บทท� 2

ดนตรกบการฟง

“การฟง” เปนส�อสาคญย�งในการทากจกรรมท�งหลายเก�ยวกบดนตรเพราะดนตรเปนศลปะซ� งอาศยเสยงเปนส�อ โสดประสาทและการรบฟง จงเปนสวนสาคญมากในการส�อสารทางดนตร (สดบพณ รตนเรอง, 2530:35) ผฟงจาเปนอยางย�งท�จะตองสรางประสบการณการฟงใหกบตวเอง บางคนชอบเพลงชา ๆ บางคนชอบเพลงในจงหวะเรว เสยงดนตรน�นถอวาเปนภาษาแหงอารมณ ขอเทจจรงกคอ อารมณของมนษยมหลายประเภท และเกดในเวลาตาง ๆ กน บางคนชอบสนก บางคนเศรา เสยใจ กลว โกรธ ฯลฯ อารมณดงกลาวน� เองท�คตกวหรอนกแตงเพลงไดพยายามกระตนออกมาเปนเสยงเพลง อยางเชน คตกวผ ย�งใหญของโลกคนหน� งคอ เบโทเฟน (Beethoven) เปนบคคลท�ประสบความสาเรจ ความเศรา ความรก ความสข ซ� งเบโทเฟนกไดบรรยายออกมาตามความรสกของอารมณดวยเสยงเพลง ฉะน�นเม�อเราไดยนกพอจะทราบไดวา ลลา และบรรยากาศของเพลงน�น แสดงถงอารมณประเภทใด เชน เพลง เฟอ อลช (Fur Elise) กแสดงถงความรก หรอ ซมโฟน หมายเลข 6 กแสดงถงความสขท�ไดแลเหนภมประเทศ ปาเขา ลาเนาไมในชนบท เปนตน (สมโภช รอดบญ, 2518 : 3,4)

การฟงดนตรเพ�อใหไดรบความเพลดเพลนและเขาใจตามความตองการของผประพนธเพลงน�นการจะรคณคาในดนตรรปตาง ๆ ไดอยางซาบซ� ง จะตองมการศกษาและเรยนรท�งโดยการอานและฟงอยางมวธการ ศลปะการดนตรไมเหมอนกบศลปะอ�น ๆ คอดนตรไมอาจมองเหนไมอาจจบตองและไมอาจดารงรปรางอยไดนาน ๆ เหมอนศลปะอ�น ๆ

ผฟงอาจไดรบความเพลดเพลนและสดช�นจากการฟงเพลงไดโดยไมตองเขาใจในเร�องของดนตรมากอน ในทานองเดยวกนเราอาจะไดรบความเพลดเพลนหรอเบกบานใจในกวนพนธ ภาพเขยน ภาพป� นโดยท�เราไมมความรท�งในเร�องทฤษฎและเทคนคของศลปะแขนงน�นมากอนเลย ส�งท�ทานไดจากงานศลปะน�น ท�จรงไดแตเพยงผวเผนไมลกซ� งและไมเขาใจในความมงหมายอนแทจรงของผสรางศลปะน�น ๆ

ดร.รด นบล (Dr.Reid Nibley) แหงมหาวทยาลยบรกแฮม ยงรฐยทาห ประเทศสหรฐอเมรกา (Brigha Young University, Utah.) ไดกลาวไววา “ดนตรมอานภาพ มอทธพลตอรางกายและจตใจของมนษยมาก...” และยงไดอางถงรายงานของนกจตวทยาโดยกลาววา “ดนตรมผลตอระบบยอยอาหาร ความรสกอยาก ระบบการหมนเวยนโลหต และการหายใจ ดนตรทาใหเครยดหรอรสกผอนคลายได...” และยงไดกลาวอกวา “เราสามารถจะเรยบเรยงดนตรออกมาใหมอานาจเหนอรางกายและจตใจของมนษยได”

14

จากความเปนจรงในทกวนน� ดนตรนบวาเปนปจจยอกอยางหน�งของมนษยท�ตองแสวงหาเพ�อนามามาสนองอารมณของตน หรอนามาใชใหเกดประโยชนในแงตาง ๆ เชน ปลกใจ ปลอบใจ สรางความสามคคในการทากจกรรมตาง ๆ ฯลฯ

ในแงของความสขและประโยชนท�จะไดรบจากดนตร การไดเปนผบรรเลง จะไดรบมากกวาการเปนผฟง แตในบางคร� งหรอบางสถานการณ การเปนผฟงกสามารถจะไดรบความสขและประโยชนเชนเดยวกนกบผบรรเลงไดเหมอนกน หรออาจจะไดรบมากกวาเสยอกถาหากวามปจจยหลาย ๆ อยางชวยเสรมในการฟงดนตรในตอนน�น (ประสทธd เลยวศรพงษ, 2524: 1)

15

อานภาพของดนตร

ผลตอรางกาย ผลตอจตใจ

ระบบยอยอาหาร ปลกใจ ปลอบใจ

ระบบการหมนเวยนโลหต เศราสรอย

ระบบการยอยอาหาร ราเรง สดช�น

ความรสกอยากกน – ด�ม เครยด

ฯลฯ ฯลฯ

(แผนภมแสดงอานภาพของดนตร)

ดนตรในปจจบนมมากมายหลายชนดแตเราอาจแบงอยางหยาบ ๆ ออกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ดงน� (วาสษฐ จรญยานนท, 2519: 24,25)

1. ดนตรระดบประชาชน มกมทานองงาย ๆ ตามสาเนยงท�คนสวนใหญคนเคยอยแลว และมกมเน�อรองท�เปนไปตามสมยนยม อาจกลาวไดวา กวารอยละ 90 ของเพลงในปจจบนท�อยในกลมน� จะอยในรปเพลงลกทง ลกกรง เพลงปอป โฟลซอง หรอ แมแตดสโก โซล

2. ดนตรประณต มกจะยาวและแสดงถงความคดของผแตงออกมาชดแจง เราอาจกลาวไดวา ผ แตงตองการแสดงความคด ปรญญา แนวคตนพนธท�ตองการนกดนตรท�ฝกฝนความชานาญมาบรรเลง เปนดนตรท�ใชความสามารถในเชงการประพนธข�นสงละเอยดออน

16

การสรางรสนยมในการฟงดนตร

“รสนยม” ความหมายในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 น�นใหความหมายวา การรจกชอบ , ความรสกชอบใจ สนก หรอ ไพเราะ เปนตน

การท�จะใหผฟง เขาถงดนตร ซ� งหมายถงมรสนยม รจกเลอกฟงดนตรท�ตนเองชอบน� น หมายถงการฟงดนตรเพ�อซาบซ� ง จาเปนอยางย�งท�จะตองฝกฝนการฟงเพ�อเปรยบเทยบไดวาวงดนตรไหนเลนด วงไหนเลนไมด นกรองคนไหนรองเพราะคนไหนรองไมเพราะ

เพ�อเปนแนวทางใหเขาถงดนตรมากข�น แมวาดนตรจะเปนสวนหน�งของชวตของเราไปแลวในทก ๆ วน เราอาจจะไดยนเพลงตามวทย โทรทศน แตน�นหมายถงการเร�มตนในการฟง แมจะไมไดเปนการฟงอยางต�งใจ แตกเปนการเร�มตนท�จะสรางรสนยมในการเลอกฟงดนตรของทานได

1. ควรท�จะหดฟงเพลงใด ๆ กไดท�ทานชอบอาจจะเปนเพลงเด�ยวเคร�องดนตรตาง ๆ เชน แซกโซโฟน ไวโอลน หรอ เด�ยวจะเข เด�ยวซอดวง เปนตน ใหฟงเพลงเท�ยวเพ�อใหคนเคยกบทานองทกวรรคตอน

2. เร�มฟงเพลงท�มเคร�องดนตรมากช�นข�น อาจจะเปนเพลงท�เนนลลาของจงหวะ เชน ปอป หรอแจส หรอเพลงบรรเลงในจงหวะลาตนกได เร�มฟงเพ�อใหคนเคยกบฝมอผบรรเลง ถามโอกาสไดดการแสดงสดย�งดท�สด ใหสงเกตสมเสยง เทคนคความสามารถของนกดนตร ควรจะไดมโอกาสฟงผลงานจากวงดนตรหลาย ๆ วงดวย

3. เร�มฟงบทเพลงท�ยาวข�น มโครงสราง และเคร�องดนตรมากช�น เชน ฟงเพลงซมโฟนท�บรรเลงดวยวงออรเคสตา หรอฟงเพลงเถาจากวงมโหร โดยเร� มศกษาท�ประวตของ

17

ผประพนธ ช�อเสยงของวงดนตรท�บรรเลง ศกษาถงรปแบบการประพนธความหมายของอารมณเพลง ถาสามารถฟงเพลงและรบรได รวมถงการวจารณได กเทากบทาใหเราเปนผฟงดนตรเปน หรอรจกฟงดนตรอยางชาญฉลาด

4. การไดศกษาเร� องราวเก�ยวกบดนตรเพ�มมากเทาไร กเทากบจะทาใหเราเปนนกฟงท�สมบรณมากข�นโดยอาจเร�มศกษาทละนอย เพ�อใหรบรดนตรดวยการฟงอยางจรงจง ในเร�องของ

4.1 ฟงเพ�อใหรระดบของเสยง

4.2 ฟงเพ�อใหรแบบแผนของจงหวะ

4.3 ฟงเพ�อทราบถงจนตนาการของผประพนธ

4.4 ฟงเพ�อความสขหรอฟงใหเกดความซาบซ� ง

ฯลฯ

ประเภทของการฟงดนตร

โดยธรรมชาตของการฟงดนตรแลวเราจะพบวามนอยคนท�จะไดฟงดนตรอยางจรงจง

แตเปนการ “ไดยน” มากกวา “การฟง” เพราะเสยงดนตรน�นมาจากความบงเอญเสยมากกวา เชน เสยงดนตรจากวทย โทรทศน รานอาหาร คาเฟ งานบวชขางบาน เหลาน� เปนตน

18

การเลอกฟงดนตร เปรยบเสมอนกนการเลอกบรโภคอาหาร บางคนชอบแกงเขยวหวาน บางคน

ชอบสมตา บางคนชอบสเตก คนทกคนอาจไมชอบในส�งเดยวกน แตถาชอบแลวกมกจะตองศกษาถงในส�งท�

ตวเองกาลงชอบอย

1. กนแกงเขยวหวานรานน�อรอย นกชมอยในใจ

2. ถามโอกาสมาละวนน� กจะตองหาเวลามากนอกใหได

3. กลบไปบานรบหาตาราทาแกงเขยวหวานใสเคร�องปรงอะไรบางลองทารบประทานเองพรอม

แจกขางบานดวย

4. ทาแกงเขยวหวานบอยๆ จนคนชมวาอรอย จงคดจะเปดรานขาวแกงเสยเลย

สาหรบพฤตกรรม การชอบ (ฟง) ดนตรน�น อาจแยกไดวาเปน 4 ระดบ ซ� งอาจเกดข�นสลบกน

ในบคคลเดยวกนกได ( ไพบลย กจสวสดd , 2521 : 325) ไดดงน�

ระดบท� 1 ฟงแบบผานห(Passive Listening) เปนการฟงอยางไมไดต�งใจฟง เปนการฟงดนตร

ขณะท�มกจกรรมอ�นรวมอยดวย อาจเรยกไดวาเปนการไดยนเทาน�น ตวอยางเชน ดนตรประโคมในงานพธ

ตางๆ ดนตรประกอบรายการวทย รายการโทรทศน ดนตรประกอบภาพยนตร ดนตรตามรานอาหาร ฯลฯ

ระดบท� 2 ฟงดวยความรสก (Sensuons Listening) เปนระดบท�มความต�งใจฟงมากข�น เม�อฟงเพล’

แลวเกดความรสกชอบ ในบางอยางจากดนตร เชน ชอบเสยงของดนตร อยางใดอยางหน�ง เชน ตดใจในเสยง

อนแจมใสของของฟลท ความออนไหวของไวโอลน ความทม นมนวลของเชลโล (โดยท�ไมรดวยซ� าวาเสยง

ท�ชอบน�นเปนเสยงอะไร)

ระดบท� 3 ฟงดวยอารมณ(Emotional Listening) การฟงในระดบน� ผฟงจะมปฏกรยาตอเสยงดนตร

มากข�น เกดอารมณคลอยตามในขณะฟงเพลง หรออาจกลาวไดวา ดนตรท�ไดฟงน�น มบางส�งบางอยางท�

สนองอารมณของตน โดยไมสนใจในสวนรายละเอยดของดนตรเทาใดนก ระดบน� ฟงมากเขาไวกพอ

ระดบท� 4 ฟงดวยความหย�งเหน (Perceptive Listening) คอ การฟงอยางท�ผฟงมพ�นฐานทางดาน

ดนตร จนสามารถท�จะวเคราะหวจารณดนตรน�นได คนจะเปนผฟงในระดบน� น� จะไดตองมการสะสมทกษะ

ดานการฟง มการคนควา และฝกฝนตามข�นตอนดงท�ไดกลาวมาแลวในตอนตนคอ เร�องการสรางรสนยมใน

การฟงดนตร จะทาใหไดรบคณคาทางดนตรเตมเมดเตมหนวยท�งอารมณ และความรท�จะชวยเสรมอารมณ

19

มารยาทในการฟงดนตร

การแสดงดนตรในปจจบนมหลายรปแบบหรอหลายประเภท เชน ดนตรสาหรบมไวประกอบงาน

พธตางๆ ดนตรประกอบการแสดง ดนตรตามสถานเรงรมย ดนตรท�แสดงตามวทยโทรทศน ฯลฯ ดนตร

ประเภทตางๆ เหลาน� สวนมากไมไดมความมงหมาย เพ�อใหผฟงไดฟงอยางต�งใจ จรงๆ นก แตยงมดนตรอก

ประเภทหน�งท�จดการแสดงดนตรข�นโดยมวตถประสงคเพ�อการฟงโดยแทจรง นกดนตรจะต�งใจท�จะแสดง

ความสามารถอยางเตมท� ผฟงกต�งใจท�จะมาฟงอยางจรงจง เวลาท�จดใหมการแสดงไมเย�นเยอ ไมมรายการ

แสดงอยางอ�นประกอบ สรปแลวคอการจดการแสดงดนตร เพ�อการดนตรและเพ�อผฟงเทาน�นถาหากการ

จดการแสดงเปนไปอยางมพธรตรอง นกดนตรจะตองแตงกายภมฐานเพ�อเปนการให เกยรตแกผฟงและยง

เปนการแสดงความเคารพตออาชพของตน ตอสถานท� ดงในสภาพการณเชนน�ผฟงจงควรรจกส�งอนพงควร

ปฏบตซ� งอาจจะประมวลไดดงน� (ศนยวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา,2517:หนวยท� 5 หนา 18,19 )

1. ควรแตงกายใหเรยบรอย ใหถกกบภาวะและเหตการณ

2. ควรทราบโปรแกรมการแสดงลวงหนา เพ�อจะไดทาความเขาใจ หรอปพ�นฐานไวกอน

เชน ศลปนท�แสดงเปนใครมประวตความเปนมาหรอมความสาคญอยางไร เพลงท�จะ

แสดงมอะไรบาง และถาหากจะหาแผนเสยงหรอเทปมาฟง เพ�อทาความเขาใจไวกอนก

จะย�งด เม�อฟงการแสดงสดจรง ๆ แลวจะมองเหนความปรชาชาญของศลปนท�แสดง

ไดชดเจน โดยเฉพาะอยางย�งถาเปนดนตรทางตะวนตกท�มหลายกระบวน จะไดไม

เผลอปรบมอโดยเขาใจผดวาดนตรจบเพลงไปแลว นกฟงประเภทจรงจงบางคนถงกบ

หาสกอรเพลงมาศกษาไวกอนกม

3. ควรใหเกยรตนกดนตรหลงจากจบเพลงใดเพลงหน�งไปแลว และเม�อเหนวาการแสดง

ในเพลงน�นศลปนไดแสดงออกถงความชานาญ และฝมอท�ยอดเย�ยมจรงควรปรบมอ

ใหอยางเตมท�เม�อการแสดงหมดตามโปรแกรม หากเหนวาการแสดงดนตรในคร� งน�

เปนท�ประทบใจของผฟงอยางเหลอลนแลวเปนธรรมเนยมท�จะตองมการปรบมอให

เกยรตอยางยาวนาน ในการแสดงดนตรการเด�ยวระนาด 2 ราง ของนายประสทธd ถาวร

แสดง ณ ศาลาดนตร ท�กรงโตเกยว ประเทศญ�ปน ไดรบการปรบมอจากผฟงชาวญ�ปน

ยาวนานถง 7 นาท การปรบมอใหเกยรตเชนน�นกดนตรจะตองออกมาโคงคานบตอ

ผฟงบางคร� งอาจจะมการเลนแถมหรอเพ�อเปนการอภนนทนาการ แกผฟงดวยเพลส�น

20

ๆ อกกได ซ� งจะทาใหผฟงไดเกดความประทบใจท�ล �าลก มความรสกวาการไดมาฟง

เพลงดนตรในคร� งน� เปนชวงเวลาท�มคาอนวเศษสด

4. ไมบงควรกระทาการใด ๆ ท�อาจจะทาใหเปนการเสยสมาธของผฟงคนอ�น และท�ราย

อยางย�งคอจะไมรบกวนสมาธของศลปนท�กาลงแสดงอย เชน ตองไปถงกอนเวลาการ

เลน ไมลกเดนไปมา ไมคยกน ไมสบบหร� เขาหองน�า ถายรป

การฟงดนตรมลกษณะท�มกยดถอกน เพ�อแสดงความเปนผมวฒนธรรมในการฟงดนตร หรอท�รจก

กนวา “มรรยาทการชมการแสดงดนตร ” ซ� งเปนส�งท�ผชมการแสดงควรปฏบตเพ�อความเรยบรอย และให

เกยรตแกผแสดง และสถานท� ดงตอไปน� (http://www.culture.go.th/)

1. การแตงการเรยบรอย ในการไปชมการแสดงดนตรควรแตงกายใหเรยบรอย เหมาะสม

โดยเฉพาะการแสดงดนตรท�เปนพธการมากๆ การแตงการแบบสากลนยมจดเปนส�งจาเปนอยางย�ง สวนการ

แสดงดนตรท�วๆไป นกเรยน นสต นกศกษา สามารถแตงเคร�องแบบไปชมได ซ� งถอวาเปนการแตงกาย ท�

เรยบรอยเหมาะสมเชนกน

2. การไปถงสถานท�แสดงกอนเวลา ถอเปนธรรมเนยมการปฏบตท�ผเขาชมควรไปถงสถานท�

แสดงกอนเวลา และน�งตามท�น�งใหเรยบรอยกอนการแสดงจะเร�มตน ท�งน� เพ�อความเปนระเบยบเรยบรอย

กอนท�การแสดงจะเร�ม และไมเปนการรบกวนท�งผชมท�อยขางเคยง และผแสดง เพราะการมาสาย ทาใหการ

เขาน�งตามท�รบกวนผน�งขางเคยง และบางคร� งกเกดเสยงดงขณะเขาน�งท� จนเปนการรบกวนสมาธผแสดง

ดวย ดงน�น ถามาสายควรหาท�น�งขางหลง จนเพลงท�บรรเลงจบลงกอน แลวหาโอกาสรอชวงท�จะบรรเลง

เพลงตอไป รบเขาน�งตามเลขท�น�งของตน

อยางไรกด บางคร� ง หากเปนการแสดงท�สาคญๆ หรอเปนการแสดงของนกรองนกแสดงท�มช�อเสยง

มากๆ ถาผใดมาสาย ผเดนตrวกอาจจะไมอนญาตใหเขาไปในโรง เน�องจากผแสดงตองการสมาธอยางมาก

และไมตองการใหมการรบกวนใดๆเกดข�น ดงน�น ผมาสายจงจาเปนจะตองรออยนอกโรงกอน จนกวาเพลง

จะจบ หรออยในชวงท�สามารถจะเขาไปยงท�น�งของตนได

3. การอานสจบตร การแสดงดนตรประเภทท�มเน�อหาสาระ มกจะมการจดทาสจบตรจาหนาย

ณ สถานท� ผชมควรซ�อสจบตรอานรายละเอยดขณะรอเวลาเร�มแสดง เพ�อทาความเขาใจกบเพลงแตละเพลง

ในรายการ รวมท�งอานประวตผแสดงท�ปรากฏอยในสจบตร เพ�อใหทราบวาผแสดงคอใคร เพราะการแสดง

บางคร� งจดเดนอาจมไดอยท�บท เสยทเดยว แตอาจอยท�ผแสดงท�มช�อเสยงกเปนได

4. การมสมาธในการชมการแสดง ขณะชมการแสดงควรมสมาธในการชมการแสดงอยาง

21

จรงจง เพ�อใหเขาถงความไพเราะ คณคาของบทเพลง ซ� งทาใหผชมเกดความซาบซ� งในบทเพลงน�น ๆ

ในขณะฟงเพลงไมควรสนทนา พดคย หรอปฏบตส�งใดใหเปนท�รบกวนของผชมขางเคยง การสนทนาพดคย

ควรทาขณะเพลงหน�ง ๆ จบลง และมชวงเวลาท�ผแสดงเตรยมตวท�จะบรรเลงเพลงตอๆไป แตควรกระทา

เทาท�จาเปน และควรใชเสยงแตเพยงเบา ๆ เพ�อใหรบกวนผชมขางเคยงนอยท�สด

5. การปรบมอ เปนมารยาทท�สาคญของผชมการแสดงดนตรท�ควรปรบมอเปนเวลานาน เม�อม

การบรรเลงเพลงแตละเพลงจบ ไมควรปรบมอเม�อการบรรเลงเพลงแตทอนจบลง ปกตเพลงประเภท

ซมโฟน คอนแชรโต หรอ โซนาตา มกมสามหรอส�ทอน เวลาบรรเลงจบแตละทอน ผแสดงจะพกประมาณ

10-15 วนาท ในชวงน�ไมควรปรบมอ เม�อการบรรเลงเพลงจบลงอยางสมบรณแลว จงควรปรบมอเปน

เวลานาน เพ�อใหเกยรตแกผแสดง โดยเฉพาะอยางย�ง เม�อเพลงสดทายจบลง ควรปรบมอเปนเวลานานเพ�อให

เกยรตเปนคร� งสดทาย การปรบมอนานทาใหผอานวยเพลงหรอผแสดงดนตรเด�ยวออกมาโคงคานบตอหนา

ผชมบนเวทหลายคร� ง หลงจากเดนเขาโรงไปแลว ซ� งการกระทาเชนน� ทาใหผแสดงรสกถงการใหเกยรต

อยางสงสด

สวนการแสดงดนตรประเภทโอเปรา และบลเลต เม�อผรองเด�ยว หรอ ผเตนเด�ยว ขบรองหรอเตนจบ

ลง ผชมควรปรบมอหรอแสดงความช�นชมในชวงน�น ซ� งถอเปนมารยาทท�ควรปฏบตเพ�อใหเกยรตและช�น

ชมในความสามารถของผแสดงในการขบรอง หรอเตนในชวงน�น

การอานสจบตร จะทาใหทราบไดวาเพลงแตละเพลงมก�ทอน และสามารถปรบมอไดถกตองเม�อ

เพลงจบลง การใหเกยรตดวยการปรบมอและยนข�นถอเปนส�งท�สามารถปฏบตได โดยเฉพาะการปรบมอ

หลงจาการบรรเลงเพลงสดทายของรายการแสดงดนตรจบลง การปรบมอใหผแสดงเปนส�งท�ควรปฏบต และ

ไมควรเดนออกจากสถานท�แสดงทนทท�เพลงสดทายจบลงโดยไมปรบมอ เพราะโดยมารยาทแลวถอเปนการ

ไมใหเกยรตผแสดง

6. การพกคร� งเวลา ปกตการแสดงประเภทน�จะใชเวลานาน จงมการพกคร� งเวลา เพ�อใหผแสดง

และผชมมเวลาพกผอนเปล�ยนอรยาบถประมาณ 15-20 นาท ในชวงเวลาพกคร� งเวลาน� ผชมควรเขาหองน�า

ใหเรยบรอยถาจาเปน และควรกลบมายงท�น�งของตนกอนเวลาแสดงคร� งหลงจะเร�มตน และในขณะท�มการ

แสดงดนตรอย ผชมไมควรลกออกจากท�น�งออกมาดวยเหตผลใดๆ โดยไมจาเปน

7. การงดใชเคร�องมอส�อสาร ปจจบนเคร�องมอส�อสารท�งวทยตดตามตว และโทรศพทมอถอ

เปนส�งท�คนสวนใหญมประจาตว ในขณะชมการแสดงท�ว ๆ ไป จงมกจะไดยนเสยงจากเคร�องมอส�อสาร

เหลาน�อยเสมอ สภาพเชนน�ไมควรเกดข�นในขณะชมการแสดงดนตรประเภทน� เน�องจากเสยงสญญาณ

22

ดงกลาวจะรบกวนสมาธท�งของผฟงและผแสดง จงควรถอปฏบตมารยาทดวยการงดใชเคร�องมอส�อสารทก

ประเภทตลอดเวลาในขณะชมการแสดง

8. การนาเดกเขามาชมการแสดง ไมควรนาเดกอายต �ากวา 5 ป เขาชมการแสดง

ยกเวนบางรายการท�อนญาต เปนกรณพเศษ

9. การถายภาพการแสดง ไมควรนากลองถายภาพ กลองถายวดโอ เขาไปบนทกการแสดง

ในหอประชม เวนแตจะไดรบอนญาตเปนกรณพเศษ เพราะการแสดงของตางประเทศหลายประเทศม

ลขสทธd เฉพาะ ไมอนญาตใหมการบนทกไปเผยแพรโดยบคคลภายนอก หรอบอยคร� ง แมจะไมมเร�อง

ลขสทธd แตแสงแฟลชจะรบกวนสมาธท�งผชมและผแสดง

10. งดการนาอาหาร และ เคร�องด�มทกประเภทเขาไปในหอประชม เพราะนอกจาก

อาหารบางประเภทจะสงกล�นรบกวนผอ�น ตลอดจนการแกะหบหอและการขบเค�ยวจะทาใหเกดเสยงดงแลว

เศษอาหารและเคร�องด�มยงทาใหมด แมลงสาบ หรอหนมาซอนตว และกดท�น�งในโรงใหเสยหายอกดวย

ดงน�น จงไมควรนาอาหารและเคร�องด�มเขามารบประทานในโรง ยกเวนโรงกลางแจง หรอท�ซ� งไดรบการ

อนญาตใหนาเขาไปได

23

สจบตรและตIวเขาชมการบรรเลงของวง Thailand Philharmonic Orchestra

24

25

ลดวก ฟาน ปโธเฟน (1770-1827)

มอยบอยคร� งทเดยวในประวตศาสตรของมนษยชาตท�บคคลหน�งสามารถทาอะไรไดมากกวาท�

คาดคดกนและไดสรางมาตรฐานจนคนอ�นยอมรบ ในทางดนตรกเชนเดยวกนปโธเฟนเปนตวอยางของคา

กลาวอนน� มใชเพยงแตเพราะวาผลงานของเขาเปนอนสาวรยยนยนอยเทาน�น แตเขาไดเปนผอภวฒน

ทางดานการประพนธดนตร และเปนศลปนผมความอสระในตวเอง

บโธเฟนเปนคนหหนวก ดงน�นชวตเขาจงแยกจากโลกภายนอกเกอบโดยส�นเชงแตโลกภายในทาง

ดนตรของเขาน�นเจดจาเหมอนพระเจาประทานมา ชวตวยเดกของเขาน�นมความกดดนมาก จงทาใหดนตร

ของเขาท�ออกมาเปนอสระ เม�ออาย 17 ป เขาเคยไดรบคาชมเชยจากโมชารท และเม�ออาย 23 ป ไฮเดนไดรบ

บโธเฟนเขาเปนศษย และเม�อส�นชวตลง เขากเปนท�ยอมรบกนวาเปนยอดอจฉรยะแหงยค ความยอดเย�ยมทก

อยางทางดนตรอาจจะมารวมกนใน “บโธเฟน”

ลดวก ฟาน บโธเฟน เกดเม�อป 1770 ท�กรงบอนน ประเทศเยอรมนนบดาเปนดนตรระดบกลางท�ข�

เมาหยาเป แตรวาบตรชายมแววทางดนตรและพยายามท�จะใหบโธเฟนย�งใหญเหมอนโมชารทวยเดก จงได

พยายามเค�ยวเขญบงคบใหบตรชายเรยนดนตร โดยตวเองเปนผสอน บทเรยนแรกๆ ท�บโธเฟนคอเปยโนและ

ไวโอลน เม�ออาย 13 ปไดเปนนกออรแกนและฮารพซคอรดในสานกของเจาชายบรเวณน�น และไดตพมพ

ผลงานเพลงดานเปยโนหลายเพลง

อาชพทางดนตรของบโธเฟนกาวหนาไปเรวมาก เคานต วลไฮม ผอปถมภคนแรกไดแนะนาใหบโธ

เฟนรจกกบบคคลช�นสง และจดการใหบโธเฟนไดพบและศกษากบไฮเดนในป 1792 ปกตบโธเฟนเปนคน

26

กกขฬะหยาบชา แตสาหรบผรกดนตรแลวดเหมอนเขาจะไมใสใจกบอนน� อยางดกเหนเปนของขา ขณะท�ม

ชวตอยในเวยนนา เขาไดรบเชญไปบรรเลงดนตรแทบมไดขาดทอนหลงตามใจตอบ ในท�น� จะยกตวอยางมา

คอเพลงโซนาตาหมายเลข 14 ในกญแจเสยง C# ไมเนอรซ� งเปนท�รจกกนดช�อ Moonlight Sonata

เพลงน� เปนเพลงท�โดงดงและรจกกนดมากท�สดในบรรดาโซนาตาของบโธเฟนท�เรยกวา

“Moonlight” กจากการจบความในทอนท�หน�งซ� งไพเราะและออนหวานแกผฟงเกอบทกคน มขอสงสยอย

เปนจานวนมากท�ยงหาขอพสจนไมไดวามอะไรอยเบ�องหลงเพลงโซนาตาเพลงน� บโธเฟนกมไดบรรยายไว

แตจากผลงานหลายช�นท�แสดงออกทางอารมณของบโธเฟนซ�งไดดกตอเม�อรความรสกของบโธเฟนตอทาน

หญง กลเอตตา กกซอาต (Countess Giulietta Guicciardi) ซ� งบโฟเฟนบนทกไววา “สาวท�แสนงามซ�ง

ขาพเจารกและรกขาพเจา” และเพลงโซนาตาน� บโธเฟนกอทศใหทานหญงคนน� ซ� งประเพณขดค�นมใหม

ความรกของเขาและเธอสมปรารถนา ดงน�นจงมอรรถาธบายวาเพลง Moonlight Sonata ท�ซาบซ�งตอผฟง

สวนใหญท�วทกมมโลกเพราะเปนเพลงรกท�ออนหวานสดซ� งท�บโธเฟนสารถถายทอดไปยงผฟงได

สาหรบเพลงซมโฟนน�นดงไดกลาวมาแลวคอบโธเฟนไดประพนธไวท�งหมด 9 เพลงดวยกน ในจานวนน� เขา

ไดประพนธระหวางท�หหนวกแลวถง 7 เพลง และทกเพลงยงเปนท�นยมฟงกนอยจนถงปจจบนน� เพลง

ซมโฟนหมายเลข 5 ดเหมอนจะเปนท�รจกกนดท�สด และแทจรงเปนเพลงท�ดท�สดเพลงหน�งของโลกเทาท�

รจกกนมา เพลงน� เขาไดประพนธข�นระหวางป 1804-1808 ใชเวลาถง 4 ป ซ� งในชวงน� บโธเฟนเร�มเคยชน

กบการท�ตองแยกตวเองจากโลกเน�องจากหหนวก และมความต�งใจท�จะรวมสขกบโลก ดงน�นสตยอมจะ

ม�นคงและเรากพบวาความปรารถนาอนแรงกลาของเขาชนะเคราะหรายท�เกดข�นในปเดยวกนกบท�เร�ม

ประพนธเพลงซมโฟนหมายเลข 5 บโธเฟนไดประพนธเพลงซมโฟนหมายเลข 3 (Eroica) สาเรจลงและ

ในชวง 4 ป ดงกลาวน� บโธเฟนกไดประพนธเพลงอ�นดวยคอ ซมโฟนหมายเลข 5 วลดไตนโซนาตา

27

(Waldstein) ซมโฟนหมายเลข 6 (Pastoral) เปยโนคอนแซโตหมายเลข 4 และเพลงซมโฟนหมายเลข 5 เปน

เพลงท�บรรยายความดบแคนภายในใจของบโธเฟนในชวง 4 ปน�

นอกจากเพลงท�ยกตวอยางมาน�ยงมเพลงของบโธเฟนอกมากมายท�ไพเราะสงางาม

ถงแมจะมโชครายท�ตองขาดการตดตอกบโลกเพราะหหนวก แตบโธเฟนกมโอกาสไดช�นชมความย�งใหญ

ของตนเองขณะมชวตอย ซ� งตางกบโมซารทและนกดนตรอกหลายคน ดงตวอยางเชน ในการบรรเลง

ซมโฟนหมายเลข 9 บเฟนไดอานวยการเพลงเองท�งท�หหนวก และกประสบความสาเรจอยางงดงาม เสยง

เชยรและเสยงปรบมอกกกอง แตบโธเฟนกหาไดยนไม จนกระท�งนกรองคนหน�งตองจบตวบโธเฟนเพ�อหน

ไปดความช�นชมของผฟง เสยงปรบมอน�นซ� าแลวซ� าเลาเหมอนกบไมมวนจบ

28

Pop (Popular) = คอเพลงท�เปนท�นยม มการผสมผสานดนตรหลายแบบหลายสไตลเขาดวยกน แตท�สาคญ

คอฟงงาย ฟงสบาย คนสวนใหญชอบ

R&B (Rhythm & Blues) = คอแนวเพลง Blue ท�เปนท�นยมของคนผวดาในอเมรกา เพลงมนจะเศราๆ เอ�อยๆ

ตอนหลงเอามาใสจงหวะใหคกคกข�นโยกได กลายมาเปน Rhythm & Blues

Hip-Hop = มนคอแนวเพลง Rap ท�มจงหวะคกคกโดยใสดนตรอเลกทรอนกสเขาไป เปนแนวเพลงท�กลม

วยรนละตนอเมรกาและอเมรกนผวดาช�นชอบ ตอมากแพรหลายไปท�วโลก แต Hip-Hop เองกไมจาเปนตอง

มเน�อรองแบบ Rap เสมอไปนะครบ ปจจบนมการผสมกบดนตรชนดอ�นหลากหลาย

Country = กอยางท�หลายๆ ทานวา มนคอเพลงของคนชนบท ท�มากคลายกบเพลงลกทงบานเราท�เปนเพลงท�

คนชนบทฟง

29

แจส (องกฤษ: Jazz) เปนลกษณะดนตรชนดหน�งท�พฒนามาจากกลมคนดาในสหรฐอเมรกา (African

Americans) ในชวงปลายครสตศตวรรษท� 20 โดยมลกษณะพเศษคอโนตบลส การลดจงหวะ จงหวะสวง

การโตและตอบทางดนตร และการเลนสด โดยแจสถอเปนลกษณะดนตรคลาสสกชนดหน�งของ

สหรฐอเมรกา

บลส (องกฤษ: Blues) เปนรปแบบของดนตรประเภทหน�ง เกดจากสภาพชวตและความเปนอยของคนดาท�

หล�งไหลเขาสสหรฐอเมรกาเพ�อการเปนทาส สภาพชวตท�คบแคนของพวกเขาไดถกนาเสนอผานบทเพลง

ดวยการรอง หรอสวดออนวอนในทางศาสนาท� เปนทวงทานองท�นาเศรา อนเปนเอกลกษณของการรองและ

ทวงทานองท�เกดจากเคร�องดนตรท�ไมมคณภาพจากความแรนแคน และความรในดานทฤษฎดนตรท�

ผดเพ�ยนไปจากเดม ทาใหมเสยงหรอคอรดความเพ�ยนซ�งตอมากไดสรางความแปลกห จนเปนลกษณะและ

เอกลกษณเฉพาะ

ลกษณะสาคญของเพลงบลสคอ การใชเสยงรอง หรอเสยงของเคร�องดนตรท�เพ�ยนจากเสยงใน

บนไดเสยง ซ� งเรยกกนวา เบนท หรอ บลโนต และการสไลดเสยง ปกตเพลงบลสเปนเพลงในอตราจงหวะ

4/4 ใน 1 วรรคจะม 12 หองเพลง การรองแตละวรรคจะมการอมโพรไวเซช�นไปจากทานองเดม เชนเดยวกบ

การบรรเลงโดยเคร�องดนตร

ลกษณะเฉพาะของเพลงบลสถกวางดวยดวยรากฐานจากความเจบปวดแรนแคน ทกขทรมาน ของ

ชวต เน�อเพลง และสาเนยงของบลสจงแฝงความเจบปวดคลายการสะอกสะอ�นเวลารองให จงใชแสดง

อารมณเศราไดด นอกจากน�น เร�องของจงหวะ (rhythm) ของบลสท�โดดเดนเปนเอกลกษณ และเปนแบบ

แผนนาไปสดนตรรปแบบอ�นมากมาย เชน ฟงค,โซลฟงค,รท�ม แอนด บลส, รอก แอนด โรล เปนตน

ท�มาของคาวา บลส ในภาษาองกฤษ blues หมายถง อาการโศกเศรา ในประโยคเชน I feel blues.

30

The Original Dixieland Jazz Band.

กอสเปล (องกฤษ: Gospel music) คอแนวเพลงท�เนนเสยงรองเปนหลก กอสเปลจะมลกษณะการรอง

ประสานเสยง การรองเฉลมฉลอง และใสความเช�อทางศาสนาในเน�อรอง โดยกอสเปลไดซมเขาไปดนตร

หลายๆประเภทอยาง ด-วอป ,คนทร-กอสเปล,contemporary gospel, urban contemporary gospel,Modern

Gospel music

กอสเปลเช�อวามท�มาจากโบสถชาวแอฟรกน-อเมรกน ตอนตนศตวรรษท� 20 นกรองช�อดงแนวกอสเปล

Sister Rosetta Tharpe มเพลงข�นในชารทในป 1938 ทกวนน�กอสเปลไดแตกแยกยอยเปนหลายๆแนว ปลาย

ยค 70 Contemporary Christian Music คอเพลงซอฟตรอกประเภทนงไดเขาสดนตรกระแสหลก จนมาถงยค

80 และ 90 เพลง Contemporary Christian Music กยงอยไดรบความนยมเพยงแตมเน�อหาเก�ยวกบศาสนา

31

รทมแอนดบลส (องกฤษ: Rhythm and Blues หรอรจกกนในช�อ R&B, R'n'B, RnB) เปนแนวเพลงท�ไดรบ

ความนยม โดยผสมผสานระหวางเพลงแนว แจส กอสเปล และบลส โดยเร�มแรกจะเลนโดยศลปนแอฟรกน-

อเมรกน

ดสโก (องกฤษ: Disco) เปนแนวเพลงประเภทหน�ง สาขายอยของดนตรแดนซ ท�ผสมผสานแนวฟงกกบโซล

เขาดวยกน ดสโกไดรบความนยมอยางมากในชวยยคครสตทศวรรษท� 1970 ตอนกลางถงปลาย ศลปน

แนวดสโกท�ไดรบความนยมในยคน�น เชน ดอนนา ซมเมอร, เดอะแจกสนไฟฟ, แบรร ไวต, บจส, บอนน

เอม. และแอบบา เปนตน

รอก (องกฤษ: Rock) เปนแนวเพลงท�ไดรบความนยมในกระแสหลกในชวงครสตทศวรรษ 1960 มตนกาเนด

จากดนตรรอกแอนดโรล รทมแอนดบลส ดนตรคนทรในครสตทศวรรษ 1940 และ 1950 รวมถงเพลงแนว

โฟลก แจซและดนตรคลาสสก ดนตรเพลงรอกมนวงไปดวยเสยงกตารแบบแบกบตจากสวนจงหวะของ

กตารเบสไฟฟา กลองและคยบอรด อยางออรแกน เปยโน หรอต�งแตชวงครสตทศวรรษ 1970 กมการใช

เคร�องสงเคราะหเสยง รวมไปกบกตารและคยบอรด ยงมการใชแซกโซโฟน และฮารโมนกาในแบบบลสกม

ใชบางในทอนโซโล ในรปแบบรอกบรสทธd แลว ใช 3 คอรด จงหวะแบกบตท�แขงแรงและหนกแนน

32

เรกเก (องกฤษ: reggae) เปนแนวดนตรแอฟรกน-แครบเบยน ซ� งพฒนาข�นบนหมเกาะจาไมกา และมความ

ชดใกลเช�อมตอกบลทธรสตาฟาเรยน (Rastafarianism) รากด�งเดมของเรกเกสามารถคนหาไดจากดนตร

เทรดช�นหรอประเพณนยมของแอฟรกน-แครบเบยนท�มพอๆ กบดนตรรธ�มแอนดบลสของอเมรกน

Scotiabank's Joylene Griffiths (left) with Dubtonic Kru.

เรกเก เปนดนตรท�มลกษณะพเศษเฉพาะท�เดยวในโลกของประเทศจาไมกา ซ� งอทธพลทางดนตรมาจากน

วออรลน รธ�มแอนดบลส มาจากการฟงวทยทรานซสเตอรท�รบคล�นส�นจากสหรฐอเมรกาในชวง

สงครามโลกคร� งท� 2 รากเหงาของดนตรคนแอฟรกน-แครบเบยน คอเพลงโฟลคของจาไมกาท�เรยกวา เมน

โต (Mento) มทวงทานองเพลงไปในทางแนวดนตรคาลปโซ เน�อหาของบทเพลงจะพดถงการเรยกรองสทธ

ของตวเองและปญหาความยากจนตอประเทศเจาอาณานคมในหมเกาะอนดสตะวนตกในทะเลแครบเบยน

33

ช�อ.......................................................................................................หมเรยน....................

คาส�ง จงเขยนหมายเลข 1-12 ลงใหตรงกบ Styles ท�ไดฟง

Music styles

Style Listen series

Bosanova

Cha cha

Country

Disco

Funky

Hiphop

Jazz_Swing

Mambo

Marengae

Reggae

Rock

Tango

34

Answer these Questions?

1. “ดนตรมอทธพลตอรางกายและจตใจของมนษยมาก” เปนคากลาวของใคร

2. ซมโพน หมายเลข 6 ของเบโทรเฟน บรรยายถงอะไร

3. ดนตรแจส เปนประเภทของดนตรประณตใชหรอไม

4. ประเภทของดนตรท�ต�งใจฟงพรอมดโนตประกอบไปดวยเรยกวาอะไร

5. การหดฟงดนตรคร� งแรกควรทาอยางไร

6. ขอหามในการฟงดนตรประเภทซมโฟนคออะไร

7. วงทโบน เลนเพลงแนวใด

8. แนวดนตรท�ผเลนแสดงฝมอบรรเลงทานองดนตรไดอยางอสระ (Ad lib)

9. แคนด� ดเฟอร เปนนกดนตรแนวใด