) กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไทครงท2 (3) กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได

79

(4) กจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015

6.ภายหลงจากการสมภาษณและสงเกตการณ ผวจยจะด าเนนการถอดเทปและจดพมพขอมลทไดจากการสมภาษณเพอท าการวเคราะหขอมลทไดรวบรวมมาทงหมด

3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

วธการศกษาจากเอกสาร (Document Study) ในการเกบรวบรวมขอมลผวจยไดท าการศกษาสอและเอกสารตางๆ (Document

Study) ทเกยวของโครงการสวนผกคนเมอง ซงผวจยจะท าการศกษากลยทธการสอสาร ทงในสวนของกลยทธดานสารและกลยทธการใชสอของทมงานและเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง และขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โดยผวจยจะท าการวเคราะหขอมลจากเอกสารดงน

1.1 การศกษาจากเอกสาร ไดแก แผนปฏบตการของโครงการสวนผกคนเมองในป พ.ศ.2557-2558 และแผนการจดกจกรรมของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก

(1) กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไทครงท2 (2) กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได (3) กจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015

1.2 การศกษาจากสอ ไดแก หนงสอ แผนพบ โปสเตอร เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง http://www.thaicityfarm.com และ แฟนเพจ (Fanpage) ในเฟซบกของโครงการสวนผกคนเมอง https://www.facebook.com/thaicityfarm

1.3 การศกษาจากสอ ไดแก เนอหาจากPowerPointทใชในการอบรม หนงสอคมอหรอเอกสารประกอบการอบรม จากเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

ทงนวธการวจยโดยการศกษาจากเอกสาร (Document Study)กเพอใหทราบถงกลยทธดานสารและกลยทธการใชสอและขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง

วธการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview)

ผวจยไดใชวธการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview) เพอสมภาษณและเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง (Semi-Structure Interview)เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล จากกลมตวอยาง 2 กลม ซงไดแก

1. ทมงานโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหทราบถง

1.1 ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการสวนผกคนเมอง

80 1.2 ขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง

1.3 กลยทธดานสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

1.4 กลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

1.5 ขอมลเบองตนเกยวกบเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

1.6 ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

1.7 รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

2. เครอขายและสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

2.1 เครอขาย เพอใหทราบถง

2.1.1 กลยทธเกยวกบผสงสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

2.1.2 กลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

2.1.3 กลยทธการใชสอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

2.1.4 ลกษณะเครอขายการสอสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

2.1.5 รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง 2.2 สมาชกโครงการขนาดเลก เพอใหทราบถง

2.2.1 ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

2.2.2 กระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

วธการสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) ในการเกบรวบรวมขอมลผ วจยไดใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม(Participant

Observation) โดยผวจยไดมสวนรวมในฐานะผสงเกตการณ ซงเปนการสงเกตเพอเกบรวบรวมขอมล ดงตอไปน

(1) กจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง

(2) กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไทครงท2

(3) กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได

(4) กจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015

81 (5) การด าเนนงานและการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

ทงนในวธการวจยโดยการสงเกตแบบมสวนรวม เพอใหทราบถง กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสารและกลยทธการใชสอของโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย รวมถงกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

3.5 เครองมอทใชในการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ซงผวจยไดใชเครองมอในการวจย ดงน

1.ตวผวจย ซงจะเปนผเกบรวบรวมขอมลทงหมดดวยตวเอง

2.เครองบนทกเสยง

3.กลองถายรป

4.อปกรณในการจดบนทก

5.แบบศกษาเอกสารทเกยวของ

6.แบบสงเกตการณ โดยผวจยไดแบงแบบสงเกตการณออกเปน 3 สวน ไดแก

(1) แบบสงเกตการณการจดกจกรรมอบรมของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท โดยมงสงเกตกลยทธในการสอสาร ไดแก

กลยทธเกยวกบผสงสาร

- บคลกภาพ

- ทกษะในการสอสาร

- เทคนคในการสอสาร

กลยทธดานสาร

- ประเดนหรอเนอหาสาร

- วธการน าเสนอสาร

กลยทธการใชสอ

- สอทใชในการน าเสนอสาร

82 (2) แบบสงเกตการณการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก กจกรรมของ

สวนผกคนเมองในงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไทครงท2 กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได และกจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015 โดยมงสงเกตกลยทธในการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขาย ไดแก

กลยทธเกยวกบผสงสาร

- บคลกภาพ

- ทกษะในการสอสาร

- เทคนคในการสอสาร

กลยทธดานสาร

- ประเดนหรอเนอหาสาร

- วธการน าเสนอสาร

กลยทธการใชสอ

- สอทใชในการน าเสนอสาร

รปแบบความรวมมอของเครอขาย

- เครอขายทเขารวม

- หนาทและความรบผดชอบของเครอขายทเขารวม

(3)แบบสงเกตการณการด าเนนงานและการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมงสงเกตการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก

- หนาทและความรบผดชอบ

- รปแบบการจดกจกรรม

7.แบบสมภาษณแบบกงม โครงสราง (Semi-Structure Interview) ซ งเปนแบบสมภาษณทไมเปนทางการ โดยผวจยจะก าหนดประเดนค าถามไวลวงหนา โดยจะเนนการสมภาษณดวยค าถามปลายเปด (Open-ended Questions) เพอเปดโอกาสใหกลมตวอยาง สามารถใหรายละเอยดและแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ทงนการทผวจยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง

83

เพอตองการใหประเดนค าถามสามารถยดหยนไดตามสถานการณ โดยผวจยไดก าหนดประเดนในแบบสมภาษณ เพอน ามาอภปรายผล โดยไดแบงแนวค าถามออกเปน 3 สวน ดงน

(1) แนวค าถามทใชในการสมภาษณส าหรบทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

ตอนท 1 : ขอมลเกยวกบตวผใหสมภาษณ

ตอนท 2 : แนวค าถามเพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

1. ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ “สวนผกคนเมอง” - ทมาของโครงการสวนผกคนเมอง - โครงสรางการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง - การด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง - เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง - ทมาของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการ

สวนผกคนเมอง - ทมาของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

2. ขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร 2.1 ขนวางแผนโครงการ - การศกษาขอมล

- การก าหนดวตถประสงค - การก าหนดกลมเปาหมาย - การก าหนดวธการประเมนผล - การเตรยมสาร

- การผลตสอ

- การก าหนดตารางการรณรงค - การก าหนดงบประมาณ

2.2 ขนการด าเนนการรณรงค 2.3 ขนการประเมนผล

3. กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

3.1กลยทธเกยวกบผสงสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง

84 3.2กลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง

3.3กลยทธการใชสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง

ตอนท 3 : แนวค าถามเพอศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

1.ขอมลเบองตนเกยวกบเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

2.ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

3.รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

(2) แนวค าถามทใชในการสมภาษณส าหรบบคคลในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

ตอนท 1 : ขอมลเกยวกบตวผใหสมภาษณ

ตอนท 2 : แนวค าถามเพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

1.กลยทธการสอสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

1.1กลยทธเกยวกบผสงสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง

1.2 กลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง

1.3กลยทธการใชสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง

ตอนท 3 : แนวค าถามเพอศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

1.ขอมลเบองตนของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

2.ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

3.รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

(3) แนวค าถามทใชในการสมภาษณส าหรบสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

ตอนท 1 : ขอมลเกยวกบตวผใหสมภาษณ

85 ตอนท 2 : แนวค าถามเพอศกษาปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวน

รวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

1.ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

2.กระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

3.6 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เพอใหไดขอมลทเปนจรงทมความนาเชอถอ ผวจยไดใชวธการ ดงนคอ

1.ผวจยยนยนความเชอถอไดของขอมลดวยการใหบคคลทอยในปรากฎการณทศกษาตรวจสอบ และรบรองความถกตองโดยการอานขอมลดงกลาว พรอมใหขอคดเหนเพมเตม ทกทวง หรอยอมรบขอมลทน าเสนอ ซงบคคลทกลาวถงคอ นาถศร โกมลพนธ เจาหนาทฝายขอมลและการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

2.การตรวจสอบสามเสาขอมล(Data Triangution) คอ การพสจนวา ขอมลทผวจยไดมานนถกตองหรอไม โดยวธการตรวจสอบแหลงทไดมาของขอมลดานบคคล กลาวคอ ถาบคคลทใหขอมลเปลยนไป ขอมลทไดจะเหมอนเดมหรอไม เชนในประเดนเดยวกนผวจยซกถามขอมลจากกลมตวอยางหลายคน เพอเปนการตรวจสอบความถกตองของขอมล

3.การตรวจสอบสาม เส า ด านว ธ ก า ร เ ก บ ร วบรวมข อม ล ( Methodological Triangulation)เปนการเกบรวบรวมขอมลหลายวธ กลาวคอ ใชวธการสงเกตแบบมสวนรวมควบคกบการสมภาษณ พรอมทงศกษาขอมลจากแหลงเอกสารประกอบกน เพอใหไดขอมลทถกตองมากทสด

3.7 การวเคราะหขอมล

การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวน

ผกคนเมอง”เปนการวจยเชงคณภาพ โดยผวจยไดน าขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมล ไดแกขอมลจากเอกสาร ขอมลจากการสมภาษณเจาะลก และขอมลจากการสงเกตแบบมสวนรวม มาวเคราะห ภายใตกรอบแนวคดและทฤษฎตางๆทเกยวของ เพอใหไดขอมลทมความสมบรณและเปนไปตามหลกวชาการ โดยขอมลทงหมดเปนขอมลเชงคณภาพดงนนผวจยจงตองใชการสรางขอสรปในแตละประเดนทศกษาแลวน ามาวเคราะห เ พอเปรยบเทยบขอมล จ าแนกชนดขอมลและ

86

ตความหมายของขอมล เพอน าไปสการสรปผลการวจยและอภปรายผลการวจยตอไป โดยในการวจยครงนผวจยไดวเคราะหขอมลการวจยตามล าดบ ดงน คอ

1. น าขอมลทไดเกบรวบรวมมาพจารณาวาเปนไปตามแนวคดและทฤษฎทมอยหรอไม อยางไร

2. ตรวจสอบขอมลทไดมาวาครบถวนเพยงพอทจะตอบปญหาน าวจยแลวหรอไม 3. จดกลมขอมลทไดมาใหอยในประเดนตางๆตามวตถประสงคของการวจยทได

ก าหนดไว 4. สรางขอสรป โดยน าแนวคดและทฤษฎทเกยวของมาเชอมโยงกบขอมลทไดจด

กลมแลว เพอแสดงใหเหนผลของการพสจนขอคนพบเบองตนวาเปนไปตามทฤษฎหรอไม อยางไร 5. เชอมโยงขอมลใหครบถวนตามวตถประสงค และพจารณาอกครงวาขอสรปท

ไดมานน สามารถตอบปญหาน าวจยทไดตงไวหรอไม

3.8 การน าเสนอขอมล ผวจยจะน าเสนอขอมลท ไดมาวเคราะหในรปแบบของการพรรณนาวเคราะห

(Analytical description) และน าผลการวเคราะหมาตอบค าถามในประเดนทตงไวตามปญหาน าวจย โดยไดแบงการน าเสนอดงน ไดแก

สวนท1 ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ “สวนผกคนเมอง”

สวนท2 ผลการวจย ไดแก

ปญหาน าวจยขอท 1 โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

1.1 ขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง

1.ขนวางแผนโครงการ

2.ขนการด าเนนการรณรงค

3.ขนการประเมนผล

1.2 กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

1.กลยทธเกยวกบผสงสารของโครงการสวนผกคนเมอง

87 2.กลยทธดานสารของโครงการสวนผกคนเมอง

3.กลยทธการใชสอของโครงการสวนผกคนเมอง

ปญหาน าวจยขอท 2 โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

2.1 ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

1.บทบาทเชงการสอสารของบคคลในเครอขาย

2.ลกษณะทศทางในการสอสารและทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย

2.2 รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

ปญหาน าวจยขอท 3 ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

3.1 ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

3.2 กระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

88

บทท 4 ผลการวจย

การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” มวตถประสงคเพอศกษาขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนศกษาถงปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง ซงในการศกษาวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยขอมลทงหมดไดมาจากการเกบขอมลดวยวธการตางๆไดแก การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview),การศกษาจากเอกสาร (Document Study) และการสงเกตการณแบบมสวนรวม (Participant Observation) โดยหลงจากการเกบรวบรวมขอมลเรยบรอยแลว ผวจยจงน าขอมลทไดมาท าการเรยบเรยง วเคราะหและน าเสนอผลการวจยเพอตอบปญหาน าวจย โดยผวจยไดแบงการน าเสนอผลการวจยออกเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ “สวนผกคนเมอง”

สวนท 2 ผลการวจยเพอตอบปญหาน าวจย 3 ขอ ดงน

1.โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

2.โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

3.ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

สวนท 1 ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการ “สวนผกคนเมอง”

ขอมลเบองตนเกยวกบโครงการสวนผกคนเมอง ทจะชวยใหผอานเขาใจถงทมาของ

โครงการสวนผกคนเมอง โครงสรางการด าเนนงาน การรวมตวเปนเครอขาย ชองทางในการประสานความรวมมอในเครอขาย และทมาของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท รวมถงทมาของกจกรรมโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

89 ทมาของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย)ทไดกอตงเมอป2541 ซงเปนองคกรภาคประชาชนทไดด าเนนงานเกยวกบการพฒนางานดานเกษตรกรรมยงยนในประเทศไทยมาโดยตลอด ไมวาจะเปนการสงเสรม สนบสนนและเผยแพรกจกรรมทเกยวกบเกษตรกรรมยงยน เพอแกปญหาของเกษตรกรและกลมองคกรชมชนดวยระบบเกษตรกรรมยงยน ตลอดจนการพฒนารปแบบและแนวคดในการสรางการพงตนเองและการพฒนาคณภาพชวตทดขนของชมชน ซงจากการท างานดานการสงเสรมดานการเกษตรในพนทชนบทมาอยางยาวนานนนท าใหมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ไดเลงเหนถงความส าคญของการสงเสรมการเกษตรในพนทเมอง เพอชวยแกปญหาวกฤตตางๆของคนเมอง ภายใตกรอบการวเคราะหปญหาของคนเมองในดานอาหาร ทงในดานมตความปลอดภยดานอาหาร การพงตนเองดานอาหาร มตสขภาพและสงแวดลอมในเมอง ดงนนแลวมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) จงไดตระหนกถงความส าคญของการปลกผกโดยไมใชสารเคมและการพงตนเองดานอาหาร ทจะมประโยชนและมสวนชวยในการแกปญหาตางๆของคนเมองทตองเผชญ อาท การเกดพนทอาหารทปลอดภยและยกระดบการพงตนเองดานอาหาร รวมถงการพฒนาในมตตางๆ ไมวาจะเปน มตดานเศรษฐกจ ทการปลกผกสามารถชวยลดคาใชจายในครวเรอน มตดานสงคม ทพบวาการปลกผกสามารถชวยสรางความสมพนธของคนเมอง ในการสรางพนทพบปะ พดคย แบงปนและเกอกลกนระหวางคนในชมชน หรอมตดานสงแวดลอม อยางการน าทรพยากรเหลอใชในทองถนรวมถงขยะในครวเรอนมาใชใหเกดประโยชนอยางสงสด รวมถงยงชวยเพมพนทสเขยวอนเปนทงแหลงพกผอนหยอนใจและชวยคลายเครยดใหกบคนเมองไดอยางดดวย ตลอดจนมตดานสขภาพ ทพบวา นอกจากสวนผกจะสามารถชวยใหเขาถงการบรโภคผกทสะอาดปลอดภยดกบสขภาพ และชวยสงเสรมการออกก าลงกายแลว สวนผกยงชวยพฒนาดานจตใจ ชวยใหผอนคลาย และลดความเครยดอกดวย

จดเรมตนคอเกดจากการท างานภาคชนบทมานานจนมามองในเมองวาแบบมวกฤต

อะไรเกดขนบาง เมองท าไมมนเปลยนไป แลวกมสถานการณเรองความไมปลอดภยของ

อาหาร แลวกสถานการณทอาหารราคาสงขน เรากเลยมองวาจรงๆแลว วฒนธรรมเรอง

การปลก ซงจรงๆมนมมานานแลวแตกไดหายไป เรากเลยคดทจะท าโครงการนขนมา

เพอทรณรงคสงเสรมใหคนสนใจเรองนมากขน และเรากเหนวาสวนผกไมใชแคการปลก

หรอการกน แตยงเชอมโยงกบอกหลายๆมต (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน

2558)

90

นอกจากทกลาวมาในขางตนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมองเหนถงศกยภาพความเปนไปไดของคนเมองในการปลกผกและท าการเกษตรอกดวย อนเนองจากปลกผกและการท าการเกษตรไวบรโภคในครวเรอนไดถอเปนวฒนธรรมอยางหนงของคนไทยมาตงแตสมยบรรพบรษ ดงนนจงไมใชเรองยากในการท าความเขาใจและลงมอท า ประกอบกบในปจจบนนนไดมการคดคนนวตกรรมการปลกผกใหมๆหลายรปแบบทสอดคลองกบขอจ ากดของคนเมองโดยเฉพาะดานพนทมากขน ไมวาจะเปนการท าเกษตรบนพนปน การท าสวนผกดาดฟา การท าสวนแนวตง หรอสวนลอยฟา นอกจากนยงพบวาในเมองยงมพนททถกทงรางอยางไรประโยชนจ านวนไมนอย ซงสามารถพฒนาเปนสวนผกได ประกอบกบการวเคราะหและประเมนสถานการณความเปนไปไดจากการจดกจกรรมประกวด “สวนผกบานฉน” ซงประสบความส าเรจเปนอยางมาก ซงเปนกจกรรมทมลนธเกษตรกรรมยงยนไดจดขนรวมกบเครอขาย รวมถงการจดกจกรรมรณรงคเรองการปลกผกของมลนธเกษตรกรรมยงยนงานทงานมหกรรมสมนไพรแหงชาตซงไดรบเสยงตอบรบอยางดเยยมจากผเขารวมงาน ดงนนแลวมลนธเกษตรกรรมยงยนจงเลงเหนถงความเปนไปไดของการท าเกษตรในเมองของคนเมอง ตลอดจนพบวาคนในพนทเมองนนยงมการปลกผกหรอการท าการเกษตรอยบาง จงท าใหมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) เกดความคดรเรมจดท าโครงการสวนผกคนเมองขน

คอตอนแรกสงทจดประกายมนนาจะเกดจากเขามการจดประกวด ซงจรงๆแลวในปแรก

รวมกบกนเปลยนโลกเปนคนจดประกวดสวนผกบานฉน แลวพบวามคนกรงเทพฯสง

ประกวดเยอะพอสมควรเลยนะ เราเลยเหนความเปนไปไดวาจรงๆแลวในเมองกมคนท า

เรองพวกนอยเหมอนกนนะ เรากเลยคดอยากทจะท าเรองนขนมา (นาถศร โกมลพนธ

,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ในชวงของการกอตงโครงการสวนผกคนเมองนน ไดเรมจากการประชมและพดคยกบเครอขายตางๆทมความรและประสบการณดานการเกษตรในเมองและงานรณรงค อาทเชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก ชมรมเกษตรในเมองและศนยอบรมเกษตรในเมองซงเปนผทท าการปลกผกในเมองมาอยกอนแลว อาทเชน นคร ลมปคปตถาวร และชเกยรต โกแมน เพอจบมอรวมกนวางแผนจดท าโครงการสวนผกคนเมองขนมา เพอทจะสนบสนนสงเสรมและรณรงคเผยแพรใหคนเมองรจกการปลกผกหรอการท าเกษตรในเมอง ซงในชวงแรกของการกอตงโครงการสวนผกคนเมองยงไดรบความสนใจจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) จงไดรบการสนบสนนดานงบประมาณในการด าเนนงานอกดวย

กอนทจะเรมโครงการสวนผกคนเมอง ทางมลนธเกษตรกรรมยงยนกเลยมาชวนคนท

เคยท าอยแลว 2-3คนมานงคยกนวาจะท าโครงการน เพอรณรงคใหคนเมองหนมาปลก

91 ผกปลอดสารเคม แลวกลดความเสยงตอการบรโภคอาหารทปนเปอนสารเคม เพอชวย

ลดรายจายและสรางกจกรรมทางสงคมส าหรบคนในเมอง กเลยมารวมท ากนซก

ประมาณ6ปทแลว เปนโครงการสวนผกคนเมองขนมา (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16

กนยายน 2558)

“พสภาซงเปนผอ านวยการมลนธเกษตรกรรมยงยน ไดมาชวนผมไปชวยการรณรงคปลกผกในงานมหกรรมสมนไพรแหงชาตครงท6 พอหลงจากงานนนเรากรสกวาผลตอบรบมนด หลงจากงานนนกไดมหนงสอมาจากสสส.ชวนผมกบพสภาและพคมสนไปรวมประชม” (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

ดงนนแลว “โครงการสวนผกคนเมอง” จงไดเกดขนมาจากการรเรมรวมกนของเครอขายตางๆทมความเชยวชาญในการท าการเกษตรในเมองและผเชยวชาญในดานการรณรงคหรอพฒนาดานการเกษตร ทไดรวมมอกนจดตงโครงการสวนผกคนเมองขนมา เพอสนบสนน สงเสรมและเผยแพรการท าเกษตรในเมองในพนทเมองตางๆ อาทเชน กรงเทพมหานคร นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ ฉะเชงเทรา ชลบร เปนตน โดยโครงการสวนผกคนเมองนนไดเรมด าเนนงานมาตงแตเดอนเมษายน ป2553-ปจจบน

สญลกษณของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าสญลกษณของทางโครงการสวนผกคนเมองขน โดยการออกแบบสญลกษณเปนรปบวรดน าและตนผก ซงสอถงการปลกผก รวมถงการใชสทเปนสญลกษณของโครงการไดแกสเขยวเขม สเขยวออนและสสม เพอใชเปนสญลกษณของโครงการสวนผกคนเมองเพอใหสาธารณชนไดเกดการจดจ า และเพอน าไปใชในการประชาสมพนธโครงการ

“โครงการกจะมสญลกษณกคอโลโกโครงการสวนผกคนเมอง ซงเปนรปบวรดน าแลวกมผก ซงสอถงการปลกผก แลวกในเรองของส ทเปน Identityของทางโครงการ กมสเขยวเขม สเขยวออน และกสสม สามส” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.1 โลโก (LOGO) หรอสญลกษณของโครงการสวนผกคนเมอง

92 โครงสรางการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองเปนโครงการทท างานภายใตมลนธเกษตรกรรมยงยน โดยแบงโครงสรางการด าเนนงานออกเปน2สวนดวยกน ไดแก สวนของทมงานของโครงการสวนผกคนเมอง ซงท าหนาทเปนฝายบรหารโครงการ โดยมหนาทรบผดชอบในดานตางๆ ไดแก การประสานงานกบเครอขาย การวางแผนการรณรงค การออกแบบสอและสารทใชในการรณรงคและประชาสมพนธ ตลอดจนโครงการสวนผกคนเมองไดมกรรมการทปรกษาโครงการ ซงไดแก คมสน หตะแพทย นคร ลมปคปถาวร และชเกยรต โกแมน ทไดเขามามสวนรวมในการเปนคณะท างาน โดยมหนาทในการใหค าปรกษาและรวมวางแผนรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองอกดวย

“การท างานของโครงการสวนผกคนเมองกจะมสวนของการบรหาร และกมคณะท างานของสวนบรหารโครงการ อยางของพและคณปรนซ กจะอยในสวนของคณะท างานดวย สวนศนยอบรมอนๆกจะอยในเครอขายทท างานรวมกน” (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ,19 กรกฎาคม 2558)

นอกจากนแลว โครงการสวนผกคนเมองยงไดมการท างานรวมกบเครอขายตางๆ ไดแก เครอขายทท าหนาทเปนศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง และเครอขายทเขามาท างานกบโครงการสวนผกคนเมองจากการเรมตนเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เชน ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย เปนตน และเครอขายอนๆทเขามารวมท างานกบโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆ เชน เครอขายกนเปลยนโลก สวนเกษตรดาดฟาส านกงานเขตหลกส เปนตน

93

ภาพท4.2 โครงสรางการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา ในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองสามารถสรปประเดนในการท างานได ดงน 1. สงเสรมความร เทคนค นวตกรรมการปลกผก และการพงตนเองในเมอง

2. สนบสนนและสรางใหเกดพนทตนแบบการท าเกษตรในเมองทเชอมโยงกบมต

ตางๆ เชน สวนผกกบการสรางความมนคงทางอาหาร ,สวนผกบ าบด สวนผกกบการเรยนรของเดก

และสวนผกกบพนทสรางสรรคของคนเมอง

3. พฒนาขอมล งานวชาการเกษตรในเมอง และสรางเครอขายความรวมมอเพอ

ผลกดนสการเปลยนแปลงเชงนโยบาย

94

4. ผลตสอความร และจดกจกรรมรณรงคเผยแพรทงในรปแบบการจดแสดง

นทรรศการ,การจดอบรม,การจดเวทเสวนา,การจดประกวด,การจดทวรสวนผก,การจดตลาดนด

แบงปน

การท างานของโครงการ มงานอย3สวน4สวนใหญๆ 1. สนบสนนศนยอบรมตางๆ และ

หนวยเคลอนทส าหรบการอบรมไปตามพนทตางๆ 2.เปดใหทนโครงการขนาดเลก ปนง

กประมาณ30-40โครงการ ซงไดรบการสนบสนนจากสสส. 3.ท างานเรองผลตสอ ขอมล

ตางๆในการรณรงค 4.การรณรงคเผยแพร จดกจกรรมรณรงคเผยแพรในรปแบบตางๆ

ทนทง4อนน กจะเปนลกษณะของกจกรรม ซงในแตละยทธศาสตร การเคลอนตวของ

งานในแตละป กจะมความแตกตางกนไป (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน

2558)

“ประเดนในการท างานของเรากคอ การสนบสนน สงเสรม แลวกรณรงคเผยแพรเรองการปลกผก การพงตนเองของคนเมอง แลวกสรางเครอขายปลกผก แลวกมในเรองของการน าเสนอองคความร ขอมลตางๆ จดกจกรรม” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายสวนผกคนเมองประกอบไปดวยบคคล กลม หรอองคกร ทไดมการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ประสานงานรวมกนหรอท ากจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงการมวสยทศนรวมกน มความสนใจรวมกน และมการเสรมสรางซงกนและกน มการพงพาอาศยกน โดยเครอขายทเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองสวนหนงมาจากเครอขายทรวมกนกอตงโครงการสวนผกคนเมอง และอกสวนหนงมาจากการเขามาเปนสมาชกโครงการขนาดเลก โดยปจจบนมสมาชกทงสนกวา 124 โครงการ นอกจากนแลวยงมเครอขายทเขามาเปนพนธมตรในการใหการสนบสนนและประสานงานรวมกนในดานตางๆอกดวย

เครอขายทท างานรวมกนกจะมศนยอบรมทง 6ท หนวยอบรมเคลอนท ศนยสอเพอการ

พฒนา กนเปลยนโลก มลนธเกษตรกรรมยงยน สวนใหญกจะเปนสมาชกโครงการ ซงก

จะมบางคนทไมไดขนอยกบศนยใครไมไดขนอยกบใคร เปนปจเจก แตกมศกยภาพอย

เรากดงมา เชน พตย พรพรรณทสอนเรองการเพาะงอก แตเขาไมไดเปนศนยอบรม แต

เปนสมาชกโครงการ เครอขายสมาชกโครงการสวนผกคนเมอง เชน กลมเมอคนเมอง

95 อยากปลกผก กเปนสมาชกโครงการ ซงมสวนรวมในกจกรรม อยางเวลาจดกจกรรมเรา

กเชญมา และกจะมเครอขายอนๆอก (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ดงนนแลวในการแบงเครอขายตามประเภทของการด าเนนงานของเครอขายสวนผกคนเมองสามารถแบงออกเปน 3 กลมได ดงน

1. เครอขายความคด ซงเปนเครอขายทท าหนาทเกยวของกบโครงการสวนผกคนเมองโดยตรงและเปนแกนหลกในการจดตงโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก มลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย) มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และศนยอบรมเกษตรในเมอง ไดแกศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก และ ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม โดยไดเขามามสวนรวมเปนคณะท างานของโครงการสวนผกคนเมอง ในการวางแผนและด าเนนงานของโครงการ

2. เครอขายกจกรรม ไดแกเครอขายทเขามาชวยเหลอ รวมมอกนท ากจกรรม ไดแก ศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท ไดแก ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm และหนวยอบรมเคลอนท (Mobile unit) นอกจากนนแลวยงมสมาชกโครงการขนาดเลกทไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในการจดกจกรรมตางๆดวย อาทเชน Shortcut Organic โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย และ พร...พรรณไม โดย ปาตย พรพรรณ เปนตน ทไดเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมและเปนวทยากรใหกบโครงการสวนผกคนเมองในการใหความรดานตางๆ เชน การท าอาหารจากผก การเลยงไสเดอน และการเพาะงอก เปนตน และนอกเหนอจากศนยอบรมเกษตรในเมองและสมาชกโครงการขนาดเลกทไดกลาวมา โครงการสวนผกคนเมองยงไดมการประสานงานรวมกนกบหนวยงานอนๆในการจดกจกรรมอกดวย เชน ส านกงานเขตหลกส ทไดมการจดกจกรรมทวรสวนผกรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหความรดานการปลกผกบนดาดฟา

3. เครอขายสนบสนนทน ซงเปนเครอขายส าคญในการชวยสนบสนนและพฒนาคณภาพงานของเครอขาย โดยเครอขายทสนบสนนทนในการท างานของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ หรอ สสส.

จากทกลาวมาจะเหนไดวาเครอขายสวนผกคนเมองเปนเครอขายทประกอบไปดวยเครอขายยอยตางๆในการประสานงานรวมกน และสนบสนนในดานตางๆ ทงเครอขายความคด เครอขายกจกรรมและเครอขายสนบสนนทน ซงเครอขายตางๆเหลานตางมสวนชวยผลกดนใหโครงการสวนผกคนเมองสามารถด าเนนงานใหเปนไปอยางส าเรจลลวง

96 ชองทางในการประสานความรวมมอในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณ พบวา ในการประสานความรวมมอระหวางเครอขายสวนผกคนเมองนน ไดใชการประชมเปนชองทางหลกในการพดคยปรกษาหารอระหวางกน และรวมแลกเปลยนแสดงความคดเหน น าเสนอขอมลและรวมปรกษาการจดกจกรรมตางๆระหวางกน เพอรายงานความคบหนาและวางแผนการรณรงค โดยจะมการเชญคณะท างานและผมสวนเกยวของเขามารวมประชมและปรกษาหารอนอกจากนแลวเครอขายสวนผกคนเมองยงไดมการตดตอสอสารกนอยางไมเปนทางการผานชองทางอนๆอยางเชน โทรศพท เฟซบก เพอแลกเปลยนขอมลและปรกษาหารอการด าเนนงานระหวางกน

“อยางเวลาจดงานกจะมการตดตอสอสารกน มกลมภายในทสงขาวสารกน อยางเดอนกนยายนทจะมงานกจะมการสอสารกน กใชชองทางSocial media เชน เฟซบก Line หรอถาใกลๆกจะมการนดประชม ลกษณะงานกจะเปนอยางนน”(ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

สวนความถในการตดตอประสานงานรวมกนระหวางเครอขาย จะขนอยกบการจดกจกรรมหรอขนาดของกจกรรมทจดเปนหลก โดยชวงใกลเวลาการจดกจกรรมกจะมการนดประชมพดคยกนบอยครง แตนอกเหนอจากชวงของการจดกจกรรมพบวาเครอขายตางๆยงไดมการประสานงานพดคยกนอยบาง เชน การแลกเปลยนขอมลดานการปลกผก การจดกจกรรมพบปะสงสรรคระหวางกน แตอยางไรกตามชดขอมลความรตางๆดานการปลกผกจะมการจดเกบไวทสวนกลางเพอใหเครอขายตางๆสามารถน าไปใชได

“เรากมการคยกนตลอด แตพวกชดความรทเรามกจะถกสงไปทโครงการทงหมด ศนยอบรมไหนสนใจกสามารถเอาไปใชได” (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

ทมาของศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองนนไดมวตถประสงคในการสนบสนนและสรางแหลง

เรยนรใหกบคนเมองเพอทจะใหคนเมองนนไดมแหลงเรยนรเกยวกบการท าการเกษตรหรอการปลกผก ซงศนยอบรมเกษตรในเมองจะมการเปดอบรมใหความรทงในภาคทฤษฎและปฏบตแกผทสนใจเรองการท าเกษตรในเมอง ตลอดจนศนยอบรมยงมสวนในการขบเคลอนการท างานของโครงการในฐานะเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองอกดวย โดยไดมสวนรวมในการประสานงานตางๆรวมกน อาทเชน การจดกจกรรมอบรมปลกผก การเปนวทยากรประจ าโครงการในการใหความรขอมลตางๆเกยวกบการท าเกษตรในเมอง รวมถงการแลกเปลยนขอมลขาวสารและวางแผนจดกจกรรมรวมกบ

97

ทมงานโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนท าหนาทตดตามผลผทมาอบรมกบทางศนยอบรมดวย โดยศนยอบรมจะไดรบทนสนบสนนในการด าเนนงานจากโครงการสวนผกคนเมอง

ศนยอบรมกท างานเปนเครอขายดวยกน คลายๆกบวาเวลาสวนผกจะจดงานรณรงคเรา

กจะชวนศนยอบรม คลายๆเปนแกนหลก วาปนจะท าแบบนนะ ศนยอบรมตางๆจะ

ชวยกนน าเสนอ มไอเดยอะไรบางทจะน าเสนอออกมา ซงเรากจะมทนสนบสนนใหศนย

อบรมในแตละปทกๆป ศนยอบรมกจะท างานพเศษกวาการอบรมอนๆ กคอวา ศนย

อบรมตองตดตามผลคนทมาอบรมดวยสวนหนง เขากจะมเปนเปอรเซนออกมาวาใน

จ านวนสมมตวา 80 คนกจะสมตามวามคนไปปลกจรงกเปอรเซนต เรากดวาทไหน

เหมาะแลวดนไป เพราะวาศนยอบรมเปนทตองการ ซงถอไดวาเปนจดแขงของทาง

โครงการ คอเราคดวาหากคนอยากอบรม อยากปลกผก กจะไดมทไดเรยนร (นาถศร

โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ทมาของศนยอบรมเกษตรในเมองนนเกดขนมาจากการรวบรวมกลมคนทมความเชยวชาญและมประสบการณในการท าการเกษตรในเมอง และมประสบการณในการจดอบรมและใหความรดานการปลกผกมากอนหนาน เชน ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก หรอ ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม ตลอดจนยงมศนยอบรมทเกดขนพรอมๆกบโครงการสวนผกคนเมอง อยางเชน ศนยอบรมสวนผกบานคณตา นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการผลกดนสมาชกโครงการขนาดเลก ทมประสทธภาพและมพนทเพยงพอในการจดตงเปนศนยอบรม เพอทจะเพมพนทในการเรยนรใหมากขน อาทเชน ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงเคยเปนสมาชกทไดรบทนโครงการขนาดเลกจากโครงการสวนผกคนเมองมากอน มารวมเปนศนยอบรมเกษตรในเมองดวยเชนเดยวกน

ศนยอบรมกจะมศนยทเปนศนยทเรมตนมาพรอมกบโครงการกบกลมทเรมตนกอน เชน

ของบานเจาชายผก กจะท ามากอนทจะเรมตนมโครงการสวนผกคนเมอง เรากดงเขามา

เปนเครอขาย หรอพชเกยรต กจะคลายๆกน กเปนผบกเบกยคแรกๆ สวนศนยผกบาน

คณตากเกดมาพรอมๆกบโครงการคออยภายใตศนยสอเพอการพฒนาทท าวารสาร

เกษตรกรรมธรรมชาต และเขากเปนกรรมการของโครงการสวนผกคนเมอง เปนผ

ชวยกนคดในระยะแรกเรม พอโครงการจะท าเขากเลยหาพนท จดตงเปนศนยอบรม

ขนมา สวนOrganic way เรมตนมาจากเปนสมาชกโครงการ พอเรมท าเรมเปนกเรม

ขยบขยาย...สวนบานปอม กเปนสมาชกโครงการเหมอนกน ซงโครงการมลกษณะการ

98 ท างานทวา คลายๆเราเหนวาทไหนมศกยภาพ เรากจะดน เชนอยางบานพปอมเราเหน

วาเคามพนท มศกยภาพทจะเปนวทยากรไดเรากดน หรอมศกยภาพทจะตอยอดมาเปน

ศนยอบรม(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ในปจจบนโครงการสวนผกคนเมองมศนยอบรมในเครอขายกระจายอยทวกรงเทพมหานคร ทงสน 6 แหง ดงน

1.ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก

2.ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม

3.ศนยอบรมสวนผกบานคณตา (สขมวท62)

4.ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way

5.ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ

6.ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง

นอกจากศนยอบรมเกษตรในเมองทง 6 แหง โครงการสวนผกคนเมองยงไดมหนวยอบรมเคลอนท เพอถายทอดความรเรองการปลกผกใหกบผทสนใจ โดยสญจรไปตามสถานทตางๆ ซงหนวยอบรมทง2หนวยจะมเปาหมายในการด าเนนงานทแตกตางกน

1. หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm เปนหนวยอบรมเคลอนทเกยวกบเดก โดยมเปาหมายรณรงคสงเสรมใหเดกกนผกและเรยนรเรองการปลกผก โดยหนวยอบรม Truck Farm ไดสญจรไปจดกจกรรมตามชมชนและโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร

“Truck Farm เปนหนวยอบรมเคลอนท ซงเปนการจดกจกรรมกบเดก เรากจะเนนการจดกจกรรมเขาไปเพอใหเขารสกสนก แลวกไดลองกนผก” (วตดา มงมหากล,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

2. หนวยอบรมเคลอนท (Mobile unit) เปนหนวยอบรมส าหรบอบรมสมาชกโครงการขนาดเลกทไดรบทน เปนหนวยอบรมเคลอนทภายใตการดแลของมลนธศนยสอเพอการพฒนา โดยมเปาหมายหลกคออบรมและดแลสมาชกใหมโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

“ภารกจคอ การออกไปอบรมเคลอนท หรอMobile unit กบทตางๆทเขาสนใจในการปลกผก...การออกไปเปนMobile unit ตามการรองขอ อาจจะมโครงการอนๆ หนวยงาน

99

องคกรทเขาจดกจกรรมแลวมการรองขอเขามา เรากออกไป หรอสมาชกโครงการ” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

ทมาของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการทโครงการสวนผกคนเมองไดด าเนนงานสงเสรมและสนบสนนการปลกผกแบบไมใชสารเคมและสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม โครงการสวนผกคนเมองยงไดมวตถประสงคในการสรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมอง โดยเฉพาะการสรางรปธรรมของพนทผานการสนบสนนโครงการขนาดเลก โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการสงเสรมและผลกดนใหเกดคนและกลมคนทหนมาสนใจรวมกลมกนปลกผกแบบไมใชสารเคมไวบรโภคและแบงปนกน เพอเกดพนทอาหารปลอดภยและยกระดบการพงตนเองดานอาหารของคนเมองใหเหนเปนรปธรรมอยางชดเจนตามวตถประสงคของทางโครงการทมงสนบสนนและสรางใหเกดพนทตนแบบการท าเกษตรในเมองทเชอมโยงกบมตตางๆ ไมวาจะเปน มตทางดานสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ การเรยนรของเดก และความสมพนธของคนในเมอง

โครงการขนาดเลก ตองการท าเพอใหเกดรปธรรมเยอะๆ คลายๆกบวาเวลาท างานหาก

เราไมมรปธรรมใหเคาเหนมนกดเปนความคดลอยๆ คอคดวาโครงการสวนผกคนเมองท

มนโตๆขนมาได เพราะวามนมรปธรรมใหเหนวามนท าไดจรง คนไปใชพนทรกรางใหม

ประโยชนไดจรง คนไปรวมกลมกนไดจรง ท าใหเกดความเปลยนแปลงไดจรง ...ซง

กจกรรมโครงการขนาดเลกเปนสงทท าใหโครงการเกดผลเปนรปธรรม และถอไดวาเปน

จดแขงของโครงการเรา (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ดงนนแลวดวยความตระหนกถงความส าคญและความจ าเปนของการยกระดบและพฒนารปธรรมทเกดขนใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงทไมหยดยงของเมองและคนในเมอง และการยกระดบการพงตนเองดานอาหารของคนเมองและการพงตนเองดานอนๆในเมอง โครงการสวนผกคนเมองจงไดรเรมกจกรรมโครงการขนาด ขนเพอเชญชวนใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆทอยในพนทเปาหมาย ไดเสนอโครงการขนาดเลกเขามารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เพอรวมสรางสรรคคณภาพชวตดานตางๆของคนเมองใหดยงขนและเปนรปธรรม โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเรมจดกจกรรมนขนตงแตป2553 เปนตนมา และไดจดกจกรรมนขนในทกๆป โดยมเปาหมายในการสนบสนนปละ 30 โครงการ (ยกเวนปแรก 50 โครงการ) ซงในปจจบนโครงการสวนผกคนเมองไดสนบสนนโครงการขนาดเลกไปแลวกวาจ านวน 124 โครงการ

100

นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดเปดโอกาสและมการชกชวนสมาชกโครงการขนาดเลก ใหเขามามสวนรวมในการด าเนนงานและประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองอกดวย เชน การเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง การเปนวทยากรรบเชญ การจดกจกรรมตางๆรวมกน เปนตน

สวนท2 ผลการวจย

ในสวนนผวจยไดแบงการน าเสนอผลการวจยออกเปน 3 สวน ตามปญหาน าวจยทง 3 ขอ ดงน

1. โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

2. โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

3. ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

ปญหาน าวจยขอท 1 : โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

จากการศกษา พบวา ในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองประกอบไปดวย2สวนดวยกน คอขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสาร โดยผวจยไดแบงออกเปน2สวนในการน าเสนอ ดงน

ขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง

ขนตอนการรณรงคถอไดวาเปนขนตอนทมความส าคญเปนอยางยงของโครงการรณรงคทจ าเปนตองมการวางแนวทางในการรณรงคไวลวงหนาเพอน ามาใชเปนแนวทางในการด าเนนงานของทางโครงการ โดยขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบไปดวย 3 ขนตอนดวยกน โดยแบงออกเปน 1.ขนวางแผนโครงการ 2.ขนการด าเนนการรณรงค และ3.ขนการประเมนผล ดงน

1. ขนวางแผนโครงการ จากการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการวางแผนการรณรงคของทางโครงการ

เพอน าไปใชในการด าเนนงานในการรณรงค เพอใหบรรลเปาหมายททางโครงการไดวางเอาไว โดย

โครงการสวนผกคนเมองไดมการวางแผนโครงการดงน

101 1.1 การศกษาขอมล

จากการสมภาษณ พบวา ในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการศกษา คนควา และรวบรวมขอมล ขอเทจจรงตางๆทเกยวของ เพอน ามาใชในการวางแผนและประเมนสถานการณในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โดยไดมทมงานโครงการสวนผกคนเมองและคณะท างานทมสวนเกยวของกบทางโครงการเปนผรวมคนควาขอมล โดยแหลงขอมลสวนใหญทไดมาจาก 5 สวน ดงน

(1) ขอมลจากการท าวจย

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเกบรวบรวมขอมล โดยไดมการท าวจยเพอเกบขอมลเกยวกบเรองสถานการณอาหารของคนเมองและการสรางความมนคงทางอาหาร เพอน าผลการวจยทไดมาใชในการยนยนและสรางความนาเชอถอของขอมลดานการพงตนเองดานอาหารของคนเมอง

ในสวนของการวจยตรงนเราท าขนเพอตองการขอมล ซงเรากตองการขอมลการยนยน

เกยวกบดานการพงตนเองดานอาหาร ความมนคงทางอาหารของคนเมอง วาจรงๆแลว

สามารถพงตนเองดานอาหารไดแคไหน ไดขนาดไหน....เรากเลยคดวาเราตองการทจะม

ขอมลมายนยน เพอเสนอเปนทางออกใหกบคนเมองทสนใจ...เราเลยอยากไดขอมลตรง

นนมาสนบสนน เพอใหไดขอมลทเปนรปธรรมเพมมากขน (วรางคนางค นมหตถา

,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

นอกจากนแลวขอมลทไดจากการท าวจยยงน ามาใชในการวางแผนรณรงคและสรางประเดนในการท างาน รวมถงขยายผลในเชงนโยบายตอไปอกดวย

...และในสวนของขอมลทไดมา กเพอทเราจะไดวางแผนท างานตอ...เรากเลยท าการวจยหาขอมล ซงผลวจยกจะน ามาท างานตอ เพอทจะขยายตอไปในการท างานเชงนโยบาย หรอใชในการสรางประเดนในการท างานตอไป เชนวาจรงๆแลวถาคนเมองมพนทขนาดนนะจะชวยสนบสนนเรองอาหารไดมากแคไหน หรอวาพนทรกรางตรงนหากเปลยนเปนพนทอาหารมนจะสามารถตอบโจทยอาหารไดเยอะแคไหน คอกเพอท จะเคลอนทในเชงนโยบายตอไป (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(2) ขอมลจากการท ากจกรรมโครงการขนาดเลก

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดเกบขอมลจากการท ากจกรรมโครงการขนาดเลก ซงเปนกจกรรมของทางโครงการสวนผกคนเมองทไดเรมจดกจกรรมตงแต

102

ป 2553 ซงจากการจดกจกรรม ทมงานสวนผกคนเมองไดมการลงพนทส ารวจชมชน หนวยงาน หรอกลมบคคลทเขารวมโครงการสวนผกคนเมอง และพดคยถงการเปลยนแปลงจากการปลกผก ตลอดจนตดตามผลและประเมนผลมาโดยตลอด ซงท าใหคนพบขอมลเกยวกบรปแบบนวตกรรมการปลกผกใหมๆ ทสรางสรรค โดยทมงานสวนผกคนเมองไดน าขอมลทไดจากการท ากจกรรมดงกลาวของสมาชก มาใชในการวางแผนรณรงค รวมทงไดน าเอาองคความรใหมทไดมาสรางประเดนในการรณรงคตอไป

อยางเราท ากจกรรมโครงการขนาดเลก พอเราท าๆไปกเหนวาการปลกผกไมไดเพยงแต

เปนการปลกเพอกนเฉยๆอยางเดยว แตไปเกยวโยงกบหลายประเดน เชน การเรยนร

ของเดก การบ าบด เรากเลยพยายามท าใหเหนวามนกมนะ สวนผกทอยในโรงพยาบาล

หรอสวนผกในโรงเรยน ซงเกยวกบกระบวนการเรยนรของเดก เรากน าสวนนมาขยาย

เปนประเดนในการรณรงค เพอวางแผนทจะท าการรณรงคตอไปในประเดนอนๆ

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(3) ขอมลจากการท างานภาคเกษตรของมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย)

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดท างานภายใตมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย) ทไดท างานในดานการพฒนาความรและภมปญญาดานเกษตรกรรมยงยนในประเทศไทย จากประสบการณในการท างานดานการเกษตรกรรมมดงกลาวท าใหมลนธฯ ไดตระหนกถงความส าคญของการพฒนาความร และการวจยดานเกษตรกรรมยงยน รวมถงการพฒนาสงเสรมการท าเกษตรกรรมในเมอง ทางมลนธเกษตรกรรมยงยนจงไดด าเนนการกอตงโครงการสวนผกคนเมอง โดยไดน าความรจากการท างานดานเกษตรกรรมยงยนมาใชในการวเคราะหและประเมนสถานการณ วกฤตปญหาทเกดขนของคนเมอง เพอน าไปใชในการวางแผนรณรงคสงเสรมใหคนเมองเกดความสนใจในการท าเกษตรกรรมในเมอง

ตอนปแรกทคดโครงการขนมา กมาจากการวเคราะหสถานการณของเมองดวย

อยางเชนปญหาเชนอาหารราคาแพง อาหารไมปลอดภย คอเรากจะเหนวาเดยวนเมอง

มสภาพทเปลยนไปเยอะ ซงเรากน าขอมลตางๆจากการท างานภาคชนบทมานานของ

มลนธฯมาวเคราะห แลวประเมนวาในเมองมวกฤตอะไรเกดขนบาง เพอทรณรงค

สงเสรมใหคนสนใจเรองนมากขน (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

“มลนธเกษตรกรรมยงยน เขามประสบการณมานานแลวในการท าการเกษตร รณรงคเรองการเกษตรปลอดสาร เกษตรผสมผสาน เกษตรยงยน เกษตรอนทรย หนวยงานนกท างาน

103

มานานนบ20กวาปแลว ฉะนนเขากจะมชดขอมลอยพอสมควร เรากเอาขอมลตรงนมา ...” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

(4) ขอมลจากเครอขายและผเชยวชาญดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงค

จากการสมภาษณ พบวา ในการรเรมโครงการสวนผกคนเมอง ทางโครงการไดมการรวบรวมผเชยวชาญดานการท าเกษตรในเมองและหนวยงานหรอองคกรทมความร ความสามารถ ดานการรณรงคและการท างานดานการเกษตร อาท มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และศนยอบรมเกษตรในเมอง มารวมกนวางแผนโครงการ โดยใชองคความรดานตางๆทเกยวของ งานวจย รวมถงประสบการณการท าเกษตรในเมองมาใชในการวางแผนเพอรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมอง

มลนธศนยสอเพอการพฒนา อยางทบอกเรากท างานนมาตอเนอง ดงนนเรากจะม

ฐานความร ฐานขอมลอยจ านวนหนง ทจะประเมนไดวา สถานการณเรองผกในเมอง

มนมการปนเปอนสารเคมมากนอยแคไหน คนมความตนตวอยากจะเขารวมเรยนรมาก

นอยแคไหน มใครบางอยในเขตเมอง ทมลกษณะการท ากจกรรมลกษณะน ซงทาง

มลนธศนยสอเพอการพฒนาเรามวารสารเกษตรกรรมธรรมชาต ซงเรากท าประเดน

ตางๆมากอนหนาทจะมโครงการสวนผกคนเมอง เรากจะไปเกบเคสทตางๆ ...ตรงนกจะ

เปนฐานขอมล หรออยางกอนหนาทมโครงการน มลนธศนสอเพอการพฒนาเราเคยท า

ส ารวจลกษณะของพฤตกรรมการบรโภคผกของคนในเมอง ...เรากท าวจยออกมา

ฐานขอมลเหลานจรงๆแลวเรากตดตามมาตลอด หรออกองคกรหนงทเขามารวมดวย

โดยเฉพาะในเรองของอาหาร กคอโครงการกนเปลยนโลก หรอคณะท างานกนเปลยน

โลก ซงเขากสนใจเกยวกบเรองสารเคมในอาหาร พฤตกรรมการกน รณรงคเรองการกน

ซงของเขากจะมมลนธชววถ หรอbiothaiอยดวย ซงไปท าการศกษาวจยอยหลายเรอง

เรากเลยมฐานขอมล เวลามาประชมกน ซงความคดทเกดขนมนกจะวางอยบนพนฐาน

ของฐานขอมลทแตละองคกรม (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

(5) ขอมลจากการศกษาเอกสาร และต าราวชาการตางประเทศ

จากการสมภาษณพบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการรวบรวมขอมลตางๆเกยวกบเรองเกษตรในเมองและเรองอนๆทเกยวของ ผานการศกษาคนควาผานต าราวชาการจากตางประเทศ รวมถงขอมลจากเวบไซตตางประเทศ เพอน าขอมลทเกยวของกบเรองเกษตรในเมองจากตางประเทศมาศกษาและสงเคราะหขอมลเพอน ามาใชในการวางแผนโครงการ

104

“คอขอมลบางสวนเรากมาจากการท เราคนหา จากเวบไซต ต าราเอกสารตางประเทศ เรากจะน าความรนนมาสงเคราะหออกมา” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

โดยขอมลตางๆทโครงการสวนผกคนเมองไดคนควาหาขอมลมาจากทง 5 แหลง ซงประกอบไปดวย 1.ขอมลจากการท าวจย 2.ขอมลจากการท ากจกรรมโครงการขนาดเลก 3.ขอมลจากการท างานภาคเกษตรของมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย) 4.ขอมลจากเครอขายและผเชยวชาญดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงค และ 5.ขอมลจากการศกษาเอกสารและต าราวชาการตางประเทศ จะถกน ามาใชในการวางแผนรณรงค เชน การก าหนดประเดนในการเคลอนไหวรณรงคในแตละป การก าหนดกลมเปาหมาย หรอการก าหนดวตถประสงคและการด าเนนงาน นอกจากนนแลวขอมลตางๆเหลานยงน ามาใชในการจดท าเนอหาของสอตางๆของทางโครงการอกดวย เชน หนงสอ แผนพบ แผนซด รวมถงเนอหาทถายทอดผานชองทางการสอสารอยางเวบไซต และเฟสบก ตลอดจนขอมลตางๆทไดจะน ามาแลกเปลยนขอมลระหวางเครอขายอกดวย

1.2 การก าหนดเปาหมาย จากการสมภาษณและการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผก

คนเมองไดมการก าหนดเปาหมายหลกในการรณรงคของทางโครงการสวนผกคนเมอง คอ การมงยกระดบการพงตนเองดานอาหารของคนเมอง และผนวกเรองการปลกผกแบบไมใชสารเคมและการพงตนเองดานอนๆใหอยในวถชวตของคนเมอง พรอมทงมงยกระดบความคด สรางความตระหนกถงบทบาทของเกษตรในเมองในฐานะทมสวนชวยพฒนาระบบอาหารและวถชวตทางเลอกทเกอกลธรรมชาตของคนเมอง สรางสงคมการอยรวมกนทงในเมองระหวางคนเมองกบชนบทและทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนมงสรางใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองท ใหความส าคญกบเกษตรในเมองในฐานะทเปนสวนหนงของการพฒนาเมอง และขยายไปสนโยบายของเมองตางๆในประเทศตอไป

“ในชวงแรกของโครงการเราตองการแคใหคนเรมลงมอปลกผก แลวกสนใจเรองอาหารการกน คอเรองทมาของอาหารมากขน เพอทจะน าไปสการเขาใจเรองเกษตรกร การเปลยนแปลงเรองระบบอาหารในระยะตอๆไป” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

สงทเปนเปาหมายของเรา เวลาคนปลกผกเพอบรโภคเอง สงทโครงการสวนผกคนเมอง

หรอมลนธศนยสอเพอการพฒนาพยายามผลกดน กคอการใหเกดเปนส านกของตวเขา

เอง กคอเรองของส านกของการพงพาตนเอง คอเราไมไดสนใจแคผกทปลอดภย เรา

ไมไดสนใจแตลดรายจาย แตสงทเราสนใจจรงๆส าหรบ เพราะเนองจากเราเอง เราเปน

105 องคกรพฒนาเอกชน เรามกจะสนใจทการเปลยนความคดของคนทมาเขารวมโครงการ

การเปลยนพฤตกรรมของคน กม3ระดบ ตามทฤษฎการสอสารเลย 1.กคอใหขอมล

ความร 2.เปลยนทศนคต 3.กคอเปลยนพฤตกรรม เราไมใชแคมาอบรม บอกวธการ

แลวคณกลบไปท า ...เราจะเหนวามนจะมความพยายามทจะใหทกคนพยายามทจะ

ปรบเปลยนแนวคด 1.กคอลดเลกการใชสารเคม ไมวาคณจะอยในแปลงผก ในอาหาร

ในอะไร 2.อยกบธรรมชาตรกษาธรรมชาต สรางความสมดลระบบนเวศในพนทของ

ตวเองใหกลบมา 3.อนรกษ รกษาทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม 4.ชวยเหลอซงกน

และกนในชมชน (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“โจทยของเรากคอท าอยางไรกไดใหคนปลกผกแลวเกดความคดใหม เกดความเชอใหม เกดการปฏบตใหมๆทท าใหเกดจตส านก ใหเกดการเปลยนแปลงกระบวนทศน ใหช ดความคดความเชอนนเปลยนไป...”(นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

นอกจากการก าหนดเปาหมายทมงเปลยนแปลงทศนคต พฤตกรรม โดยการใหความรเรองการเกษตรในเมองแกกลมเปาหมายในระดบบคคลแลวนน ยงพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดเปาหมายในระดบนโยบาย ทตองการใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองทใหความส าคญกบเกษตรในเมองในฐานะทเปนสวนหน งของการพฒนาเมองอกดวย โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเลงเหนถงความส าคญในการขบเคลอนเรองเกษตรในเมองใหเปนนโยบายในการพฒนาเมองและคณภาพชวตของคนเมองในดานตางๆ โดยทางโครงการสวนผกคนเมองไดมการท างานรวมกบเครอขายเพอเคลอนไหวไปในระดบนโยบาย เชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ซงเปนหนวยงานของรฐ ทชวยเขามาขบเคลอนเรองเกษตรในเมองรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง

จรงๆเปาหมายการท างานของเรา กเรมจากการบอกกบคนเมองว าคนเมองสามารถ

พงตนเองทางดานอาหารไดนะ สามารถผลตอาหารได ...จากวนแรกถงวนนเรากยง

ท างานนอยทจะบอกกบคนเมองวาคนเมองท าไดนะ แตวาการสอสารแคปจเจกบคคล

อาจจะยงไมพอ ซงเรามองวาการทจะท าเกษตรในเมองใหมนอยไดยงยนจรงๆ มน

จะตองขยายทางฝงของทางนโยบายดวย ... ซงเรากมการท างานรวมกบสสส.ซงเขาก

ชวยน าเรองนไปพดในวงกวาง... (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

การก าหนดเปาหมายของการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง กเพอเปนกรอบในการด าเนนงานของทางโครงการใหเปนไปตามเปาหมายททางโครงการไดวางเอาไว แมวาในการ

106

ด าเนนงานรณรงคของทางโครงการจะมการขบเคลอนประเดนอนๆ เพอเปดประเดนใหมๆในการรณรงค เชน สวนผกกบการบ าบด สวนผกกบการเรยนรของเดก และสวนผกกบการสรางความสมพนธ แตกจะอยภายใตเปาหมายหลกของทางโครงการทไดก าหนดไว ทงนเพราะประเดนตางๆเหลานตางน าไปสเปาหมายของทางโครงการในการสรางความตะหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง และการสรางจตส านกในการพงพงตนเอง

“ในการขบเคลอนเรองตางๆ กจะอยภายใตกรอบใหญหรอเปาหมายของโครงการทไดวางเอาไว ซงเวลาเราจดอบรมอะไร เรากยดกรอบใหญของโครงการ ซงกรอบใหญกคอ การรณรงคใหคนเมองสนใจปลกผก”(ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

ประเดนในการรณรงคกจะมการเปลยน การปรบไปเรอยๆ แตแกนหลกกจะเปนเรอง

การสงเสรมการปลกผก ซงกมความเขมขนในแตละปทแตกตางกนออกไป เชนในการท า

ปแรก เราเหนวาสวนผกมนไมใชแคการปลกกนอยางเดยว แตมนไปเชอมโยงกบมต

หลายๆเรองกบชวตคน เชน เรองความสมพนธของคนในเมอง หรอวาในเรองของการ

บ าบด เรองความสมพนธในครอบครว...เราพบวาจรงๆแลวปลกผกมนเชอมโยงกบหลาย

มตมาก ซงมนท าใหประเดนในการท างานหรอเปาหมายของเราหลากหลายมากขน ซงก

ท าใหเราเคลอนไปในทางตางๆไดหลายทาง หลายๆประเดน แตกจะยงอยในกรอบ

เปาหมายหลกของเรา (นาถศร โกมลพนธ, สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ดงนนแลวในการก าหนดเปาหมายของทางโครงการนน จะเหนไดวามการก าหนดเปาหมายเพอใชเปนกรอบใหญในการด าเนนงานรณรงคของทางโครงการ เพอใหการรณรงคมเปาหมายอยางชดเจน แมวาจะมการปรบเปลยนประเดนใหมความหลากหลาย หรอมการขบเคลอนประเดนในเชงลกมากขนกตาม นอกจากนแลวในการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมองของทางโครงการสวนผกคนเมอง กไดยดเปาหมายเดยวกนกบทางโครงการ โดยไดใชเปนกรอบในการด าเนนงานของทางศนยอบรมเกษตรในเมองดวยเชนกน

การวางกรอบงานของโครงการตงแตเรมตนกยงเหมอนเดม มแตท างานเชงลกมาขน

ภาพรวมกยงเหมอนเดมกคอการรณรงคใหคนเมองสนใจทจะเพาะปลกดวยตวเอง แต

อาจจะเพมเรองอนเขาไปดวยทจะท าใหสามารถพงพาตวเองไดมากขนส าหรบคนเมอง

เชนมการอบรมอนๆเพมมากขน เชนการท าสบ การท าของใชเอง ซงมนกเปนเชงลกมาก

ขน (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

107 1.3 การก าหนดวตถประสงค

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสาร ทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคน

เมองไดมการก าหนดวตถประสงค เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานของทางโครงการ เพอใหบรรลเปาหมายททางโครงการไดวางเอาได โดยวตถประสงคของทางโครงการ ไดแก

(1) ขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน โดยเฉพาะในเขตเมองชนใน และพนทชมชนเมองในจงหวดภาคกลาง

(2) สนบสนนและสรางแหลงเรยนรใหมรปแบบและหลกสตรทหลากหลายสอดคลองกบวถคนเมอง อนจะน าไปสการเกดนวตกรรมใหมๆ

(3) สรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตรความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมอง

(4) รณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคมและสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง

“วตถประสงคของเรากคอ สนบสนน สงเสรม แลวกรณรงคเผยแพร และสรางเครอขาย ซงรายละเอยดในการด าเนนการกแตกตางกนไป แตหลกๆกคอหลกการท างานของเรากจะท างานเรองใหความร สนบสนนใหเกดพนทตนแบบ พฒนาขอมลความร” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

วตถประสงคแรกเรม ในปแรกๆของโครงการสวนผกคนเมองกคอ การกระตนใหคนหน

มาลงมอปลกผกสวนครว ปลอดสารเคมดวยตนเอง 1.จะไดมผกทปลอดภยบรโภค ลด

ความเสยงตอการบรโภคอาหารทปนเปอนสารเคม 2.เพอชวยลดรายจาย 3.เปน

กจกรรมทจะสรางความสมพนธ ของคนในครอบครวหรอชมชน 4.ถาเปนไปไดอาจจะ

เปนชองทางส าหรบการท าอาชพเสรม (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน

2558)

“วตถประสงคในตอนแรกเรมทเราคดกนกคอวา จะตองมงานทสนบสนนกลมคนในเมอง ไมวาจะเปนคนจน คนรวย คนท างานใหไดมาพฒนาโครงการปลกผกในเมองได อกสวนหนงกคอจะตองมจดทใหความรคนกระจายความรใหคน มนจะไดมศนยเรยนรเกดขน” (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

108

โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนงานในการรณรงคเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของทางโครงการ อาทเชน การจดกจกรรมโครงการขนาดเลก เพอใหเกดการขยายพนทและกลมคนทท าเกษตรในเมอง หรอการสนบสนนศนยอบรมในเครอขาย เพอสรางแหลงเรยนรใหคนเมอง เปนตน ดงนนแลวจะเหนไดวาวตถประสงคของทางโครงการทไดวางเอาไวไดถกน าไปใชใหเกดประโยชนในการก าหนดแนวทางในการท างานของทางโครงการ เพอน าไปสเปาหมายทโครงการสวนผกคนเมองไดวางเอาไว

“ในกจกรรมตางๆของเรา เรากจะยดตววตถประสงคของเราเปนหลก ในการจดกจกรรม เพอเคลอนไหวโครงการในทศทาง ทไดระบไวในวตถประสงค” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

1.4 การก าหนดกลมเปาหมาย

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา การก าหนดกลมเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง สามารถแบงออกเปน 3 สวนดวยกน ไดแก

(1) การก าหนดกลมเปาหมายหลกของทางโครงการสวนผกคนเมอง ซงไดมการก าหนดกลมเปาหมายตามวตถประสงคและเปาหมายของทางโครงการ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดก าหนดกลมเปาหมาย คอ สาธารณชน ชมชน หนวยงานตางๆ ทอาศยอยในพนทเขตเมอง เชน กรงเทพมหานคร และปรมณฑล หรอ สาธารณชน ชมชน หนวยงานตางๆทมวถชวตแบบเมอง โดยเฉพาะอยางยง กลมคนชนชนกลาง และ กลมคนรายไดนอยในเมอง ซงเปนกลมเปาหมายททางโครงการสวนผกคนเมองตองการทจะสรางความร ความเขาใจในการตะหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง เพอตองการปรบเปลยนพฤตกรรมของกลมเปาหมาย โดยเฉพาะกลมคนชนชนกลางทมความตนตวดานปญหาเมองและสงแวดลอม และกลมคนรายไดนอยในเมองทไดรบผลกระทบจากปญหาเรองอาหาร ใหสามารถพงตนเองดานอาหารได

กลมเปาหมายแบงออกเปน2สวน คนในเมองทเราพดถงโดยทวไปสวนใหญแลวเราจะ

นกถงเฉพาะกลมคนชนกลาง ทมความตนตว หรอมจตส านก แตจรงๆแลวมคนอกกลม

หนงกคอคนจนในเมอง หรอคนดอยโอกาสทเปนแรงงานรบจางทอยตามชมชนแออด

ตามทตางๆ ซงมกจะเปนคนชนบททยายถนฐานเขามาอยในเมอง เพอมาเปนแรงงาน ...

จรงๆแลวกลมคนเหลานเปนกลมคนทไดรบผลกระทบจากเรองอาหาร ...เพราะฉะนน

กลมเปาหมายสวนหนงทโครงการสวนผกคนเมองเราตงเปาไวอยางชดเจน กคอ 1.ชน

ชนกลางในเมอง 2.กลมคนจนในเมอง ซงแบงออกเปน2กลม ซงสดสวนเวลาท างาน

109 เกอบจะเปนครงตอครงเลย ทงในแงของการใหทน ทงในแงของกจกรรมการอบรม (คม

สน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“จรงๆแลวกลมเปาหมายของโครงการ กจะเปนบคคลทวไป คนทอาศยอยในเมอง หรอมวถชวตแบบเมอง” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(2) การก าหนดกลมเปาหมายตามการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการ ซงจะก าหนดตามวตถประสงคในการจดงานในแตละครง อาทเชน การจดกจกรรมทวรสวนผกคนเมอง :ดาดฟา เขยว กนได ทไดมการก าหนดกลมเปาหมายเปนกลมคนเมองทมพนทดาดฟา หรอ การจดกจกรรมเทศกาลสวนผกคนเมอง 2015 : ตอน ปลกกลานอยกลางเมอง ทมการก าหนดกลมเปาหมายหลก คอ เดกอายระหวาง 5-15 ป และกลมเปาหมายรองคอ คร พอแม ผปกครอง และคนท างานดานเดก เปนตน ตลอดจนกลมเปาหมายในการจดกจกรรมโครงการขนาดเลกซงเปนกลมเปาหมายทโครงการก าหนดขนเพอตองการขยายเครอขายคนปลกผกในเมอง ซงในการก าหนดกลมเปาหมายตามการจดกจกรรมทมประเดนและวตถประสงคทแตกตางกนนน เปนการก าหนดเพอตองการหาแนวรวมหรอกลมเปาหมายทสนใจในประเดนใหมๆ อาทเชน สวนผกกบเดก สวนผกบ าบด สวนผกกบการสรางพนทความสมพนธ ฯลฯ ทไดมกลมเปาหมายเปน กลมสถานศกษา กลมครอบครว หรอกลมเดก เปนตน เพอเปนการเปดโอกาสใหกลมเปาหมายหลากหลายกลมสามารถเขามามสวนรวมไดตามความสนใจ

ในการก าหนดกลมเปาหมายขอดของการทเราเอาประเดนเปนตวก าหนด คนหลายๆ

กลมกสามารถเขามาท างานเขามารวมกบเราได อยางเชนเมอใชประเดนเปนตวก าหนด

เชน ประเดนเรองการเรยนรของเดก กเขาไดทงกลมทเปนทงสถานศกษา กลม

ครอบครวหรอกลมเดก ซงแตละประเดนกจะมกลมเขาไปหลากหลายได ซงเปนการ

สรางแนวรวมใหมๆใหกบเรา(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(3)การก าหนดกลมเปาหมายตามแตวตถประสงคและความถนดของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท โดยแตละศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท ไดมการก าหนดกลมเปาหมาย ดงน

110

ตารางท 4.1

กลมเปาหมายของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท

ศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท

กลมเปาหมาย

ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก บคคลทวไป ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม บคคลทวไปและเดก

ศนยอบรมสวนผกบานคณตา (สขมวท62) บคคลทวไป

ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way บคคลทวไปและเดก ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ บคคลทวไปและเดก ครอบครว

ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง บคคลทวไป

หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm กลมเปาหมายหลก : เดก กลมเปาหมายรอง : ผปกครอง

หนวยอบรมเคลอนท (Mobile unit) สมาชกโครงการขนาดเลก และหนวยงานทวไป

1.5 การก าหนดวธการประเมนผล

จากการสมภาษณและการศกษาจากเอกสารพบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการก าหนดวธการประเมนผล เพอน าไปใชในการวางแผนและปรบปรงการด าเนนงาน ดงน

(1) ก าหนดใหมการประเมนผลในแตละกจกรรมของโครงการ ซงทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะมการประเมนผลและตดตามผล เชน การจดกจกรรมโครงการขนาดเลก ทมงานจะมการตดตามผลโดยลงพนทส ารวจดการด าเนนงานของสมาชกโครงการขนาดเลก เพอสอบถามถงปญหาและอปสรรค การตดตามการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท เปนตน

(2) ก าหนดใหมการประเมนผลของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท โดยก าหนดใหศนยอบรมแตละแหงรายงานความกาวหนาในแตละป รวมถงก าหนดใหศนยอบรมแตละแหงตดตามผลหลงจากอบรมของผเขารวมอบรมวาไดมการลงมอปลกผกตามทไดอบรมหรอไม และมอปสรรคปญหาอยางไร รวมถงความพงพอใจในการเขารวมกจกรรมอบรม

111

“ทางโครงการกจะการก าหนดในการประเมนผล โดยก าหนดเปนเปอรเซนตออกมาวาในจ านวนน สมมตวา 80 คนกจะสมตามไปวามคนไปปลกจรงกเปอรเซนต โดยเปนหนาทของศนยอบรมในการตดตามผทมาอบรม”(ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

(3) ก าหนดใหมการประเมนผลภาพรวมประจ าปของโครงการ โดยมการรวบรวมรายงานการประเมนผลจากศนยอบรมเกษตรในเมองและการประเมนผลจากการจดกจกรรมตางๆทผานมาของโครงการ เพอสรปผลภาพรวมการด าเนนงานของทางโครงการ รวมถงปญหาและอปสรรคทเกดขน เพอใชในการวางแผน พฒนา และปรบปรงการด าเนนงานของทางโครงการตอไป

การประเมนผลโครงการภาพรวมโครงการในแตละป เรากจะมโครงสรางการท างานอย

คลายๆกบวาอยางเราใหทนไปท างาน เชนอยางใหทนศนยอบรม เรากจะมการประชม

เพอรายงานความกาวหนา เชนตอนนท าอะไรกนไปแลวบาง อพเดทกนดวยวาท าอะไร

ลาสดมปญหาตรงไหนบาง แลวกน าผลทไดไปวางแผน ซงเรากจะมเกณฑการประเมน

ของเรา ทเราก าหนดไว (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

จากการศกษาจากเอกสาร พบวา ในการก าหนดการประเมนผล โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตวชวดเพอใชในการประเมนผล โดยแบงออกเปน ตวชวดดานปรมาณ และตวชวดดานคณภาพ โดยตวชวดดานปรมาณจะเปนการก าหนดตวเลขหรอจ านวนทตองการใหเกดขน เชน การก าหนดจ านวนผเขารวมกจกรรมทเขารวมอบรมกบศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการ การก าหนดจ านวนผเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก การก าหนดจ านวนหลกสตรทตองการใหเกดขนในแตละป เปนตน สวนตวชวดดานคณภาพจะเปนการประเมนผลทโครงการสวนผกคนเมองไดตงเปาหมายไววาจะเกดผลตามทไดวางแผนไว เชน สมาชกโครงการขนาดเลกสามารถเชอมโยงเรองเกษตรในเมองไปสการพฒนาเมอง พฒนาสงคม พฒนาคณภาพชวตและจตใจไดหรอไม เปนตน

1.6 การเตรยมสาร

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเตรยมสารเพอใชในการรณรงค เพอใหสารทน าเสนอมประสทธภาพตรงตามวตถประสงคและเปาหมายของงาน โดยในการเตรยมสารเพอน ามาใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมหลกการในการเตรยมสาร โดยประกอบไปดวย การก าหนดประเดนในการน าเสนอ และหลกการออกแบบสาร ดงน

112

(1) ก าหนดประเดนในการน าเสนอ

ในการเตรยมสารเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองจะมการประชมในคณะท างานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอก าหนดประเดนในการน าเสนอสารของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมาจากการศกษาขอมลและการรวมเสนอความคดเหนจากคณะท างาน ในการก าหนดการน าเสนอในประเดนตางๆ ซงพบวาในการก าหนดประเดนในการน าเสนอนน ทางโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดประเดนใหมๆขนมาในแตละป แตยงคงยดตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองทไดวางเอาไว ในการน าเสนอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม รวมถงการพงตนเองของคนเมอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนของคนในสงคมเปนหลก โดยอาจจะมการสอดแทรกประเดนใหมๆเขามา เชน ประเดนเรองสวนผกกบการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด เปนตน โดยไดมกลยทธดานสารในการน าเสนอสารทแตกตางกนออกไปในแตละประเดน

“เรากมการมาคยกนและกก าหนดประเดนทเราจะเนนในแตละป ซงกจะยดตามวตถประสงคของโครงการ และกจะมการน าเสนอในประเดนใหมๆ เชน สวนผกกบเดก สวนผกบ าบด” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

อยางชวงปหลงๆทศทางโครงการของเรา เรากเหนตรงกนในแงทวาอยากใหสวนผกมนม

บทบาทกบการเปลยนแปลงความคดหรอจตส านกของคน อาจจะเปนจตส านกใหมของ

คนในยคน เชนเรากนอยอยางไร แลวเราจะไมเบยดเบยนคนอน ไมเบยดธรรมชาต ไม

เบยดเบยนสงแวดลอม จะกนอยอยางไรใหพงพงตนเองมากทสด และกรจกพงพาตวเอง

ใหได...ซงบางคนอยากขยบไปเรองอนๆ พคมสนกเสนอเรองการท าใหชวตมนพงพา

ตนเองได กท าบานพงตนเองเปนตวอยาง คนอนกมการน าเสนออยางพชเกยรตกมการ

น าเสนอเรองการเปนเกษตรกรในเมอง เมอท าแลวกสามารถพงตนเองไดในฐานะทเปน

วถของเรา ทท าอาชพเกษตร อยางพกจะท าในแงทวาน าเสนอ lifestyleอกแบบนง

(นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

(2) หลกการในการออกแบบสาร การออกแบบสารถอเปนสวนส าคญในการเตรยมสารเพอใชในการรณรงค โดย

โครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการในการออกแบบสาร ดงน

(2.1) ค านงถงวตถประสงคในการจดงานและลกษณะประชากรกลมเปาหมายเปนหลก

113

การเตรยมสารเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะมการประชมกบคณะท างานเพอปรกษาหารอและแจงใหทราบถงกรอบแนวคด(Concept)และวตถประสงคของงานกอนทกครง เพอใหผทมหนาทรบผดชอบดานการออกแบบไดออกแบบสารและสอใหสอดคลองกบงานและกลมเปาหมาย โดยค านงถงวตถประสงคและกลมเปาหมายเปนหลก

เวลาเราจะท างานเรากจะประชมกนกอนวาแตละงานเปนแนวไหน เพอจะไดรวาตวงาน

วางConcept ไวอยางไร เชนวางานนเราจะออกแบบโปสเตอรนะ เรากจะตองดวางานท

เราจะจดเปนรปแบบไหน แนวไหน กลมเปาหมายเปนใคร จดทไหน แลวเรากจะ

ออกแบบลอกนกบโปสเตอรงาน ส าคญคอเราจะตองทราบConceptและวตถประสงค

ของงานทจะจดกอน กอนทเราจะออกแบบ(ยศวด ลอตระกลเศรษฐ ,สมภาษณ 3

เมษายน 2558)

นอกจากนแลวการทราบรายละเอยดของงานกอนการเตรยมสาร เปนหลกการส าคญในการออกแบบสารของโครงการสวนผกคนเมองเพอใหเปนไปตามลกษณะของกลมเปาหมาย เชน กลมเปาหมายเปนเดกกจะมการเลอกใชตวการตน หรอเปนผใหญกจะใชขอมลเชงวชาการ เปนตน

การจดงานแตละคร ง เรากจะตองคดใหมตลอด ถาสมมตวาในการด ไซนซ ง

กลมเปาหมายหลกเปนเดก เรากจะตองดวาเดกมลกษณะอยางไร ชอบอะไร เชนเดก

ชอบเลนเกมส เดกชอบตวการตนนะ หลกๆเรากจะเนนภาพในการสอหรออาจท าเปน

storyเลย เปนการตนทเนนtextใหนอยทสด หรอหากงานเราเนนวชาการ เชน งาน

เสวนา ซงกลมเปาหมายทเราจะสอสารดวยเปนผใหญ เรากจะตองเนนบอรดทใหขอมล

ชดเจน มความเปนระบบของขอมล รปเราอาจจะไมตองใชเยอะ คอน าเสนออยางไรให

มนเขากบแตละงาน แตละกลมเปาหมาย(ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน

2558)

(2.2) ค านงถงภาพลกษณและแนวคดหลกของโครงการสวนผกคนเมอง

การเตรยมสารเพอออกแบบสารนนโครงการสวนผกคนเมองจะค านงถงภาพลกษณและแนวคดหลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนส าคญ ในการถายทอดองคความรดานการปลกผกแบบไมใชสารเคมและการพงตนเองของคนเมอง เพอใหสารทไดเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทไดวางเอาไว โดยน าไปประยกตใหสอดคลองกบรปแบบงานนนๆ

114 หลกในการออกแบบกจะขนอยกบConceptงานในแตละงานวาเปนอยางไร เรากจะ

ออกแบบใหเขากบตวงาน ในขณะเดยวกนเรากจะตองถายทอดองคความรลงไปในนน

ดวย ในสวนของการออกแบบนน เรากจะตองดวาสวนผกคนเมองเปนอยางไร แลวเราก

จะตองรกษาConceptหรอภาพลกษณของสวนผกคนเมองเอาไวดวย (ยศวด ลอตระกล

เศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(2.3) ค านงถงความเขาใจของผรบสาร

การเตรยมสารเพอออกแบบสาร โครงการสวนผกคนเมองไดค านงถงความเขาใจของผรบสารหรอกลมเปาหมายเปนส าคญ ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงมหลกในการน าเสนอสารใหมความเขาใจงายและไมซบซอน เพอใหผรบสารเขาใจและเหนภาพไดอยางชดเจน

“หลกๆเลยเรากจะค านงถงการถายทอดองคความร เพอทจะใชสอสารไดงายขน สรางความเขาใจ ดงดดผรบสาร โดยออกแบบใหเขาใจงาย เพอใหคนเขาใจเกยวกบการปลกผกไดอยางงายๆ และเหนภาพไดชดเจนยงขน” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(2.4) ค านงถงความนาเชอถอของขอมล

โครงการสวนผกคนเมองไดมหลกในการออกแบบสาร โดยค านงถงความนาเชอถอของขอมลในการน าเสนอ โดยไมมการปรบแตงสารหรอลดทอนสารทมเนอหาสาระส าคญ เพอใหไดขอมลทครบถวนและมความนาเชอถอมากทสด

“สารทเราออกแบบกจะเนนในเรองของการถายทอดองคความรเปนหลก โดยมเทคนคในการท าใหนาสนใจ กคอ การดไซนรปแบบออกมามากกวา สวนในเรองของตวเนอหาเรากจะไมไดไปปรบแตง เพราะวาในตวเนอหานนกจะตองคงเดมไว เนองจากความนาเชอถอของขอมล” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

1.7 การผลตสอ

จากการสมภาษณ พบวา ในการวางแผนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองไดมการวางแผนในการผลตสอส าหรบการรณรงค โดยไดมหลกการวางแผนในการเตรยมผลตสอ ดงน

(1) การวเคราะหกลมเปาหมาย

ในขนตอนของการผลตสอเพอน ามาใชในการรณรงค โครงการสวนผกคนเมองไดมการวเคราะหและประเมนกลมเปาหมาย โดยดพฤตกรรมการบรโภคสอและความสะดวกในการเขาถง

115

สอของกลมเปาหมาย เพอวเคราะหสอทเหมาะสมในการน ามาใชรณรงคเพอใหเขาถงกลมเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

ตอนนกมสอหลายประเภทในการเขาถงกลมเปาหมาย เรากมคดวาจะใชสอหลายๆ

ประเภทนะ แตบางสอเรากดแลววามนอาจไมไดผล แตอยางFacebookเรากจะเหนวา

สามารถดงกลมเปาหมายไดงายทสด แลวคนเมองซงเปนกลมเปาหมายของเรา กใช

Facebookเยอะ เปนสอทคนเมองนยมมากทสด เรากเลยคดวาจะเปนสอทเขาถง

กลมเปาหมายทเปนคนเมองไดดทสด ซงหลกๆเลยเรากจะดในเรองของการเขาถง

กลมเปาหมายของเรา กลมเปาหมายเราเปนใครเรากจะไปดวาเขาใชสออะไร(ยศวด ลอ

ตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(2) การวเคราะหคณสมบตสอ

การเตรยมการผลตสอของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการวเคราะหคณสมบตสอทจะน ามาใชในการรณรงค โดยวเคราะหถงประสทธผลของสอ ในการจงใจกลมเปาหมาย และความสอดคลองของสอกบความตองการของกลมเปาหมาย โดยดจากประเภทเนอหาของสอตางๆทน าเสนอ เชน นตยสารดานสขภาพ สงแวดลอม และการเกษตร เปนตน เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองกบความตองการของกลมเปาหมาย

“เรากจะดConceptของสอแตละทดวย เชนพวกหนงสอพมพตางๆ นตยสาร ทสอดคลองกบเรองของเรา อยางเชน ชวะจต โยคะ คอเรากจะดสอทเกยวกบสขภาพ การเกษตร ทกลมเปาหมายนาจะสนใจเรองของเรา” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

(3) การประเมนคาใชจาย

การผลตสอของโครงการสวนผกคนเมองจะมการประเมนคาใชจายในการผลตสอ เพอใหเหมาะสมกบงบประมาณของโครงการ

จรงๆอยางการเลอกใชสอเรากตองดคาใชจาย อยางเรองการจาง เชน จางพรเซนเตอร

โครงการเรากไมมนะ จะใชตวการตนมากกวา ซงเปนสงทเราออกแบบเอง เราคดวาการ

จางพรเซนเตอรคาใชจายคอนขางสง และโครงการเรากไมใชBusiness กอาจจะไม

เหมาะ เลยหนมาใชในเรองของตวการตนทเราออกแบบเองแบบนแทนมากกวา (นาถศร

โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

116 1.8 การก าหนดตารางการรณรงคและการจดท าแผนปฏบตการ

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตารางการรณรงคไวอยางคราวๆ โดยไดมการวางแผนการจดงานหรอจดกจกรรมในการรณรงคในแตละป เชน การวางแผนในการจดกจกรรมใหญหรอกจกรรมหลกของทางโครงการ ปละ2-3ครง ไดแก การจดงานเทศกาลสวนผกคนเมอง การออกงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไท การจดกจกรรมเปดรบโครงการขนาดเลก เปนตน นอกจากนนแลวศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทในแตละแหง กจะมตารางการอบรมซงก าหนดขนตามความสะดวกของแตละศนย โดยเฉลยเดอนละ1ครง ซงจะมการแจงใหทราบผานชองทางการสอสารของแตละศนยอบรมและของโครงการสวนผกคนเมอง

โดยทวไปมนม2สวน สวนหนงเปนกจกรรมทแตละศนยท าเปนปกตอยแลว ...ซงจรงๆ

แลวทง6ศนย เราจะมอบรมเปนประจ าทกเดอน กจะเปนตารางอบรมทแนนอน แตวา

จะอบรมเรองอะไร จะเปนเรองเกษตร หรอเปนเรองทไมเปนเกษตรกขนอยกบความ

ถนด และความสอดคลองกบฤดกาล...แตการรณรงคใหญของโครงการสวนผก มกจะจด

ปนงประมาณ2ครง...แลวกจะไปจดEventรณรงค แลวกจะมEventยอยๆททางโครงการ

สวนผกจะจด... (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา ในการด าเนนงานรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองไดมการเขยนแผนปฏบตการ เพอใชในการก าหนดแนวทางและวางแผนการรณรงคในแตละป โดยแผนปฏบตการประกอบไปดวย การก าหนดวตถประสงคของกจกรรม การก าหนดประเดนเนอหา เปาหมายและผลทคาดวาจะไดรบ ตวชวด การก าหนดกลมเปาหมายและสอทใช ระยะเวลาด าเนนงาน การก าหนดบคลากรในการท างาน ฯลฯ แตอยางไรกตามแผนปฏบตการของทางโครงการ สามารถมการปรบเปลยน ยดหยนไดตามความเหมาะสมกบกจกรรม เนองจากโครงการสวนผกคนเมองไดมจดกจกรรมรวมกบเครอขายตางๆเปนประจ า

อยางเชนเวลาจะจดเทศกาล เรากจะมการวางแผนงาน คอคดขนมากอน เชนวาเราจะ

วางโครงหรอเนอหาของงานวาเราจะมการท าอะไรบาง แลวจะชวนใครมาบาง ใครจะ

ท าหนาทใด ใครจะชวยพดชวยท าประเดนไหนทเราตองการไดบาง แลวกในงานจะม

การจดกจกรรมอะไร ทจะท าใหผรวมงานมสวนรวมกบเราไดดวย ซงเราสงเกตวาอยาง

เวลาเราจดงานเทศกาล เรากจะมกจกรรมเชน การประกวดภาพถาย การประกวด

เมนอาหาร อยางลาสดกจะมเรองของการชกชวนใหน าผลผลต เมลดพนธ เอาตนกลาท

ตนเองมมาแบงปน อยางปทแลวเปนเรองตลาดนดชอป โชว แชร เรากอยากจะช

117 ประเดนเรองการน าของมาแลกเปลยนกนแบบไมตองซอ ซงกคอการแชร ซ งเรากจะม

การวางโครงประมาณน (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.3 ตวอยางแผนปฏบตการของโครงการสวนผกคนเมองในป พ.ศ.2557-2558

1.9 การก าหนดงบประมาณ

จากการสมภาษณ พบวา งบประมาณในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองทใชในการด าเนนโครงการ มาจากการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ซงไดเงนทนหลกจากเงนบ ารงกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพซงมาจากภาษทรฐจดเกบจากผผลตและน าเขาสราและยาสบในอตรา รอยละ 2 ของภาษทตองช าระ โดยสสส.มการจดสรรเพอใหการสนบสนนโครงการตางๆ ไดแก โครงการเชงรก เพอแกปญหาปจจยเสยงหลกทางสขภาพ (มากกวา 90%) และโครงการสรางสรรคโอกาสและนวตกรรม เพอเปดโอกาสและใหพนทกบทกคนในการสรางนวตกรรม (ไมเกน 10 %) โดยโครงการสวนผกคนเมองไดถอวาเปนโครงการทสสส.ไดสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงาน

“โครงการเราไดรบทนสนบสนนมาจากสสส .เรากน างบประมาณตรงนนมาด าเนนงาน”(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ส าหรบการจดสรรงบประมาณโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดแบ งงบประมาณเพอน าไปใชในดานตางๆของโครงการ โดยการจดสรรงบประมาณจะถกจดสรรตามแผนงานทวางเอาไวในแตละป โดยคาใชจายจะแบงออกเปนสวนๆ ไดแก

118

1. คาใชจายในการจางบคลากรในการท างาน

2. คาใชจายในการสนบสนนศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท

3. คาใชจายในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลก

4. คาใชจายในผลตและสรางสรรคสอเพอใชในการรณรงค

“เรากมการสนบสนนทนศนยอบรมตางๆ คาใชจายการจดกจกรรม ผลตสอ แลวกการจดกจกรรมโครงการขนาดเลก ซงเรากสนบสนนทนโครงการขนาดเลกทกป โดยในปแรกไดสนบสนนไป50โครงการ ปตอมา30 โครงการ แลวกเปนคาใชจายอนๆทวไป...”(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสาร พบวา ในการจดสรรงบประมาณ โครงการสวนผกคนเมองไดมการใชงบประมาณในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลกมากทสดเนองจากโครงการขนาดเลกเปนโครงการทชวยขยายเครอขายคนปลกผกในเมองใหเกดผลเปนรปธรรมอยางชดเจน โดยงบประมาณทโครงการสวนผกคนเมองไดมการใชจายมากเปนอนดบ2 ไดแกการผลตและสรางสรรคสอเพอใชในการรณรงค ซงโครงการสวนผกคนเมองไดใหความส าคญในการผลตสอเพอสงเสรม รณรงคใหความร ความเขาใจและสรางความตะหนกเรองการท าเกษตรในเมองแกกลมเปาหมายตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง

“งบประมานกจะถกลอตามแผนงาน ประมาน4 แผนงานในการด าเนนการ ส าหรบบรหารจดการ การตอบแทนเจาหนาท...ซงงบกจะเทไปทการสนบสนนโครงการขนาดเลก กบ รณรงคเผยแพรเปนหลก...คอโครงการขนาดเลกมนสรางรปธรรม เกดเครอขายทท างานรวมกน...” (วรางคนางค นมหตถา,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

2. ขนการด าเนนการรณรงค จากการสมภาษณ พบวา ในขนการด าเนนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการ

ด าเนนการรณรงคตามแผนปฏบตการและวตถประสงคทไดวางเอาไว โดยมการปรบเปลยนและ

ยดหยนตามสถานการณ โดยขนการด าเนนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบไปดวย

2 ขนตอน ไดแก

(1) การหาแนวรวม

ในขนตอนแรกของการด าเนนการรณรงค โครงการสวนผกคนเมองไดมการ “หาแนวรวม”ในการจดท าโครงการสวนผกคนเมอง โดยมการชกชวนกลมผมประสบการณดานการท า

119

เกษตรในเมองอยกอนแลวและผมประสบการณดานการรณรงค อาทเชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และศนยอบรมเกษตรในเมอง มาชวยกนวางแผนการรณรงคและประชาสมพนธโครงการเพอใหเปนทรจกในวงกวาง โดยการรวมมอกนกบเครอขายตางๆไดชวยท าใหโครงการสวนผกคนเมองไดเปนทรจกมากยงขน

ตวโครงการไดรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน แตตวบคคลทเขารวมโครงการ เปนคน

ทท าเรองนมานานแลว เปนคนทท าเกษตรในเมอง ท าปลกผกในเมองมากอนหนาน

หลายปแลว บางคนกนบเปน10ป อยางหลายคนทเปนศนยอบรมเขากท าโครงการสวน

ผก หรอปลกผกเพอบรโภคเอง หรอแมแตปลกผก ท าอบรม เผยแพร ส าหรบคนในเมอง

มากอนหนานนแลว อยางนอยๆกประมาณ10ป อยางของทนเอง ซงแบงออกเปน2สวน

คอ ของสวนผกบานคณตา กบ ทมลนธศนยสอเพอการพฒนา เราท าขอมลความร

เผยแพรเกยวกบเรองการท าสวนผกปลอดสารเคมส าหรบคนในเมองมานานนบ10ป

กอนทจะมโครงการสวนผกคนเมอง แลวกมการเปดอบรม ... ทางมลนธเกษตรกรรม

ยงยนกเลยมาชวนคนทเคยท าอยแลว 2-3คนมานงคยกนวาจะท าโครงการน ...กเลย

มารวมท ากนซกประมาณ6ปทแลว เปนโครงการสวนผกคนเมองขนมา (คมสน หตะ

แพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

(2) การรกษากระแส

โครงการสวนผกคนเมองไดมการวางแผนการรณรงค โดยไดมการก าหนดการจดกจกรรมตางๆในการรณรงคทกๆปตามวตถประสงคของโครงการทไดวางเอาไว เพอรกษากระแสการรณรงค และเพอประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจกมากขน รวมถงเพอเปดโอกาส ใหบคคล กลม หรอองคกรไดเขามามสวนรวมกบโครงการ โดยกจกรรมทโครงการสวนผกคนเมองไดจดขนทกป ไดแก

(2.1) การจดกจกรรมโครงการขนาดเลก เพอสนบสนนและสรางใหเกดพนทตนแบบการท าเกษตรในเมองและขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน โดยเปดโอกาสใหกลมคน หนวยงานและองคกรตางๆไดเขามามสวนรวมกบโครงการ

(2.2) การจดกจกรรมทวรสวนผก เพอใหกลมเปาหมายไดเขารวมเรยนรจากการทดลองลงมอปฏบตจรง และมแรงบนดาลใจในการกลบไปลงมอท าสวนผกทบานของตนเอง

(2.3) การจดกจกรรมเสวนา ทจดขนเพอใหกลมเปาหมายไดรวมพดคยเรองการท าเกษตรในเมองและรวมเเลกเปลยนเเบงปนความร ประสบการณ เเละเรยนรเรองการปลกผก กบ

120

วทยากรทมความรความเชยวชาญในดานการท าเกษตรในเมอง โดยประเดนในการเสวนาจะมการปรบเปลยนไปในแตละป เพอน าเสนอขอมลใหมๆใหประชาชนไดรบทราบ

(2.4) การจดกจกรรมประกวด ทจดขนใหกลมเปาหมายไดมสวนรวมกบโครงการ และชวยสงเสรม สนบสนนใหคนเมองไดปลกผก โดยโครงการจะมการจดกจกรรมการประกวดอยเปนระยะ เชน การจดกจกรรมประกวดดาดฟา เขยว กนได กจกรรมประกวดภาพถายเกยวกบการปลกผก เปนตน

(2.5) การจดเทศกาลสวนผกคนเมอง ซงเปนเทศกาลประจ าปของโครงการสวนผกคนเมอง โดยในแตละปจะมประเดนในการจดงานแตกตางกนออกไป โดยเปนงานทเปดโอกาสใหกบเครอขายและสมาชกโครงการขนาดเลกไดจดกจกรรม น าเสนอรปแบบและผลงานการปลกผกของตนเองอกดวย

(2.6) การออกงานรวมกบเครอขายอนๆ โดยในแตละปโครงการสวนผกคนเมองจะมการออกงานรวมกบเครอขายอนๆ เชน การออกงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไทย การออกงานรวมกบRoot Garden การออกงานตะลกเก ยะOrganic Market เปนตน เ พอเปนการประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจกเพมมากขน

สวนผกคนเมองกมงานของทางโครงการเองเปนประจ าทกป ในแตละป มการจด

กจกรรมทเปนของตวเองอย แลวกเราจะไปรวมกจกรรมกบทตางๆเปนประจ าอยแลว

อยางเชนทจะจดงานมหกรรมอาหารและสขภาพซงเปนงานใหญทเครอขายเกษตรหรอ

มลนธเกษตรหรอมลนธชววถกนเปลยนโลกรวมกนจด สวนผกคนเมองกเขาไปชวยจด

ดวย ซงกถอไดวาเปนงานใหญ แตวาตวสวนผกคนเมองกมEventของตวเองเปนประจ า

ทกป เปนแบบเทศกาลสวนผกคนเมองบาง เปนเสวนาวชาการสวนผกคนเมอง เพอทจะ

เคลอนไหวสงทตวเองจะท าโดยตลอด (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

นอกจากการจดกจกรรมและรวมออกงานตางๆของโครงการสวนผกคนเมองแลว โครงการสวนผกคนเมองยงไดมการน าเสนอประเดนหรอน ารปธรรมใหมๆมาน าเสนออกดวย โดยในแตละปโครงการจะมการจดประเดนใหมๆในการรณรงคทแตกตางกนออกไป เพอสรางความนาสนใจและรกษากระแสการรณรงคของโครงการ เชน การน าเสนอประเดนสวนผกกบการเรยนรของเดก สวนผกกบการบ าบดสขภาพ และสวนผกกบการสรางความสมพนธ เปนตน นอกจากนนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดเพมทมงานในการท างานเพอใหสอดคลองกบประเดนทน าเสนออกดวย เชน การจดตงหนวยอบรมเคลอนทTruck Farm เพอท ากจกรรมเกยวกบเดก

121 เรากมการคดประเดนใหมในการน าเสนอใหมนหลากหลายมากขน ซงบางครงกจะ

ขนอยกบความพรอมดานตางๆของเราดวย ขนอยกบหลายๆอยาง เชนปนประเดนทเรา

อยากจะเนนและสนบสนนกคอ ประเดนเรองสวนผกกบการเรยนรของเดก ซงในปนก

เนนประเดนน กเลยอยากจะจดประเดนนขนมา ประกอบกบปนเราม Truck Fram

ไหนๆกมครบแลวเรากอยากชเรองนขนมา ซงจรงๆแลวมนกแทรกๆอย แตยงไมมการ

จดงานใหญเรองนขนมา เรากเลยอยากลองจดหรอท าประเดนใหมใหนาสนใจมากขน

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ทงนโครงการสวนผกคนเมอง ยงไดมการน าเสนอขอมลตางๆผานสอสงคมออนไลนอยางFacebook และ Website ของทางโครงการ เพอถายทอดองคความรและนวตกรรมการปลกผกททนสมย รวมถงการน าเสนอประเดนทเกยวของกบการปลกผกและการพงตนเอง รวมถงใชประชาสมพนธกจกรรมและแจงขอมลขาวสารของทางโครงการ เพอใหกลมเปาหมายไดเขาถงขอมลและรบทราบขาวสารจากทางโครงการอยเสมอ

3. ขนการประเมนผลและวธการตดตามผล

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามการด าเนนงานและประเมนผล โดยสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเดน ไดแก การประเมนความร ความพงพอใจและการน าไปใชหลงจากการเขารวมกจกรรม และ การประเมนผลการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก

(1) การประเมนความร ความพงพอใจ และการน าไปใชหลงจากการเขารวมกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดใหมการประเมนความร ความพงพอใจในการเขารวมกจกรรมทกครงเมอมการจดกจกรรม เพอดผลตอบรบของผเขารวมกจกรรม และ เพอตดตามผลการน าไปใชของผเขาอบรม โดยไดมการก าหนดเปอรเซนตในการประเมนผล ซงแตละศนยอบรมและหนวยอบรมเคลอนท ไดมหนาทในการประเมนผลผเขารวมอบรมหลงจากอบรมเสรจสนไปแลว

เรากจะมการประเมนตามแตละกจกรรม เพอดวาผลตอบรบของคนเขารวมโครงการ

เปนอยางไร จรงๆแลวเรามการประเมน ...อยาง80คนทมาทน เรากจะตองประเมนวา

เขาเปนใครจากไหน อบรมแลวเขาจะกลบไปท าไหม กลบไปท าแลวท าอะไร ปลก

122 อยางไร มปญหา มความตองการ หรอตองการใหชวยเหลออะไรหรอไม... (คมสน หตะ

แพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“เรากมตดตามผเขาอบรม เพอมาดวาหลงจากผานการอบรม จากทปลกไมได ปลกไดหรอยงและเมอปลกปญหาทเขาเจอมอะไรบาง...ตวโครงการกจะน าผลตรงนมาประเมนตวโครงการ วามคนสนใจมากนอยแคไหน หลงจากทผานการอบรม ปญหาเขาลดลงไหม” (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

(2) การประเมนผลการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก

จากการสมภาษณ พบวา ทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะมการประเมนผลการจดกจกรรมของศนยอบรม หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก โดยมทมงานสวนผกคนเมองเขาไปตดตามผลการด าเนนงานเปนระยะ เพอดกจกรรม เนอหาและรปแบบกจกรรมทเคลอนไหวในแตละครง โดยมการก าหนดตวชวดในการประเมนผล

“เรากไปตดตามประเมนผลเวลามกจกรรม คอสวนผกคนเมองกไปประเมนผล ถายภาพ ไปดผลงานวามการเคลอนไหวในรปแบบนนะ ในการจดกจกรรมตางๆ เชน การจดกจกรรมของหนวยอบรมเคลอนท ซงเรากจะมการก าหนดตวชวดของเราไว” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

โดยผลจากการประเมนผลทได ทางโครงการจะน ามาเพอใชในการวางแผน พฒนา และปรบปรงการด าเนนงานของโครงการตอไป

“เรามการลงพนทดสมาชกโครงการเพอดผล เรากจะการน ามาดกน คยกน วาปนเรานาจะพฒนาศกยภาพสมาชกไปในทศทางนนะ ดวาเคาสนใจอะไรบาง เรากอาจจะมการจดพฒนาศกยภาพ จดอบรมในประเดนทหลากหลายออกไป” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

วธการตดตามผล

จากการสมภาษณ พบวา ในสวนของการตดตามผลผเขาอบรม ในแตละศนยตางไดมการก าหนดวธการประเมนผลทแตกตางกน โดยวธการสวนใหญทแตละศนยอบรมใชในการประเมนผลคอ 1.วธการตดตามผลจากการโทรศพทสอบถามผเขาอบรมหลงจากไดรบการอบรม 2.การตดตามผลจากการสอสารผานFacebookระหวางผอบรมและผ เขารวมอบรม และ3.การประเมนผลจากการจดกจกรรมเพอใหผทเคยเขารวมกจกรรมไดมาท ากจกรรมรวมกนอกครง

123 การตดตามผลผเขาอบรม ม2กระบวนการ แบบกวางกคอใชFacebook และการใช

โทรศพทโทรไปหา โดยใหนองทมงานโทรไป วาเขามการไปท าอยางไร มปญหา

อปสรรคอยางไร สวนในFacebookบางครงเรากไปถามเขาเองหรอบางครงเขากมมา

ถามเรา ถงปญหาการปลกผก มมาเลา ซงกแสดงใหเหนวาเขาไปท า มความสนใจ ซงก

เปนกระบวนการทเราตดตามและเหนไดวามนเกดประสทธภาพและประสทธผลอยางไร

กบคนทมาอบรม (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

“...การจดกจกรรมรวม หมายความวา ผานไปซก3เดอน6เดอน คนทมาอบรมทนกจะจบมาเจอกนเพอใหเขาแลกเปลยนเรยนร แลกเปลยนปญหากน อนนกจะเปนลกษณะทเราท ากจกรรมเพอประเมนผล คอดวาเขามพฒนาการอยางไร มการท าตอเนองรเปลา...”(คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองเปนแนวทางในการสอสารทโครงการสวนผกคนเมองไดก าหนดขนเพอใชในการรณรงค โดยแบงออกเปน 3 กลยทธดวยกน ไดแก กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ

กลยทธเกยวกบผสงสารของโครงการสวนผกคนเมอง

การศกษาในประเดนกลยทธเกยวกบผสงสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง ผวจยไดเกบขอมลจากการสมภาษณวทยากรของโครงการสวนผกคนเมอง และการสงเกตแบบมสวนรวม ในการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองและการจดกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา กลยทธเกยวกบผสงสารของโครงการสวนผกคนเมอง เปนแนวทางทวทยากรโครงการสวนผกคนเมองน ามาใชสอสารกบผเขารวมกจกรรม โดยวทยากรเปนบคคลททางโครงการสวนผกคนเมองไดเลอกมาท าหนาทในการสอสารกบผเขารวมกจกรรม ไดแก วทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท รวมถงวทยากรจากเครอขายโครงการสวนผกคนเมองทไดเขามามสวนรวม ซงผลการศกษาพบวาสามารถแบงกลยทธเกยวกบผสงสารของทางโครงการไดดงน

1.การสรางความนาเชอถอ

การใชวทยากรทมความร ความสามารถ และมประสบการณ

124

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา วทยากรของโครงการสวนผกคนเมอง มความร และประสบการณดานการท าเกษตรในเมองและมความรดานการปลกผกไรสารเคม รวมถงความรดานการพงตนเองของคนเมอง ดงนนแลววทยากรจงมความร ความสามารถ และประสบการณในการถายทอดองคความรดานการท าเกษตรในเมอง เชน เทคนคการเพาะตนออน การเตรยมดน การปลกผกในกระถาง การท าปยหมกจลนทรย ฯลฯ ใหแกผเขารวมอบรมไดเปนอยางด นอกจากนนแลวในการอบรมและการจดกจกรรมในแตละครงของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองไดมการเชญวทยากรทมความรความสามารถเฉพาะดานมารวมเปนวทยากรในการอบรมอกดวย เชน การเพาะเลยงไสเดอน การท าอาหาร การท าเกษตรบนดาดฟาอาคาร การจดกจกรรมเกยวกบเดก เปนตน เพอใหเกดประสทธภาพในการถายทอดองคความรแกผเขารวมอบรม

“การหาวทยากรมนกเกดจาการทเราลงไปตดตามพดคยกบแตละคน คลายๆวาเรากดศกยภาพของแตละท ดวาคนนมศกยภาพดานนนะ ท าตรงนได ...สวนใหญกเปนวทยากรทอยในเครอขาย เปนสมาชกโครงการเปนหลก” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ตารางท 4.2

รายชอวทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมอง ประสบการณและความถนด

รายชอวทยากรประจ าศนยอบรม ประสบการณ ความถนด นคร ลมปคปตถาวร (ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก)

เรยนจบดานการเกษตรและท าเกษตรในเมองมากกวา 8ป

การท าเกษตรในเมอง

ชเกยรต โกแมน (ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม)

ท าเกษตรในเมองมากกวา 8ป

การท าเกษตรในเมอง

วโรจน ปลอดสนเทยะ (ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way)

ท าเกษตรในเมองมากกวา 1ป

การท าเกษตรในเมอง

พอทพย เพชรโปร (ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way,วทยากรประจ าหนวยอบรมเคลอนทTruckFarm)

อดตผบรหารโรงเรยน เจาของรานอาหารมงสวรต และท าเกษตรในเมองมากกวา 5ป

การท าเกษตรในเมอง การท ากจกรรมกบเดกและการท าอาหาร

125

ตารางท 4.2

รายชอวทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมอง ประสบการณและความถนด (ตอ)

รายชอวทยากรประจ าศนยอบรม ประสบการณ ความถนด ศรกล ซอตอชาต (ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง,วทยากรประจ าหนวยอบรมเคลอนทTruckFarm)

ท าเกษตรในเมองมากกวา 4ป

การท าเกษตรในเมอง

คมสน หตะแพทย (ศนยอบรมสวนผกบานคณตา)

บรรณาธการวารสารเกษตรกรรมธรรมชาต และท าเกษตรในเมองมากกวา10ป

การท าเกษตรในเมองและการพงตนเอง

ชรนา งวนส าอางค (ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ)

เจาของรานอาหารสขภาพและมการท าเกษตรในเมองมากวา 4 ป

การท าเกษตรในเมองและการจดกจกรรมส าหรบเดกและครอบครว

ตารางท 4.3 รายชอวทยากรรบเชญ ประสบการณและความถนด

รายชอวทยากรรบเชญ ประสบการณ ความถนด

กรรณกา เจรญชย (วทยากรประจ าหนวยอบรมเคลอนทTruckFarm)

เจาของรานShortcut Organic,สมาชกโครงการขนาดเลกสวนผกคนเมอง

การท าอาหาร

ชารย บญญวนจ (วทยากรประจ าหนวยอบรมเคลอนทTruckFarm)

เจาของ Uncleree's Farm หรอโครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย,สมาชกโครงการขนาดเลกสวนผกคนเมอง

การเพาะเลยงไสเดอน

126

ตารางท 4.3 รายชอวทยากรรบเชญ ประสบการณและความถนด (ตอ)

รายชอวทยากรรบเชญ ประสบการณ ความถนด ญาดา จ านงคทอง (สวนผกบ าบดศรราชา)

อดตพยาบาลเฉพาะทางดานสขภาพจตและจตเวชโรงพยาบาลอาวอดม,สมาชกโครงการขนาดเลกสวนผกคนเมอง

การใชสวนผกบ าบดกบผปวยจตเวช และผตดยาเสพตด

พรพรรณ แววสงหงาม (สวนผกกบการพงตนเอง)

สมาชกโครงการขนาดเลกสวนผกคนเมอง

การเพาะตนออนและเพาะเหด

เพญศร โตสะอาด (สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส)

วทยากรประจ าสวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส

การท าเกษรบนดาดฟาอาคาร

นอกจากนแลววทยากรประจ าโครงการสวนผกคนเมองยงไดมประสบการณในการเปนวทยากรในการบรรยายและถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมองรวมกบหนวยงาน องคกรภาครฐและเอกชนหลายแหงดวยกน เชน ชเกยรต โกแมน ทไดรบหนาทเปนวทยากรรบเชญ ในการจดอบรม ณ แปลงผกสาธต ศนยเรยนรสขภาวะ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) Siam Green Sky@Siam Square 1 และRoot garden ทองหลอ เปนตน ศรกล ซอตอชาต และ นคร ลมปคปตถาวร ทไดรบหนาทเปนวทยากรในการบรรยายเรองเกษรในเมองใหหนวยงานทวไป

“เรากมงานเปนวทยากรในการอบรมเรองการปลกผก ตอนนกมอยทงหมด 3 ท รวมทน กมทสยามสแควรวน และกมทสสส.ชน6 หรอในบางครงอยางท Root garden ทองหลอ เขากจะเชญไปชวย ไปดแลเรองการปลกใหเขาดวย เรากมการรบเปนวทยากรภายนอก” (ชเกยรต โกแมน สมภาษณ,19 กรกฎาคม 2558)

“เราเรมเปนวทยากรมาตงแตป2555 น าเรองการปลกผกจากตวเราเองไปถายทอด กรบงานบรรยายเปนวทยากรภายนอก นอกเหนอจากการท าศนยอบรม กจะมคนตดตอและ

127

สนใจเชญเราไปเปนวทยากรบรรยาย สวนใหญจะเปนหนวยงาน เชน ธนาคาร โรงเรยน” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

การใชวทยากรทมพนฐานรวมกนกบผเขาอบรม

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา วทยากรสวนใหญของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการท าเกษตรในพนทเขตเมองและอาศยอยในพนทเขตกรงเทพมหานคร ดงนนแลววทยากรจงมพนฐานรวมกนกบผเขารวมกจกรรมซงสวนใหญอาศยอยในพนทเขตกรงเทพมหานครหรอเขตเมอง ซงการมพนฐานรวมกนนนถอไดวาเปนปจจยส าคญทท าใหวทยากรสามารถถายทอดประสบการณ ความร ดานการท าเกษตรในพนทเขตเมองใหกบผเขารวมกจกรรมใหสามารถรบรและเขาใจกนไดงายขน เนองจากวทยากรสามารถเขาใจถงปญหาและอปสรรคทผเขารวมกจกรรมตองเจอ ซงมความคลายคลงกน เชน ปญหาดานวสดอปกรณในการเพาะปลก ขอจ ากดดานพนท ปญหาดนฟาอากาศ เปนตน ซงชวยใหผเขารวมกจกรรมสามารถเขาใจถงปญหาและอปสรรคจากการท าเกษตรในเมองและสามารถน าเทคนควธการจากการอบรมน าไปใชปฏบตไดจรง

เรากไดมาเปนวทยากร เรากจะมาชวยบรรยายเกยวกบการปลกผก ปลกตนออนในพนท

จ ากด ซงเราเหนวาในปจจบนคนอาศยอยคอนโด อพารทเมนทมากขนและเรากเคยอยอ

พารทเมนทเกอบ20 ป เรากเลยรสกวา คนอยคอนโดเขากอาจจะอยากปลกผกนะ แต

ไมมใครทจะบอกเขาวาจะปลกอะไรได จะปลกอยางไร...เรากจะชใหเขาเหนวาในพนท

จ ากดเราสามารถปลกอะไรไดบาง เนองจากเราเคยมประสบการณ เรากแนะน าเขา ได

(พรพรรณ แววสงหงาม,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

การท าหนาทเปนตนแบบหรอเปนตวอยางใหกบผเขารวมกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา จากวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมองทมงเนนรณรงคเพอสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลกบสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม ผานการปลกผกแบบไรสารเคม ดงนนแลวในการสอสารไปยงผเขารวมกจกรรมจงตองมงเนนไปทการเปลยนแปลงทศนคต ในการใหคนเมองหนมาปลกผกและเกดแนวคดการพงพาตนเอง ดงนนวทยากรจงเปนตนแบบทส าคญ ทแสดงใหเหนถงวถชวตทสามารถพงพาตนเองได ผานการท าเกษตรในเมอง ผานการลงมอท าอยางแทจรง เพอใหผรบสารไดเกดความเชอถอและเปลยนแปลงทศนคต ตลอดจนเกดแรงจงใจในการท าเกษตรในเมอง โดยวทยากรของโครงการสวนผกคนเมองนนตางไดมการท าเกษตรในบรเวณทอยอาศยของตนเองและมการดดแปลงบรเวณบานเพอท าเปนศนยอบรมในการใชเปนแหลงเรยนรรวมกนระหวางผเขารวมอบรม หรอใชพนทตางๆในการลงมอท าเกษตรในเมองอยางจรงจง ซงถอไดวาเปนการสรางพนทตนแบบหรอเปนรปธรรมใหผเขารวม

128

อบรมไดมาศกษา เรยนรและน าไปสการสรางแรงบนดาลใจในการเปลยนแปลงทศนคตตอการท าเกษตรในเมอง

ทางศนยไดเปดใหคณะ องคกรตางๆเขามาดงาน รวมถงคนทวไป เขามาเยยมชมศกษา

อยางทบอกปลกผกกไมใชเรองทจะมาปลกผกอยางเดยว เวลาคนเขามาเรยนรอะไรจาก

เรา เขากมาเรยนรวาการมวถชวตแบบนมนเปนอยางไร เขาอยากมาแลกเปลยนพดคย

กน สวนเรองความรเขากอยากมาเรยนรการแกไขปญหาการเพาะปลก หรอวาจะท า

อะไร ท าอยางไร เรากเปนพนทใหเขาไดเรยนร เปนเหมอนตวอยางใหเขาไดเหน (นคร

ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

“สงส าคญกคอเราตองท าตวเราใหมศกยภาพและพสจนใหไดวาเกษตรในเมองอยได เวลาผเขาอบรมมากจะไดเหนภาพและเชอวาการเกษตรในเมองมนเกดขนจรงได” (พอทพย เพชรโปร,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

จากการสงเกตการณ พบวา ในการเขารวมอบรมนนผเขารวมอบรมจะเหนถงรปแบบวถชวตและการท าเกษตรในเมองในพนทจรงของวทยากร ซงเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงการท าเกษตรทเกดขนจรงของคนในเมอง และสามารถน ามาใชพงพาตนเองได เชน การใชผกในสวนไปประกอบอาหารในครวเรอน การท าเปนอาชพเลยงตนเองหรอเกอหนนอาชพของตนเองได เชน การน าผกทปลกไปใชรานอาหาร เปนตน

2.การสรางความเปนเพอนและความไววางใจ

มการพดคยแลกเปลยนประสบการณกบผเขารวมกจกรรม

จากการสงเกตการณ พบวา ในขนตอนแรกของการอบรมวทยากรจะมการแนะน าตวและเลาถงประวตความเปนมาและวตถประสงคของศนยอบรมหรอหนวยอบรมเคลอนทของตนเองเพอสรางความเขาใจรวมกน หลงจากนนจะใหผเขารวมกจกรรมไดพดคย แนะน าตวและแลกเปลยนประสบการณการปลกผกและสาเหตในการเขารวมกจกรรมรวมกนกอน เพอสรางบรรยากาศของการแลกเปลยนและเรยนรรวมกนระหวางวทยากรและผเขารวมอบรม โดยในระหวางการจดกจกรรมอบรมวทยากรจะเปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมไดรวมพดคย ซกถามตลอดการอบรม นอกจากนนแลวผเขารวมกจกรรมบางทานไดมการรวมแลกเปลยนความรและประสบการณทตนเองมกบวทยากรอกดวย เชน ผเขารวมกจกรรมบางทานเคยมประสบการณดานการปลกตนไมและท าการเกษตรมากอนกไดมการใหขอแนะน าเพมเตมถงเทคนควธการตางๆ เพอเปนการแลกเปลยนกน เปนตน ตลอดจนระหวางการพกรบประทานอาหาร วทยากรจะมการมารวมวงรบประทานอาหารกบผเขารวม

129

กจกรรมดวย เพอเปนการสานสมพนธและเปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมซกถามปญหาขอสงสย และเมอเสรจสนกจกรรมอบรม วทยากรกจะใหผเขารวมกจกรรมบอกเลาถงความประทบใจและเปาหมายในอนาคตหลงจากการอบรม เชน ทานชอบขนตอนไหนในการอบรมมากทสด และหลงจากการอบรมทานวางแผนจะเพาะปลกอะไรกอนเปนอนดบแรก เปนตน เพอน าค าตอบทไดมาใชพฒนาการอบรมในครงตอไป

เปนทปรกษาใหกบผเขารวมกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา วทยากรของโครงการสวนผกคนเมองไมไดมหนาทในการใหความรเทานนแตยงรบหนาทเปนทปรกษาระหวางการอบรมและหลงอบรมดวยเชนกน เนองจากในบางครงหลงจากการอบรม ผเขารวมกจกรรมไดเกดปญหาและมอปสรรค หรอยงมขอสงสย ไมเขาใจ เชน ปญหาเรองดน เรองศตรพช การท าปยหมก ฯลฯ ดงนนแลววทยากรจงมการแจกเบอรโทรศพท Facebookสวนตวของวทยากร เพอใหผเขารวมกจกรรมไดสอบถามและปรกษาปญหาตางๆ เพอชวยแกไขปญหาและใหค าแนะน าทถกตอง ตลอดจนยงใชตดตอ พดคยและรายงานผลอกดวย นอกจากนแลวในบางครงผเขารวมกจกรรมไดมการตดตอใหวทยากรไปชวยวางแผนและออกแบบการปลกทบานของผเขารวมกจกรรมอกดวย โดยวทยากรตางมความยนดทจะเขาไปชวยแกไขปญหาและใหค าปรกษาแกผเขารวมกจกรรม

คนทมาอบรม เขากเหมอนเปนเพอนเรา เวลาอบรมเขามขอซกถามเรากแนะน าเขา

หลงจากอบรมเขากมมาสอบถามในเฟซบก โทรมา บางคนเขากมชวนเราไปดทบานให

ออกแบบแปลง ดเรองการปลกของเขา หรอบางคนกมการโทรมาสอบถาม มาปรกษา

วาจะปลกอยางไร ปลกอะไรด ท าอยางไร เรากจะใหค าปรกษาเขาไป (วโรจน ปลอด

สนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

3. มการเตรยมตวและวางแผนกอนการจดกจกรรม

วทยากรมการวางแผนและแบงหนาทกนกอนการจดกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา กอนการจดกจกรรมหรอจดอบรมวทยากรจะมการพดคยและปรกษางานรวมกน เพอวางแผนขนตอนและแบงหนาทความรบผดชอบ อาทเชน การก าหนดใหกจกรรมมการแบงออกเปนฐานการเรยนรตางๆ มการแบงหนาทความรบผดชอบวาใครจะรบผดชอบสวนไหน เรองอะไร เปนตน เพอเปดโอกาสใหวทยากรสามารถไปเตรยมความร วสดอปกรณทจะใชในสวนทตนรบผดชอบมากอน เพอใหเกดความพรอมและความเปนระบบในการอบรมมากทสด

130 เรากจะมการปรกษากบทมคดหลกสตรดวยกน และกปรกษากนกอนวาเราจะพด

ประมาณไหน อบรมอะไรบาง แลวกแบงหนาทกนวาจะดแลสวนไหน อยางครงนเราจะ

ดแลเรองการปรงดนการท าปยนะ เรากจะเตรยมตวในเรองของวสด วตถดบทเราตอง

น ามาท า เรากพดถงทมาของวสด แลวเมอกระบวนการมนเสรจแลว จะกลายเปนอะไร

มนจะใหธาตอาหารอะไรกบพชกจะพดในเรองของรวมๆ ในแตละกจกรรมวาได

ประโยชนอะไรบาง (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

“เรากมการประชมกนกอน และคยในเรองของรายละเอยดวาภาพทเราเหนนนตรงกนนะ วาเราจะท าอยางนกบโรงเรยน ชมชน และมการจดทงหมด 3 ครง ใครจะท าหนาทอะไร หากเขาใจตรงกน ถาโอเคเรากลยเลย” (วตดา มงมหากล,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

มการวเคราะหผรบสารเพอออกแบบสารใหเหมาะสมกบผเขารวมกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา เนองจากกลมผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมองนน มความหลากหลายทางลกษณะประชากรศาสตรและพนฐานความรทแตกตางกน เชน อาย อาชพ และพนฐานความรดานการท าเกษตร ดงนนแลววทยากรจงตองมการวเคราะหกลมผรบสาร เพอคาดคะเนพฤตกรรมและความตองการของผรบสาร เพอน ามาใชออกแบบสารหรอสอทจะน ามาใชในการอบรมใหตรงตามความสนใจและความตองการของผรบสารแตละกลม โดยในขนตอนแรกวทยากร จะน ารายชอผสมครเขารวมกจกรรมเพอมาตรวจสอบจ านวนผรบสารและศกษาลกษณะทางประชากรศาสตร ซงในกจกรรมบางครงมการเปดใหลงชอและกรอกประวตสวนตวกอน หรอเปดโอกาสใหแนะน าตว ดงนนแลววทยากรจงสามารถทราบไดวากลมผรบสารมลกษณะทางประชากรอยางไรและมความประสงคในเรองใด และสามารถจดเตรยมสารใหเขากบกลมผเขาอบรม เพอใหการอบรมมประสทธภาพและเกดผลตอผรบสารมากทสด หรอหากวทยากรไมสามารถทราบกลมผเขารวมกจกรรมไดกอน วทยากรจะใชประสบการณสวนตวน ามาใชในการปรบสารใหเขากบผอบรมนนๆ

แตละกจกรรมกจะมการออกแบบแตกตางกน อยางเดกเรากมวธการ เชน มการเลา

นทานกอน เชญชวนเดกๆใหลงมอ ซงเนอหาเดกผใหญ กแตกตางกนไป หากเปนผใหญ

เราจะตองลงลกกวา กจะดกลมเปาหมาย เราตองรวาใครจะมาเรยนกบเรา กอาจจะด

รายชอ แลวเรากจะมาดวา เราจะใชภาษาอะไรพดกบเขาใหเขาร จะออกแบบอยางไร

เพราะการถายทอดเปนสงทส าคญมาก(พอทพย เพชรโปร, สมภาษณ 15 สงหาคม

2558)

131 “สงทส าคญคอการส ารวจสงทเขาอยากจะฟง เราตองดคนทเขามา เรากจะถามเขาวา

ท าอาชพอะไร ซงผมกจะสอดแทรกเรองทเกยวกบสงทเขาอยากร ถาดแลวกลมนสนใจการพงพาตนเอง ผมกพดเกยวกบการพงพาตนเองไปเลย” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

จากการสงเกตการณ พบวา ในบางกจกรรมจะมการก าหนดกลมเปาหมายไวลวงหนา และท าการเปดรบสมคร เพอใหกลมเปาหมายสอดคลองกบกจกรรม เชน กจกรรมส าหรบเดก กจกรรมสวนผกบ าบด กจกรรมทวรสวนผกดาดฟา เปนตน

มการสอสารระหวางวทยากรเพอแลกเปลยนความรกนอยางสม าเสมอ

จากการสมภาษณ พบวา วทยากรของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการพดคยและแลกเปลยนองคความรกนอยางสม าเสมอทงทไดจดงานรวมกนและไมไดจดงานรวมกน แตก จะมการพดคยและแลกเปลยนองคความรระหวางกน อาทเชน การนดประชม การเยยมเยยนศนยอบรมภายในเครอคายระหวางกน และการตดตอกนผานสอออนไลน เชน Facebookกลมของเครอขายสวนผกคนเมอง เพอไวแลกเปลยนความรและปรกษาการท างานรวมกน โดยเนอหาในการตดตอสอสารกนสวนใหญจะเนนการพดคยแลกเปลยนความรและเทคนคดานการปลกผก ปรกษาปญหาดานการเพาะปลก รวมถงการวางแผนงานหากมการจดกจกรรมรวมกน นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการจดกจกรรมพฒนาบคลากรของโครงการอกดวย โดยการจดกจกรรมWorkshopใหวทยากรและบคลากรของโครงการไดมาท ากจกรรมรวมกนเพอพฒนาศกยภาพในการท างาน โดยไดจดขนปละ1ครง ซงการแลกเปลยนและการท ากจกรรมรวมกนของวทยากรอยางสม าเสมอจะมสวนส าคญอยางยงในการพฒนาศกยภาพในการท างานเพมมากขน เนองจากไดมการแลกเปล ยนและเรยนรรวมกนท าใหเกดการพฒนางานและองคความรใหมๆ

“กเกดขนทกครงเมอมการเจอกนไมวาจะเปนทงในออฟไลนและออนไลน กเกดการแลกเปลยนความรกนเอง แบบเกดขนเอง เพราะวาทกคนมความสนใจและท าในเรองนอยแลว มโอกาสอะไรกแลกเปลยนกน โครงการกมการจดพฒนาศกยภาพการท างาน Workshopรวมกน” (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558) “เรากมการพดคยแลกเปลยนกนในFacebook เพอพดคยแลกเปลยนกนตลอดเรองการปลกผก แลวกพดคยกนในเรองกจกรรมทเราจะจด เพอแลกเปลยน พดคยระหวางกน กจะมหลายๆศนยเรยนร เครอขาย มาระดมสมองพดคยแลกเปลยนไอเดยกนตลอด...”(วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

132 4. การใชทกษะในการสอสารและเทคนคในการโนมนาวใจ

การใชวทยากรทมทกษะในการสอสารด

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา ในการสอสารและถายทอดองคความรของวทยากรของโครงการสวนผกคนเมองไปสผเขารวมอบรม วทยากรไดมทกษะในการสอสารทด ไมวาจะเปนการพด ทชดถอยชดค า ใชภาษาทสภาพเหมาะสมกบกลมผรบสาร ตลอดจนการพดอธบายทมการจดล าดบขนตอนในการอธบายอยางเปนระบบ ไมซบซอน ใชภาษาทเขาใจงายเหมาะสมกบผรบสาร มการยกตวอยางประกอบเพอใหผเขาอบรมเหนภาพและเกดความเขาใจ ไมใชศพททางวชาการหรอวทยาศาสตรมากเกนไป ตลอจนมการสอดแทรกมกตลกเปนระยะเพอใหเกดความบนเทงในการอบรม รวมถงยนดรบฟงขอซกถามของผเขารวมอบรมอยางตงใจและใหเกยรต ไมหลกเลยงค าถามและแสดงความจรงใจในการตอบค าถามทกครง

เราจะสอในสงทเราคดวาเปนสงทเราเขาใจงายๆ เราจะสอออกไปถงสงทเราท าอย ให

เขาใจงายทสด พยายามจะไมใชหลกวชาการ เชน คาดนเปนอยางไร กรดดางคออะไร...

โดยเราจะบอกทกครงวา กปลกไป ปรงดนอยางนนะ ความรสกเหมอนเราท ากบขาว

การปรงดนกเหมอนเราท ากบขาว ...เรากสอนในลกษณะทใหเขามองภาพเหน ...การท

เราใสเนอหมเขาไปกเหมอนการใสปยคอก พอมปยคอกเขามาดนกดขนนดนง เราใสผก

อาหารมนกจะมคณคามากยงขน เหมอนเราใสใบไมลงไปในดนเหมอนกน ดนกจะม

คณคามากขน กจะใหเขามองภาพใหออก ...เราสอนเหมอนท าอาหาร เคากจะมองภาพ

ออกและเขาใจมากขน...และทส าคญคอท าอะไรทมนงายกอน เราอยาเพงไปสอนอะไรท

ยากๆ ศพทวชาการเราจะไมใชเลย(ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

การใชทกษะเฉพาะตวของวทยากร

จากการสมภาษณ พบวา วทยากรของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการใชทกษะเฉพาะตวในการดงดดความสนใจจากผเขารวมอบรม โดยเฉพาะอยางยงการจดกจกรรมส าหรบเดก ทตองอาศยทกษะเฉพาะตวของวทยากรในการดงดดใจเดกๆ เชน การรองเพลง การเตนร า การเลนเกมส การเลานทาน การแสดงละครเวท เปนตน

“ในการท ากจกรรมกบเดกเราจะตองมกศโลบาย...คอเรากมทมเครอขายมาชวยเราท า มาชวยแตงเพลงมาเปนนกรอง กจะมทมงานทเขามความสามารถดานนมาชวยท ากจกรรม” (วตดา มงมหากล,สมภาษณ 26 มถนายน 2558 )

133

ภาพท4.4 การใชทกษะเฉพาะตวของวทยากรในการรวมรองเพลงและเลนเกมส

การใชทกษะในการโนมนาวใจและกระตนความรสก

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา วทยากรของโครงการสวนผกคนเมองไดใชทกษะในการโนมนาวใจโดยการพดเชญชวนใหผเขารวมอบรมไดเหนถงประโยชนและขอดจากการปลกผก อาทเชน การปลกผกกนเองสามารถท าใหไดผกทปลอดภยจากสารเคมและดตอสขภาพ ตลอดจนชใหเหนวาการปลกผกเปนเรองทคนเมองกสามารถท าได เชน การใหก าลงใจผเขารวมอบรมวาการปลกผกไมยากอยางทคด ทกคนสามารถท าไดดวยตวเอง เชน การเพาะตนออนทานตะวนทใชเวลาเพยง5-7วนกสามารถรบประทานไดแลว ตลอดจนการพดโนมนาวเพอเปลยนแปลงทศนคตบางประการ เชน การทเชอวามอรอน ไมสามารถปลกผกไดหรอปลกไมขนวาไมเปนความจรง ขนอยกบเทคนคและวธการ เปนตน รวมถงการสรางความภาคภมใจของการปลกผกดวยตวเองใหแกผรบสาร เชน การปลกผกสามารถท าใหพงตนเองดานอาหารได ชวยลดคาใชจาย และสามารถน าไปประกอบเปนอาชพ เพอสรางแรงบลดาลใจและก าลงใจในการลงมอท า ตลอดจนมการพดกระตนความรสก เปนการเนนย าเพอกระตนกลมเปาหมายใหเรมลงมอท าหลงจากการอบรมโดยทนท

“เรากจะมการใหไอเดย แนะน าเขา กระตนความรสก เรองการปลก จบจากการอบรมไปแลวเรากตอง ‘ททท.’ ท าทนทเลยนะ ถาไมท ากจะลมนะ คอถาท าแลวลองท าไปเถอะ ผดถกอยางไรกไมวากน กตองพดกระตนเขา” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

กลยทธดานสารของโครงการสวนผกคนเมอง

การศกษาในประเดนกลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง ผวจยไดเกบขอมลจากการสมภาษณเจาหนาทฝายขอมลและการสอสาร เจาหนาทฝายออกแบบสอของโครงการสวนผกคนเมอง และการจากการสมภาษณเครอขาย รวมถงการศกษาจากเอกสาร ไดแก หนงสอ แผนพบ Facebook และ Website ของโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนการสงเกตแบบมสวนรวม

134

ในการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองและการจดกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา กลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง เปนแนวทางในการน าเสนอสารททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชเพอโนมนาวใจผรบสาร โดยในการศกษากลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง ผวจยไดแบงการน าเสนอออกเปน 2 สวนดวยกน ไดแก (1) กลยทธดานสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง และ (2) กลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

(1) กลยทธดานสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา แนวทางในการน าเสนอสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมกลมเปาหมาย คอ สาธารณชนและผเขารวมกจกรรม โดยไดก าหนดประเดนในการน าเสนอสารใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก

1. การรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและปลกผกโดยไมใชสารเคม

2. การสรางความคดเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

ในการน าเสนอสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะเนนการน าเสนอสารแนวทางเชงบวก (Positive appoach) เปนสวนใหญ

“ทางโครงการไดตงใจทจะใชสารทางบวก ดวยความตงใจเลย เรามองวาการน าเสนอในเรองของการสรางแรงบลดาลใจในทางบวก จะท าใหผรบสารเกดการเปลยนแปลง” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

นอกจากนไดมการเลอกกลยทธดานสารใหเหมาะสมกบประเดนในการสอสาร ดงน

การสอสารประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม

จากการศกษา พบวา ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในการน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

1. เนอหาสารในการน าเสนอ

1.1 การถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ โดยการน าเสนอนวตกรรมการปลกผกในรปแบบตางๆ

135

เชน การปลกผกบนดาดฟา สวนผกก าแพง การปลกผกในวสดเหลอใช กระถางส าหรบลมรดน า และการสรางแปลงผกแบบ Keyhole เปนตน ซงเปนนวตกรรมใหมๆในการปลกผก ททางโครงการสวนผกคนเมองไดน าเสนอ เพอใหกลมเปาหมายเกดความคดสรางสรรคและหนมาสนใจปลกผก นอกจากนแลวไดมการน าเสนอเทคนคในการปลกผกตางๆอกมากมาย เชน การปรงดน การยายกลา การท าปยหมก และการเลยงไสเดอน หรอเทคนคตางๆส าหรบมอใหม เปนตน เพอดงดดใจกลมเปาหมายและเพอเปนขอมลใหกลมเปาหมายน าไปใชลงมอปฏบต

จากการทเราท าไปเรอยๆเรากเหนวามเทคนคในการปลกผกมากมาย เรากเลยรวบรวม

มาน าเสนอ ซงเราเหนวาจรงๆแลวเรองการปลกผกคนไทยเกงนะ มนวตกรรมทนาสนใจ

เรากเลยน าเสนอเรองนวตกรรมใหมๆ เพอใหกลมเปาหมายเกดไอเดย และเรายงมการ

เลยน าเสนอเทคนคการปลกผกส าหรบคนทเรมตนปลกผกดวย เพอใหเขาเกดการลงมอ

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

“เรากจะมการอพเดทขอมลทนาสนใจใหมๆมาน าเสนอเรอยๆ ซงการน าเสนอขอมลเดมๆท าใหไมนาสนใจ หรอขอมลทเราคดวาคนรหรอเหนบอยแลวมนกจะไมดงดด เรากตองน าขอมลตางๆทชวยสรางแรงบนดาลใจใหมๆมาน าเสนอ ถายทอดองคความรใหมๆใหกบเขา” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.5 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผก

136

ภาพท4.6 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผกผก ในรปแบบของหนงสอ

1.2 น าเสนอเรองงาย ใกลตว และเปนรปธรรม

จากการสมภาษณและศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอเรองงาย ใกลตว และเปนพฤตกรรมทเปนรปธรรม ทเกยวของกบเรองการท าเกษตรในเมอง เชน เรองเลาชาวสวนผกซงเปนเรองเลาจากสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการทบอกเลาถงประสบการณการปลกผก ตลอดจนการถายทอดเรองราวจากทมงานโครงการสวนผกคนเมองทไดจากการไปลงพนทส ารวจการท าเกษตรในเมองในทตางๆโดยน าถายทอดออกมาในรปแบบของบทความ โดยมจดมงหมายในการน าเสนอเรองราวการปลกผกทเปนรปธรรมเพอใหกลมเปาหมายไดเหนภาพไดชดเจนและน าไปสการปฏบตไดงายขน

“เรากเนนถายทอดอยางเรองประสบการณจากการทเราไปลงพนทมา มทเราเขยนเองอยางเชนบทความ ท าออกมาในลกษณะเรองเลา กจะเปนเรองเลาเกยวกบสมาชกโครงการ หรอทเราไปเจอแลวนาสนใจ เรากจะหยบมาเลาถายทอด เพอใหเหนภาพ และใหเกดไอเดยตางๆทจะท าตาม” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.7 การน าเสนอเรองราวประสบการณการปลกผกของคนเมอง

137

1.3 น าเสนอเรองราวจากตางประเทศ

จากการสมภาษณและศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดน าเสนอเรองราวการท าเกษตรในเมองและการเคลอนไหวดานเกษตรในเมองในตางประเทศ เพอใหกลมเปาหมายไดเกดจนตภาพและเปลยนมมมองดานการท าเกษตรในเมอง วาเปนเรองททนสมยและเปนเรองทนานาประเทศก าลงใหความสนใจและมการขบเคลอนในประเดนนอยางแพรหลาย ไดแก การน าเสนอขาวความเคลอนไหว การท าโครงการตางๆในตางประเทศทเกยวของกบการท าการเกษตรในเมอง เชน การน าเสนอขาวความเคลอนไหวดานการท าเกษตรในเมองของประเทศเกาหลใต เรองราวของโครงการ Youth Harvest Project ทน าเรองการท าสวนผกมาใชเยยวยาเยาวชนกลมเสยงทท าผดกฎหมายทMontana สหรฐอเมรกา เรองราวของโครงการGrow to Learn NYC ทสนบสนน สงเสรม ใหแตละโรงเรยนในเมอง New York ไดท าสวนผกในโรงเรยน เปนตน โดยทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะท าการคดเลอกเรองราวตางๆทเกยวของและสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมองมาน าเสนอ

เรากมน าเสนอเรองราวการปลกผกในตางประเทศ วาการปลกผกในตางประเทศเขา

มไอเดยอะไรบาง มการเคลอนไหวเรองนอยาง เรากเลอกสงทนาสนใจมา ทมน

สอดคลองกบเรองหรอประเดนทเราอยากจะเคลอนไหว เพอใหกลมเปาหมายเขาไดเหน

เรองราวตางๆเหลานในตางประเทศวาเปนเรองทเกดขนจรง มการขบเคลอนเรองนนะ

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.8 การน าเสนอเรองราวความเคลอนไหวเรองเกษตรในเมองจากตางประเทศ

138

1.4 การน าเสนอขอเทจจรง เอกสารทางวชาการ และผลการวจย

จากการสมภาษณและศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา ทมงานสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอขอเทจจรงและผลการวจยตางๆทงในประเทศและตางประเทศท เกยวของกบการท าเกษตรในเมอง เชน ผลการวจยการกนผกของเดก ผลการส ารวจพนทรกรางในกรงเทพฯ งานวจยผลกระทบของระยะทางอาหาร เปนตน ซงอางองจากแหลงขอมลทางวชาการทไดรบการยอมรบ นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงมการน าเสนอขอมลทางวชาการ เชน การน าเสนอแนวคดและแนวทางการพฒนาเกษตรในเมอง รวมถงความรจากงานเสวนาวชาการตางๆทเกยวของ ททางโครงการสวนผกคนเมองไดรวบรวมมาน าเสนอ เพอเปนขอมลใหกลมเปาหมายคดวเคราะหในการประกอบการตดสนใจทจะรเรมปลกผก

“เรากมการรวบรวมขอมลทางวชาการทเกยวของมาน าเสนอ รวบรวมความรทไดจากงานเสวนาวชาการตางๆทเราจดหรอเราเขาไปรวมรบฟง เพอเปนขอมลใหกลมเปาหมาย” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.9 การน าเสนอแนวคดและแนวทางการพฒนาเกษตรในเมองโดยรวบรวมเปนหนงสอ

2. วธการน าเสนอสาร

2.1 การน าเสนอโดยใชเหตและผล

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารโดยน าเสนอเหตและผลในการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม เชน เหตผลทการท าสวนผกชวยใหชวตและจตใจดขน 6เหตผลทเราควรท าสวนผกกบเดก เหตผลท าไมเราตองปลกผก เปนตน โดยมการสรปเหตผลเปนขอๆเพอใหเขาใจงาย เพอเชญชวนใหกลมเปาหมายทราบถงประโยชนของการปลกผก เพอใหเกดความสนใจและเปลยนแปลงทศนคตกลมเปาหมายใหเกดความคดรเรมทจะปลกผก

139

ภาพท4.10 การน าเสนอเหตผลในการปลกผกของโครงการสวนผกคนเมอง

2.2 การใหก าลงใจ

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา การน าเสนอสารของโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในรปแบบของการใหก าลงใจ เพอสงเสรมและใหก าลงใจส าหรบกลมเปาหมายทเรมตนปลกผก โดยมการน าเสนอสารผานบทความทเนนบทความเชงใหก าลงใจ เชน “ปลกงายๆสไตลคนเมอง” “คบทปลกได” “เมอคนไมเคยปลก ลงมอท า อะไรๆในชวตกเปลยนเเปลง” “ทกคนมศกยภาพในการเพาะปลก” “อยในเมองกปลกผกได” เปนตน เพอใหกลมหมายไดเกดความรสกวาการปลกผกเปนเรองทงายและเปนเรองททกคนสามารถท าได

เรากใชเรองเลาเปนเครองมอในการสรางใหเกดความคด สรางใหเกดแรงบนดาลใจ แต

เรากไมถงกบใชเทคนคการฟนธง หรอชน า วาตองท าแบบน เราจะเปนในเชงเชญชวน

วา เรองนคณกสามารถลกขนมาท าไดนะ เปนการใหก าลงใจ ใหเหนถงศกยภาพของ

ตนเองทม พยายามดงออกมาใหคนรสกวา คณกเปนสวนหนงทสามารถท าเรองนได

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

2.3 การบอกประโยชนทจะไดรบ

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในการบอกประโยชนและขอดจากการปลกผก รวมถงน าเสนอมมมองและทศนะตางๆดานบวกทหลากหลายจากประสบการณของผทปลกผก เพอโนมนาวใจกลมเปาหมาย เชน “สวนผกสรางความสมพนธ” “ปลกผกแลวไดแบงปน” “สขภาพกาย สขภาพใจดทดจากการปลกผก” “ชวย

140

พฒนาทดนรกรางใหเกดประโยชน” เปนตน เพอเชญชวนกลมเปาหมายใหเปลยนแปลงทศนคตและหนมาปลกผกและเหนถงคณประโยชนจากการปลกผก

ภาพท4.11 การน าเสนอสารโดยการบอกประโยชนทจะไดรบของโครงการสวนผกคนเมอง

การสอสารประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

จากการศกษา พบวา ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในการน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

1. เนอหาสารในการน าเสนอ

1.1 ถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ ในเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม ไดแกการน าเสนอเรองการท าอาหาร เชน วธแปรรปถวเหลอง การท าซอสมะเขอเทศ การท าน าสลด รวมถงการท าผลตภณฑตางๆ เชน สบ แชมพสระผม น ายาลางจาน เปนตน นอกจากนแลว ยงมการน าเสนอนวตกรรมการพงตนเอง เชน การผลตโซลารเซลลผลตไฟฟา การท าเตาชวมวล การท าทเกบน าฝน และการเลยงไสเดอน เปนตน รวมถงเรองการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม เชน วธการลดขยะ การน าวสดเหลอใชมาดดแปลง การท าปยหมก โดยทมงานไดมการคดเลอกเรองราว เทคนค วธการในการพงตนเองในรปแบบตางๆมาน าเสนอใหกลมเปาหมายไดรบรอยเสมอ เพอกระตนกลมเปาหมายใหเกดการเปลยนแปลงทศนคตเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

141

ภาพท4.12 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการพงตนเอง

1.2 น าเสนอขอเทจจรง

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดน าเสนอขาวสารและขอมลทางวชาการตางๆ ทเกยวของ เชน ขาวสารจากงานเสวนาวชาการ ขาวสารจากตางประเทศ การน าเสนอแนวคดตางๆทางวชาการ ในประเดนเรองการพงพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม เชน การน าเสนอเรองความไมมนคงทางอาหาร การบรโภคทยงยน แนวคดเมองเปลยนผาน (Transition Town) การรกษาพนทสเขยวในเมอง ระบบการจดการของเสย เปนตน เพอเปนขอมล ความรใหแกกลมเปาหมายประกอบการตดสนใจ

2. วธการน าเสนอสาร

การชใหเหนถงผลกระทบ

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดน าเสนอสารทชถงผลกระทบ เชน ผลจากวกฤตการณทเกดขนทงในประเทศและตางประเทศ เชน วกฤตเศรษฐกจ วกฤตการเมอง ปญหาสงแวดลอม ภยธรรมชาต ทลวนสงผลกระทบตอความไมมนคงทางอาหาร และวถชวตทเปลยนแปลงไปของคนเมอง เปนตน เพอกระตนใหกลมเปาหมายเหนความส าคญและตระหนกถงการพงตนเองและบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

142

ภาพท4.13 การชใหเหนถงผลกระทบจากความไมมนคงทางอาหาร

การเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอขอมลขาวสารในการประชาสมพนธโครงการเพอเชญชวนกลมเปาหมายซง ไดแก สาธารณชน ไดรบทราบถงการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย เพอเปดโอกาสใหกลมเปาหมายไดเขามามสวนรวมกบกจกรรมของทางโครงการและเครอขาย โดยมแนวทางในการน าเสนอสาร ดงน

1. น าเสนอขอเทจจรง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองจะมการท าประชาสมพนธขาวสารการจดกจกรรมตางๆลวงหนา ผานทางชองทางการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมการน าเสนอขอมลเพอใหกลมเปาหมายเกดความสนใจและเปนขอมลในประกอบการตดสนใจ เชน การน าเสนอขอมลของกจกรรมเพอเชญชวนกลมเปาหมาย โดยใชขอมลทางวชาการและการบอกประโยชนของกจกรรม อาทเชน การบอกประโยชนของการท าสวนผกดาดฟา เพอเชญชวนใหกลมเปาหมายเขารวมในกจกรรมทวรสวนผก :ดาดฟา เขยว กนได หรอการใหขอมลทางวชาการเกยวกบเรองสวนผกกบการเรยนรของเดก เพอเชญชวนกลมเปาหมายใหเขารวมกจกรรมเทศกาลสวนผกคนเมอง2015:ปลกกลานอยกลางเมอง โดยมแนวทางในการน าเสนอโดยการคดเลอกขอมลทางวชาการและขาวสารทเกยวของกบประเดนของกจกรรมททางโครงการจดขน มาใชในการเชญชวนกลมเปาหมาย

143

ภาพท4.14 การน าเสนอขอเทจจรงเพอประชาสมพนธกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง

นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองจะมการประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการและมการชแจงขอมลในการจดกจกรรมใหกลมเปาหมายรบทราบ เชน ทมาและความส าคญของกจกรรม วตถประสงคของกจกรรม วนเวลาทจดกจกรรม เนอหาในการอบรม หรอหากเปนกจกรรมทตองสมครเขารวม โครงการจะมการชแจงวธการสมครกอนทกครง เพอเปนกลมเปาหมายไดรบทราบถงรายละเอยดกอนเขารวมกจกรรม

ในการท างานของโครงการเราไมไดท างานเปนแบบเชงรกนะ แตเปนแบบเชงรบ หรอ

เปนฝายตงรบมากกวา เชน เรามแผนจดกจกรรม โดยมประเดนตางๆ เรากท า

ประชาสมพนธออกไปวา ขอเชญผทสนใจ มารวมสมคร กจะมการประชาสมพนธ

ออกไปในรปแบบตางๆ เชน การจดกจกรรมรบสมครสมาช กโครงการขนาดเลก

กจกรรมเทศกาลสวนผกคนเมอง (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.15 โปสเตอรประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง

144

ทงนในการประชาสมพนธตวโครงการใหกลมเปาหมายไดรบทราบ โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอขอมลพนฐานของทางโครงการ เชน ประวตความเปนมา เปาหมายของโครงการ การด าเนนงานของโครงการ รวมถงวธการในการเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนยงมการเผยแพรภาพภารกจตางๆในการด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมองเพอใหสาธารณชนไดรบร รบทราบวาโครงการสวนผกคนเมองมการด าเนนงานในดานใดบาง เพอเปนการแนะน าโครงการใหประชาชนไดรจก

ภาพท4.16 การน าเสนอภาพภารกจตางๆในการด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมอง

2. เนนขอความสะดดห สะดดตา

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการใชขอความเพอใหเกดการจดจ างาย เชน การใชค าขวญของโครงการ “ปลกผก ปลกเมอง ปลกชวต” ชอกจกรรมทสะดดห เชน “ทวรสวนผก : ดาดฟา เขยว กนได” “เทศกาลสวนผกคนเมอง: ปลกกลานอยกลางเมอง” เปนตน ซงเนนการใชขอความทสะดดห จดจ าไดงาย และสอถงวตถประสงคในการจดงาน เพอใหกลมเปาหมายเกดการจดจ าและเขาใจถงประโยชนจากการปลกผกหรอวตถประสงคของกจกรรม

“กยงมในสวนของค าขวญของโครงการ ตามConceptของโครงการทวา “ปลกผก ปลกเมอง ปลกชวต” ซงเรากน ามาใชในการเชญชวน” (ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

145

ภาพท4.17 การน าค าขวญ “ปลกผก ปลกเมอง ปลกชวต” มาใชในการเชญชวน

3. น าเสนอรปธรรม

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอขาวสารประชาสมพนธจากเครอขาย เชน แนะน าศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท ไดแก ประวตความเปนมาของแตละศนยอบรม วตถประสงคของแตละศนยอบรม รายละเอยดในการเขารวม รวมถงการน าเสนอขาวประชาสมพนธการจดกจกรรมอบรมตางๆของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท มการแนะน าวทยากรของโครงการ เปนตน นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการท าแผนทพนทสเขยวของโครงการสวนผกคนเมองทเปนสมาชกโครงการ เพอใหกลมเปาหมายรบทราบและสามารถเขาไปเรยนรและรบชมเปนตวอยางได

ภาพท4.18 การแนะน าศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการสวนผกคนเมอง

146

ภาพท4.19 แผนทพนทความสขสเขยวกนได ในWebsiteของทางโครงการสวนผกคนเมอง

นอกจากนแลวในการไปออกงานกจกรรมตางๆ รวมกบเครอขาย โครงการสวนผกคนเมองจะมการประชาสมพนธรายละเอยดการจดงาน รวมถงการน าเสนอรปภาพกจกรรมประกอบ ตลอดจนในการจดงานจะมการน าเสนอรปธรรม เชน การจ าลองบานพงตนเอง การท าแปลงผกสาธต เพอเปนรปธรรมใหกลมเปาหมายไดเหนเปนตวอยาง และเปนการสรางแรงบลดาลใจใหแกกลมเปาหมาย เพอกระตนกลมเปาหมายใหเกดแรงจงใจในการเขารวมกจกรรมตางๆของทางโครงการหรอลงมอปฎบต

ภาพท4.20 การประชาสมพนธการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง

147

ภาพท4.21 การจ าลองบานพงตนเอง ภายในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไท ครงท2

ในการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง จะมการสอดแทรกแนวคดตางๆผานกจกรรม เพอเชญชวนผเขารวมกจกรรม เชน การสอดแทรกแนวคดการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยเชญชวนใหผเขารวมงานไดลงมอท า โดยรณรงคในคนมารวมงาน ใหพกภาชนะ เชนกระตกน า ถงผา จาน ชาม มาเอง และมการคดแยกขยะ เพอชวยลดขยะในพนท บรเวณจดงาน เพอใหผเขารวมงานไดเกดแนวคดการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

ภาพท4.23 การเชญชวนผเขารวมกจกรรมคดแยกขยะและลดขยะในบรเวณพนทจดงาน

(2) กลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา แนวทางในการน าเสนอสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมกลมเปาหมาย คอ สาธารณชนและผเขารวมกจกรรม โดยเครอขายตางๆทไดเขามามสวนรวมในการจดงานและประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการท างานภายใตวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมองในการรณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคมและการ

148

สรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง แตอยางไรกตามเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในแนวทางทแตกตางกนออกไป เพอใหเหมาะสมกบแตละกจกรรม รวมถงความถนดของแตละเครอขาย โดยแตละเครอขายไดมการเลอกกลยทธดานสารใหเหมาะสมกบประเดนในการสอสาร ดงน

การสอสารประเดนความรดานการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

1. เนอหาสารทน าเสนอ

1.1 น าเสนอเทคนคและวธการใหมๆ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆ เกยวกบนวตกรรรมการปลกผก เชน ถงเพาะงอก การเพาะงอกในขวดโหล การท าสวนผกแนวตง การท าสวนผกบนดาดฟา การเพาะปลกผกในภาชนะหรอวสดเหลอใช การท าแปลงผกบนพนปน เปนตน เพอใหกลมเปาหมายเกดแรงบนดาลใจและไดรบความรใหมๆทงายตอการเพาะปลก ตลอดจนสามารถน าไปประยกตใชและปฏบตไดจรง

เรากหาไอเดยในการทจะสามารถปลกผกไดในทจ ากด เชนเรากมการคดวาเราจะเอา

ตนไมทอยในกระถางมาวางบนโตะใหน ามนไมไหลไดอยางไร ซงกไปหาวสดมา ซงมนก

เปนถงน า ซงเปนวสดเหลอใชเรากไดไอเดยใหมๆขนมา อยางกระปองพลาสตกกไดท

เหลอใช ขวดน าเอามาตด แคนกปลกไดแลว เรากน าเสนอวาพนทเทานกปลกไดแลว

(พรพรรณ แววสงหงาม,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

“คอเราพยายามทจะพฒนารปแบบของการปลกใหมนมความหลากหลาย ตวอยางเชน แนวตงใชวสดอปกรณตางๆ ใชเทคนค ใชอะไรเขามา ทมนสอดคลองส าหรบคนในเมอง แตตองเปนจรงไดดวยนะ หมายถงสามารถใชงานไดจรงดวย” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“เรากมการน าเสนอ คอใหไอเดยเขากอน เชนการปลกในวสดเหลอใช การปลกแบบพนปน ปลกบนดาดฟา ใหเขาเหนไอเดยตางๆใหมกอน” (พอทพย เพชรโปร,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558

149

ภาพท4.24 การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆในการปลกผกและการท าเกษตรในเมอง

1.2 น าเสนอขอเทจจรง

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมแนวทางในการน าเสนอสารเกยวการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม โดยไดมการถายทอดขอมลความรตางๆ เพอใหผเขารวมกจกรรมไดเรยนรทฤษฎ เพอสรางความเขาใจในเรองการเพาะปลกและการท าเกษตรในเมองกอนลงมอปฏบต ในรปแบบของการอบรมใหความร อาทเชน หลกการในการปลกผกไรสารเคม การเตรยมดนและปรงดน การเพาะกลา การปลกและการดแลรกษา เพอใหผเขารวมกจกรรมไดมความรความเขาใจในขนตอนตางๆ ตลอดจนมการถายทอดแนวคดและความส าคญของการท าเกษตรในเมอง เพอใหผเขารวมกจกรรมเกดความเขาใจและน าขอมลดงกลาวทไดรบไปปฏบต

“เรากมการดกลมเปาหมายกอน เชน ถาเปนเดกเรากจะเนนใหลงมอท าเลย แตถาเปนผใหญเรากอาจจะเสรมเรององคความรตางๆเพมเตมไป เรองวชาการ ในขนตอนตงๆใหละเอยดมากขน มการอบรมใหความรความเขาใจกอน” (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ15 สงหาคม 2558)

150

1.3 น าเสนอเรองงายและไดผลเรว

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา แนวทางในการน าเสนอสารเกยวกบการปลกผกไรสารเคมและการท าเกษตรในเมองของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง พบวา ไดมแนวทางในการน าเสนอสารในเรองทงายและไดผลเรว เชน การสอนเพาะตนออนทานตะวน การเพาะถวงอก การปกช าวอเตอรเครส เปนตน เนองจากเปนการเพาะปลกทไดผลเรว ท าไดงาย ใชพนทนอย และเหมาะส าหรบคนเมอง ซงการน าเสนอเรองทงายและไดผลเรวนน จะท าใหกลมเปาหมายเกดแรงบนดาลใจในการลงมอปฏบตและรสกวาการปลกผกไมใชเรองยาก

“ทกครงทมการสอนเพาะตนออนทานตะวน ทกคนกจะไดกลบไปคนละ1กระถาง เพราะวามนงาย รดน า7วนกกนได ท าใหพอไดผลเรว เขากจะรสกวาอยากจะท า อะไรทไดผลชา บางคนการรอคอยเขานอย เขากไมอยากรอไมอยากปลกแลว อยางทานตะวนใชเวลานอยกไดทาน เขากอยากจะปลก” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

นอกจากนแลวยงมการน าเสนอสาร ในเรองของการปลกผกในกระถาง ทสามารถท าไดงายและใชพนทไมมาก ซงสอดคลองกบวถชวตของคนเมอง เพอใหกลมเปาหมายไดรสกวาตนสามารถท าได

จะเนนไปทคนพนทนอย เพราะจรงๆแลวถาเราพดถงสวนผกคนเมอง คนเมองจรงๆแลว

ไมมท งานทเปนแปลงคนเมองเขามองไมเหนภาพ เขาจะบอกวาเขาไมมท แลวเขากจะ

ไมปลกเลย แตเราจะน าเสนอการปลกในพนทเลกๆ เชน ตะกรา กระถาง ซงเขาเอาไป

วางในส านกงานได ซงเขากจะรวาแคนกปลกได เขากจะพากนไปปลก แตถาหากเรา

น าเสนออะไรทมนยากเขากจะไมปลก (พรพรรณ แววสงหงาม,สมภาษณ 26 มถนายน

2558)

2. วธการน าเสนอสาร

2.1 การลงมอปฏบต

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา การจดกจกรรมของเครอขายสวนผกคนเมอง จะเนนการใหผเขารวมกจกรรมไดลงมอปฏบตจรงในทกๆขนตอนของการปลกผก เรมตนตงแตการปรงดน การท าปยหมก การยายกลา เปนตน ซงเปนการเปดโอกาสใหกลมเปาหมายไดลงมอปลกผกในภาชนะดวยตวเองทกขนตอน ซงการเรยนรจากการปฏบตจรงจะท าใหกลมเปาหมายไดเขาใจในกระบวนการตางๆมากยงขน และไดเปนการทบทวนความรจากเนอหาทเรยนมา เกดการจดจ า ตลอดจนสามารถน ากลบไปปฏบต ได โดยไดมการแจกอปกรณและวสดในการเพาะปลกใหแก

151

ผเขารวมกจกรรมไดลงมอเพาะปลกดวยตนเองและน ากลบไปปลกตอทบาน เพอเปนจดเรมตนในการเพาะปลก นอกจากนแลวหลงจากการอบรมเสรจสนวทยากรจะมการแจกเมลดพนธ ตนกลา เชน ตนหอม วอเตอรเครส เมลดทานตะวน เปนตน ใหกบผเขาอบรมทสนใจน าไปปลกทบาน เพอเปนการแบงปนและสงเสรมใหผเขาอบรมใหไดลงมอปลกอกดวย

นอกจากนนแลวในทกๆขนตอนจะมการใหอาสาสมครซงเปนผเขารวมกจกรรมไดเขามามสวนรวมในการลงมอท า เพอเปนการเปดโอกาสใหไดเรยนรไปพรอมๆกน และเพอใหผเขารวมกจกรรมไดเกดกระบวนการเรยนรและจดจ าขนตอนตางๆในการเพาะปลก ดงนนแลวการลงมอปฏบตถอไดวาเปนแนวทางในการน าเสนอสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ทมวตถประสงคเพอสงเสรมใหกลมเปาหมายไดเรมตนลงมอปลกผกและมความรดานการเพาะปลก

“ทางศนยกจะเนนการลงมอปฏบต ไมตองมานงจดวาท าอนนนอตราสวนเทาไหร จรงๆสงทศนยเนนกคอการลงมอท า คอมาทนตองลงมอท าเอง” (ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

“ทนอบรมเราเนนลงมอท า ไมมแจกเอกสารนะ คอเราใหเขาจดเอง เพราะถาเขาจดเองแลวเขาจะจ า แจกเอกสารไปเขาอาจจะไมไดอานหรอจ า ... เราเนนพดใหเหนภาพทจรงๆแลวลงมอปฏบตเลย ใหเรยนรเองจะไดเกดการจดจ า” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

ภาพท4.25 การใหผเขารวมกจกรรมไดลงมอปฏบตเพาะปลกดวยตนเอง ซงเปนสวนหนงของกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way

152

ภาพท4.26 การเปดโอกาสใหผเขากจกรรมไดมสวนรวมในการลงมอท า ของศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และ ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก

2.2 การเรยนรทมาทไป

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการน าเสนอสาร ในการใหผเขารวมกจกรรมไดเรยนรทมาทไปของขนตอนตางๆอยางละเอยด ไดแก การรจากงายไปยากและจากยากไปงาย ตลอดจนเชอมโยงความรและเทคนคตางๆเขาดวยกน เพอใหกลมเปาหมายไดรบร รบทราบและเกดความเขาใจในขนตอนตางๆของการเพาะปลกอยางละเอยด

...ทกอยางจดเนนของเรองทนกคอในเนอหาความรการเรยนรทกอยางเราตองท าใหคน

ไดเรยนรทมาทไป รจกจากงายไปยาก รยอนจากยากมางายใหได เพอใหเหนทงความ

เรยบงายและความซบซอนในเนอหาทเราน าเสนอ ใหเหนทมาทไปนนเอง เราเชอวา

หากเรยนรอยางไมรทมาทไปกจะไมเขาใจ แตหากวาเขาเรยนรวามทมาทไปวาเปนมา

อยางไร ท าไมถงเรยกปยหมก ความหมายมนคออะไร มทมาอยางไร คอไมไดใหดแต

เทคนค แตหากเราเชอมโยงมาทความหมายมนกจะท าใหคนเขาใจงายขน เชน รวาปย

หมกกคอการสรางหนาดน ท าอยางไรถงจะเกดหนาเดน เชนอธบายใหเหนการเกดหนา

ดนในปา วามการยอยสลายอยางไรเรากเอามาดดแปลง แลวเรากเอาความรทเรามทเรา

เรยนมาเรองเกษตรมาอธบาย (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

2.3 การชใหเหนถงผลกระทบ

จากการสมภาษณและสงเกตการณพบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมแนวทางในการน าเสนอสารโดยการชใหเหนถงผลกระทบตางๆ อาทเชน การชใหเหนถงอนตรายจากสารเคมตกคางในผก การชใหเหนถงวกฤตการณตางๆ เชน วกฤตเศรษฐกจ วกฤตสงแวดลอม ภย

153

ธรรมชาต ความไมมนคงทางอาหาร เพอใหกลมเปาหมายตระหนกถงความส าคญของปญหาตางๆเหลาน และปรบเปลยนทศนคต

การพงตนเอง มนสะทอนวาประเดนเรองอาหารของคนเมองมนยงไกล ประเดนของคน

เมองคอเขาตองหารายได แตพอเรามาท ากจกรรม เรากจะตองท าให เขาฉกคดอะไรได

บางนดๆหนอยๆ...การใหเขามองเหนเรองสารเคม ซงเรองการพงพากจะตามมา วาเราก

ท าได มนกคอยๆลดทอนประเดนวามเงนกซอกนไดเรากอาจจะชวยลดทอนตรงนลงไป

ได วามนเปนเรองของความภมใจ ความมนใจในเรองของความปลอดภย อยางในตอน

อบรม เรากจะใหเขาดถงเรองสารเคมและเรองวกฤตตางๆทเกดขน เพอใหเขาฉกคด

(พอทพย เพชรโปร,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

ภาพท4.27 การอบรมของศนยอบรมเกษตรในเมองทมแนวทางในการน าเสนอสารทชใหเหนถงผลกระทบ

2.4 น าเสนอรปธรรมผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ศนยอบรมเกษตรในเมอง ไดมการพาผเขารวมกจกรรมท าการส ารวจ เยยมชมและสมผส พนทในการเพาะปลกในบรเวณศนยอบรม โดยวทยากรจะพาผเขารวมกจกรรมเดนชม และอธบายในสวนตางๆของสถานทบรเวณโดยรอบทมการปลกผก เพอใหผเขารวมกจกรรมไดเหนถงรปแบบการเพาะปลกในพนทจรง ไดผลจรง เปนรปธรรม เพอใหกลมเปาหมายไดเหนตวอยางในการเพาะปลก และเพอเสรมสรางแรงบนดาลใจ ตลอดจนชวยกระตนความสนใจใหแกกลมเปาหมาย รวมถงเพอเปนตวอยางในการน าไปประยกตใชและปฏบตในพนทของตนเอง

“คนมาทนกจะไดเหน กจะมพาเยยมชม ซงเรากจะเนนการท ารปธรรมทแตกตางแปลกตา แลวกเนนทตวผก คอถาใหคนเขาตรงตาตรงใจกคอผกจะตองงาม พอเหนผกงามปบ สวน

154

ใหญคนกจะอยากท า ผกมนมเสนห พอผกงาม โต เขาจะเรมสนใจเรองเทคนควาท าอยางไร” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

ภาพท4.28 การน าเสนอรปธรรม ผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง

การสอสารประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

1. เนอหาสารทน าเสนอ

น าเสนอเทคนคและวธการใหมๆ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดล อม โดยการน าเสนอเทคนควธการตางๆในการพงตนเองทนอกเหนอจากการปลกผก เชน การท าอาหาร การท าน ายาอเนกประสงค การท าขาวของเครองใชในครวเรอน รวมถงการน าวสดเหลอใชในบานมาท าเปนวสดในการเพาะปลกหรอขยะมาท าเปนปย การเพาะเลยงไสเดอน เปนตน ตลอดจนการน าเสนอนวตกรรมการพงตนเอง เชน การท าโซลารเซลลผลตไฟฟาใชเอง การท าเตาชวมวลผลตแกส เปนตน โดยการถายทอดเทคนคและวธการในการพงพาตนเองในรปแบบตางๆ ไดมการจดเปนคอรสอบรม เพอใหกลมเปาหมายไดเกดการเรยนรวธการพงตนเองในรปแบบตางๆ ตลอดจนเพอใหเกดจตส านกในการพงพาตนเอง

กจกรรมของเรา ไมไดเปนเรองเกษตรอยางเดยว เราเปดอบรมเรองอนๆดวย เชนเรอง

พลงงาน อยางเชนทนเปดอบรมเรองการท าโซลารเซลลผลตไฟฟาเพอใชในบานเรอน

155 เอง...เพราะฉะนนพอคนมาตอเรองนนเขากจะสนใจไปอกเรองนงดวย หรอเราเปด

อบรมเกยวกบการท าสบธรรมชาต แชมพธรรมชาต ลาสดเรากมคอรสเปดอบรม

เกยวกบการแปรรปอาหารพนฐาน เชน การท าเตาห การท าซอสพรก ซอสมะเขอเทศ

การท าน าสมสายช การท าน าปลา ซงเดยวนหลายคนท าไมเปน... เรากพยายามทจะ

เสรมคอรสเหลานเขาไป อยางทน กจะไดรบการรบรวา ทสวนผกบานคณตา นอกจาก

การท าการปลกผกแลวเนย เรามคอรสอบรมเกยวกบการพงตนเองอนๆ(คมสน หตะ

แพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

2. วธการน าเสนอสาร

2.1 การน าเสนอรปธรรม

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยการน าเสนอผานพนททเปนรปธรรม อยางเชน ศนยอบรมสวนผกบานคณตา ทไดมการท าบานใหเปนบานตวอยางในการพงตนเอง โดยแบบบานพงตนเองนน ประกอบไปดวยการพงตนเองในหลายๆดาน ทงการพงตนเองดานอาหาร การพงตนเองดานพลงงาน เปนตน เพอเปนรปธรรมของการพงตนเอง ส าหรบผทมาอบรมจะไดเหนเปนตวอยางและเกดแรงบนดาลใจ ตลอดจนเกดแนวความคดในการหนมาพงพงตนเอง

“เรากเลยท าบานนใหเปนบานตวอยางของการพงตนเอง...กจะพยายามจะท าใหเปนตวอยาง รวมทงการเอาน าเสยในบานเรอนกลบมาใชใหม น าอาบน า น าซกผา น าลางจาน เอากลบมาใชในแปลงเกษตรไดใหมตองท าอยางไร” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

ภาพท4.29 การจดท าบานพงตนเองทใชนวตกรรมการพงตนเองตางๆ เชน การพงตนเองจากพลงงานโซลารเซลล เพอเปนรปธรรมในการน าเสนอ

156

2.2 การชใหเหนถงผลกระทบ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมการน าเสนอสารทชใหเหนถงผลกระทบในดานตางๆของการบรโภค เชน ผลกระทบของอาหารฟาสตฟดอาหารทไมมคณภาพ ปญหาขยะ ปญหาสงแวดลอมของเมอง ฯลฯ เพอใหกลมเปาหมายตะหนกถงการพงพงตนเองและการบรโภค เพอปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมของตน

“ประเดนในการสอสารของทนเรากจะเนนเรองวถชวตทกลมกลนกบธรรมชาต การกน การอย ซงผลของมนกคอสขภาพทด เรากจะมการชใหเหนถงการบรโภค การกนทเปลยนไป การบรโภคอาหารแชแขง ฟาสตฟด ซงมนสงผลกระทบตอสขภาพ...” (ชรนา งวนส าอางค,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

2.3 การตงค าถาม

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมการน าเสนอสารโดยการชวนกลมเปาหมายตงค าถาม เชน การตงค าถามเรองการกนวาผกปลอดภยจรงไหม ผกมาจากไหน เปนตน เพอกระตนกลมเปาหมายใหหนมาใสใจกบการบรโภคและเรยนรทมาและความส าคญของอาหารทเราบรโภค

เวลาเราน าเสนอสาร กลยทธของเรากคอการตงค าถาม แลวกการไดลองท า การตง

ค าถามกเชน เรากอยากจะพดปญหาทมนซบซอน เชน ท าไมเราไมตงค าถามกบอาหาร

ของเราบาง วาอาหารมาจากไหน เราอยากชวนทกคนมาตงค าถามวาอาหารมาจากไหน

ผกปลอดภยจรงไหม ผกมาจากไหน ...ความรกจะไดมาจากการตงค าถามทลกซงกบ

อาหาร เชน เราไปกนขาวตามรานอาหารตามสงเรากควรทตองอยากรนะวาผกทเขาเอา

มาใชปลอดภยหรอไม (แกวตา ธมอน,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

การเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมสวนรวมในการน าเสนอขอมลขาวสารในการประชาสมพนธเพอเชญชวนกลมเปาหมายซง ไดแก สาธารณชน ไดรบทราบถงการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย เพอเปดโอกาสใหกลมเปาหมายไดเขามามสวนรวมกบกจกรรมของทางโครงการและเครอขาย โดยมแนวทางในการน าเสนอสาร ดงน

157

1. น าเสนอขอเทจจรง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา ในการเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนมาเขารวมกจกรรมของเครอขายสวนผกคนเมอง ไดมการน าเสนอขอเทจจรง ซงเปนขอมลและรายละเอยดตางๆในการจดกจกรรม รวมถงวตถประสงคในการจดกจกรรมและวตถประสงคของแตละเครอขาย เพอใหสาธารณชนไดรบทราบขอมลตางๆ และเพอใชในการตดสนใจในการเขารวมกจกรรม

“สวนใหญเรากจะใชประชาสมพนธออกไป กจะบอกรายละเอยดตางๆของกจกรรมทเราจด หวขอในการอบรม” (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

นอกจากนนแลวเครอขายตางๆยงมการน าเสนอภาพการท ากจกรรมของเครอขาย ผานทางชองทางการสอสารของเครอขาย เชน Facebook เพอใหสาธารณชนไดตดตามการท ากจกรรมตางๆ เพอเชญชวนใหสาธารณชนเขารวมในกจกรรมของทางเครอขาย

ภาพท4.30 การน าเสนอขอมลและรายละเอยดในกจกรรมของทางเครอขาย

2. เนนขอความสะดดห สะดดตา

จากการสมภาษณและศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา ในการเผยแพรกจกรรมและเชญชวนสาธารณชน ทางเครอขายไดมการใชขอความทสะดดห สะดดตา และเขาใจงาย เชน “ปลกความสขในบานคณ” “ขมพลงขางครว” “ฟงตนไมพด” “สวนผกเคลอนท ไปในชมชน รปลก รปรง กนผกแสนอรอย ชวนเดกตวนอยมาลอมรอบรถ ปลกปรงผกสดๆกบรถ Truck Farm” เพอเชญชวนกลมเปาหมายใหเขารวมกจกรรม โดยใชขอความตางๆทท าใหกลมเปาหมายไดเหนแลวเกดความสงสยและสนใจในกจกรรม

158

“พอจวหววา ฟงตนไมพด คนกจะคดวามนเปนไปไดเหรอ คนกจะสงสย กอยากมารวม” (ญาดา จ านงคทอง,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

3. น าเสนอเอกลกษณ

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา แตละเครอขายจะ มเอกลกษณและความถนดแตกตางกนออกไป โดยแตละเครอขายกจะมรปแบบในการน าเสนอสารเพอเชญชวนกลมเปาหมายเขารวมกจกรรม โดยไดใชเอกลกษณของแตละศนยของตวเองมาใชในการเชญชวนสาธารณชนเขารวม เชน การน าเสนอกจกรรมเกยวกบเดก กจกรรมสวนผกบ าบด กจกรรมส าหรบครอบครว การเพาะเลยงไสเดอน เปนตน เพอน าเสนอเอกลกษณของทางศนย เพอเปนขอมลใหกลมเปาหมายไดตดสนใจในการเขารวมกจกรรม โดยแตละศนยกจะมการน าเสนอเอกลกษณของแตละศนยทแตกตางกนออกไป เชน การใชตวการตน สญลกษณ ฯลฯ เพอสรางความแตกตางจากเครอขายอนๆ โดยใชเทคนคในการออกแบบสารตามความถนดของแตละเครอขาย

ในการประชาสมพนธเรากจะเนน ทนเรากน าเสนอเรองเพาะเลยงไสเดอนเปนหลก

ทงหมดทกอยางกจะเชอมโยงกบการเพาะเลยงไสเดอน ทงการปลกผก การก าจดขยะ

... เรากจะมการสรางCharacterใหมนดงดดใจเดกจนถงผใหญ เทคนคของผมคอท าให

มนนารก ผมเคยพยายามท าใหมนเท แตมนกยงสการท าใหนารกไมได พอมนนารก คน

กเอาไปใชประโยชนหลากหลายกวา จากผใหญทไมอยากอานแลวกอาน จากเดกทไม

อยากสนใจกอาน กสนใจ (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

ภาพท4.31 การออกแบบตวการตนทเปนเอกลกษณของเครอขายเพอใชในการเชญชวนกลมเปาหมายซงเปนเดก ของ หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm

159

4. น าเสนอรปธรรม

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการน าเสนอรปธรรม เชน การน าเสนอการปลกผกแนวตง การเพาะตนออนทานตะวน การน าเสนอถงเพาะถวงอก ฯลฯ โดยแตละเครอขายจะมการน าเสนอนวตกรรมตางๆทเปนรปธรรม ผานการไปออกงานหรอจดนทรรศการตางๆ เพอใชในการดงดดใจและเชญชวนกลมเปาหมายใหเขารวมกจกรรม

“เวลาไปออกกจกรรม ทนจะเนนการท ารปธรรมทแตกตางแปลกตา เพอใหกลมเปาหมายสนใจ เรากจะมอะไรตางๆไปโชว เพอใหเขาเหนสงทเราท า” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“สวนผกคนเมองเขากจะใหเราออกบทเพอแสดงผลงานของเรา พอไดแสดงผลงาน ไปออกงานตามทสวนผกคนเมองเขาจด เรากเอาพวกผกตางทเราปลก เชนปลกในกระถางตางๆไปโชว” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

ภาพท4.32 การน าเสนอรปธรรมตางๆของเครอขายสวนผกคนเมอง

กลยทธการใชสอของโครงการสวนผกคนเมอง

การศกษาในประเดนกลยทธการใชสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง ผวจยไดเกบขอมล

จากการสมภาษณเจาหนาทฝายขอมลและการสอสาร เจาหนาทฝายออกแบบสอของโครงการสวนผก

คนเมอง และจากการสมภาษณเครอขาย รวมถงการศกษาจากเอกสาร ไดแก หนงสอ แผนพบ

Facebook และ Website ของโครงการสวนผกคนเมอง และแผนการจดกจกรรมของทมงาน

โครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนการสงเกตแบบมสวนรวม ในการจดกจกรรมของโครงการสวนผก

160

คนเมองและการจดกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทของ

โครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา กลยทธการใชสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง เปนกลยทธทส าคญ

ในการก าหนดชองทางในการสอสาร เพอใหเขาถงกลมเปาหมาย โดยการเลอกใชสอตางๆ ในการ

ถายทอดความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหบรรลเปาหมายของทางโครงการ

สวนผกคนเมอง โดยในการศกษากลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง ผวจยไดแบงการ

น าเสนอออกเปน 2 สวนดวยกน ไดแก (1) กลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง และ

(2) กลยทธการใชสอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

(1) กลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

จาการศกษา พบวา ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกชองทางในการสอสารโดยการเลอกใชสอตางๆในการถายทอดขอมลความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจก โดยมกลมเปาหมายเปนสาธารณชน ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการผลตสอหลายชนดดวยกนเพอน ามาใชในการรณรงค สอสารกบกลมเปาหมาย โดยผวจยไดแบงกลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง ออกเปน 2สวนดวยกน ไดแก สอทใชในถายทอดความรและสอทใชในการประชาสมพนธ

สอทใชในการถายทอดความร

1. สอบคคล

จากการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอบคคลในการท าการสอสาร ถายทอดความร เกยวกบการท าเกษตรในเมอง การปลกผกโดยไมใชสารเคมและการสรางความคดเรองการพงตนเอง รวมถงความรอนๆทเกยวของ ใหกบสาธารณชนและผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง เพอโนมนาวและชกชวนกลมเปาหมายใหปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของทางโครงการ ซงสอบคคลททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชถายทอดความรนน ไดมคณสมบต ดงตอไปน

สอบคคลทมความร ความเชยวชาญเฉพาะทาง

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา ในการจดงานหรอจดกจกรรมของทางโครงการสวนผกคนเมอง ทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะมการคดเลอกและเชญวทยากรทมความรความเชยวชาญในดานตางๆ มาเปนวทยากรในการอบรมใหความรแกกลมเปาหมาย โดยวทยากรท

161

ทางโครงการสวนผกคนเมองคดเลอกมานน ไดแก วทยากรจากเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง และวทยากรจากภายนอกทมความเชยวชาญเฉพาะทาง เชน วทยากรทมความเชยวชาญในการท ากจกรรมเกยวกบเดก เชน วเชยร ไชยบง ครใหญโรงเรยนล าปลายมาศพฒนา วทยากรท มความเชยวชาญดานการเพาะเลยงไสเดอน เชน ชารย บญญวนจ หรอวทยากรทมความเชยวชาญดานการท าสวนผกบ าบด เชน ญาดา จ านงคทอง อดตพยาบาลเฉพาะทางดานจตเวช ซงเปนวทยากรทมความร ความเชยวชาญเฉพาะดาน และมทกษะในดานการสอสาร โดยวทยากรทมความรความเชยวชาญนนจะสงผลใหกลมเปาหมายเกดความเชอถอ และท าใหการสอสารและการถายทอดขอมลความร มประสทธภาพ

เวลาเราจดงาน จดกจกรรม เรากเชญเครอขายเหลานมารวมดวย ซงกจะเชญแกน

หลกๆ หรออาจมเครอขายอนๆมาเสรมแลวแตประเดนทเราจะน าเสนอ ซงเรากจะเชญ

วทยากรทมความรในเรองนนๆ เชน เชญคณปรนซมาสนบสนนเปนวทยากรให ในเรอง

การใหความรดานการท าเกษตรในเมอง หรออยางงานเทศกาล ทเราจดเกยวกบเดก เรา

กเชญอาจารยวเชยร ทอยบรรมยมา เพราะเรากรวาเขาถนดและท างานเรองเดกมา

แลวกมกจกรรมเกยวกบเรองเกษตรกบเดก เรากเชญมา (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ

3 เมษายน 2558)

ภาพท4.33 สอบคคลทมความร ความเชยวชาญเฉพาะทางในดานตางๆ ททางโครงการสวนผกคนเมองไดเรยนเชญมาเปนวทยากรในงานเสวนหวขอ “ปลกกลานอยกลางเมอง”

สอบคคลทมประสบการณตรง

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการคดเลอกวทยากรทมประสบการณตรงในการท าเกษตรในเมองหรอมประสบการณในดานตางๆ กลาวคอเปนผทมประสบการณในการลงมอท าดวยตนเอง อาทเชน นคร ลมปคปตถาวร ชเกยรต โกแมน พรพรรณ แววสงหงาม เปนตน โดยผทมประสบการณในการท าการเกษตรในเมองหรอม

162

ประสบการณในดานตางๆมาเปนระยะเวลานานและมการลงมอท าอยางจรงจง รวมถงมใจรกในการท าการเกษตรและการถายทอดประสบการณของตนใหแกกลมเปาหมาย จะสรางความเชอถอใหแกผรบสารและสรางแรงบลดาลใจใหแกกลมเปาหมาย

คนทถายทอดใหเขามความส าคญมาก ส าคญมากทสดเลย ไปดไดจากศนยเรยนรตางๆ

ทกศนย ศนยไหนทจะประสบความส าเรจ จะอยทผน า โดยเฉพาะสงคมไทยจะอยทผน า

คนทเปนผน าทางความคด เวลาพดแลวคนจะเชอ เวลาพดแลวคนเขาศรทธา แลวเขา

ท าตามอนนส าคญมาก ไมวาจะเปนคนทมอายหรอคนทเดกกวา ... แตคนเหลานปรากฏ

วาเขาสามารถมาเปนผน าทางความคดได ถามวาเขาเปนไดอยางไร เพราะ เขาท าจรงจง

ตอเนอง สงทเขาพดมาจากสงทเขาท า มาจากใจเขา แลวพวกนท าดวยส านกทตองการ

ให ไมไดตองการได คอไมเรยกรอง จะไดตงหรอไมไดตง ถาท าเพอสาธารณะประโยชน

กจะยนดท าให คนเหลานสรางแรงศรทธาใหคนได อนนผมวาเปนสงส าคญทสด (คมสน

หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

2. สอเฉพาะกจ

จากการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมผลตสอเฉพาะกจ เพอใชในการ ถายทอดเทคนค ความรและแนวคดเกยวกบการท าเกษตรในเมอง การปลกผกโดยไมใชสารเคมและการสรางความคดเรองการพงตนเอง รวมถงความรอนๆทเกยวของ ใหกบสาธารณชนและผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยไดมการผลตสอเฉพาะกจเพอใชในการรณรงค ดงน

หนงสอ

จาการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าหนงสอเพอถายทอดประสบการณและองคความรดานการปลกผก รวมถงแนวคดเรองการท าเกษตรในเมอง โดยทมงานสวนผกคนเมองไดมรวบรวมและจดท าเปนหนงสอ เนองจากพบวาหนงสอทเกยวของกบการท าเกษตรในเมองไทยยงมแพรหลายไมมากและเปนเรองใหม โดยทงหมดเปนหนงสอททางโครงการสวนผกคนเมองไดจดท าขนมาเอง โดยไดมการจ าหนายและแจกส าหรบผเขารวมกจกรรมหรอผทสนใจ

การท าหนงสอ ถาถามวาท าไมเราท าหนงสอออกมา เรมจากเลมแรกเลย คอ เลมปลก

เมองปลกชวตกบเลมแนวคดเกษตรในเมอง เลมท2 มากกวาผก จรงๆกอนหนานนจะม

หนงสอสวนผกบานฉน เกไกในสวน เปนหนงสอทเกดจากการรวบรวมคนทไดรางวล

จากการประกวดสวนผก ซงเปนกจกรรมทเราจดขนในปแรกๆ ปตอมากจะวชาการ

163 ขนมาหนอย แลวทรวบรวมเปนหนงสอ กเพราะเราเหนวาหนงสอเกยวกบเรองนใน

ประเทศไทยยงไมคอยม มนอย แลวเรองเกษตรในเมองจะวาไปกเปนเรองใหมมากนะ

ส าหรบเมองไทย ซงสวนใหญหนงสอของเรากจะเนนการจ าหนาย ซงเรากจะขายเวลา

ไปออกงาน อกสวนหนงเรากจะแจกดวย เชนสมาชกโครงการเราก จะแจก หรอ

ผรวมงาน ซงหลกๆเลยหนงสอของเรากจะเนนถายทอดประสบการณกบองคความร

เกยวกบการปลกผก ซงหนงสอทงหมดนกเปนหนงสอของโครงการโดยตรงเลยทเรา

จดท าขนมาเอง (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.34 หนงสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา หนงสอของทางโครงการสวนผกคนเมองไดมเนอหาในการถายทอดเรองราวประสบการณจากการปลกผก ประโยชนทไดรบ และแนวทางในการท าการเกษตรในเมอง รวมถงเทคนควธและไอเดยในการเพาะปลกผกในเมอง เพอสรางแรงบนดาลใจในการปลกผกใหแกผอาน ไดแก หนงสอสวนผกในบานฉน เกไกในสวนสวย สวนผกคนเมอง นอกจากนนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการรวบรวมองคความรตางๆดานการท าเกษตรในเมอง โดยไดคนควา รวบรวม งานวจยและเรองราวประสบการณของผทปลกผก รวมถงการรวบรวมความรจากงานเสวนาวชาการ มาถายทอดผานหนงสอ ไดแก หนงสอปลกเมองปลกชวต:แนวคดและแนวทางการพฒนาเกษตรในเมอง หนงสอเตบโตไปดวยกน :สวนผกคนเมอง หนงสอมากกวาผก:บนเสนทางนกปลกเมอง ปลกชวต โดยมวตถประสงคเพอขยายองคความรดานการท าสวนผกในมตตางๆ ทมากกวาการปลกผกเพอเปนอาหาร เพอสรางเสรมองคความรดานการปลกผกในดานตางๆใหแกสาธารณชน

164

คมอ

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการผลตคมอในการท าเกษตรในเมอง เพอถายทอดเทคนค ขนตอน วธการในการปลกผก การดแลรกษา การท าน าหมกชวภาพ การเลอกซอเมลดพนธ รวมถงการรวบรวมค าถามยอดฮตส าหรบคนปลกผก เปนตน เพอเปนคมอใหแกผเรมตนปลกผกและผทสนใจท าเกษตรในเมอง

“เลมคมอ เปนคมอเกยวกบการปลกผก แลวพอท าโครงการไปเยอะๆกไดออกเลมรวมเทคนค ซงเปนขอมลเบองตน ซงเกดจากการทเราท าไปเรอยๆเรากเหนวาคนนนมเทคนคนนนะคนนมเทคนคนนะ...เรากเลยรวบรวมเทคนคการปลกผกส าหรบคนทเรมตนปลกผก” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.35 คมอปลกผกของโครงการสวนผกคนเมอง

สออนโฟกราฟก (infographics)

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการผลตอนโฟกราฟก (infographics)ในการถายทอดความรและขอมลเกยวกบการปลกผกและการท าเกษตรในเมอง รวมถงเรองตางๆทเกยวของ เพอรณรงคเชญชวนใหกลมเปาหมายเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมใหหนมาปลกผกไรสารเคมและพงพงตนเอง โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเลอกใช สออนโฟกราฟก (infographics)เปนสอกลางในการถายทอดขอมล ซงไดรวบรวมขอมลทางดานวชาการมาถายทอดหรอสรปในรปแบบของรปภาพเพอใหผชมสามารถเขาใจไดงายและเขาใจความหมายของขอมลทน าเสนอ

165

ภาพท4.36 โปสเตอรเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง

3. สอกจกรรม

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการจดกจกรรมเพอเปนสอกลางในการเผยแพรขอมลความรและเชญชวนใหสาธารณชนเขามามสวนรวมในกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยมการจดกจกรรมเพอเผยแพรความรเกยวกบการปลกผกโดยไมใชสารเคม การท าเกษตรในเมองและการสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมรวมถงการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง ตลอดจนการเชอมโยงองคความรในมตอนๆ เชน สวนผกกบกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด เปนตน เพอยกระดบความคดและสรางความตระหนกถงความส าคญของเกษตรในเมองและสามารถเชอมโยงเรองเกษตรในเมองไปสการพฒนาเมอง พฒนาสงคม พฒนาคณภาพชวตและจตใจ อนจะน าไปสวถชวตแบบใหมทเกอกลตอสงคมและสงแวดลอมมากขนของคนเมอง ซงจดมงหมายของการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองนอกจากการเผยแพรความรดานการท าเกษตรในเมองแลว การจดกจกรรมยงเปนสวนชวยในการประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจก และเปนเวทในการแสดงศกยภาพของเครอขายอกดวย

เราคดวาการจดกจกรรมมนสามารถชวยดงคนขางนอกเขามาเยอะขน แลวเรากไดเจอ

หนาคนจรงๆ แลวอกอยางเวลาจดกจกรรมมนกเหมอนเปนเวทนงใหสมาชกไดมาแสดง

ศกยภาพของตนเอง แลวเขากเตบโตนผานกจกรรมนแหละ พอคนอนมาเหนเขากเชญ

ชวนไปรวมกจกรรม ไปออกงานในทตางๆทอน มนกเกดการขยายเครอขายออกไป โดย

ทเราไมไดจดการอะไรมาก เพราะคนขางนอกกรจกเราผานเวลาเราจดกจกรรมใหญๆ

มนกเหมอนการประชาสมพนธโครงการไปในตว (วรางคนางค นมหตถา,สมภาษณ 3

เมษายน 2558)

166

กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไท

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดเขารวมจดกจกรรมในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไทเปนประจ าทกป ซงเปนงานทจดขนรวมกบเครอขายตางๆทท างานเกยวกบประเดนอาหารและสขภาวะ โดยไดรบการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)โดยมวตถประสงคในการจดงาน เพอเผยแพรความร รปธรรมทเกยวกบวถการบรโภคอาหารเพอสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงการสงเสรมบรโภคผกหรอผลไม รวมทงการบรโภคเพอลดภาวะน าหนกเกนและโรคอวน และเพอเปดโอกาสใหประชาชนทวไป หนวยงานตางๆเขาถงและมสวนรวมในกจกรรม ตลอดจนเปนเวทในการขบเคลอนนโยบายสาธารณะทเกยวกบอาหารและสขภาวะ รวมถงเพอสรางความเขมแขงและศกยภาพของภาพของเครอขายดานอาหารและภาคทเกยวของกบสสส.

ดงนนแลวดวยวตถประสงคของการจดงานทสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองจงไดเขารวมงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไท โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมสวนรวมในการจดกจกรรมภายในงาน โดยไดประยกตกจกรรมใหเขากบหวขอในการจดงาน เชน ในงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไท ครงท 2 ทชค าชวญในหวขอ “น าพรกและผกพนบานในสงคมสมยใหม” ซงโครงการสวนผกคนเมองไดจดกจกรรมของทางโครงการภายใตหวขอ “น าพรกพลกเมอง” โดยไดมการจดกจกรรมตางๆภายในงาน อาทเชน การจดกจกรรมอบรมและสาธต เพอใหความรและเทคนคในดานการปลกผกไรสารเคม การเพาะงอก การแปรรปอาหาร การท าอาหาร การน าเสนอนวตกรรมการพงตนเองรปแบบตางๆในเมอง กจกรรมเกยวกบเดก และกจกรรมสวนผกบ าบด เปนตน จากการรวมมอกนระหวางทมงานโครงการสวนผกคนเมองกบเครอขาย เพอรวมรณรงคและถายทอดองคความรตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองและเพอเชญชวนสาธารณชนใหเขารวมกจกรรมตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง

พดถงแตละครงทไปออกงาน กจะมthemeมconceptทอยดานหลงแตกตางกนออกไป

เพอทจะตอบโจทย เพราะวตถประสงคและโจทยแตละครงมนไมเหมอนกน...แตอยาง

ไปจดภายใตงานมหกรรมอาหารมนกจะมconceptรวมทเรากตองท าเปนการบานทเรา

ตองคดลอกบthemeใหญของเขา ซงงานนมนกเปนงานทเราไปรวมกบเขามากกวา

(วรางคนางค นมหตถา,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

167

ภาพท4.37 ภาพการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมองภายในงานงานมหกรรมอาหารและสขภาพวถไท ครงท 2

กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง เปนกจกรรมททางโครงการสวนผกคนเมองไดจดขนเปนประจ าทกป อนเนองมาจากการวเคราะหขอมลความสนใจของคนเมอง ไมวาจะเปนการจดกจกรรมของโครงการ การเผยแพรขอมลความรผานสอตางๆ พบวา เรองของความร เทคนค นวตกรรมการปลกผกในเมองยงคงไดรบความสนใจและเปนทตองการเปนอยางมาก ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงเลงเหนวา การใหความร ความเขาใจ ตลอดจนการเผยแพรขอมล ชดความรเรองนใหกบผทสนใจ นอกจากจะเปนการสนบสนนใหคนเมองเขาถงอาหารทสะอาดปลอดภยโดยการลงมอปลกผกดวยตนเองแลว ยงชวยสรางใหเกดรปธรรม โครงการสวนผกคนเมองจงไดจดกจกรรมทวรสวนผกคนเมองขน เพอเชญชวนคนเมองทสนใจและอยากลงมอปลกผก ไดมโอกาสเรยนร ทดลองปฏบตเกยวกบหลกการ เทคนคการท าสวนผกบนดาดฟาทถกตอง และสามารถน าความรทไดรบ ตลอดจนแรงบนดาลใจจากการเหนตนแบบสวนผกในเมองในรปแบบตาง เพอใหสามารถกลบไปลงมอปลกผกทบานของตนเอง ตลอดจนชวยสรางสงแวดลอมทดใหกบเมองมากขน

การจดกจกรรมทวรสวนผกคนเมองนน โครงการสวนผกคนเมองจะมการพาไปเยยมชมสวนผกในรปแบบทแตกตางกนไปในแตละป เชน กจกรรมทวรสวนผกคนเมองทจดขนในป2558 ไดจดขนในหวขอ “ดาดฟา เขยว กนได” ซงไดพาไปเยยมชมการปลกผกบนดาดฟาของคนเมอง ณ สวนผกดาดฟา ส านกงานเขตหลกส ซงเปนอกหนงพนททมรปธรรม ชดความร เทคนค และนวตกรรมของการท าสวนผกดาดฟา โดยทางโครงการสวนผกคนเมองไดมการเปดรบสมครคนเมองทมพนทดาดฟา ระเบยง และมความตงใจจะท าสวนผกดาดฟาหรอลงมอท าสวนผกดาดฟาแลว และอยากพฒนาใหดขนมารวมท ากจกรรมรวมกน โดยไมมคาใชจายใดๆทงสน โดยเนอหาในการอบรม จะ

168

ประกอบไปดวย หลกการออกแบบสวนผกดาดฟา การสาธตการตอแปลง และการท าซมโคงส าหรบไมเลอยอยางงาย เทคนควธการเพาะกลา ปรงดน ปลกผกบนดาดฟา การท าปยหมก ฮอรโมน ส าหรบบ ารงพชผก รวมถงการวางแผนการผลต การเกบเกยว โดยเปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมไดลงมอท า พรอมพาเยยมชมสวนผกดาดฟา

“ทวรสวนผกเรามจดมงหมายคอการสรางแรงบนดาลใจเปนหลก เหมอนกบวาอยากจะพาคนไปเหนพนท วาแบบพนทลกษณะแบบนมนกเกดขนไดจรง ไดไปเจอกบคนท าจรงๆในพนทนนจรงๆ เหนสงทเปนรปธรรม” (วรางคนางค นมหตถา,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.38 ภาพการจดกจกรรมทวรสวนผกคนเมอง:ดาดฟา เขยว กนได ณ สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส

เทศกาลสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา จากการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองมาเปนเวลาเกอบ 6 ป โครงการสวนผกคนเมองและเครอขายไดชวยกนคดคนนวตกรรมและรปแบบการปลกผกใหสอดคลองกบขอจ ากดของพนทของคนเมอง ตลอดจนนอกจากการปลกผกเพอสรางความมนคงทางอาหารและสรางสขภาพทดขนและการเรยนรทจะสรางสรรคเมนอาหารจากผกทปลกไดดวยตนเองแลว ยงมการเชอมโยงเรองการปลกผกกบการพฒนาในมตตางๆ ไดอยางนาสนใจ เชนการปลกผกกบการจดการขยะ การปลกผกกบการเรยนรของเดก การปลกผกกบการพฒนาความสมพนธ การปลกผกกบการพฒนาบคลากร รวมถงการปลกผกกบการบ าบดรกษา ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดจดงานเทศกาลสวนผกคนเมอง เพอใหเกดพนทแหงการแบงปน แลกเปลยนเรยนร และเผยแพรแนวคด เทคนคความร และรปธรรมการเชอมโย งเรองการปลกผกกบมตตางๆให ทงสมาชกโครงการสวนผกคนเมอง และผทสนใจทวไปไดน าไปประยกต ปรบใชในวถชวตของตวเอง รวมถงในหนวยงาน หรอภาคสวนทแตละคนเกยวของ เพอชวยกนขยายผล และขบเคลอนเรองสวนผกคนเมองในวงกวางตอไป

169

ในแตละปโครงการสวนผกคนเมองจะมการปรบเปลยนประเดนในการจดงานแตกตางกนไปในแตละปเพอใหเกดความหลากหลายและเพอถายทอดขอมลความรในมตอนๆ โดยในป2558 โครงการสวนผกคนเมองไดจดงาน ภายใตหวขอ “เทศกาลสวนผกคนเมอง2015 ตอน ปลกกลานอยกลางเมอง”โดยภายในงานไดมการจดกจกรรมตางๆมากมาย อาทเชน การจดเวทเสวนา“ปลกกลานอยกลางเมอง” และ “หองเรยนในสวนผก” เพอแลกเปลยนประสบการณของคร ผปกครอง และผท ากจกรรมกบเดก เกยวกบรปแบบกจกรรมทท า และผลทเกดขนในมตตางๆ จากการน าเรองสวนผกไปเชอมโยงการการเรยนรของเดก รวมถงการจดกจกรรมตางๆอกมากมายทจดขนโดยเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง เชน กจกรรมจากกองคาราวาน Truck Farm เซฟนอยกนเปลยนโลก และจากสมาชกโครงการขนาดเลก การจดละครเวทเพอใหความรแกเดกๆ ตลอดจนการจดแสดงนทรรศการหองเรยนในสวนผก จากสมาชกโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหเกดพนทการแบงปน แลกเปลยน เรยนร ทงแนวคด เทคนคและประสบการณ ในการท าสวนผกกบการเชอมโยงเรองสวนผกและธรรมชาต กบการเรยนรของเดก

การจดงานจดกจกรรมในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง กขนอยกบthemeทเราวางไวใน

แตละป เรากจะจดกจกรรมทแตกตางกนไป ซงเทศกาลมนกจะเปนงานใหญของเรา ...

จดมงหมายกคอเชญชวนใหคนเขามามสวนรวมกบงาน รวมถงการหาเครอขายเพมมาก

ขนดวย ซงเรากมกจะไดเครอขายการท างานเพมขนจากการจดงาน (วรางคนางค นม

หตถา,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.39 ภาพบรรยากาศการจดงานเทศกาลสวนผกคนเมอง2015 ตอน ปลกกลานอยกลางเมอง

กจกรรมการจดประกวด

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมประกวดทเกยวของกบการท าเกษตรในเมอง โดยมวตถประสงคเพอใหเกดเครอขาย และพนทตนแบบมากยงขน รวมถงเชญชวนใหคนเมองไดเขามาเปนสวนหนงในการชวย

170

ขบเคลอนการปลกผก โครงการสวนผกคนเมองจงไดจดกจกรรมทเปดโอกาสใหคนเมองไดสงผลงานเขาประกวด เพอรวมสนกและชงของรางวล อาทเชน กจกรรมประกวดสวนผก โดยการสงภาพถายสวนผกและภาพถายทบอกเลาถงกจกรรมและเรองราวของสวนผกของหนวยงาน องคกร สถาบน หรอชมชนของตวเอง เขารวมประกวด เปนตน โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมประกวดขนทกป ซงจะมการปรบเปลยนหวขอในการประกวดใหแตกตางกนไปในแตละป เพอเปดโอกาสใหสาธารณชนไดเขามามสวนรวมกบโครงการในการขบเคลอนรณรงคเรองการท าเกษตรในเมองกบโครงการสวนผกคนเมองและเพอกระตนสงเสรมการท าเกษตรในเมองของคนเมอง

จรงๆโครงการกเรมจากการจดงานประกวดนะ สวนผกบานฉน ป 1 ป2 ป3 เกไกในสวน

สวย เปนการประกวดนวตกรรม รปแบบการปลกผก ป4 เปนประกวดภาพ มประกวด

สวนผกปลกชวต ซงเรากจะคดหวขอแตกตางกนออกไปเรอยๆ จดมงหมายกคอเชญ

ชวนใหคนเขามามสวนรวมกบงาน รวมถงการหาเครอขายเพมมากขนดวย ซงเราก

มกจะไดเครอขายการท างานเพมขนจากการจดงาน เชน อยางเวลาจดงานประกวด

(วรางคนางค นมหตถา,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

4. สอใหม

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา ในปจจบนเทคโนโลยทางการสอสารทไดมการพฒนาไปอยางรวดเรวเพอตอบสนองความตองการและอ านวยความสะดวกใหกบมนษย ไดท าใหการเขาถงขอมลและการเผยแพรขอมลเปนไปอยางรวดเรวและสะดวก ซงในปจจบนสาธารณชนไดหนมานยมใชสอใหม หรอ Social Media ทมจดเดนในการแพรกระจายขอมลขาวสารไดอยางรวดเรวโดยไมมขอจ ากดในดานเวลาและสถานท ดงนนแลวในการรณรงคทจ าเปนตองใชชองทางในการสอสารเพอสอสารกบสาธารณชนจงจ าเปนทจะตองเลอกใชสอใหเหมาะสมกบพฤตกรรมของผรบสาร โดยเฉพาะอยางยงกลมเปาหมายของทางโครงการสวนผกคนเมองทไดมลกษณะเปนกลมคนเมองทมพฤตกรรมการบรโภคสอผานเครอขายสงคมออนไลน หรอ Social Network โดยเฉพาะอยางยงสออยางเชน Facebook และ Youtube รวมถงการคนหาขอมลผานทางเวบไซต นอกจากนนแลวการใชสอใหมยงใชการลงทนนอยและสะดวก ดงนนโครงการสวนผกคนเมองจงไดน าเสนอขอมลขาวสารของทางโครงการ ผานทางสอใหม 3ชองทางดวยกน ไดแก เวบไซต Facebook และ youtube

จรงๆแลวในการใชสอของเรา เรากจะใชเฟซบกเปนหลก เนองจากวาเปนสงทคนเขาถง

ไดงายทสด และคนเมองสวนใหญแลวกใชเฟซบกเยอะดวย กเลยคดวานาจะเขาถง

กลมเปาหมายทเปนคนเมองไดดทสด แตหากอะไรทเปนเนอหาเยอะๆเรากจะน าไปลง

171 เวบไซตเปนสวนใหญ สวนYoutube เรากใช กจะท าเปนคลปใหขอมลตางๆ ตอนนกม

คลป เวลาเราไปออกงาน แลวกตดสงทนาสนใจมา เชนตอนจดงานเทศกาลสวนผกเราก

มคลปใหเหนกจกรรมทเราท า ความคดเหนผมารวมงาน (นาถศร โกมลพนธ ,สมภาษณ

3 เมษายน 2558)

เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง : http://www.thaicityfarm.com

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสาร พบวา เนองจากปจจบนสาธารณชน โดยเฉพาะกลมคนเมองไดนยมคนควาขอมลตางๆผานทางสอใหม โครงการสวนผกคนเมองจงไดมการจดท าเวบไซตของโครงการสวนผกคนเมองขนมา (http://www.thaicityfarm.com) เพอเปนชองทางในการรณรงคและสอสารกบสาธารณชนในเรองของการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม รวมถงเรองราวตางๆทเกยวของ โดยเนอหาในเวปไซตประกอบดวย ขอมลพนฐานของทางโครงการ และขอมลของศนยอบรมเกษตรในเมองซงเปนเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนบทความ ขาวสาร ขอมลความรตางๆ อาทเชน รปแบบ เทคนคและวธการในการพงตนเองและการท าเกษตรในเมอง เรองราวของสมาชกและเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ขาวสารความเคลอนไหวเกยวกบเรองการท าเกษตรในเมองและเรองทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ และบทความทางวชาการตางๆทเกยวของกบการท าเกษตรในเมองททางทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดรวบรวมมาน าเสนอ เพอเปนแหลงขอมลใหสาธารณชนหรอผทสนใจสามารถรบทราบขอมลขาวสารเกยวเรองการท าเกษตรในเมองและเรองอนๆทเกยวของผานทางเวบไซตของโครงการไดอยางสะดวก

จรงๆเวบไซตมนกเปนเครองมอนงทชวยเราท างาน อยางเชนคนโทรมาถามวามศนย

อบรมอยทไหนบาง เรากไมตองอธบายเยอะ กสามารถเขาไปดขอมลตางๆในเวบไซตได

เลย ...เหมอนกบเวบไซตมนกท างานเปนฐานขอมลอยางหนงของเรา แลวกคลายๆกบ

วามนท าใหขอมลไมหายไป แลวกเวลาคนทพงมาสนใจหรอพงมาเจอเวบไซตกเหน

เรองราว เหนภาพรวมของโครงการไดชด (นาถศร โกมลพนธ ,สมภาษณ 3 เมษายน

2558)

ภาพท4.40 รปแบบเวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง : http://www.thaicityfarm.com

172

Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสาร พบวา ในปจจบนสาธารณชนไดมรปแบบการตดตามขอมลขาวสารตางๆผานทางSocial network อยางเชน Facebookทไดรบความนยมอยางสงในการใชเปนชองทางในการสอสาร ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดจดท า FacebookในรปแบบของFanpageขน เพออ านวยความสะดวกใหกลมเปาหมายไดกดถกใจ (Like)เพอตดตามขอมลขาวสารตางๆของทางโครงการไดอยางสะดวก โดยเนอหาประกอบไปดวย การถายทอดเทคนค วธการ และขาวสาร เรองราวตางๆเกยวกบการท าเกษตรในเมองจากทมงานสวนผกคนเมอง รวมถงการน าเสนอภาพการท ากจกรรมตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหสาธารณชนไดสามารถรบร รบทราบขอมลตางๆรวมถงการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองไดอยางสะดวก

“อยางFacebook กถอไดวาเปนสวนทชวยดงคนเขามาใหรจกโครงการของเรา คอเปนสอทเขาถงคนงาย ท าใหรจกโครงการไดงาย ซงเรากจะใชประชาสมพนธ หรอลงรป ขอมลตางๆ เพออพเดทขอมลอยตลอด” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.41 รปแบบ Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

ชอง Youtube ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสาร พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการใชชองทางในการสอสารผานทาง Youtube หรอ www.youtube.com ซงเปนเวบฝากไฟลวดโอ ทไดรบความนยมเปนอยางยงในปจจบน ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดจดท าชองYoutube (https://www.youtube.com/user/thaicityfarm) เพอใชเปนสอในการถายทอดความรและขอมลตางๆไปยงสาธารณชน อนเนองมากจากYoutube ไดมลกษณะเปนไฟลวดโอ มภาพเคลอนไหวและเสยงประกอบ ท าใหผรบชมสามารถท าความเขาใจไดโดยงาย โครงการสวนผกคนเมองจงน าชอง

173

Youtube มาใชเปนสอการเรยนการสอน เชน การสอนเทคนคปรงดน การท าเกษตรส าหรบคนเมอง การเพาะตนออน เพอใหกลมเปาหมายไดสามารถเรยนรวธการตางๆดวยตนเอง ตลอดจนโครงการสวนผกคนเมองยงใชชองYoutube ในการถายทอดเรองราวและประสบการณในแงมมตางๆของผทท าเกษตรในเมอง เพอชใหเหนประโยชนจากการปลกผกและเพอชกชวนกลมเปาหมาย นอกจากนนแลวยงใชน าเสนอภาพการท ากจกรรมของทางโครงการ เชน ภาพบรรยากาศการจดงานเทศกาลสวนผกคนเมองและความคดเหนตางๆของผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง เปนตน ดงนนแลวชอง Youtube ของโครงการสวนผกคนเมองจงเปนอกชองทางหนงทใหกลมเปาหมายไดเขาถงขอมลตางๆของทางโครงการในรปแบบของวดโอ

“youtubeเรากใชเปนสวนทถายทอดขอมล คอเราตงใจทจะท าเปนหลกสตรออนไลน เพราะวาคนอาจจะไมมเวลาไปเรยนทศนยอบรม กสามารถมาเปดดyoutubeได เหมอนกบสามารถเรยนรวธการท าไปไดเลย” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.42 รปแบบชอง Youtube ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

สอทใชในการประชาสมพนธ

จากการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดชองทางในการสอสารโดยการเลอกใชสอทหลากหลายเพอใหเหมาะสมและสอดคลองกบพฤตกรรมของกลมเปาหมาย เพอน ามาใชในการประชาสมพนธโครงการและกจกรรมตางๆของทางโครงการ เพอเชญชวนสาธารณชนใหเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการประชาสมพนธโครงการผานสอตางๆดงตอไปน

174 1. สอเฉพาะกจ

จากการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอเฉพาะกจมาใชเปนสอในการประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมอง ซงมเนอหาในการประชาสมพนธ อาทเชน ประวตวตถประสงคและเปาหมายของโครงการและเครอขาย การประชาสมพนธกจกรรมตางๆของโครงการ รวมถงการประชาสมพนธศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการ เพอประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจกและเพอเชญชวนใหสาธารณชนไดเขารวมกจกรรมตางๆกบทางโครงการ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าสอเฉพาะกจในรปแบบตางๆดงน

แผนพบ

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าแผนพบของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใชในการประชาสมพนธโครงการ โดยเนอหาประกอบไปดวย การน าเสนอประวต เปาหมาย การด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมอง และประโยชนของการท าเกษตรในเมอง เพอเปนขอมลใหกลมเปาหมายรบรรบทราบการด าเนนงานของทางโครงการสวนผกคนเมองและสามารถใชเปนขอมลในการตดสนใจเขารวมโครงการได ตลอดจนการบอกถงวธการในการเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงรายละเอยดของพนทสเขยวและศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการสวนผกคนเมองทสาธารณชนสามารถเขาไปเรยนรการท าเกษตรในเมองได รวมถงรปภาพผลงานตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง เพอเชญชวนใหกลมเปาหมายเขารวมกจกรรมตางๆของโครงการ โดยแผนพบของโครงการสวนผกคนเมองจะใชแจกจายใหกบสาธารณชน โดยมการวางไวตามจดตางๆเมอโครงการสวนผกคนเมองไปออกงานหรอจดนทรรศการตามทตางๆ เพอสามารถใหกลมเปาหมายหยบอานไดสะดวก

ภาพท4.43 แผนพบของโครงการสวนผกคนเมอง

175

โปสเตอร

จากการศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าโปสเตอรเพอประชาสมพนธโครงการและกจกรรมของโครงการ โดยแบงออกเปน2สวนดวยกน ไดแก โปสเตอรประชาสมพนธทใชเผยแพรในเฟซบกและเวบไซตกบโปสเตอรทใชในการจดงานและกจกรรม โดยเนอหาของโปสเตอรประกอบไปดวย รายละเอยดของกจกรรม ตารางการจดกจกรรม รายละเอยดการรณรงคเชญชวนตางๆ เปนตน เพอเปนขอมลใหสาธารณชนใชในการตดสนใจในการเขารวมกจกรรม

“ในเรองของโปสเตอร กจะเอาไวส าหรบจดงานหรอนทรรศการ ความถกขนอยกบงานทเราจดดวย ซงเรากจดบอย จรงๆแลวการใชสอโปสเตอรของเราจะม2ทาง ทางหลกๆกคอทางออนไลนกคอทางเฟซบกและเวบไซต กบอกชองทางกคอการจดกจกรรมหรอนทรรศการ” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.44 โปสเตอรประชาสมพนธกจกรรมของทางโครงการสวนผกคนเมอง

ปาย(Standy)

จากการสงเกตการณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการใชปาย(Standy) มาใชเปนสอเฉพาะกจในการรณรงค โดยทางโครงการจะน ามาใชเมอมการจดกจกรรมนอกสถานท เพอใชประดบตกแตงและจงใจกลมเปาหมาย โดยเฉพาะอยางยงกลมเปาหมายทเปนเดก โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการออกแบบปาย(Standy)เปนรปตวการตนผกของทางโครงการสวนผกคนเมอง เพอน ามาใชจงใจกลมเปาหมาย และใชในการน าเสนอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

176

ภาพท4.45 ปาย(Standy)ตวการตนสวนผกคนเมอง

ปายธงรอยเชอก

จากการสงเกตการณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการใชปายธงรอยเชอกในการเปนสอเฉพาะ โดยมการพมพค าขวญของทางโครงการสวนผกคนเมอง “ปลกผก ปลกเมอง ปลกชวต”และพมพโลโกของทางโครงการ โดยน าไปใชประดบตกแตงบรเวณโดยรอบของงานเมอโครงการสวนผกคนเมองมการจดกจกรรมหรอนทรรศการ เพอสรางสสรรคใหกบการจดงานและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมอง

ภาพท4.46 ปายธงรอยเชอกของโครงการสวรผกคนเมอง

ตวการตน

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าตวการตนสวนผกคนเมอง ซงมลกษณะเปนตวการตนรปผก โดยโครงการจะใชตวการตนมาประดบตกแตงในสอตางๆของทางโครงการ เพอน ามาใชในการดงดดสาธารณชน โดยเฉพาะอยางยงกลมเปาหมายซงเปนเดก ซงชนชอบตวการตน

177

“สงทเราก าลงท ากคอกจะมในเรองของตวการตนสวนผกคนเมอง ทพยายามจะดน เพอทจะเปนสงทดงดดคนใหเขามาตดตามมากขน โดยเฉพาะอยางยงกบเดก”(ยศวด ลอตระกลเศรษฐ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.47 ตวการตนสวนผกคนเมอง

เสอ

จากการสงเกตการณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดท าเสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหบคลากรของทางโครงการสวนผกคนเมองสวมใสในการท ากจกรรม และจดจ าหนายใหกบสาธารณชน เพอเปนการประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจก

ภาพท4.48 เสอของโครงการสวนผกคนเมอง

นทรรศการ

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการไปรวมออกงานตางๆเพอประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจกและเพอเชญชวนใหสาธารณชนไดเขารวมโครงการ เชน การไปออกงานทตลาดตะลกเกย Root gardenทองหลอ ฯลฯ ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดจดท าชดนทรรศการเพอแสดงผลงานของโครงการสวนผกคนเมองใหแกสาธารณชนไดรบรรบทราบ โดยประกอบไปดวยการใช Roll up แสดงภาพถายการจดกจกรรมของทางโครงการสวนผกคนเมอง

178

บอรดใหความร และโปสเตอรประชาสมพนธโครงการ ฯลฯ โดยไดมการปรบประยกตชดนทรรศการใหเขากบรปแบบของงาน

ภาพท4.49 การจดนทรรศการของโครงการสวนผกคนเมอง

2. สอมวลชน

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ไดมการประชาสมพนธกจกรรมตางๆของทางโครงการ เพอประชาสมพนธใหสาธารณชนไดรบทราบการจดกจกรรมของทางโครงการสวนผก เพอเปนการเชญชวนสาธารณชนเขารวมกจกรรมของทางโครงการ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดเขยนจดหมายขาว หรอบทความ ขาวประกาศ แลวสงใหสอมวลชนชวยเผยแพรขอมลไปสสาธารณชน โดยไดเนนสอมวลชนประเภทสอสงพมพเปนหลกในการประชาสมพนธการกจกรรม เชน นตยสาร หนงสอพมพ เปนตน

ในเรองของการตดตอกบสอมวลชน เรากจะมสงขาวอยางเชนเราจะจดเทศกาลสวนผก

คนเมอง เรากจะสงขาวไปตามขอมลเนอหา ทเราม อยางเวลาเรามการจดกจกรรมหรอ

เวลาเราเปดรบสมครโครงการขนาดเลก เรากจะสงขาวไปเหมอนชวยใหเขา

ประชาสมพนธให สวนใหญกจะเปนสอสงพมพ สอโทรทศนกมทตดตอเขามา แตอยาง

โทรทศนเราจะไมคอยไดสง แตหากงานประชาสมพนธงานหรองานประกวดเราจะสงไป

ตามสอสงพมพเปนหลก พวกหนงสอพมพตางๆเรากจะสงไป แตคลายๆกบวาเรากไมได

ซอชองส าหรบประชาสมพนธนะ ไมไดท าขนาดนน กคอเราจะสงไปถาเขาลงใหกโอเค

ไมลงใหกไมเปนไร(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

179

นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดรบความสนใจจากสอมวลชนตางๆอยางเชน นตยสาร สอโทรทศน สอวทย ทมาตดตอขอสมภาษณและถายท าการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอชวยประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจก

“สอนตยสารเนย กมมาสมภาษณเราเองเยอะเหมอนกน สอโทรทศนกเยอะ หรออยางเวลาจดงานกจะมสอวทย เชน วทยครอบครว กจะมาขอสมภาษณหรอถามวาใหประชาสมพนธมย” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ภาพท4.50 โครงการสวนผกคนเมองบนพนทสอมวลชนอยางสอโทรทศน

3. สอใหม

จากการสมภาษณพบวา โครงการสวนผกไดมการมการประชาสมพนธกจกรรมตางๆทโครงสวนผกคนเมองจดขน รวมถงการประชาสมพนธการจดกจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง เชน การจดกจกรรมอบรมปลกผกของศนยอบรมเกษตรในเมอง การจดกจกรรมของหนวยอบรมเคลอนท เปนตน โดยประชาสมพนธผานทางสอใหมเปนหลก เชน เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง และ Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง เนองจากสอใหมอยางเวบไซตและเฟซบกสาธารณชนสามารถเขาถงไดงาย สะดวกและรวดเรว รวมถงประหยดคาใชจายในการประชาสมพนธ

อยางเฟซบก ซงคลายๆกบวาเฟซบก สอกระแสหลกมนเขาถงได สอตางๆกจะเขาถง

เราผานเฟซบกดวย กจะมตดตอมา ไมวาจะเปนเฟซบก หรอ เวบไซต เพอทจะท าเรอง

สวนผกในเมองใหมนกระจายตอไป คอเราไมตองสงขาวกได ชวยประหยดคาใชจาย ...

สวนใหญเทาทรกลมเปาหมายเคากเหนขาวจากเพจเฟซบกของเรานะ (นาถศร โกมล

พนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

180 (2) กลยทธการใชสอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในเรองของการรณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคม การท าเกษตรในเมองและการสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง ตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง โดยเครอขายไดมการถายทอดสารผานทางชองทางการสอสารตางๆ ซงในแตละเครอขายไดมการเลอกใชสอในแตละประเภทแตกตางกน ในการถายทอดขอมลความรการท าเกษตรในเมองและประชาสมพนธขาวสารการจดกจกรรมของเครอขาย โดยผวจยไดแบงกลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง ออกเปน 2สวนดวยกน ไดแก สอทใชในถายทอดความรและสอทใชในการประชาสมพนธ

สอทใชในการถายทอดความร

1. สอบคคล

จากการศกษา พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดมใชสอบคคลในการท าการสอสาร เพอถายทอดความร เกยวกบการท าเกษตรในเมอง การปลกผกโดยไมใชสารเคมและการสรางความคดเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม ใหกบผเขารวมกจกรรมกบเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหความรแกกลมเปาหมายและโนมนาวกลมเปาหมายใหปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของทางโครงการสวนผกคนเมอง ซงสอบคคลททางเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชถายทอดความรนน ไดมคณสมบต ดงตอไปน

สอบคคลทมความรและประสบการณ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา ในการจดกจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง เครอขายไดมการใชวทยากรหรอสอบคคลซงเปนวทยากรประจ าเครอขายหรอโครงการนนๆ เชน วทยากรประจ าศนยอบรมเกษตรในเมอง ซงจะเปนผรบผดชอบศนยอบรมของตวเอง เชน ชเกยรต โกแมน วทยากรประจ าศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม ซงท าหนาทเปนวทยากรและผรบผดชอบศนยอบรม เปนตน โดยวทยากรทน ามาใชสอสารและถายทอดขอมลของเครอขาย ตางกเปนวทยาการทมประสบการณตรง มความรความสามารถในการท าเกษตรในเมอง หรอเรองตางๆทเกยวของ ซงสวนใหญแลวจะรบผดชอบในการดแลศนยอบรมของตนเองดวย ซงในบางแหง อยางเชน ศนยอบรมบานสวนเรยนรOrganic way ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ฯลฯ จะมวทยากรผชวยซงไดผานการอบรมและมประสบการณ ความรในการถายทอดเทคนคและขอมลในการท าเกษตรในเมองมาชวยเปนวทยากรเสรม อกดวย สวนในเครอขายทเปน

181

สมาชกโครงการขนาดเลก วทยากรทน ามาใชในการสอสารและถายทอดความร โดยสวนใหญไดมประสบการณในการท าการเกษตรในเมองมากอน หรอมความรเฉพาะดานมากอนเขารวมเปนเครอขายกบโครงการสวนผกคนเมอง เชน ชารย บญญวนจ สมาชกโครงการขนาดเลกโครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรยซงมประสบการณในการเพาะเลยงไสเดอนมากอน เปนตน ดงนนแลววทยาการของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองจงเปนวทยากรทมความรความสามารถในการถายทอดความร เทคนคการปลกผกไรสารเคม การท าเกษตรในเมอง หรอความรในดานอนๆทเกยวของเปนอยางด ซงเปนการสรางความนาเชอถอใหแกผรบสาร

เรากมการไปเรยนรมาในหลายๆทบาง แลวกมประสบการณจากงานเกา เชน การไปเจอ

ปราชญชาวบานเชนพอผใหญวบลย เขมเฉลม ผน าวถชวตเกษตรพงตน เรยนรเรองการ

ท าเกษตร การพงตนเองหลายๆแบบ ...กมการปรกษาและหาโอกาสไปเรยนรและ

แลกเปลยน ไปอบรม ...หรอตอนปฐมนเทศของโครงการน เขากมฐานเรยนรใหเราไดไป

เรยนรดวย ซงมนกท าใหเราไดวชาเพม สงทเรารอยแลว กจะไดชดเจนขนอก พอเราร

หลากหลายเรากสามารถน ามาเลอก มาประยกตใชกบพนทหรอทรพยากรทเรามได

(จตรา หรญพฤกษ,สมภาษณ 19 สงหาคม 2558)

“ในการอบรมของทน พเปนวทยากรเอง กจะเนนเรองหลกๆเลยกคอการท าจลนทรยหมก การท าปยหมกเองจากของเหลอทบาน แลวกการเตรยมตนกลา ซงกจะเปนสงทเราเนน ความรทไดกจะมาจากการทเราเคยท า”(ชเกยรต โกแมน,สมภาษณ 19 กรกฎาคม 2558)

สอบคคลทมความเชยวชาญเฉพาะดาน

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดน าสอบคคลทมความเชยวชาญเฉพาะดานมาท าหนาทเปนวทยากรบรรยายใหขอมลแกผเขารวมกจกรรมทมาอบรมกบทางศนยอบรมเกษตรในเมองหรอหนวยอบรมเคลอนท อาทเชน หนวยอบรมเคลอนทTruck Fram ท ไดมการเชญวทยากรทมความเชยวชาญเฉพาะเรองมาอบรมใหกบกลมเปาหมายซงเปนเดก หรอการจดกจกรรมของศนยอบรมเกษตรในเมอง ทบางกจกรรมไดมการเชญผเชยวชาญเฉพาะดานมารวมใหความรหรอจดกจกรรมรวมกน

วทยากรอนๆ เรากมการเชญสวนใหญกจะเปนพๆในศนยในเครอขายเรา ทถนดในเรอง

อนๆเชนเทคนคการยอมสผา ใชวตถดบจากสวน เรากจะมเชญพโฉ ทเปนโครงการสวน

ผกหฤหรรษปนยม ทไดรบทนจากสวนผกคนเมอง มาชวยเรองความรเกยวกบการยอม

ผา กจะเปนคนในกลมสวนผกคนเมอง บางทมเรองเพาะงอกแลวเราขาดก าลงคนกจะ

182 ชวนเพอนในกลมมาชวย เปนพเลยงหรอเปนคร (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15

สงหาคม 2558)

“...บางครงเรากจะมชวนเพอนมาชวย ซงเขากเปนสมาชกโครงการขนาดเลกทไดรบทนจากสวนผกคนเมองมาเหมอนกน ตอนนกสนทกน ซงกคอคณตย ซงคณตยเขาจะเกงเรองการเพาะตนออน พวกเมลดทานตะวน เปนแบบคนเมองจรงๆเลย ซงบางครงปอมเองกจะเชญเขามาชวย” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

สอบคคลทมอทธพลทางความคด

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา บางเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง อาทเชน โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม ไดใชครเปนสอบคคลในการถายทอดความรขอมลดานการปลกผกไรสารเคม เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรของเดก ซงกลมเปาหมายจะเปนนกเรยนในโรงเรยน ดงนนแลวจากบทบาทความเปนคร ทท าหนาทใหความรแกนกเรยนอยเสมอ ท าใหครเปนบคคลทเดกสามารถไววางใจ และมอทธพลตอความคดของเดก ในการสอนและถายทอดความร ท าใหท าใหนกเรยนใหการยอมรบและเชอฟง ซงครจะท าหนาทถายทอดความรและสอดแทรกประโยชนจากการปลกผกไปสนกเรยน เพอใหนกเรยนไดเหนถงความส าคญของการปลกผก การกนผก และสงแวดลอม เปนตน

ในการสอนกบเดก เราตองสรางจตส านกใหเขารกตนเอง รกโลกกอน ทางทจะบอกวา

ปลกผกเลย เรากจะใหเขาเหนกอนวา ท าไมเราถงตองปลกผก กนผก โดยเรมตงแตสงท

ใกลตวเขา เชนการกนผก และใหเหนวาโรคตางๆมนเกดจากอะไร เราตองใหเขารก

ตนเอง รกเพอน เรมแบงปน เรมลงมอท าจรง ทส าคญของการเรยนคอ ตองลองปฏบต

จรงแลวเขาจะเกดความจ าทมนคง แลวกจะรกตนเอง รกเพอนๆ รกสงแวดลอมมาก

ยงขน (ศโรจน ชนนทวาร,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

2. สอกจกรรม

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการจดกจกรรมของเครอขายตนเองเพอเผยแพรเทคนค ความร ขอมล ในดานตางๆไปสผเขารวมกจกรรม โดยมการจดกจกรรมทหลากหลายและสอดคลองกบเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง โดยแตละเครอขายไดมการออกแบบกจกรรมของตนเองขนมา เพอสอสารกบกลมเปาหมายของตน ซงแตละเครอขายไดมการจดกจกรรมตางๆขนเปนประจ า โดยแตละเครอขายไดมการจดกจกรรมตางๆดงตอไปน

183

ตารางท 4.4

กจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

เครอขาย กจกรรม

ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก - กจกรรมอบรมปลกผกแบบไมงอสารเคม สไตลบานเจาชายผก ในหลกสตร "ปลกความสขในบานคณ"

- คอรสอบรมปลกมะนาวแบบไมใชสารเคม

ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม - กจกรรมเพาะตนกลาแบบมออาชพ

ศนยอบรมสวนผกบานคณตา - กจกรรรมอบรมปลกผกสวนครวเพอการพงตนเอง

- กจกรรมอบรม"โซลารเซลลผลตไฟฟาใชเองในบานเรอนและปมสบน าโซลารเซลล"

- กจกรรมอบรมท าเตาชวมวลผลตแกสจากเศษไมใชหงตม

-การจดหนวยอบรมเคลอนท (Mobile unit)จดกจกรรมอบรมปลกผกปลอดสารเคม

-กจกรรมพงตนเองงายๆสไตลคนเมอง (แปรรปอาหาร ท าสบ ฯลฯ)

ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ - กจกรรม สนกกบเกษตรแบบเดกเมอง

- กจกรรม กนผกใหเปน ปลกผกใหเปน

- กจกรรม กนอยแบบใสใจ

- กจกรรม กายกด ใจกด

- กจกรรมปรงดวยรก (ปรงอาหารจากวตถดบพนบาน)

184

ตารางท 4.4

กจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง (ตอ)

เครอขาย กจกรรม

ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง - กจกรรม อบรมปลกผกฉบบคนเมอง

- กจกรรม พงตนเอง ท าอาหารและน ายาเอนกประสงค

ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way - กจกรรม ปลกผกในเมอง หลกสตร “คาถาปลกผก ฉบบคนเมอง”

- กจกรรมปลกผกในภาชนะ

- กจกรรมยอมผา

- กจกรรม Workshop ท าแชมพมะกรดและน ายาเอนกประสงค

- กจกรรมเยยมศนยอบรมสวนผกคนเมอง

- อบรมเชงปฎบตการ ในการตดตงระบบกาซชวภาพ

- กจกรรมตะลยสวนปาหนอยและกจกรรมสายใยอาหาร (ส าหรบเดก)

หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm - กจกรรมสวนผกเคลอนท ไปในโรงเรยนและชมชน

สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส - กจกรรมอบรมเกษตรอนทรย

โครงการกนเปลยนโลก - กจกรรมเชฟนอยกนเปลยนโลก

- กจกรรมตรวจวดสารพษตกคางในผก

185

ตารางท 4.4

กจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง (ตอ)

เครอขาย กจกรรม

โครงการสวนผกบ าบดศรราชา กจกรรมสวนผกบ าบด ไดแก

- กจกรรม Mandalas Garden Therapy

- กจกรรม “พดกบผก” ฟงผกพด” “วาดภาพผก”“ดมกลนผก” “ส ารวจผก”

พร...พรรณไม - กจกรรมเพาะงอก เพาะตนออนทานตะวน เพาะเหด ปลกในพนทจ ากดส าหรบคนเมอง

Shortcut Organic - กจกรรมเรยนรเรอง แหลงทมาของอาหาร และการน าผกมาปรงอาหารใหอรอย

โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย - กจกรรม Workshop เพาะเลยงไสเดอนเพอก าจดขยะเศษผกและเพอผลตปยใชเอง

- กจกรรมปลกผกสลดลงดน

- กจกรรมอบรมสารปราบศตรพชอนทรย

-กจกรรมท าอาหาร(ปลกผกแลวเอาผกมาท าอาหาร)

โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม - กจกรรมสวนผกหฤหรรษปนยม (กจกรรมส าหรบเดก ผสมผสานทงเรองการเกษตร ศลปะ ดนตร อาหารและธรรมชาต)

โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ - กจกรรมเกษตรบรณาการ (กบกลมสาระวชา)

โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม

-กจกรรมเชงศลปะและธรรมชาต

-กจกรรมปรงดน ปลกผก ปรงอาหาร

186

จากการสมภาษณ พบวา กจกรรมของเครอขายเปนกจกรรมใหความรในเรองของการท าเกษตรในเมองและการพงตนเองของคนเมอง รวมถงในเรองของการบรโภคทยงยน การเชอมโยงการท าสวนผกในมตตางๆ เชน สวนผกกบกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด เปนตน ซงในการจดกจกรรมพบวาเครอขายไดมการจดกจกรรมในรปแบบของการอบรมและสาธต ใหความร และเปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมไดลงมอปฎบต โดยแตละแหงจะมการจดกจกรรมทแตกตางกนออกไปตามความถนดของแตละเครอขาย ซงกจกรรมตางๆทจดขนจะมการปรบเปลยนตามความเหมาะสมและความพรอมของแตละเครอขาย โดยบางเครอขายอาจจะมการจดกจกรรมเพมเตมในรปแบบใหมๆในแตละเดอนเพอใหเกดความหลากหลายของกจกรรมมากขน ตลอจนบางเครอขายไดมการจดกจกรรมรวมกบเครอขายหรอองคกร หนวยงานอนๆอกดวย

“กจกรรมทนเราจดอยางนอยเดอนละ2ครง ทเปนหลกสตรเรองการปลกผกกบการปลกมะนาว ซงเราก าลงจะขยบไปเปนหลกสตรปลกไมผล เรากเรมจากสงทเรามความพรอมและสามารถท าไดกอน...ศนยกยงเปดใหคณะ องคกรตางๆเขามาดงาน”(นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

“กจกรรมเรากจดตามทเราสะดวก กจกรรมกมหลายแบบ ทงทเราจดภายใน ไมไดประชาสมพนธ กบสวนท2 กจะเปนหนวยงาน โรงเรยนหรอบรษททตดตอเขามา แลวกสวนท3กจะเปดรบบคคลทวไป โดยทนกจะเนนกจกรรมครอบครวเปนหลก” (ชรนา งวนส าอางค,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

3. สอเฉพาะกจ

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมผลตสอเฉพาะกจ เพอใชในการ ถายทอดเทคนค ความรและแนวคดเกยวกบการท าเกษตรในเมอง การปลกผกโดยไมใชสารเคมและการสรางความคดเรองการพงตนเอง รวมถงความรอนๆทเกยวของ ใหกบผเขารวมกจกรรมกบเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง โดยไดมการผลตสอเฉพาะกจเพอใชในการรณรงค ดงน

คมอและเอกสาร

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา ในการท ากจกรรมของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ในบางเครอขายไดมการจดท าคมอประกอบเพอใชในการอบรม โดยเปนคมอใหความร เทคนคและวธการตางๆเกยวกบการปลกผกไรสารเคมและการท าเกษตรในเมอง เพอแจกใหกบผเขารวมกจกรรม โดยมวตถประสงคเพอใหผ เขารวมกจกรรมสามารถศกษาความรเทคนคตางๆเพมเตมดวยตนเองซงสามารถหยบมาทบทวนไดตลอดเวลาหรอเมอมขอสงสย โดยเครอขายไดรวบรวมเทคนค ความรตางๆทเครอขายไดมการพสจน ทดลองแลววาประสบผลส าเรจ

187

จรง โดยไดมรปภาพประกอบและขนตอนอธบายอยางละเอยด เพอใหผเขารวมกจกรรมสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางแทจรง

“ทนกจะมเปนเอกสาร รวบรวมเทคนคตางๆเรากม แลวกสวนทเปนดวด เปนภาพเคลอนไหว แลวกสวนทเราพมพเปนหนงสอคมอ ซงเปนสงทเขาสามารถน ากลบไปได”(คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“เรากจะมการท าเอกสารเพมใหไดไปอาน การลงมอในเรองรายละเอยดตางๆ เชนการท าฮอรโมน การยายกลา การดเมลดพนธ” (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

ภาพท4.51 คมอและเอกสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

แผนพบ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแกโครงการกนเปลยนโลก ไดมการเลอกใชแผนพบเปนสอกลางในการถายทอดความรขอมลตางๆ ไปยงสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม โดยแผนพบจะมเนอหาประกอบไปดวยการถายทอดขอมล ความรตางๆ ทเกยวของกบการบรโภคและการปลกผกไรสารเคม

“เรากมการท าแผนพบใหขอมลความรตางๆ...การรณรงคแจกแผนพบ คมอ เพอท าความเขาใจกบคนทวไป” (แกวตา ธมอน,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

188

ภาพท4.52 แผนพบใหความรเรองผกอนทรยและผกออรแกนคของโครงการกนเปลยนโลก

สออนโฟกราฟก (infographics)

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย ไดมการผลตสออนโฟกราฟก มาใชในการสอสาร เพอถายทอดความรขอมลในเรอง การปลกสมนไพรส าหรบครวเรอน การเพาะเลยงไสเดอน โดยไดรวบรวมขอมลความรตางๆจ านวนมาก มาสรป ในลกษณะของกราฟกทออกแบบเปนภาพนง เพอใหผชมไดสามารถดแลวเขาใจไดงายขน

“เร องความเข า ใจก ค อ Visual Communication Art หร อการออกแบบภาพประกอบ ผมกจะเนนพวกเรองของภาพประกอบ การท าขอมลทยาก ใหกลายเปนขอมลทงาย ซงกเปนทกษะสวนตว” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

ภาพท4.53 สออนโฟกราฟก (infographics)ของโครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย

189 4. สอมวลชน

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ศนยอบรมสวนผกบานคณตา ซงด าเนนงานโดยมลนธศนยสอเพอการพฒนา ไดมจดท าวารสารเกษตรกรรมธรรมชาต เพอสงเสรมการเกษตรในแนวทางเกษตรกรรมธรรมชาต เกษตรอนทรย เกษตรยงยน เสรมสรางศกยภาพของครอบครว ชมชน และสงคม ในการพงตนเอง การแปรรปผลตภณฑและอาหารปลอดสารเคม เพอสขภาพและสงแวดลอม รวมถงไดมการน าเสนอเรองราวของบคคลในเครอขายโครงการสวนผกคนเมองและการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอถายทอดไปยงสาธารณชน ซงวารสารเกษตรกรรมธรรมชาตไดมการจดจ าหนายโดยทวไปและมการรบสมครในรปแบบสมาชก

“มลนธศนยสอเพอการพฒนาเราไดมวารสารเกษตรกรรมธรรมชาต ซงเรากท าประเดนเกยวกบเรองการสงเสรมการพงตนเอง การท าเกษตรอนทรย ซงเรากมไปสมภาษณเรองราวของคนท าเกษตรในเมอง เชน ทสวนผกดาดฟา ส านกงานเขตหลกส เรากเขยนเรองราวเหลานออกมา” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

ภาพท4.54 วารสารเกษตรกรรมธรรมชาตของมลนธศนยสอเพอการพฒนา

สอทใชในการประชาสมพนธ

จากการศกษา พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดชองทางในการสอสารโดยการเลอกใชสอทหลากหลายเพอใหเหมาะสมและสอดคลองกบพฤตกรรมของกลมเปาหมาย เพอน ามาใชในการประชาสมพนธกจกรรมตางๆของทางเครอขาย เพอเชญชวนสาธารณชนใหเขามามสวนรวมกบเครอขายและโครงการสวนผกคนเมอง ซงเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดมการประชาสมพนธโครงการผานสอตางๆดงตอไปน

190 1. สอเฉพาะกจ

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการเลอกใชสอเฉพาะกจ ในการสอเปนสอกลางในการประชาสมพนธเครอขายของตน ซงในแตละเครอขายกจะมการเลอกใชสอเฉพาะกจแตกตางกน ดงน

นทรรศการ

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการจดนทรรศการของโครงการของตนเอง เพอแสดงผลงานและน าเสนอการด าเนนงานของทางโครงการของตน โดยแตละโครงการไดมการเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมองเพอจดนทรรศการ หรอจดนทรรศการในงานตางๆทตนเองไดรบเชญเขารวม เพอน าเสนอเผยแพรขอมลความรเกยวกบการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม การพงตนเอง และการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม หรอในประเดนอนๆทเกยวของใหแกสาธารณชนหรอผทเขารวมงานไดรบรรบทราบ รวมถงเปนการประชาสมพนธโครงการของตนเองและโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจกอกดวย

“สวนผกคนเมองเขากจะใหเราออกนทรรศการเพอแสดงผลงานของเรา พอไดแสดงผลงาน ไปออกงานตามทสวนผกคนเมองเขาจด เรากเรมเปนทรจกของคนอน เพราะเนองจากวาเราเปนคนเมองจรงๆ ตรงประเดนของสวนผกคนเมอง คอมพนทจ ากด เปนสวนแนวตง...” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

“เวลาไปออกงานเรากตองมนทรรศการประกอบในการอธบาย เพราะวานอกจากคนทจะเปนตวอธบายแลว กตองมขอมลขาวสารทจะตองประกอบ ณ จดนนๆ เชน Rollup มาตดตง เพอใหขอมล ...” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“อยางออกงาน สวนใหญเราไดรบเชญ เชน งานบานและสวน ส านกพมพกไดมการมาเชญเราไป อกงานกเปนงานมหกรรมสขภาพของสสส. เรากจะมไปออกบธตามหาง เรากจะตดโปสเตอรไปดวย สวนใหญเปนงานในเครอขายทท างานรวมกน” (วโรจน ปลอดสนเทยะ ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

โปสเตอร

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการจดท าโปสเตอรเพอประชาสมพนธการจดกจกรรมของเครอขาย โดยไดแบงโปสเตอรออกเปน 2 สวนดวยกน ไดแก โปสเตอรประชาสมพนธทใชเผยแพรในเฟซบกและเวบไซตกบโปสเตอรทใชในการจดงานและกจกรรมของเครอขาย โดยเนอหาของโปสเตอรประกอบไปดวย

191

รายละเอยดของกจกรรม เพอเปนขอมลใหสาธารณชนในการตดสนใจในการเขารวมกจกรรมของทางเครอขาย

“การประชาสมพนธเวลาไปออกงาน เรากจะมการท าโปสเตอรประชาสมพนธการจดอบรมของเราไปตดไวทงานกจะเปนอกชองทางหนงในการประชาสมพนธของเรา” (วโรจน ปลอดสนเทยะ ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

ภาพท4.55 โปสเตอรประชาสมพนธของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

2. สอมวลชน

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมองในบางเครอขาย ไดมการถายทอดขอมลความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม หรอในประเดนตางๆทเกยวของ ผานสอมวลชน อาทเชน นคร ลมปคปตถาวร ศรกล ซอตอชาต และชารย บญญวนจ ไดมการเขยนหนงสอเพอถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมอง และการเพาะเลยงไสเดอน รวมกบส านกพมพบานและสวน ตลอดจนในเครอขายตางๆยงไดรบความสนใจจากสอมวลชนตางๆอยางเชน สอโทรทศน ทมาตดตอขอสมภาษณและถายท าการด าเนนงานของเครอขาย เพอชวยประชาสมพนธใหเปนทรจก

อยางผมกชวยโครงการประชาสมพนธ หรอ ทางโครงการกชวยผมประชาสมพนธ แลว

สอตางๆกมาชวยน าเสนอ ... แลวอกอยางกเปนสอกระแสหลก ทประชาสมพนธออกไป

ซงชวยใหคนไดมาเรยนรไดมาเหนวาคออะไร เราท าอะไร สวนใหญสอเขามาเอง แตมน

กชวยปทางในทางทลกขน สรางแรงบนดาลใจตางๆกเรมมคนเขามาชวยทมบทบาทมาก

ขน (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

192

“มเรองของการเขยนหนงสอกบคายอมรนทร อยางอมรนทรผมเคยลงกบเขา แลว คนเคยกบทมงาน บก.ของเขา เจอหนากนเขากชวนผมเขยนคมอการเลยงไสเดอนฉบบคนเมอง” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

“ปอมกไดเขยนหนงสอของตวเอง เผยแพรในสงทตนเองท าอย อยางงายไมยงยากไมมหลกวชาการ เราปลกอยางไรเรากเขยนออกไปอยางนนใหคนอนๆไดร กชอหนงสอปลกผกกนเถอะ” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

ภาพท4.56 การออกหนงสอรวมกบส านกพมพบานและสวนของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

3. สอใหม

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการเลอกใชสอใหม ไดแก Facebook เวบไซต ในการถายทอดขอมลความรตางๆในการท าเกษตรในเมอง หรอในประเดนตางๆทเกยวของ รวมถงการประชาสมพนธขาวสาร รายละเอยดการจดกจกรรม และภาพการท ากจกรรม เพอใหสาธารณชนไดรบรรบทราบขอมลตางๆและเพอเชญชวนใหสาธารณชนใหเขารวมกจกรรมของทางเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง เนองจากสอใหมมความสะดวก รวดเรว และประหยด และทส าคญในปจจบนสอใหมไดรบความนยมอยางยงจากสาธารณชนในการคนหาขอมลความรผานทางสอใหม ซงสาธารณชนสามารถตดตามและคนหาขอมลความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไมใชสารเคม รวมถงประเดนตางๆทเกยวของ จากเฟซบกและเวบไซตของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดดงน

193

ตารางท 4.5

เฟซบกและเวบไซตในการประชาสมพนธขาวสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

เครอขาย เฟซบกและเวบไซตของเครอขาย

ศนยอบรมสวนผกบานคณตา Facebook Fanpage : สวนผกบานคณตา

ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ Facebook Fanpage : Saijai Healthy Food

Website : http://www.saijaihealthyfood.com

ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way Facebook Fanpage : organic way

หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm Facebook Fanpage : ทมก าลงด

โครงการกนเปลยนโลก Facebook Fanpage : food4change

Facebook Fanpage : เชฟนอย กนเปลยนโลก

Website : www.food4change.in.th

Shortcut Organic Facebook Fanpage : Shortcut Organic

โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย Facebook Fanpage : Uncleree farm

โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม Facebook Fanpage : สวนผกหฤหรรษปนยม

โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ Facebook Fanpage : ผก ปลก เดก

จากการสมภาษณและศกษาจากเอกสารทเกยวของ พบวา นอกจากเฟซบกแฟนเพจและเวบไซตของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง บางโครงการไดมการประชาสมพนธผานเฟซบกสวนบคคล ตลอดจนโครงการสวนผกคนเมองไดมการชวยประชาสมพนธผานทางเฟซบกและเวบไซตของทางโครงการสวนผกคนเมอง เพอชวยเผยแพรประชาสมพนธไปในวงกวางมากขน ซงจากการใชสอใหมในการประชาสมพนธ พบวา สอใหมไดเปนชองทางใหเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดเปนทรจกจากสาธารณชนรวมถงสอมวลชนเพมขน

“วธการของเรากจะมการประชาสมพนธ วาวนไหนทเราจะมกจกรรม ตวของการประชาสมพนธกจะสงไปทโครงการดวย โครงการกจะมเวบไซตทจะใชประชาสมพนธของ โครงการอย” (ชเกยรต โกแมน สมภาษณ,19 กรกฎาคม 2558)

194

“ในเพจกจะมทงในสวนของการประชาสมพนธในแตละเดอน กจะเหนกจกรรมทเราท า วาเราท าอะไรบางในแตละครง ประมาณเดอนละครง กจะเหนขนตอนการท างาน เหมอนวชาในสวนผก เปนตวอยางของเนอหาทเราท า การจดกจกรรมทกครงเรากลงภาพถายไว” (จตรา หรญพฤกษ,สมภาษณ 20 สงหาคม 2558)

“สอประชาสมพนธ กงายๆตามสมยกคอเฟซบก แตกอนคดวาตองท าโปสเตอร ตองไปฝากคนนนคนนตด...สอทท าใหเรามตวตน สอทสอสารงายทสดคอSocial network” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

ปญหาน าวจยขอท 2 : โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

ในการศกษาลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขาย ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณทมงานโครงการสวนผกคนเมองและเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหเขาใจภาพรวมของการด าเนนงานรวมกนเปนเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดอยางชดเจน ดงนนแลวผวจยจงไดแบงการน าเสนอออกเปน 2 ประเดน ดงน

1.ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

2.รปแบบความรวมมอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

1.ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

ผวจยไดน าแนวคดเรอง “การวเคราะหเครอขายการสอสาร” มาชวยในการวเคราะหเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง โดยจะน าไปสการเขาใจภาพรวมของเครอขายทมโครงสรางการสอสารประกอบอย โดยการศกษาลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง จะประกอบไปดวย การศกษาองคประกอบและบทบาทเชงการสอสารของบคคลในเครอขาย และ การศกษาลกษณะทศทางในการสอสารและทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย

องคประกอบและบทบาทเชงการสอสารของบคคลในเครอขาย

จากการศกษา พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง สามารถแบงบทบาทเบองตนออกเปน 3 กลมดวยกน ไดแก แกนน าเครอขาย สมาชกเครอขาย และพนธมตร

แกนน าเครอขาย คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทมบทบาทในการรเรมเครอขาย และมบทบาทในการตดสนใจด าเนนกจกรรมตางๆของเครอขาย รวมถงมบทบาทในการกระจายขอมลขาวสารไปสสมาชก และมสวนส าคญในการรเรมประเดนตางๆในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง การจดกระบวนการตางๆในการระดมสมองหรอรบฟงความคดเหนจากสมาชก การแสวงหา

195

แนวทางในการผลกดนใหเกดกระบวนการตดสนใจของเครอขายในเรองตางๆ โดยพบวากลมทเปนแกนน าของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) และ โครงการสวนผกคนเมอง

มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) เปนองคกรพฒนาเอกชน ทท างานดานวชาการ และบรณาการความรดานเกษตรกรรมยงยน เพอน าไปสการพงพาตนเองและคณภาพชวตทดขนของคนในชมชน โดยมวตถประสงคในการสงเสรมและสนบสนนการวจยและพฒนา รวมทงงานศกษาดานนโยบายทเกยวของกบเกษตรกรรมยงยน และเผยแพรกจกรรมทเกยวกบเกษตรกรรมยงยน ตลอดจนเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางเกษตรกรกบผบรโภค รวมถงการประสานความรวมมอระหวางองคกรการเกษตร องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ และหนวยงานรฐทเกยวของก บการพฒนาเกษตรกรรมยงยน ตลอดจนการพฒนา เสรมสรางความเขมแขงของสถาบนและองคกรทท างานเกยวกบเกษตรกรรมยงยนในประเทศไทย

จากการสมภาษณ พบวา มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ไดเปนผรเรมกอตงเครอขายโครงการสวนผกคนเมองขน โดยไดรเรมกอตงโครงการสวนผกคนเมองขน ในป2553 รวมกบเครอขายตางๆ เพอรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคมของคนเมอง โดยมสภา ใยเมอง เปนผอ านวยการมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) และเปนผรบผดชอบโครงการสวนผกคนเมอง

มลนธเกษตรยงยน ท างานหลายงานในเรองของการสงเสรมเกษตรกรรมยงยน เชน ท างานตางจงหวดกม เปนพวกเครอขายเกษตรในตางจงหวดทมลนธท างานดวย โดยสวนผกคนเมองเปนหนงในงานททางมลนธเกษตรกรรมยงยนท า...โดยโครงการสวนผกคนเมองไดรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน โดยรวมมอกบเครอขาย อาท มลนธศนยสอเพอการพฒนาทกมารวม แลวกศนยอบรมเกษตรในเมอง คณนคร คณชเกยรต มาท างานนรวมกน (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

ผลการศกษา พบวา มลนธเกษตรกรรมยงยน ไดมบทบาทเชงการสอสาร โดยเปนคนควบคมขอมล (Gatekeeper) ในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง เนองจากมบทบาทในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง โดยเปนผก าหนดนโยบายการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง การก าหนดหนาทความรบผดชอบของเครอขาย รวมถงมความสามารถในการควบคมการกระจายขอมล ขาวสารหรอการหมนเวยนขอมลระหวางสมาชกตางๆในเครอขาย หรอระหวางแกนน ากบสมาชกเครอขาย ตลอดจนระหวางคนขอบขายกบสมาชกในเครอขาย วาขอมล ขาวสารใดใน

196

โครงการทควรแพรไปยงสมาชกเครอขาย โดยเมอพจารณาแลวจะสงไปยงโครงการสวนผกคนเมอง ในการด าเนนการตอไป

โครงการสวนผกคนเมองอยภายใตมลนธเกษตรกรรมยงยน ด าเนนงานโดยมลนธ ซงตว

มลนธมแผนงานใหญอย3 แผนงาน 1.แผนงานดานความมนคงทางอาหาร 2.แผนงาน

เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก และ3 แผนงานสวนผกคนเมอง โดยโครงการสวนผกคน

เมอง เปนโครงการภายใตมลนธเกษตรกรรมยงยน ... (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3

เมษายน 2558)

โครงการสวนผกคนเมอง ไดมทมงานในการบรหารโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆ โดยถอไดวาเปนฝายบรหารของโครงการสวนผกคนเมอง ซงมบทบาทในการท าหนาทในการน านโยบายตางๆจากมลนธเกษตรกรรมยงยนมาปฏบต และด าเนนงาน โดยม นาถศร โกมลพนธ เจาหนาทฝายขอมลและการสอสาร ยศวด ลอตระกลเศรษฐ เปนเจาหนาทฝายออกแบบ และวรางคนางค นมหตถา เปนผประสานงานโครงการ ซงทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมหนาทในการบรหาร อาทเชน การสรปการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง การด าเนนงานในการรณรงคและรบผดชอบการจดกจกรรมตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงมหนาทประสานงานกบเครอขายๆตาง การประเมนผลศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก

การท างานของโครงการ กจะม ผประสานงาน กคอ พปย วรางคนางค และกเจาหนาท

ฝายขอมลและการสอสาร กคอ พอารต นาถศร แลวกพแทค ฝายออกแบบ และกจะม

ฝายการเงน ดแลงบประมาณโครงการ ซงกจะท าหนาทดแลและด าเนนงานโครงการ

สวนผกคนเมอง เชนการจดกจกรรม การประสานงานรวมกบเครอขายตางๆ การ

ประเมนศนยอบรม การประเมนสมาชกโครงการ (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3

เมษายน 2558)

ผลการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมอง ซงประกอบไปดวยทมงานในการบรหารโครงการ ไดมบทบาทเชงการสอสารเปนดาวเดน (Star) คอ เปนตวเชอมกบคนอนๆในกลมตางๆของเครอขายเปนจ านวนมาก โดยท าหนาทในการสงตอขอมล และรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย โดยมผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก วรางคนางค นมหตถา มบทบาทการสอสารเปนสะพาน (Bridge) ท าหนาทในการตดตอประสานงาน เชน เมอมการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหเกดการรวมมอกนของบคคล กลม หรอหนวยงานในเครอขาย เพอใหการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองเปนไปอยางราบรน และนอกจากนยงเปนผใหขอมล

197

โครงการ รวมถงเปนทปรกษาและใหขอแนะน าตางๆแกบคคล กลม หรอหนวยงานทเขารวมเปนเครอขาย

จรงๆแลวเวลาท างานพเปนเหมอนหวหนาโครงการ ประสานงานจดการทกอยาง ยกเวน

เรองการเขยนรณรงคสอสาร หรอการจดกจกรรม เรากมหนาทหลกในการประสานงาน

กบเครอขาย สมาชกทงหมด การประสานงานกระจายขาวทกอยางกจะเปนหนาทของพ

...ซงในการท างานเรากจะยดหยนสงนะ มนท าใหเราประสานงานกนงาย...อยางสมาชก

โครงการเรากจะมการไปเยยม ไปด ไปประเมน หรอมกจกรรมเรากจะประสานงานไป

หรอสมาชกมอะไรขาดเหลอ เรากจะตดตอประสานงานให (วรางคนางค นมหตถา

,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

สมาชกเครอขาย คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทไดเขามาเปนสวนหนงของเครอขายในดานการกระท ากจกรรมตางๆ การรวมเสนอความคดเหน และมสวนรวมในการตดสนใจตางๆ โดยสมาชกโครงการสวนผกคนเมองประกอบไปดวย มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง และสมาชกโครงการขนาดเลก

มลนธศนยสอเพอการพฒนา เปนองคกรพฒนาเอกชน มงเนนการเผยแพรและรณรงคเรองสขภาพ ธรรมชาต และสงแวดลอม ดวยการใชสอเพอใหความร โดยมประสบการณ ในการเผยแพรขอมลความรเกยวกบเรองการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม และการพงตนเองส าหรบคนในเมอง รวมถงประสบการณในการผลตสอ ไดแก วารสารเกษตรกรรมธรรมชาต โดยมลนธศนยสอเพอการพฒนา ไดเขามามบทบาทเปนสมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ซงม คมสน หตะแพทย เปนผท าหนาทสอสาร โดยมบทบาทเปนกรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง ในการใหค าปรกษา วางแผนการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอก าหนดทศทางโครงการสวนผกคนเมอง และมบทบาทเปนวทยากรใหกบโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนแลวยงมบทบาทในการจดตงศนยอบรมสวนผกบานคณตา เพอท าการสอสารการถายทอดความรเรองการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม และการพงตนเองใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม นอกจากนนแลวยงมบทบาทในการด าเนนงานของหนวยอบรมเคลอนท (Mobile unit) ใหกบโครงการสวนผกคนเมอง ซงมหนาทในการอบรมการท าเกษตรในเมองใหแกสมาชกโครงการขนาดเลก ตลอดจนมบทบาทในการจดกจกรรมรณรงครวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง และมบทบาทในการประเมนผลผเขารวมกจกรรมกบศนยอบรมสวนผกบานคณตาเพอสงใหกบโครงการสวนผกคนเมอง

198 บทบาททรวมกบโครงการสวนผกคนเมองทเปนตวบคคลกสวนหนง บทบาทของตว

องคกรซงกคอมลนธศนยสอเพอการพฒนาและสวนผกบานคณตา กมสวนส าคญใน

โครงการสวนผกคนเมอง สวนส าคญกคออะไรทเราท ากคอ 1.เราเปดศนยอบรม เพอ

รองรบส าหรบคนทวๆไปทจะเขามาแลวอยากจะอบรม1วน เรากท าหนาทเปนสวนหนง

ของศนยอบรม 2.เราท าหนาทเปนหนวยอบรมเคลอนท ใหกบโครงการสวนผกคนเมอง

...ทางมลนธศนยสอเพอการพฒนา ซงมความพรอมในหลายเรองมากกวา เรากเลย

รบผดชอบทจะเปนหนวยMobile unitเคลอนทใหกบสวนผกคนเมองมาตงแตตน แลว

บทบาทท3ทเราไดเขารวมโครงการนกคอเวลามการรณรงคเผยแพรในรปแบบตางๆ

เชน การจะจดงานท ากจกรรมตางๆ หรอมคนจากหนวยงานอนๆตดตอมาผานโครงการ

สวนผกคนเมอง สวนหนงเรากจะเขาไปรวม และกมบทบาทในการวางแผนงาน ก าหนด

ทศทางของโครงการสวนผกคนเมอง กมบทบาททงในเชงการท ากจกรรม ลงมอท า

กจกรรมใหกบโครงการสวนผกคนเมอง (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน

2558)

ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ไดรเรมโดย นคร ลมปคปตถาวร ซงมประสบการณในการท าเกษตรในเมอง โดยไดเปดจดอบรมการปลกผกไรสารเคมส าหรบคนเมอง ตงแตป 2551 ซงตอมาไดรบการชกชวนจาก สภา ใยเมอง กรรมการมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ใหเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง โดย นคร ลมปคปตถาวร ไดเปนผท าหนาทสอสาร โดยมบทบาทเปนกรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง ในการใหค าปรกษาและวางแผนการด าเนนงาน นอกจากนนแลวยงมบทบาทเปนวทยากรใหกบโครงการสวนผกคนเมอง และรบผดชอบศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก ในการด าเนนงานเปนศนยอบรม จดกจกรรมอบรมเพอสอสารและถายทอดขอมลใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม และการประเมนผลผเขารวมกจกรรมใหกบโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนมบทบาทในการมสวนรวมในการจดกจกรรมรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง

สถานภาพปจจบนตอนน นอกจากเปนวทยากรและศนยอบรมกบโครงการ กยงเปน

กรรมการทปรกษาโครงการสวนผกคนเมองตองมาคยกนมาประชมกน...ใหค าแนะน า

ก าหนดทศทางบางอยางวาเราจะขยบไปทางไหน หรออยางเวลาจดกจกรรมเรากมา

ชวยกนท า การจดกจกรรมใหญๆของทางโครงการ เรากมสวนอยหลายอยาง เชนคด

Comcept คดงาน เชน คดชอ คดConcept เชน ปลกเมองปลกชวต สโลแกนตางๆ ผม

199 กมสวนชวยรเรม พวกแนวคดตางๆ... (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม

2558)

ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ไดรเรมโดย ชเกยรต โกแมน ซงมประสบการณดานการท าเกษตรในเมอง โดยไดน าพนทวางบรเวณรอบบานมาดดแปลงเปนสวนผก เพอปลกผกเพอบรโภคในครวเรอน รวมถงจ าหนายและแจกจายใหเพอนและชมชนโดยรอบ โดยไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง จากการไดรบการชกชวนจาก สภา ใยเมอง กรรมการมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) โดย ชเกยรต โกแมน ไดมบทบาทผท าหนาทสอสาร ในการเปนกรรมการทปรกษาใหกบโครงการสวนผกคนเมอง และมสวนรวมในการวางแผนการด าเนนงานโครงการสวนผกคนเมอง รวมถงการท าหนาท เปนวทยากรประจ าโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนนแลวยงไดกอตงศนยอบรมเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภมขน เพอเปนศนยอบรมเกษตรในเมองใหกบโครงการสวนผกคนเมองในการถายทอดความรดานการปลกผกไรสารเคมและการท าเกษตรในเมองใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม และมบทบาทในการจดกจกรรมรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง

กเปนคณะท างานของสวนผกคนเมอง รบบทบาทเปนวทยากรของโครงการ เปนศนย

อบรมของโครงการดวย ทกกจกรรมของโครงการเรากจะเขาไปมสวนรวม รวมถงงาน

ประชมวางแผน เขยนโครงงานปตอไป เรากเปนคณะท างาน แตเวลาก าหนดแผนหรอ

จะท าอะไรเรากจะมการประชมกน (ชเกยรต โกแมน ,สมภาษณ,19 กรกฎาคม 2558)

ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ รเรมโดย ชรนา งวนส าอางค ซงไดท าหนาทเปนผสอสาร ซงไดรบการชกชวนใหเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมองจาก ชเกยรต โกแมน โดยไดจดตงเปนศนยอบรมของทางโครงการสวนผกคนเมอง ซงศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ไดเปนศนยอบรมทท าหนาทสอสารเรองสขภาพ การบรโภค การปลกผกไรสารเคม และความสมพนธของคนในครอบครวของคนเมอง และมบทบาทในการจดกจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยเฉพาะอยางยงในเรองทเกยวของกบสขภาพ เดก และครอบครว

“การท างานรวมกบสวนผกคนเมอง นอกจากเปนศนยอบรม เรากมการมารวมจดกจกรรมดวยเปนบางงาน ศนยเรากจะเนนการบรโภค การเปลยนแปลงตวเอง ผานกระบวนการปลกผก เราเหมอนเปนจดเรมตนใหแกคนทเขามาสนใจเรองน...” (ชรนา งวนส าอางค,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

200

ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way รเรมโดย พอทพย เพชรโปร ซงประกอบอาชพเปนครและเจาของรานอาหารมงสวรตมากอน โดยไดน าทดนวางเปลาซงเคยเปนอรถประจ าทางมาดดแปลงเปนสวนผกเพอน ามาใชบรโภคภายในครวเรอนและเพอใชประกอบอาหารภายในรานอาหาร ซงแรกเรมไดสมครเขารวมเปนโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง ซงไดมการจดกจกรรมอบรมการท าเกษตรในเมอง และการพงพงตนเองของคนเมอง โดยตอมาไดรบการผลกดนใหจดตงเปนศนยอบรมเกษตรในเมองของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมบทบาทเปนผท าการสอสารและถายทอดขอมลการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเองใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม และมบทบาทในการจดการกจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย และมบทบาทในการรเรมหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm กบโครงการสวนผกคนเมอง

นอกจากมสวนรวมเปนศนยอบรมแลว บางครงเวลาโครงการมการอบรมหรอมงาน

เทศกาล อยางเทศกาลสวนผก เรากจะไดรบการเชญใหไปจดงาน เปนวทยากร

นอกจากนปาหนอยกยงมสวนรวมชวยคดโครงการ อยางTruckFarm ซงเปนกจกรรมท

ไปใหความรกบเดกๆ ถงสถานท ตามโรงเรยน ตามชมชน กจกรรมTruckFarm กเรมมา

3 ครง (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง รเรมโดย ศรกล ซอตอชาต ซงไดสมครเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง กอนไดรบการผลกดนใหเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง ในป 2557 โดยไดมบทบาทเปนผท าการสอสารและถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเองใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม โดยไดมบทบาทเปนวทยากรประจ าโครงการสวนผกคนเมอง และรวมจดกจกรรมรวมกบโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย

“มบทบาทในการเปนศนยอบรม เปนวทยากรประจ าศนยอบรม แลวกรวมงานกบโครงการสวนผกคนเมอง เปนวทยากรกบทางโครงการ รวมออกงานรวมกน” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

สมาชกโครงการขนาดเลก ไดรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) รวมกบส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เพอเชญชวนกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ทอยในพนทเปาหมาย เสนอโครงการขนาดเลกเขามารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนและสรางใหเกดพนทตนแบบการท าเกษตรในเมอง และขยายพนทโครงการสวนผกคนเมองทมกลมคน ชมชน หนวยงานตางๆ รวมตวรวมกนปลกผกแบบไมใชสารเคม รวมถงเพอใหคนปลกผกในเมองมความรความเขาใจ

201

และตระหนกถงความส าคญของเกษตรในเมองทมบทบาทส าคญของการสรางความมนคงทางอาหารของคนเมอง และการพฒนาทเชอมโยงกบมตตางๆ เพอสรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตรความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมองตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง ซงในแตละปจะมเปาหมายในการสนบสนนจ านวน 30 โครงการ โดยมกรอบระยะเวลาในการด าเนนโครงการ 12 เดอน ซงจากการเปดรบสมาชกโครงการขนาดเลกใหเขามามสวนรวมเปนเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง สมาชกโครงการขนาดเลกบางโครงการไดเขามามบทบาทในโครงการสวนผกคนเมอง โดยถอไดวาเปนสมาชกเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ซงมการแลกเปลยนขอความรระหวางกน การเขามาจดกจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง และการเขามามบทบาทเปนวทยากรใหแกโครงการสวนผกคนเมอง อาทเชน โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย โครงการสวนผกบ าบดศรราชา

พร...พรรณไม Shortcut Organic โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม เปนตน

จากการศกษา พบวา สมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมกลมยอย (Subgroups) ทมการตดตอสอสารกน ซงไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ซงไดมการรวมรวบเครอขายซงเปนสมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมองเขาดวยกน ในการจดกจกรรมใหความรดานการปลกผก การกนผก กบเดก โดยไดเคลอนทไปจดกจกรรมตามชมชน โรงเรยน โดยหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ประกอบไปดวย ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย Shortcut Organic และ ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดม

การสอสารและรวมจดกจกรรมรวมกนภายใตการเปนหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm โดยมศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Wayเปนตวกลางในการตดตอสอสาร

นอกจากนแลว สมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมกลมยอย (Cliques) ทสมาชกเครอขายไดมการตดตอสอสารถงกนหมด ซงไดแก มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการปฏสมพนธและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน

พนธมตร คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทมไดเปนสวนหนงของเครอขาย แตมสวนในการชวยสนบสนนเครอขายในเรองตางๆ เชน การแลกเปลยนขอมล การสนบสนนดานนโยบาย กจกรรม และงบประมาณกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยพนธมตรโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สวนเกษตรดาดฟา ส านกงาน

202

เขตหลกส โครงการกนเปลยนโลก เครอขายเขยวสวยหอม (สวนผกฮกเมอง) เชยงใหม และ เครอขายสวนผกคนเมองหาดใหญ (มลนธชมชนสงขลา)

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เปนหนวยงานของรฐทมใชสวนราชการหรอรฐวสาหกจ โดยมนายกรฐมนตรเปนประธานกองทน จดตงขนตามพระราชบญญตกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2544 โดยมหนาทรเรม ผลกดน กระตน สนบสนน และรวมกบหนวยงานตางๆ ในสงคม ในการขบเคลอนกระบวนการสรางเสรมสขภาพ เพอใหคนไทยมสขภาพด โดยส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)ไดเขามาเปนพนธมตรกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยมบทบาทในการสนบสนนเงนทนในการขบเคลอนโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนแลวยงมสวนส าคญในการสอสารเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกไรสารเคมกบเครอขายตางๆภายนอก

“อยางสสส.เขากจะมบทบาทในการเขามาสนบสนน เขากสนบสนนในเรองของงบประมาณเปนหลกในการสนบสนนการท างานของโครงการเรา ซงเขากเปดโอกาสใหภาคเครอขายไดเขารวมกจกรรมตางๆหรองานตางๆของเขาฟร หรอเวลาอยางเราจดงานเขากมมาชวย ” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

“หลงจากการทเราจดงานทงานสมนไพรแหงชาต สสส .เขากตดตอมาใหเราไปพดคย... ซงโครงการสวนผกคนเมองกสอดคลองกบแหลงทนกคอสสส .ซงเขาใหทน เขากมาเชญเราเขาไปคยเพอรวมกนพดคยวาจะมโครงการนนะ ท าแนวทางอยางไร จะสนบสนนอะไร” (นคร ลมปคปตถาวร,สมภาษณ 17 สงหาคม 2558)

สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส ไดมการรเรม ศนยการเรยนรหองเรยนธรรมชาต เกษตรอนทรย สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส โดยไดเรมจากเหลาขาราชการของส านกงานเขตหลกส ไดแก ฝายท าความสะอาดและฝายเจาหนาทกลมงานปลกฯ โดยไดมแนวคดทจะปลกผกปลอดไรสารเคมเพอรบประทานเอง ซงจากการปลกผกเลกๆนอยๆเพอบรโภค ไดขยบขยายมาใชพนทในสวนของดาดฟาชน9อาคารส านกงานเขตหลกส มาใชเปนพนทเพาะปลกและจดอบรมใหแกสาธารณชน โดยไดม เพญศร โตสะอาด เปนวทยากรประจ าศนยการเรยนร และจนตนา ทองผด เปนผประสานงาน ซงท าหนาทสอสารและถายทอดขอมลการท าเกษตรในเมอง โดยเฉพาะอยางยง เทคนคการท าเกษตรบนพนปน การท าเกษตรบนพนทดาดฟาอาคาร และการปลกผกไรสารเคม ซงนอกจากการอบรมใหความรแลว ยงมการสาธตใหด พรอมทงใหรวมลงมอปฏบตจรงในบางขนตอน โดยเฉพาะเรองการเพาะกลา ยายกลา และการปลกลงแปลง โดยสวนเกษตรดาดฟาส านกงานเขตหลกส ไดเปนพนธมตรกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการจดกจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคน

203

เมองในการจดอบรมเรองการท าเกษตรในเมอง เชน การจดกจกรรมทวรสวนผก ทวรสวนผก : ดาดฟา เขยว กนได นอกจากนสวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกสยงมสวนส าคญในการสอสาร เพอขบเคลอนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกไรสารเคมกบเครอขายตางๆภายนอก และรวมแลกเปลยนขอมลความรตางๆกบโครงการสวนผกคนเมอง

แรกเรมเราเรมจากการน าพนทรกรางมาท าสวนผกทส านกงานเขตหลกส กอนทจะยาย

ขนมาท าบนดาดฟา ... เราเรมเปดอบรมเมอป 2547 แตเรมท ามาตงแตป2544 โดย

เปดอบรมฟร ใหแกคนทวไป หนวยงาน หรออยางคนทมาท าธระรอเอกสารทเขตเขาก

จะขนมาดมาเยยมชมและ ดวยนโยบายของกทม.ทตองการสรางพนทสเขยว ใหเปน

ปอดของคนกรงเทพฯดวยเรากเลยตองการทจะเผยแพรความรตรงนสประชาชน...อยาง

โครงการสวนผกคนเมองเขากพาคนมาดบอยมาอบรมเกยวกบการท าเกษตร เรากเปน

วทยากร เรากดจดประสงควาเขาตองการเรยนรอะไร แลวเรากจดเนอหาทจะอบรมให

ตรงกบทเขาตองการ (เพญศร โตสะอาด,สมภาษณ 18 กรกฎาคม 2558)

โครงการกนเปลยนโลก ไดเรมขนในป 2552 ซงมาจาการรวมตวกนของ มลนธชววถ เครอขายเกษตรทางเลอก ชมชนคนรกปา และ สถาบนตนกลา ซงเปนองคกรท างานดานอาหารทองถน เกษตรกรรมอนทรย และดานงานรณรงคประเดนบรโภค ดวยความมงหวงทจะรวมกนสรางวฒนธรรม อาหารชา หรอ อาหารแบบสโลวฟด (slow food) ใหแผขยายไปในสงคมไทย ซงเปนเสมอนการคนกลบสพนฐานเดมทเคยกนและอยใกลชดกบธรรมชาต ซงโครงการกนเปลยนโลกไดถอวาเปนพนธมตรของโครงการสวนผกคนเมองตงแตเรมกอตงโครงการ เนองจากท างานขบเคลอนรณรงคในประเดนใกลเคยงกน จงไดมการแลกเปลยนขอมลความรระหวางกน รวมถงมการจดกจกรรมรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองอยเสมอ เพอสอสารถายทอดประเดนเรองความมนคงทางอาหารและการบรโภคแกสาธารณชนและเครอขายตางๆภายนอก

กนเปลยนโลกกท างานดวยกนกบสวนผกคนเมองตลอดนะ เหมอนกบวาเราท างานท

เดยวกนแตคนละเรอง คอเรากอยในเครอขายเดยวกน ท างานเหมอนกนแตคนละเรอง

คนละประเดน เวลามกจกรรมเราจะอยดวยกนตลอด อยางกนเปลยนโลกจดกจกรรม

งานมหกรรมกนเปลยนโลก เรากชวนสวนผกคนเมองมาออกงานรวมกน มารวมออก

กจกรรมดวยกน เพราะจดรวมกนของเราคอเรองความมนคงทางอาหาร คอประเดน

หลกใหญใจความของมลนธเกษตรกรรมยงยน มลนธชววถ ซงเปนHeadใหญของเรา

และสวนผกคนเมอง ไดท างานขบเคลอนเรองความมนคงทางอาหาร กคออาหารทเรา

กนมนมาจากระบบการเกษตรแบบไหน ระบบเกษตรทเกษตรกรท าอยในขณะนมนมา

204 จากไหน คนกนรรเปลา กเปนสวนหนงทเรามาท างานรวมกน (แกวตา ธมอน,สมภาษณ

10 กนยายน 2558)

นอกจากพนธมตรทกลาวมาในขางตนโครงการสวนผกคนเมองยงไดมพนธมตรทอยในเครอขาย ไดแก เครอขายเขยวสวยหอม (สวนผกฮกเมอง) เชยงใหม และ เครอขายสวนผกคนเมองหาดใหญ (มลนธชมชนสงขลา) ซงเปนพนธมตรทท างานเคลอนไหวรณรงคขบเคลอนเรองเกษตรในเมองในตางจงหวด ซงมสวนชวยในการประชาสมพนธและขบเคลอนเรองเกษตรในเมองในวงกวางมากยงขน โดยมความสมพนธในรปแบบของการแลกเปลยนขอมลขาวสารและเรยนรเรองการท าเกษตรในเมองระหวางกน

เรากมพนธมตรในตางจงหวดทท าเรองน กมเครอขายเขยวสวยหอม (สวนผกฮกเมอง)

ทเชยงใหม และ เครอขายสวนผกคนเมองหาดใหญ (มลนธชมชนสงขลา) แตวาแตละ

คนกกระจายออกไปแลวท างานเกยวกบสวนผกตามศกยภาพของตนเอง ซงเขยวสวย

หอมและสวนผกคนเมองหาดใหญ กเปนพนธมตรทเรยนรงานรวมกน อยางเขยวสวย

หอมเขาท างานเรองเมองไมไดท างานเรองสวนผก แตเขากมาเหนเรองสวนผกคนเมอง

ของเรา เขากสนใจ เขากมาเรยนรงานกบเรา เรากพาไปดงานตามทตางๆ เพอใหเขาไป

เคลอนทเชยงใหม ในชอวาสวนผกฮกเมอง เครอขายสวนผกคนเมองหาดใหญ เรารจก

เขาจากการจดประกวดซงเขากสงผลงานเขามา เรากคดวาเขานาจะท าอะไรได เขาก

เลยไปเคลอนไหวเรองนทหาดใหญ ซงการเปนพนธมตรกนตรงนกท าใหเรองนขยายใน

วงกวางมากขน ขยายจากกรงเทพฯออกไป (นาถศร โกมลพนธ ,สมภาษณ 3 เมษายน

2558)

นอกจากนยงมบทบาทการสอสารของเครอขาย ไดแก คนขอบขาย (Boundary spanning) และ ผปลกวเวก (Isolate role)

คนขอบขาย (Boundary spanning)

จากการศกษา พบวา ไดมกลม บคคล หรอหนวยงาน ซงมการสอสารเช อมตอระหวางเครอขายตน กบสงคมภายนอก อนท าใหเกดการหมนเวยนหรอแลกเปลยนขอมลภายในเครอขายกบขอมลอนๆ เพอสอสารและแลกเปลยนขอมล รวมถงสรางเครอขายและพนธมตรใหมๆใหแกโครงการสวนผกคนเมอง โดยคนขอบขาย(Boundary spanning)ของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส โครงการกนเปลยนโลก เครอขายเขยวสวยหอม (สวนผกฮกเมอง) เชยงใหม และ เครอขายสวนผก

205

คนเมองหาดใหญ (มลนธชมชนสงขลา) ซงเปนคนขอบขาย (Boundary spanning) ในการท าหนาทสอสารเพอเผยแพรขอมลขาวสารไปสภายนอก และน าขอมลทไดจากภายนอกมาแลกเปลยนในเครอขาย เพอใหเกดประเดนใหมๆ

ผปลกวเวก (Isolate role)

จากการศกษา พบวา ไดมกลม บคคล หรอหนวยงาน ทมบทบาทเชงการสอสารทเกบตว ไมคอยสงสง หรอตดตอกบสมาชกคนอนๆในเครอขาย ซงไดแก สมาชกโครงการขนาดเลก ซงไดมการตดตอกบโครงการสวนผกคนเมองเทานน ยกเวนโครงการสวนผกโรงรถฟารม ลงรย และ Shortcut Organicทไดมการตดตอสอสารกบหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm

จรงๆแลวสมาชกโครงการขนาดเลกของสวนผกคนเมอง ในบางครงจะมการตดตอสวน

ผกคณตาใหไปอบรม แตอาจจะไมไดชดเจนนก อาจจะพดไดวา ความสมพนธระหวาง

สมาชกโครงการกบศนยอบรม เปนความสมพนธเชงความร สมาชกโครงการอาจจะม

การตดตอสวนผกบานคณตาไปอบรมดวยโดยผานตวโครงการสวนผกคนเมองอกท

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

206

ภาพท4.57 ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

207 ลกษณะทศทางในการสอสารและทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารใน

เครอขาย

จากแผนภาพ แสดงใหเหนถงลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง ซงผวจยไดน ามาวเคราะหตามแนวคดเกยวกบเครอขายการสอสาร พบวา ทศทางในการสอสาร (Direction)ของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองมทศทางในการสอสารในแนวระนาบ (Horizontal communication)ในลกษณะสองทาง (Two-way communication) คอ เปนการสอสารในลกษณะทโครงการสวนผกคนเมองและสมาชกเครอขายทกเครอขายทเขามาประสานงานกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการรณรงคเผยแพรการท าเกษตรในเมอง อาทเชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยอบรมเกษตรในเมอง และสมาชกโครงการขนาดเลก ฯลฯ โดยทกเครอขายมสถานภาพ ความเสมอภาคเทาเทยมกน ไมไดมการสงการลงมาจากเครอขายใดเครอขายหนงเพยงอยางเดยว แตมการสอสารภายในเครอขายอยางเทาเทยมกน มการแลกเปลยนขอมลขาวสารตางๆระหวางกน

นอกจากนแลว ทศทางการสอสารภายในระหวางบคคลในโครงการสวนผกคนเมอง ไดมทศทางในการสอสารในแนวระนาบ(Horizontal communication) คอสมาชกไดมความเสมอภาคเทาเทยมกน โดยไดมสวนรวมในการวางแผนและด าเนนงานตางๆในโครงการสวนผกคนเมอง

ในสวนของทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขายของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง พบวา มทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย ดงน

เครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network)

จากการศกษา พบวา การสอสารแบบวงลอ(The wheel network) เปนการสอสารสวนใหญของโครงการสวนผกคนเมอง คอ โครงการสวนผกคนเมองเปนศนยกลางการสอสาร ทเปนตวเชอมกบกลมตางๆของเครอขายจ านวนมาก โดยมบทบาทการสอสารเปนดาวเดน (Star) คอท าหนาทในการสงตอขอมลและรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย ซงมผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง เปนสะพาน (Bridge) มบทบาทในการเปนตวเชอมกบสมาชกกลมอนๆในเครอขายและท าหนาทประสานงานกบบคคลในกลมอนๆเวลามการจดงานหรอจดกจกรรมรวมกนระหวางเครอขาย นอกจากนแลวในสวนของมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย)ไดมบทบาทในเชงการสอสารเปนคนควบคมขอมล ซงมบทบาทในการตดสนใจในการกระจายขอมลขาวสารระหวางสมาชกตางๆในเครอขาย โดยจะเปนคนพจารณาและตดสนใจวาจะตดตอสอสารกบสมาชกเครอขายหรอพนธมตรใดบางทจะมาท ากจกรรมรวมกน โดยจะตดตอไปยงสมาชกเครอขายหรอพนธมตรทเกยวของกบการจดกจกรรมเทานน ซงเมอตดสนใจและพจารณาแลวจะสงขอมลมายงโครงการสวนผกคนเมองและผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง ใหกระจายขาวและประสานงานกบเครอขายตอไป โดยม

208

ลกษณะการแพรกระจายขอมล (Indormation diffusion) ในลกษณะการแพรกระจายจากโครงการสวนผกคนเมองไปส เครอขายตางๆ โดยการสอสารแบบวงลอ (The wheel network) แกนน าเครอขายจะอยตรงกลางและเปนผมอ านาจอยางแทจรงในการแกไขปญหา

เครอขายการสอสารแบบทกชองทาง (The all chanel network)

จากการศกษา พบวา ในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง พบกลมยอย (subgroups) ไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ซง ประกอบไปดวย ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย Shortcut Organic และ ศนยอบรมปลก

งายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการสอสารและรวมจดกจกรรมรวมกนภายใตการเปนหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm โดยไดมทศทางการไหลเวยนของขอมล ในลกษณะการสอสารแบบทกชองทาง(The all chanel network) คอ สมาชกกลมยอยทง 4 กลม สามารถตดตอสอสารกนไดโดยตรง ไมตองผานตวกลางหรอสมาชกคนอนๆทงในการรบและสงขาวสาร โดยไมตองผานโครงการสวนผกคนเมอง โดยมศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way มลกษณะเปนHubs คอเปนหนวยงานทกระจายขอมล ไปยงจดอนๆ ซงม โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย Shortcut Organic

และ ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง เปนNodes คอเปนหนวยงานหรอจดตางๆในกลมยอยทมการตดตอสอสารกนไดเอง ซงการตดตอสอสารกนของกลมยอยอบรมเคลอนท Truck Farmจะเกดขนปละประมาณ 3-4 ครง เมอมการจดกจกรรม

เครอขายการสอสารแบบวงกลม (The circle network)

จากการศกษา พบวา ในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง พบกลมยอย (Cliques) ซงประกอบไปดวย มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการสอสารและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน ซงมทศทางการไหลเวยนของขอมล ในลกษณะการสอสารแบบแบบวงกลม (The circle network) สมาชกในกลมทกคนมสถานะเทาเทยมกน สามารถตดตอกบสมาชกทอยถดจากตนไดทง2ขาง โดยพบวาสมาชกในกลมไดมการตดตอสอสารกนเอง โดยไมผานศนยกลาง และไมตองผานโครงการสวนผกคนเมอง ซงการตดตอสอสารกนของกลมยอย จะเกดขนทกครงทมการจดกจกรรมรวมกน

แตอยางไรกตามเมอโครงการสวนผกคนเมอง ไดท าการตดตอสอสารไปยงเครอขายนนๆโดยตรงการสอสารแบบทกชองทาง (The all chanel network) และการสอสารแบบวงกลม

209

(The circle network) ของกลมยอย(Cliques/subgroups) จะเปลยนเปนการสอสารแบบวงลอ (The wheel network)

2.รปแบบความรวมมอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

จากการศกษา พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ไมวาจะเปนกลม หนวยงาน หรอองคกรทเขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองในการรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม การพงตนเองของคนเมองตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง ซงในแตละเครอขายทเขามาประสานงานรวมกนตางมศกยภาพ ความร ความพรอมในดานตางๆทแตกตางกนทชวยสนบสนน สงเสรมการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทไดวางเอาไว โดยเครอขายไดเขามารวมสนบสนนการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองในรปแบบทแตกตางกน ดงน

การรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ

จากการศกษา พบวา เครอขายตางๆของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการรวมมอกนแลกเปลยนความรระหวางกน โดยแตละเครอขายมการแลกเปลยนขอมลความรในเรองตางๆ ดงตอไปน

ตารางท 4.6 การรวมมอของเครอขายในการแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการในดานตางๆ

เครอขาย การแลกเปลยนขอมล ความร

ศนยเรยนรเกษตรในเมอง บานเจาชายผก

ศนยเรยนรเกษตรในเมอง ศนยสวรรณภม

พร...พรรณไม

สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส

-องคความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม และวธการ เทคนคในการเพาะปลก ส าหรบคนเมอง

มลนธศนยสอเพอการพฒนา

(ศนยอบรมสวนผกบานคณตา)

- ความรดานการรณรงคและการผลตสอ

-ขอมลดานวชาการ งานวจยในดานตางๆทเกยวของ เชน งานวจยดานสารเคมในผกทนยมของคนเมอง

210

ตารางท 4.6 การรวมมอของเครอขายในการแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการในดานตางๆ (ตอ)

เครอขาย การแลกเปลยนขอมล ความร

ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way

-องคความรดานการจดกจกรรมส าหรบเดก

-องคความรเรองการพงตนเอง

-องคความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม

ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง -องคความรเรองการพงตนเอง

-องคความรดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม

ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ -องคความรดานการดแลรกษาสขภาพ

-องคความรดานการจดกจกรรมส าหรบเดก

โครงการกนเปลยนโลก - ขอมลดานวชาการและงานวจย เกยวกบ สารเคมในผก ความมนคงทางอาหาร ระบบการผลตอาหาร ฯลฯ

-องคความรดานการจดกจกรรมส าหรบเดก

Shortcut Organic - องคความรดานการประกอบอาหาร

โครงการสวนผกบ าบดศรราชา - องคความรดานสวนผกบ าบด

โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย - องคความรดานการเพาะเลยงไสเดอน

โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม

โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ

โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม

หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm

-องคความรดานการจดกจกรรมส าหรบเดก

211

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมองในแตละกลม หนวยงาน หรอองคกรตางมองคความรและขอมลทแตกตางกน ซงท าใหมการแลกเปลยนองคความรและขอมลตางๆทหลากหลาย และยงชวยใหสามารถรบรไดวาในปจจบนในเครอขายมใครทสนใจในเรองใดบางมองคความรดานใดทสามารถน ามาใชประโยชน โดยน ามาซงการพฒนาและสรางสรรคองคความรใหมๆขนมาเพอใชในการสรางประเดนในการรณรงคและขบเคลอนการรณรงคไปในทศทางทหลากหลายมากยงขน โดยการแลกเปลยนความรจะเกดขนจากการจดงานหรอจดกจกรรมรวมกนระหวางเครอขาย ซงโครงการสวนผกคนเมองจะท าการเกบขอมลตางๆเพอใชในการวางแผนรณรงคตอไป และกระจายความรไปยงเครอขายตางๆ โดยเครอขายสามารถน าความรทไดรบไปพฒนากลม องคกร หรอหนวยงานของตนเองไดอกดวย

“เรากมการแลกเปลยนเทคนคตางๆกน อยางเชนเวลาไปออกงานรวมกน เรากไปดวาศนยตางๆมเทคนคอะไรใหมๆบาง เพราะอยางชวงทเราออกงานมหกรรม เหมอนการรวมการน าเสนอเทคนคใหมๆเรากจะแลกเปลยนกนชวงนน เรากไดน าความรตรงกนมาพฒนาศนยเรา” (วโรจน ปลอดสนเทยะ,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

“ทกครงทเจอกนเรากจะมการแลกเปลยนแนวคดกน แลวกพฒนาเปนเครอขาย ซงกเปนขอด เชน บางทเราถนดอะไรหรอไมถนด เรากสามารถแนะน าใหไดไปเรยนรกบศนยเรยนรอนๆได” (ชรนา งวนส าอางค,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

“แตละเครอขายกมความร ความสามารถ ความถนดทแตกตางกน อยางทนเรากมประสบการณการผลตสอมากอน หรออยางกนเปลยนโลกเขากมชดขอมลของเขา ซงเวลาเราไปออกงานเรากไดเรยนรกน เรากไดเรยนรจากเพอนๆทเขาอาจจะท ามากอน เหนเขาท าเรากเอามาท าบาง” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“ขอมลตางๆดานการปลกผก เรากไดมาจากศนยอบรมฯ หรอโครงการตางๆ ซงเรากน าขอมลตรงนมาเผยแพรและพฒนาประเดนในการรณรงค ...” (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

การรวมมอกนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน

จากการศกษา พบวา เครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดมการรวมมอกนในการแลกเปลยนและระดมทรพยากรตามศกยภาพทตนเองมมาสนบสนนระหวางกน เพอชวยสนบสนนและพฒนาเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองใหมประสทธภาพ ตลอดจนชวยใหการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองบรรลเปาหมายของโครงการ โดยในการแลกเปลยนและระดมทรพยากรนน

212

ไดเกดขนทงระหวางโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย และระหวางเครอขายกบเครอขายดวยกนเอง โดยไดมรปแบบความรวมมอในการสนบสนนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน ดงน

สนบสนนดานเงนทน

จากการสมภาษณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดรบการสนบสนนดานเงนทนในการด าเนนงานและจดกจกรรมตางๆจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) อาทเชน การรวมกนการสนบสนนทนโครงการขนาดเลก การสนบสนนศนยอบรมและหนวยอบรมเคลอนท การสนบสนนการจดกจกรรมของโครงการสวนผกคนเมอง เปนตน

สสส.ไดสนบสนนงบประมาณตางๆกบเราในการด าเนนงาน เรากไดมการสนบสนน

ความร ท างานสนบสนนศนยอบรมตางๆ ซงกคอศนยอบรมทเราม เปนศนยอบรมท

ไดรบทนสนบสนนจากโครงการ อกสวนหนงกคอสนบสนนทนขนาดเลก เพอใหเกด

ตนแบบทเปนรปธรรม ทมหลากหลายรปแบบ ใหกระจายอยทวกรงเทพฯและปรมณฑล

โดยมทนขนาดเลกให โครงการละไมเกน 35,000บาท (นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3

เมษายน 2558)

สนบสนนดานสถานท

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ศนยอบรมเกษตรในเมอง และสวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส ทสนบสนนสถานทในการจดกจกรรมอบรมปลกผกไรสารเคมและการท าเกษตรในเมองใหแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรม รวมถงการเปนพนทตนแบบใหสาธารณชนไดเขามาศกษา โดยศนยอบรมเกษตรในเมอง ไดกระจายอยในทวพนทกรงเทพมหานคร โดยสาธารณชนสามารถเขารวมอบรมไดตามศนยอบรมทตนเองสะดวก

“สวนผกคนเมองเหนวา เรานาจะเผยแพรความรใหแกคนเมองคนอนๆไดบาง เขากเลยเสนอทางปอมมาวาอยากใหบานเราเปนศนยเรยนรไดไหม ดวยความทเรามศกยภาพ มพนท เขากเลยอยากใหเราเปนศนยอบรม” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

สนบสนนดานวสดอปกรณ

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการแลกเปลยนวสดอปกรณ หรอชวยเหลอสนบสนนวสดอปกรณระหวางกน เชน การแลกเปลยนตนกลา ตนไม หรออปกรณตางๆในการเพาะปลก เมอเครอขายขาดแคลนหรอไมสามารถจดหาไดสะดวก รวมถงการชวยเหลอในดานวสดอปกรณการตกแตงสถานทเมอมการรวมกนจดกจกรรมรวมกน

213

“อยางเวลาเรามาจดกจกรรม ซงพจบอยศรราชา กจะไมสะดวกเอาอปกรณมาเทาไหร เครอขายกจะมาชวยกน อยางพตย พรพรรณ กหาตนไมมาชวยตกแตง หรอทางโครงการเขากจะชวยจดหา หาโตะมาให” (ญาดา จ านงคทอง,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

สนบสนนดานบคลากร

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการรวมมอกนในการแลกเปลยนบคลการระหวางกน หรอรวมเปนวทยากรใหกบโครงการสวนผกคนเมอง เชน การแลกเปลยนหรอสนบสนนวทยากรเมอเครอขายขาดแคลน หรอการแลกเปลยนวทยากรทมความรความสามารถในดานนนๆ เพออบรมในเรองทเครอขายของตนไมถนด

“เรากมการรวมมอกนในดานตางๆ เชน การขาดแคลนตนกลา ขาดแคลนวตถดบ กจะชวยเหลอกนตลอด หรออยางเชนขาดแคลนวทยากรทจะมาเปนวทยากร ทนเวลาอบรมบางเรองเรากไมถนด เขากจะมาชวยกนเปนวทยากรให...” (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

การรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆในมตทหลากหลายมากยงขนรวมกบกลม องคกร และหนวยงานตางๆผานการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก โดยมการรวมมอกนผลกดนประเดนตางๆ เชน สวนผกเพอการบ าบด สวนผกเพอสรางกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกเพอการสรางพนทความสมพนธรปแบบใหมของสงคม เพอผลกดนประเดนตางๆเหลานไปในวงกวางมากยงขน เพอใหประเดนในการรณรงคมความหลากหลายนอกเหนอจากการปลกผกเ พอบรโภคเพยงอยางเดยว และชวยใหเขาถงกลมเปาหมายไดงายยงขนและเปนรปธรรม

เรากมการสนบสนนโครงการขนาดเลก เพอขยายพนทและเครอขายในการท าสวนผก

ซงกพบวาสมาชกโครงการกมรปแบบในการท าสวนผกทแตกตางกน ซงเรากพบวาเปน

ประเดนใหมๆนะ ...พอเราท าๆไปกเหนวาการปลกผกไมไดเพยงแตเปนการปลกเพอกน

เฉยๆอยางเดยว แตไปเกยวโยงกบหลายประเดน เชน การเรยนรของเดก การบ าบด เรา

กเลยพยายามใหเหนวามนกมนะ สวนผกทอยในโรงพยาบาล หรอสวนผกในโรงเรยน

ซงเกยวกบกระบวนการเรยนรของเดก เรากรวมกนผลกดน หรอเปนหนวยสนบสนนเขา

(นาถศร โกมลพนธ,สมภาษณ 3 เมษายน 2558)

214 การรวมมอกนเผยแพรความรและประชาสมพนธ

จากการสมภาษณ พบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมสวนรวมในการเผยแพรความรและประชาสมพนธเรองการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม และการพงตนเองเปนทรจกในวงกวางมากยงขน เชน การจดกจกรรมรวมกน การจดนทรรศการ และการประชาสมพนธเครอขายของตนผานสอของทางเครอขายหรอสอมวลชนตางๆ เปนตน

อยางทนเรากชวยท าประชาสมพนธ โดยแตละศนยกท าประชาสมพนธของตนเอง อยาง

ทนกมสอ มFacebook หรอคนทมาอบรมเขากไปบอกตอๆกนไป ซงปากตอปากมนก

ส าคญ ...อยางเราจะจดกจกรรมของโครงการ เรากจะบอกอกทนง ซงสวนใหญกจะ

ประชาสมพนธในFacebook แลวกสงขาวไปตามสอตางๆ แลวกสงขอมลไปในเครอขาย

ทเขาเคยมาอบรมกบเราแลว ทนกมหลายพนคน ศนยอนๆอก กไดหลายคน เกดการ

บอกตอไปเรอยๆ กจะกลายเปนกระจายขาวตอกนไปเรอย ซงกชวยประชาสมพนธ

ออกไปหลายๆทาง (คมสน หตะแพทย,สมภาษณ 16 กนยายน 2558)

“เรากออกสอเยอะพอสมควร กเปนกระบอกเสยงทด ... อยางทนเราท าเรองการปลกผกใหเปนเรองของคนรนใหม เรากจะชวยขยายใหการปลกผกมนเปนเรองของคนรนใหม เปนกลมคนรนใหมทสนใจเรองเกษตร” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

ดงนนแลวในการศกษารปแบบความรวมมอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองพบวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมรปแบบความรวมมอ 4 รปแบบ ไดแก 1.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ 2.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน 3.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ และ 4.การรวมมอกนเผยแพรความรและประชาสมพนธ ซงจากการศกษาพบวาในแตละเครอขายไมวาจะเปนกลม หนวยงาน หรอองคกรทเขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผ กคนเมองตางไดมการรวมมอกนโดยไดมการแลกเปลยนและรวมมอกนตามแตละประเดนทถนด เพอชวยกนสงเสรม สนบสนน โครงการสวนผกคนเมองในการรณรงค เผยแพร เรองการท าเกษตรในเมอง ตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง

215

ปญหาน าวจยขอท 3 : ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

โครงการสวนผกคนเมองไดมวตถประสงคในการขยายพนท สรางเครอขายคนปลกผก และกลมคนท าเกษตรในเมองใหเปนรปธรรม โดยการสรางรปธรรมของพนทผานการสนบสนนโครงการขนาดเลก โดยการเปดโอกาสใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ทอยในพนทเปาหมาย เสนอโครงการขนาดเลกเพอรวมกนรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและรวมสรางสรรคคณภาพชวตดานตางๆของคนเมองรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยในการเขามามสวนรวมของสมาชกยอมมปจจยหลายอยางในการตดสนใจในการเขารวม ตลอดจนการเขามามสวนรวมของสมาชกไดเกดกระบวนการในการมสวนรวมในดานตางๆ ดงนนแลวผวจยจงไดเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง เพอศกษาปจจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวม โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

1. ปจจยในตวบคคล

จากการสมภาษณ พบวา กลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ทไดสมครเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก เพอรวมสนบสนนและเสรมสรางใหเกดพนทตนแบบการท าเกษตรในเมอง ไดมปจจยมาจากแรงผลกดนทเกดขนในตวบคคลเอง โดยเปนความตองการ ความคาดหวง และส านก ทตองการเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนในการหนมาลงมอปลกผกเพอบรโภคภายในครวเรอนของตน เนองจากการปลกผกเปนเรองทตนไดใหความสนใจและเหนถงความส าคญของการปลกผกอยกอนแลว ตลอดจนสอดคลองกบสงทตนตองการลงมอท าอยกอนแลว

เมอประมาณตนป54ปลายป53 กเรมปลกผก จากการเขาไปอบรมทสวนผกบานคณตา

คอเราอยากจะไปปลกผก เรากไปอบรมเลย ไมไดมสงอะไรทท าใหเราคดวาตองปลกผก

แตคอเราท ากบขาว แลวเรามความรสกวา ถาเราปลกผกเอง ผกบางอยางมนนาจะหยบ

หาอะไรไดงายกวาการไปซเปอรมารเกต เรากเลยไปอบรมทสวนผกบานคณตา สขมวท

62... (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

“จดเรมตนกคอเมอคณพอเสยชวต กเลยตงปณธานวาจะกนเจตลอดชวต และเมอเรากนเจตลอดชวต เรากตองกนผกเยอะ ซงปกตเรากเปนคนชอบปลกตนไมอยแลว กคด วาเรานาจะลองปลกผกปลอดสารพษกนเอง กเปนสวนหนงทท าใหเราตดสนใจขอทนกบโครงการ” (พรพรรณ แววสงหงาม,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

216

“ปจจยหลกคอเปนสงทเราตงใจจะท าอยแลว แลวมนสอดคลองกน ...เผอญวาเราไดไปรเรองการจดกจกรรมโครงการขนาดเลก ซงเผอญวามนตรงกบสงทเราจะท าอยแลว กคอการพงตนเอง แลวเรากถนดในเรองของกระบวนการเรยนรของเดกดวย เรากเลยตงใจเขารวมโครงการ...” (จตรา หรญพฤกษ,สมภาษณ 20 สงหาคม 2558)

2. ปจจยสภาพแวดลอม

จากการสมภาษณ พบวา ปจจยทท าใหสมาชกโครงการขนาดเลก ไดตดสนใจในการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง เนองมาจากสภาพแวดลอมจากวถชวตในกรงเทพมหานคร เชน ปญหาจากการท างานประจ า ปญหาการจราจร ทท าใหตนเองตองการปรบเปลยนวถชวต เพอหาทางออกจากปญหาทก าลงเผชญ โดยการหนมาท าการเกษตรในเมอง ผนวกกบโครงการสวนผกคนเมองทไดเปดรบสมครโครงการขนาดเลก จงท าใหเกดการตดสนใจในการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก เพอตองการปรบเปลยนชวตของตนและตองการน าเสนอการท าเกษตรในเมองใหแกสาธารณชน

เรมตนจากทผมอยบาน ผมกเลยอยากอยบานอยางมคณภาพ ผมไมชอบออกไป

เดนทาง ผมกเคยท างานประจ ามาแลว แลวกพบวาชวตมนชางทรมานเหลอเกน ตอง

ออกไปเจอรถตดตอนเชา กคอคนทพยายามจะหนไปตางจงหวดคนนงนนแหละ แตวา

เราหนไปไหนไมได ...ผมกเลยตองการอยในกรงเทพฯไดอยางมความสข อยากใชชวตท

เปนพอครว อยากท าอาหารกไดท า อยากท าเกษตรกไดท า อยากออกแบบงานกได

ออกแบบ เรากเลยลองรวบทกอยางใหเขากน และเราอยากลองเอาโมเดลนมาขยายให

คนอนเหน... (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

3. ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ

จากการสมภาษณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกไดมปจจยทมาจากการผลกดนจากบคคลรอบขาง อาทเชน เพอนและเจาหนาทโครงการ ทไดมการชกชวนและเปนแรงกระตนใหสมครเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง

...เรมหาขอมล จนไปเจอสวนผกคนเมอง เขาประกาศอบรมปลกผกฟร เรากเลยไป

อบรมทศนยเรยนรเกษตรในเมอง ของพชเกยรต ซงถอไดวาเขาเปนจดเปลยนใหพ

เรมตนมความรเรองการปลกผก พ แลวเขากแนะน าวาโครงการสวนผกคนเมอง ม

โครงการปลกผกนะ เรากเลยเขาไปขอทนปลกผก ขอทนเปนโครงการขนาดเลกในป2

217 เราเลยไดเขามาอยในโครงการสวนผกคนเมอง” (กรรณกา เจรญชย,สมภาษณ 14

กรกฎาคม 2558)

“มเพอนในกลมเฟซบกเขาเหนเราปลกผกกเลยชวน ซงเพอนไดเปนสมาชกโครงการสวนผกคนเมองอยกอนแลว แตเรายงไมไดเปน เรากเขาไปด สวนผกคนเมองเขากจะมเวปไซตในการประชาสมพนธของเขา เพอนเขากเปนสมาชกอย เขากเลยมาชวนเราใหลองสมครด... ”(ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

“มผแนะน า ซงกคณหนอย organic way ผท าศนยเรยนร ผเปนผใหญในวงการ กแนะน าวา ‘ชารยเธอตองปลกผกนะ เธอเลยงไสเดอนอยางเดยวไมไดหรอก เธอจะคยกบใครเขาไมรเรองนะ’ เรากเลยรางโครงการสวนผกโรงรถขนมา”(ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

“...เราเปนครคอมพวเตอร กจะอยในสวนของการงานพนฐานอาชพ ซงจะมเกษตรเขาไปอยในบทเรยน เรากเลยจบเกษตรมาบรณาการกบคอมพวเตอรกอน ทนเรมสนก เรมไดผลด ไดรบค าแนะน าจากเพอนๆ เรากเลยเสนอโครงการกบทางโรงเรยน แลวกสมครเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบสวนผกคนเมอง”(ศโรจน ชนนทวาร,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

“...เรากไดไปเจอพสภา พสภากเลาวาเรากมทนให พสภากเลยชวนใหเราเขยนโครงการไปสมครด ซงตอนนนโครงการเคากใกลจะปดรบสมครแลวนะ ซงเปนปแรกททางโครงการรบสมคร” (พรพรรณ แววสงหงาม,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

4. เงนทนสนบสนน

จากการสมภาษณ พบวา ผเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง ไดมปจจยในการตดสนใจ ไดแก การใหเงนทนในการสนบสนนโครงการขนาดเลกจากโครงการสวนผกคนเมอง เนองจากมองวาเงนทนไดเปนปจจยในการชวยเหลอและสนบสนนในการด าเนนโครงการขนาดเลกของตน ในการซอวสดอปกรณ และการเปนเงนทนในการจดกจกรรม

...โครงการมทนสนบสนน เรากคดวากดนะ ดกวาเอาเงนเราเองทตองไปซอวสดอปกรณ

มาปลก เหมอนไดเงนมาซออปกรณ ซงท าใหเรารสกวาไมไดเสยหายอะไร แลวเรากปลก

อยแลวดวย แตเพงมาเรมตนเพราะเงนทนกอนน ซงเงนทนกไมไดมากมาย ทเราเอามา

ใชกบการปลกผก ซงกชวยใหเราเบาเงนในกระเปาเราไปไดสวนหนง จาการทเราตองซอ

ดน ซอปยคอก (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

218

“คอเราปลกผกอยแลว แลวเราเหนวามหนวยงานทสนบสนน แลวมความรทนาสนใจ เรากเลยมองวาเปนสงทดทเราจะไดขยบขยาย เราเลยคดทจะเขารวมโครงการ แลวประกอบกบโรงเรยนของเราเปนแนวทมงเนนธรรมะกบธรรมชาตอยแลว สอดคลองกน เราเลยสนใจทจะขอทน” (ภทรพร นยมไทย,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

5. การหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม

จากการสมภาษณ พบวา ผเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก ไดมปจจยในการเขารวมโครงการขนาดเลก เนองจากความตองการหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม เชน การหากจกรรมเพอชวยบ าบดส าหรบผปวยจตเวช หรอ การหากจกรรมเพอใชในการเปลยนแปลงพนทรกราง การหากจกรรมเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรของเดก ผานการท ากจกรรมปลกผกหรอการท าเกษตรในเมอง ซงเปนปจจยทท าใหผเขารวมกจกรรมไดสมครเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง

นาจะเมอซก 3-4 ปทแลว ป2554 พจบท างานอยโรงพยาบาลอาวอดม ท างานแผนกจต

เวช แลวพจบจบพยาบาลดานสขภาพจตและจตเวช และมโอกาสไดดแลผปวยดานจต

เวช แลวกอยากหาวธการทจะชวยบ าบดคนไข ใหเขาชวยตวเองไดมากทสด พงยาใหได

นอยทสด ลดผลขางเคยง แลวกไดมาเจอเวบไซตสวนผกคนเมอง เขาประกาศรบสมคร

โครงการขนาดเลก เรากคดวามนนาสนใจและเรากคดวาการปลกผก นาจะเปนอะไรท

งาย ถาปลกแลวมนลมเหลวกไมเปนไร เรากปลกใหมได ไมเสยหาย สมมตวาอยางคนไข

บางคนถาท างานเกดการผดพลาด มนเกดผลกระทบหลายอยาง ไมวาจะเปนการท

เจานายไมยอมรบ ซงมนเกดการยอมรบไดยากกวา คนไขหลายคนมาเลาใหเราฟงวา

อยางพอเราท าอะไรผดพลาด พอแมพนองเพอนฝงคนในบานหรอทท างานกจะไมใหท า

ซงเรามองวาการปลกผกตรงนมนนาจะเปนกจกรรมทงาย(ญาดา จ านงคทอง,สมภาษณ

26 มถนายน 2558)

“เราคดวาเราจะท าอยางไรใหพนททมนแยๆจากการเปนอรถเมลท าใหมนเกดประโยชน ประโยชนของเราไมไดเนนเรองเงน แตเนนเรองราวเกยวกบการปลกผก เพราะวาสงส าคญเลยคอเรากนผก แลวกเรามองวาเรองผกมนกมตนแบบ เชน ส านกงานเขตหลกสกท าแลว ท าไมเราจะท าไมได...”(พอทพย เพชรโปร,สมภาษณ 15 สงหาคม 2558)

จากการศกษา พบวา ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก ทง 5 ปจจย ไดแก ปจจยในตวบคคล ปจจยสภาพแวดลอม ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาท

219

โครงการ เงนทนสนบสนน และการหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม พบวาองคประกอบทมสวนในการผลกดนใหกลมบคคลมความตองการเขามามสวนรวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกมากทสด คอ ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทในการผลกดนใหสมาชกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนพบวาปจจยในตวบคคลและเงนทนสนบสนนเปนองคประกอบในการตดสนใจรองลงมาทท าใหกลมบคคลตดสนใจเขามามสวนรวมในการเปนสมาชกโครงการขนาดเลก

ตารางท 4.7 ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

สมาชกโครงการขนาดเลก

ปจจย

ในตวบคคล

ปจจยสภาพแวดลอม

ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ

เงนทนสนบสนน

การหากจกรรมเพอเปลยนแปลง

สงคม

ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง

ศนยอบรมOrganic Way

Shortcut Organic

โครงการสวนผกบ าบดศรราชา

พร...พรรณไม

220

ตารางท 4.7 ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก (ตอ)

สมาชกโครงการขนาดเลก

ปจจย

ในตวบคคล

ปจจยสภาพแวดลอม

ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ

เงนทนสนบสนน

การหากจกรรมเพอเปลยนแปลง

สงคม

โครงการสวนผกหฤหรรษปนยม

โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย

โครงการผกปลกเดก โรงเรยนบานเจยรดบ

โครงการเพาะผก เพราะรก จากมอนอย อนบาลบานพลอยภม

221 กระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการเปดโอกาสให กลม ชมชน และองคกร ไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการเสนอโครงการขนาดเลก เพอรวมกนสรางพนทตนแบบการท าเกษตรในเมองและการรณรงคสงเสรมการปลกผกไรสารเคมและการท าเกษตรในเมอง โดยสมาชกโครงการขนาดเลกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน (Paticipation in planning)

จากการสมภาษณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลก ไดแก ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ทไดเขามาเปนศนยอบรมเกษตรในเมองกบโครงการสวนผกคนเมอง ไดเขามามสวนรวมในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ซงศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Wayไดเขามามสวนในการท าหนาทรเรม วางแผน ปฏบตงาน ตดตอประสานงาน และการก าหนดกจกรรมตางๆ เพอจดกจกรรมเคลอนทไปตามชมชนและโรงเรยนตางๆ โดยมกลมเปาหมายเปนเดก เพอสงเสรมการท ากจกรรมสวนผกกบกระบวนการเรยนรของเดก

นอกจากนแลวสมาชกโครงการขนาดเลกทกโครงการสามารถวางแผนกจกรรมของโครงการตนเองไดในทกๆขนตอน ดงนนแลวจะเหนไดวาโครงการสวนผกคนเมองไดเปดโอกาสใหสมาชกโครงการขนาดเลกในการวางแผนหรอจดกจกรรมตางๆ แมวาจะไมไดเขามามสวนรวมในการวางแผนนโยบายและการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองทงหมด แตกไดเขามามสวนรวมในการวางแผนหรอรเรมกจกรรมตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมองในบางกจกรรมหรอวางแผนกจกรรมของโครงการตนเอง เพอรวมกนสงเสรมการท าเกษตรในเมองตามเปาหมายของทางโครงการสวนผกคนเมอง

โครงการสวนผกคนเมองคอนขางในอสระในการท างาน ในการวางแผนตามแบบของเรา

เขาไมไดมการมาออกค าสง วาเราตองท าแบบนนะ หรอตองท าอะไร แตละเครอขายคด

วาตวเองมอะไรเดน คดวาตวเองจะเอาเรองผกไมเชอมกบอะไรได โจทยแคนนเองนะ ...

อยางปาหนอยถนดเรองเดก กเหมอนวาเรากชวยกนคด แลวกเสนอเรองการท ากจกรรม

กบเดก กเปนทมก าลงด ซงท าTruck Farm ขนมา โครงการสวนผกคนเมองเขากใหทน

มาสนบสนนเรา (วตดา มงมหากล,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

222 2. การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม (Paticipation in implementation)

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง จากการเสนอโครงการขนาดเลก เพอมารวมกนปลกผกและท ากจกรรมทเชอมโยงกบประเดนตางๆ โดยแตละโครงการตางไดมการจดกจกรรมของตนเองเพอสงเสรมการท าเกษตรในเมองในมตตางๆ เชน การท าสวนผกบ าบด, สวนผกกบกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกกบการพงพงตนเอง ฯลฯ ซงจากการท ากจกรรมตางๆนนสมาชกโครงการขนาดเลกไดสรางสรรคกจกรรมตางๆดวยตวเอง จนเกดการพฒนาองคความรใหมๆทหลากหลาย ตลอดจนไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆ ไดแก

- การเปนวทยากร

จากการสมภาษณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกในบางโครงการไดเขามามสวนรวมในการเปนวทยากรเพอเผยแพรองคความรและประสบการณจากการท าโครงการขนาดเลกในดานตางๆตามความถนด เชน เรองการเพาะเลยงไสเดอน การท ากจกรรมสวนผกกบเดก การปลกผกเพอพงพงตนเอง เพอสงเสรมใหสาธารณชนไดรบความรดานการปลกผกในหลากหลายมต โดยไดมโอกาสเขาไปรวมเปนวทยากรใหกบโครงการสวนผกคนเมองในงานตางๆ เชน การเปนวทยากรใหหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm การเปนวทยากรในงานเทศกาลสวนผกคนเมอง เปนตน

“เรากมสวนรวมเปนวทยากรในการใหความรดานการเพาะเลยงไสเดอนเปนหลก มสวนรวมกบทรคฟารม แลวกกจกรรมตางๆของโครงการ โดยมหนาทในการถายทอดเรอง เพาะเลยงไสเดอนเปนหลก เพอไปท าใหแปลงผกขนาดยอมส าเรจ ซงปยกเปนปจจยส าคญในการปลกผก” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

“...ผมกมาเปนวทยากรในประเดนเรองหองเรยนในสวนผก เกยวกบการจดการเรยนการสอนเรองการปลกผกกบเดก” (ศโรจน ชนนทวาร,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

“เวลาเขามงานอะไรกแลวแต เขากจะใหเราไปน าเสนอเรองการปรงดนกอน หลงจากนนพอมงาน เชน งานสมนไพรแหงชาต ทสวนผกคนเมองไปรวมจด ปอมกจะไป ไปเผยแพรใหความรเสยมากกวา” (ศรกล ซอตอชาต,สมภาษณ 3 กนยายน 2558)

- การจดนทรรศการและจดกจกรรม

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกในบางโครงการไดเขามามสวนรวมในการจดนทรรศการและกจกรรมตางๆรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง เชน การมสวนรวมในการจดกจกรรมสวนผกบ าบด การจดกจกรรมสวนผกกบเดกในเทศกาล

223

สวนผกคนเมอง หรอการรวมจดกจกรรม Truck Farm เปนตน โดยเปนกจกรรมตางๆททางสมาชกโครงการขนาดเลกไดคดสรางสรรคขนมาเองจากประสบการณการท าโครงการขนาดเลก

“เรากสวนรวมกบโครงการเรากมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก กมการจดกจกรรมตางๆทโรงเรยน แลวกอยางการจดบธนทรรศการออกงานเทศกาลสวนผกคนเมอง...” (ศโรจน ชนนทวาร,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

“พอหลงจากของบไดเรากมการท ากจกรรมอยตลอด กจะเปน เชน งานมหกรรมสขภาพและอาหารวถไท ทเมองทองธาน กจกรรมTruckFarm เรากเขาไปชวย แทบจะทกกจกรรม” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

- การเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลก ไดแก ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ทไดเคยเปนสมาชกโครงการขนาดเลกมากอน ไดเขามามสวนรวมในการเปนศนยอบรมเกษตรในเมองใหแกโครงการสวนผกคนเมอง เพอเปดอบรมใหแกสาธารณชนทสนใจไดเขามาเรยนรการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเอง

3. การมสวนรวมในการใชประโยชน (Participation in utilization)และการมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน (Participation in benefit-sharing)

จากการสมภาษณและสงเกตการณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลก ไดมการเขารวมอบรมและปฐมนเทศกอนเรมด าเนนโครงการ รวมถงไดมหนวยอบรมเคลอนท(Mobile unit)ทไดเขาไปอบรมและใหขอมลตางๆในเรองของการปลกผกไรสารเคม โดยสมาชกโครงการขนาดเลกตางไดน าเอาขอมลตางๆจากการอบรมและการน าประสบการณจากการเขารวมการจดงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง และการแลกเปลยนกบศนยอบรมเกษตรในเมอของโครงการสวนผกคนเมอง น าไปใชประโยชนในการวางแผนการจดกจกรรมโดยน าไปประยกตใชในโครงการของตนเอง รวมถงน าความรทไดมาพฒนาศกยภาพของตนเอง

“เรากเรมจากแรกเลย ไปสมครเรยนกบพปอม ศนยอบรมปลกงายสไตลคนเมอง เปนรนแรกเลย เราไปเรยนมาเปนคอรส4ครงเลย เรยนทกอยาง ทงกระบวนการปรงดน รวมไปถงการกน ทกๆอยาง เรากไดเรยนรมาจากพปอม แลวกมาท าจรง” (ศโรจน ชนนทวาร,สมภาษณ 10 กนยายน 2558)

224

“การรวมงานกนกท าใหเราไดเรยนรแลว คอแคเรามองคนอนเจรญเตบโตเรากเกงขนแลว เรามองดวาท ายงไง” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

“จรงๆแลวเราไดประโยชนตงแตยงไมไดรบคดเลอกเลย เขากมการคดในขนตน แลวกจะมการเชญโครงการไปแลกเปลยนกน กมการแลกเปลยนตวกระบวนการ ประสบการณส าหรบคนทเคยท ากจกรรมส าหรบเดก เชน บางคนกเปนครในโรงเรยน บางคนกท ากจกรรมกบศนยเดกเลก” (จตรา หรญพฤกษ,สมภาษณ 20 สงหาคม 2558)

“เรารสกวาเราไดพฒนาตนเอง เราไดความรใหมๆ มนท าใหเราได อปเดตตวเอง เรากตองไปหาขอมลตางๆ รเรองนลกมากขน ซงมนกชวยพฒนาศกยภาพของเรา” (ญาดา จ านงคทอง,สมภาษณ 26 มถนายน 2558)

นอกจากนแลวสมาชกโครงการยงไดมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน อยางเชนการสรางความนาเชอถอและชวยประชาสมพนธโครงการขนาดเลกของสมาชก ใหเปนทรจกและยอมรบในวงกวางมากยงขน

“คอท าใหเราขนมาเปนฟารมบนดน ซงฟารมบนดนจะท าใหคนทมาเขาไมกลว กมตราสสส. มชอโครงการสวนผกคนเมอง ซงดสะอาดและดนาเชอถอ เปนทางการ คนเชอใจ วาโครงการสวนผกคนเมองเปนโครงการทมคณภาพ” (ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Participation in evaluation)

จากการสมภาษณ พบวา สมาชกโครงการขนาดเลกไดมการประเมนผลผเขารวมกจกรรมและผลจากการจดกจกรรมของโครงการขนาดเลก เพอน าเสนอผลการด าเนนงานของโครงการขนาดเลกกบโครงการสวนผกคนเมอง เพอน าขอมลตางๆทไดไปพฒนา วางแผนและปรบปรงการด าเนนงานของโครงการขนาดเลกและโครงการสวนผกคนเมองตอไปในอนาคต

นอกจากนแลวยงพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามผลและประเมนผลการด าเนนงานของโครงการขนาดเลก เพอสอบถามถงปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของสมาชกโครงการขนาดเลก

“เรากมการประเมนตวของเราเอง ตดตามผลผเขารวมกจกรรม...เรากมการเขยนสรปใหตอนสงโครงการ หรอโครงการสวนผกคนเมองเขากมมาประเมนเราอกทดวย เขากจะมาดการด าเนนงานของเรา แตเขากจะมาดวาเราขาดเหลออะไร ประมาณนน”(ชารย บญญวนจ,สมภาษณ 14 กนยายน 2558)

225

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง” มวตถประสงคเพอศกษากลยทธการสอสารและขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง และปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง

การศกษาวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ขอมลทงหมดไดมาจากการเกบขอมลดวยวธตางๆ ไดแก การศกษาจากเอกสาร (Document Study) การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview) และการสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation)

จากการเกบขอมลดวยวธดงกลาว ผวจยสามารถสรปผลการวจยดวยการน าขอมลม าตอบปญหาน าวจยหลก 3 ขอ ไดแก

ปญหาน าวจยขอท 1 : โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

ปญหาน าวจยขอท 2 : โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

ปญหาน าวจยขอท 3 : ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

5.1 สรปผลการวจย

ปญหาน าวจยขอท 1 : โครงการสวนผกคนเมองมขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารเปนอยางไร

ขนตอนการรณรงค

ขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบไปดวย 3 ขนตอนดวยกน ไดแก

226 ขนวางแผนโครงการ

โครงการสวนผกคนเมองไดมการวางแผนโครงการในการรณรงคทงหมด 9 ขนตอน ดงน

1. การศกษาขอมล

โครงการสวนผกคนเมองไดมการศกษาขอมลในการน ามาใชวางแผนรณรงค โดยแหลงขอมลสวนใหญทไดมาจาก 4 สวน ไดแก 1.ขอมลจากการท าวจย 2.ขอมลจากการท ากจกรรมโครงการขนาดเลก 3.ขอมลจากการท างานภาคเกษตรของมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย) 4.ขอมลจากเครอขายและผเชยวชาญดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงค และ5.ขอมลจากการศกษาเอกสาร และต าราวชาการตางประเทศ โดยขอมลตางๆจะน ามาใชในการวางแผนการรณรงค ก าหนดประเดนในการสอสารและการผลตสอ การก าหนดกลมเปาหมาย การก าหนดเปาหมายและวตตถประสงคในการรณรงค และแลกเปลยนขอมลกนระหวางเครอขาย

2. การก าหนดเปาหมาย

โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดเปาหมายในการรณรงคเพอใชเปนกรอบในการด าเนนงาน โดยไดมเปาหมาย คอ การมงยกระดบการพงตนเองดานอาหารของคนเมอง และผนวกเรองการปลกผกแบบไมใชสารเคมและการพงตนเองดานอนๆ สรางความตระหนกถงบทบาทของเกษตรในเมองในฐานะทมสวนชวยพฒนาระบบอาหารและวถชวตทางเลอกทเกอกลธรรมชาตของคนเมอง การสรางสมพนธระหวางคนเมองกบชนบทและธรรมชาต ตลอดจนมงสรางใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองทใหความส าคญกบเกษตรในเมองในฐานะทเปนสวนหนงของการพฒนาเมอง และขยายไปสนโยบายของเมองตางๆในประเทศตอไป โดยการก าหนดเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองสามารถแบงออกเปน2สวนดวยกน ไดแก 1.การก าหนดเปาหมายในระดบบคคลทมงเปลยนแปลงทศนคต พฤตกรรม โดยการใหความรเรองการเกษตรในเมองแกกลมเปาหมาย และ 2.การก าหนดเปาหมายในระดบนโยบาย ทตองการใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองทใหความส าคญกบเกษตรในเมองในฐานะทเปนสวนหนงของการพฒนาเมอง โดยทางโครงการสวนผกคนเมองไดมการท างานรวมกบเครอขายเพอเคลอนไหวไปในระดบนโยบาย เชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ซงเปนหนวยงานของรฐ ทชวยเขามาขบเคลอนเรองเกษตรในเมองรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง

นอกจากนในการก าหนดเปาหมายของทางโครงการสวนผกคนเมอง ไดก าหนดเอาไวเพอเปนกรอบในการด าเนนงานของทางโครงการและศนยอบรมเกษตรในเมองของทางโครงการสวนผกคนเมองอกดวย

227 3. การก าหนดวตถประสงค

โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดวตถประสงค เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานของทางโครงการ เพอใหบรรลเปาหมาย โดยไดมวตถประสงค 4 ขอดวยกน ไดแก 1.ขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน 2.สนบสนนและสรางแหลงเรยนรใหมรปแบบและหลกสตรทหลากหลายสอดคลองกบวถคนเมอง 3.สรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตรความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมอง4.รณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคมและสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง

4. การก าหนดกลมเปาหมาย

โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดกลมเปาหมาย ซงสามารถแบงออกเปน 3กลมดวยกน ไดแก 1.กลมเปาหมายหลกของโครงการสวนผกคนเมองทไดมการก าหนดตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ ไดแก สาธารณชน ชมชน หนวยงานตางๆ ทอาศยอยในพนทเขตเมองหรอมวถชวตแบบเมอง โดยเฉพาะอยางยง กลมคนชนชนกลาง และ กลมคนรายไดนอยในเมอง ซงเปนกลมเปาหมายททางโครงการสวนผกคนเมองตองการทจะสรางความร ความเขาใจ ในการตระหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง เพอตองการปรบเปลยนพฤตกรรมของกลมเปาหมาย 2.การก าหนดกลมเปาหมายตามการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการ ซงจะก าหนดตามวตถประสงคในการจดงานในแตละครง โดยในการก าหนดกลมเปาหมายตามการจดกจกรรมทมประเดนและวตถประสงคทแตกตางกน เพอตองการหาแนวรวมหรอกลมเปาหมายทสนใจในประเดนใหมๆ เพอเปนการเปดโอกาสใหกลมเปาหมายหลากหลายกลมสามารถเขามามสวนรวมไดตามความสนใจ ตลอดจนการก าหนดกลมเปาหมายในการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกเพอขยายเครอขาย 3.การก าหนดกลมเปาหมายตามแตวตถประสงคและความถนดของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท

5. การก าหนดวธการประเมนผล

โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดวธการประเมนผล โดยก าหนดใหมการประเมนผล 3 สวนดวยกน ไดแก 1.ก าหนดใหมการประเมนผลในแตละกจกรรมของโครงการ 2.ก าหนดใหมการประเมนผลของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท 3.ก าหนดใหมการประเมนผลภาพรวมประจ าปของโครงการ โดยในการก าหนดการประเมนผลโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตวชวดเพอใชในการประเมนผล แบงออกเปน ตวชวดดานปรมาณ และตวชวดดานคณภาพ ซงผลการประเมนทไดจะน าไปใชในการวางแผนและปรบปรงการด าเนนงานตอไป

228 6. การเตรยมสาร

โครงการสวนผกคนเมองไดมการเตรยมสารเพอน าไปใชในการรณรงค โดยในการเตรยมสารของโครงการสวนผกคนเมองประกอบไปดวย การก าหนดประเดนในการน าเสนอ และหลกการออกแบบสาร

- การก าหนดประเดนในการน าเสนอ

ในการเตรยมสารเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองไดมการประชมในคณะท างานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอก าหนดประเดนในการน าเสนอสาร โดยรวบรวมจากการศกษาขอมลและการรวมเสนอความคดเหนจากคณะท างานในการก าหนดการน าเสนอประเดนตางๆทใชในการรณรงค โดยไดมประเดนหลกในการรณรงค ไดแก การท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม รวมถงการพงตนเองของคนเมอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนของคนในสงคม ซงในแตละประเดนทน าเสนอนนจะมกลยทธในการน าเสนอสารทแตกตางกนออกไป นอกจากนนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการก าหนดประเดนใหมๆขนมาในแตละป แตยงคงยดตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองทไดวางเอาไว

- หลกการออกแบบสาร

การก าหนดหลกการออกแบบสารถอเปนสวนส าคญในการเตรยมสารเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง เพอใหสารออกมามประสทธภาพมากทสด โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการออกแบบสาร ไดแก 1.ค านงถงวตถประสงคในการจดงานและลกษณะประชากรกลมเปาหมายเปนหลก 2.ค านงถงภาพลกษณและแนวคดหลกของโครงการสวนผกคนเมอง 3.ค านงถงความเขาใจของผรบสาร 4.ค านงถงความนาเชอถอของขอมล

7. การผลตสอ

โครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการในการผลตสอ ไดแก 1.การวเคราะหกลมเปาหมาย 2.การวเคราะหคณสมบตสอ 3.การประเมนคาใชจาย โดยทง3สวนน ไดถอวาเปนหลกการส าคญในการผลตสอของโครงการสวนผกคนเมองในการเลอกใชสอเพอน ามาใชในการรณรงค

8. การก าหนดตารางการรณรงคและการจดท าแผนปฏบตการ

ในแตละปโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตารางในการรณรงคไวอยางคราวๆในการวางแผนการจดกจกรรม ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดการจดงานหรอจดกจกรรมใหญของทางโครงการโดยเฉลยปละ2-3ครง ตลอดจนศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวย

229

อบรมเคลอนทในแตละแหงกจะมตารางการอบรมซงก าหนดขนตามความสะดวกของแตละศนย โดยเฉลยจะมการจดกจกรรมเดอนละ1ครง นอกจากการก าหนดตารางการรณรงคในแตละป โครงการสวนผกคนเมองยงไดมการจดท าแผนปฏบตการเพอใชในการก าหนดแนวทางและวางแผนในการรณรงคในแตละกจกรรม โดยแผนปฏบตการประกอบไปดวย การก าหนดวตถประสงคของกจกรรม การก าหนดประเดนเนอหา การก าหนดกลมเปาหมายและสอทใช การก าหนดบคลากรในการท างาน เปนตน โดยแผนปฏบตการสามารถมการปรบเปลยน ยดหยนไดตามความเหมาะสมกบกจกรรม

9. การก าหนดงบประมาณ

งบประมาณในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง ไดรบการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดแบงงบประมาณเพอน าไปใชในดานตางๆของโครงการ ไดแก 1.คาใชจายในการจางบคลากรในการท างาน 2.คาใชจายในการสนบสนนศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท 3.คาใชจายในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลก 4.คาใชจายในผลตและสรางสรรคสอเพอใชในการรณรงค โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการใชงบประมาณในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลกมากทสดเนองจากโครงการขนาดเลกเปนโครงการทชวยขยายเครอขายคนปลกผกในเมองใหเกดผลเปนรปธรรม โดยงบประมาณทโครงการสวนผกคนเมองไดมการใชจายมากเปนอนดบ2 ไดแกการผลตและสรางสรรคสอเพอใชในการรณรงค

ขนการด าเนนการรณรงค

โครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนการรณรงคตามวตถประสงคทไดก าหนดไว โดยไดมการด าเนนการรณรงค ซงประกอบไปดวย การหาแนวรวม และการรกษากระแส

1. การหาแนวรวม

ในการด าเนนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการไดมการหาแนวรวม โดยมการชกชวนกลมผมประสบการณดานการท าเกษตรในเมองและผมประสบการณดานการรณรงค อาทเชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และศนยอบรมเกษตรในเมอง มาชวยกนวางแผนการรณรงคและประชาสมพนธโครงการ โดยการรวมมอกนกบเครอขายตางๆ เพอรวมมอกนรณรงคตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง

2. การรกษากระแส

โครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมตางๆในการรณรงคทกๆปตามวตถประสงคของโครงการทไดวางเอาไว เพอรกษากระแสและเพอประชาสมพนธโครงการใหเปนท

230

รจกมากขน รวมถงเพอเปดโอกาสใหบคคล กลม หรอองคกรไดเขามามสวนรวมกบโครงการ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมตางๆอยางสม าเสมอ รวมถงการออกงานรวมกบเครอขายอนๆ ตลอดจนมการน าเสนอประเดนหรอน าเสนอรปธรรมใหมๆเกยวกบการปลกผกเพอเชอมโยงกบมตตางๆเพอเพมความนาสนใจมากขน นอกจากนนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการน าเสนอขอมลขาวสารของทางโครงการผานสอสงคมออนไลนอยางFacebook และ Website ของทางโครงการเพอใหกลมเปาหมายไดเขาถงขอมลและรบทราบขาวสารจากทางโครงการอยเสมอ

ขนการประเมนผลและวธการตดตามผล

การประเมนผล

โครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามการด าเนนงานและประเมนผล โดยสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเดน ไดแก 1.การประเมนความร ความพงพอใจและการน าไปใชหลงจากการเขารวมกจกรรม ซงศนยอบรมและหนวยอบรมเคลอนทจะเปนผตดตามและประเมนผลผเขารวมกจกรรม และ2.การประเมนผลการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก ซงประเมนโดยทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

วธการตดตามผล

ศนยอบรมเกษตรในเมองไดใชวธการในการตดตามผลผเขารวมกจกรรมจากการโทรศพทสอบถามผเขารวมอบรมหลงจากไดรบการอบรม และการตดตามผลจากการสอสารผานFacebookระหวางวทยากรและผเขารวมกจกรรม รวมถงการประเมนผลจากการจดกจกรรมเพอใหผทเคยเขารวมกจกรรมไดมาท ากจกรรมรวมกนอกครง เพอประเมนถงความร ความเขาใจ ปญหาและอปสรรค และการน าความรทไดจากการอบรมไปใชลงมอปฏบต

กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

โครงการสวนผกคนเมองเปนแนวทางในการสอสารทโครงการสวนผกคนเมองไดก าหนดขนเพอในการรณรงค โดยประกอบไปดวย 3 กลยทธดวยกน ไดแก กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ

กลยทธเกยวกบผสงสาร

กลยทธเกยวกบผสงสารของโครงการสวนผกคนเมอง เปนกลยทธทวทยากรโครงการสวนผกคนเมองน ามาใชสอสารกบผเขารวมกจกรรม โดยมแนวทางในการสอสาร ไดแก

1. การสรางความนาเชอถอ โดยการใชวทยากรทมความร ความสามารถ มประสบการณในดานตางๆ และการใชวทยากรทมพนฐานรวมกนกบผเขารวมกจกรรม

231

2. การสรางความเปนเพอนและความไววางใจ โดยมการพดคยแลกเปลยนประสบการณกบผเขารวมกจกรรม และเปนทปรกษาใหกบผเขารวมกจกรรม

3. มการเตรยมตวและวางแผนกอนการจดกจกรรม โดยวทยากรมการวางแผนและแบงหนาทกนกอนการจดกจกรรม มการวเคราะหผรบสารเพอออกแบบสารใหเหมาะสมกบผเขารวมกจกรรม

4. การใชทกษะในการสอสารและเทคนคในการโนมนาวใจ โดยการใชวทยากรทมทกษะในการสอสารด การใชทกษะเฉพาะตวของวทยากร และมการใชทกษะในการโนมนาวใจและกระตนความรสก

กลยทธดานสาร

กลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง เปนแนวทางในการน าเสนอสารททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชเพอโนมนาวใจผรบสาร ซ งไดแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยผวจยไดแบงการน าเสนอออกเปน 2สวน ไดแก กลยทธดานสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง และ กลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

กลยทธดานสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

กลยทธดานสารททมงานสวนผกคนเมองไดน ามาใชในการน าเสนอสาร ซงในการน าเสนอสารของทมงานโครงการสวนผกคนเมองจะเนนการน าเสนอสารแนวทางเชงบวก (Positive appoach) เปนสวนใหญ โดยไดก าหนดประเดนในการน าเสนอสารใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก

การสอสารประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

(1) เนอหาสารทน าเสนอ

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมอง โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ การน าเสนอเรองงาย ใกลตว และเปนรปธรรม การน าเสนอเรองราวจากตางประเทศ การน าเสนอขอเทจจรง เอกสารทางวชาการ และผลการวจย

232 (2) วธการน าเสนอสาร

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดวธการน าเสนอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมอง โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การน าเสนอโดยใชเหตและผล การใหก าลงใจ การบอกประโยชนทจะไดรบ

การสอสารประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

(1) เนอหาสารทน าเสนอ

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ และการน าเสนอขอเทจจรง

(2) วธการน าเสนอสาร

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดวธการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การชใหเหนถงผลกระทบ

นอกจากการน าเสนอสารในการใหความรในประเดนตางๆ โครงการสวนผกคนเมองยงมแนวทางในการน าเสนอสาร เพอเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม เพอใหสาธารณชนไดรบทราบถงการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย และเพอเปดโอกาสใหกลมเปาหมายไดเขามามสวนรวมกบกจกรรมของทางโครงการและเครอขาย โดยมการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอ ไดแก การน าเสนอขอเทจจรง และมวธการน าเสนอสาร ไดแก การเนนขอความสะดดห สะดดตา และน าเสนอรปธรรม

กลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

ในแตละเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองไดมการน าเสนอสารในแนวทางทแตกตางกนออกไป เพอใหเหมาะสมกบแตละกจกรรมและความถนดของแตละเครอขาย โดยแตละเครอขายไดมการเลอกกลยทธดานสารใหเหมาะสมกบประเดนในการสอสาร ไดแก

233 การสอสารประเดนความรดานการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใช

สารเคม

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

(1) เนอหาสารทน าเสนอ

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมอง โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆ การน าเสนอขอเทจจรง และการน าเสนอเรองงายและไดผลเรว

(2) วธการน าเสนอสาร

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดวธการน าเสนอสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมอง โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การลงมอปฏบต การเรยนรทมาทไป การชใหเหนถงผลกระทบ และการน าเสนอรปธรรมผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง

การสอสารประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการสอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารทน าเสนอและวธการน าเสนอสาร ดงน

(1) เนอหาสารทน าเสนอ

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดเนอหาสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การน าเสนอเทคนคและวธการใหมๆ

(2) วธการน าเสนอสาร

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมแนวทางในการก าหนดวธการน าเสนอสารในประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การน าเสนอรปธรรม การชใหเหนถงผลกระทบ และการตงค าถาม

นอกจากการน าเสนอสารในการใหความรในประเดนตางๆ เครอขายโครงการสวนผกคนเมองยงมแนวทางในการน าเสนอสารเพอเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม โดยม

234

การก าหนดเนอหาสารทน าเสนอ ไดแก การน าเสนอขอเทจจรง การเนนขอความสะดดห สะดดตา การน าเสนอเอกลกษณ และการน าเสนอรปธรรม

กลยทธการใชสอ

กลยทธการใชสอของทางโครงการสวนผกคนเมอง เปนแนวทางในการก าหนดชองทางในการสอสาร เพอใหเขาถงกลมเปาหมาย โดยการเลอกใชสอตางๆ ในการถายทอดความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมอง แบงออกเปน 2 สวน ไดแก กลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง และ กลยทธการใชสอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

กลยทธการใชสอของทมงานโครงการสวนผกคนเมอง

ทมงานโครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกชองทางในการสอสารโดยการเลอกใชสอตางๆในการถายทอดขอมลความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจกผานสอตางๆดงตอไปน

สอทใชในถายทอดความร

1. สอบคคล ไดแก สอบคคลทมความร ความเชยวชาญเฉพาะทาง และสอบคคลทมประสบการณตรง

2. สอเฉพาะกจ ไดแก หนงสอ คมอ สออนโฟกราฟก (infographics)

3. สอกจกรรม ไดแก กจกรรมของสวนผกคนเมองในงานมหรรมอาหารและสขภาพวถไท กจกรรมทวรสวนผกคนเมอง เทศกาลสวนผกคนเมอง และกจกรรมการจดประกวด

4. สอใหม ไดแก เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง และชอง Youtube ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

สอทใชในการประชาสมพนธ

1. สอเฉพาะกจ ไดแก แผนพบ โปสเตอรปาย(Standy) ปายธงรอยเชอก ตวการตน เสอ และการจดนทรรศการ

2. สอมวลชน ซงเปนการเขยนจดหมายขาวจากทมงานโครงการสวนผกคนเมองไปยงสอมวลชนตางๆโดยเนนสอสงพมพเปนหลก นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดรบความสนใจจากสอมวลชน เชน นตยสาร สอโทรทศน สอวทย ทมาตดตอขอสมภาษณและถายท าการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอเปนการประชาสมพนธและแนะน าโครงการใหเปนทรจก

235

3. สอใหม ไดแก การประชาสมพนธผานเวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง และ Facebook fanpage ของทางโครงการสวนผกคนเมอง

กลยทธการใชสอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอในแตละประเภททแตกตางกนตามความถนดและศกยภาพของเครอขายในการถายทอดขอมลความรการท าเกษตรในเมองและประชาสมพนธขาวสารการจดกจกรรมของเครอขายโดยไดเลอกใชสอตางๆดงน

สอทใชในการถายทอดความร

1. สอบคคล ไดแก สอบคคลทมความรและประสบการณ สอบคคลทมความเชยวชาญเฉพาะดาน และสอบคคลทมอทธพลทางความคด

2. สอกจกรรม เครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมเพอเผยแพรเทคนค ความร ขอมล ในดานตางๆไปสผเขารวมกจกรรม โดยมการจดกจกรรมทหลากหลายและสอดคลองกบเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองเพอสอสารกบกลมเปาหมาย โดยแตละเครอขายตางไดมการจดกจกรรมตางๆขนเปนประจ า อาทเชน กจกรรมอบรมปลกผก กจกรรมเกยวกบการพงตนเอง กจกรรมเรยนรการปรงอาหาร เปนตน โดยบางเครอขายไดมการจดกจกรรมเพมเตมในรปแบบใหมๆทหลากหลายเพอเพมความนาสนใจ ตลอจนบางเครอขายไดมการจดกจกรรมรวมกบเครอขายหรอองคกร หนวยงานอนๆ

3. สอเฉพาะกจ ไดแก คมอและเอกสาร แผนพบ และสออนโฟกราฟก (infographics)

4. สอมวลชน โดยเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก ศนยอบรมสวนผกบานคณตา ไดมจดท าวารสารเกษตรกรรมธรรมชาต เพอสงเสรมการเกษตรในแนวทางเกษตรกรรมธรรมชาต เกษตรอนทรย เกษตรยงยน โดยไดมการน าเสนอเรองราวของบคคลในเครอขายโครงการสวนผกคนเมองและการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง เพอถายทอดไปยงสาธารณชน

สอทใชในการประชาสมพนธ

1. สอเฉพาะกจ ไดแก การจดนทรรศการ และโปสเตอร

2. สอมวลชน โดยเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองในบางเครอขาย ไดมการถายทอดขอมลความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจกผานสอมวลชน อาทเชน มการเขยนหนงสอเพอถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมอง และการเพาะเลยงไสเดอน

236

รวมกบส านกพมพบานและสวน นอกจากนเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง เชน ศนยอบรมเกษตรในเมอง หรอสมาชกโครงการขนาดเลกบางโครงการ ยงไดรบความสนใจจากสอมวลชนตางๆอยางเชน สอโทรทศน ทมาตดตอขอสมภาษณและถายท าการด าเนนงานของเครอขาย เพอชวยประชาสมพนธใหเปนทรจกอกดวย

3. สอใหม ไดแก Facebook เวบไซต ของแตละเครอขาย ตลอดจนบางโครงการไดมการประชาสมพนธผานเฟซบกสวนบคคล ซงพบวาสอใหมไดเปนชองทางใหเครอขายโครงการสวนผกคนเมองไดเปนทรจกจากสาธารณชนรวมถงสอมวลชนเพมขน

ปญหาน าวจยขอท 2 : โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง

องคประกอบและบทบาทเชงการสอสารของบคคลในเครอขาย องคประกอบของเครอขาย ประกอบไปดวย3 กลม ไดแก แกนน าเครอขาย สมาชก

เครอขาย และพนธมตร ดงน

1. แกนน าเครอขาย คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทมบทบาทในการรเรมเครอขาย และมบทบาทในการตดสนใจด าเนนกจกรรมตางๆของเครอขาย รวมถงมบทบาทในการกระจายขอมลขาวสารไปสสมาชก และมสวนส าคญในการรเรมประเดนตางๆในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง การจดกระบวนการตางๆในการระดมสมองหรอรบฟงความคดเหนจากสมาชก การแสวงหาแนวทางในการผลกดนใหเกดกระบวนการตดสนใจของเครอขายในเรองตางๆ โดยพบวากลมทเปนแกนน าของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) และ โครงการสวนผกคนเมอง

- มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ไดมบทบาทเชงการสอสาร โดยเปนคนควบคมขอมล (Gatekeeper) เนองจากมบทบาทในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง โดยเปนผก าหนดนโยบายการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง การก าหนดหนาทความรบผดชอบของเครอขาย รวมถงมความสามารถในการควบคมการกระจายขอมล ขาวสารหรอการหมนเวยนขอมล

- โครงการสวนผกคนเมอง ซงประกอบไปดวยทมงานในการบรหารโครงการ ไดมบทบาทเชงการสอสารเปนดาวเดน (Star) เปนตวเชอมกบคนอนๆในกลมตางๆของเครอขายเปน

237

จ านวนมาก โดยท าหนาทในการสงตอขอมล และรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย โดยมผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก วรางคนางค นมหตถา มบทบาทการสอสารเปนสะพาน (Bridge) ท าหนาทในการตดตอประสานงาน

2. สมาชกเครอขาย คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทไดเขามาเปนสวนหนงของเครอขายในดานการกระท ากจกรรมตางๆ การรวมเสนอความคดเหน และมสวนรวมในการตดสนใจตางๆ โดยสมาชกโครงการสวนผกคนเมองประกอบไปดวย มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง และสมาชกโครงการขนาดเลก

- สมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดม กลมยอย (Subgroups) ทมการตดตอสอสารกน ซงไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ซงม ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Wayเปนตวกลางในการตดตอสอสาร (Hub) และ มโครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย

Shortcut Organic และ ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง เปนจดตางๆในการเชอมตอ(Nodes) โดยมการตดตอสอสารอยางทวถง นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมอง ไดม กลมยอย (Cliques) ทสมาชกเครอขายไดมการตดตอสอสารถงกนหมด ซงไดแก สมาชกเครอขายทท าหนาทเปนศนยอบรมใหแกโครงการสวนผกคนเมอง ซงไดมการปฏสมพนธและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน

- สมาชกโครงการขนาดเลก ไดมทบทบาทเชงการสอสารเปนผปลกวเวก ( Isolate role) ทเกบตว ไมคอยสงสง หรอตดตอกบสมาชกคนอนๆในเครอขาย ซงไดมการตดตอกบโครงการสวนผกคนเมองเทานน ยกเวนโครงการสวนผกโรงรถฟารม ลงรย และ Shortcut Organicทไดมการตดตอสอสารกบหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm

3. พนธมตร คอ บคคล กลม หรอหนวยงานทมไดเปนสวนหนงของเครอขาย แตมสวนในการชวยสนบสนนเครอขายในเรองตางๆ เชน การแลกเปลยนขอมล การสนบสนนดานนโยบาย กจกรรม และงบประมาณกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยพนธมตรโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส และโครงการกนเปลยนโลก

- ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส และโครงการกนเปลยนโลก มบทบาทเชงการสอสารเปนคนขอบขาย ทมการสอสารเชอมตอระหวางเครอขายตนกบสงคมภายนอก อนท าใหเกดการหมนเวยนหรอแลกเปลยน

238

ขอมลภายในเครอขายกบขอมลอนๆ เพอสอสารและแลกเปล ยนขอมล รวมถงสรางเครอขายและพนธมตรใหมๆใหแกโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมพนธมตรทอยในเครอขาย ไดแก เครอขายเขยวสวยหอม (สวนผกฮกเมอง) เชยงใหม และ เครอขายสวนผกคนเมองหาดใหญ (มลนธชมชนสงขลา) ซงเปนพนธมตรทท างานเคลอนไหวรณรงคขบเคลอนเรองเกษตรในเมองในตางจงหวด ซงมความสมพนธในรปแบบของการแลกเปลยนขอมลขาวสารและเรยนรเรองการท าเกษตรในเมองระหวางกน

ลกษณะทศทางในการสอสารและทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย

ทศทางในการสอสาร

ทศทางในการสอสาร (Direction)ของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองมทศทางในการสอสารในแนวระนาบ (Horizontal communication)ในลกษณะสองทาง (Two-way communication) คอ เปนการสอสารในลกษณะทโครงการสวนผกคนเมองและสมาชกเครอขายทกเครอขายทเขามาประสานงานกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการรณรงคเผยแพรการท าเกษตรในเมอง มความเสมอภาคเทาเทยมกน ไมไดมการสงการลงมาจากเครอขายใดเครอขายหนงเพยงอยางเดยว แตมการสอสารภายในเครอขายอยางเทาเทยมกน มการแลกเปลยนขอมลขาวสารตางๆระหวางกน นอกจากนทศทางการสอสารภายในระหวางบคคลในโครงการสวนผกคนเมอง ไดมทศทางในการสอสารในแนวระนาบ(Horizontal communication) คอสมาชกไดความเสมอภาคเทาเทยมกน โดยไดมสวนรวมในการวางแผนและด าเนนงานตางๆในโครงการสวนผกคนเมอง

ทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย

- เครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network) เปนการสอสารสวนใหญของโครงการสวนผกคนเมอง คอ โครงการสวนผกคนเมองเปนศนยกลางการสอสาร ทเปนตวเชอมกบกลมตางๆของเครอขายจ านวนมาก

- เครอขายการสอสารแบบทกชองทาง (The all chanel network) เปนการสอสารของกลมยอย (subgroups) ไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm โดยสมาชกกลมยอยทง 4 กลม สามารถตดตอสอสารกนไดโดยตรง ไมตองผานตวกลางหรอสมาชกคนอนๆทงในการรบและสงขาวสาร โดยไมตองผานโครงการสวนผกคนเมอง ซงมศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way มลกษณะเปนHubs คอเปนหนวยงานทกระจายขอมล

239

- เครอขายการสอสารแบบวงกลม (The circle network) เปนการสอสารของกลมยอย ไดแก กลมยอย (Cliques) ซงประกอบไปดวย มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการสอสารและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน โดยสมาชกในกลมทกคนมสถานะเทาเทยมกน สามารถตดตอกบสมาชกทอยถดจากตนไดทง2ขาง โดยพบวาสมาชกในกลมไดมการตดตอสอสารกนเอง โดยไมผานศนยกลาง และไมตองผานโครงการสวนผกคนเมอง

รปแบบความรวมมอของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง

ในแตละเครอขายทเขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมองไดมเขามารวมสนบสนนการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมองในรปแบบทแตกตางกน ดงน

1. การรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ ไดแก การสนบสนนความรดานการท าเกษตรในเมอง ขอมลดานวชาการ และองคความรในดานตางๆทกลมหรอหนวยงานของตนมความถนด

2. การรวมมอกนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน ไดแก การสนบสนนดานเงนทน การสนบสนนดานสถานท และการสนบสนนดานวสดอปกรณ

3. การรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ เครอขายทเขารวม เชน สมาชกโครงการขนาดเลก ไดมการสรางสรรคประเดนใหมๆ โดยการรวมมอกนผลกดนประเดนตางๆ เชน สวนผกเพอการบ าบด สวนผกเพอสรางกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกเพอการสรางพนทความสมพนธรปแบบใหมของสงคม เพอผลกดนประเดนตางๆเหลานไปในวงกวางมากยงขน

4. การรวมมอกนเผยแพรความรและประชาสมพนธ ไดแก การจดกจกรรมรวมกน การจดนทรรศการ และการประชาสมพนธเครอขายของตนผานสอของทางเครอขายหรอสอมวลชนตางๆ

ปญหาน าวจยขอท 3 : ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

ปจจยในการเขามามสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

สมาชกโครงการขนาดเลกไดมปจจยหลายอยางในการตดสนใจในการเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ดงน

240

1. ปจจยในตวบคคล ซงเปนความตองการและความสนใจในเรองของการปลกผกหรอการท าเกษตรในเมองอยกอนแลว

2. ปจจยสภาพแวดลอม ไดแก สภาพแวดลอมในกรงเทพฯ เชน ปญหาจากการท างานประจ า ปญหาการจราจร ทท าใหตนเองตองการปรบเปลยนวถชวต

3. ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ สมาชกโครงการขนาดเลกไดตดสนใจเขารวมเนองจากเพอนและเจาหนาทโครงการไดมการชกชวน

4. เงนทนสนบสนน สมาชกโครงการขนาดเลกมองวาเงนทนเปนปจจยส าคญในการตดสนใจเขารวม เนองจากเงนทนไดเปนปจจยส าคญทชวยเหลอและสนบสนนในการด าเนนโครงการขนาดเลกของตน ในการเรมตนปลกผกหรอท ากจกรรมตางๆ

5. การหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม สมาชกโครงการขนาดเลกไดมปจจยในการเขารวมโครงการขนาดเลกเนองจากความตองการหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคม เชนการหากจกรรมเพอชวยบ าบดส าหรบผปวยจตเวช หรอ การหากจกรรมเพอใชในการเปลยนแปลงพนทรกราง

จากปจจยทง5ประการ พบวา ปจจยมสวนในการผลกดนใหกลมบคคลมความตองการเขามามสวนรวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกมากทสด คอ ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทในการผลกดนใหสมาชกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนพบวาปจจยในตวบคคลและเงนทนสนบสนนเปนองคประกอบในการตดสนใจรองลงมาทท าใหกลมบคคลตดสนใจเขามามสวนรวมในการเปนสมาชกโครงการขนาดเลก

กระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลก

โครงการสวนผกคนเมองไดมการเปดโอกาสให กลม ชมชน และองคกร ไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการเสนอโครงการขนาดเลก โดยสมาชกโครงการขนาดเลกไดเขามามสวนรวม ดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน (Paticipation in planning) อาท ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ทไดเขามามสวนรวมในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm และโครงการขนาดเลกทกโครงการไดมอสระในการวางแผนการด าเนนงานและกจกรรมของตวเอง

2. การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม (Paticipation in implementation) ไดแก การเปนวทยากร การจดนทรรศการและจดกจกรรม และการเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง

241

3. การมสวนรวมในการใชประโยชน (Participation in utilization)และการมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน (Participation in benefit-sharing) อาท การน าความรทไดจากการอบรม การแลกเปลยนภายในเครอขาย น าไปใชประโยชนในการวางแผนการจดกจกรรมโดยน าไปประยกตใชในโครงการของตนเอง และชวยพฒนาศกยภาพของตน ตลอดจนไดรบความนาเชอถอและชวยใหโครงการขนาดเลกของตนเปนทรจก

4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Participation in evaluation) ไดแก การประเมนผลผเขารวมกจกรรมและผลจากการจดกจกรรมของโครงการขนาดเลก

5.2 อภปรายผล

การอภปรายผลการวจยเรอง “เครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของ

โครงการสวนผกคนเมอง” จะอภปรายตามประเดนปญหาน าวจยเปนหลก ซงสามารถอภปรายผลการวจยไดดงน

ปญหาน าวจยขอท1 : ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

โครงการสวนผกคนเมองเปนโครงการรณรงคทมงสนบสนน สงเสรม ใหคนเมองปลกผกไรสารเคม และสรางแนวคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม โดยเปนโครงการทมวตถประสงคและเปาหมายชดเจนในการรณรงคเพอสอสารใหสาธารณชนไดมความร ความเขาใจในเรองของการท าเกษตรในเมอง โดยอาศยกลยทธการสอสารในการณรงคในรปแบบตางๆ เพอใหกลมเปาหมายเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมและตระหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนงานอยางตอเนองตงแตป 2553-ปจจบน โดยมความพยายามทจะสะทอนใหกลมเปาหมายไดเหนถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง ตลอดจนไดมการขยายกลมเปาหมายและเครอขายออกไปอยางตอเนอง เพอใหเกดความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมองในวงกวาง และขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเปนรปธรรมเพมมากขนผานกจกรรมโครงการขนาดเลก นอกจากนแลวยงไดมการขบเคลอนในประเดนตางๆทเกยวของกบการท าเกษตรในเมองอยางตอเนองในทกๆปและไดมการเปดประเดนใหมๆ อาทเชน สวนผกกบการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด เปนตน เพอขบเคลอนการรณรงคไปในทศทางตามทไดวางแผนไวในแตละป และเพอขยายกลมเปาหมายออกไปในวงกวางมากยงขนเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการทไดวางเอาไว ซงไดสงผลใหโครงการสวนผกคนเมองไดเปนท

242

รจกในวงกวางและท าใหประเดนเรองการท าเกษตรในเมองไดรบความสนใจจากสาธารณชนมากยงขน สอดคลองกบแนวคดของ Raice and Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551,น.21) ทไดกลาวไววา การรณรงคดานการสอสารสาธารณะ เปนความพยายามทสะทอนใหเหนวตถประสงคในการใหขอมล โนมนาวใจและจงใจในการเปลยนแปลงเชงพฤตกรรมใหเกดขนกบคนกลมใหญทมการระบไวคอนขางชดเจน และมกเปนไปเพอประโยชนในดานทไมใชการคาแตเปนประโยชนตอบคคลและสงคมวงกวาง

ดงนนแลวผวจยจงตงขอสงเกตไดวานอกจากโครงการสวนผกคนเมองจะมการรณรงคอยางตอเนอง ซงมระยะเวลาในการณรงคยาวนานอยางคอยเปนคอยไป โดยการใหขอมลโนมนาวและจงใจใหกลมเปาหมายไดมการปรบเปลยนพฤตกรรมและตะหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง โครงการสวนผกคนเมองยงไดมกลยทธตางๆในการรณรงคเพอสงเสรมการท าเกษตรในเมอง โดยมการวางแผนงานในแตละปเพอขบเคลอนการรณรงคไปในทศทางตางๆทหลากหลายเพมมากขน เพอเปนการขยายกลมเปาหมายตามประเดนตางๆททางโครงการไดศกษาและวางแผนไว เชน สวนผกกบการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด สวนผกกบการสรางความสมพนธ เปนตน นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการขยายเครอขายผานการเปดรบสมาชกโครงการขนาดเลกในทกๆป เพอเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมกบโครงการและเพอเปนการสรางรปธรรมทสามารถเหนผลไดจรง ซงสงผลใหการรณรงคของโครงการเปนการรณรงคทมความตอเนองและยงยน

ขนตอนการรณรงค

จากผลการศกษา พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมขนตอนการรณรงค ประกอบไปดวย 3 ขนตอนดวยกนไดแก 1.ขนวางแผนโครงการ 2.ขนการด าเนนการรณรงค และ3.ขนการประเมนผล

1. ขนวางแผน โครงการสวนผกคนเมองไดมการวางแผนโครงการในการรณรงค ไดแก

(1) การศกษาขอมล โครงการสวนผกคนเมองไดมการศกษา คนควา และรวบรวมขอมล ขอเทจจรงตางๆทเกยวของ เพอน ามาใชในการวางแผนและประเมนสถานการณในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โดยไดมทมงานโครงการสวนผกคนเมองและคณะท างานทมสวนเกยวของกบทางโครงการเปนผรวมคนควาขอมล ซงแหลงขอมลมาจาก5แหลงดวยกน ไดแก 1.การท าวจยในประเดนททางโครงการตองการขอมลมายนยน ไดแก การวจยเรองความมนคงทางอาหารและการพงตนเองของคนเมอง ซงการท าวจยของโครงการสวนผกคนเมองนน เปนการท าวจยเพอหาขอมลเพอน ามาใชในการวางแผนและสรางประเดนในการรณรงค รวมถงการขยายผลเชงนโยบายตอไป

243

เทานน 2.การศกษาขอมลจากการท ากจกรรมโครงการขนาดเลกททมงานไดมการไปประเมนผลและเกบรวบรวมขอมลเพอน าผลทไดมาใชในการวางแผน รวมถงพฒนาปรบปรงการท ากจกรรมโครงการขนาดเลก และน าองคความรทไดจากการท าโครงการขนาดเลกของสมาชกมาใชในการสรางประเดนในการรณรงคตอ ซงพบวาในการท าโครงการขนาดเลกนน ไดมองคความรเกดขนในดานตางๆ เชน องคความรเรองสวนผกกบเดก สวนผกกบการสรางความสมพนธ สวนผกบ าบด เปนตน 3.การท างานภาคเกษตรของมลนธเกษตรกรรมยงยน(ประเทศไทย) ซงไดมประสบการณดานการรณรงคเรองการท าเกษตร รวมถงมชดขอมลตางๆทเกยวของกบเรองการรณรงคดานเกษตรยงยนและเกษตรในเมองอยกอนแลว 4.ขอมลการวจยจากเครอขายและผเชยวชาญดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงค โดยไดรวบรวมขอมล องคความรตางๆ จากเครอขายทเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมอง ซงในแตละเครอขายทเขารวม ลวนแลวแตเปนเครอขายทมประสบการณดานการรณรงคและการท าเกษตรในเมองอยกอนแลว เชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา และโครงการกนเปลยนโลก เปนตน และ5.การศกษาจากเอกสาร และต าราวชาการตางประเทศ

ดงนนแลวในการศกษาขอมลของโครงการสวนผกคนเมองนนไดเปนการศกษาขอมลเพอรวบรวมขอเทจจรงและองคความรตางๆทเกยวของ โดยน าขอมลทงหมดทไดมาสงเคราะหเพอน ามาใชในการวางแผนรณรงค สอดคลองกบ เกศน จฑาวจตร(2548) ทกลาวถงการศกษาขอมลในการรณรงค ไววา เปนการศกษาขอเทจจรงตางๆทเกยวของและวเคราะหถงปญหาทก าลงรณรงค ซงการศกษาขอมลท าไดโดยการวจย การสมภาษณเจาะลก การสงเกตพฤตกรรม การจดเสวนากลม เปนตน นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของชรมพร จตตโกศล(2543) ทพบวา โครงการลดอบตเหตทางการจราจรของเครอขายอบตเหต ในขนการวจยและรบฟง ไดมการหาขอมลจากองคกรดานวจย ต าราเอกสารและจากอนเทอรเนต และการวจยมเพยงการวจยของบางเครอขาย ตลอดจนสอดคลองกบ พรด สะสมบต(2548) ทพบวา กระบวนการสอสารของกลมนมแมในการรณรงคตอสาธารณชน ไดมขนตอนในการวจย โดยกลมนมแมมการใชการวจยโดยศกษาจากเอกสารทเกยวของและวจยกบกลมเปาหมายและผทมสวนเกยวของเพอน าขอมลทไดมาวางแผนงานรณรงคตอไปใหมประสทธภาพยงขน ดงนนแลวผวจยจงตงขอสงเกตไดวาการศกษาขอมลไดเปนองคประกอบส าคญในการวางแผนรณรงค ซงสามารถศกษาขอมลไดจากการท าวจย การศกษาขอมลจากเอกสารทเกยวของ และการรวบรวมขอมลจากเครอขายหรอองคกรทมาเขารวมและใหการสนบสนน ซงในบางเครอขายไดมชดขอมลอยกอนแลว โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเปดโอกาสใหน าขอมลและงานวจยของแตละเครอขายมาแลกเปลยนขอมลซงกนและกน เนองจากเครอขายตางๆทเขามารวมมอกบโครงการสวนผกคนเมองตางมชดความรและขอมลดานการท าเกษตรในเมองอยกอนแลว ซงท าใหการรวบรวม

244

ขอมลในการวางแผนรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองเปนไปอยางสะดวกมากยงขน เนองจากสามารถน าชดขอมลจากเครอขายน ามาใชในการวางแผนการรณรงค

2. การก าหนดเปาหมาย โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดเปาหมายหลกเพอใชเปนกรอบในการด าเนนงาน โดยมเปาหมายคอ การสรางจตส านก สรางความตะหนกและปรบเปลยนความคด พฤตกรรม ตลอดจนการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองในการใหความส าคญกบการท าเกษตรในเมอง เพอใหเกดการพงตนเองดานอาหารของคนเมองและการพงตนเองดานอนๆ ซงในการก าหนดเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมองสามารถแบงออกเปน2สวนดวยกนไดแก การก าหนดเปาหมายในระดบบคคล และการก าหนดเปาหมายในระดบนโยบาย โดยในการก าหนดเปาหมายในระดบบคคลของโครงการสวนผกคนเมอง สอดคลองกบ ปารชาต สถาปตานนทและคณะ (2546) ทไดกลาวไววา เปาหมายเปรยบเสมอนสภาพทนกรณรงคอยากใหเกด ซงเปาหมายการรณรงคระดบบคคล แบงออกไดเปน 4 ดาน คอ การกระตนใหเกดการตนกลวตอสภาพปญหา การปรบเปลยนทศนคตในทางทเหมาะสม การปรบเปลยนพฤตกรรมในทางทพงประสงค และสรางส านกหรอความภมใจใหกบบคคล โดยเปาหมายของการณรงคของโครงการสวนผกคนเมองนนไดมงปรบเปลยนทศนตและสรางความตะหนกในเรองของการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเอง ปรบเปลยนแนวคด เกดจตส านกใหมใหกลบมาเปนการพงพาตวเอง และปรบเปลยนพฤตกรรมในการลงมอปลกผกไรสารเคมและการท าการเกษตรในเมองเพอพงตนเองดานอาหาร นอกจากการก าหนดเปาหมายในระดบบคคลยงพบวาโครงการสวนผกคนเมองยงไดมเปาหมายในระดบนโยบายในการมงสรางใหเกดการเปลยนแปลงในระดบนโยบายของเมองทใหความส าคญกบเกษตรในเมอง อกดวย ซงเปนเปาหมายททางโครงการสวนผกคนเมองตองการใหเกดขนในเรองของการยกระดบเรองเกษตรในเมองใหเปนนโยบายในการพฒนาเมอง ซงจะเหนไดวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการท างานรวมกบเครอขายตางๆเพอผลกดนเรองเกษตรในเมอง อาทเชนส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เปนตน สอดคลองกบ กตต กนภย (2543) ทกลาวไววา การรณรงคเปนการกระท าทตองมเปาประสงค โดยผลทไดจากการณรงคมตงแตผลกระทบระดบความนกคดของปจเจกบคคล ไปจนถงการเปลยนแปลงในระดบโครงสรางทางสงคม ดงนนแลวผวจยจงตงขอสงเกตวา ในการก าหนดเปาหมายของการรณรงคเปนขนตอนส าคญของการวางแผนในการระบถงกรอบเปาหมายของโครงการเพอเปนการก าหนดทศทางหรอเปาประสงคททางโครงการตองการทจะไปใหถง โดยในการก าหนดเปาหมายของการรณรงคนนสามารถก าหนดไดตงแตระดบบคคลในการเปลยนแปลงความคด พฤตกรรม ไปจนถงระดบนโยบายเพอเปลยนแปลงสงคม

3. การก าหนดวตถประสงค โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดวตถประสงค 4 ขอ ไดแก 1.ขยายพนทและกลมคนท าเกษตรในเมองใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน

245

โดยเฉพาะในเขตเมองชนใน และพนทชมชนเมองในจงหวดภาคกลาง 2.สนบสนนและสร างแหลงเรยนรใหมรปแบบและหลกสตรทหลากหลายสอดคลองกบวถคนเมอง อนจะน าไปสการเกดนวตกรรมใหมๆ 3.สรางเครอขายคนปลกผกเพอใหเกดพลวตรความเปลยนแปลงของวถชวตคนเมอง และ4.รณรงคสงเสรมการปลกผกโดยไมใชสารเคมและสรางความคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคมของคนเมอง ซงจากวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง จะเหนไดวาโครงการไดมการก าหนดวตถประสงคโดยสามารถแบงออกเปน2ประเดนดวยกน ไดแก การรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและประเดนอนๆทเกยวของและการสรางรปธรรมผานการสนบสนนแหลงเรยนรและการสรางเครอคายคนปลกผกในเมอง สอดคลองกบ Rogers and Storey (อางถงใน กตต กนภย ,2543) ทไดกลาววา วตถประสงคของการรณรงคสามารถแบงไดเปน3ระดบ ไดแก เพอแจงขอมลขาวสาร (to inform) เพอโนมนาวใจใหกระท าตาม (to persuade) และ เพอระดมการเปลยนแปลงพฤตกรรม ผรบสาร (to mobilize overt behavior change) แตอยางไรกตามพบวาการก าหนดวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมองไดมการเพมเตมจากการก าหนดวตถประสงคของ Rogers and Storey คอ นอกจากการแจงขอมลขาวสาร โนมนาวใจและเปลยนแปลงพฤตกรรม พบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดวตถประสงคในการสนบสนนและสรางแหลงเรยนรใหเกดขน โดยการสนบสนนกลมผทท าเกษตรในเมองอยกอนแลวใหไดมบทบาทในการถายทอดหรอสอสารรณรงคเรองการท าเกษตรในเมอง ตลอดจนการขยายเครอขายคนปลกผกในเมองเพอใหเกดรปธรรมมากยงขนผานการท าโครงการขนาดเลก ซงไดสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของกลมเปาหมายใหเกดผลเปนรปธรรม และสามารถน ากลมผทท าเกษตรในเมองอยกอนแลวไดเขามามสวนรวมเปนผถายทอดความรดานการท าเกษตรในเมองอกดวย

4. การก าหนดกลมเปาหมาย กลมเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง แบงออกเปน 3 กลม ไดแก 1.กลมเปาหมายหลกของโครงการสวนผกคนเมองทไดมการก าหนดตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ ไดแก สาธารณชน ชมชน หนวยงานตางๆ ทอาศยอยในพนทเขตเมองหรอมวถชวตแบบเมอง โดยเฉพาะอยางยง กลมคนชนชนกลาง และ กลมคนรายไดนอยในเมอง 2.การก าหนดกลมเปาหมายตามการจดกจกรรมตางๆของทางโครงการ ซงจะก าหนดตามวตถประสงคในการจดงานในแตละครง เชน การจดกจกรรมเปดรบสมครโครงการขนาดเลก ทโครงการไดมการระบคณสมบตผสมคร เพอใหตรงตามเปาหมายททางโครงการตองการ เปนตน 3.การก าหนดกลมเปาหมายตามความถนดของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท โดยการก าหนดวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง สอดคลองกบ เกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาวไววาการก าหนดกลมเปาหมายของโครงการ คอการก าหนดกลมบคคลทโครงการตองการใหเกดการเปลยนแปลงความร ทศนคตและพฤตกรรม อกทงยงสอดคลองกบปารชาต สถาปตานนทและคณะ

246

(2546) ทพบวา กลมเปาหมายในการรณรงค แบงออกเปน 2 กลม คอกลมเปาหมายทนกรณรงคตองการใหเกดการเปลยนแปลง และกลมเปาหมายทนกรณรงคตองการใหเปนแนวรวม โดยกลมเปาหมายของทางโครงการทเปนกลมเปาหมายทตองการใหเกดการเปลยนแปลงคอกลมคนเมอง ไดแกกลมคนเมองชนชนกลางและกลมคนรายไดนอย ซงเปนกลมเปาหมายททางโครงการสวนผกคนเมองตองการทจะสรางความร ความเขาใจในการตะหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมองเนองจากกลมคนเมองโดยเฉพาะกลมคนชนกลางเปนกลมทมความตนตวและมจตส านกในเรองของสงแวดลอม และกลมคนรายไดนอยทไดรบผลกระทบจากเรองอาหาร ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดเหนถงความส าคญของกลมเปาหมายทง2กลมในการรณรงคสงเสรมเรองการท าเกษตรในเมอง นอกจากนแลวในการก าหนดกลมเปาหมายโครงการสวนผกคนเมองยงไดก าหนดกลมเปาหมายตามแตละกจกรรมและการก าหนดกลมเปาหมายทตองการใหเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกเพอตองการขยายเครอขายและหาแนวรวมในการรณรงค

5. การก าหนดวธการประเมนผล โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดการประเมนผลออกเปน 3 สวน ไดแก 1.ก าหนดใหมการประเมนผลในแตละกจกรรมของโครงการ 2.ก าหนดใหมการประเมนผลของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท 3.ก าหนดใหมการประเมนผลภาพรวมประจ าปของโครงการ ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตวชวดเพอใชในการประเมนผล แบงออกเปน ตวชวดดานปรมาณ และตวชวดดานคณภาพ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดใหความส าคญกบการประเมนผลเปนอยางยงเนองจากโครงการสวนผกคนเมองตองการน าผลการประเมนทได น าไปใชในการวางแผนและปรบปรงการด าเนนงานตอไป ซงสอดคลองกบเกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาวไววา การก าหนดการประเมนผลสามารถก าหนดไดตามวตถประสงค ตามระยะเวลาทแนนอน และวธเฉพาะส าหรบการตรวจสอบกระบวนการ ซงการประเมนผลจะเปนตววดความส าเรจของโครงการตามวตถประสงคและยงสามารถน าเอาผลทไดมาเปนแนวทางในการปรบปรงงานดวย เชนเดยวกบโครงการสวนผกคนเมองทไดมการก าหนดการประเมนผลตามวธเฉพาะส าหรบการตรวจสอบกระบวนการ ไดแกการตรวจสอบกจกรรม วาเปนไปตามวตถประสงคหรอไม การตรวจสอบการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท โดยการก าหนดเปอรเซนตในการตดตามผลผเขารวมกจกรรม รวมถงมการก าหนดระยะเวลาทแนนอนเพอประเมนผลภาพรวมของโครงการในแตละป ซงโครงการสวนผกคนเมองจะมการก าหนดตวชวดผล ไดแก ตวชวดเชงปรมาณและตวชวดเชงคณภาพเพอเปนเกณฑในการประเมนผล

6. การเตรยมสาร โครงการสวนผกคนเมองไดมการเตรยมสารเพอน าไปใชในการรณรงค ไดแก การก าหนดประเดนในการน าเสนอ และหลกการออกแบบสาร

247

การก าหนดประเดนในการน าเสนอ พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดประเดนในการน าเสนอสาร โดยรวบรวมจากการศกษาขอมลและการรวมเสนอความคดเหนจากคณะท างานในการก าหนดการน าเสนอประเดนตางๆทใชในการรณรงค โดยไดมประเดนหลกในการรณรงค ไดแก การท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม รวมถงการพงตนเองของคนเมอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนของคนในสงคม ตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนทางโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการก าหนดประเดนใหมๆขนมาในแตละปเพอสรางประเดนใหมๆในการรณรงคเพอขยายกลมเปาหมายใหหลากหลายมากยงขน เชน ประเดนสวนผกกบการเรยนรของเดก สวนผกบ าบด เปนตน โดยในการก าหนดประเดนในการน าเสนอนนพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตามวตถประสงคและกลมเปาหมายททางโครงการสวนผกคนเมองไดวางเอาไว ซงในการน าสนอประเดนตางๆนนโครงการจะใชกลยทธการสอสารทแตกตางกนไป เพอใหสอดคลองและเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

หลกการออกแบบสาร พบวา โครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการออกแบบสารเพอใชในการรณรงค ไดแก 1.ค านงถงวตถประสงคในการจดงานและลกษณะประชากรของกลมเปาหมายเปนหลก เพอใหสารมความสอดคลองกบลกษณะทางประชากรของกลมเปาหมายและแนวคดของงาน 2.ค านงถงภาพลกษณและแนวคดหลกของโครงการสวนผกคนเมอง โดยรกษาภาพลกษณและแนวคดของโครงการทเนนการปลกผกไมใชสารเคมและการพงตนเองของคนเมองเปนส าคญ 3.ค านงถงความเขาใจของผรบสาร โดยเนนการถายทอดสารทมความเขาใจงายและไมซบซอน 4.ค านงถงความนาเชอถอของขอมล โดยไมมการปรบแตงหรอลดทอนเนอหาทมความส าคญ โดยเฉพาะอยางยงขอมลทางวชาการ ซงหลกการในการออกแบบสารนนไดเปนสวนส าคญในการเตรยมสารเพอใชในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองซงทมงานทมงานของโครงการสวนผกคนเมองจ าใชเปนหลกในการพจารณากอนออกแบบสารเพอน าเสนอไปสกลมเปาหมายทกครง สอดคลองกบ ณรงค สมพงษ(2535) ทไดกลาวถงลกษณะการวเคราะหผรบสารเพอใหรจกลกษณะทางประชากรศาสตร ลกษณะทางจตวทยา และลกษณะทางภมประเทศ ความรทเกยวของและสอทมอย เพอน ามาใชในการวางแผนสอสาร ตลอจนสอดคลองกบ Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท ,2551) ทไดกลาวไววา การออกแบบสารมกเนนการน าเสนอเกยวกบความเชอถอ ความมเสนหและการเขาใจงาย ผานจดจบใจตางๆ โดยผวจยไดตงขอสงเกตวาหลกการออกแบบสาร ไดมองคประกอบทส าคญคอ การค านงถงวตถประสงคและกลมเปาหมาย ความเขาใจของผรบสาร ความนาเชอถอ นอกจากนยงพบวาสงส าคญททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาเปนหลกการออกแบบสารกคอการค านงถงภาพลกษณและแนวคดหลกของโครงการสวนผกคนเมองทจะตองคงไวในการออกแบบสารทกครงเพอใหโครงการมภาพลกษณและแนวคดในการรณรงคทชดเจน

248

7. การผลตสอ โครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการในการผลตสอ ไดแก 1.การวเคราะหกลมเปาหมาย เพอดพฤตกรรมและความสะดวกในการเขาถงสอของกลมเปาหมาย 2.การวเคราะหคณสมบตสอ เพอดวาสอแตละชนดมประสทธผลอยางไร สอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมายหรอไม 3.การประเมนคาใชจาย เพอใหเหมาะสมกบงบประมาณของโครงการ ซงการวางแผนในการผลตสอนนถอไดวาเปนขนตอนทมความส าคญททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชในการวางแผนทกครงกอนการผลตสอเพอน าไปใชรณรงคเพอใหสอททางโครงการเลอกใชมประสทธภาพมากทสดและเขาถงกลมเปาหมาย สอดคลองกบ วทยาธร ทอแกว (อางถงใน อดพล เออจรสพนธ,2553) ทไดกลาวถงการวเคราะหสอ ซงมกตองพจารณาจากความสะดวกในการเขาถงของกลมเปาหมาย ความสามารถหรอประสทธภาพของสอทจะไปถงผรบ และประสทธผลในการชกจง รวมถงความนาเชอถอ ตลอดจนสอดคลองกบจตราภรณ สทธวรเศรษฐ (2544) ทกลาววา การเลอกใชสอ เปนกลยทธของการวางแผนในการประชาสมพนธเพอทจะเขาถงประชาชนเปาหมาย เมอทราบวากลมเปาหมายคอใครแลว การหาวธการและการวางแผนการใชสอทเหมาะสม จงเปนสงทตองค านง เชนเดยวกบโครงการสวนผกคนเมองทไดมการวเคราะหกลมเปาหมาย นอกจากนแลวยงพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมหลกการในการผลตสอเพมเตมคอการประเมนคาใชจายเพอใหเหมาะสมกบงบประมาณของโครงการ

8. การก าหนดตารางการรณรงคและการจดท าแผนปฏบตการ โครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดตารางในการรณรงคไวอยางคราวๆในการวางแผนการจดกจกรรม รวมถงศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนทในแตละแหงกจะมการก าหนดตารางการรณรงคขนตามความสะดวกของแตละศนยโดยเฉลยจะมการจดกจกรรมเดอนละ1ครง ตลอดจนโครงการไดมการจดท าแผนปฏบตการเพอใชในการก าหนดแนวทางและวางแผนในการรณรงคในแตละกจกรรม โดยแผนปฏบตการประกอบไปดวย การก าหนดวตถประสงคของกจกรรม การก าหนดประเดนเนอหา การก าหนดกลมเปาหมายและสอทใช การก าหนดบคลากรในการท างาน เปนตน โดยแผนปฏบตการสามารถมการปรบเปลยน ยดหยนไดตามความเหมาะสมกบกจกรรม สอดคลองกบ เกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาวไววาการเขยนแผนปฏบตการกอนทจะเรมด าเนนการ โดยการก าหนดเนอหา และขอมลเฉพาะการรณรงค การก าหนดกจกรรม สอตางๆเพอใหมความตอเนองกน สงผลกระทบซงกนและกน และสมพนธกบชวงระยะเวลา การเขยนแผนปฏบตการนอาจจดอยในรปของปฏทนการปฏบตงานหรอตารางการรณรงค

9. การก าหนดงบประมาณ งบประมาณในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง ไดรบการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดแบงงบประมาณตามแผนงานเพอน าไปใชในดานตางๆของ

249

โครงการ ไดแก 1.คาใชจายในการจางบคลากรในการท างาน 2.คาใชจายในการสนบสนนศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท 3.คาใชจายในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลก 4.คาใชจายในการผลตและสรางสรรคสอในการรณรงค โดยพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดใชงบประมาณในการสนบสนนทนกจกรรมโครงการขนาดเลกมากทสดเนองจากโครงการขนาดเลกเปนโครงการทชวยขยายเครอขายคนปลกผกในเมองใหเกดผลเปนรปธรรมอยางชดเจน ตลอดจนสามารถเชอมโยงไปสการพฒนาในมตอนๆ โดยในการจดสรรงบประมาณพบวาสอดคลองกบงานวจยของ ชรมพร จตตโกศล (2547) ทพบวา โครงการลดอบตเหตทางจราจรของเครอขายลดอบตเหต ไดมการสนบสนนงบประมาณด าเนนงานจากสสส.โดยไดมการน างบตางมาจดสรรเปนคาใชจายในสวนตางๆของทางโครงการ เชนเดยวกบโครงการสวนผกคนเมอง ตลอดจนสอดคลองกบ เกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาวไววา หนวยงานหรอองคกรทท าการรณรงคจะตองมการประเมนคาใชจายหรองบประมาณดวย เพอมใหเกดปญหาในภายหลง เชน งบประมาณไมเพยงพอ เปนตน การก าหนดงบประมาณ ยงหมายรวมถงการจดสรรอตราก าลงหรอบคลากรตางๆทจะใชด าเนนการดวย

ในขนตอนวางแผนของโครงการสวนผกคนเมอง ไดมการวางแผนทงหมด 9 ขนตอนดวยกน ไดแก 1.การศกษาขอมล 2.การก าหนดเปาหมาย 3.การก าหนดวตถประสงค 4.การก าหนดกลมเปาหมาย 5.การก าหนดวธการประเมนผล 6.การเตรยมสาร 7.การผลตสอ 8.การก าหนดตารางการรณรงคและการจดท าแผนปฏบตการ 9.การก าหนดงบประมาณ ซงพบวาในขนตอนวางแผนของโครงการสวนผกคนเมอง แตกตางกบ เกศน จฑาวจตร (2548) ทไดสรปแนวทางการวางแผนโครงการ ไว 8 ขนตอนดวยกน ซงพบวาในขนตอนการวางแผนของโครงการสวนผกคนเมองไดมขนตอนการก าหนดเปาหมายเพมเตมเขามา เนองจากโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดเปาหมาย เพอใหทมงานโครงการและเครอขายไดใชเปนกรอบในการด าเนนงานรวมกน ดงนนแลวผวจยไดตงขอสงเกตวาในขนตอนวางแผนของโครงการรณรงคนน สามารถยดหยนและปรบเปลยนใหเหมาะสมกบรปแบบของโครงการได โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเปนโครงการทม การท างานรวมกบเครอขาย การก าหนดเปาหมายเพอเปนกรอบในการด าเนนงานรวมกนจงถอไดวาเปนสงส าคญทควรก าหนดไวเพอใหทมงานและเครอขายไดยดถอเปนเปาหมายในการด าเนนงาน เพอใหมการท างานทมความสอดคลองตองกน

ขนการด าเนนการรณรงค

โครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนการรณรงค ไดแก การหาแนวรวม และการรกษากระแส ซงสอดคลองกบเกศน จฑาวจตร (2548) ทไดกลาวไววา การด าเนนการรณรงคเปนขนตอนในการลงมอปฏบตการตามตารางการรณรงค โดยการด าเนนการรณรงค ควรจะตองจด

250

ประกายความสนใจและใชกจกรรมตางๆผสานกนไปตามทไดวางแผนไว ซงประกอบไปดวยการสรางกระแส การประกาศจดยน การรกษากระแส และการปดโครงการ ซงพบความแตกตางกบโครงการสวนผกคนเมอง คอ โครงการสวนผกคนเมองไดมขนการด าเนนการรณรงค คอ การหาแนวรวมและการรกษากระแส เพยงเทานน โดยไมมสรางกระแส การประกาศจดยน หรอการปดโครงการ เนองมาจากโครงการสวนผกคนเมองเปนโครงการรณรงคแบบตอเนอง ทไดมระยะเวลาในการด าเนนการเปนเวลายาวนานและคอยเปนคอยไป ซงอาศยการรกษากระแสอยางตอเนองและการหาแนวรวมมากกวา แตอยางไรกตามพบวาแมวาโครงการสวนผกคนเมองจะไมมการประกาศจดยนหรอการสรางกระแส แตกพบวาทางโครงการสวนผกคนเมองไดมการก าหนดจดยนหรอเปาหมายของทางโครงการอยางชดเจนอยกอนแลวถงการเปนโครงการทสงเสรมรณรงคเรองเกษตรในเมอง ตลอดจนมการประชาสมพนธโครงการผานสอตางๆของโครงการ รวมถงสอมวลชนอยเสมอเพอสอสารไปยงกลมเปาหมาย เพอใหกลมเปาหมายเกดความสนใจ รบทราบและตะหนกถงความส าคญของการท าเกษตรในเมอง สอดคลองกบบษบา สธธร (อางถงใน ทพารตน เดนชยประดษฐ,2539) ทไดกลาววา โครงการรณรงคแบบตอเนอง โครงการประเภทนจะมการก าหนดวตถประสงคใหกลมเปาหมายมพฤตกรรมไปในแนวทางทตองการอยางคอยเปนคอยไป ดวยการสรางการรบรและความสนใจใหเกดขนในกลมเปาหมายกอนแลวจงคอยสรางความตองการใหเกดขนในการทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในแนวทางทตองการ

1. การหาแนวรวม โครงการสวนผกคนเมองไดมการ “หาแนวรวม”ในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมการชกชวนกลมผมประสบการณดานการท าเกษตรในเมองอยกอนแลวและผมประสบการณดานการรณรงค อาทเชน มลนธศนยสอเพอการพฒนา คณะท างานกนเปลยนโลก และศนยอบรมเกษตรในเมอง มาชวยกนวางแผนการรณรงคและประชาสมพนธโครงการ รวมถงการรวมมอกนกบเครอขายตางๆมาชวยกนรณรงคหรอรวมกนจดงานหรอกจกรรมดานตางๆรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง ซงสอดคลองกบ แนวคดการระดมพลงทางสงคม ทปารชาต สถาปตานนท (2551) ไดกลาวไววา การระดมพลงทางสงคม ซงเปนการแสวงหาแนวทางในการรวมมอกบพนธมตรในทกระดบอยางมยทธศาสตร เพอกระตนใหเกดการจดกจกรรมสนบสนนทหลากหลาย และเพอกระตนใหผทเกยวของรบรเกยวกบการเพมพลงตางๆในการควบคมและจดการสภาวะแวดลอมโดยตรง ซงการระดมพลงทางสงคมมงเนนการพฒนาสมพนธภาพกบพนธมตร ซงพนธมตรตางๆมกท าหนาทในการกระตนใหเกดการแพรขยายของแนวคดออกไปในวงกวางและในขณะเดยวกนกกระตนใหเกดบรรยากาศทเออตอการยอมรบแนวคดใหมอยางชดเจน

2. การรกษากระแส ในการรกษากระแสของโครงการสวนผกคนเมองนน ไดเปนขนตอนในการสอสารไปสสาธารณชนหรอกลมเปาหมาย โดยการจดกจกรรมตางๆตามตารางการ

251

รณรงคทไดก าหนดไว เพอรกษากระแสและเพอประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจกมากขน โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมหรอออกงานตางๆอยางสม าเสมอ อาทเชน การจดเทศกาลสวนผกคนเมอง การจดกจกรรมทวรสวนผก การจดกจกรรมเสวนาและการจดกจกรรมประกวด เปนตน นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองยงไดมการน าเสนอขอมลขาวสารของทางโครงการผานสอตางๆของทางโครงการสวนผกคนเมอง เชน การน าเสนอขอมลผานสอใหม เชน Facebook fanpage และ เวบไซตของโครงการสวนผกคนเมอง เปนตน เพอใหกลมเปาหมายรบทราบขาวสารของทางโครงการอยางสม าเสมอ เพอรกษากระแสการรณรงคของโครงการใหอยในความสนใจของกลมเปาหมายและสาธารณชน สอดคลองกบ เกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาวถงการรกษากระแส ซงเปนสวนหนงของขนตอนของการจดกจกรรมตางๆตามทไดวางแผนไวเพอมงใหความร เปลยนทศนคตและพฤตกรรรมของกลมเปาหมายและเพอรกษาความสนใจของประชาชนทเปนแนวรวม อนจะไมท าใหขาวคราวในเรองนเงยบหายไป

ขนการประเมนผลและวธการตดตามผล

โครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามประเมนผล โดยไดมการประเมนความร ความพงพอใจและการน าไปใชของผเขารวมกจกรรมหลงจากการเขารวมกจกรรม ซงศนยอบรมและหนวยอบรมเคลอนทจะเปนผตดตาม เพอประเมนผลถงความร ความเขาใจและประโยชนทไดรบ รวมถงความพงพอใจในกจกรรม การน าไปใช ตลอดจนปญหาอปสรรคทเจอ เพอน าผลทไดมาปรบปรงการด าเนนงานของทางศนยอบรม รวมถงเพอส ารวจความร ความเขาใจ และการน าไปใชของผเขารวมกจกรรม นอกจากนแลวทางโครงการสวนผกคนเมองยงไดมทมงานในการการประเมนผลการด าเนนงานของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลกอกดวย ซงผลทไดจะน าไปใชวางแผนการรณรงคและปรบปรง พฒนาการรณรงคใหดยงขน โดยในการตดตามประเมนผล โครงการสวนผกคนเมองไดมการตดตามผลผเขารวมกจกรรมจากการโทรศพทสอบถามผเขารวมอบรมหลงจากไดรบการอบรม และการตดตามผลจากการสอสารผานFacebookระหวางวทยากรและผเขารวมกจกรรม รวมถงการประเมนผลจากการจดกจกรรมเพอใหผทเคยเขารวมกจกรรมไดมาท ากจกรรมรวมกนอกครง สอดคลองกบ จตราภรณ สทธวรเศรษฐ (2544) ทกลาวไววา การประเมนผลเปนความตองการของผวางแผนและผปฏบตหนาทหรอน าแผนไปปฏบต เพอทราบผลลพธทไดและการบรรลเปาหมายตามทไดก าหนดไวในแผนหรอโครงการนน ขอมลทไดจากการประเมนผลจะเปนผลดตอการด าเนนงานของแผนและโครงการในคราวตอไป ซงเชอมโยงไปถงขนการหาขอมล การก าหนดกจกรรม และการน าแผนไปสการปฏบต การประเมนผลท าใหผปฏบตไดทราบวาการด าเนนงานแตละกจกรรมนนไดสงผลดหรอผลเสยอยางไร ควรจะมการปรบปรงแกไขการด าเนนงานใหดขนอยางไร จงจะเหมาะสมกบความตองการและความสนใจของกลมเปาหมาย

252

นอกจากนยงสอดคลองกบเกศน จฑาวจตร (2548) ทกลาววา การตดตามผลและประเมนผล จะท าใหโครงการรณรงคทราบวามปญหาหรออปสรรคขอขดของประการใดเกดขนบางระหวางการด าเนนงาน และทราบวาผลการด าเนนงานเปนอยางไร บรรลตามวตถประสงคหรอไม เพราะเหตใด ซงผวจยไดตงขอสงเกตไววาในการประเมนผลของโครงการสวนผกคนเมองจะมการตดตามผลทกครงหลงจากการจดกจกรรม โดยจะน าผลการประเมนมาสรปผลเพอวางแผนการรณรงคในปตอไป แตอยางไรกตามจากการศกษาพบวาในการประเมนผลของโครงการสวนผกคนเมองนน ไมไดมการประเมนผลผเขารวมกจกรรมกอนอบรม ซงอาจจะไมไดผลทแทจรง สวนในการประเมนผลศนยอบรม หนวยอบรมเคลอนท และสมาชกโครงการขนาดเลก พบวาเปนการประเมนผลในดานปญหาและอปสรรคเทานน แตไดมขอดจากการตดตามผลกคอการไดทราบถงขอมล ความร ใหมๆทไดจากการท าโครงการขนาดเลก ศนยอบรมเกษตรในเมองและหนวยอบรมเคลอนท ซงสามารถน าไปพฒนา วางแผนและขยายประเดนในการรณรงคตอไปได

กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองเปนแนวทางในการสอสารทโครงการสวนผกคนเมองไดก าหนด

ขนเพอในการรณรงค โดยประกอบไปดวย 3 กลยทธดวยกน ไดแก กลยทธเกยวกบผสงสาร กลยทธดานสาร และกลยทธการใชสอ

กลยทธเกยวกบผสงสาร

กลยทธเกยวกบผสงสารไดถอวาเปนกลยทธทส าคญททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชสอสารกบกลมเปาหมาย โดยโครงการไดมการคดเลอกวทยากรมาท าการสอสารและใหความรในดานการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคม และการพงพาตนเอง ซงวทยากรของโครงการไดมบทบาทในฐานะผสงสารและมอทธพลตอผรบสารเปนอยางมาก ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองจงไดใชวทยากรทมความร ความสามารถ มประสบการณในดานตางๆ การใชวทยากรทมพนฐานรวมกนกบผเขารวมกจกรรม รวมถงมการใชวทยากรทมทกษะในการสอสารด การใชทกษะเฉพาะตวของวทยากร และมการใชทกษะในการโนมนาวใจและกระตนความรสกกบผรบสาร ซงสอดคลองกบแนวทางในการสรางความเชอถอของผสงสาร ท อรวรรณ ปลนธนโอวาท (2554) ไดกลาวไววา การสรางความนาเชอถอของผรบสาร จะประกอบไปดวย การมความสามารถหรอเปนผช านาญ เชน การมความร ไหวพรบ มประสบการณท างาน ไดรบการฝกฝน เกยวกบเรองนนๆเปนอยางด และมทกษะในการสอสารทด ไมวาจะเปนการพด การรบฟง และการโนมนาวใจ

นอกจากนแลวในกลยทธของผสงสารของโครงการสวนผกคนเมอง วทยากรจะมการการสรางความเปนเพอนและความไววางใจ โดยมการพดคยแลกเปลยนประสบการณกบผเขารวม

253

กจกรรม และเปนทปรกษาใหกบผเขารวมกจกรรม สอดคลองกบเบอรโล และคณะ(อางถงใน อรวรรณ ปลนธนโอวาท,2554) ทกลาวไววา ปจจย 3 ประการทผรบสารมกใชในการตดสนความนาเชอถอของผสงสาร ไดแก

1. ปจจยในการสรางความอบอนใจ (Safety factor) ผสงสารทมลกษณะดานนไดตองมคณสมบต ไดแก ใจด เขากบคนไดงาย มความเปนเพอน ราเรง เปนตน

2. ปจจยทเปนคณสมบตของผสงสาร (qualification factor) สวนใหญปจจยนจะเนนความร ความช านาญ ประสบการณของผสงสาร

3. ปจจยดานพลวตของผสงสาร (dynamism factor) ซงเปนปจจยทแสดงความคลองแคลว กระตอรอรน ความไมเฉอยชาของผสงสาร

นอกจากนยงพบวาในวทยากรโครงการสวนผกคนเมองไดมการเตรยมตวและวางแผนกอนการจดกจกรรม โดยวทยากรจะมการวางแผนและแบงหนาทกนกอนการจดกจกรรมและมการวเคราะหผรบสารเพอออกแบบสารใหเหมาะสมกบผเขารวมกจกรรม สอดคลองกบงานวจยของ อดพล เออจรสพนธ(2553) ทพบวา ในการสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวดสพรรณบร ไดมการวเคราะหผรบสารเพอออกแบบสารใหเหมาะสมกบผเขารวมกจกรรม เพอทจะไดรจกลกษณะทางประชากรศาสตรของผรบสาร ซงจะชวยใหสามารถคาดคะเนพฤตกรรม เลอกชองทางการสอสารและก าหนดเนอหาในการอบรมไดตรงกบความสนใจและความตองการของผรบสารแตละกลม เชนเดยวกบวทยากรโครงการสวนผกคนเมอง ทไดมการวเคราหผรบสาร โดยไดมการซกถามประวต ความสนใจ หรอการใหกรอกรายละเอยดสวนตวกอนเขารบการอบรม ซงวทยากรจะวเคราะหขอมลของผรบสารกอนเสมอเพอวางแผนการสอสารใหเหมาะสม

กลยทธดานสาร

กลยทธดานสารของทางโครงการสวนผกคนเมอง เปนกลยทธททางโครงการสวนผกคนเมองไดน ามาใชเพอโนมนาวใจผรบสาร ซงไดแกสาธารณชนและผเขารวมกจกรรมกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยกลยทธดานสารของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแบงออกเปน 2 สวน ไดแก กลยทธดานสารทน าเสนอโดยทมงานโครงการสวนผกคนเมอง และกลยทธดานสารทน าเสนอโดยเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง โดยโครงการสวนผกคนเมองไดเนนการน าเสนอสารในแนวทางเชงบวกเปนสวนใหญ เนองจากการน าเสนอสารเชงบวกนนชวยสรางใหเกดแรงบลดาลใจ ซงท าใหผรบสารเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทศทางทพงประสงค โดยพบวาโครงการสวนผกคนเมองไมไดใชการน าเสนอสารในแนวทางเชงลบ แตจะเนนการตกเตอนและใหความรมากกวา เนองจากโครงการสวนผกคนเมองตองการใหก าลงใจ ชแนะ และใหความรแกผรบสารมากกวาท าใหเกดความหวาดกลว

254

เนองจากวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมองตองการมงสงเสรมการท าเกษตรในเมอง การพงพาตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมเปนส าคญ โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมกลยทธในการน าเสนอสารตามประเดนตางๆในการสอสาร เชน การสอสารประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการปลกผกโดยไมใชสารเคม การสอสารประเดนเรองการพงตนเองและการบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอม และการน าเสนอสารเพอเผยแพรกจกรรมและเชญชวนใหสาธารณชนเขารวม ซงในแตละประเดนในการน าเสนอ ผสงสารไดมการก าหนดแนวทางในการน าเสนอสารทแตกตางกนออกไปตามแตละประเดนในการน าเสนอ ไดแก ก าหนดเนอหาสารในประเดนเรองการท าเกษตรในเมองและการพงตนเอง โดยไดมแนวทางในการน าเสนอ ไดแก การน าเสนอเนอหาสารเกยวกบการท าเกษตรในเมอง โดยการถายทอดเทคนคและวธการใหมๆ การน าเสนอเรองงาย ใกลตว และเปนรปธรรม การน าเสนอเรองราวจากตางประเทศ การน าเสนอขอเทจจรง เอกสารทางวชาการ และผลการวจย การน าเสนอเรองงายและไดผลเรว เปนตน หรอการก าหนดวธการน าเสนอ เชน วธการน าเสนอสารโดยใชเหตและผล การใหก าลงใจ การบอกประโยชนทจะไดรบจากการท าเกษตรในเมอง การชใหเหนถงผลกระทบ เปนตน ซงสอดคลองกบ Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551) ทกลาวไววา สารรณรงคทประสบความส าเรจมกมเนอหาทส าคญ 3 ประการ ไดแก

1. การสรางความตะหนก ดวยการกระตนใหสนใจแสวงหาขอมลตางๆ

2. การใหการแนะน าแนวปฏบต ดวยการใหขอมลตางๆเกยวกบวธปฏบตตน (how to do it) เพอใหกลมเปาหมายไดรบความรและทกษะตางๆในการปฏบตตน

3. การโนมนาวใจ โดยเนนการปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมผานทางการใหความรตางๆและการตอกย าสารดวยวธการตางๆ เพอกระตนใหเกดการปฏบตตนอยางตอเนอง ตลอดจนการใชจดจบใจเชงแรงกระตนดานบวกและลบ ซงพบวาสารทสามารถโนมนาวใจไดสงมกเนนการใชคารมทโนมนาวใจ และการสนบสนนจากคนกลางทนาเชอถอ หรอหลกฐานตางๆทตอกย าการเปลยนแปลงพฤตกรรม

นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของฆโนทย บญฟก (2550) ทพบวา กลยทธดานสารของโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ ประกอบดวย การน าเสนอขอเทจจรง การใชหลกเหตและผล การสอสารแบบมสวนรวม ความเปนเอกลกษณ การชใหเหนผลกระทบ การบอกแนวทางในการอนรกษ และการบอกประโยชนทจะไดรบ กลยทธดานสารของภาคเครอขาย ประกอบดวย การน าเสนอขอเทจจรง การใชหลกเหตและผล การชใหเหนผลกระทบ การบอกประโยชนทจะไดรบ การมสวนรวม การน าเสนอสารจากบคคลทมชอเสยงในสงคม การผกโยงกบหลกศาสนา การโนมนาวใจโดยใชอารมณ การน าเสนอสารทเนนขอความสะดดห ความเปนเอกลกษณ

255

การสอสารแบบมสวนรวม การบอกแนวทางในการอนรกษ และการน าเสนอสงแปลกใหม และสอดคลองกบพรด สะสมบต (2548) ทพบวา กลยทธการใชสารของกลมนมแม ซงไดแก กลยทธการน าเสนอสารทเปนขอเทจจรง เสนอความเปนเหตเปนผล ใชกลมอางองหรอบคคลทมชอเสยง น าเสนอสารทเนนขอความสะดดห น าเสนอสารทใหก าลงใจ และสารทเปนการสรางสญญลกษณรวม ซงจากงานวจยทพบความสอดคลองกนในกลยทธดานสาร ซงผวจยไดตงขอสงเกตไดวา ในการใชกลยทธดานสารของโครงการณรงคในแตละโครงการนนจะมความแตกตางกนตามความเหมาะสมกบประเดนตางๆทตองการสอสาร ดงนนแลวโครงการรณรงคตางๆยอมมกลยทธดานสารทหลากหลายแนวทางแตกตางกนไป สอดคลองกบ Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551) ทกลาวไววานกรณรงคอาจใชวธการสอสารในการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงแตกตางกนไป ขนอยกบจงหวะเวลาและกลมเปาหมาย

ตลอดจนยงพบวาในกลยทธดานสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมแนวทางในการน าเสนอสาร ไดแก การลงมอปฏบต การเรยนรทมาทไป และการน าเสนอรปธรรมผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรง สอดคลองกบ ปรมะ สตะเวทน(2527) ทกลาวถง การสาธต (Demonstration) ซงเปนเงอนไขแหงประสทธผลของการสอสารเพอการพฒนาสงคม ไววา การทจะท าใหประชาชนเขาใจและยอมรบการเปลยนแปลงนนจ าเปนตองอาศยการสาธตใหเหนไดจรงจง หรออาศยบคคลทเปลยนแปลงแลวเปนตวอยาง เพราะคนเรานนมกจะเชอสงทตนเหนมากกวาสงทไดยนไดฟง เสมอนกบค าพงเพยของไทยวา “สบปากวาไมเทาตาเหน” ซงสอดคลองกบกลยทธการน าเสนอรปธรรมผานการเยยมชมและส ารวจพนทจรงของของเครอขายโครงการสวนผกคนเมองทไดมการน าเสนอโดยมการพาผเขารวมกจกรรมท าการส ารวจ เยยมชมและสมผส พนทในการเพาะปลกในบรเวณศนยอบรม เพอใหผเขารวมกจกรรมไดเหนถงรปแบบการเพาะปลกในพนทจรง ทไดผลจรง เปนรปธรรม เพอใหกลมเปาหมายไดเหนตวอยางในการเพาะปลก และเพอเสรมสรางแรงบนดาลใจ ตลอดจนสอดคลองกบ ปรมะ สตะเวทน(2527) ทกลาวถง การปฏบต (Pracetice) การทคนเราจะสามารถเปลยนแปลงทศนคต ความเชอและพฤตกรรมของตนไดนนจะตองมประสบการณทดตอสงใหมนนเสยกอน กลาวคอคนเราจะตองมโอกาสไดทดลองกระท าสงนนๆเสยกอนและหากกระท าแลวเกดผลด คนจงจะยอมรบสอนนไปปฏบตตอไป เชนเดยวกบโครงการสวนผกคนเมองทไดเปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมไดมการลงมอปฏบตในขนตอนตางๆของการปลกผกดวยตวเองทกครงทมกจกรรม

กลยทธการใชสอ

โครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย ไดมการเลอกชองทางในการสอสารโดยการเลอกใชสอตางๆในการถายทอดขอมลความรและประชาสมพนธโครงการสวนผกคนเมองใหเปนทรจก

256

โดยมการเลอกใชสอตางๆ ไดแก สอบคคล สอเฉพาะกจ สอกจกรรม สอมวลชน และสอใหม โดยโครงการสวนผกคนเมองไดมการเลอกใชสอทหลากหลายเพอใหเขาถงกลมเปาหมาย ซงสอททางโครงการสวนผกคนเมองไดใหความส าคญมากทสด ไดแก สอกจกรรม เนองจากตองการใหกลมเปาหมายไดลงมอปฏบตจรงและเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม สวนสอทท าใหโครงการเปนทรจกและเขาถงกลมเปาหมายในวงกวางมากทสด ไดแก สอมวลชน ซงทางโครงการไดรบการตดตอจากสอมวลชนในการชวยประชาสมพนธโครงการใหเปนทรจกมากยงขน ตลอดจนโครงการยงมการสงจดหมายขาวไปยงนตยสารและหนงสอพมพเพอประชาสมพนธขาวสารของโครงการอกดวย ซงสอดคลองกบ Atkin (อางถงใน ปารชาต สถาปตานนท,2551) ทพบวา นกรณรงคสวนใหญมกนยมใชสอโทรทศน วทย หนงสอพมพ และสอสงพมพในลกษณะตางๆ โดยเฉพาะสปอตโฆษณา ขาวส าหรบสอมวลชน แผนพบ นอกจากนนยงนยมใชสอตางๆในระดบยอย เชน แผนปาย โปสเตอร สไลด หรอใชสอสาระบนเทงตางๆ อาท ดนตร การสอดแทรกในรายการ การตน ตลอดจนใชสอใหมทสามารถกระตนปฏสมพนธสองทาง นอกจากนนยงสอดคลองกบงานวจยของฆโนทย บญฟก (2550) ทพบวาโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ ไดมการใชชองทางการสอสาร ประกอบดวย สอบคคล สอมวลชน สอกจกรรม สอเฉพาะกจ และสอใหม สอดคลองกบพรด ทรพยสมบต (2548) ทพบวา ชองทางการสอสารของ “กลมนมแม” ประกอบดวย สอบคคล สอมวลชน สอกจกรรม สอเฉพาะกจหรอสอรณรงค และสอพเศษ ตลอดจนสอดคลองกบนนทญา หงษรตน (2550) ทพบวากลยทธการใชสอ ประกอบดวยกลยทธ การใชสอบคคล กลยทธการใชสอมวลชน กลยทธการใชสอเฉพาะกจ และ กลยทธการใชสอแบบบรณาการ แตอยางไรกตามพบวาในกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองและเครอขายในการสอสารผานทางสอมวลชนของโครงการสวนผกคนเมองนน เปนการตดตอเขามาจากสอมวลชนเอง

ปญหาน าวจยขอท 2 : โครงการสวนผกคนเมองมลกษณะเครอขายการสอสารและรปแบบความรวมมอของเครอขายเปนอยางไร

ลกษณะเครอขายการสอสาร องคประกอบและบทบาทเชงการสอสารของบคคลในเครอขาย

ลกษณะเครอขายการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง สามารถแบงบทบาทเบองตนออกเปน 3 กลมดวยกน ไดแก แกนน าเครอขาย สมาชกเครอขาย และพนธมตร สอดคลองกบ แนวคดการวเคราะหเครอขายการสอสาร ของ ปารชาต สถาปตานนท (อางถงใน ฆโนทย บญฟก,2550) ทไดมการระบบทบาทเบองตนของบคคลในเครอขาย ไดแก แกนน าเครอขาย สมาชกเครอขาย และพนธมตร และสอดคลองกบงานวจยของ ผกามาศ ธนพฒนพงศ (2545) ทพบวา เครอขายมกจะมกลมคน 3 ประเภท คอ กลมแกนน า กลมสมาชก และกลมพนธมตรเปนองคประกอบ

257

ของเครอขายแทบทกเครอขาย ซงเครอขายเปนรปแบบการตดตอสอสารทมนษยใชกนอยเปนประจ า คอ การสอสารระหวางบคคลหรอกลมคนในชวตประจ าวน แตเมอมนษยมารวมกลมกนเปนเครอขาย ซงจะมสถานะทางสงคมเกดขน ซงจ าเปนทตองมผรเรมหรอแกนน าเครอข ายเกดขนเพอด าเนนการอยางใดอยางหนงกอนเสมอ จากนนคอยๆสรางเครอขายขององคกร โดยมกจะมกลมคนทใหความสนใจและตองการรวมกลมเพอรวมกนกระท าสงใดสงหนงหรอหลายอยาง ซงเรยกวาสมาชกเครอขาย รวมทงกลมคนทคอยสนบสนนชวยเหลอ ตลอดจนเปนแนวรวมใหกบองคกรเพอใหองคกรมพลงมากยงขนทเรยกวาพนธมตร ดงนนแลวองคประกอบของเครอขายจงมกจะตองมกลมคน 3 กลมนเปนองคประกอบอยดวยเสมอ นอกจากนยงสอดคลองกบ ฆโนทย บญฟก (2550) ทพบวา เครอขายโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ ประกอบไปดวย 3 กลม ไดแก กลมแกนน าเครอขาย กลมภาคเครอขาย และ กลมพนธมตร และสอดคลองกบอดพล เออจรสพนธ (2553) ทพบวา ลกษณะภาคเครอขายของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวกสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต แบงออกเปน 3 กลม ไดแก แกนน าเครอขาน สมาชกเครอขาย และพนธมตร ดงนนแลวผวจยจงตงขอสงเกตไดวา ในการรวมตวเปนเครอขาย จะประกอบไปดวย 1.แกนน าเครอขาย ซงเปนผขบเคลอนและรเรมโครงการ โดยท าหนาทเปนผประสานงานหลกของเครอขาย ในการรณรงคหรอรเรมประเดนตางๆ 2. สมาชกเครอขาย ซงเปนกลมคนทเขามาเปนสวนหนงของเครอขายในการขบเคลอน และ 3.พนธมตร ซงเปนผคอยสนบสนนชวยเหลอเครอขาย ซง3องคประกอบไดถอวาเปนสวนส าคญในการกอตวและพฒนาเครอขายในการประสานงานรวมกน สอดคลองกบ นฤมล นราธร (2543) กลาวถงเครอขายวา เปนการท างานทเปนรปแบบความรวมมอหรอการพงพาอาศยกนและกน ดงนนเครอขาย จงหมายถง รปแบบการประสานงานกลมของคน หรอองคกร ทสมครใจแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน หรอท ากจกรรมรวมกน ชวยเหลอกน โดยการตดตอสอสารอาจท าไดทงการผานศนยกลางหรอแมขายและการตดตอโดยตรงระหวางกลม ซงมการจดรปแบบหรอจดระเบยบทยงคงความอสระโดยมรปแบบการรวมตวแบบหลวมๆตามความจ าเปน หรอเปนโครงสรางทมความชดเจนซงนอกจากค าวาเครอขาย ยงมค าทใกลเคยงทใชความหมายคลายคลงกน เชน แนวรวมเชงกลยทธ (stratgic alliance) หนสวนในการท างาน (partner) หรอค าในอดต เชน ค าวา การประสานงานระหวางองคกร (inter organizational coordination) ซงสงส าคญในการท างานแบบเครอขาย คอ การแสวงหารปแบบขององคกรทมความยดหยน มโครงสรางแนวราบ มความเปนอสระตอกน สามารถตอบสนองตอโลกทมปญหา มความสลบซบซอน เปลยนแปลง

258 แกนน าเครอขาย

แกนน าเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) และ โครงการสวนผกคนเมอง ทมบทบาทในการรเรมเครอขาย และมบทบาทในการตดสนใจด าเนนกจกรรมตางๆของเครอขาย รวมถงมบทบาทในการกระจายขอมลขาวสารไปสสมาชก และมสวนส าคญในการรเรมประเดนตางๆในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง การจดกระบวนการตางๆในการระดมสมองหรอรบฟงความคดเหนจากสมาชก การแสวงหาแนวทางในการผลกดนใหเกดกระบวนการตดสนใจของเครอขายในเรองตางๆ ซงมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ไดมบทบาทเชงการสอสาร โดยเปนคนควบคมขอมล (Gatekeeper) เนองจากมบทบาทในการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง โดยเปนผก าหนดนโยบายการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง การก าหนดหนาทความรบผดชอบของเครอขาย รวมถงมความสามารถในการควบคมการกระจายขอมล ขาวสารหรอการหมนเวยนขอมล และโครงการสวนผกคนเมอง ไดมบทบาทเชงการสอสารเปนดาวเดน (Star) เปนตวเชอมกบคนอนๆในกลมตางๆของเครอขายเปนจ านวนมาก โดยท าหนาทในการสงตอขอมล และรบขอมลเพอมากระจายตอในเครอขาย โดยมผประสานงานโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก วรางคนางค นมหตถา มบทบาทการสอสารเปนสะพาน (Bridge) ท าหนาทในการตดตอประสานงานกบเครอขายตางๆในการจดกจกรรมรวมกน รวมถงท าหนาทเปนทปรกษาใหกบเครอขายตางๆ เมอสมาชกเครอขายมปญหาหรอขาดเหลอในสวนตางๆ ซงมสวนชวยในการรกษาความสมพนธระหวางเครอขายใหเกดความแนนแฟนมากยงขน สอดคลองกบ กบงานวจยของ ผกามาศ ธนพฒนพงศ (2545) ทพบวา แกนน ามบทบาทเปนศนยกลางของเครอขาย(Network Hubs) มหนาทในดานการใหความชวยเหลอสมาชกในการเปนแหลงขอมลและผเชยวชาญดานการเกษตร การประสานเชอมโยงระหวางเครอขาย การตดตอสอสารกบหนวยงานภายนอก และควบคมการไหลของขาวสารรวมทงการแพรกระจายขาวสารไปยงสมาชกและบคคลภายนอก

สมาชกเครอขาย

สมาชกเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอนนมบทบาทในการกระท ากจกรรมตางๆ การรวมเสนอความคดเหน และมสวนรวมในการตดสนใจตางๆ เชน การเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง การเปนทปรกษาโครงการสวนผกคนเมอง การรเรมกจกรรมตางๆ เปนตน โดยสมาชกโครงการสวนผกคนเมองประกอบไปดวย มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง และสมาชกโครงการขนาดเลก โดยมกลมยอยภายในเครอขาย 2 กลมยอยดวยกน ไดแก กลมยอย (Subgroups) ทมการ

259

ตดตอสอสารกน ซงไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ซงไดมการรวมรวบเครอขายซงเปนสมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมองเขาดวยกน ในการจดกจกรรมใหความรดานการปลกผกกบเดก โดยหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm ประกอบไปดวย ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way โครงการสวนผกโรงรถ ฟารมลงรย Shortcut Organic และ ศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการสอสารและรวมจดกจกรรมรวมกนภายใตการเปนหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm โดยมศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Wayเปนตวกลางในการตดตอสอสาร (Hubs) โดยม ทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขายแบบทกชองทาง (The all chanel network) นอกจากนแลว สมาชกเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมกลมยอย (Cliques) ทสมาชกเครอขายไดมการตดตอสอสารถงกนหมด ซงไดแก มลนธศนยสอเพอการพฒนา ศนยเรยนรเกษตรในเมองบานเจาชายผก ศนยเรยนรเกษตรในเมองศนยสวรรณภม ศนยอบรมบานเรยนรใสใจ ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way และศนยอบรมปลกงายๆสไตลคนเมอง บานปอมเอง ซงไดมการปฏสมพนธและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน โดยมทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขายแบบวงกลม (The circle network) สอดคลองกบ ปารชาต สถาปตานนท (อางถงใน ฆโนทย บญฟก,2550) ทกลาวไววา สมาชกเครอขาย ไดแก บคคลทเปนสวนหนงของเครอขาย ทงในดานการกระท ากจกรรมตางๆการรวมเสนอความคดเหน และมสวนรวมในการตดสนใจตางๆ ตลอดจนรวมรบผดชอบกบผลตางๆทเกดขนภายหลงการตดสนใจ โดยการทบคคลกาวเขามาเปนสมาชกของเครอขายหนงๆมไดหมายความวา บคคลไมสามารถเปนสมาชกของเครอขายอนได แตในทางปฏบต บคคลหนงๆสามารถเปนสมาชกไดหลายเครอขาย ขนอยกบความสนใจ การแบงบทบาท หนาท เวลา ตลอดจนความรสกไวเนอเชอใจของสมาชกอนๆในเครอขาย และสอดคลองกบการคนหากลมบคคลในเครอขาย ทปารชาต สถาปตานนท (อางถงใน ฆโนทย บญฟก ,2550) ไดกลาวไววา ในระบบสงคมหนงๆอาจมความเปนไปไดนอยมากทบคคลจะแยกตวเปนอสระ โดยไมมการตดตอสอสาร หรอพบปะกบบคคลอนๆ แตในทางปฏบตบคคลมกมปฏสมพนธกบบคคลอนๆในลกษณะเปนกลมยอยตางๆ โดยนกวชาการดานการสอสารเรยกกลมยอยทสมาชกในกลมทกคนมการตดตอสอสารแบบถงกนหมดวา Clique ในขณะทเรยกกลมยอยทสมาชกบางคนอาจท าหนาทเปนตวกลางในการตดตอสอสารกนในกลมกวา Subgroup ซงผวจยไดเกดขอคนพบเพมเตมวาสมาชกเครอขายมการตดตอสอสารกนเปนกลมยอยทสมาชกทกคนสามารถรวมตวกน ตดตอสอสารถงกนเองได โดยไมตองผานตวกลาง และสมาชกเครอขายสามารถเปนสมาชกไดหลายเครอขาย ตลอดจนสมาชกเครอขายอาจมการรวมกลมกนเองเพอท ากจกรรมตางๆและสอสารระหวางกนไดอยางอสระ ซงอาจเปนสมาชกกลมยอยไดมากกวา 1 กลม และภายในกลมยอยสมาชก (Node) สามารถตดตอสอสารกนเองได

260

นอกจากนยงพบวาสมาชกเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ไดแก สมาชกโครงการขนาดเลก ซงโครงการสวนผกคนเมองไดมการจดกจกรรมเชญชวนกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ทอยในพนท เปาหมาย เสนอโครงการขนาดเลกเขามารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมวตถประสงครวมกนเพอสนบสนน สงเสรมการท าเกษตรในเมอง ตามวตถประสงคของโครงการสวนผกคนเมอง โดยมระยะเวลาในการด าเนนการ 1 ป ซงสมาชกโครงการขนาดเลกไดมบทบาทในเครอขาย เปน ผปลกวเวก (Isolate role) คอ มบทบาทเชงการสอสารทเกบตว ไมคอยสงสง หรอตดตอกบสมาชกคนอนๆในเครอขาย ซงจะมการตดตอกบโครงการสวนผกคนเมองเทานน ยกเวนโครงการสวนผกโรงรถฟารม ลงรย และ Shortcut Organicทไดมการตดตอสอสารกบหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm สอดคลองกบงานวจยของ อดพล เออจรสพนธ (2553) ทพบวา ในเครอขายของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวกสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต ส านกตรวจบญชสหกรณ สพรรณบร ไดมบทบาททางการสอสาร เปน ผปลกวเวก (Isolate role) คอ มบทบาททางการสอสารทมลกษณะเกบตว ไมสงสงหรอตดตอสอสารกบสมาชกเครอขายอนๆดวยกนเอง กลาวคอถามการตดตอสอสารในเครอขายจะมการตดตอสอสารกบสถาบนเรยนรเกษตรอนทรยโดยตรง

พนธมตร พนธมตรของโครงการสวนผกคนเมอง ประกอบดวย ส านกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (สสส.) สวนเกษตรดาดฟา ส านกงานเขตหลกส และโครงการกนเปลยนโลก ซงเปนหนวยงานทมไดเปนสวนหนงของเครอขาย แตมสวนในการชวยสนบสนนเครอขายในเรองตางๆ เชน การแลกเปลยนขอมล การสนบสนนดานนโยบาย กจกรรม และงบประมาณกบโครงการสวนผกคนเมอง ซงมบทบาทเชงการสอสาร มบทบาทเชงการสอสารเปนคนขอบขาย (Boundary spaning) ทมการสอสารเชอมตอระหวางเครอขายตนกบสงคมภายนอก อนท าใหเกดการหมนเวยนหรอแลกเปลยนขอมลภายในเครอขายกบขอมลอนๆ เพอสอสารและแลกเปลยนขอมล รวมถงสรางเครอขายและพนธมตรใหมๆใหแกโครงการสวนผกคนเมอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ อดพล เออจรสพนธ (2553) ทพบวา พนธมตรของเครอขายของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวกสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต เปนหนวยงานภายนอกทไมไดเปนภาคเครอขายของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย จงหวกสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต แตมสวนชวยสนบสนนเครอขายในเรองตางๆหลงจากไดตดตอสอสารกบเครอขายของสถาบนฯ เพอแลกเปลยนข อมลขาวสารระหวางสถาบนฯและภายนอก

261 ลกษณะทศทางในการสอสาร

ส าหรบทศทางเครอขายการสอสารของเครอขายโครงการสวนผกคนเมอง ไดมทศทางในการสอสาร (Direction)ในแนวระนาบ (Horizontal communication)ในลกษณะสองทาง (Two-way communication) คอ เปนการสอสารในลกษณะทโครงการสวนผกคนเมองและสมาชกเครอขายทกเครอขายทเขามาประสานงานกบโครงการสวนผกคนเมอง ในการรณรงคเผยแพรการท าเกษตรในเมอง มความเสมอภาคเทาเทยมกน โดยเครอขายทเขารวมกบโครงการสวนผกคนเมองตางเหนถงความส าคญของการรณรงคเรองการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเองรวมกน เกดการระดมความคดเหนและชวยกนสรางสรรคความร ตลอดจนจดกจกรรมตางๆรวมกน สอดคลองกบงานวจยของ ผกามาศ ธนพฒนพงศ (2545) ทพบวาลกษณะเครอขายการสอสารเปนแนวระนาบหรอแนวนอน (Horizontal Communication) เนองจากกลมตางๆในเครอขายมระดบเทาเทยมกน นอกจากนยงสอดคลองกบ อดพล เออจรสพนธ (2553) ทพบวา เครอขายการสอสารของสถาบนพฒนาการ เ ร ย นร เ กษตร อนทร ย ม ท ศท า ง ในการส อ ส า ร ในแนวร ะนาบ ( Horizontal Communication) คอสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตรอนทรย มลนธเกษตรกรรมธรรมชาต สมาชกเครอขายและพนธมตร มสถานะภาพ ความเสมอภาคเทาเทยมกน และไมไดมการสงการลงมาจากเครอขายใดเครอขายหนง และมการสอสารแบบสองทาง (Two-Way Communication) นอกจากนยงสอดคลองกบปารชาต สถาปตานนท (2543) ทกลาวถงการสอสารในแนวระนาบ (Horizontal Communication)และการสอสารแบบสองทาง (Two-Way Communication) ระหวางบคคลโดยทฝายใดฝายหนงมไดแสดงออกซงอ านาจทเหนอกวาอกฝายหนง หรอการสงการเพอใหอกฝายหนงปฏบตตาม แตเปนการสอสารในลกษณะของกระบวนการหารอรวมกน แลกเปลยนขอมลขาวสารและความหมายรวมกน ตลอดจนการรวมฟงความคดเหนของกนและกน ซงผวจยไดตงขอสงเกตไดวา เครอขายโครงการสวนผกคนเมองถงแมจะมโครงสรางการด าเนนงาน แตอยางไรกตามพบวาเครอขาย สมาชก และพนธมตร ตางมความสนทสนมกนแบบเพอน พ นอง ซงท าใหเครอขายของโครงการสวนผกคนเมองมการด าเนนงานทคลองตว เกดการพฒนารวมกน ซงน าไปสการแลกเปลยนความคดเหนและขอมลขาวสารระหวางกน และการรวมมอกนสรางสรรคกจกรรมในการรณรงคในรปแบบใหมๆ ทมความหลากหลายมากยงขน

ทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย

ทศทางการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ม 3 แบบดวยกน ไดแก เครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network) ซงเปนการสอสารสวนใหญของโครงการสวนผกคนเมอง คอ โครงการสวนผกคนเมองเปนศนยกลางการสอสาร ทเปน

262

ตวเชอมกบกลมตางๆของเครอขายจ านวนมาก และครอขายการสอสารแบบทกชองทาง (The all chanel network) เปนการสอสารของกลมยอย (subgroups) ไดแก หนวยอบรมเคลอนท Truck Farm โดยสมาชกกลมยอยทง 4 กลม สามารถตดตอสอสารกนไดโดยตรง ซงมศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way มลกษณะเปนHubs คอเปนหนวยงานทกระจายขอมล และเครอขายการสอสารแบบวงกลม (The circle network) เปนการสอสารของกลมยอย ไดแก กลมยอย (Cliques) ศนยอบรมเกษตรในเมองทง 6 แหงซงไดมการสอสารและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน โดยสมาชกในกลมทกคนมสถานะเทาเทยมกน และสามารถตดตอกบสมาชกทอยถดจากตนไดทง2ขาง โดยไมผานศนยกลาง และไมตองผานโครงการสวนผกคนเมอง สอดคลองกบฆโนทย บญฟก (2550) ทพบวา การสอสารแบบวงลอ (Wheel Network) เปนการสอสารสวนใหญของเครอขายโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ โดยผวจยไดตงขอสงเกตไดวาในการไหลเวยนของขอมลขาวสารในเครอขาย มกจะมทศทางการไหลเวยนเครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network) ซงเนองมาจากแตละเครอขายตางจะตองมแกนน าหรอศนยกลางในการตดสนใจหรอก าหนดทศทางตางๆในเครอขาย ดงนนแลวการสอสารในเครอขายจงมทศทางการไหลเวยนเครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network)เปนสวนใหญ ซงสอดคลองกบ Harold J.Leavitt (อางถงใน วนจ เกตข า,2522) ทพบวาเครอขายการสอสารแบบวงลอ (The wheel network) มลกษณะเปนเครอขายการสอสารทสมาชกศนยกลางจะเปนผรบขาวสารจากสมาชกคนใดคนหนง แลวสงตอไปยงสมาชกคนอนๆ ซงบคคลทอยตรงกลางจะเปนผมอ านาจอยางแทจรงในการตดสนใจแกไขปญหา และสงผลขอมลกลบไปยงสมาชก

รปแบบความรวมมอของเครอขาย

รปแบบความรวมมอของเครอขายของโครงการสวนผกคนเมอง ท เขามาประสานงานรวมกนกบโครงการสวนผกคนเมอง ไดมรปแบบความรวมมอทแตกตางกน ซงในแตละเครอขายทเขามาประสานงานรวมกนตางมศกยภาพ ความร ความพรอมในดานตางๆทชวยสนบสนน สงเสรมการด าเนนงานของโครงการสวนผกคนเมอง ซงประกอบไปดวย 1.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนแลกเปลยนองคความรและขอมลเชงวชาการ 2.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนแลกเปลยนและระดมทรพยากรระหวางกน ไดแก การสนบสนนดานเงนทน การสนบสนนดานสถานท และการสนบสนนดานวสดอปกรณ 3.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ โดยการรวมมอกนผลกดนประเดนตางๆ เชน สวนผกเพอการบ าบด สวนผกเพอสรางกระบวนการเรยนรของเดก สวนผกเพอการสรางพนทความสมพนธรปแบบใหมของสงคม และ4.รปแบบความรวมมอในการรวมมอกนเผยแพรความรและประชาสมพนธ ไดแก การจดกจกรรมรวมกน การจดนทรรศการ และการประชาสมพนธเครอขายของตนผานสอของทางเครอขายหรอสอมวลชนตางๆ

263

สอดคลองกบ สมพนธ เตชะอธกและคณะ (อางถงใน ปารชาต วลยสเถยร,2543) ทไดจ าแนกประเภทของเครอขาย ไดแก 1.เครอขายความคด เปนเครอขายทเนนการท างานดานความคด ความร หรอเทคนคตางๆเพอเผยแพรและแลกเปลยนความคดและประสบการณของเครอขายกบคนอนๆ 2.เครอขายกจกรรม เปนเครอขายทเนนการชวยเหลอ รวมมอกนท ากจกรรม มสมาชกคอยชวยเหลอรวมมอกน และ3.เครอขายสนบสนนทน และสอดคลองกบเกรยงศกด เจรญวงศกด (2543,น.84-89) ไดกลาวถง การใชประโยชนเครอขายวา เครอขายทจดตงขนแตละกลม ตางมเปาหมายและวตถประสงคของตนเอง อยางไรกด หากพจารณาในเชงมหภาค (macro view)แลว เครอขายแตละกลมสามารถจะด าเนนบทบาทหลกๆได ดงทจะน าเสนอตอไปน ยงเครอขายใดทสามารถเลนบทบาทเหลานไดครบถวน เครอขายนนกจะยงมพลงในการเคลอนไหว และมอทธพลตอสงคมในวงกวางมากขนเทานน ไดแก 1.การใชเครอขายเพอเปนเวทกลางประสานงานรวมกน 2.ใชเครอขายเพอเปนเวทแลกเปลยนสารสนเทศและความร 3.การใชเครอขายเพอเปนเวทแลกเปลยนและระดมทรพยากร 4.การใชเครอขายเพอเปนเวทรวมสรางสรรคและพฒนาความรใหมๆ และ5.การใชเครอขายเพอเปนเวทสรางกระแสผลกดนประเดนใหมๆ นอกจากนนยงสอดคลองกบงานวจยของ กบฆโนทย บญฟก (2550) ทพบวา รปแบบความรวมมอของแตละภาคเครอขายทเขามารวมด าเนนการอนรกษเตาทะเลกบโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กองทพเรอ จะมรปแบบความรวมมอทหลากหลาย และแตกตางกน ซงแบงเปนรปแบบสนบสนนและรปแบบกระท า โดยมรปแบบความรวมมอในดานขอมล รปแบบความรวมมอในเรองของการขบเคลอนกจกรรมและรปแบบความรวมมอในดานของระบบสนบสนน

ปญหาน าวจยขอท 3 : ปจจยในการเขามามสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของสมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองเปนอยางไร

ปจจยในการเขามามสวนรวม

โครงการสวนผกคนเมองไดมการเปดโอกาสใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ไดเสนอโครงการขนาดเลกเพอรวมกนรณรงคสงเสรมการท าเกษตรในเมองและรวมสรางสรรคคณภาพชวตดานตางๆของคนเมองกบโครงการสวนผกคนเมอง โดยโครงการสวนผกคนเมองยงมวตถประสงคในการขยายพนท สรางเครอขายคนปลกผก และกลมคนท าเกษตรในเมองใหเปนรปธรรม โดยการสรางรปธรรมของพนทผานการสนบสนนโครงการขนาดเลก ซงในการเขารวมของกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆในการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก ไดมปจจยตางๆไดแก 1.ปจจยในตวบคคล ซงเปนความตองการและความสนใจในเรองของการปลกผกหรอการท าเกษตรในเมองอยกอนแลว 2.ปจจยสภาพแวดลอม ไดแก สภาพแวดลอมในกรงเทพฯ เชน ปญหาจากการท างานประจ า ปญหาการจราจร 3.ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาทโครงการ

264

สมาชกโครงการขนาดเลกไดตดสนใจเขารวมเนองจากเพอนและเจาหนาทโครงการไดมการชกชวน 4.เงนทนสนบสนน และ5.การหากจกรรมเพอเปลยนแปลงสงคมจากการศกษา โดยปจจยทมสวนในการผลกดนใหกลมบคคลมความตองการเขามามสวนรวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลกมากทสด คอ ปจจยผลกดนจากเพอนและเจาหนาท รองลงมาไดแกปจจยในตวบคคลและเงนทนสนบสนนทเปนองคประกอบในการตดสนใจใหกลมบคคลตดสนใจเขามามสวนรวมในการเปนสมาชกโครงการขนาดเลก สอดคลองกบงานวจยของ ใจทพย สอนด (2543) ทพบวาปจจยการมสวนรวม ประกอบดวย ปจจยภายใน ไดแก ความเชอและความศรทธา ความรสกทสอดคลองตรงใจ และปจจยภายนอก ไดแก การเชญชวน แรงกดดน คณลกษณะเฉพาะของโครงการ สอดคลองวรางคณา วฒนโย (2540) ไดกลาวถงปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวม ไดแก 1.ปจจยในตวบคคล ซงเปนแรงผลกดนจงใจทเกดขนในตวบคคลเอง 2.ปจจยสภาพแวดลอม 3.ปจจยผลกดนจากบคคลอนๆ และ4.รางวลตอบแทน ผวจยจงตงขอสงเกตไดวา ในการเขามามสวนรวมกบโครงการรณรงคตางๆ บคคลยอมมปจจยตางๆเปนองคประกอบในการตดสนใจเขารวมหลายปจจยดวยกน โดยเฉพาะอยางยงปจจยภายใน ซงมาจากความตองการหรอความสนใจทสอดคลองกน ตลอดจนปจจยตางๆจากภายนอกเชน การไดรบผลตอบแทน การผลกดนจากเพอน ฯลฯ ทสงผลใหบคคลตดสนใจเขามามสวนรวมกบโครงการรณรงค ดงนนแลวในการจดกจกรรมเพอเชญชวนใหกลมเปาหมายเขารวมกบโครงการ การทราบถงปจจยตางๆทมอทธพลตอการตดสนใจเขารวม สามารถชวยก าหนดแนวทางในการสอสารกบกลมเปาหมายไดเปนอยางด

กระบวนการมสวนรวม

สมาชกโครงการขนาดเลกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองไดแก 1.การมสวนรวมในการวางแผน (Paticipation in planning) เชน ศนยอบรมบานสวนเรยนร Organic Way ทไดเขามามสวนรวมในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยอบรมเคลอนท Truck Farm และโครงการขนาดเลกทกโครงการไดมอสระในการวางแผนการด าเนนงานและกจกรรมของตวเอง 2.การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม (Paticipation in implementation) ไดแก การเปนวทยากร การจดนทรรศการและจดกจกรรม และการเปนศนยอบรมเกษตรในเมอง 3.การมสวนรวมในการใชประโยชน (Participation in utilization)และการมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน (Participation in benefit-sharing) อาท การน าความรทไดจากการอบรม การแลกเปลยนภายในเครอขาย น าไปใชประโยชนในการวางแผนการจดกจกรรมโดยน าไปประยกตใชในโครงการของตนเอง และชวยพฒนาศกยภาพของตน ตลอดจนไดรบความนาเชอถอและชวยใหโครงการขนาดเลกของตนเปนทรจก และ4.การมสวนรวมในการประเมนผล (Participation in evaluation) ไดแก การประเมนผลผเขารวมกจกรรมและผลจากการจดกจกรรมของโครงการขนาดเลก สอดคลองกบใจทพย สอนด (2543) ท

265

พบวา การมสวนรวมของประชาชนทเขารวมในโครงการ ไดแก ประชาชนจะมสวนรวมในฐานะผปฏบตการในขนตอนตางๆ ไดแก การเตรยมการ การด าเนนการ โดยกลมองคกรพฒนาเอกชนมบทบาทเปนผใหการสนบสนนดานตางๆ เชน ขอมลทางวชาการ การจดการ และหนวยงานอนๆ ไดแก คณะกรรมการจากภาครฐ นกวชาการ องคกรธรกจ พระสงฆ มบทบาทเปนผสนบสนนในฐานะภาครวมกนในการท างาน สอดคลองกบ ปารชาต สถาปตานนท(2549)ทกลาวถง กระบวนการมสวนรวมของประชาชน ประกอบไปดวยภารกจส าคญ 5 ประการ ดงน 1.การมสวนรวมในการวางแผน (Participation in planning) อนไดแก การทประชาชนมบทบาทในกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการวางแผนโครงการ 2.การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม (Paticipation in implementation) อนไดแก การสนบสนนดานทรพยากรตางๆและการประสานความรวมมอในการจดกจกรรม 3.การมสวนรวมในการใชประโยชน (Participation in utilization) 4.การมสวนรวมในการไดรบผลประโยชน (Participation in benefit-sharing) และ5.การมสวนรวมในการประเมนผล (Participation in evaluation)

แตอยางไรกตามพบวา สมาชกโครงการขนาดเลกของโครงการสวนผกคนเมองไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองโดยการเขามาสมครเขารวมโครงการขนาดเลก โดยม เปาหมายการด าเนนงานเพอมงยกระดบและผลกดนประเดนเรองการท าเกษตรในเมอง ซงพบวาสมาชกโครงการขนาดเลกหลายโครงการไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆรวมกบโครงการสวนผกคน โดยเฉพาะอยางยงการมสวนรวมในการท ากจกรรมตางๆรวมกบโครงการ รวมถงการรเรม วางแผนกจกรรม การชวยเหลอและสนบสนนโครงการในดานตางๆ สอดคลองกบ ประสบสข ดอนทร (2531) ทไดกลาวไววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง ความรวมมอของประชาชนไมวาของปจเจกบคคลหรอกลมคนทเหนพองตองกน และเขารวมรบผดชอบหรอเขารวมกจกรรม ทเปนประโยชนตอสงคมเพอด าเนนการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทางทตองการ โดยกระท าผานกลมหรอองคการ เพอใหบรรลถงการเปลยนแปลงทพงประสงค 5.3 ขอเสนอแนะทวไป

1. ในขนตอนการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมองพบวาในขนวางแผนโครงการ

ในการศกษาขอมล ควรมการจดท าวจยอยางเปนทางการของโครงการสวนผกคนเมองเอง โดยควรศกษาใหครอบคลมทงประเดนของกลมเปาหมาย สาร และสอตางๆทน ามาใชในการรณรงค เชน การวจยความร ทศนคต และพฤตกรรมของกลมเปาหมายในเรองของการท าเกษตรในเมองและการพงพงตนเอง รวมถงการวจยและประเมนผลเรองขอจ ากดและอปสรรคของการท าเกษตรในเมองของ

266

กลมเปาหมาย พฤตกรรมการเปดรบสอ ขาวสารดานการท าเกษตรในเมอง เปนตน เพอน าผลวจยทไดมาใชในการวางแผนด าเนนโครงการ ปรบปรงพฒนาโครงการในการรณรงคและแกไขปญหาไดอยางตรงจด ตลอดจนผลการวจยทไดควรน ามาเผยแพรใหเครอขายไดทราบ เพอสามารถน าขอมลตางๆเหลานไปพฒนาและวางการด าเนนงานได รวมถงเปนขอมลใหกบผทสนใจในเรองของการท าเกษตรในเมอง

2. กลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองพบวากลยทธดานการใชสอของโครงการสวนผกคนเมองในสวนของการจดกจกรรมและการประชาสมพนธของทางโครงการสวนผกคนเมอง ควรมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอและตอเนอง ซงพบวาในการจดกจกรรมอบรมของทางศนยอบรมและหนวยอบรมเคลอนท ในบางศนยอบรมขาดการจดกจกรรมอยางสม าเสมอ นอกจากนแลวยงพบวาในการจดกจกรรมอบรมในบางครงขาดการประชาสมพนธในวงกวาง ซง อาจท าใหกลมเปาหมายไมสามารถรบทราบถงการจดกจกรรมของทางศนยอบรมได ดงนนแลวโครงการสวนผกคนเมองควรจะขยายชองทางในการประชาสมพนธในการจดกจกรรมของทางโครงการมากยงขน เชน การประชาสมพนธการจดกจกรรมของศนยอบรมเกษตรในเมอง หนวยอบรมเคลอนท และการจดกจกรรมของสมาชกโครงการขนาดเลก ผานทางสอตางๆของทางโครงการทใชในการประชาสมพนธ หรอการประชาสมพนธผานสอมวลชน เปนตน

3. โครงการสวนผกคนเมองควรมการขยายเครอขายหรอพนธมตรใหมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงพนธมตรดานสอ เพอชวยประชาสมพนธโครงการ รวมถงการรวมรณรงคสงเสรมแนวคดเกษตรในเมองใหเปนทรจกในวงกวางมากยงขน นอกจากนแลวโครงการสวนผกคนเมองควรขยายแนวรวมหรอพนธมตรทเปนองคกร ภาครฐและภาคเอกชน เพอผลกดนและขบเคลอนเชงนโยบาย ซงเปนเปาหมายของทางโครงการ โดยโครงการสวนผกคนเมองยงขาดการขบเคลอนเชงนโยบายอยางตอเนอง ซงการขาดการประชาสมพนธในวงกวางและการขบเคลอนเชงนโยบาย ไดสงผลใหเรองการท าเกษตรในเมองหรอเรองททางโครงการรณรงคอยในเฉพาะกลมคนทสนใจเทานน

4. จากการทโครงการสวนผกคนเมองไดมการเปดโอกาสใหกลมบคคล ชมชน หนวยงาน หรอองคกรตางๆ ทอยในพนทเปาหมาย เสนอโครงการขนาดเลกเพอรวมกนรณรงคเรองการท าเกษตรในเมอง โดยจากการเขารวมเปนสมาชกโครงการขนาดเลก ท าใหสมาชกโครงการขนาดเลกไดเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองในดานตางๆ แตอยางไรกตามพบวามหลายโครงการทเมอสนสดโครงการกไดลมเลกและไมไดมการด าเนนงานตอ ตลอดจนบางโครงการไมไดเขามามสวนรวมกบทางโครงการสวนผกคนเมอง ดงนนแลวผวจยเหนวาในทางโครงการสวนผกคนเมองควรมการเปดโอกาสใหสมาชกโครงการขนาดเลกทงทอยในระยะเวลาด าเนนการหรอแมวาจะสนสด

267

โครงการแลวสามารถเขามามสวนรวมกบโครงการสวนผกคนเมองอยางตอเนอง โดยดงเอาศกยภาพดานตางๆของสมาชกมาใชในการพฒนาโครงการ นอกจากนนแลวควรมการสงเสรมและสนบสนนใหสมาชกโครงการขนาดเลกทสนสดโครงการไดด าเนนการตอเพอรวมกนสงเสรมและรณรงคดานการท าเกษตรในเมองตอไป

5. ในการรณรงคของโครงการสวนผกคนเมอง โครงการสวนผกคนเมองไดมการด าเนนงานในการรณรงคประกอบไปดวยทมงานของโครงการสวนผกคนเมองและเครอขาย ซงพบวาโครงการสวนผกคนเมองไดมการท างานรวมกนกบเครอขายทมความเชยวชาญในดานการท าเกษตรในเมองและการรณรงคเพอมารวมมอกนขบเคลอนเรองเกษตรในเมอง โดยเครอขายทไดเขามามสวนรวมไดมการรวมมอ แลกเปลยน องคความร ทรพยากร รวมถงการรวมมอกนผลกดนประเดนใหมๆ และมสวนชวยในการประชาสมพนธโครงการ ตลอดจนชวยสรางแหลงเรยนรและพนทตนแบบทเปนรปธรรมในการท าเกษตรในเมอง เพอขบเคลอนและรวมมอกนใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการสวนผกคนเมอง นอกจากนแลวโครงการยงเปดโอกาสใหบคคลภายนอกไดเขามามสวนรวมกบโครงการโดยการเปนสมาชกโครงการอกดวย ซงการเปดโอกาสใหกบบคคลภายนอกเขามามสวนรวมนนไดกอใหเกดผลอยางเปนรปธรรม ดงนนแลวจะเหนไดวาในการด าเนนงานรณรงคนน การหาแนวรวมหรอเครอขายมาประสานงานรวมกนถอไดวาม สวนส าคญในการสรางประสทธภาพในการรณรงคไดไมนอย ดงนนแลวการสรางเครอขายในการรณรงคจงถอไดวาเปนแนวทางทนาสนใจใหแกโครงการรณรงคอนๆสามารถน าไปพจารณาและปรบใชในการด าเนนงานรณรงคของโครงการของตนได

5.4 ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป

1. การศกษาในครงน เปนการศกษาเกยวกบเครอขาย ขนตอนการรณรงคและกล

ยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองซงเปนโครงการทรเรมโดยมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) ซงเปนองคกรพฒนาเอกชนทมการด าเนนงานสงเสรมรณรงคในเรองการท าเกษตรในเมอง การพงพงตนเองของคนเมอง ซงในการศกษาไดมงศกษาถงเครอขาย กลยทธการสอสารและขนตอนการรณรงค เพอเปนประโยชนตอโครงการรณรงคอนๆทสามารถน าแนวทางในการรณรงค โดยเฉพาะเรองของเครอขาย กลยทธการสอสารและขนตอนการรณรรงคไปประยกตใช ดงนนแลวในการศกษาวจยครงตอไปจงควรศกษาถงโครงการรณรงคขององคกรพฒนาเอกชนในโครงการอนๆตอไป เพอใหทราบถงแนวทางในการรณรงคทหลากหลายมากยงขน เพอน าผลทไดมาใชพฒนาโครงการรณรงคในประเทศตอไป รวมถงเพอคนหาแนวทางในการพฒนาโครงการรณรงค โดยเฉพาะ

268

อยางยงการพฒนาเครอขาย กลยทธการสอสาร และขนตอนการรณรงคทแตละโครงการน ามาใชในการรณรงค

2. การศกษาในครงน เปนการวจยเชงคณภาพทศกษาถงเครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมอง ดงนนแลวไมสามารถรบรถงผลของการสอสารเหลานนได หากมการศกษาวจยตอไปควรมการศกษาวจยเชงปรมาณทมงศกษาไปทกลมเปาหมายหรอผรบสาร เพอใหทราบถงประสทธภาพและประสทธผลของการสอสาร เพอน าไปปรบปรง พฒนา การรณรงคและกลยทธในการสอสารของโครงการตอไป

3. การศกษาในครงน เปนการศกษาเกยวกบเครอขาย ขนตอนการรณรงคและกลยทธการสอสารของโครงการสวนผกคนเมองซงมวตถประสงคในการรณรงค สนบสนน สงเสรม ใหคนเมองปลกผกไรสารเคม และการสรางแนวคดเรองการพงตนเอง การบรโภคทเกอกลตอสงแวดลอมและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม ซงถอไดวาเปนประเดนทนาสนใจเปนอยางยง โดยเฉพาะอยางยงแนวคดเกษตรในเมองทเรมไดรบความสนใจจากสอมวลชนตางๆ ดงนนแลวการศกษาการปรากฎของประเดนเรองเกษตรในเมองในสอมวลชน นบไดวาเปนเรองทนาศกษาวจย เพอใหเหนถงพฒนาการ การรบร และความสนใจในเรองการท าเกษตรในเมองในประเทศไทยตอไป ซงสอมวลชนถอไดวาเปนสอในการจดประเดนในดานตางๆไดเปนอยางด หากศกษาถงการปรากฏของประเดนเรองการท าเกษตรในเมองในสอมวลชน จะชวยใหเหนภาพการเตบโตดานการท าเกษตรในเมองในประเทศไทยไดอยางชดเจนมากยงขน

4. ในการศกษาครงนพบวาสอใหมไดเปนชองทางส าคญในการรณรงคในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงถายทอดและสอสารไปยงกลมเปาหมาย ซงท าไดสะดวก รวดเรว และมการสอสารทเปนการสอสารสองทาง กอใหเกดการแลกเปลยนความคดเหน ขอมลขาวสารระหวางกน รวมถงการสรางชมชนออนไลนและการรวมกลมทางสงคม ซงพบวาในปจจบนไดมกลมคนทมความสนใจเกยวกบเรองการท าเกษตรในเมอง การปลกผกไรสารเคมรวมตวกนเปนชมชนออนไลนแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกนผานสอสงคมออนไลนอยางFacebook อาท กลมเมอคนเมองอยากปลกผก กลมHeart Core Organic ซงถอไดวาเปนประเดนทนาสนใจในการศกษาครงตอไป

269

รายการอางอง

หนงสอและบทความในหนงสอ กาญจนา แกวเทพ. (2538). เครองมอการท างานแนววฒนธรรมชมชน. กรงเทพฯ: ส านกงาน

เลขาธการสภาคาทอลกแหงประเทศไทยเพอการพฒนา. กาญจนา แกวเทพ. (2548). กาวตอไปของการสอสารเพอการพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย. กาญจนา แกวเทพ,กตต กนภย,ปารชาต สถาปตานนท. (2543). มองสอใหม มองสงคมใหม.

กรงเทพฯ: บรษท เอดสนเพรสโพรดกสชน จ ากด. เกศน จฑาวจตร. (2548). การสอสารเพอการพฒนาทองถน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฎ

นครปฐม. เกรยงศกด เจรญวงศกด. (2543). การจดการเครอขาย:กลยทธส าคญสความส าเรจของการปฎรป

การศกษา. กรงเทพฯ: ซคเซส มเดย. จตราภรณ สทธวรเศรษฐ. (2544). ยทธวธการประชาสมพนธ. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ณรงค สมพงษ. (2530). สอเพองานสงเสรมเผยแพร. กรงเทพฯ: ฝายสอการศกษา ส านกสงเสรมและ

ฝกอบรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นฤมล นราทร. (2543). การสรางเครอขายการท างาน:ขอควรพจารณาบางประการ. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ปรมะ สตะเวทน. (2527). หลกนเทศศาสตร. กรงเทพฯ: ภาควชาการประชาสมพนธ คณะนเทศ

ศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปารชาต วลยสเถยร. (2543). กระบวนการและเทคนคการท างานของนกพฒนา. กรงเทพฯ:

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ปารชาต วลยเสถยร (บรรณาธการ). (2547). เครอขาย:ธรรมชาต ความร และการจดการ. กรงเทพฯ :

โครงการเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข (สรส.). ปารชาต สถาปตานนท, กตต กนภย, พฒนพงส จาตเกต, และปยะนารถ จาตเกต. (2546). การ

สอสารสขภาพ ศกยภาพของสอมวลชนในการสรางเสรมสขภาพ. กรงเทพฯ: โรงพมพภาพพมพ.

270

ปารชาต สถาปตานนทและคณะ. (2549). การสอสารแบบมสวนรวมและการพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ปารชาต สถาปตานนท. (2551). การสอสารประเดนสาธารณะและการเปลยนแปลงในสงคมไทย. กรงเทพฯ:ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปยะพงษ บษบงก. (2555). ปลกเมอง ปลกชวต แนวคดและแนวทางการพฒนาเกษตรในเมอง.กรงเทพฯ: บรษท พมพด จ ากด.

พชน เชยจรรยา, เมตตา ววฒนานกล, และ ถรนนท อนวชศรวงศ. (2541). แนวคดหลกนเทศศาสตร. กรงเทพฯ: บรษทเยลโลการพมพจ ากด.

ยบล เบญจรงคกจและคณะ. (2534). บรบทการสอสาร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยาธร ทอแกว. (2549). วชาชพนเทศศาสตร. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. วนจ เกตข า. (2522). กระบวนการกลม. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. เสถยร เชยประทบ. (2533). การสอสารและการพฒนา. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. เสนย แดงวง. (2523). ทฤษฎปญหาและกรณศกษาของกรมประชาสมพนธ. กรงเทพฯ: โรงพมพขาว

พาณชย. อรวรรณ ปลนธนโอวาท. (2554). การสอสารเพอโนมนาวใจ. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. บทความหนงสอพมพ มเชล โอบามา ปลกผกในท าเนยบ. (21 มนาคม 2552).คมชดลกออนไลน. สบคนจาก

http://www.komchadluek.net/detail/20090321/6250/มเชลโอบามาปลกผกในท าเนยบขาว.html

วทยานพนธ ฆโนทย บญฟก. (2550). เครอขายและกระบวนการสอสารของโครงการอนรกษพนธเตาทะเล กอง

ทพเรอ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร,

สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

271

ใจทพย สอนด. (2543). กลยทธการสอสารในโครงการบวชปาชมชน. (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

ชรมพร จตตโกศล. (2543). กระบวนการประชาสมพนธรณรงคโครงการลดอบตเหตทางการจราจร

ของเครอขายลดอบตเหต. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

ณฐา สวนทารตน. (2555). การเลอกใชสอและการออกแบบสารเพอการเคลอนไหวทางสงคมของ

โครงการบกทร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศ

ศาตร, สาขาวชานเทศศาสตร.

ณฏฐณชย ศรมาเสรม. (2547). การรณรงคเพอลดการบรโภคผลตภณฑเสรมอากหารในชมชน

ศาลายา.(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศ

ศาตร, สาขาวชานเทศศาสตร.

ทพารตน เดนชยประดษฐ. (2539). การศกษากลยทธและประสทธผลของโครงการประชาสมพนธเพอ

ลดอบตเหตจราจรจากการดมสรา. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

นลบล แสนอาทตย. (2547). กระบวนการสอสารในการอนรกษแมน าของต าบลไหลนาน อ าเภอเวยง

สา จงหวดนาน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศ

ศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

นศากร วนจฉยภาค. (2530). ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของเกษตรกรในกจกรรมสหกรณ

การเกษตร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, คณะ

รฐศาสตร, สาขาพฒนาสงคม.

นนทญา หงษรตน. (2550). กลยทธการสอสารเพอการพฒนาแบบมสวนรวมของเกษตรกรในโรงเรยน

ชาวนา จงหวดสพรรณบร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

ประสบสข ดอนทร. (2521). การมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาไมของก านน ผใหญบานใน

ภาคเหนอ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยมหดล,คณะสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร.

272

ผกามาศ ธนพฒนพงศ. (2545). การวเคราะหเครอขายการสอสารเพอการพฒนาการเกษตรของชมรม

สอมวลชนเกษตรแหงประเทศไทย . (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ). จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

พรด สะสมบต. (2548). กระบวนการสอสารในการรณรงคเรองการเล ยงลกดวยน ามารดาของ “กลม

นมแม”. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร,

สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

วรางคณา วฒนโย. (2540). แนวทางการจดท าแผนพฒนาชมชนโดยวธการมสวนรวมของประชาชน:

กรณศกษา สขาภบาลเจาเจด จงหวดพระนครศรอยธยา. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต).

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, บณฑตวทยาลย, สาขาวชาการวางผงเมอง.

หรสดา ปณฑวนนท. (2544). การสอสารและเครอขายการรณรงค "เมาไมขบ". (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร, สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

สรพรรษ ศรบญลอ. (2549). กลยทธการสอสารการรณรงคโครงการรวมใจเพอลดอนตรายจากควน

บหรมอสอง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะนเทศศาตร,

สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ.

อดพล เออจรสพนธ. (2553). เครอขายและกลยทธการสอสารของสถาบนพฒนาการเรยนรเกษตร

อนทรย จงหวดสพรรณบร มลนธกสกรรมธรรมชาต. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต).

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาสอสารมวลชน.

สออเลกทรอนกส โครงการสวนผกคนเมอง. (18 ธนวาคม 2557). แนวคดเรองบทบาทและความส าคญของเกษตรใน

เมอง. สบคนจากhttp://www.thaicityfarm.com/autopagev4/show_page.php?topic_id=399&auto_id=39&TopicPk=

โครงการสวนผกคนเมอง. (2 กมภาพนธ 2555). สมมนาวชาการและมหกรรมเกษตรในเมอง : “ปลกเมอง ปลกชวต. สบคนจากhttp://www.thaicityfarm.com/autopagev4/show_page.php?topic_id=398&auto_id=47&TopicPk=

273

ปยะพงษ บษบงก. (25 พฤษภาคม 2556). 'เปลยนโลก-เปลยนวธคด 'เลกเถอะแยกชนบทกบเมอง' สบคนจาก http://www.komchadluek.net/detail/20130525/159294/ปยะพงษเปลยนโลกเปลยนวธคด.html

Books Cultlip, S. M., Center A. H.,& Broom, G. M. (1999). Effective Public Relation. Newjersy:

Prentice-Hall International. Flay, B. R. & Cook, T. D. (1981). Evaluation mass media prevention campaign In Rice,

R. E., & Jaisley W. J. (Eds.), Public communication campaignes. California: Sage.

Paisley, W. J., & Atkin, C. K. (2001). Public communication campaignes-The American Experience In Rice, R. E., & Atkin, C. K. (Eds.), Public communication campaignes. California: Sage.

Rogers, E. M., & Kincaid D. L. (1981). Communication networks: toward a new paradigm for research. New York: Free Press.

274

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวภรดา เชวงศกดสงคราม วนเดอนปเกด 1 ตลาคม พ.ศ. 2532 วฒการศกษา ศลปศาสตรบณฑต (เอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา)

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2554