บญทว ศรประเสรฐ ปวณา กจบตราวฒน

สวนวเคราะหรตนชาตและธรณวตถ ส านกวเคราะหวจยทรพยากรธรณ

หมายถง แร หนบางชนด หรอ อนทรยวตถ ทใชตกแตง

เปนเครองประดบได โดยมสมบตส าคญ 3 ประการ คอ

สวยงาม หายาก และคงทน โดยจะเจยระไน (cutting)

หรอแกะสลก (carving and engraving) หรอไมกตาม

(สมอ.2537)

แบงเปน 2 กลม คอ เพชร และพลอย

1. อญมณทมาจากสารอนนทรย เชน หน หรอแร ไดแก เพชร

ทบทม มรกต ทบทม ไพลน เทอรคอยส ออบซเดยน

2. อญมณทมาจากสารอนทรย เชน ไขมก อ าพน งาชาง

ปะการง

3. อญมณสงเคราะห เชน ควบกเซอรโคเนย ทบทมสงเคราะห

4. อญมณเลยนแบบ เชน เซอรคอนไรส (เลยนแบบเพชร)

ลกปด

อญมณ

เพชร ทบทม

มรกต ไพลน บษราคม

เพชรสงเคราะห

คอรนดมสงเคราะห เบรลสงเคราะห

ควอตซ

สงเคราะห

รปภาพตางๆ คดลอกจาก Gem and Gemology journals and gemstones of the world

อญมณสงเคราะห

YAG

Strontium Titanate

Cubic Zirconia

GGG

อญมณสงเคราะหท าเทยมเลยนแบบเพชร

รปภาพตางๆ คดลอกจาก Gem and Gemology journals and gemstones of the world

เพชรฉายรงส

หยกอาบสารโพลเมอร แซปไฟรเผา

เพชร HPHT

โทแพซฉายรงส

อญมณปรบปรงคณภาพ รปภาพตางๆ คดลอกจาก Gem and Gemology journals and gemstones of the world

อญมณเทยมเลยนแบบ

DMR

ครโซเพรส

เซอรเพนทน

สปเนลสแดง

ซทรน

อะพาไทต

พลอยเนอแขง – พลอยเนอออน เปนภาษาทใชในการซอขายพลอยใน จ.จนทบร

พลอยเนอแขง คอ พลอยทมความแขงเทากบ 9 เชน ทบทม ไพลน บษราคม

พลอยเนอออน คอ พลอยทมความแขงนอยกวา 9 เชน โกเมน ควอตซ มรกต ฯลฯ

พลอยเนอแขง จงมความทนทานตอการขดขดมากกวา พลอยเนอออน

ความแขง (Hardness) เปนความทนทานของแรตอการขดขด

อะพาไทต 5

ฟลออไรต 4

ยปซม 2

แคลไซต 3

ออรโทเคลส 6 ทลก 1

ควอตซ 7

โทแพช 8

คอรนดม 9

เพชร 10

องคประกอบ คอ C

ส ขาว ขาวอมเหลอง เทา เหลอง(N) เขยว ฟา (B) น าตาล สม แดง

4C : color(ส),clarity (ความใส),cutting (การเจยระไน), carats (น าหนก)

อญมณทเลยนแบบ เชน YAG, GGG,CZ, คอรนดมไรส, เพทายไรส

ความเชอ : อญมณประจ าเดอนเมษายน ความรกอนนรนดร โชคลาภ ชวย

ระงบโทสะ และทรพยสมบต

แหลง อาฟรกาใต นามเบย ออสเตรเลย แคนาดา รสเซย จน

เพชร (Diamond)

Cubic Zirconia

Synthetic Moissanite

GGG YAG

เพชรเทยม(Diamond Simulant) Strontium Titanate

After Gems and Gemology journals

ทบทม (Ruby) ส แดง แดงอมชมพ แดงอมมวง อยในประเภทแรคอรนดม (Al

2O

3) ม Cr3+

เปนธาตรองรอย

อญมณทเลยนแบบ เชน ทบทมสงเคราะห แกวสแดง

การปรบปรงคณภาพ เชน การเผา

ความเชอ : พลอยประจ าเดอนกรกฎาคม รกษาอาการบาดเจบ ความมงคง

ความสข สขภาพด ความส าเรจและความเสยสละ

แหลง : เมยนมาร ไทย กมพชา ศรลงกา เวยดนาม มาดากสการ แอฟรกา อฟกานสถาน

อญมณสแดง มหลายชนด เชน โกเมน สปเนล ทวรมาลน

ฯลฯ

โกเมน: ไพโรป

สปเนลแดง ทบทมสงเคราะห

After Gems and Gemology journals

อญมณเลยนแบบ

ทวรมาลน : รเบลไลต

บษราคม (Yellow Sapphire) ส เหลอง (เหลาแมโขง) จดอยในประเภทแรคอรนดม (Al

2O

3) ม Fe3+ Color

Center

อญมณทเลยนแบบ เชน บษราคมสงเคราะห แกวสเหลอง โทแพซสเหลอง

การปรบปรงคณภาพ เชน การเผา การฉายรงส

แหลง : จ.จนทบร แหลงซลอน ประเทศศรลงกา

ความเชอ : อญมณประจ าเดอนพฤศจกายน เชอกนวาบษราคมสามารถรกษาแผลทเกดจากไฟไหมได และรกษาโรคหดหอบ โรคนอนไมหลบ และการตกเลอด นอกจากนยงน าความสดชนรนเรงมาสผสวมใส

โทแพซสเหลอง (Yellow Topaz) - Al2SiO4(F,OH)2

ไพลน (Blue Sapphire)

ส น าเงน อยในประเภทแรคอรนดม (Al2O3) ม Fe2+ และ Ti4+ เปนธาตรองรอย อญมณทเลยนแบบ เชน ไพลนสงเคราะห แกวสน าเงน การปรบปรงคณภาพ เชน การเผา ความเชอ : พลอยประจ าเดอนกนยายน ความจรง ความมนคง ความรก ความเมตตา ความกรณา

แหลง : เมยนมาร ไทย กมพชา ศรลงกา เวยดนาม มาดากสการ ออสเตรเลย อนเดย แทนซาเนย

พดพาราชา

เขยวสอง

แซปไฟรสชมพ

มรกต (Emerald) ส เขยวเขม อยในประเภทแรเบรล (Be3Al2Si6O18) ม Cr หรอ V เปนธาตรองรอย ถา

ม Fe จะไดเบรลสเขยว อญมณทเลยนแบบ เชน มรกตสงเคราะห แกวสเขยว

การปรบปรงคณภาพ เชน การแชน ามน

ความเชอ : เปนอญมณประจ าเดอนพฤษภาคม ความสวยงาม ความรก ความศรทธา ความกลาหาญ

แหลง : โคลมเบย บราซล แซมเบย ซมบบเว ไนจเรย แอฟรกาใต มาดากสการ ปากสถาน

อะความารน (Aquamarine) ส ฟาออน อยในประเภทแรเบรล (Be3Al2Si6O18) อญมณทเลยนแบบ เชน อะความารนสงเคราะห แกวสฟาออน

ความเชอ : เปนอญมณแหงทะเล แหลง : บราซล รสเซย อฟกานสถาน ปากสถาน อนเดย มาดากสการ ในไทยเคยมรายงานการพบท จ.ราชบร

โกเมน (Garnet) ส แดง (ไพโรป, โรโดไลต, แอลมนไดต) เขยว (ซาวอไรต,ดมนทอยด, อวาโรไวต)

สม (เฮสโซไนต, สเปสซารไทต) บางชนดมหลายส เชน แอนดราไดต ทมสน าตาล

เหลอง แดง เขยว และด า

อญมณเลยนแบบ แกว

ความเชอ : เปนอญมณประจ าเดอนมกราคม เพอสขภาพทด ความมนคง ความ

สจรตใจ และความจรง

ส ขาว เมอสะทอนแสงจะมสอมฟาหรอน าเงน เหลอบน านม จดเปน

ประเภทแรเฟลดสปาร ทเกดปรากฏการณเหลอบอะดลาเรสเซนซ

(adularescence)

ความเชอ : เปนพลอยประจ าเดอนมถนายน แสดงถงความรงเรอง

ความผาสก และเปนสญลกษณของมตรภาพ

มกดาหาร (Orthoclase feldspar)

เพทาย (Zircon)

ส เหลอง น าตาล สม แดง มวง น าเงน เขยว ไรส (ZrSiO4) การปรบปรงคณภาพ เชน การเผา ความเชอ : พลอยประจ าเดอนธนวาคม รกษาโรค ลดไข ปองกนภตผปศาจ แหลง : ไทย มาดากสการ ออสเตรเลย แอฟรกาใต สหรฐอเมรกา ยเครน บราซล จน ศรลงกา และมาเลเซย รสเซย แคนาดา กมพชา

ควอตซ (Quartz – SiO2) ส ไรส (Rock crystal) ชมพ (Rose quartz) เหลอง (Citrine) มวง

(Amethyst) ควนบหร (Smoky quartz) อญมณทเลยนแบบ เชน แกว Rock Crystal

Rose quartz

Citrine

Amethyst Smoky quartz

Ametrine

ควอตซทอยในรปอสณฐาน

(Amorphous quartz)

เปนแรควอตซ ทไมมรปผลก แบงเปน คาลซโดน อะเกต โอนกซ โอปอ

สตรเคม SiO2

Chalcedony Agate Onyx

Opal

ความเชอเรองโอปอ : ความสมหวง

ความบรสทธ และความสข

ทวรมาลน (Tourmaline) ส เชน แดง ชมพ เขยว ฟา ด า (Ca,K,Na)(Al,Fe,Li,Mg,Mn)

3(Al,Cr,

Fe,V)6(BO

3)

3(Si,Al,B)

6O

18(OH,F)

4

ความเชอ เปนพลอยแหงสตปญญา ความแขงแรง

การปรบปรงคณภาพ : การเผา และการฉายรงส

แหลงทพบ ไทย บราซล ศรลงกา มาดากสการ ฯลฯ

เทอรคอยส (Turquoise) ส : ฟา เขยวอมฟา [CuAl

6(PO

4)

4(OH)

8·4H

2O)]

อญมณทเลยนแบบ เชน พลาสตก หนยอมส

ความเชอ : เปนทสถตของเทพเจาแหงทองทะเล เปนของขลง ความ

ร ารวยและมงคง

การปรบปรงคณภาพ : การอดดวยสารโพลเมอร

ความเชอ : รกษาโรค คมครองผสวมใส ท าใหจตใจสงบ หยก แบงออกไดเปน 2 ชนด คอ

1. หยกพมา (Jadeite) ท าเครองประดบ

2. หยกจน (Nephrite) แกะสลกท าพระพทธรป

หยก(Jade)

หยก (Nephrite – Amphibole group)

ส เขยว ขาว เทา เหลอง น าตาล มวง ด า แดง

[Ca2(Mg,Fe)

5Si

8O

22(OH)

2]

แหลง : จน พมา ไซบเรย รสเซย ออสเตรเลย อเมรกา แคนาดา ฯลฯ

พระพทธรปหยก วดธรรมมงคล

หยก(Jadeite – Pyroxene group)

ส เขยว มวงออน ขาว ชมพ น าตาล แดง ฟา ด า สม เหลอง [Na(Al,Fe3+)Si

2O

6]

แหลง : พมา

สปเนล (Spinel) สขาว แดง (เลยนแบบทบทม) ชมพ สม มวง เหลอง น าเงน เขยวแก น าตาล และส

ด า (MgAl2O

4)

อญมณเลยนแบบ แกว

แหลง ในประเทศไทย ชนดสด าทเรยกนลตะโก พบท จ.กาญจนบร จนทบร และ

ตราด สปเนลสแดง ไดพบทเชยงราย ตางประเทศ สปเนลสแดง พบทศรลงกา พมา

ตอนเหนอ และมาดากสการ ชนดทวๆ ไป พบในนวยอรก และ นวเจอรซ

สหรฐอเมรกา

ฟลออไรต (Fluorite) สขาว มวง เขยว (CaF

2)

ร จกในชอ แรพลอยออน มกน ามาเลยนแบบแอเมทสต

แหลง ในประเทศไทย พบทจงหวดล าพน เชยงใหม แมฮองสอน กาญจนบร

เพชรบร ราชบร เชยงราย ก าแพงเพชร สโขทย แพร กระบ และสราษฎรธาน

เพรดอต (Peridot) สเขยวมะกอก [(Mg, Fe)

2SiO

4]

อญมณเลยนแบบ แกว

ความเชอ : เปนพลอยประจ าเดอนสงหาคม มอ านาจ ความกลาหาญ

ความมชอเสยง ความซอสตย

1. สวนวเคราะหรตนชาตและธรณวตถ ส านกวเคราะหวจย

ทรพยากรธรณ กรมทรพยากรธรณ

คาบรการ เมดละ 400 บาท

2. สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต

(องคการมหาชน)

คาบรการ ขนกบชนดของพลอย และน าหนกพลอย