00.005 GI 2012 izvjestaj.pdf · 2017. 10. 13. · - Revizija Državnih garancija Vlade Crne Gore u 2010. i 2011. godini, i - Kontrolna revizija realizacije preporuka i mjera uz Izvještaj

CCRRNNAA GGOORRAA DDRRŽŽAAVVNNAA RREEVVIIZZOORRSSKKAA IINNSSTTIITTUUCCIIJJAA

Br: 4011-06-1188 Podgorica, 30.10.2012. godine

GGOODDIIŠŠNNJJII IIZZVVJJEEŠŠTTAAJJ

oo iizzvvrrššeenniimm rreevviizziijjaammaa ii aakkttiivvnnoossttiimmaa

DDrržžaavvnnee rreevviizzoorrsskkee iinnssttiittuucciijjee CCrrnnee GGoorree

zzaa ppeerriioodd ookkttoobbaarr 22001111 –– ookkttoobbaarr 22001122.. ggooddiinnee

PPooddggoorriiccaa,, ookkttoobbaarr 22001122.. ggooddiinnee

Godišnji izvještaj Državne revizorske institucije za period oktobar 2011 – oktobar 2012. godine

Strana 3

SADRŽAJ

Uvodne napomene 5

I IZVJEŠTAJ O REVIZIJI ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE ZA 2011. GODINU 9

I) OPŠTI DIO 11 1. Pravni osnov, cilj i predmet revizije Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu 11 II) UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE 13 2. Sistem evidencije i izvršenje budžeta 13 3. Javne nabavke 64 4. Državna imovina 68 5. Transakcije finansiranja 70

III)IZVJEŠTAJ O REALIZACIJI ZAKLJUČAKA SKUPŠTINE CRNE GORE POVODOM USVAJANJA ZAKONA O ZAVRŠNOM RAČUNU BUDŽETA CRNE GORE ZA 2010. GODINU 81

IV) MIŠLJENJE, PREPORUKE I MJERE 90

II IZVODI IZ KONAČNIH IZVJEŠTAJA O IZVRŠENIM POJEDINAČNIM REVIZIJAMA U 2011 - 2012. GODINI 101

1. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Agencije za nacionalnu bezbjednost Crne Gore 103 2. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Crnogorske akademije nauka i umjetnosti 111 3. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Centra za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore 119 4. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva rada i socijalnog staranja za 2011. godinu 129 5. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Fonda rada za 2011. godinu 139 6. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Fitosanitarne uprave za 2011. godinu 145 7. Izvod iz Izvještaja o reviziji sredstava donacije Kraljevine Danske (Projekat - „Program razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori“) 153 8. Izvod iz Izvještaja o kontrolnoj reviziji Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava 159 9. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Regulatorne agencije za energetiku za 2011. godinu 165

10. Izvod iz Izvještaja o reviziji Završnog računa budžeta Opštine Bar za 2011. godinu 171 11. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Montenegro airlines AD Podgorica za 2011. godinu 187 12. Kontrola realizacije preporuka iz revizorskih izvještaja: 195 - Preliminarna revizija Naplata i raspoređivanje boravišne takse, 197 - Revizija Završnog računa budžeta Opštine Herceg Novi za 2009. godinu, 198 - Revizija Godišnjeg finansijskog izvještaja Javnog preduzeća "Aerodromi Crne Gore" za 2009. godinu, 199 - Revizija finansijskog izvještaja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore za 2008. godinu 201

III OSTALE AKTIVNOSTI DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE 203

1. Aktivnosti na donošenju i sprovođenju Strateškog plana razvoja Državne revizorske institucije 205 2. Saradnja sa Skupštinom Crne Gore, Vladom Crne Gore i drugim državnim organima i civilnim sektorom 205 3. Mišljenje Evropske komisije o zahtjevu za članstvo Crne Gore u Evropskoj Uniji (2012. godina) - realizacija preporuka u oblasti

eksterne revizije 206

4. Izuzimanje nezavisnog Revizorskog tijela za reviziju sredstava fondova Evropske unije iz okvira DRI 206 5. Jačanje finansijske i funkcionalne nezavisnosti DRI 206 6. Jačanje profesionalnih kapaciteta i nezavisnosti DRI u dijelu vršenja revizije finansijskih izvještaja političkih partija i izbornih

kampanja 207

7. Realizacija projekta Evropske Unije “Jačanje eksterne revizije u Crnoj Gori“ 207 8. Međunarodna i regionalna saradnja 208 9. Upravljanje ljudskim resursima 209

10. Informacioni sistem 210 11. Planirane aktivnosti DRI i završne napomene 210


Strana 5

Senat Državne revizorske institucije, na osnovu člana 144 Ustava Crne Gore, člana 38, a u vezi sa članovima 18 i 19 Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji na sjednici održanoj 30. oktobra 2012. godine, usvojio je:

GODIŠNJI IZVJEŠTAJ

O IZVRŠENIM REVIZIJAMA I AKTIVNOSTIMA DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE CRNE GORE

ZA PERIOD OKTOBAR 2011 – OKTOBAR 2012. GODINE

Ustavom Crne Gore Državna revizorska institucija (u daljem tekstu: DRI) definisana je kao

samostalni i vrhovni organ državne revizije, koji vrši reviziju zakonitosti i uspješnosti upravljanja državnom imovinom i obavezama, budžetom i svim finansijskim poslovima subjekata čiji su izvori finansiranja javni ili nastaju korišćenjem državne imovine.

Senat Državne revizorske institucije, je shodno svojoj zakonskoj obavezi, donio Godišnji plan revizije za 2012. godinu. Pored revizije Završnog računa budžeta Crne Gore za 2011. godinu, u izvještajnom periodu završene su i sljedeće revizije:

Subjekat revizije Vrsta revizije

Agencija za nacionalnu bezbjednost - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Crnogorska akademija nauka i umjetnosti - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Centar za ekotoksikološka ispitivanja - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Ministarstvo rada i socijalnog staranja - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Fond rada - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Fitosanitarna uprava - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Revizija sredstava donacije Kraljevine Danske u 2011. godini – Projekat “Program za razvoj organske poljoprivrede u CG”

- Opšta revizija - revizija pravilnosti

Regulatorna Agencija za energetiku - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Opština Bar - Opšta revizija - revizija pravilnosti

Montenegroairlines AD Podgorica - Opšta revizija - revizija pravilnosti Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih

prava - Kontrolna revizija

Revizija Završnog računa budžeta Opštine Plav za 2011. godinu je okončana i poslata subjektu revizije na izjašnjavanje.

Takođe, u izvještajnom periodu je izvršena kontrola realizacije preporuka iz revizorskih

izvještaja: Preliminarna revizija Naplata i raspoređivanje boravišne takse, Revizija Završnog računa budžeta Opštine Herceg Novi za 2009. godinu, Revizija Godišnjeg finansijskog izvještaja Javnog preduzeća "Aerodromi Crne Gore" za 2009. godinu i Revizija finansijskog izvještaja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore za 2008. godinu.


Strana 6

Pored navedenih revizija, DRI je u ovom izvještajnom periodu obavila i revizije 12 političkih subjekata koji su imali mandate u Skupštini Crne Gore i kao takvi raspolagali javnim sredstvima. Državna revizorska institucija je, shodno čl. 23 Zakona o finansiranju političkih partija, izvršila reviziju Godišnjih finansijskih izvještaja 12 političkih subjekata koje će u tekućoj kalendarskoj godini dodatno obuhvatiti i reviziju izvještaja po osnovu izborne kampanje za parlamentarne izbore održane 14. oktobra 2102. godine. U četvrtom kvartalu 2012. godine u postupku revizije su:

- Revizija Centra za stručno obrazovanje za 2011. godinu, - Revizija Prihoda Budžeta Crne Gore za 2010. i 2011. godinu po osnovu zaključenih

ugovora o koncesijama za korišćenje prirodnih bogatstava - Revizija Državnih garancija Vlade Crne Gore u 2010. i 2011. godini, i - Kontrolna revizija realizacije preporuka i mjera uz Izvještaj o reviziji budžeta Opštine Kotor

za 2010. godinu.

Godišnji izvještaj Državne revizorske Institucije, predstavlja objedinjenu i sažetu cjelinu svih realizovanih aktivnosti u okviru djelatnosti Institucije u izvještajnom periodu oktobar 2011. - oktobar 2012. godine, prvenstveno aktivnosti na realizaciji plana revizije.

Revizijom Završnog računa budžeta Crne Gore za 2011. godinu obuhvaćena su 22 subjekta kojima je dato ukupno 47 preporuka razvrstanih u 14 segmenata, za koje cijenimo da će značajno doprinijeti unapređenju poslovanja budžetskih korisnika i učvršćivanju finansijske discipline.

U izvještajnom periodu pored revizije Završnog računa budžeta Crne Gore za 2011. godinu, Državna revizorska institucija je izradila 15 pojedinačnih revizija što je u kvantitativnom smislu uvećanje u odnosu na prethodni izvještajni period.

Svi izvještaji o obavljenim revizijama su integralno objavljeni na sajtu Državne revizorske institucije www.dri.co.me.

Godišnji izvještaj je sastavljen iz tri dijela: U prvom dijelu izvještaja pod nazivom „Izvještaj o reviziji Završnog računa budžeta Crne Gore

za 2011. godinu” prezentiran je izvještaj o ovoj reviziji, u okviru koje je takođe prezentiran i Izvještaj o realizaciji zaključaka Skupštine Crne Gore povodom usvajanja Zakona o završnom računu budžeta Crne Gore za 2010. godinu.

U drugom dijelu izvještaja, pod nazivom “Izvodi iz izvještaja o izvršenim pojedinačnim

revizijama u 2012. godini” dati su izvodi iz 15 revizija u kojima su prezentirani najbitniji nalazi, preporuke i mjere za otklanjanje nepravilnosti u poslovanju subjekata revizije, obuhvaćenih izvještajnim periodom.

U trećem dijelu izvještaja pod nazivom “Ostale aktivnosti Državne revizorske institucije”

prezentirana je saradnja sa Skupštinom i Vladom Crne Gore, međunarodna saradnja i aktivnosti na razvoju revizije uspjeha, kao i druge aktivnosti za period oktobar 2011 - oktobar 2012. godine.

U ovom dijelu izvještaja poseban akcenat je dat realizaciji preporuka iz Mišljenja Evropske

komisije koje se odnose na eksternu reviziju, kao i donijetim razvojnim dokumentima, prvenstveno Strategiji plana razvoja DRI za period 2012 - 2017. godine kojima će Državna revizorska institucija nastaviti dalji rad na svom razvoju i jačanju.


Strana 7

Državna revizorska institucija je i ove godine zabilježila napredak u svom radu, što je i konstatovano u Mišljenju Evropske komisije, u kojem je naznačeno da se „sveobuhvatna efikasnost DRI nastavlja poboljšavati“.

Kao članica Međunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija (INTOSAI) i

Međunarodne organizacije koja okuplja vrhovne revizorske institucije Evrope (EUROSAI), DRI je nastavila sa saradnjom na međunarodnom i regionalnom nivou a sve u cilju jačanja razvoja eksterne revizije u Crnoj Gori.


Strana 9

I DIO

IZVJEŠTAJ O REVIZIJI

ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija – revizija pravilnosti Subjekat revizije: Vlada Crne Gore - Ministarstvo finansija Predmet revizije: Završni račun budžeta Crne Gore za 2011. godinu Trajanje revizije: 140 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: Miroslav Ivanišević, predsjednik Senata – rukovodilac Kolegijuma

dr Branislav Radulović, član Senata – član Kolegijuma


Strana 11

I OPŠTI DIO

1. Pravni osnov, cilj i predmet revizije Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. g.

1.1. Pravni osnov za vršenje revizije

Na osnovu člana 4. i 9. Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06 i 17/07, u daljem tekstu: Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji) i člana 51. Zakona o budžetu („Sl. list RCG“, br. 40/01, 44/01, 71/05, 12/07, 73/08, 53/09, 46/10 i 49/10, u daljem tekstu: Zakon o budžetu), a u skladu sa Međunarodnim revizorskim standardima za javni sektor (ISSAI) i Godišnjim planom revizije za 2011. godinu, izvršena je revizija Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu (u daljem tekstu: Završni račun).

1.2. Cilj Revizija Završnog računa imala je za cilj izricanje mišljenja o istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja Završnog računa, odnosno, odgovor na pitanje da li iznosi iskazani u Završnom računu Budžeta sadrže pogrešno predstavljene podatke kao i izricanje mišljenja o pravilnosti (zakonitosti) izvršenja budžeta u 2011. godini, odnosno, provjera usaglašenosti rada subjekata revizije sa važećim zakonima i dugim propisima koji se odnose na upravljanje budžetom, imovinom i ekonomskim poslovima.

1.3. Predmet

Predmet revizije je Završni račun, urađen u skladu sa članom 51. Zakona o budžetu i članovima 1, 2, 3 i 4 Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet države, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“,br. 35/05, 37/05 i 81/05) i članom 6. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list RCG“, br. 32/10 i 14/11) i u skladu sa tim kontrolisani su:

1) početno i završno stanje Konsolidovanog računa trezora; 2) pregled izvršenih odstupanja u odnosu na planirane iznose; 3) izvještaj o uzetim pozajmicama; 4) izvještaj o izdacima budžetskih rezervi; 5) izvještaj o garancijama datim tokom fiskalne godine; 6) izvještaj o kapitalnim projektima; 7) izvještaj o realizaciji programskog budžeta; 8) izvještaj o državnom dugu i izdatim garancijama; 9) izvještaj o otpisanim poreskim i neporeskim potraživanjima; 10) izvještaj o primicima i izdacima javnih ustanova koji nijesu uključeni u Konsolidovani račun

trezora.

Godišnji finansijski izvještaji se pripremaju do 31.03. tekuće godine za prethodnu godinu, na način predviđen Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, na sljedećim obrascima: - ( 1 ) Izvještaj o novčanim tokovima I- ekonomska klasifikacija; - ( 2 ) Izvještaj o novčanim tokovima II -funkcionalna klasifikacija; - ( 3 ) Izvještaj o novčanim tokovima III; - ( 4 ) Izvještaj o novčanim tokovima IV;


Strana 12

- ( 5 ) Izvještaj o neizmirenim obavezama; - ( 6 ) Konsolidovani izvještaj potrošačke jedinice koja u svom sastavu ima javne ustanove; - ( 7 ) Izvještaj o konsolidovanoj budžetskoj potrošnji; - ( 8 ) Izjavu o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine; - ( 9 ) Izvještaj o načinu utroška sredstava tekuće budžetske rezerve. 1.4. Obuhvat revizije

Revizijom Završnog računa pored dokumentacije i izvještaja koji su kontrolisani u Ministarstvu finansija - Državnom trezoru, obuhvaćeni su pojedinačni finansijski izvještaji, evidencije i dokumentacija po potrošačkim jedinicama. Revizija pojedinačnih finansijskih izvještaja zasnovana je na kontroli poštovanja propisa koji se odnose na procedure izdavanja i formiranja dokumentacije, vođenja knjigovodstva i usaglašavanja sa Glavnom knjigom Državnog trezora sa ciljem provjere potkrijepljenosti izvršenih transakcija sa odgovarajućim dokumentima. Revizija je izvršena kod sljedećih potrošačkih jedinica budžeta:

1. Ministarstvo finansija 1a. Rezerve 2. Centralna banka Crne Gore - prihodni model

3. Ministarstvo unutrašnjih poslova - prihodni model 4. Ministarstvo nauke 5. Ministarstvo vanjskih poslova

6. Ministarstvo za evropske integracije 7. Ministarstvo ekonomije 8. Ministarstvo zdravlja 8a. Projekat unapređenja zdravstvenog sistema 9. Uprava policije

10. Poreska uprava 11. Uprava carina - prihodni model

12. Uprava za nekretnine 13. Uprava za mlade i sport 14. Direkcija za saobraćaj 15. Centar za stručno obrazovanje 16. Centar savremene umjetnosti Crne Gore 17. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva 18. Zaštitnik imovinsko - pravnih interesa Crne Gore 19. Agencija za zaštitu životne sredine 20. Agencija za zaštitu ličnih podataka 21. Dotacije opštinama 22. Fond PIO - Transferi iz oblasti PIO Izvršena je i provjera realizacije preporuka DRI, sadržana u Godišnjem izvještaju o izvršenim

revizijama i aktivnostima Državne revizorske institucije za 2010. godinu usvojenih od strane Skupštine Crne Gore, Zaključkom br. 33/11 - 4/6 EPA 676 XXIV od 24.11.2011. godine.

Revizija Završnog računa izvršena je u skladu sa Međunarodnim revizorskim standardima za

javni sektor (ISSAI), a uključivala je ispitivanje dokaza na osnovu uzoraka kojima se potvrđuju iskazani podaci i informacije Završnog računa. Takođe, revizija je uključila ocjenu primijenjenih računovodstvenih načela, kao i objelodanjivanje podataka u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima za javni sektor. U postupku vršenja revizije, posebna pažnja posvećena je prikupljanju dokaza koji omogućavaju izražavanje mišljenja o istinitosti i objektivnosti ukupnih primitaka i izdataka iskazanih u Završnom računu.


Strana 13

II UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE 2. Sistem evidencije i izvršenje budžeta 2.1. Računovodstveni sistem Računovodstveni sistem budžeta Crne Gore organizovan je na modifikovanoj gotovinskoj osnovi shodno odredbama člana 2. i 47. Zakona o budžetu, člana 1. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet države, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05 i 37/05) i Uputstva o radu Državnog trezora („Sl. list CG“, br. 80/08; 02/09; 45/10 i 15/11). Računovodstveni sistem zasnovan je na evidencijama u Glavnoj knjizi trezora, koja se vodi u Ministarstvu finansija i knjigovodstvima koja se vode po potrošačkim jedinicama. Potrošačke jedinice na osnovu svojih evidencija o izdacima (plaćanjima) i primicima na kraju godine sastavljaju godišnji finansijski izvještaj koji se dostavlja Ministarstvu finansija - Državnom trezoru do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu. Glavna knjiga Državnog trezora i finansijski izvještaji potrošačkih jedinica predstavljaju dokumentacionu osnovu za izradu Završnog računa. Obavezu dostavljanja godišnjih finansijskih izvještaja Ministarstvu finansija - Državnom trezoru imalo je 133 potrošačke jedinice. Revizijom je utvrđeno da finansijski izvještaji pojedinih potrošačkih jedinica nijesu sastavljeni u skladu sa Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Takođe, utvrđeno je da nijesu do kraja regulisana prava i obaveze pojedinih budžetskih korisnika koje u svom finansijskom poslovanju koriste obračunsku osnovu, kao na primjer: kod Centra savremene umjetnosti i Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva1, što utiče na tačnost finansijskog izvještavanja. Revizijom je utvrđeno da struktura pojedinih rashoda kod potrošačkih jedinica, kao npr. kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstva ekonomije, Ministarstva finansija, Ministarstva zdravlja, Ministarstva nauke, Uprave policije, Uprave za nekretnine, Agencije za zaštitu životne sredine, Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa CG, Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva i Direkcije za saobraćaj, ne odgovara stvarno izvršenoj budžetskoj potrošnji.

Potrošačke jedinice treba da vrše plaćanja izdataka koja korespondiraju sa budžetom iskazanim namjenama, a da Ministarstvo finansija kroz kontrolu isplata obezbijedi fiskalnu disciplinu i namjensko korišćenje sredstava.

2.2. Utvrđene nepravilnosti u finansijskom izvještavanju Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija i Generalni sekretarijat Vlade nijesu u svojim izvještajima iskazali potrošnju sredstava iz tekuće rezerve na obrascu O - 9, što nije u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Finansijski iskazi u završnom računu Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva sadrže pogrešno predstavljene podatke i ne daju istinit prikaz rezultata poslovanja Zavoda u 2011. godini. Završni račun Zavoda nije usklađen sa Međunarodnim računovodstvenim standardom 1 – Prеzеntаciја finansijskih izvještaja. U finansijskom izvještaju kao prihod tekuće godine unešena je neraspoređena dobit ostvarena u ranijim godinama u iznosu od 350.000,00€.

1 U reviziji Završnog računa budžeta za 2010. godinu bio je izražen isti problem kod Instituta za standardizaciju i Akreditacionog tijela.


Strana 14

Takav finansijski izvještaj ne daje istinit prikaz o tekućem poslovanju za 2011. godinu. Završni račun Zavoda za 2011. godinu treba da sadrži na propisan način proknjižene tekuće prihode i tekuće rashode izvještajnog perioda da bi finansijski rezultat bio realan. Ako se na prihodnoj strani od iznosa 3.731.096,53€ izuzme, kao prihod tekuće godine, unesena neraspoređena dobit ostvarena u ranijim godinama u iznosu od 350.000,00€ onda bi Zavod imao gubitak u poslovanju u 2011. godini u iznosu od 292.273,63€, a ne dobit u iznosu od 57.726,37€, kako je prikazano u završnom računu Zavoda za 2011. godinu.

Izvještaj o novčanim tokovima III Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva ne sadrži sve prihode iz budžeta, jer nijesu prikazane uplate iz budžeta za socijalni program u iznosu od 333.077,50€ (od Ministarstva prosvjete u iznosu od 33.387,50€, Ministarstva održivog razvoja i turizma u iznosu od 200.000,00€ i Ministarstva za informaciono društvo u iznosu od 99.690,00€), ne sadrži sredstva od donacija UNDP u iznosu od 2.100,00€, a prikazani sopstveni prihodi u iznosu od 57.726,37€ predstavljaju dobit koja nije ostvarena. Upravni odbor Centra za stručno obrazovanje nije pravovremeno razmatrao i usvojio finansijski izvještaj Centra. U Izvještaju o novčanim tokovima IV nije pravilno prikazana struktura primitaka Centra. Sredstva stranih donacija u iznosu od 55.218,50€ trebalo je izdvojiti i unijeti na stavku donacije. Uvidom u dokumentaciju dostavljenu od koordinatora Projekta unapređenja zdravstvenog sistema, revizor se uvjerio da su uplate dobavljaču, po ispostavljenim situacijama, vršene i sa Programa 413053461- Dodatno finasiranje projekta za unapređenje sistema zdravstva, (plaćano je 85% obaveza po ispostavljenoj situaciji, iz sredstava kredita Svjetske banke) i sa programa 602012492 - Fond zdravstva - javne zdravstvene institucije (plaćano je 15% obaveza po ispostavljenoj situaciji , iz sredstava budžeta), shodno Ugovoru. Navedeno je uslovilo i knjiženje u Glavnoj knjizi trezora, jedne iste knjigovodstvane isprave (privremene situacije), kod dvije potrošačke jedinice (u odnosu 85%:15%). Ovakav način knjigovodstvene evidencije izdataka i nabavke građevinskih objekata, nije u skladu sa računovodstvenim načelima i principima urednog knjigovodstva.

Prilikom pripreme i izvršenja budžeta moraju se poštovati principi efikasnosti i ekonomičnosti, potpunosti, tačnosti i jedinstvene budžetske klasifikacije i iz tog razloga je neophodno dodatno propisati uslove i način vođenja poslovnih knjiga, evidenciju imovine i obaveza, sadržaj, sastavljanje, rokove, dostavljanje i objavljivanje finansijskih izveštaja.

Budžetski korisnici, koji svoje finansijsko poslovanje obavljaju preko sopstvenih računa, trebali bi da prilagode svoje računovodstvene evidencije i omoguće da se podaci iz glavnih knjiga sintetizuju i prikažu kroz izvještaje shodno Pravilniku o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Na ovaj način bi se obezbijedila kontrola svih poslovnih transakcija i konzistentnost računovodstvenih evidencija ovih subjekata sa budžetskim evidencijama i minimizirao rizik od pogrešnog postupanja.

Preporučuje se da Ministarstvo finansija i druga resorna ministarstva pojačaju kontrolu

u ustanovama nad kojima vrše upravni nadzor u cilju obezbijeđenja blagovremenog usvajanja godišnjih finansijskih planova. Budžetski zahtjevi ministarstava treba da obuhvate i godišnje finansijske planove ustanova koje su u njihovom sastavu i treba da sadrže opšte prihode, namjenske prihode, prihode od djelatnosti i donacije.


Strana 15

2.3. Izvršenje Budžeta Crne Gore za 2011. godinu

2.3.1. Primjena propisa i prekoračenje rokova Revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi neprimjene ili nedosljene primjene zakona i drugih propisa čime se nastavlja loša praksa iz ranijih godina što je konstatovano nalazima DRI i zaključcima Skupštine CG povodom usvajanja Izvještaja Završnog računa Budžeta za 2009. i 2010. godinu. Revizijom Završnog računa za 2011. godinu takođe je utvrđeno da budžetski korisnici u okviru svojih nadležnosti nijesu postupali u potpunosti u skladu sa obavezama utvrđenim zakonskim i podzakonskim propisima i zaključcima Skupštine Crne Gore u otklanjanju nepravilnosti utvrđenim revizijama Završnog računa iz ranijih godina. U Zakonu o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu za 2011. godinu nijesu u potpunosti izvršene izmjene u skladu sa planiranom reorganizacijom Vlade i nije izvršeno usklađivanje naziva potrošačkih jedinica sa ranije predloženim izmjenama. Naime, tom prilikom nije objavljeno u „Službenom listu“ preko 100 stranica budžetskih razdjela potrošačkih jedinica. Takođe, članom 74. Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave, koja je stupila na snagu 28.01.2011. godine, utvrđeno je: „Ministarstva i drugi organi uprave, u skladu sa djelokrugom utvrđenim ovom Uredbom, uskladiće akta o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe“, što nije materijalizovano u izmjenama Zakona o budžetu.

Revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi kršenja čl. 8. Zakona o državnim službenicima i namještenicima i odredbi Zakona o radu kod zapošljavanja državnih službenika i namještenika i pripravnika, kao i nepravilnu upotrebu instituta ugovora o djelu. Prema podacima Uprave za kadrove2 u državnim organima je u periodu od 01.01. - 31.12.2011. godine zaposleno:

Revizijom je utvrđeno da se značajan broj lica zapošljava po osnovu ugovora o djelu ili ugovora o privremenim i povremenim poslovima za obavljanje poslova iz redovne nadležnosti državnih organa. Revizijom potrošačkih jedinica obuhvaćenih uzorkom je utvrđeno da su zapošljavanja po osnovu ugovora o djelu tokom 2011. godine evidentirana kod: Uprave za nekretnine (82 zaposlena), Uprave policije (66), Agencije za zaštitu životne sredine (57), Ministarstva finansija (47 - 24 zaposlena na određeno vrijeme rade po osnovu ugovora o djelu, a 23 po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima), Ministarstva vanjskih poslova (32), Fonda PIO (23), Direkcije javnih radova (12), Poreske uprave (10), Direkcije za saobraćaj (7), Ministarstva zdravlja (3), Uprave za mlade i sport (3), Agencije za zaštitu ličnih podataka (3), Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa CG (5) i Ministarstva za evropske integracije (2), što ukupno čini 352 lica. Zakonom o državnim službenicima i namještenicima nije predviđena mogućnost zapošljavanja po osnovu ugovora o djelu, što znači da se u ovim slučajevima primjenjuju opšti propisi o radu, odnosno Zakon o radu. Članom 165. Zakona o radu propisana je mogućnost za poslodavca da sa određenim licem zaključi ugovor o djelu za obavljanje poslova koji su van djelatnosti poslodavca, a koji imaju za predmet samostalnu izradu i opravku određene stvari, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla.

2 Izvor: Uprava za kadrove


Strana 16

Revizijom je utvrđeno da Uprava za kadrove ne raspolaže sa podacima o broju službenika/namještenika kojima je prestao radni odnos iz razloga što državni organi Upravi za kadrove ne dostavljaju podatke o istima, te stoga Uprava za kadrove ne vodi ažurnu Centralnu kadrovsku evidenciju.

Imenovanje poslovnog direktora Centra savremene umjetnosti nije u skladu sa članom 24. Zakona o kulturi („Sl. list CG“, br. 49/08; 16/11 i 40/11), kojim je precizirano,da se direktor ustanove bira na osnovu javnog konkursa, na period od četiri godine, a u skladu sa Statutom ustanove. Imenovanje v.d. umjetničkog direktora, takođe nije u skladu sa Zakonom o kulturi i članom 27, gdje se kaže da se umjetnički direktor ustanove bira na osnovu javnog konkursa, na period od četiri godine. Radno mjesto umjetničkog direktora nije predviđeno Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova i radnih zadataka JU Centra savremene umjetnosti Crne Gore. Prije imenovanja trebalo je sistematizovati radno mjesto umjetničkog direktora. Revizijom je utvrđeno da kod većeg broja kontrolisanih subjekata postoje brojne nepravilnosti uprimjeni Zakona o javnim nabavkama. Nerealni planovi javnih nabavki, netransparentnost sprovođenja postupka, neimenovanje službenika za javne nabavke, dijeljenje predmeta javnih nabavki i nepotpuno izvještavanje su karakteristika dosadašnjeg sistema javnih nabavki. Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija nije uskladilo akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji u zakonskom roku. Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, kojim su sistematizovana radna mjesta za 411 izvršilaca, Vlada je utvrdila Zaključkom br. 03-12267 od 22.12.2011. godine. Raspored namještenika i službenika u skladu sa ovim Pravilnikom izvršen je od 01.01.2012. godine, tako da je u toku 2011. godine Ministarstvo primjenjivalo Pravilnike koji su utvrđeni Zaključcima Vlade iz ranijeg perioda.

Zaposleni po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima Ministarstva finansija

obavljali su i poslove iz redovne nadležnosti Ministarstva. Članom 163. Zakona o radu određeno je da poslodavac može za obavljanje određenih poslova kojine zahtijevaju posebno znanje i stručnost, a po svojoj prirodi su takvi da ne traju duže od 120 radnih dana u kalendarskoj godini, sa određenim licem koje se nalazi na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, odnosno agencije za posredovanje, da zaključi poseban ugovor o radu.

Veći broj promjena u unutrašnjoj organizaciji resora Vlade kroz razdvajanje ili sastavljanje pojedinih djelova različitih ministarstava uvećava inherentni rizik da potrošačke jedinice neće postići željene ciljeve. Tako su revizijom utvrđene nepravilnosti konstatovane od strane revizora pravdane reorganizacijama kod Ministarstva nauke, Ministarstva vanjskih poslova i ekonomskih integracija, Uprave za mlade i sport i Uprave policije.

Preporučuje se Vladi da obezbijedi dosljednu primjenu propisa o zasnivanju radnog odnosa u svim državnim organima i da uskladi angažovanje po osnovu ugovora o djelu samo za obavljanje poslova koji su van redovne djelatnosti poslodavca. Ugovore o privremenim i povremenim poslovima zaključivati za obavljanje poslova koji ne zahtijevaju posebno znanje i stručnost, do 120 radnih dana u godini, sa licima koja se nalaze na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, odnosno agencije za posredovanje.

Preporučuje se Upravi za kadrove da obezbijedi unos i redovno ažuriranje podataka u kadrovski informacioni sistem radi obezbjeđivanja evidencija neophodnih za kvalitetnije upravljanje kadrovima.

Preporučuje se Ministarstvu unutrašnjih poslova da pojača upravni nadzor nad sprovođenjem Zakona o državnim službenicima i namještenicima.


Strana 17

2.3.2. Propisi koje treba izmjeniti ili dopuniti

Godišnji finansijski izvještaji za 2011. godinu pripremaju se na način predviđen Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list CG“, br.32/10 i 14/11). Skrećemo pažnju na činjenicu da je Ministarstvo finansija donijelo Uputstvo o radu Državnog trezora („Sl. list CG“, br.80/08; 02/09 i 45/10), kojim je u dijelu zatvaranja godišnjih računa Glavne knjige trezora tačkama 120 - 123 određeno da potrošačke jedinice koje vrše plaćanja posredstvom podračuna ili prelaznih računa i koje, zbog tehničkih razloga ili vremena trajanja zakonom utvrđenih procedura, nijesu u mogućnosti da sredstva sa tih računa prenesu krajnjem korisniku do 31. decembra tekuće godine, prenos tih sredstva mogu izvršiti najkasnije do 31.januara naredne godine.

Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave je predviđeno da potrošačke jedinice koje imaju neutrošena sredstva na podračunima ili prelaznim računima, a evidentirani su u Glavnoj knjizi trezora kao izdatak dostavljaju uz godišnje finansijske izvještaje i Izjavu o načinu utroška tih sredstava nakon isteka fiskalne godine na Obrascu 8. Revizijom je utvrđeno da su potrošačke jedinice koje su imale sredstva na računima i nakon isteka fiskalne godine, kasnile sa dostavom finansijskih izvještaja do predviđenog roka, odnosno da su Izjave najčešće predavale sa finansijskim izvještajima, odnosno 31.03.2012. godine.

U skladu sa članom 21. Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji, Institucija može u slučaju da je došla do saznanja da postojeći propisi proizvode ili mogu proizvesti negativne posljedice ili ne dovode do planiranih rezultata, dati preporuku Skupštini i Vladi za njihove izmjene.

Smatramo da Uputstvo o radu Državnog trezora u tačkama 120, 121, 122 i 123 , i član 2. stav 3. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, treba izmjeniti na način da se ove odredbe odnose samo na devizne račune.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da izmjeni Uputstvo o radu državnog trezora u tačkama 120, 121, 122 i 123 i član 2. stav 3. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, na način da primjenu ovih odredbi ograniči samo na devizne račune.

Zbog složenosti budžetskog sistema, finansijsko poslovanje korisnika i računovodstvo koje se koristi u evidentiranju poslovnih promjena treba preciznije prilagoditi potrebama budžeta. Iz tog razloga preporučuje se Vladi da donese Uredbu o budžetskom računovodstvu kojom će otkloniti nedostatak propisanih procedura u budžetskom poslovanju.

2.3.3. Planiranje i Programski budžet

Revizijom je utvrđeno da planiranje budžeta i njegovo izvršenje pokazuje da budžeti kod kontrolisanih potrošačkih jedinica nijesu u potpunosti utemeljeni na analizama stvarnih potreba po strukturi rashoda i utvrđenim namjenama. Planiranje budžeta podrazumijeva pisano obrazloženje koje opisuje programske aktivnosti i objedinjava budžetski zahtjev, programske ciljeve i programske indikatore. U Zakonu o Budžetu za 2011. godinu sve potrošačke jedinice formalno imaju programe ali programi nemaju programske indikatore kao sredstvo za praćenje rezultata u realizaciji programskih ciljeva, zbog čega bi trebalo u što skorijem roku završiti aktivnosti u vezi Programskog budžeta. Revizijom je utvrđeno da se nedostaci u planiranju rješavaju na način što se u određenom broju slučajeva koriste preusmjerenja koja prevazilaze zakonom utvrđene limite i namjene. Poseban problem predstavlja činjenica da je propušteno da se:


Strana 18

- U Zakonu o izmjenama i dopunama Zakona o Budžetu CG za 2011.g („Sl. list CG“, br.28/11), objave izmjene Zakona o budžetu u kojima je trebao biti objavljen raspored sredstava budžeta po potrošačkim jedinicama, po izdacima i ekonomskoj klasifikaciji.

- U godišnjem Zakonu o budžetu na više mjesta navedeno je da će se “Izdaci potrošačkih

jedinica koji se finansiraju iz kredita izvršavaće se u visini njihovog ostvarenja“, ili izvršavaće se u visini neophodnoj za implementaciju navedenog projekta“. Takođe, izdaci potrošačkih jedinica koji se finansiraju iz donacija, kao i sredstva Kapitalnog budžeta za izdatke potrošačkih jedinica koji se finansiraju iz kredita izvršavaće se u visini njihovog ostvarenja“.

Kao primjer navodimo da su u Glavnoj knjizi trezora, kao i u Predlogu Zakona o Završnom računu Budžeta za 2011. godinu, iskazani podaci o planiranim sredstvima za potrebe Projekta za unaprjeđenje zdravstvenog sistema u iznosu od 705.908,55€, a realizovana 1.629.241,43€, odnosno realizovano je 230,81% planiranih sredstava. Činjenica da je iznos realizovanih sredatavaza 2,30 puta veći od iznosa planiranih ukazuje na nerealno planiranje potrošnje budžetskih sredstava. Ukazujemo na činjenicu da je Ugovor sa dobavljačem za izvođenje građevinskih radova na rekonstrukciji objekta Doma zdravlja u Bijelom Polju, potpisan 13.10.2010. g. sa rokom završetka radova 17 mjeseci od dana potpisivanja Ugovora. Vrijednost Ugovora sa PDV-om iznosi 2.679.328,39€. Iz naprijed navedenih činjenica se može zaključiti, da je bilo realno očekivati da će u toku 2011. godine biti ispostavljene situacije od izvođača radova i da je trebalo planirati sredstva za realizaciju preuzetih obaveza po Ugovoru.

Ministarstvo finansija ima obavezu da vodi računa o strukturi izdataka potrošačkih jedinica i utvrdi koje su to budžetske pozicije za koje je moguće planirati manje ili više sredstava, a da to ne ugrozi rad i normalno funkcionisanje budžetskih korisnika. Revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi u postupku planiranja budžeta, da zahtjevi za dodjelu budžetskih sredstava potrošačkih jedinica budu značajno umanjeni, a da kasnije u fazi izvršenja budžeta isti budu značajno uvećani, kao npr. kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Projekta za unaprjeđenje zdravstvenog sistema i Uprave policije. Rješenja o preusmjerenju sredstava nijesu uredno dostavljana potrošačkim jedinicama, dok jedan broj ovih rješenja nije ni dostavljen, što upućuje da se radi o rješenjima donijetim radi upodobljavanja zahtijevane potrošnje. Karakteristična su ona preusmjeravanja koja su sprovedena na način da se sredstva preusmjere sa jednog ili više izdataka na poziciju budžetske rezerve, a zatim se istim rješenjem vrate u istu potrošačku jedinicu ali na druge pozicije.

Revizijom je utvrđeno da se osnivaju novi organi sa nedovoljno obrazloženom potrebom i jasnim nadležnostima. Neke potrošačke jedinice koje su uvedene u budžet za 2011. godinu nijesu ni formirane npr. Fond za energetsku efikasnost i Uprava za ugljovodonike. S druge strane u budžet za 2011. godinu nijesu izvršene izmjene u skladu sa planiranom reorganizacijom Vlade i usklađivanje naziva potrošačkih jedinica sa predloženim izmjenama. Ovaj propust nije ispravljen ni rebalansom budžeta donijetim 10.06.2011. godine.

Državni trezor koji razvija i vodi računovodstvo budžeta države treba da obezbijedi evidenciju svih prihoda i rashoda i obezbijediti uslove da Glavna knjiga trezora sadrži pouzdane računovodstvene evidencije naročito za indirektne korisnike, kako bi Glavna knjiga trezora i u ovom segmentu predstavljala pouzdanu osnovu za pripremanje konsolidovanih finansijskih izveštaja.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da nastavi sa aktivnostima na realizaciji i

implementaciji Programskog budžeta u skladu sa Odlukom o načinu i sadržini Programskog budžeta („Sl. list CG“, br.38/08 od 20.06.2008. godine).


Strana 19

2.3.4. Ocjena pouzdanosti sistema unutrašnjih finansijskih kontrola

Revizijom je utvrđeno da su u najvećem broju slučajeva sve faze kontrole izdataka, u skladu sa Uputstvom o radu Državnog trezora, dokumentovane Zahtjevima za plaćanje, koji se sa pratećom dokumentacijom nalaze kod subjekata revizije. Personalno su odvojene funkcije za odobravanje i ovjeravanje, kao i lice zaduženo za blagajničko poslovanje kod gotovo svih potrošačkih jedinica, osim kod onih koje zapošljavaju manji broj izvršilaca, iz kog razloga službenik za ovjeravanje obavlja i blagajničke poslove. Subjekti revizije su u najvećem broju slučajeva uspostavili interne procedure kada su u pitanju troškovi reprezentacije, potrošnja goriva, upotreba službenih telefona i upotreba službenih automobila, određivanjem limita potrošnje. Nenamjenska potrošnja koja je od strane državnih revizora utvrđena kod više potrošačkih jedinica ukazuje na nedovoljnu efikasnost uspostavljenog sistema unutrašnje kontrole, što se posebno odnosi na službenika za odobravanje čiji potpis na najvažnijem instrumentu kontrole plaćanja izdataka- Zahtjevu za plaćanje, treba da obezbijedi plaćanje u skladu sa odobrenim budžetom, tj. kontrolu namjenskog korišćenja sredstava.

Kao primjer nedovoljno efikasnog funkcionisanja sistema unutrašnjih kontrola u pojedinim

slučajevima navodimo primjer Nadzornog komiteta Projekta: Unapređenje zdravstvenog sistema, kao tijela odgovornog za donošenje strateških odluka i opštih smjernica za implementaciju Projekta, koje nije razmatralo i usvojilo Finansijski izvještaj Projekta za 2011. godinu i nije podnosilo Vladi Godišnji izvještaj o svom radu, što nije u skladu sa Odlukom Vlade („Sl. list CG“, br.20/04, 54/04 i 40/08).

Takođe, navodimo i slučaj Centra za stučno obrazovanje, gdje isto lice obavlja sva plaćanja, blagajničke poslove, knjiži svu finansijsku dokumentaciju, izrađuje finansijske izvještaje i član je Upravnog odbora Centra u ime zaposlenih.

Navedeni postupci nijesu u skladu sa članom 9. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru („Sl. list CG“, br.73/08, 20/11, 30/12). Članom 9. navedenog Zakona određeno je da korisnici sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državni fondovi, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju većinski vlasnički udio uspostavljaju kontrolne aktivnosti radi ostvarivanja ciljeva subjekta svođenjem rizika na prihvatljiv nivo, primjenom pisanih pravila, principa i postupaka. Korisnici budžeta bi morali voditi računa da kontrolne aktivnosti budu primjerene njihovim djelatnostima, a troškovi njihovog uvođenja ne bi smjeli preći očekivanu korist. Stoga, neophodno je da budžetski korisnici u svom poslovanju dosljedno obezbijede:

- raspoređivanje službenika za finansije za postupke ovlašćivanja i odobravanja; - razdvajanje dužnosti kojom se sprječava da je jedno lice istovremeno odgovorno za

ovlašćivanje, izvršenje, evidentiranje i kontrolu; - sistem dvojnog potpisa u kome nijedna obaveza ne može biti preuzeta ili izvršeno plaćanje

bez potpisa rukovodioca subjekta i rukovodioca finansijske službe ili drugog ovlašćenog lica; - pristup sredstvima i informacijama; - prethodnu kontrolu pravilnosti koju sprovodi finansijski kontrolor ili drugo lice koje odredi

rukovodilac subjekta; - postupke potpunog, tačnog, pravilnog i ažurnog evidentiranja svih poslovnh transakcija; - procjenu efektivnosti i efikasnosti transakcija; - nadgledanje postupaka; - postupke upravljanja ljudskim resursima, izvještavanje i dokumentovanje svih transakcija i

poslova vezanih za aktivnost subjekata u skladu sa utvrđenim pravilima.


Strana 20

2.3.5. Unutrašnja revizija

U narednoj tabeli dat je pregled subjekata koji su organizaciono uspostavili jedinicu za unutrašnju reviziju na dan 31.12.2011. godine:

Revizijom je utvrđeno da Zavod za izvršenje krivičnih sankcija nije izvršio izmjene akta o unutašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta i nije predvidio organizacionu jedinicu za unutrašnju reviziju u skladu sa Uredbom o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru („Sl. list CG”, br. 23/09 i 35/11). Reviziji je prezentiran i pregled zaključenih sporazuma između državnih organa o povjeravanju poslova unutrašnje revizije. Analizom podataka iz prezentiranih tabela evidentno je da će jedinica unutrašnje revizije Ministarstva finansija imati najveći obim posla i da je neophodno izvršiti njeno popunjavanje predviđenim kadrom. Takođe, iako je Uredbom o izmjeni uredbe o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru izostavljeno Ministarstvo zdravlja kao subjekat koji uspostavlja posebnu organizacionu jedinicu smatramo da, s obzirom da se radi o ministarstvu koje ima nadležnosti nad jednim velikim resorom kakav je resor zdravstva, treba predložiti da ovo ministarstvo formira posebnu organizacionu jedinicu kako bi moglo ostvariti suštinski uvid i nadgledanje sistema zdravstva.

Državni organi, koji su shodno Zakonu o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u

javnom sektoru dužni da uvedu sistem unutrašnjih kontrola treba da obezbijede dosljednu primjenu ovog Zakona.

Preporučuje se Vladi da, u skladu sa Zakonom o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i Uredbom o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru ubrza proces uspostavljanja unutrašnje revizije u javnom sektoru na način što će izvršiti zapošljavanje nedostajajućeg broja sistematizovanih radnih mjesta za unutrašnje revizore.


Strana 21

2.3.6. Ostvarenje primitaka i izdataka Budžeta Crne Gore za 2011. godinu U Završnom računu Budžeta u članu 1. iskazano je sljedeće stanje:

R/B O P I S I Z N O S

I Sredstva prenešena iz 2010.godine 102.196.942,930

II Primici 1.371.161.020,96

tekući prihodi 1.124.136363,08 primici od prodaje imovine 3.351.251,94 primici od otplate kredita 5.006.443,98 donacije i transferi 4.014.349,98 uzeti zajmovi(pozajmice i krediti) 234.652.611,98

III Izdaci 1.451.584.148,70

a) tekući budžet 635.693.804,36 rashodi 623.904.328,58 rezerve(tekuća i stalna) 11.789.476,78 b) transakcije finansiranja 195.876.619,38 c) kapitalni budžet 67.115.187,97 d) budžet državnih fondova 552.898.536,99

IV Depoziti 21.773.815,19

Provjerom iskazanih podataka u prethodnoj tabeli konstatovano je da su izvori finansiranja

uravnoteženi sa korišćenjem sredstava u toku 2011. godine. Sredstva prenešena iz prethodne godine.................................102.196.942,93€ Primici....................................................................................1.371.161.020,96€ Ukupno..................................................................................1.473.357.963,89€ Izdaci......................................................................................1.451.584.148,70€ Gotovina na kraju godine........................................................... 21.773.815,19€ Ukupno..................................................................................1.473.357.963,89€ Razlika u iskazanoj gotovini na početku i kraju perioda.......80.423.127,74€ Gotovina na kraju 2010. godine iskazana je u iznosu od 102.196.942,93€, a ukupni primici

1.371.161.020,96€, tako da su raspoloživa sredstva za finansiranje javne potrošnje iznosila 1.473.357.963,89€. Od ukupno raspoloživih sredstava potrošeno je 1.451.584.148,70€, dok je gotovina na kraju godine iznosila 21.773.815,19€. Gotovina na kraju 2011. godine manja je u odnosu na početno stanje gotovine za 80.423.127,74€.


Strana 22

2.4. Finansijski izvještaji budžeta Izvještaj o konsolidovanoj javnoj potrošnji pokazuje ostvareni deficit ili suficit za fiskalnu 2011. godinu. Ministarstvo finansija je u skladu sa članom 16. Zakona o budžetu iskazalo deficit za 2011. godinu u iznosu od 189.673.594€ ili 5,68% BDP.Članom 16. Zakona o budžetu, propisano je:„Gotovinski suficit ili deficit predstavlja razliku primitaka i izdataka, pri čemu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere, donacijei primitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemljii i inostranstvu po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita ili emitovanjem hartija od vrijednosti i promjenu neto obaveza iz prethodnih godina koje nemaju karakter pozajmica. Promjena neto obaveza iz prethodnih godina prikazuje se kao razlika stanja obaveza na početku i kraju fiskalnog perioda”.


Strana 23

U Glavnoj knjizi trezora za 2011.g, na poziciji 46300 - Otplata obaveza iz prethodnog perioda, nije vršeno knjiženje na način koji bi nedvosmisleno omogućio evidenciju otplate obaveza iz prethodnog perioda koje nemaju karakter pozajmica, kako je to definisano članom 16. Zakona o budžetu.

Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 37/05; 81/05) u čl. 7. određeno je: Za evidenciju stanja obaveza po klasi, kategoriji, grupi i sintetici, koriste se računi klase 2 - Obaveze. Na računu Obaveze, evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i sva plaćanja koja se odnose na tekuće izdatke, transfere za socijalnu zaštitu, transfere institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru, kapitalne izdatke, kredite i hartije od vrijednosti, otplate kredita, izdate garancije i obaveze iz rezervi, tako da pokazuju stanje neizmirenih obaveza. Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list CG“, br. 32/10 i 14/11), propisani su obrasci, na kojima se dostavljaju kvartalni i godišnji finansijski izvještaji. Uputstvom za popunjavanje Izvještaja o neizmirenim obavezama (Obrazac 5), koje je sastavni dio Pravilnika o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, predviđeno je da se u Izvještaju o neizmirenim obavezama unose podaci koji su evidentirani na kontima klase 2 - Obaveze. U Predlogu Zakona o Završnom računu Budžeta CG za 2011. godinu, sadržan je Izvještaj o neizmirenim obavezama za 2011. godinu sa sledećim podacima:

- Stanje obaveza na dan 31.12.2010. godine..................61.314.028,00€ - Stanje obaveza na dan 31.12.2011. godine..................61.889.395,00€

Uvidom u Glavnu knjigu trezora iskazano je da je na poziciji 46300 - Otplata obaveza iz prethodnih godina izvršena potrošnja (čiji je izvor finansiranja budžet) u ukupnom iznosu od 70.500.202,73€, a od toga za potrošačke jedinice:

‐ 405011711 Ministarstvo finansija u iznosu od................68.813.783,58€ ‐ Fond za obeštećenje u iznosu od ....................................1.686.419,15€


Strana 24

Revizijom Godišnjeg finansijskog izvještaja za 2011. godinu, kod više potrošačkih jedinica (Ministarstva zdravlja, Projekta unapređenja zdravstvenog sistema, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstva rada i socijalnog staranja, Fitosanitarne uprave i Agencije za nacionalnu bezbjednost), utvrđeno je da potrošačke jedinice nijesu vodile i iskazivale obaveze na kontima klase 2, što znači da nije vršeno usaglašavanje Glavne knjige potrošačkih jedinica i Glavne knjige trezora, u skladu sa Pravilnikom.

Način evidentiranja otplate obaveza iz ranijeg perioda i podaci iskazani u Izvještaju o

neizmirenim obavezama ne pružaju dovoljno pouzdanu evidencionu osnovu tako da, s obzirom da je računovodstveni sistem budžeta koncipiran na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, treba konačno uspostaviti sistem kvalitetnije evidencije obaveza za sve korisnike budžeta.

2.5. Primici budžeta

U skladu sa članom 9. Zakona o Budžetu primici budžeta Crne Gore obuhvataju:

1) tekuće prihode (porezi, doprinosi, takse, naknade i ostali prihodi)............1.124.136.363,08€ 2) primitke od prodaje imovine....................................................................... 3.351.251,94€ 3) primitke od otplate kredita.......................................................................... 5.006.443,98€ 4) donacije i transfere..................................................................................... 4.014.349,98€ 5) pozajmice i kredite (domaće i inostrane)..................................................... 234.652.611,98€ 6) druge prihode, u skladu sa Zakonom.............................................................................0,00€

Primici Budžeta Crne Gore za 2011. godinu ostvareni su u iznosu od 1.371.161.020,96€. U strukturi primitaka u 2011. godini najveću stavku čine porezi u iznosu od 704.070.354,97€, odnosno 51,35%. U strukturi poreza najveće je učešće poreza na dodatu vrijednost u ukupnom iznosu od 392.235.880,91€ ili 28,61%.

U sistemu naplate izvornih javnih prihoda (porezi, takse i naknade) u Crnoj Gori nadležni su

Poreska uprava, Uprava carina, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave, Uprava policije i Ministarstvo finansija.Centralna banka Crne Gore dostavlja pojedinačne izvode o dnevnim promjenama na računima po uplatiocima: Poreskoj upravi sa grupe računa 820, Upravi carina sa grupe računa 805, Ministarstvu unutrašnjih poslova sa grupe računa 825, Upravi policije sa grupe računa 840 i Državnom trezoru sa grupe računa 832. Poreska uprava, Uprava carina, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave i Uprava policije nakon identifikacije vrste prihoda vrše prenos sredstava sa obračunskih računa na Centralni račun Državnog trezora uz istovremeno dostavljanje „Izjave primaoca“ o strukturi javnih prihoda po eko kodovima i po opštinama. Službenik za finansije u Trezoru vrši raspored uplaćenih prihoda na Centralni račun Državnog trezora (prihode koji 100% pripadaju Budžetu), odnosno na račune korisnika prihoda (djeljivi prihodi), u skladu sa propisima kojima se određuje pripadnost tih prihoda.

Revizijom prihoda Budžeta obuhvaćeno je i upoređivanje podataka o ostvarenom prihodu evidentiranog u Državnom trezoru sa podacima davaoca „Izjave primaoca“ tj. Poreskom upravom, Upravom carina, Ministarstvom unutrašnjih poslova i Upravom policije. Revizijom prihoda Budžeta Crne Gore za 2011. godinu utvrđene su i određene nepravilnosti kod naplate javnih prihoda koje se ogledaju u tome što se pojedini prihodi:

- ne uplaćuju na uplatne račune, - ne identifikuju pravovremeno, - neadekvatno evidentiraju.


Strana 25

Navodimo primjer uplatnog računa 832-1194-19 kod Centralne banke za prikupljanje prihoda od naknada za korišćenje domena “ME”, na kojem je u 2011. godini po podacima iz SAP naplaćeno 1.983.985,21€. Revizijom je utvrđeno da je ovaj iznos uplaćivan kvartalno, direktno na Glavni račun trezora sa računa Crnogorske komercijalne banke 510-20451-88. Revizijom je utvrđeno da u Državnom trezoru ne postoje adekvante mjere nadzora nad naplatom ovog budžetskog prihoda, pa je neophodno da Ministarstvo finansija shodno Ugovoru obezbjedi svu potrebnu dokumentaciju i praćenje svake uplate po ovom osnovu. Takođe, u Reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. godinu utvrdili smo i da se prihodi od privatizacije prvo uplaćuju na račun Hipotekarne banke 520-02812-78, pa nakon toga na uplatni račun 832-210-52 ostali prihodi Savjeta za privatizaciju, što pokazuje da se nastavlja praksa na koju je upozorila DRI u Reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. godinu. U skladu sa konceptom dužne profesionalne pažnje koju je DRI obavezana ispoljiti prilikom vršenja revizije skrećemo pažnju da naprijed navedene procedure nijesu usaglašene sa Zakonom o poreskoj administraciji i Naredbom o načinu uplate javnih prihoda, zbog čega DRI izražava rezervu u odnosu na iste jer sistem finansijske kontrole Državnog trezora nije funkcionisao na odgovarajući način. S obzirom na preporuku DRI iz Završnog računa Budžeta za 2010. g., smatramo neophodnim da Ministarstvo finansijainformiše DRI i Skupštinu Crne Gore da li je završena “procedura za gašenje poslovnih računa Savjeta za privatizaciju i kapitalne projekte, izuzev jednog računa koji će služiti za uplatu depozita i njegovog povraćaja učesnicima na tenderima” (Iz Izvještaja Ministarstva finansija Skupštini CG) i konfirmaciju stanja na računima Savjeta za privatizaciju na 31.12.2011. godine.

2.5.1. Prihodni model Ministarstva unutrašnjih poslova Revizijom prihodnog modela MUP-a utvrđeno je da kod MUP-a nije obezbijeđen adekvatan sistem naplate javnih prihoda jer nije uključen u platni sistem za izvršavanje međubankarskih transfera po bruto principu u realnom vremenu (RTGS) sa CBCG, pa komunikacija ide na način da Ministarstvo finansija od CBCG prikuplja elektronske poruke o stanju na uplatnim računima MUP-a, a i prosleđuje ih MUP-u radi sastavljanja Izjave primaoca. Nakon sastavljanja Izjave primaoca MUP-a, službenik Trezora vrši raspored ovih prihoda na Centralni račun Državnog trezora (prihode koji 100% pripadaju Budžetu), odnosno na račune korisnika prihoda (djeljivi prihodi), u skladu sa propisima kojima se određuje pripadnost tih pihoda. Revizijom je utvrđena razlika između ukupno naplaćenih prihoda (prije raspodjele) koji su nam prezentirani od strane MUP-a i Ministarstva finansija. Po podacima Ministarstva unutrašnjih poslova ukupni godišnji prihod na uplatnim računima MUP-a iznosi 12.684.757,23€, dok je prema podacima Ministarstva finansija prikupljeno 12.614.432,60€. Iako razlika nije materijalno značajna, radi se o iznosu od 70.324,63€ ili 0,55% prikupljenih prihoda, navedeno upućuje na nepreglednu strukturu uplatnih računa MUP-a koju treba proširiti, što bi olakšalo sravnjenje analitičke evidencije od strane MUP-a. Revizijom prihodnog modela izvršenog kod Uprave policije utvrđeno je da je ovaj državni organ uključen u platni sistem za izvršavanje međubankarskih transfera po bruto principu u realnom vremenu (RTGS), što znači da je ispunio tehničke uslove i standarde za povezivanje sa RTGS sistemom u skladu sa Pravilima platnog prometa donijetih od strane Centralne banke Crne Gore. Centralna banka dostavlja Upravi policije pojedinačne izvode o dnevnim promjenama na računu sa grupe računa 840 slanjem odgovarajuće elektronske poruke, nakon čega ovlašćeno lice u Upravi policije sastavlja Izjavu primaoca i dostavlja je Državnom trezoru. Revizijom je utvrđeno da se prenos sredstava vrši svakodnevno pri čemu je stanje na računu na kraju dana „nula“. Takođe, upoređivanjem podataka o


Strana 26

ostvarenim prihodima u Upravi policije sa podacima iz Državnog trezora nijesu utvrđene razlike. Na osnovu izloženog i činjenice da je Uprava policije uključena u RTGS sistem, odnosno, da ima obezbijeđenu konekciju na telekomunikacionu mrežu Centralne banke, a da je Uprava policije od 2012. godine organ u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova, smatramo da je racionalno izvršiti objedinjavanje prihodnog modela Ministarstva unutrašnjih poslova i Uprave policije.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da u skladu sa zakonskim ovlašćenjima razmotri mogućnost objedinjavanja prihodnog modela Ministarstva unutrašnjih poslova i Uprave policije.

2.5.2. Završni poreski račun U skladu sa članom 6. stav 1. tačka 13. Zakona o poreskoj administraciji („Sl. list Crne Gore”, br. 65/01 do 28/12) poreski organ je dužan da vodi poresko knjigovodstvo. Shodno članu 6. stav 2. navedenog zakona, Pravilnik o poreskom knjigovodstvu („Sl. list RCG”, br. 81/06) uređuje način vođenja knjigovodstvenih evidencija o porezima, doprinosima, naknadama, kamatama i drugim javnim prihodima, način zaključivanja knjigovodstvenih evidencija, način sastavljanja Završnog poreskog računa, rokove za knjiženje knjigovodstvenih promjena i način čuvanja knjigovodstvenih evidencija i dokumentacije.

Završni račun Poreske uprave zasniva se na evidenciji po Računskom planu za knjiženje javnih

prihoda, koji čini sastavni dio Pravilnika o poreskom knjigovodstvu (“Sl. list RCG”, br. 81/06).

Za vrijeme vršenja revizije u Poreskoj upravi državnom revizoru nije stavljen na uvid Završni poreski račun za 2011. godinu, jer informacioni sistem ne funkcioniše na način koji bi trebao da opslužuje potrebe Poreske uprave. U skladu sa članom 19. stav 1. navednog Pravilnika Završni poreski račun se sastavlja po isteku godine i u skladu sa stavom 4. istog člana dostavlja Ministarstvu finansija do 31.marta tekuće godine, a koji je dostavljen naknadno, 26.09.2012. godine.

U Poreskoj upravi egzistiraju stari i novi informacioni sistem, koji još nijesu povezani, tako da podatke za pojedine poreske obveznike koji imaju dug iskazan u starom sistemu nije moguće upariti sa podacima iz novog sistema i na taj način dobiti pravo stanje duga za 2011. godinu. Još uvijek “nije završeno programsko rješenje koje omogućava listanje bilo kojeg izvještaja sa jedinstvenog računa na osnovu stanja na analitičkim računima poreskih obveznika i da je iz ovog razloga u poreskim filijalama, za sada, potrebno prilikom utvrđivanja pravog stanja, analizirati svakog poreskog obveznika pojedinačno.”

Preporučuje se Vladi da obezbijedi dodatna sredstva za unapređenje kadrovskih

potencijala i IT sistema Poreske uprave imajući u vidu njen značaj i direktni uticaj na ostvarivanje budžetskih prihoda.

Na osnovu navedenog, posebno zbog činjenice da je DRI Završni poreski račun kao zvanična

konfirmacija poreskih prihoda dostavljen 26.09.2012. godine, a da je zakonski rok za okončanje revizije 30.09.2012. godine, DRI se nije mogla u razumnoj mjeri uvjeriti u tačnost prezentiranih podataka.

S toga, polazeći od značaja Završnog poreskog računa, DRI će dodatno provjeriti podatke iz

dostavljenog Završnog poreskog računa i o tome naknadno izvjestiti Skupštinu.


Strana 27

2.5.3. Evidencija javnih prihoda koje naplaćuje Poreska uprava Revizijom izvršenom kod svih primaoca prihoda utvrđeno je da se pražnjenje računa vrši svakodnevno elektronskim putem. Međutim, revizijom su utvrđena kašnjenja sa izjavama primaoca kod Poreske uprave koja ima veliki broj neraščišćenih uplata. Po objašnjenju odgovornih lica iz Poreske uprave problem je uslovljen nedostatkom adekvatnog informacionog sistema i kadrovski osposobljenih izvršilaca. Smatramo da je neophodno da Poreska uprava obezbijedi prikupljanje javnih prihoda u skladu sa glavom IV Uputstva o radu Državnog trezora i članom 66. Uputstva, preduzme mjere za identifikaciju javnih prihoda u roku od sedam dana. Takođe, u skladu sa članom 72. Uputstva, Ministarstvo finansija treba da za izjave koje nijesu dostavljene u propisanom roku, vodi evidencije i preduzima neophodne mjere.

Uvođenjem jedinstvenog zbirnog računa svi oblici javnih prihoda po osnovu dohotka se uplaćuju na jedinstveni račun i iskustveno (na bazi procentualnog učešća) raspoređuju na pojedine stavke. Nakon podnošenja poreskih prijava odnosno obrazaca IOPPD vrši se storniranje prethodnih privremenih knjiženja pa se vrši stvarno zaduženje, što je u sadašnjim uslovima rada jedini način. Ovakvim postupkom posao se komplikuje, usložnjava i izaziva veliko kašnjenje u zaduženju uplata po osnovu poreza i doprinosa, zahtijeva više vremena, rada i troškova. Revizijom je utvrđeno da u Poreskoj upravi ne postoji adekvatan broj kadrova informatičke struke.

U narednoj tabeli dat je pregled prikupljenih i raspoređenih javnih prihoda Poreske uprave preko Centralnog računa Državnog trezora3:

3 Izvor: Državni trezor


Strana 28

U 2011. godini Poreska uprava je izvršila ukupno 2268 kontrola kod pravnih i fizičkih lica, kao i 9.351 provjeru. Ukupni finansijski efekti odnosno korekcije (koje znače neprijavljene i netačno prijavljene poreske i druge obaveze) iznose 27.323.699,87€, od čega su najveće korekcije ostvarene kod poreza na dodatu vrijednost u iznosu od 14.949.976,80€, te po osnovu poreza na dohodak i doprinosa za socijalno osiguranje u iznosu od 9.606.429,00€.

Kod 83,3% izvršenih kontrola utvrđene su korekcije, što govori da veliki broj poreskih obveznika netačno obračunava i plaća poreske obaveze, zbog čega je potrebno kontrole intenzivirati ali i pooštriti mjere protiv onih poreskih obveznika koji neuredno izmiruju ili ne izmiruju poreske obaveze. Od ukupno izvršenih provjera u 2011. godini 4.082 provjere su se odnosile na posjedovanje i upotrebu poreskih registar kasa, odnosno 43,7%, pri čemu je naročita pažnja posvećena kontroli u cilju suzbijanja sive ekonomije - prodaje krijumčarenih cigareta; 853 provjera PDV-a i akciza, odnosno 9,1%; 272 provjere po osnovu registracije, što je 2,9% od ukupnog broja izvršenih provjera i 4.144 ostalih provjera, odnosno 44,3% od ukupnog broja izvršenih provjera. Provjera podataka o registraciji se javlja još uvijek kao specifična vrsta kontrole, jer je Poreska uprava prinuđena da zbog nedovoljne koordiniranosti u razmjeni podataka između organa uprave još uvijek vrši provjeru pojedinih poreskih obveznika koji su izvršili registraciju kod Privrednog suda, a u evidenciji Poreske uprave još nijesu postali aktivni poreski obveznici, odnosno još nijesu izvršili opštu poresku registraciju. Smatramo da se u cilju efikasnijeg, racionalnijeg i bržeg obavljanja poslova iz domena državne uprave mora uspostaviti stalna i kvalitetna saradnja i koordinacija između državnih organa. Ukupni finansijski efekti izvršenih kontrola i provjera dati u narednim tabelama iznose 27.323.699,87€, i to:

- ukupne korekcije poreza na dohodak fizičkih lica i doprinosa za socijalno osiguranje.......................................................................... 9.606.429,05€;

- ukupne korekcije poreza na promet ............................................652,34€; - ukupne korekcije prireza.......................................................293.185,60€; - ukupne korekcije poreza na dodatu vrijednost................ 14.949.976,80€; - ukupne korekcije poreza na dobit......................................2.473.456,08€; - ukupno........................................................................... 27.323.699,87€4.

2.5.3.1. Kontrole poreza na dobit

Broj kontrola poreza na dobit u odnosu na ukupan broja kontrola iznosi 15,6%. Ako se uzme u obzir činjenica da je od 354 kontrola poreza na dobit u 279 kontrola utvrđena korekcija poreza u iznosu od 78,8%, preporučuje se da je u narednom periodu kontroli poreza na dobit pravnih lica neophodno posvetiti više pažnje. 4Izvor podataka: Poreska uprava


Strana 29

2.5.3.2. Kontrole poreza na dodatu vrijednost

Broj kontrola poreza na dodatu vrijednost u odnosu na ukupan broj kontrola tokom izvještajnog perioda iznosi 43,7%, dok je učešće broja kontrola sa korekcijom u odnosu na ukupan broj ovih kontrola 82,4%. Državni revizori su i prethodnim revizijama utvrdili trend visokog učešća kontrola sa korekcijom, pa je s obzirom na značaj ove vrste poreza za budžetske prihode, u narednom periodu neophodno intenzivirati ovu vrstu kontrola. 2.5.3.3. Kontrole poreza na dohodak i doprinosa za socijano osiguranje fizičkih lica

Učešće kontrola poreza na dohodak fizičkih lica i kontrola doprinosa za socijalno osiguranje u ukupnom broju kontrola izvršenih u 2011. godini je 34,1%. Procenat izvršenih kontrola sa nepravilnostima u odnosu na ukupan broj ovih kontrola je 83,6%, ali u svakom slučaju prilikom ovih kontrola treba što više insistirati naproširenju broja poreskih obveznika i vrsta djelatnosti koji podliježu ovim kontrolama.

2.5.3.4. Kontrole prireza porezu na dohodak fizičkih lica

S obzirom da je Poreska uprava u skladu sa odredbama Zakona o poreskoj administraciji, sa pojedinim jedinicama lokalne samouprave, zaključila sporazume o naplati ove vrste prireza, kao i poreza na potrošnju, neophodno je u narednom periodu intenzivirati i posvetiti više pažnje ovim kontrolama, posebno kod fizičkih lica koja se bave izgradnjom stanova za tržište. Učešće broja kontrola sa korekcijom u odnosu naukupan brojovih kontrola je 90,3%.


Strana 30

2.5.3.5. Provjere PDV-a

Provjere PDV-a i akciza vrše se i u slučajevima kada poreski obveznici podnesu zahtjev za povraćaj PDV-a ili akciza. Po podnijetim zahtjevima za povraćaj PDV-a izvršene su potrebne provjere i utvrđeno je da su tokom 2011. godine po tom osnovu od strane poreskih inspektora izvršene korekcije u iznosu od 1.411.710,09€.

Kada je u pitanju povraćaj PDV kredita u Izvještaju o realizaciji zaključaka Skupštine povodom usvajanja Predloga Zakona o Završnom računu Budžeta Crne Gore za 2010. godinu, ističe se da je Pogramom Vlade Crne Gore za 2012. godinu planirana izmjena Zakona o porezu na dodatu vrijednost za IV kvartal 2012. godine. Državni revizor još jednom ističe neophodnost izmjene navedenog zakona i donošenje vrlo preciznih i jasnih procedura, kao i uputstava za povraćaj PDV kredita.

Poreska uprava je obavjestila Ministarstvo finansija krajem 2011. godine da je započeta kontrola kod jednog broja velikih poreskih obveznika. Nakon izvršenog inspekcijskog nadzora kod velikih poreskih obveznika izvršena je korekcija poreskih obaveza u značajnom iznosu. Kada se radi o pravnim licima koja se bave prometom naftnih derivata, DRI ističe da je ukupna korekcija poreskih obaveza u 2010. godini iznosila 3.700,00€. Uvažavajući preporuku državnih revizora, kod ovih poreskih obveznika u 2011. godini, izvršena je kontrola kod 15 (petnaest) pravnih lica pri čemu je korekcija poreskih obaveza iznosila 774.632,00€, od čega je porez na dobit pravnih lica u iznosu od 54.265,00€. Ovome treba dodati da je, zajedno sa Upravom carina, izvršena kontrola kod uvoznika i korisnika lož ulja i ekstra lož ulja pri čemu je pokrenut postupak naknadne naplate akcize i utvrđene dodatne obaveze u iznosu od 2.014.149,00€. Korekcija je utvrđena, jer određeni broj pravnih lica nenamjenski koristi lož ulje kao motorno gorivo ili gorivo za industrijske i komercijalne svrhe (ne za grijanje), a za što je akcizna obaveza propisana u većim iznosima. Navedeno dokazuje, da je ispunjenje preporuka DRI iz Izvještaja o Završnom računu Budžeta za 2010. godinu od strane Poreske uprave dala pozitivan efekat na poboljšanje naplate javnih prihoda. U toku 2011. godine nije vršen inspekcijski nadzor kod fizičkih lica koja se bave izdavanjem nepokretnosti za potrebe diplomatskih i konzularnih tijela, te smatramo da je neophodno da Poreska uprava u budućim aktivnostima obuhvati i ove subjekte.

Preporučuje se da se poreskom kontrolom u narednom periodu dodatno obuhvate pravna i fizička lica koja se bave izdavanjem nepokretnosti diplomatskim i konzularnim tijelima i nastavi kontrola kod banaka i finansijskih institucija u dijelu poreza na prihod od kapitala.

2.5.3.6. Provjere evidentiranja prometa preko poreske kase


Strana 31

Procenat provjera sa utvrđenim nepravilnostima u odnosu na ukupan broj provjera poreskih registar kasa iznosi 55,2%, što ukazuje da u narednom periodu treba još više pažnje posvetiti ovim provjerama, posebno ako se ima u vidu da je i dalje veoma prisutna pojava neizdavanja fiskalnih računa od strane poreskih obveznika.

U tabelama5 koje slijede dat je uporedni pregled broja kontrola (Tabela I), odnosno uporedni pregled broja provjera (Tabela II) u odnosu na broj kontrola i provjera predviđenih Godišnjim planom Poreske uprave za period januar- decembar 2011. godine.

TabelaI

Tabela II

Polazeći od činjenice da je plan kontrola realizovan sa preko 150%, potrebno je postići uravnoteženost između kvaliteta izvršenog nadzora, brojnosti kontrola i provjera imajući u vidu raspoloživi broj inspektora. Takođe, treba uzeti u obzir i činjenicu da se na izvjestan broj poreskih rješenja neminovno izjavljuju žalbe, i da se postupak nastavlja kod drugostepenog organa što zahtijeva dopunu i obnovu postupka, odnosno, dodatni rad i vrijeme do okončanja cjelokupnog postupka. Kada je upitanju naplata pojedinih javnih prihoda (koncesije, porez na promet nepokretnosti) u poreskom organu ističu da je nakon preporuka državnih revizora uspostavljena bolja saradnja između državnih organa, te da se poreskom organu urednije dostavljaju ugovori odnosno rješenja kojim se utvrđuju obaveze po osnovu koncesionih naknada za korišćenje mineralnih sirovina. Takođe, u proceduri je izmjena Zakona o igrama na sreću, kojim će se regulisati obračun kamata i po osnovu fiksnog dijela koncesione naknade od igara na sreću, čime će se omogućiti jedinstvena primjena Zakona o poreskoj administraciji i pravilno evidentiranje na analitičkim karticama poreskih obveznika fiksnog dijela koncesione naknade od igara na sreću i efikasnost naplate koncesionih naknada. Poreska uprava navodi da je „na osnovu podataka područnih jedinica Poreske uprave intenzivirana aktivnost na obezbjeđenju poreskih potraživanja i primjeni postupaka blagovremenog korišćenja instrumenata naplate kod poreskog duga“. Od 15. novembra 2011. godine u svim područnim jedinicama ažurirana je evidencija o poreskom dugu koja se prati na mjesečnom nivou kako bi se preduzele mjere za njegovo raščišćavanje. Na osnovu ove evidencije u područnim jedinicama se pristupilo raščišćavanju nepostojećih i nenaplativih potraživanja6 iz ranijih godina, kao i primjena dijela Zakona o poreskoj administraciji koji se odnosi na zastarjelost prava na naplatu poreza. S obzirom da su evidentirani slučajevi zastare prava na naplatu poreza, iako je apsolutni rok za naplatu 10 godina, 5Izvor podataka: Poreska uprava 6 Izvor podataka: Poreska uprava


Strana 32

evidentno je da je postupak naplate poreskih dugova u dužem period problematičan. Po podacima Infomacionog centra Poreske uprave poreski dug u 2010. godini porastao je za 66.086.793,00€, a u 2011. godini za 38.347.445,00€. Rast poreskog duga pokazuje trend pada, što cijenimo da je pozitivna okolnost s obzirom na ekonomsku krizu. Takođe je konstatovano, da i pored manjeg unutrašnjeg prometa ukupna naplata javnih prihoda kojima upravlja Poreska uprava ima trend povećanja u odnosu na uporedni period. Pojedini poreski obveznici dugi niz godina duguju po osnovu poreza na promet nepokretnosti pri čemu se pojavljuju i subjektivne i objektivne slabosti. Poreski organ ne koristi instrumente obezbjeđenja naplate kod ovakvih poreskih obveznika. U poreskom organu ističu da notari kao lica koja vrše ovjeru dokumenata (ugovora o sticanju nepokretnosti) i Uprava za nekretnine koja vrši uknjižbu nepokretnosti neredovno dostavljaju ta dokumenta poreskom organu kako bi se utvrdila i naplatila poreska obaveza.

Preporučuje se da se kod naplate poreza na promet nepokretnosti obezbijedi dosljedna primjena člana 13. Zakona o porezu na promet nepokretnosti i da Uprava za nekretnine i notarska služba dostavljaju poreskom organu na području na kojem se nalazi nepokretnost akt o promjeni vlasništva nad nepokretnostima. Takođe je neophodno da Poreska uprava dodatno preduzme mjere i prema poreskim obveznicima koji izbjegavaju zakonsku obavezu prijavljivanja nastanka poreske obaveze.

Zakonom o porezu na nepokretnosti („Sl. list RCG“, br.65/01 i 69/03, „Sl. list CG“, br.75/10) predviđena je dužnost Uprave za nekretnine i Poreske uprave da jedinici lokalne samouprave stave na raspolaganje podatke o nepokretnostima koje se vode kod tih organa (član 21. Zakona), kao i obaveza jedinice lokalne samouprave da redovno usaglašava stanje svog registra nepokretnosti sa registrom koji vodi Uprava za nekretnine (član 16. Zakona).

Preporučuje se da se razmotri mogućnost da se postupak naplate poreza na promet nepokretnosti prenese iz nadležnosti Poreske uprave u nadležnost lokalnih samouprava, imajući u vidu da njima pripada najveći dio ovog prihoda. Kod razmjene podataka moguće je izvršiti povezivanje opštinskog servera sa serverom katastra, s obzirom da se većina područnih jedinica Uprave za nekretnine nalaze u zgradi opštine, što pogoduje lakoj tehničkoj izvodljivosti postavljanjem mrežnog kabla. Na taj način bi se obezbijedila razmjena podataka između baza opštine i katastra (potpuna automatizacija), što bi upotpunilo opštinsku bazu podataka o nepokretnostima i omogućilo modernizaciju i automatizaciju naplate poreza na promet nepokretnosti.

2.5.3.7. Odloženo plaćanje poreskih obaveza Dospjele odložene, a nenaplaćene poreske obaveze na dan 31.12.2011. godine iznose 8.775.298,20€. Poreske obaveze u navedenom iznosu su odložene na osnovu rješenja koje je donosilo Ministarstvo finansija. U sistemu odloženog plaćanja poreskih obaveza revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi formalne naplate, kao i da se nedovoljno koriste instrumenti prinudne naplate. Državni revizor ističe da je poreski organ u obavezi da prema svim poreskim obveznicima koji ne poštuju dinamiku odloženog plaćanja preduzme adekvatne mjere naplate.


Strana 33

U izvjesnom broju slučajeva uglavnom se vrši formalna mjera naplate - zabrana raspolaganja novčanim sredstvima na i onako blokiranim ili duži period neaktivnim žiro-računima. Kod poreskih obveznika koji su u stečaju poreski organ prijavljuje potraživanje, a kod nekih poreskih obveznika se donosi Zaključak o pokretanju prinudne naplate koji često ne prati i postupak prinudne naplate. Neophodno je unaprijediti rješenja propisana zakonskim i podzakonskim aktima kojima se reguliše postupak prinudne naplate radi pojednostavljenja procedure, što bi rezultiralo bržom i efikasnijom naplatom. Pojedini poreski obveznici kojima je odloženo plaćanje poreskih obaveza (ukupno odloženo 2.935.615,13€) nijesu dostavili mjenicu kao instrument obezbjeđenja naplate, pri čemu je kod tih obveznika na dan 31.12.2011. godine od dospjelih obaveza za plaćanje 942.981,37€ ukupno naplaćeno 118.570,14€. Evidentan je i veliki iznos odloženog plaćanja do okončanja drugostepenog postupka (3.348.589,50€), pa je neophodno da državni organi preduzmu mjere da se ti postupci ubrzaju, te da se ta sredstva brže ili naplaćuju ili poreske obaveze storniraju nakon završenog postupka ako se pokaže da su neosnovano obračunate. Na osnovu izloženog sistem odloženog plaćanja poreskih obaveza treba unaprijediti kroz dodatno obezbjeđenje instrumenata plaćanja.

2.6. Izdaci Budžeta

2.6.1. Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca Na računu bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i sva plaćanja koja se odnose na: neto zarade, poreze, opštinske prireze i doprinose koji se plaćaju na i iz ličnih primanja. Izdaci po osnovu bruto zarada zaposlenih planirani su u iznosu od 282.718.171,02€, rješenjima o preusmjerenju plan je uvećan za 4.921.736,57€, tako da je konačni plan iznosio 287.009.907,67€, a ostvareni izdaci u iznosu od 285.866.346,99€ ili 99,60% plana. Izdaci za bruto zarade učestvuju sa 44,97% u izdacima tekućeg budžeta u 2011. godini i čine pojedinačno najveći izdatak budžeta. Porezi se utvrđuju u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica (“Sl. list RCG”, br. 65/01,12/02, 37/04, 29/05, 78/06, 04/07 i „Sl. list CG“, br.86/09), a u zavisnosti od visine bruto zarade i utvrđenih skala na koje se obračunava porez po stopi od 9%. Doprinosi se utvrđuju u skladu sa Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. list RCG“, br.13/07 i „Sl. list CG“, br. 79/08 i 86/09) po sljedećim stopama: doprinosi za penzijsko- invalidsko osiguranje na teret zaposlenog 12% i na teret poslodavca 8,50%, doprinosi za zdravstveno osiguranje na teret zaposlenog 5,00% i na teret poslodavca 5,50%, doprinos za osiguranje od nezaposlenosti na teret zaposlenog 0,5% i na teret poslodavca 0,5%. Revizijom je utvrđeno da se u Ministarstvu finansija vrši obračun i isplata zarada za Skupštinu Crne Gore, organe državne uprave i pravosuđa, dok se za: Zavod za izvršenje krivičnih sankcija, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave, Upravu policije, Agenciju za nacionalnu bezbjednost, Ministarstvo odbrane, Direkciju za zaštitu tajnih podataka, Ustanove socijalne i dječije zaštite, Specijalne ustanove, Srednje škole, Osnovne škole i predškolske ustanove, obračun vrši u navedenim organima i ustanovama, dok se isplata vrši preko Državnog trezora.


Strana 34

Revizijom kod potrošačkih jedinica budžeta obuhvaćenih uzorkom utvrđeno je sljedeće: Izdaci za Bruto zarade planirani su u Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija u iznosu od, 5.959.592,45€, a realizovani u iznosu od5.949.834,32€. Revizijom je utvrđeno da je za više službenika zaposlenih u okviru programa Diplomatija, u Izvještaju o ostvarenim časovima rada, iskazan mnogostruko veći iznos ostvarenih časova od 176 sati mjesečno i po osnovu njih je izvršen obračun bruto zarade zaposlenog, a isti nijesu obrazloženi posebnim rješenjem. Zarade za zaposlene u Diplomatsko konzularnim predstavništva (u daljem tekstu: DKP), obračunavaju se u okviru stručne službe Ministarstva (nijesu uključene u sistem trezora), na osnovu Pravilnika o zaradama i naknadama zaposlenih u DKP Crne Gore, kao i Pravilnika o izmjenama i dopunama istog br. 02/07-1936/2 od 01.02.2007. godine, a kojim se privremeno, do donošenja Zakona o vanjskim poslovima, utvrđujulična primanja zaposlenih u DKP. U skladu sa članom 74. Zakona o vanjskim poslovima (“Sl. list CG”, br. 46/10 od 06.08.2010), stupio na snagu 14.08.2010. g. propisano je da: „podzakonska akta za sprovođenje ovog zakona donijeće se u roku od 12 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona”. Do zaključenja terenskog rada, Ministarstvo nje donijelo podzakonska akta u skladu sa Zakonom. Revizijom je utvrđeno da je u toku 2011. godine obračun i uplata poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje vršen na ukupan iznos primanja zaposlenih u DKP. Po pismenom obrazloženju odgovornog lica Ministarstva vanjskih poslova, prilikom planiranja budžeta za 2011. godinu, dobili su od Ministarstva finansija instrukcije da su obavezni obračunavati i uplaćivati poreze i doprinose na ukupan iznos primanja zaposlenih u DKP i za te namjene su planirana sredstva u Budžetu za 2011. godinu, pa su po tom osnovu pretplatili oko 1.400.000,00€ doprinosa za penzijsko-invalidsko i zdravstveno osiguranje. Prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, osnovicu za obračun i plaćanje doprinosa za penzijsko - invalidsko i zdravstveno osiguranje za upućena lica (upućeno lice - koje za poslodavca sa sjedištem u Crnoj Gori obavlja poslove u drugoj državi ili je na radu u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu ili u međunarodnoj organizaciji u inostranstvu), čini zarada koju bi, u skladu sa Zakonom i Kolektivnim ugovorom, ta lica ostvarila u Crnoj Gori na istim ili sličnim poslovima. Po Zakonu o porezu na dohodak fizičkih lica, propisano je da se ličnim primanjima koja podliježu plaćanju poreza na dohodak fizičkih lica smatraju zarade, odnosno naknade zarada u skladu sa propisima kojima se uređuju radni odnosi i primanja po osnovu naknada i druga primanja koja poslodavac, pored zarade isplaćuje zaposlenom iznad iznosa utvrđenog ovim zakonom. Za zaposlene u DKP, za 2011. godinu trebalo je obračunavati i isplatiti doprinose za obavezno socijalno osiguranje na iznos zarade koji bi zaposleni ostvario za isto zvanje u zemlji (čl.18a Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje), a obračun poreza i prireza je trebalo obračunavati i isplatiti na ukupno ostvarena primanja.

Revizijom je utrđeno da Ministarstvo nije sačinilo i podnosilo Poreskoj upravi, jedinstvene obrasce Izvještaja o obračunatim i plaćenim porezima na dohodak fizičkih lica i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (IOPPD) za 2011. godinu.

Preporučuje se Ministarstvu da u što kraćem roku izvrši izmijenjeni obračun zarada zaposlenih u DKP za 2011. godinu, sačini i podnese Poreskoj upravi IOPPD obrasce, nakon čega će izvršiti sravnjenje sa Poreskom upravom i zapisnički utvrditi iznos više plaćenih doprinosa za socijalno osiguranje. Takođe, neophodno je kod Ministarstva finansija, radi budžetskog planiranja i evidencije, utvrditi način regulisanja preplate doprinosa sa Poreskom upravom.


Strana 35

Uprava policije je u 2011. godini planirala sredstva za bruto zarade i doprinose na teret poslodavca u iznosu od 51.674.172,82€, plan je rješenjima o preusmjerenju umanjen tako da je konačan plan iznosio 51.435.740,77€ dok je izvršenje iznosilo 51.396.583,90€ ili 94,03% plana. Revizijom je utvrđeno da se u Upravi policije Zakon o policiji („Sl. list“, br. 28/05), Uredba o zvanjima policijskih službenika („Sl. list RCG“, br.77/06) i novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji ne primjenjuju u potpunosti, i da su po njemu raspoređeni samo službenici koji ispunjavaju uslove u skladu sa navedenim pravnim aktima. Za ovu grupu službenika pravilno je izvršen raspored na radna mjesta i raspoređivanje zvanja u platne razrede policijskih službenika shodno članu 11. stav 2. Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika („Sl. list CG“, br.86/09). U skladu sa Zakonom o policiji, Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika i Odlukom o uvećanju zarade državnim službenicima i namještenicima za obavljanje određenih poslova izvršena su raspoređivanja zaposlenih u zvanja i određeni koeficijenti za 3.172 zaposlena, dok 1.714 zaposlenih još uvijek nijesu raspoređeni po novoj sistematizaciji. Za zaposlene koji nijesu raspoređeni u skladu sa novim zakonskim rješenjima, i dalje se vrši obračun zarada na osnovu propisa koji su prestali da važe. Primjena propisa koji su prestali da važe vrši se na osnovu Zaključka Vlade kojim je utvrđeno da se zarada zaposlenih u Policiji ne smanjuje. Obračun zarada u Upravi policije nije do kraja usklađen sa važećom zakonskom regulativom, jer u Upravi policije još uvijek nije izvršen raspored u skladu sa novim Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, donijetim u skladu sa Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika i Odlukom o uvećanju zarade državnim službenicima i namještenicima za obavljanje određenih poslova. S obzirom da je Uprava policije od juna 2012. godine i faktički postala organ u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova i da je donešen novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, neophodno je prilikom raspoređivanja službenika u platne razrede i određivanja njihovih koeficijenata obezbijediti dosljednu primjenu zakonskih propisa. Obračun zarada zaposlenih u Agencijiza zaštitu ličnih podataka vrši se na osnovu Pravilnika o zaradama, naknadama zarada i ostalim primanjima zaposlenih u Agenciji, a zarada predsjednika, članova Savjeta Agencije i direktora utvrđena je Statutom Agencije. Članom 18. Statuta Agencije određeno je da direktor Agencije ima pravo na zaradu u visini zarade koja je određena za Generalnog sekretara Ustavnog suda CG. Stavom 2. istog člana uređeno je da direktor Agencije ima pravo na naknade i druga primanja u skladu sa zakonom i opštim aktima Agencije. Na osnovu rješenja br. 61/10-02 od 22.04.2010.g. direktoru Agencije je utvrđen i dodatak na zaradu po osnovu vršenja funkcije u visini od 15% na utvrđenu zaradu, kao i fiksni diood 116,88€, pozivom na član 3. Odluke o pravu na dodatak po osnovu vršenja funkcije („Sl. list CG“, br.39/08 od 25.06.2008.g.) kojom je propisano da se javnom funkcioneru u Skupštini CG i Generalnom sekretaru Predsjednika CG utvrđuje pravo na dodatak po osnovu vršenja funkcije u visini od 15% fiksnog dijela zarade. Prethodnim članom je striktno navedeno koja lica imaju pravo na dodatak, što ukazuje da dodatak određen za direktora Agencije nema pravni osnov u navedenoj Odluci. Fiksni dio iz rješenja Agencije u iznosu od 116,88€ je, po usmenom objašnjenju iz Agencije dodatak koji je određen analogno fiksnom dijelu koji prima Generalni sekretar Ustavnog suda CG. Objašnjenjem nije konkretizovan pravni akt na osnovu koga je određen fiksni dio. Utvrđeno je da Ministarstvo nauke nije dostavilo Poreskoj upravi IOPPD obrasce za 2011. godinu, stoga je neophodno iste dostaviti u tekućoj godini.


Strana 36

Vlada je donijela na sjednici od 01. aprila 2010. godine, Odluku br. 09-2099/3 o utvrđivanju zarade Zaštitnika i zamjenika Zaštitnika imovinsko-pravnih interesa Crne Gore. Istim aktom kojim je utvrđena njena primjena od 01.01.2010. godine, dakle sa povratnim dejstvom, što je u suprotnosti sa čl.147.st.1. Ustava Crne Gore („Sl. list Crne Gore“, br.01/07 od 25.10.2007. g.). Navedenim članom Ustava Crne Gore, utvrđena je zabrana povratnog dejstva za zakone i druge propise. Izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtjeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo.

Za prekovremeni rad, uslovljen povećanim obimom posla, u izvještajnom periodu isplaćeno je u

bruto iznosu 22.851,67€. Utvrđeno je da se zarada zaposlenog uvećavala za 40% po času, u skladu sa Uputstvom za obračun bruto zarada („Sl. list CG“,br.5/11). Pravni osnov uvođenja prekovremenog rada bila je Odluka starješine organa ZU br. 227/10 od 15.12.2010. g. kojom je utvrđen obavljanje istog u kancelarijama u Podgorici, Bijelom Polju i Kotoru i to subotom, počev od 04.12.2010. g. od 08:00 časova do 16:00 časova. Revizijom je utvrđeno, da subjekat revizije nije postupio u skladu sa čl.52. Zakona o radu, kojim je bio dužan obavjestiti inspektora rada o uvođenju prekovremenog rada, kao i da nijesu donešena pojedinačna rješenja zaposlenim o isplati prekovremenog rada.

Preporučuje se Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija, da u što kraćem

roku, izvrši izmijenjeni obračun zarada zaposlenih u DKP za 2011. godinu, sačini i podnese Poreskoj upravi IOPPD obrasce (Izvještaj o obračunatim i plaćenim porezima i doprinosima), nakon čega će izvršiti sravnjenje sa Poreskom upravom i zapisnički utvrditi iznos više plaćenih doprinosa za socijalno osiguranje. Takođe je neophodno da se i sa Ministarstvom finansija, radi budžetskog planiranja i evidencije, utvrdi način regulisanja preplate doprinosa sa Poreskom upravom.

S obzirom da je Uprava policije od juna 2012. godine postala organ u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova i da je donešen novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta neophodno je prilikom raspoređivanja službenika u platne razrede i određivanja njihovih koeficijenata obezbijediti dosljednu primjenu zakonskih propisa.

U narednom periodu neophodno je kod isplate zarada i ostalih ličnih primanja obezbijediti zabranu povratnog dejstva za zakone i druge propise, u skladu sa članom 147. Ustava Crne Gore, jer samo izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtjeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo.

2.6.2. Ostala lična primanja

Na računu 412 - Ostala lična primanja evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na: topli obrok, godišnji odmor, zimnicu, stanovanje i odvojen život, prevoz, naknade skupštinskim poslanicima, akademijske dodatke, jubilarne nagrade, otpremnine i ostale naknade. Izdaci po osnovu ostalih ličnih primanja zaposlenih Zakonom o Budžetu planirani su u iznosu od 19.473.556,82€, rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je umanjen za 7.375.698,13€ (sredstva za topli obrok i regres su planirana na ovoj poziciji, ali su u skladu sa novim zakonskim rješenjem preusmjerena na poziciju bruto zarada ), tako da je konačni plan iznosio 12.097.858,69€. Izvršeno je 10.813.829,44€ ili 89,39%.


Strana 37

4127 - Otpremnine Sa računa 4127- Otpremnine vrše se plaćanja koja se odnose na otpremnine koje se isplaćuju u skladu sa zakonom ili u paušalnom iznosu prilikom odlaska zaposlenih u penziju. Zakonom o Budžetu za 2011. godinu („Sl. list CG“, br.78/10 od 29.11.2010. godine), planirani iznos za poziciju 4127-Otpemnine, kod Uprave policije iznosio je: Program - Borba protiv korupcije i organizovanog kriminala iznos od 12.000,00€, Program - Policija iznos od 33.000€ i sa Programa Administracija iznos od 9.900,00€. Ukupan planirani iznos pozicije otpremnina je 54.900,00€, dok je rješenjima o preusmjerenju plan uvećan za 1.153.839,08€. Ministarstvo finansija je već 19.01.2011. godine izvršilo preusmjerenje sredstava Upravi policije u iznosu od 750.811,64€ i to sa pozicije Bruto zarada na poziciju Otpremnine, tako da je plan značajno uvećan već na početku budžetske godine. Zakonom o državnim službenicima i namještenicima u članu 106 i 107 određeno je postupanje u slučaju ukidanja organa, odnosno poslova i reorganizacije državnog organa, po kom državnom službeniku ili namješteniku pripadaju prava i obaveze kao i zaposlenim za čijim je radom prestala potreba zbog tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena. Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika u članu 18. je određeno da državni službenik, odnosno namještenik ima pravo na otpremninu u slučaju proglašenja tehnološkim viškom, dok je članom 20. određeno da će Vlada donijeti uslove, način ostvarivanja i visinu otpremnine. Vlada je u skladu sa navedenim zakonskim osnovom donijela Odluku o visini otpremnine državnih službenika i namještenika ( „Sl. list CG”, br. 23/10). Revizijom izvršenom kod Uprave policije je utvrđeno da je sa pozicije 4127- Otpemnine, pored isplate otpremnina zbog odlaska u penziju, vršena i isplata otpremnina za tehnološke viškove tako da su ukupni izdaci na ovom računu iznosili 1.171.314,56€. Isplaćene otpremnine za odlazak u starosnu i invalidsku penziju isplaćene su za 13 lica u ukupnom iznosu 6.546,60€, dok je za izdatke po osnovu sporazumnog prestanka radnog odnosa za 140 lica isplaćen iznos od 1.164.767,96€. Kod Ministarstva finansija na Programu: Upravljanje budžetom na budžetskoj poziciji 4222-Otpremnine za tehnološke viškove planirani su izdaci u iznosu 3.114.116,19€, a evidentirano je izvršenje u iznosu od 959.262,52€. Sredstva za tehnološke viškove su bila namijenjena za isplatu otpremnina po osnovu tehnoloških viškova kod svih potrošačkih jedinica. Navedeno upućuje na nedosljednost pri planiranju i izvršenju budžeta, te smatramo neophodnim da Ministarstvo finansija i Uprava policije pri planiranju i izvršenju budžetskog plana obezbijede poštovanje Zakona o budžetu. Preporučujemo da se izdaci po osnovu sporazumnog prestanka radnog odnosa planiraju i izvršavaju u skladu sa njihovom namjenom na budžetskoj poziciji 4222 - Otpremnine za tehnološke viškove.

4129 - Ostale naknade Na poziciji 4129 - Ostale naknade planirano je 7.423.874,89€, rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je umanjen za 337.953,06€, tako da je konačni plan iznosio 7.085.921,83€. Izvršeno je 6.384.747,41€ ili 90,10%. Poreska uprava je u 2011. godini sa pozicije 4129 - Ostale naknade isplatila naknade u iznosu 80.267,11€ za rad u tenderskim komisijama i radnim grupama, na osnovu Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugih oblika rada („Sl. list CG“, br.13/10) i internog akta Poreske uprave - Odluke o određivanju visine naknade za rad u Komisiji za otvaranje i vrednovanje ponuda u postupku javnih nabavki. Naglašavamo da je Poreska uprava u potpunosti realizovala preporuke državnih revizora i obračunala i uplatila porez i doprinose na sve


Strana 38

naknade isplaćene zaposlenima u Poreskoj upravi. Međutim, revizijom je utvrđeno da zadaci za čiju se realizaciju formiraju radne grupe uglavnom predstavljaju redovne radne zadatke i obavljaju se u radnom vremenu, što nije u skladu sa članom 5. Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugog oblika rada.

Ministarstvo finansija je na analitičkom računu 4129 - Ostale naknade ostvarilo izdatke u iznosu od 287.084,19€. Revizijom je obuhvaćen uzorak u iznosu od 196.150,78€ ili 68,33% izvršenja. Utvrđeno je da su porezi i doprinosi obračunavani i uplaćivani do kraja juna 2011. godine dok u drugoj polovini godine isplate su vršene bez obračunatih poreza i doprinosa na lična primanja na revizijom utvrđenu osnovicu za oporezivanje u iznosu od 132.487,06€, što je bilo dužno u skladu sa članom 26. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.

Uprava za nekretnine je sa ove pozicije isplatila nakanade u iznosu od 181.895,32€ i to članovima komisija za izlaganje podataka na javni uvid kao i članovima komisija za 21 područnu jedinicu za procjenu vrijednosti nepokretnosti. Prilikom isplata naknada obračunavani su porez i prirez ali ne i doprinosi. U više slučajeva su na ime naknada isplaćivani iznosi veći od 1.000,00€, pri čemu se za isplatu jedne komisije donose dva ili više rješenja, a pojedini članovi dobijaju naknadu veću od 50% prosječne neto zarade u Crnoj Gori za prethodni mjesec, što nije u skladu sa članom 4. Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada. U članu 5. je definisano da se naknada za rad u radnom timu može ostvariti za rad obavljen poslije redovnog radnog vremena i van okvira redovnih radnih zadataka što često nije slučaj u Upravi za nekretnine jer se radi o redovnim poslovima i zadacima obavljenim u radno vrijeme. Suprotno članu 5. vršena je isplata za rad radne grupe iako nije dostavljen Izvještaj o radu radnog tima. Kod Uprave policije ukupan planirani iznos pozicije 4129 - Ostale naknade iznosio je 600.000,00€, a ostvaren je u iznosu od 267.890,53€. Testirano je 97,20% ukupne pozicije. Iznos sredstava isplaćenih sa pozicije 4129 - Ostale naknade odnosi se na isplate naknada članovima komisija, radnih grupa, naknade licima privremeno upućenih na mirovnu misiju van teritorije Crne Gore.

Na isplaćene naknade za rad u radnim grupama i komisijama Uprava je uredno izmirivala obaveze po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica, doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i prireza porezu. Revizijom je utvrđeno da su u Upravi policije tokom 2011. godine, pored naknada službenicima angažovanim u mirovnim misijama, vršene isplate naknada za 20-tak radnih tijela ili drugih oblika rada. Kod Komisije za primjenu Programa za zaštitu svjedoka vršene su isplate za rad izvršen u 2010. godini, dok je za isplatu naknade Uređivačkom timu časopisa “Policijski glasnik” donijeta Odluka sa retroaktivnim primjenom. Donošenjem Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada („Sl. list CG“, br.22/11) prestao je pravni osnov za isplatu naknade Stručnom timu za upravljanje projektima izgradnje stambeno poslovnih objekata u Podgorici, Herceg Novom i Budvi. Stručnom timu od 8 članova formiranom rješenjem br.08-051/10-1128/2 od 27.07.2010. godine pripadala je naknada u iznosu od jedne prosječne neto zarade u Crnoj Gori za 3 člana i 80% prosječne neto zarade za 5 članova, odnosno oko 4.000,00€ mjesečno u neto iznosu. U cilju traženja rješenja za prevazilaženje ove situacije pripremljen je Prijedlog Predsjedniku Vlade za formiranje Savjeta za upravljanje navedenim projektima sastavljenog od starješina MUP-a, Uprave policije, Policijske akademije i ANB-a, a zatim da Savjet formira stručnu grupu sastavljenu od članova Stručnog tima, čime bi se ponovo stvorio pravni osnov za utvrđivanje naknade članovima Stručne grupe, ali i Savjetodavnom tijelu. Analizirajući zadatke stručnog tima navedene u Rješenju br. 08 – 051/10 – 1128/2 od 27.07.2010. godine stručnom timu su određeni zadaci koji bi zadatim obimom, vremenom trajanja i složenošću zahtijevali sistematizovanje posebnih radnih mjesta. Osim što se radi o velikom broju poslova očigledno je i da se oni preklapaju sa poslovima javnih nabavki, izgradnje objekata i nadzora nad izvođenjem radova koji su u okviru redovnih zadataka organizacionih cjelina ovih organa, izabranih izvođača radova i nadzornih organa.


Strana 39

Uvidom u čl.14. Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Uprave policije u okviru Službe za finansije, knigovodstvo i investicije vrše se između ostalih i poslovi planiranja investicione izgradnje; pripremu i izradu investiciono-tehničke dokumentacije za izgradnju novih i rekonstrukciju i adaptaciju postojećih objekata; pripremu potrebne dokumentacije i prijavu investicija kod nadležnog organa; nadzor nad izvođenjem radova na poslovnim i stambenim objektima; poslove javnih nabavki za poslovnu i stambenu izgradnju i druge poslove.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji MUP-a (član 14.) u okviru Biroa za

investicije vrše se između ostalih i poslovi koji se odnose na: javne nabavke radova, pripremu potrebne tehničke dokumentacije za sprovođenje procedure javnih nabavki radova; pribavljanje saglasnosti rješenja i dozvola nadležnih organa i institucija i organizovanje tehničke kontrole dokumentacije i tehničkih pregleda objekata; pripremu i obezbeđenje uslova za rad stambenih komisija; stambenu problematiku; uknjižbu objekata, vođenje evidencije objekata koje koristi Ministarstvo; stručni nadzor nad adaptacijom i rekonstrukcijom objekata Ministarstva; investiciono i tekuće održavanje objekata Ministarstva. Sistematizacijom radnih mjesta Biroa za investicije u opisu poslova pod rednim br.314. Samostalni namještenik I-Načelnik, br.315. Samostalni namještenik I, br.316. Samostalni namještenik II, br. 317. Samostalni namještenik I, br.318. Samostalni namještenik I, br.319. Samostalni namještenik II i br. 320. Samostalni namještenik III, izvršena je dalja razrada navedenih nadležnosti Biroa za investicije. Takođe, u opisu poslova br. 321 i 322 rade namještenici IV koji obavljaju administrativne poslove u vezi sa javnom nabavkom radova i adaptacijom, rekonstrukcijom i izgradnjom objekata, stambenom problematikom i uknjižbom objekata. U opisu poslova br. 323. i 324. rade namještenici IV koji obavljaju manje složene poslove izrade investiciono tehničke dokumentacije za izgradnju, rekonstrukciju i adaptaciju objekata. U opisu poslova br. 325. namještenik IV takođe obavlja manje složene poslove izrade investiciono tehničke dokumentacije za izgradnju, rekonstrukciju i adaptaciju objekata. Osim navedenih poslova svi zaposleni obavljaju i druge poslove po nalogu pretpostavljenog. Dakle, samo kod Uprave policije i MUP-a, organa koji nakon reorganizacije državne uprave predstavljaju jedinstvenu cjelinu, na navedenim poslovima je sistematizovano 16 izvršilaca sa potrebnim kvalifikacijama.

Ministarstvo ekonomije nije planiralo sredstva na poziciji 4129 - Ostale naknade, pa je sredstva za naknadu za rad u komisijama i radnim grupama isplaćivala sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge i to u neto iznosu od 104.622,00€, pretežno za realizaciju zadataka koji predstavljaju redovne poslove. U Ministarstvu zdravlja je pozicija 4129 - Ostale naknade planirana u iznosu od 30.000,00€, preusmjerenjem povećana na 78.591,19€, a izvršeno je 78.591,19€. Sa ove pozicije su isplaćivane naknade zaposlenima u Ministarstvu, za rad u radnim tijelima i grupama formiranim odlukama Vlade CG i rješenjima ministra zdravlja. Revizijom je utvrđeno da su rješenja o isplati naknada donošena i isplate naknada izvršene bez podnesenog izvještaja radnog tima o završetku rada, što nije u skladu sa članom 5. Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad radnog tijela ili drugog oblika rada. Revizijom je takođe utvrđeno da Ministarstvo nije u propisanom roku podnosilo IOPPD obrasce.

Kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija testiran je uzorak od 37.847,60€, odnosno 81,03% ostvarenih rashoda koji iznose 46.706,57€. Sa ove pozicije izvršena je isplata nagrada zaposlenima po rješenju ministra u visini jedne mjesečne zarade i varijabilni dio zarade za jednog zaposlenog u ukupnom bruto iznosu, sa obračunatim porezima i doprinosima od 22.798,37€. Isplate varijabilnog dijela zarade, kao i nagrade zaposlenima imaju tretman zarada i iste treba isplaćivati sa obračunatim porezima i doprinosima sa pozicije 411 - Bruto zarade.


Strana 40

Revizijom je utvrđeno da su sa pozicije 4129 - Ostale naknade, isplaćivane naknade zaposlenima u Ministarstvu, za rad u radnim tijelima i grupama formiranim odlukama Vlade i rješenjima ministra. Utvrđeno je da su rješenja o isplati naknada donošena i isplate naknada izvršene bez podnesenog izvještaja radnog tima o završetku rada. Kod Agencije za zaštitu ličnih podataka sredstva pozicije 4129 - Ostale naknade odnose se na uvećanje zarade kontrolora. Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o zaradama, naknadama zarada i ostalim primanjima zaposlenih u Agenciji br. 525-1 od 30.12.2010. godine utvrđeno je da se uvećava zarada kontrolora zbog posebnih uslova rada, težine i prirode i težine posla, za određeni procenat u odnosu na zaradu koja mu pripada po Pravilniku za radna mjesta Glavni kontrolor i kontrolor. Procenat uvećanja zarade utvrđuje direktor. Mjesečnim odlukama direktora određen je procenat uvećanja pomenutim zaposlenim u iznosu od 30% na osnovnu zaradu zaposlenog, a po osnovu radnog učinka, posebnih uslova rada, težine i prirode posla. Rješenjima direktora, koja su donošena mjesečno, utvrđeni su pojedinačni iznosi uvećanja koji su se kretali u rasponu od 173,00€ do 209,00€. Na ove naknade nisu obračunavani ni plaćani porezi i doprinosi shodno propisima o obaveznom socijalnom osiguranju. Na isplaćene nadoknade za rad u radnim grupama nije vršen obračun poreza i doprinosa. Najvećim dijelom radne grupe su formirane za obavljanje zadataka koji su u okviru osnovnih nadležnosti Agencije (čl.56. i 59. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti; čl. 8. Statuta Agencije za zaštitu ličnih podataka). Revizijom je utvrđeno da ne postoji interni pravilnik Agencije kojim bi se regulisalo utvrđivanje visine nadoknada članova radnih grupa. Agencija u odsustvu ovog akta nije primjenjivala Odluku o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada („Sl. list CG“, br. 22/11 od 29.04.2011. godine). U odnosu na pomenuti akt visina isplaćenih naknada za rad u formiranim radnim grupama Agencije uglavnom ne odgovara težini povjerenih zadataka. Uprava za mlade i sport vršila je sa pozicije 4129 - Ostale naknade isplate za naknade za radu komisijama u iznosu 5.500,00€, pri čemu nije vršen obračun poreza i doprinosa. Kod Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa Crne Gore je sa pozicije 4129 - Ostale naknade isplaćeno 3.981,83€ i to na ime naknada za rad u Komisiji za otvaranje i vrednovanje ponuda i po osnovu naknada za rad u Komisijama za sređivanje arhivske građe. Revizijom je utvrđeno da su članovima Komisija za sređivanje arhivske građe isplaćene novčane naknade u neto iznosu od 2.380,00€, što nije u skladu sa članom 4. Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada („Sl. list CG“, br. 22/11), kojim je precizirano da se Radnom timu za izvršenje postavljenog zadatka, može utvrditi naknada najviše do 1.000,00€.

2.6.2.1. Zaključne konstatacije vezane za budžetsku poziciju 4129 - Ostala lična primanja

Revizijom je utvrđeno da su rješenja o obrazovanju radnih grupa u izvjesnim slučajevima donošena sa retroaktivnom primjenom, znatno nakon isteka rokova za izradu izvještaja ili su isplaćivana par dana nakon formiranja radne grupe i određivanja projektnog zadatka, dakle prije ispunjavanja zadatka i izrade izvještaja. Utvrđena je i prekomjerna brojnost u nekim radnim grupama, a vršene su i isplate po spisku službenika koji su ostvarili pravo na nadoknadu bez navođenja pravnog osnova nadoknade.


Strana 41

Izdatke za rad u radnim grupama neophodno je planirati i isplaćivati sa pozicije 4129 - Ostale naknade, u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, broj 35/05, 37/05 i 81/05) i članom 9. Odluke Vlade o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugog oblika rada (“Sl. list CG”, br.13/10 ), kojim je propisano da se naknade isplaćuju na teret ostalih ličnih primanja. Primanja zaposlenih po osnovu naknada za rad u raznim radnim tijelima i komisijama u skladu sa članom 14. Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica imaju karakter prihoda koji su ostvareni od zaposlenja ili su upodobljeni sa radnim odnosom, ukoliko ih isplaćuje isti poslodavac i za ova primanja postoji obaveza poslodavca da obračuna i uplati porez na dohodak fizičkih lica i doprinose za obavezno socijalno osiguranje. Za lica angažovana u radnim grupama, a koja su zaposlena kod drugog poslodavca, isplatilac ličnih primanja obračunava porez na dohodak fizičkih lica i prirez porezu shodno opštinskim propisima. Jedinstvene obrasce Izvještaja o obračunatim i plaćenim porezima na dohodak fizičkih lica i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (IOPPD), treba dostavljati Poreskoj upravi u zakonom propisanom roku, do 15-og u mjesecu za prethodni obračunski period (mjesec). Na kraju poslovne godine neophodno je izvršiti sravnjenje sa Poreskom upravom i zapisnički utvrditi stanje obaveza po osnovu neizmirenih poreza i doprinosa, odnosno iznos vise plaćenih poreza i doprinosa (ako se radi o preplati).

Određivanje visine naknada za rad u radnim grupama isplatu istih treba vršiti u skladu sa

Odlukomo kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugog oblika rada (“Sl. list CG”, br.13/10). U skladu sa članom 5. Odluke neophodno je naknade za rad u radnim timovima isplaćivati za rad obavljen poslije radnog vremena i van okvira redovnih radnih zadataka. U narednom periodu, neophodno je voditi računa i o brojnosti u nekim radnim grupama i izbjegavati isplate po spisku službenika bez navođenja pravnog osnova nadoknade. Takođe, smatramo da organi uprave mogu formirati Savjetodavne organe i Stručne timove radi koordiniranja aktivnosti u stambenoj problematici, ali ne na način uspostavljanja trajnih angažmana sa mjesečnim primanjima, te preklapanja sa nadležnostima drugih subjekata.

Uočavajući probleme koji proizilaze iz prakse formiranja velikog broja radnih grupa, Vlada je u

2012. godini donijela novu Odluku o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada („Sl. list CG“, br. 26/12 i 34/12) kojom je smanjila limite za utvrđivanje naknade, uvela davanje saglasnosti za obrazovanje radnog tima i ograničila naknade koje se isplaćuju u mjesečnim iznosima na isplate po samo jednom osnovu. Ipak u članu 5. Odluke Vlada je utvrdila pravo da se naknada za rad može utvrditi i mimo kriterijuma propisanih Odlukom, uz prethodnu saglasnost Vlade. Smatramo da bi Vlada trebala da preispita odredbu člana 5. Odluke i insistira na primjeni utvrđenih limita kod visine naknade i broja angažmana.

Članom 92. Zakona o državnoj upravi određeno je da se plate državnih službenika i

namještenika uređuju posebnim propisom. Zarade zaposlenih u javnom sektoru su regulisane, Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika ili drugim zakonom ili propisom usklađenim sa platnim razredima iz Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika, Zakonom o radu i kolektivnim ugovorima (opštim, granskim i pojedinačnim), te je u narednom periodu neophodno obezbijediti dosljedniju primjenu istih.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja postupcima revizije utvrđeno je da sadašnji trend

formiranja radnih grupa, nepoštovanje i retroaktivna primjena propisa, kao i prevelika diskreciona ovlašćenja predstavljaju jedan od indikatora rizika koji može nepovoljno uticati na ekonomičnost, efikasnost i efektivnost upotrebe resursa, što i u ovom slučaju pokazuje da sistem unutrašnjih kontrola nedovoljno efikasno funkcioniše.


Strana 42

S obzirom da je revizijom utvrđena praksa formiranja radnih grupa nižim pravnim aktima, a obustavljena je isplata po osnovu varijabilnog dijela zarade za izuzetne rezultate i kvalitet rada i po osnovu prekovremenog rada normirana Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika, preporučuje se državnim organima da primjenjuju institute nagrađivanja određene Zakonom.

Potrošačke jedinice prilikom formiranja radnih grupa treba da dosljedno primjenjuju član 55. Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave i Odluku o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugog oblika rada, kojima je uređen način formiranja projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada. Aktom o obrazovanju projektne grupe, tima ili drugog oblika rada obavezno treba odrediti nosioca posla, sredstva, sastav radne grupe i konkretizovati poslove za svakog člana i rokove u kojima će se zadatak obaviti i objaviti Izvještaj o radu.

Primanja zaposlenih po osnovu naknada za rad u radnim tijelima i komisijama imaju karakter prihoda koji su ostvareni od zaposlenja, ili su upodobljeni sa radnim odnosom, ukoliko ih isplaćuje isti poslodavac i za ova primanja postoji zakonska obaveza poslodavca da obračuna i uplati porez na dohodak fizičkih lica i doprinose za obavezno socijalno osiguranje.

Preporučuje se Vladi da preispita odredbu člana 5. Odluke o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad člana radnog tijela ili drugog oblika rada i insistira na primjeni utvrđenih limita kod visine naknade i broja angažmana sa ciljem racionalnije upotrebe javnih sredstava. Takođe, neophodno je izvršiti izmjenu i dopunu Odluke, na način da se definiše iznos utvrđenih naknada u bruto ili (neto) iznosu.

2.6.3. Provjera izdataka za materijal i usluge Kod grupe računa 413 - Rashodi za materijal i usluge, evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja, koja se odnose na materijal, službena putovanja, reprezentaciju, energiju, telefonske i poštanske usluge, bankarske provizije, usluge prevoza i ugovorene usluge.

Izdaci po osnovu rashoda za materijal i usluge Zakonom o Budžetu planirani su u iznosu od 99.184.914,61€, rebalansom plan je umanjen za 70.000,00€, a rješenjima o preusmjeravanju za još 1.337.300,81€, tako da je konačni plan iznosio 97.777.613,80€. Izvršenje je iznosilo 100.389.971,58€ ili za 2.612.357,78€ više od konačnog plana, odnosno 2,67%.

4131 - Provjera rashoda za materijal Na poziciji 4131- Rashodi za materijal planirano je 11.957.459,03€, rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je umanjen 122.403,06€, tako da je konačni plan iznosio 11.835.055,97€. Izvršeno je 11.448.353,62€ ili 3,27% manje od plana. Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđene su sljedeće nepravilnosti: Kod Uprave policije su rashodi za materijal, evidentirani na sintetičkom kontu 413-1, planirani u ukupnom iznosu od 2.468.265,58€. Nakon preusmjeravanja planiranih sredstava, za ovu poziciju su bila opredjeljena sredstva u iznosu od 2.636.338,58€. Ukupno izvršenje na ovoj poziciji iznosilo je 2.633.628,66€, odnosno 99,90% u odnosu na odobrena sredstva za ove namjene. Provjera rashoda za materijal izvršena je na uzorku od 2.047.364,03€, odnosno 77,74% izvršenja na ovoj poziciji.


Strana 43

Sa pozicije 413-1-9 Ostalo, isplaćivani su izdaci po ispostavljenim fakturama i fiskalnim računima u ukupnom iznosu od 169.434,20€, suprotno čl.9. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, koji su se odnosili na: usluge smještaja i ishrane službenika UP za vrijeme ljetne turističke sezone, po Ugovoru o pružanju usluga br.404/11-2205, zaključenog dana 15.06.2011.g. (po Javnom pozivu br.45/11) u ukupnom iznosu od 144.675,00€; usluge smještaja i ishrane SAJ na Žabljaku, po Ugovoru o pružanju usluga br.404/11-2653, zaključenim dana 25.02.2011.g. (po Javnom pozivu br. 02/11) u iznosu od 14.780,00€; usluge smještaja i ishrane PJP na Žabljaku, po Ugovoru br.404/11-12320 od 20.07.2011.g. ( po Javnom pozivu br. 29-1/11) u iznosu od 9.979,20€. Osim navedenih, zabilježeni su takođe slučajevi nenamjenske potrošnje u ukupnom iznosu od 6.337,14€. JU Centar savremene umjetnosti - Rashodi za materijal planirani su u iznosu od 16.000,00€, izvršenje po evidenciji Trezora 14.000,00€, dok je izvršenje po evidenciji subjekta revizije 12.848.95€. Uzorkom je obuhvaćeno 9.216,00€ ili 71,73% ostvarenih izdataka. Utvrđeno je da su u pojedinim slučajevima isplate iz blagajne pravdane nefiskalnim računima. 4132 - Provjera rashoda za službena putovanja Na poziciji 4132 - Rashodi za službena putovanja planirano je 5.996.919,29€, rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je uvećan za 1.330.392,38€, tako da je konačni plan iznosio 7.327.311,67€. Izvršeno je 7.119.990,75€ ili 2,83% manje od plana. Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđene su sljedeće nepravilnosti: U Ministarstvu ekonomije je sa pozicije 4132 - Rashodi za službena putovanja potrošeno za službena putovanja ukupno 168.851,00€. Takođe je, bez preusmjeravanja sredstava, sa pozicije 4139 -Ugovorene usluge, nenamjenski potrošeno za službena putovanja u ukupnom iznosu od 141.361,89€, i to: gotovinski preko blagajne, u iznosu od 59.895,00€ i preko žiro računa turističkih agencija za avio karte u iznosu 81.466,89€. Sa nenamjenski potrošenih 141.361,89€ sa pozicije 4139 - Rashodi za ugovorene usluge, proizilazi da je ukupan iznos sredstava potrošen u Ministarstvu ekonomije za službena putovanja 310.212,89€, što čini bitno materijalnu grešku u planiranju i izvršenju budžeta kod ove potrošačke jedinice.

Izdaci za službena putovanja JU Centar savremene umjetnosti iznose 17.143,70€. Troškovi službenih putovanja u zemlji iznose 10.977.00€ (od čega su 6.316,00€ troškovi upotrebe sopstvenog automobila u službene svrhe) i na izdatke za službena putovanja u inostranstvo 6.166,70€. Pravdanje troškova za korišćenje sopstvenog automobila u službene svrhe je vršeno dijelom po putnim nalozima shodno članu 38. Uredbe o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika, a dijelom su vršene isplate po dostavljenim fiskalnim računima za gorivo. Gotovinske isplate po dostavljenim računima za gorivo, za korišćenje privatnog automobila u službene svrhe, nijesu u skladu sa članom 38. Uredbe o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika. Kada zaposleno lice koristi privatni automobil u službene svrhe, uz saglasnost starješine, pripada mu nadoknada shodno članu 38. Uredbe o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika. Kontrolom Dnevnika blagajne i knjigovodstvene dokumentacije, utvrđeno je kod potrošačke jedinice Uprava za mlade i sport da su putni nalozi izdavani licima koja nijesu zaposlena u Upravi. Rashodi za službena putovanja za program: Diplomatija i Administracija Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija planirani su u iznosu od 352.346,45€, a preusmjerenjem su povećani na 475.591,53€, odnosno 34,97%, što ukazuje na nerealno planiranje ovih sredstava.


Strana 44

4135 - Rashodi za telefonske usluge

Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđena je nepravilnost kod Direkcije za saobraćaj. Kod Direkcije za saobraćaj rashodi za telefonske usluge su planirani u iznosu od 15.000,00€, a izvršeni su u iznosu 13.430,52€ ili 89,53%. Revizijom je utvrđeno da je cjelokupan iznos sa ove pozicije isplaćen za izdatke koji ne pripadaju ovoj poziciji (za usluge objavljivanja tendera, usluge obezbjeđenja objekta, opravku vozila, održavanje sl.vozila, medijske usluge, itd.) što znači da izvršenje na ovoj poziciji predstavlja nenamjensku potrošnju, što čini bitno materijalnu grešku sa stanovišta planiranja i izvršenja budžeta kod ove potrošačke jedinice.

2.6.4. Ugovorene usluge

Na računu 4139 - Ugovorene usluge evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja nastaju zaključivanjem ugovora, u funkciji su obavljanja djelatnosti potrošačke jedinice, a odnose se na advokatske i pravne usluge, konsalting usluge, izrada projekata i studija, usavršavanje zaposlenih, usluge prevođenja, štampanja i umnožavanja, medijske i promotivne usluge, usluge revizije, osiguranja i ostale usluge. Na poziciji 4139 - Ugovorene usluge planirano je 59.594.800,92€, rebalansom i rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je umanjen za 73.000,00€, odnosno 3.210.620,69€, tako da je konačni plan iznosio 56.311.180,23€. Izvršeno je 60.406.538,51€ ili 7,27% više od plana. Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđene su sljedeće nepravilnosti: Revizija budžetske pozicije 4139 - Ugovorene usluge kod Poreske uprave izvršena je provjerom uzorka od 93,27%, odnosno 463.861,62€. U 2011. godini je po osnovu ugovora o djelu bilo angažovano 50 (pedeset) lica. U Poreskoj upravi ističu da, su za sva lica angažovana po osnovu ugovora o djelu, dobili prethodnu saglasnost Ministarstva finansija za njihovo angažovanje, kao i da su na sve isplate ovako angažovanim licima obračunali i uplatili porez i doprinose za socijalno osiguranje u zavisnosti da li su ova lica osigurana po ovom ili nekom drugom osnovu. U 2011. godini je po ovom osnovu isplaćen iznos od 71.064,38€. Utvrđeno je da su se na osnovu ugovora o djelu (10) obavljali pojedini redovni poslovi iz nadležnosti Poreske uprave iako, shodno članu 165. Zakona o radu („Sl. list Crne Gore“, broj 49/08...26/10) „Poslodavac može sa određenim licem zaključiti ugovor o djelu radi obavljanja poslova koji su van djelatnosti poslodavca, a koji imaju za predmet samostalnu izradu i opravku određenje stvari, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla“. Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o radu („Sl. list Crne Gore“, broj 59/11) ne predviđa mogućnost ovog načina radnog angažovanja. Kod Uprave za nekretnine je izvršena provjera budžetske pozicije 4139 - Ugovorene usluge na uzorku od 81,35% izvršenja, odnosno 1.787.644,58€. Utvrđeno je da su sa ove pozicije izvršene isplate u ukupnom iznosu od 49.553,08€ za izdatke koji predstavljaju troškove službenih putovanja, pa je iste trebalo platiti sa pozicije 4132 - Rashodi za službena putovanja. Sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge je plaćana naknada licu koje je po osnovu ugovora o djelu u Kotoru obavljalo poslove arhivara jer se protiv nekoliko lica iz područne jedinice vodi sudski postupak. Navedeno radno mjesto je utvrđeno Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta, zahtjeva puno radno vrijeme i zasnivanje radnog odnosa. U 2011. godini je sa ove pozicije isplaćena i školarina jednom licu na Fakultetu političkih nauka po računu broj 4/2011 u iznosu od 500,00€ a kako studije ove vrste nijesu neposredno u funkciji efikasnijeg obavljanja djelatnosti potrošačke jedinice, to se ovi rashodi ne evidentiraju na ovoj poziciji već predstavljaju transfere pojedincima. U nekoliko slučajeva Uprava za nekretnine je sa ove pozicije uplaćivala izvjesne sume novca na ime sponzorstva sportskim organizacijama što takođe nije u funkciji efikasnijeg obavljanja djelatnosti i takođe predstavlja transfere pojedincima, grupama, insititucijama i predstavlja nenamjensku potrošnju.


Strana 45

Uprava policije je izdatke za ugovorene usluge planirala u ukupnom iznosu od 2.300.000,01€. Nakon preusmjeravanja planiranih sredstava, za ovu poziciju su bila opredjeljena sredstva u ukupnom iznosu od 2.174.417,59€. Izvršenje na ovoj poziciji u 2011. g. iznosilo je 2.107.492,98€ odnosno, 96,92% u odnosu na odobrena sredstva za ove namjene. Revizija je vršena na kontrolisanom uzorku od 1.703.929,39€ ili 80,85% izvršenja ove pozicije. Ukupan iznos podignute gotovine sa budžetske pozicije 413-9-9 Ostale usluge, na ime operativnih troškova koji su isplaćivani preko blagajne iznosio je 392.540,00€. Državni revizor nije imao uvid u dokumentacionu osnovu za plaćanje izdataka za operativne troškove, jer je ista klasifikovana kao tajni podatak. Utvrđeno je da se iznos od 184.634,71€ ili 10,84% kontrolisanog uzorka odnosi na isplatu neto naknada licima angažovanim po osnovu ugovora o djelu i uredno obračunatih i plaćenih obaveza po tom osnovu. Uvidom u dokumentaciju, kojom su pravdane isplate istih, utvrđeno je da su se po osnovu ugovora o djelu obavljali poslovi i zadaci predviđeni aktom o sistematizaciji subjekta revizije i to u dužem vremenskom intervalu, što nije u skladu sa čl.165. Zakona o radu („Sl. list Crne Gore“, br. 49/08, 26/09, 88/09, 26/10). Tokom 2011. godine po osnovu ugovora o djelu bilo je angažovano ukupno 66 lica. Sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge vršena su plaćanja u ukupnom iznosu od 35.013,35€, koja ne korespondiraju sa budžetom predviđenim namjenama (naknada za uređenje građevinskog zemljišta, materijalna pomoć podružnici penzionisanih službenika, izdaci za vodoinstalaterske radove, izdaci za nabavku i ugradnju vanbrodskih motora). Najveći dio sredstava sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge u Ministarstvu ekonomije utrošen je za geološka istraživanja koja je vršio Republički zavod za geološka istraživanja, za članarine u međunarodnim organizacijama (WTO, CEFTA, UNDP), za prevodilačke, advokatske i druge konsultantske usluge. Utvrđeno je, međutim, da su sa ove pozicije nenamjenski trošena sredstva, i to: za službena putovanja u ukupnom iznosu od 141.361,89€, za naknade komisijama i radnim grupama u neto iznosu od 104.622,00€, pretežno za poslove koji predstavljaju redovne poslove. Agencija za zaštitu životne sredine je sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge isplaćivala naknade za rad u 135 komisija i 80 radnih grupa i to u iznosima od 296.250,00€ i 138.330,00€, odnosno ukupno 434.580,00€. Članovi komisija i radnih grupa su zaposleni Agencije ali i drugih institucija, zavisno od zadatka zbog kojeg je formirana komisija ili radna grupa. Od 55 zaposlenih u Agenciji, njih 51 je bilo angažovano za rad u komisijama i radnim grupama i po tom osnovu zaposlenim iz Agencije isplaćeno 101.460.00€. Izdatak u iznosu od 101.460€ predstavlja lično primanje i trebalo ga je planirati i izvršiti sa budžetske pozicije 4129 - Ostale naknade. Uvidom u Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Agencije državni revizor je utvrdio da poslovi koje zaposleni Agencije obavljaju u komisijama i radnim grupama predstavlaju redovne poslove iz njihove nadležnosti. Uvidom u IOPPD obrasce utvrđeno je da Agencija nije uplaćivala doprinose za svoje zaposlene koji su bili angažovani za rad u komisijama i radnim grupama. Ministarstvo zdravlja je planiralo izdatke za ugovorene usluge u iznosu 285.000,00€, ostvareno je 229.620,55€, odnosno 80,56%. Testiran je uzorak od172.786,57€ ili75,25% izvršenja. Utvrđeno je da su sa ove pozicije plaćani: računi za avio karte za službena putovanja zaposlenih u Ministarstvu, kao i hotelski računi za smještaj na službenom putu u ukupnom iznosu od 26.273,50€; računi za ugostiteljske usluge u iznosu od 2.405,00€; za obavljanje stručnog nadzora, po privremenoj situaciji u iznosu od 6.299,50€, koja nije ovjerena od ovlašćenog lica Ministarstva niti zavedena na arhivi.

Za Projekat unaprjeđenja zdravstvenog sistema izdaci za ugovorene usluge izvršeni su u iznosu od 446.678,45€. Testiranjem uzorka od 378.690,43€, odnosno 84,77% izvršenja, utvrđena je nenamjenska potrošnja i to za troškove nadzora nad izvođenjem građevinskih objekata u iznosu od 27.364,64€.


Strana 46

Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija je izvršilo plaćanja sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge u iznosu 1.393.835,30€. Testiran je uzorak od 1.250.827,90€, odnosno 89,74% izvršenja. Utvrđeno je da su sa ove pozicije vršena plaćanja računa za usluge konzumacije hrane i pića, u ukupnom iznosu od 17.564,30€, koja su trebala biti plaćena sa pozicije 4133 - Rashodi za reprezentaciju. U Ministarstvu je u toku 2011. godine bilo angažovano po osnovu ugovora o djelu više lica (36), koja su obavljala poslove utvrđene sistematizacijom radnih mjesta. Ukupno isplaćena sredstva po osnovu zarada ovim licima (sa porezima i doprinosima), sa pozicije 4139 iznose 75.918,18€. Zapošljavanje ovih lica trebalo je vršiti u skladu sa Zakonom, a bruto zarade u iznosu od 75.918,18€ planirati i evidentirati na poziciji 411. Planom Budžeta Agencije za zaštitu ličnih podataka planirano je na poziciji ugovorene usluge 25.200,00€, koliko iznosi i izvršenje. Revizijom su kontrolisani izdaci u iznosu od 20.186,40€ ili 80%. Revizijom je utvrđeno da se izdaci sa ove pozicije u iznosu od 10.796,00€ odnose na rad u radnim grupama Agencije. Članovima radnih grupa koji su zaposleni u Agenciji, isplaćeno je 9.496,00€, te smatramo da je izdatke u navedenom iznosu za zaposlene trebalo planirati i isplaćivati sa pozicije 4129 - Ostala lična primanja, što znači da se u ovim slučajevima radi o nenamjenskoj potrošnji. Kod Uprave za mlade i sport izdaci za ugovorene usluge, evidentirani na sintetičkom kontu 413-9, planirani su u iznosu od 5.000,00€, nakon preusmjerenja iznose 20.000€. Izvršenje je iznosilo 27.908,41€, odnosno 39,54% više u odnosu na budžetom odobrena sredstva za ove namjene. Revizijom je utvrđeno, da su se tokom 2011. godine, po osnovu instituta ugovora o djelu obavljali poslovi i zadaci iz akta o sistematizaciji poslodavca, što je u suprotnosti sa članom 165. Zakona o radu. Kod Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa Crne Gore izdaci za ugovorene usluge planirani su u ukupnom iznosu od 34.000,00€. Nakon preusmjeravanja planiranih sredstava za ovu poziciju bila su opredjeljena sredstva u ukupnom iznosu od 48.853,33€. Ukupno izvršenje na ovoj poziciji u 2011.g. iznosilo je 46.456,61€, odnosno, 95,09% plana. Kontrola izdataka izvršena je na uzorku od 42.223,55€ ili 90,89% izvršenja. Uvidom u dokumentaciju, kojom su pravdani ovi izdaci, utvrđeno je da se 76,35% uzorka odnosi na isplatu neto naknada angažovanim licima po osnovu ugovora o djelu i uredno obračunatih i plaćenih obaveza po tom osnovu. Revizijom je utvrđeno da je po osnovu ugovora o djelu u januaru 2011. godine bilo angažovano 20 izvršilaca, od čega je 15 izvršilaca postupkom javnog oglašavanja zasnovalo radni odnos na određeno vrijeme od 01.02.2011. godine, četiri izvršioca bila su angažovana tokom cijele 2011. godine, dok je jedno lice angažovano za period od 7. mjeseca 2011.g. do kraja iste, na poslovima predviđenim aktom o sistematizaciji radnih mjesta poslodavca. Na osnovu navedenog, neophodno je izvršiti upravni nadzor od strane MUP-a, radi obezbjeđenja primjene zakonskih normi kod angažovanja lica po osnovu ugovora o djelu. Postupkom revizije, u izvještajnom periodu utvrđeno je da su sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge u iznosu od 5.118,78€ ili 12,12% uzorka vršena plaćanja po sudskim rješenjima na ime troškova sudskih postupaka. Izdaci na poziciji 4139 - Ugovorene usluge kod JU Centar savremene umjetnosti Crne Gore iznose 295.332,21€, od čega je testiran uzorak u iznosu 204.329,78€ ili 78,79%. Utvrđeno je da se isplata u bruto iznosu od 10.180,00€ odnosi na autorski honorar za lice zaposleno u Centru. Revizijom je utvrđeno da su plaćeni porezi i prirezi, shodno Zakonu o porezu na dohodak fizičkih lica, ali nijesu plaćeni doprinosi.


Strana 47

Direkcija za saobraćaj je izdatke za ugovorene usluge na programu: Administracija i državni putevi izvršila u iznosu od 50.743,84€. Plaćanja se uglavnom odnose na ugovore o djelu za službenike koji su angažovani na taj način. Zbog ograničenja zapošljavanja novih službenika od strane Ministarstva finansija, Direkcija za saobraćaj je posredstvom ugovora o djelu angažovala dva lica (dipl. pravnika i dipl. Ing. saobraćaja) za obavljanje poslova iz osnovne nadležnosti Direkcije, a tiču se poslova eksproprijacije zemljišta za potrebe izgradnje, rekonstrukcije državnih puteva i poslova iz oblasti drumskog saobraćaja. Riječ je o licima koja nijesu u radnom odnosu kod Direkcije i radnim mjestima koja su upražnjena shodno aktu o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji. Izdaci za ugovorene usluge na programe iz kapitalnog budžeta koji su obuhvaćeni uzorkom odnose se na: eksproprijacije za izgradnju autoputa Bar-Boljare, kao i eksproprijacija za izgradnju obilaznice oko Bijelog Polja i dionice Slijepač Most - Pavino Polje, koje su isplaćivane sa ovog programa, na osnovu Zaključaka Vlade br. 03-4467/2 od 05.05.2011. godine i br. 03-11179/2 od 17.11.2011. godine; plaćanje u iznosu od 300.000,00€, na račun Rudnika Boksita AD Nikšić, a na osnovu Zaključka Vlade br. 03-9542/3 od 29.09.2011. godine. Kod Ministarstva nauke ugovorene usluge su realizovane u iznosu od 1.635.741,42€. Revizijom je kontrolisan uzorak od 1.506.038,41€, odnosno 92,07% izdataka evidentiranih na računu 4139 - Ugovorene usluge. Utvrđeno je da je sa ove pozicije plaćen izdatakza nabavku putničkog vozila u iznosu od 39.620,00€, shodno Ugovoru o kupoprodaji vozila, br.01-2504 od 21.11.2011. godine. Sredstva za kupovinu vozila treba planirati i realizovati u okviru kapitalnih izdataka na poziciji 441-5 Izdaci za opremu. Sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge vršene su i isplate sredstava po ispostavljenim računima za hotelski smještaj i avio karte, što je u skladu sa Pravilnikom trebalo evidentirati na poziciji 413-2 Rashodi za službena putovanja, kao i isplata izdataka u neto iznosu od 18.010,00€ po osnovu naknade članovima radnih grupa zaposlenih u ministarstvu, koji se mogu isplaćivati do nivoa planiranih izdataka na poziciji 4129 - Ostale naknade. Takođe, sa ove pozicije izvršeni su prenosi sredstava, u ukupnom iznosu od 405.000,00€, na osnovu rješenja Ministarstva nauke o prijavljenim i pozitivno ocijenjenim naučno – istraživačkim projektima od strane eksperata, u skladu sa Konkursom objavljenim u dnevnom listu Pobjeda od 03. oktobra 2011. godine, za sufinansiranje nacionalnih naučno - istraživačkih projekata koji treba da se realizuju u periodu 2012 - 2014. godine, a u saradnji sa šest ministarstava. Preporučuje se Ministarstvu nauke da se uplate na ime sufinansiranja nacionalnih projekata vrše u skladu sa članom 30. Pravilnika o uslovima za odobravanje i način korišćenja sredstava iz Budžeta Crne Gore za programe od opšteg interesanacionalnih i međunarodno - istraživačkih projekata i uslovima koje treba da ispunjavaju rukovodilac projekta, kao i istraživači angažovani u istraživačkom timu. Stoga je u narednom periodu neophodno obezbijediti da se uplate odobrenih sredstava za realizaciju istraživanja za trogodišnji projekat vrše u visini od 40% sredstava od ukupno obračunatog iznosa na početku istraživačke godine, po 25% nakon pozitivne ocjene izvještaja za prvu i drugu istraživačku godinu i preostalih 10% nakon usvojenog završnog izvještaja. Sa ove pozicije vršeni su i prenosi sredstava na ime sufinansiranja magistarskih i doktorskih studija. S obzirom da navedeni izdaci nemaju komercijalni karakter i da se uplate vrše bez činjenja protiv usluge, neophodno ih je planirati i iskazati na budžetskoj poziciji 43 - Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru.

S obzirom da je ova potrošačka jedinica nastala razdvajanjem ranije jedinstvenog ministarstva u istoj je neophodno, zbog revizijom utvrđenih nepravilnosti, ojačati službu za kadrovske, opšte poslove i finansije, uspostaviti efektivan sistem unutrašnjih kontola i eliminisati greške i nepravilnosti utvrđene od strane državnog revizora.


Strana 48

2.6.4.1. Zaključne konstatacije za budžetsku poziciju 4139 - Ugovorene usluge Revizijom pozicije 4139 - Ugovorene usluge u prethodnih nekoliko godina od strane DRI konstantno se ukazuje da se kod potrošačkih jedinica upravo na ovoj poziciji pojavljuje najveći iznos nenamjenske potrošnje. Stoga u planiranju ove budžetske pozicije i u procesu odobravanja Zahtjeva za dodjelu sredstava potrošačkim jedinicama treba prići sa mnogo više pažnje imajući u vidu da se ista koristi suprotno planiranoj namjeni. Potrebno je sredstva opredijeljena Zakonom o Budžetu na poziciji 4139 koristiti u skladu sa namjenom, a za svaku nepredviđenu situaciju, kada je neophodna prenamjena sredstava, postupiti u skladu sa članom 35. Zakona o budžetu (“Sl. list RCG“, broj 40/01, 44/01, 71/05 i 12/07) i zatražiti preusmjeravanje sredstava odobrenjem Vlade ili Ministarstva finansija. Izdatke treba evidentirati na računima propisanim članom 9. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa. Kod više potrošačkih jedinica je utvrđeno angažovanje lica na osnovu ugovora o djelu i to za obavljanje poslova koji su aktom o sistematizaciji predviđeni kao redovni i za koje su sistematizovana radna mjesta, što nije u skladu sa članom 165. Zakona o radu, a istovremeno za posledicu ima nenamjensku potrošnju sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge. Takođe, utvrđeno je angažovanje lica ugovorom o djelu za poslove koji nijesu predviđeni aktom o sistematizaciji, ali gdje trajanje ugovora i priroda posla ukazuju da se ne radi o „...samostalnoj izradi i opravci određenje stvari, samostalnom izvršenju određenog fizičkog ili intelektualnog posla“, kako predviđa Zakon o radu. U ovim slučajevima je potrebno novom sistematizacijom utvrditi službenička i namještenička mjesta neophodna za neometano obavljanje redovnih aktivnosti, zaključiti sa tim licima ugovor o radu, izvršiti raspoređivanje zvanja u platne razrede i obezbijediti dosljednu primjenu Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika. Time bi se stekli uslovi da se ta lica zaposle u skladu sa Zakonom o radu i da ostvaruju prava iz radnog odnosa. Ovo tim prije što Zakon o radu ne predviđa mogućnost radnog angažovanja ugovorom o djelu. Na taj način bi se izbjeglo nenamjensko trošenje budžetskih sredstava i postigla veća disciplina i transparentnost kada je u pitanju i zapošljavanje i izdaci po tom osnovu.

2.6.5. Tekuće održavanje građevinskih objekata Na računu 4142 - Tekuće održavanje građevinskih objekata evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na izdatke koji su namijenjeni održavanju građevinskih objekata u ispravnom stanju. Tekuće održavanje građevinskih objekata obuhvata: molerske, stolarske radove, radove na električnim instalacijama, otklanjanje sitnijih građevinskih nedostataka i rutinske preglede.

Revizijom izvršenom kod Uprave policije metodom uzorkovanja plaćenih transakcija sa pozicije 414-2 Tekuće održavanje građevinskih objekata, utvrđeno je da je 28.522,28€ ili 18,33% kontrolisanog uzorka utrošeno nenamjenski, odnosno, da je ova potrošačka jedinica vršila plaćanja koja ne korenspondiraju sa budžetom iskazanim namjenama, kako u daljem tekstu slijedi:

Izdaci po osnovu usluga servisiranja i održavanja dizel električnih agregata, izvršenih u skladu sa Ugovorom br. 404/11-7816 od 02.06.2011.g. (Javni poziv br. 24/11), a po ispostavljenoj III privremenoj situaciji br. 03/10-011 od 01.10.2011. g, i IV privremenoj situaciji br. 24/11 od 01.11.2011. g, od strane dobavljača u ukupnom iznosu od 7.490,00€, evidentirani su i isplaćeni sa pozicije 414-2 Tekuće održavanje građevinskih objekata. Navedene izdatke je trebalo evidentirati na računima koji su propisani Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, tj. na poziciji 414-3 Tekuće održavanje opreme.


Strana 49

Uprava policije Crne Gore je sa dobavljačem zaključila Ugovor o izvođenju radova br.404/11-5139 (Javni poziv br.11/11-Partija br.2) u iznosu od 71.821,30€ koji je značajno bio veći od planiranih sredstava nakon preusmjeravanja na kontu 441-6 Investiciono održavanje. Usled toga, subjekat revizije je vršio plaćanje po okončanoj situaciji br. 30/2011 od 24.11.2011. g. za izvedene radove na rekonstrukciji električnih instalacija jake struje u objektu PJ Bijelo Polje u iznosu od 21.032,28€ sa pozicije 414-2 Tekuće održavanje građevinskih objekata. Izdatke po osnovu izvedenih radova na rekonstrukciji električnih instalacija jake struje u objektu PJ Bijelo Polje, trebalo je evidentirati na poziciji 441-6-3 Investiciono održavanje građevinskih objekata, shodno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa. Državni organi kod kojih je testirana ova pozicija nijesu tražili od Uprave za imovinu da ona izvrši radove na održavanju državne imovine ili saglasnost da to obavi neko drugi.

S obzirom da potrošačke jedinice ne koriste kapacitete Uprave za imovinu u izvršavanju radova na održavanju državne imovine, smatramo cjelishodnim da se propiše obaveza korišćenja kapaciteta Uprave za imovinu kod tekućeg i investicionog održavanja građevinskih objekata ili dobijanje saglasnosti da to obavi neki drugi subjekat, ukoliko specifičnost i obim predmetnih poslova prevazilazi stručne, kadrovske i materijalne resurse ove Uprave.

2.6.6. Kamate

4151 - Kamate rezidentima

Na računu 4151 - Kamate rezidentima evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na izdatke koje zajmoprimac plaća rezidentnom zajmodavcu u rokovima utvrđenim ugovorima o kreditu, kao i kamate za docnje u isplati. Izvršenje na ovoj poziciji iznosi 4.922.593,65€. Testiran je uzorak od 4.887.115,22€, odnosno 99,28% izvršenja. Izdaci za kamate rezidentima realizovani su u većem iznosu od planiranih za 67,61%.

Plaćena kamata rezidentnim bankama uglavnom se odnosi na plaćenu kamatu Crnogorskoj komercijalnoj banci a.d. Podgorica, Erste bank a.d. Podgorica, Hipotekarnoj banci a.d. Podgorica, NLB Montenegro banci a.d. Podgorica.

Prenos sredstava Hipotekarnoj banci a.d. Podgorica, sa pozicije 415-1 Kamate rezidentima, u iznosu od 132.568,50€, izvršen je po osnovu otplate kamate po Ugovoru o kreditu br.101-4149/2 od 06.08.2010. godine zaključenim između Hipotekarne banke a.d. Podgorica i Univerziteta Crne Gore Podgorica, u skladu sa:

- Zaključcima Vlade br.03-3681/2 od 21.aprila 2011. godine, kojim je Vlada usvojila Predlog za

plaćanje duga po osnovu dospjelih kamata po ovom Ugovoru; - Ugovorom o sufinansiranju završetka izgradnje poslovno-stambenog objekta „Unistan II“ u

Podgorici br.07-1412/1 od 03.08.2010. godine i br.01-9178/1 od 03.08.2010. godine; - Aneksom br.1 Ugovora o sufinansiranju završetka izgradnje poslovno-stambenog objekta

„Unistan II“ u Podgorici br.07-1412/1 od 03.08.2010. godine i br.01-9178/1 od 03.08.2010. godine; - Aneksom br.1, br.01-910/2 od 03.02.2011. godine, Ugovora o cesiji br.01-1418 od

05.08.2010. godine; - Aneksom br.2, br.06-1526/1 od 05.05.2011. godine, Ugovora o cesiji br.01-1418 od

05.08.2010. godine.


Strana 50

Sredstva u iznosu od 2.802.735,57€, po osnovu otplate glavnice po ovom Ugovoru, uplaćena su dana 03.02.2011. godine Hipotekarnoj banci a.d. Podgorica, sa Glavnog računa Državnog trezora, sa pozicije Kapitalni izdaci - izgradnja stanova Direkcije javnih radova, shodno planiranim sredstvima Kapitalnog budžeta Direkcije javnih radova za 2011. godinu u okviru Programa - 807 Izgradnja stambenih objekata za projekat Kupovina stambenih objekata u iznosu od 2.800.000,00€.

Prenosi sredstava prema Erste bank a.d. Podgorica i Atlasmont banci a.d. Podgorica (Radio Televizija Crne Gore), izvršeni su u skladu sa sljedećim: Shodno članu 12. Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu („Sl. list CG“, broj 78/10), shodno Odluci o zaduživanju i davanju garancija Crne Gore za 2011. godinu („Sl. list CG“, broj 16/11) kojim je definisano preuzimanje dugova od: Željezničkog prevoza Crne Gore a.d. Podgorica, u iznosu od 8.500.000,00€; JP „Regionalnog vodovoda crnogorsko primorje“, u iznosu od 7.000.000,00€; Crnogorskog fonda za solidarnu stambenu izgradnju, u iznosu od 3.800.000,00€ i Radio Televizije Crne Gore, u iznosu od 858.256,00€, izvršena su sa ove pozicije plaćanja po osnovu kamate i ostalih troškova, u ukupnom iznosu od 1.389.028,54€, a u skladu sa ugovorima o kreditima zaključenim između Erste bank a.d. Podgorica i ovih pravnih lica i planovima otplate koji predstavljaju sastavni dio ovih ugovora o kreditu i shodno ugovorima između Vlade - Ministarstva finansija i ovih pravnih lica, kojima su preuzete obaveze ovih pravnih lica sa svim troškovima koji proizilaze iz Ugovora o kreditu počev od 01.01.2011. godine i u skladu sa Protokolima o preuzimanju dugova po ovim kreditima, zaključenim između Vlade - Ministarstva finansija i Erstebank a.d. Podgorica. S obzirom da Vlada - Ministarstvo finansija nije regulisalo međusobne odnose sa ovim pravnim licima u dijelu kamate i ostalih troškova koji proizilaze iz Ugovora o kreditu, počev od 01.01.2011. godine, neophodno ih je regulisati Aneksima ugovora.

Ostali prenosi sredstava prema Erste bank a.d. Podgorica odnose se na: - plaćenu kamatu, u iznosu od 377.840,30€, po Ugovoru o kreditu br. LD/10050/00082 od

25.02.2010. godine, zaključenim između Erste bank a.d. Podgorica i Vlade - Ministarstva finansija. Kredit je namijenjen za završetak radova na izgradnji zgrade Uprave policije u Podgorici.

- plaćenu kamatu, u iznosu od 325.956,16€, u skladu sa Ugovorom o kreditu br. LD/10103/00110 od 14.04.2010. godine zaključenim između - Ministarstva finansija i Erste bank a.d. Podgorica, koji je odobren za restauraciju spomenika kulture na Cetinju.

Prenosi sredstava „Crnogorskoj komercijalnoj banci“ a.d. Podgorica po osnovu kamate vršeni su shodno Aneksu Ugovora o preuzimanju duga, po Ugovoru o overdraft kreditu br. 952-88-136 od 20.05.2011. godine zaključenim između Ministarstva finansija, Fonda penzijsko invalidskog osiguranja i Crnogorske komercijalne banke a.d. Podgorica. Ovim Anexom izvršene su izmjene i dopune Ugovora o preuzimanju duga br. 9437 od 20.05.2010. godine, u pogledu roka i načina otplate kredita. U skladu sa navedenim Anexom Ugovora izvršena je i uplata u iznosu od 15.000,00€, po osnovu jednokratne provizije za administriranje Aneksa u visini od 0,15%. Izdatke za proviziju u iznosu od 15.000,00€ trebalo je evidentirati na poziciji 413-7-1 bankarske usluge/provizije, a ne na poziciji 415 -1 Kamate rezidentima, zbog čega su izdaci na ovoj poziciji iskazani u većem iznosu. Prenosi sredstava po osnovu Ugovora o kreditu br.961-88-64 od 06.10.2008. godine, zaključenim između Crnogorske komercijalne banke a.d. Podgorica i Kroling d.o.o. Danilovgrad, za realizaciju programa Direkcije javnih radova-Izrada Glavnog projekta izvođenja radova na rekonstrukciji postojećeg objekta za potrebe Regionalne škole za državnu upravu (RESPA).


Strana 51

Prenosi sredstava NLB Montenegro banci a.d. Podgorica po osnovu kamate, vršeni su u skladu sa Ugovorom o kreditu br.KR2007/6326.1 od 16.05.2007. godine, zaključenim između NLB Montenegro banke a.d. Podgorica i Opštine Budva, za realizaciju programa Direkcije javnih radova-uređenje terena sa infrastrukturnim priključcima i radove na opremanju objekta Osnovne škole u Budvi. Sa ove pozicije vršeni su i prenosi sredstava na ime kamate uplaćene na račun likvidnosti Ministarstva finansija, po osnovu emisije Državnih zapisa, kao i sredstava za troškove emisije državnih zapisa po osnovu obračuna CBCG. U cilju realnog iskazivanja izdataka po osnovu plaćenih kamata rezidentima, kao što je i navedeno u Izvještaju o reviziji Završnog računa Budžeta Crne Gore u prethodnim godinama, neophodno je provizije, naknade i ostale troškove bankarskih usluga planirati i iskazati na pozicije predviđene Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžet vanbudžetskih fondova i i budžete opština.

4152- Kamate nerezidentima Na računu 4152 - Kamate nerezidentima evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na izdatke koje zajmoprimac plaća nerezidentnom zajmodavcu u rokovima utvrđenim ugovorima o kreditu, kao i kamate za docnje u isplati. Izvršenje na ovoj poziciji iznosi 40.007.984,50€. Testiran je uzorak od 39.998.819,61€, odnosno 99,98% izvršenja. U toku 2011. godine, obaveze po osnovu ino kamate realizovane su za 60,90% u većem iznosu u odnosu na realizovane obaveze po osnovu ino kamate iz prethodne godine, a najvećim dijelom usljed otplate novonastalih obaveza po osnovu kamate za Eurobond obveznice u iznosu od 15.750.000,00€ i otpate obaveza prema Deutsche bank AG, London Branch u iznosu od 1.000.000,00€. Obaveza za kamatu, u iznosu od 15.750.000,00€, nastala je po osnovu emisije Eurobond obveznica u vrijednosti od 200.000.000,00€, sa rokom dospijeća 2015. godine, dok se kamata isplaćuje na godišnjoj osnovi na 14. septembar svake godine po stopi od 7,8757%, počev od 14. septembra 2011. godine. Obaveze prema Deutsche bank AG, London Branch, izvršene su u skladu sa Zaključcima Vlade, br.03-11676/3 od 08. decembra 2011. godine i Pismom Deutsche Bank AG, London Branch, od 25. novembra 2011. godine i Pismom Deutsche Bank AG, London Branch, od 22. novembra 2011. godine, na ime Restructuring Fee (troškovi prestrukturiranja). Troškove u iznosu od 1.000.000,00€, na ime Restructuring Fee (troškovi prestrukturiranja) trebalo je iskazati na poziciji 462-2-1 Otplata garancija finansijskim institucijama, obzirom da su uzrokovani izdatom garancijom za korisnika garancije Kombnat aluminijuma a.d. Podgorica. Sredstva po osnovu kamata u iznosu od 5.784.099,48€ isplaćena su prema Credit Suisse International po osnovu Ugovora o zajmu potpisanim 30.07.2009. godine između Crne Gore i Credite Suisse International i u skladu sa Izmjenom pisma o naknadama potpisanim 02.11.2010. godine između Credit Suisse AG i Crne Gore, vezanim za izmjenu i dopunu Ugovora o finansijskom aranžmanu od 30.07.2009. godine. Kao što je navedeno i u Izvještaju o reviziji Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2009 i 2010. godinu, bankarske provizije i ostale troškove, neophodno je evidentirati na odgovarajuće račune u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžete Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, kako bi izdaci za kamate bili realno prikazani.

7Izvor podataka: Ministarstvo finansija


Strana 52

2.6.7. Subvencije za proizvodnju i pružanje usluga Revizijom je na poziciji 4171 - Subvencije kod Ministarstva ekonomije konstatovano izvršenje u iznosu od 32.267.934,46€, i to: subvencija KAP-u za utrošenu električnu energiju u iznosu od 14.721.605,79€, uplate Željezari za otpremnine radnicima u iznosu od 16.106.129,60€ i subvencija socijalno ugroženim domaćinstvima za utrošenu električnu energiju u iznosu od 1.436.577,30€. Komisija Ministarstva je vršila kontrolu datih subvencija, tako što je dostavljene fakture Elektroprivrede za utrošenu struju upoređivala sa uslovima definisanim ugovorima o subvenciji i izdavala mjesečno rješenja na osnovu kojih je uplaćivana subvencija. Subvencija za KAP8 za utrošenu električnu energiju određena je Zaključkom Vlade br.03-12523/2 od 17.12. 2009. godine i Ugovorom o poravnanju, za period 2009 - 2012. godina u ukupnom iznosu od 60.000.000,00€. U sljedećoj tabeli prikazane su plaćene subvencije KAP-u za električnu energiju u periodu 2009 - 2011. godina:

Na osnovu ispostavljenih faktura Elektroprivredi do kraja 2011. godine iz budžeta je uplaćeno 53.085.661,63€. U prvoj polovini 2012. godine ispostavljene su fakture u iznosu od 4.752.462,92€. Subvencija Željezari za utrošenu električnu energiju je određena Zaključcima Vlade br. 03-8941 od 16.11.2006. godine i br. 03-2194 od 26.04.2007. godine za period 2007 - 2011. godina, u visini razlike između cijene za količinu električne energije koju plaća Željezara u skladu sa Ugovorom o realizaciji subvencije br. 01-2553/12 od 28.12.2007. godine i cijene koju utvrdi Regulatorna agencija za energetiku. Subvencije za električnu energiju Željezari Nikšić9 po godinama i za period 2007 -2010. godina:

U periodu 2007 - 2010. godine uplaćena je Elektroprivredi subvencija u iznosu 23.630.273,69€. U 2011. godini sa pozicije Subvencije nije bilo plaćanja Elektroprivredi za električnu energiju, već su na osnovu Odluke Vlade o davanju saglasnosti za isplatu sredstava definisanih Programom rješavanja problema zaposlenih u „Željezari“ Nikšić, „Radvent“ i „Tehnostil“ br. 03-4551 od 28.04.2011. godine i zaključaka Vlade isplaćivane otpremnine radnicima A.D. „Željezara“, A.D. „Radvent“ i A.D. „Tehnostil“ koji zbog stečaja ostaju bez posla u iznosu od 16.106.129,60€. Dio sredstava sa pozicije 4171-Subvencije u iznosu od 1.512.918,00€ je zaključcima Vlade preusmjeren na Tekuću rezervu i uplaćen za Program Željezari. Za radnike „Željezare“, „Radventa“ i „Tehnostila“ iz Budžeta je uplaćeno ukupno 17.619.047,60€.

Subvencija socijalno ugroženim domaćinstvima u 2011. godini određena je Zakonom o Budžetu za 2011. godinu i plaćena je u iznosu 1.436.577,30€. Elektroprivreda je Ministarstvu za socijalno ugrožena domaćinstva dostavljala na disku nasnimljen pregled pojedinačnih računa za subvenciju socijalno ugroženim domaćinstvima po opštinama i zbirni račun za plaćanje subvencije. 8Izvor podataka: Ministarstvo ekonomije 9Izvor podataka: Ministarstvo ekonomije


Strana 53

Revizijom je utvrđen porast iznosa subvencija u 2011. godini u iznosu od 6.665.133,84€. Sa pozicije „Subvencije” u 2011. godini, vršena su i plaćanja za rješavanje problema viška zaposlenihu A.D. „Željezara“, A.D. „Radvent“ i A.D. „Tehnostil“ u ukupnom iznosu od 16.106.129,60€. Dodatno je sa iste pozicije Zaključkom Vlade preusmjereno na Tekuću rezervu 1.512.918,00€ i uplaćeno za rješavanje tehnoloških viškova AD „Željezare“ Nikšić.

Preporučuje se Vladi da dodatno preispita politiku davanja subvencija i posebno njihovu strukturu.

Davanja za subvencije, garancije na zaduživanje i odlaganje obaveza prema državi za poreze i doprinose, te za socijalne programe zahtijevaju sveobuhvatnu analizu i određivanje granice do koje država treba da poreskim obveznicima, s jedne strane, omogućava poreske beneficije, a sa druge strane istim poreskim obveznicima daje subvencije i garancije za zaduživanje. 2.6.8. Otpremnine za tehnološke viškove Na Programu: Upravljanje budžetom kod Ministarstva finansija na budžetskoj poziciji 4222-

Otpremnine za tehnološke viškove planirani su izdaci u iznosu 3.114.116,19€, a evidentirano je izvršenje u iznosu od 959.262,52€. Sredstva za tehnološke viškove su namijenjena za isplatu otpremnina po osnovu tehnoloških viškova kod svih potrošačkih jedinica.

Međutim, revizijom izvršenom kod Uprave policije što je u ovom Izvještaju detaljno obrađeno u odeljku 2.6.2. Ostala lična primanja (str.28) utvrđeno je da je za isplatu otpremnina ove potrošačke jedinice isplaćeno 1.171.314,56€. Zakonom o Budžetu za 2011. godinu, planirani iznos za poziciju 4127 - Otpemnine, kod Uprave policije iznosio je 54.900,00€, dok je rješenjima o preusmjerenju plan uvećan za 1.153.839,08€. Ministarstvo finansija je već 19.01.2011. izvršilo preusmjerenje sredstava Upravi policije u iznosu od 750.811,64€, i to sa pozicije Bruto zarade na poziciju Otpremnine, tako da je plan značajno uvećan već na početku budžetske godine, što upućuje na nedosljednost pri planiranju i izvršenju budžeta.

2.6.9. Prava iz oblasti penzijsko invalidskog osiguranja

U sljedećoj tabeli dat je pregled korisnika prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja po njihovoj strukturi10:

10Izvor podataka: Fond PIO


Strana 54

Rashodi za penzije i ostala prava koja su u skladu sa Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju isplaćena u 2011. godini ukupno iznose 356.875.323,42€ i veći su za 25,9mil.€, odnosno 7,83% u odnosu na 2010. godinu (330.972.340,54€). Rastu broja penzionera doprinijele su izmjene i dopune zakonskih propisa čija je primjena počela u toku 2011. godine, i to:

- izmjena od 06. januara 2011. godine, koja se odnosi na preračun i usklađivanje vojnih penzija. Obeštećenje po ovom osnovu isplatilo je Ministarstvo finansija, u dvije rate, u ukupnom iznosu od 6.875.451,73€. Međutim, rast vojnih penzija primjenom ovih propisa iznosio je 10,7% što se značajno odrazilo na izdatke Fonda, jer se radi oko 3000 penzionera;

- izmjena i dopuna kojom se omogućava ostvarivanje prava na prijevremenu starosnu penziju

sa navršenih 62 godine života i 15 godina penzijskog staža, čime je u toku 2011. godine povećan broj penzionera za 846, a samim tim i iznosi sredstava za isplatu;

-izmjena od 20. jula 2011. godine, koja se takođe odnosi na povoljnije uslove za ostvarivanje

prava na starosnu penziju (član 197z) i kojom osiguranik stiče pravo na penziju sa 30 godina staža osiguranja od čega najmanje 20 godina na poslovima sa uvećanim stažom osiguranja. Po tom osnovu pravo je ostvarilo 993 korisnika. Takođe, propisano je pravo na penziju za roditelja koji ima dijete sa teškim smetnjama u razvoju i najmanje 20 godina staža (član 197i). Po ovom osnovu pravo je ostvarilo 125 korisnika. U izvještajnom periodu ukupan broj korisnika svih prava povećan je za 4.885 ili 4,3% (rast broja penzionera je 5.396, dok je opao broj korisnika ostalih prava za 511);

- usklađivanje penzijskih primanja, izvršeno je u skladu sa Zakonom o PIO, na način da se

vrijednost penzije za jedan lični bod usklađuje od 1. januara tekuće godine, na osnovu statističkih podataka, sa kretanjem potrošačkih cijena i prosječnih zarada zaposlenih na teritoriji Crne Gore u prethodnoj godini u odnosu na godinu koja joj prethodi, u procentu koji predstavlja zbir 75% procenta rasta, odnosno pada potrošačkih cijena i 25% procenta rasta, odnosno pada zarada. U skladu sa navedenim Upravni odbor Fonda donio je Odluku o usklađivanju penzija i novčanih naknada od 01. januara 2011. godine u iznosu od 1,2%. U cilju obezbjeđenja sredstava neophodnih za isplatu ovih penzija nedostajuća sredstva u odnosu na početni plan su se obezbjeđivala preusmjeravanjem sredstava u skladu sa članom 35. Zakona o budžetu. Najveći iznos preusmjerenja odnosio se na starosne penzije tako da je konačan plan za ovu vrstu izdataka iznosio 189.885.501,22€, a izvršenje je iznosilo 189.881.983,20€ i čine 53,21% ukupnih izdataka, te su veći za 11,06% u odnosu na 2010. godinu. Isplata se vrši na osnovu vjerodostojne dokumentacije o obračunatim penzijskim primanjima koju dostavlja Odjeljenje za obračun i isplatu prava u Fondu. Prije konačnog obračuna i obrade podataka, izvršene su kontrole u skladu sa međusektorskim procedurama koje su uvedene u Fondu. U 2011. godini izvršena je isplata obeštećenja i to u iznosu od 1/6 ukupno obračunatog prava. Sredstva za ove namjene obezbijeđena su iz Budžeta Crne Gore, a ne na teret budžeta Fonda.

2.6.10. Transferi javnim institucijama Na poziciji 4311 - Transferi javnim institucijama planirano je 11.348.013,50€. Rebalansom je plan uvećan za 70.000,00€, a rješenjima o preusmjerenju umanjen za 27.756,23€, tako da je konačni plan iznosio 11.390.257,27€. Izvršeno je 11.332.346,25€ ili 0,51% manje od plana. Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđene su sljedeće nepravilnosti:


Strana 55

Kod Uprave za mlade i sport izdaci po osnovu transfera javnim institucijama planirani su u iznosu od 3.710.801,45€, a izvršeni u iznosu od 3.710.778,50€, odnosno 100% u odnosu na planirana sredstva za ove namjene. Sufinansiranje programa sporta Uprava je vršila iz sredstava Budžeta Crne Gore u ukupnom iznosu od 700.000,00€. Isplata dodijeljenih sredstava sportskim subjektima vršena je sa pozicije 431-Transferi javnim institucijama. Sufinansiranje programa sportskih saveza u 2011.g. vršeno je iz sredstava Budžeta Crne Gore u ukupnom iznosu od 2.400.000,00€. Uvidom u dokumentaciju koja se odnosi na sredstva dodjeljena nacionalnim savezima konstatovano je da su pojedinim savezima uplaćivani iznosi veći od iznosa opredijeljenih Rješenjem o sufinansiranju programa crnogorskih sportskih saveza u 2011. godini. Navedena razlika, u iznosu od 169.100,00€, pravdana je vanrednim okolnostima vezanim za pripreme i učešća na međunarodnim takmičenjima. S druge strane, utvrđeno je da su pojedinim savezima uplaćivani iznosi manji od iznosa opredijeljenih Rješenjem o sufinansiranju programa crnogorskih sportskih saveza u 2011.g.(br.01-678 od 28.02.2011.g.). Sa ove pozicije je izvršena isplata naknada članovima Komisije za sufinansiranje projekata za mlade. Kako ovakva vrsta primanja predstavlja lično primanje, trebalo ih je evidentirati na poziciji 4129 - Ostale naknade i obračunati porez na dohodak fizičkih lica, prirez porezu na dohodak (shodno članu 14. Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica), kao i doprinose za obavezno socijalno osiguranje (član 4. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje).

2.6.11. Kapitalni izdaci

Kapitalni izdaci, u skladu sa članom 4. godišnjeg Zakona o budžetu planirani su u iznosu od 89.094.828,19€, i isti je ostao nepromijenjen nakon rebalansa budžeta. Kapitalni budžet je u skladu sa članom 1. Zakona o Bužetu CG za 2011. godinu planiran u iznosu od 81.213.750,00€, a rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je uvećan za 72.000,00€, tako da je konačni plan iznosio 81.288.750,00€. Kapitalni budžet se izvršava preko Direkcije za saobraćaj koja je nadležna za upravljanje, razvoj, gradnju, rekonstrukciju, održavanje i zaštitu državnih puteva i Direkcije javnih radova koja vrši stručne poslove u vezi sa izgradnjom i rekonstrukcijom infrastrukturnih objekata i objekata od javnog interesa čiju izgradnju finansira država. Izvršenje je iznosilo 67.115.187,97€ ili 82,56% od budžetskog plana.

Revizija je obuhvatila projekte Direkcije za saobraćaj i Direkcije javnih radova. Zbog materijalnog značaja u izvršenju izdataka kontrolisan je i Program: Državni putevi, kod Direkcije za saobraćaj, u iznosu od 10.832.827,44€, a zbog pravilnosti izvršenja budžeta kontrolisana je i pozicija kapitalnih izdataka Sredstva za rješavanje stambenih potreba, Program: Stambena politika i Projekat: Unapređenje zdravstvenog sistema.

Direkcija za saobraćaj

Ukupna vrijednost budžetskih sredstava koje je Direkcija za saobraćaj realizovala u 2011. godini iznosi 41.779.010,73€, što čini 94% od ukupno odobrenih sredstava. Od toga, na kapitalni budžet odnosi se 30.541.575,84€, a na tekući budžet 11.237.434,89€. Revizijom izvršenom kod Direkcije za saobraćaj izvršena je provjera sljedećih projekata: Na Projektu 771 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore - izgradnja mosta na Port Mileni, bulevar Bar, obilaznica Žabljak, most Kolašin, predviđena su sredstva u visini od 11.500.000,00€. Izvršenje na ovom projektu iznosi 11.437.635,38€. Testirana je pozicija 4411- Izdaci za infrastrukturu opšteg značaja u iznosu od 10.700.000,00€ ili 100% pozicije11. Revizijom je utvrđeno da su izvršeni radovi na: 11Ostali izdaci na ovom projektu su ostvareni na poziciji 4139 - Ugovorene usluge


Strana 56

- Izgradnji mosta na Port Mileni koji su otpočeli u decembru 2010. godine. Vrijednost izvedenih radova u 2011. godini iznosila je 7.539.556,50€. Izvođač radova je Primorje d.o.o. Ajdovščina. Radovi se nastavljaju u 2012. godini. Kod ovog podprojekta je došlo do promjene u odnosu na 2010. godinu kada su troškovi sa ovog podprojekta bili planirani na Projektu 764 i dijelom izvršeni na Projektu 756 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore, dakle pod istim nazivom projekta, u iznosu od 2.828.638,59€. U slučaju kada u Budžetu postoje dva ista projekta, smatramo da je neophodno kod svih započetih podprojekata obezbijediti njihovo sprovođenje na već određenom kodu kako bi se budžet učinio preglednijim, izbjegle nedosljednosti u izvršenju budžeta i olakšalo analitičko praćenje i razdvajanje svakog troška.

- Izgradnja bulevara Bar - Radovi su otpočeli u 2011. godini, izvođaču radova Bemax d.o.o, Podgorica isplaćeno je 787.912,98€. Radovi su nastavljeni i u 2012. godini. Na ovom podprojektu uplaćen je avans od 20% iako je po Ugovoru predviđen avans od 10% uz obrazloženje da je usled dugog procesa javnog nadmetanja i partnerskog nastupa dobavljača došlo do kašnjenja u iskorišćenosti sredstava planiranih za ovaj projekat u 2011. godini a ista nijesu predviđena u 2012. godini.

- Izgradnja obilaznice Žabljak - Vrijednost izvedenih radova u 2011. godini je 919.179,47€. Projekat je završen.

- Izgradnja mosta na Tari kod Kolašina. Vrijednost izvedenih radova u 2011. godini je

1.098.907,21€. Radovi su nastavljeni i u 2012. godini. - Izgradnja mini obilaznice Kolašin - Uplaćen je iznos od 193.392,01€. Ovaj projekat nije

predviđen Kapitalnim budžetom za 2011. godinu. Radi se o projektu koji je započeo 2008. godine i planiran da se finansira izvođačkim kreditom na period od 3 godine i grejs periodom od 6 mjeseci. Radovi su otpočeli i na osnovu ispostavljenje situacije (375.166,63€), uplaćena je prva rata u iznosu od 181.774,62€. Radovi na projektu su obustavljeni iz razloga što opština Kolašin, koja je bila obveznik eksproprijacije, nije uspjela da riješi trasu po projektovanom koridoru. Poslije izvjesnog vremena donijeto je novo rješenje da se spajanje puta Mateševo- Kolašin sa magistralnim putem M 2 izvrši izgradnjom mosta Kolašin. Kako se radi o sasvim novom projektu, raspisan je tender i izabran najpovoljniji izvođač. Obaveza koja je ostala prema preduzeću PORR od 193.392,01€ po ispostavljenoj situaciji za do tada izvršene radove plaćena je sa ove budžetske pozicije, umjesto s pozicije 4630 - Otplata obaveza iz prethodnog perioda sa razdjela Ministarstva finansija. Na Projektu 773 - Investiciono održavanje regionalnih i magistralnih puteva (nadzor i projektovanje) predviđena su sredstva u visini od 1.220.000,00€, a od tog iznosa za poziciju 4139 -Ugovorene usluge odnosilo se 1.000.000,00€. Testirani su izdaci sa pozicije ugovorene usluge i utvrđeno je da je za eksproprijaciju obilaznice Žabljak isplaćeno 50.324,10€. Budžetom za 2011. godinu sredstva za predmetnu eksprorijaciju određena su na Projektu 771 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore - izgradnja mosta na Port Mileni, bulevar Bar, obilaznica Žabljak, most Kolašin i trebalo ih je isplatiti sa tog projekta. Nije otpočela izrada Projekta 755 - Projektovanje Jadransko-jonskog puta u iznosu od 450.000,00€ zbog nepostojanja planske dokumentacije. Takođe, nije otpočela izrada Projekta 756- Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore u iznosu od 450.000,00€ zbog nekompletne projektne dokumentacije za obilaznicu Kotor što je bio slučaj i u 2010. godini.

Pored činjenice da je preporukama Državne revizorske institucije sadržanim u Izvještaju o reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. godinu „da se bez planske dokumentacije, urbanističko tehničkih uslova i revidirane projektne dokumentacije ne kandiduju projekti za finansiranje iz kapitalnog budžeta“, revizijom je utvrđeno da se i u 2011. godini ponavljaju iste nepravilnosti.


Strana 57

Direkcija javnih radova

Kapitalni budžet Direkcije javnih radova planiran je u iznosu od 47.943.750,00€, a rješenjima o preusmjerenju plan je uvećan za 275.000,00€, tako da je konačni plan iznosio 48.218.750,00€. Izvršenje je iznosilo 36.573.612,13€, odnosno za 11.645.138€ manje ili 75,85% od budžetskog plana.

Uočava se da cjelokupno odobrena sredstva za realizaciju kapitalnih projekata nijesu u potpunom iznosu realizovana, ali i da bi bila manja, da u kapitalni budžet Direkcije javnih radova nije uključen i Projekat 822 - Izgradnja i kupovina diplomatskih predstavništava Crne Gore, koji po našem mišljenju nije trebalo uključivati u budžet Direkcije javnih radova. Sredstva za ovaj projekat su planirana u iznosu od 3.250.000,00€, a izvršena u iznosu od 3.249.420,00€ za kupovinu Crnogorske kuće u Njujorku i diplomatskog predstavništva Crne Gore u Briselu. Kod realizacije ovog projekta Direkcija javnih radova je imala pasivnu ulogu jer je sa njenog razdjela izvršena samo isplata.

Na Projektu 804 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za rad državnih organa i predviđena su sredstva u visini od 9.466.000,00€, rješenjima o preusmjerenju plan je umanjen za 871.600,00€ tako da je konačni plan iznosio 8.594.400,00€. Izvršenje je iznosilo 6.023.427,11€ od čega se 5.550.876,42€ odnosilo na poziciju 4413 - Izdaci za građevinske objekte. Budžetom za 2011. godinu Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za rad državnih organa vršena je kroz sedam podprojekata od kojih su revizijom obuhvaćeni: podprojekat izgradnje objekata CANU u sklopu kompleksa zgrada Ministarstva odbrane, Generalštaba vojske CG i Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, izgradnja poslovne zgrade Uprave za nekretnine u Podgorici i Rekonstrukciju i adaptaciju objekata tužilaštva u Pljevljima i Bijelom Polju. Testirano je 60,00% ili 3.330.438,55€ izdataka za građevinske objekte i utvrđeno da je sa ove budžetske pozicije izvršena isplata u iznosu od 74.250,00€ za kupovinu poslovnog prostora u Rožaju za potrebe Uprave za nekretnine. Sredstva su preusmjerena sa pozicije Uprave za nekretnine sa izdatka 4139 - Ugovorene usluge. Iako postoji Zaključak Vlade o ovom preusmjerenju, revizijom je utvrđeno da kupovina poslovnog prostora u Rožajama nije predviđena u kapitalnom budžetu za 2011. godinu i da je ovaj izdatak trebalo izvršiti sa razdjela Uprave za nekretnine, nakon sprovedenog postupka javnih nabavki. Takođe, članom 11. Zakona o budžetu određeno je da se nijedan izdatak sa Konsolidovanog računa trezora ne smije isplatiti ako nije odobren Zakonom o budžetu.

Na Projektu 807 - Izgradnja stambenih objekata planirano je 3.670.000,00€. Rješenjima o preusmjerenju plan je umanjen za 300.000,00€ tako da je konačni plan iznosio 3.370.000,00€. Izvršenje je iznosilo 3.336.298,31€, od čega je na poziciji 4413 - Izdaci za građevinske objekte testirano 98,76% ili 3.295.022,22€. Na osnovu pregledanog uzorka utvrđeno je da je 492.286,65€ utrošeno za stambeno poslovni objekat za potrebe Ministarstva odbrane u Podgorici, dok je iznos od 2.802.735,57€ utrošen za kupovinu stambenog prostora površine 3.255,21m² od Univerziteta Crne Gore. Realizacija navedenog projekta ostvarena je na osnovu Zaključka Vlade br. 03-1381/2 od 29. jula 2010. godine kojim je određeno da Komisija za stambena pitanja Vlade Crne Gore izvrši raspodjelu stambenih jedinica, uz obavezu da šest stambenih jedinica podijeli fakultetima umjetnosti za rješavanje radnih prostora profesora na ovim fakultetima. U skladu sa Ugovorom o sufinansiranju završetka izgradnje poslovno-stambenog objekta „UNISTAN II“ zaključenog između Univerziteta Crne Gore i Vlade br. 01-9178/1 od 03.08.2010. godine Ministar finansija je zadužen da budžetom za 2011. godinu planira sredstva u iznosu od 2.802.735,57€. Ugovorom o cesiji zaključenim između Univerziteta CG, Vlade CG i Hipotekarne banke A.D. Podgorica, br. 01-9237/1 od 09.08.2010. godine, Univerzitet CG (cedent) je imao novčano potraživanje prema Vladi Crne Gore (cesus), pri čemu je Hipotekarna banka (cesionar) imala novčano potraživanje prema cedentu (Univerzitet Crne Gore) po osnovu Ugovora o kreditu br. 101-4149/2 od 05.08.2010. godine u iznosu od 2.800.000,00€, uvećanom za redovnu kamatnu stopu


Strana 58

od 10% na godišnjem nivou, zateznu kamatu, naknade i druga sporedna potraživanja i eventualne troškove prinudne naplate, sve prema uslovima koji su precizirani Ugovorom. Po ovom pravnom poslu Rješenjem Ministarstva finansija br. 06-1562/1 od 09.05.2011. g. plaćena je i zatezna kamata u iznosu od 132.568,50€ kao prihvaćena obaveza u skladu sa Aneksom br.1 Ugovora o sufinansiranju. Kod realizacije ovog podprojekta, Direkcija javnih radova imala je pasivnu ulogu jer je izvršena samo evidencija i transfer sredstava sa razdjela Direkcije koja nijesu uključena u Plan javnih nabavki Direkcije javnih radova za 2011. godinu, dok je stvarni nosilac posla bio Univerzitet CG.

Tokom vršenja revizije utvrđeno je da je do okončanja postupka revizije i u tekućoj 2012. godini od ukupno 41 stambene jedinice izvršena raspodjela 34 stana, preko Komisije za rješavanje stambenih potreba Vlade Crne Gore.

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu i kontrolom preporuka iz revizije

Završnog računa Budžeta za 2010. godinu, utvrđeno je da se određeni broj nepravilnosti u realizaciji Kapitalnog budžeta ponavlja, pa se stoga preporučuje:

Godišnjim Zakonom o budžetu, obezbijediti realnije planiranje Kapitalnog budžeta, transparentan opis poslova i izvršiti detaljnu razradu projekata po fazama, radi obezbjeđenja njihove realizacije u budžetskoj godini za koju se kandiduju.

Neophodno je u Kapitalnom budžetu, na projektima koji sadrže podprojekte, obezbijediti posebne kodove što bi olakšalo analitičko praćenje i razdvajanje svakog troška.

Neophodno je da izvršioci Kapitalnog budžeta kao i njihova nadležna ministarstva ne kandiduju projekte za finansiranje iz Kapitalnog budžeta, bez planske dokumentacije, urbanističko tehničkih uslova i revidirane projektne dokumentacije.

Preporučuje se Direkciji javnih radova i Direkciji za saobraćaj da, u saradnji sa

Ministarstvom finansija pojačaju nadzor nad izvršenjem Kapitalnog budžeta, radi obezbjeđivanja realnijeg planiranja i realizacije Kapitalnog budžeta po dinamici utvrđenoj budžetskim planom potrošnje. Takođe, neophodno je obezbijediti kvalitetnije izvještavanje Ministarstva finansija o stepenu izgrađenosti kapitalnih projekata i izvršiti prezentaciju tih podataka kroz Predlog Zakona o Završnom računu.

4413 - Izdaci za građevinske objekte - Sredstva za rješavanje stambenih potreba Budžetom planirana sredstva za rješavanje stambenih potreba iznosila su 400.000,00€, a rješenjima o preusmjerenju plan je uvećan za 65.000,00€, tako da je konačni plan iznosio 465.000,00€. Izvršenje je iznosilo 465.000,00€, odnosno 100%. Zakonom o Budžetu za 2011. godinu ova sredstva su „namijenjena za subvencioniranje kamata za kredite preko banaka“. Međutim, revizijom je utvrđeno da je 90% ovih sredstava utrošeno za namjene:

- poboljšanja uslova stanovanja nezaposlenim licima i zaposlenim u državnim organima i ustanovama - kao i za trajno rješavanje stambenih potreba funkcionera.


Strana 59

Raspodjela sredstava izvršena je po osnovu odluka donešenih od strane Komisije za rješavanje stambenih potreba12 Vlade Crne Gore. U skladu sa članom 62. stav 3. Zakona o etažnoj svojini („Sl. list RCG“, br. 71/04) donijeta je Odluka o načinu i kriterijumima za rješavanje stambenih potreba funkcionera („Sl. list CG“, br 47/07 i 37/09) na osnovu koje je i vršena raspodjela. Na osnovu člana 29. Odluke, Komisija, uz saglasnost Vlade, može rješavati stambene potrebe pojedinih funkcionera i određenih lica zaposlenih u ustanovama, bez oglašavanja, što dovodi u pitanje princip jednakosti u ostvarivanju prava na rješavanje stambenog pitanja. Polazeći od činjenice da su odlukama za rješavanje stambenih potreba funkcionera odnosno državnih službenika i namještenika uređeni postupci i način rješavanja stambenih potreba, revizijom je utvrđeno da pojedini segmenti javnog sektora, što je slučaj i sa DRI, u praksi nijesu obuhvaćeni raspodjelom sredstava, odnosno stanova, ni u prethodnoj ni u ranijim godinama. Smatramo da bi Vlada trebala da donese nove propise kojima će rješavanje stambenih potreba regulisati na jedinstven način za sve zaposlene u javnom sektoru.

Rješavanje stambenih potreba treba urediti na način da svi zaposleni u javnom sektoru imaju ravnopravan tretman u ostvarivanju prava u ovoj oblasti, na način što će se dodatno unaprijediti kriterijumi i procedure radi obezbjeđenja sveobuhvatnosti pristupa u ostvarivanju prava i transparentnosti postupka dodjele stambenih kredita ili stambenih jedinica.

U godišnjem Zakonu o budžetu, pored novčano iskazanog iznosa za rješavanje stambenih potreba, neophodno je u Obrazloženju godišnjeg Zakona o budžetu transparentno istaći broj stambenih jedinica, koje bi bile predmet raspodjele u narednoj fiskalnoj godini.

4413 – Izdaci za građevinske objekte – Projekat unapređenja zdravstvenog sistema Testiran je uzorak od 1.000.000,01€ odnosno 100% ostvarenih rashoda. Sa ove pozicije vršene su isplate po ispostavljenim situacijama dobavljaču za izvođenje građevinskih radova na rekonstrukciji objekta Doma zdravlja u Bijelom Polju. Ugovor o izvođenju građevinskih radova na rekonstrukciji, dogradnji i nadogradnji Doma zdravlja u Bijelom Polju potpisan je 13.10.2010. godine između dobavljača i Ministarstva zdravlja. Vrijednost ugovora sa PDV-om iznosi 2.679.328,39€. Ugovorom o sufinansiranju, utvrđeno je da se sredstva za realizaciju Ugovora o izvođenju građevinskih radova na rekonstrukciji, dogradnji i nadogradnji Doma zdravlja u Bijelom Polju obezbjeđuju na sljedeći način:

- 1.000.000,00€ iz sredstava kredita Svjetske banke, dodatno finasiranje projekta za unapređenje sistema zdravstva

- maksimalno 800.000,00€ Opština Bijelo Polje i - maksimalno 800.000,00€ Fond zdravstva CG.

Testirane isplate su vršene po ispostavljenim situacijama koje su potpisane i ovjerene od strane izvođača radova i nadzornog organa. Troškovi nadzora nad izvođenjem građevinskih objekata, dobavljaču isplaćeni su u iznosu od 27.364,64€, a isti su evidentirani na poziciji 4139 - Ugovorene usluge. Ove rashode trebalo je planirati i iskazivati na poziciji 4413 - Izdaci za građevinske objekte na kojoj se evidentiraju svi izdaci nastali po osnovu izgradnje objekata u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet. 12Revizijom je utvrđeno da je sredstva za navedene namjene vršio i Uži kabinet Vlade12- Vidjeti dio Rezerve


Strana 60

4415 - Izdaci za opremu Na poziciji 4415 - Izdaci za opremu planirano je 7.028.228,41€, rješenjima o preusmjerenju sredstava plan je umanjen za 488.198,83€, tako da je konačni plan iznosio 6.540.029,58€. Izvršeno je 5.978.166,48€ ili 8,59% manje od plana. Nakon izvršene provjere zadatog uzorka na ovoj budžetskoj poziciji utvrđene su sljedeće nepravilnosti: Agencija za zaštitu ličnih podataka na ovoj poziciji planirala je sredstva u iznosu od 33.800,00€, dok izvršenje iznosi 33.771,13€. Revizijom je obuhvaćeno cjelokupno izvršenje i utvrđeno je da je izvršeno plaćanje u iznosu od 7.592,50€ u 2010. godini. S obzirom da je navedeni iznos iskazan u Izvještaju o neizmirenim obavezama za 2010. godinu trebalo ga je isplatiti sa pozicije 4630. Kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija testiran je uzorak od 16.653,60€ odnosno 61,65% ostvarenih rashoda, koji iznose 27.011,35€. Sa ove pozicije plaćani su računi za nabavku: lap top računara, kancelarijskog namještaja, opremanje registra tajnih podataka. Izdaci za opremu u JU Centar savremene umjetnosti planirani su u iznosu 6.000,00€, a izvršeno je 19.370,95€, od čega 3.000,00€ preko Trezora. Izvršen je otkup slika u iznosu od 14.800,00€, bez Odluke Upravnog odbora, kako je predviđeno članom 12 . Statuta Centra.

2.6.12. Tekuća budžetska rezerva Na grupi računa 471 - Tekuća budžetska rezerva evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata iz tekuće budžetske rezerve. Rezerve su predviđene za finansiranje hitnih i nepredviđenih izdataka tokom fiskalne godine. Zakonom o Budžetu CG za 2011.g. planirana su sredstva tekuće budžetske rezerve u iznosu od 8.000.000,00€. Zaključcima Vlade o preusmjeravanju u toku 2011. godine je izvršeno preusmjeravanje sredstava sa drugih potrošačkih jedinica, na poziciju 4710 - Tekuća budžetska rezerva u iznosu od 7.034.085,20€, a sa pozicije 4710 - Tekuća budžetska rezerva na druge potrošačke jedinice u iznosu od 3.224.440,41€, te je plan uvećan za 3.809.644,79€, tako da su ukupna sredstva na ovoj budžetskoj poziciji iznosila 11.789.476,78€. Bilo je preusmjeravanja koja su vršena suprotno čl.35. Zakona o budžetu, sa programa i pozicija jedne potrošačke jedinice (u obimu većem od 10%) na poziciju tekuća rezerva, a zatim ta ista sredstva preusmjeravana su na druge pozicije iste potrošačke jedinice. Potrošnja je odobravana odlukama Vlade, odlukama Užeg kabineta Vlade i odlukama Komisije za raspodjelu dijela sredstava tekuće budžetske rezerve. Sredstva su odobravana radi: isplate socijalnih programa privrednim društvima, naknade štete od elementarnih nepogoda, posebne naknade članovima Vlade, davanja pomoći fizičkim licima (za liječenje, poboljšanje materijalne situacije i školovanje). Takođe su vršene i isplate za pomoć pravnim licima, državnim organima i ostali vidovi pomoći. Testiran je uzorak od 9.303.013,78€ odnosno 78,91% realizovanih izdataka. Uprkos odredbama čl.33. Zakona o budžetu i Pravilnikom o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve i u 2011. godini je bilo isplata koje se ne mogu smatrati hitnim i nepredviđenim. Revizijom testiranih pozicija utvrđeno je da su za socijalne programe zaposlenih u privrednim društvima izvršene isplate u iznosu od 2.957.271,45€ i to:

„Duvankomerc” D.O.O.( u stečaju )………………………………….1.324.353,45€ Sindikatu „Željezare” AD Nikšić13…………………………………….1.512.918,00€ „Lenka” A.D. Bijelo Polje………………………………………………...100.000,00€ Udruženju bivših radnika “Autoprevozno” Nikšić………………….......20.000,00€

13 Za radnike Željezare a.d. Nikšić, Radventa a.d. Nikšić i Technostell a.d. Nikšić


Strana 61

Smatramo da je izdatke za D.O.O „Duvankomerc”, „Technostell“ a.d. Nikšić i Udruženje bivših radnika “Autoprevozno” Nikšić trebalo planirati i izvršavati u skladu sa Zakonom o Fondu rada i članom 98. Zakona o radu, preko Fonda rada koji obezbjeđuje isplatu neisplaćenih potraživanja zaposlenih po osnovu radnog odnosa kod poslodavca usljed stečaja, ako potraživanja nijesu isplaćena ili su djelimično isplaćena. Vlada je Zaključkom br. 03-1342 od 04.03.2010. godine, između ostalog, prihvatila i finansiranje socijalnog programa Željezare iz Budžeta CG do 800.000,00€. Iz sredstava Budžeta CG za 2010. godinu sa pozicije 4222 - Tehnološki viškovi „Željezari” A.D. Nikšić isplaćen je iznos od 348.606,00€, što sa sredstvima isplaćenim u 2001. godini iznosi 1.861.524,00€. Sredstva u iznosu od 100.000,00€ su preusmjerena sa kapitalnih izdataka Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, na tekuću budžetsku rezervu radi finansiranja socijalnog programa radnika A.D. „Lenka”. Privatizovana privredna društva „Željezara” A.D. Nikšić14 i „Lenka” A.D. Bijelo Polje su korisnici državne pomoći i državnih garancija, što znači da su njihovi problemi bili poznati Vladi, odnosno, nijesu bili hitni i nepredvidivi i da ih nije trebalo isplaćivati sa ove pozicije, već su se mogli blagovremeno planirati i koristiti u skladu sa namjenama predviđenim Zakonom o budžetu i Programima restrukturiranja ovih preduzeća. Po Zaključku Užeg kabineta Vlade od 10.05.2010.g. isplaćena je u 2010. godini posebna naknada na zaradu članovima Vlade za period 01.01.- 30.06.2010.g. u neto iznosu od 122.232,00€ (svakom članu Vlade po dvije prosječne neto zarade prema podacima Zavoda za statistiku, odnosno po 926€ mjesečno). Odluka o utvrđivanju posebne naknade članovima Vlade u iznosu od 926€ mjesečno donesena je 10.05.2010, a istom je utvrđena primjena od 01.01.2010. godine. U 2011. godini Vlada je donijela novu Odluku o kriterijumima za utvrđivanje posebne naknade članovima Vlade Crne Gore („Sl. list CG”, br.22/11) i u članu 3. definisala da mjesečna neto naknada ne može biti veća od tri prosječne neto zarade u Crnoj Gori u prethodnoj godini, prema podacima Zavoda za statistiku. U 2010 i 2011. godini u skladu sa ovom odlukom isplaćeno je ukupno 775.379,93€.

Odluka i drugi podzakonski akti mogu izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja zakona, stupiti na snagu najranije danom objavljivanja, ali nikako sa povratnim dejstvom. Smatramo i da isplata posebnih naknada članovima Vlade nije hitna i nepredviđena pojava i da je s obzirom da je isplaćivana tokom 2010. godine, i u dijelu 2011. godine, pa je stoga trebalo planirati i isplaćivati sa razdjela Generalnog sekretarijata Vlade. Odluka je prestala da važi donošenjem Odluke o prestanku važenja Odluke o kriterijumima za utvrđivanje posebne naknade članovima Vlade Crne Gore („Sl. list CG“, br. 48/11), objavljenoj 30.09.2011. godine. Revizijom je utvrđeno da je Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija koristilo sredstva tekuće rezerve u iznosu od 235.047,00€, ali nije u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (“Sl. list CG” br. 32/10 i 14/11), sastavilo Izvještaj o načinu utroška sredstava iz tekuće rezerve na Obrascu O - 9. Sredstva su po osnovu zahtjeva Ministarstva vanjskih poslova odobravana zaključcima Vlade i Užeg kabineta Vlade. Takođe, sa ove pozicije isplaćivana su i sredstva za rješavanje stambenih pitanja iako u Budžetu postoji pozicija Sredstva za rješavanje stambenih potreba. Ovakvim postupanjem narušava se princip transparentne dodjele ovih sredstava i ostavlja se mogućnost korišćenja diskrecionim ovlašćenjima. 14 U „Željezari“ a.d. Nikšić i „Radventu“ a.d. Nikšić je dvadesetak dana nakon isplate uveden stečajni postupak.


Strana 62

Uži Kabinet Vlade je, po pojedinačnom zahtjevu i po istom osnovu, donosio više pojedinačnih odluka o dodjeli sredstava fizičkim i pravnim licima i sportskim klubovima. Primjetna je praksa da pojedina pravna lica (privredna društva) u skladu sa članom 2. stav 2. Pravilnika o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve svake godine dobijaju pomoć iz tekuće budžetske rezerve za finansiranje djelatnosti. Smatramo da član 2. stav 2. Pravilnika o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve nije u skladu sa Zakonom i da bi privredna društva u skladu sa Zakonom o kontroli državne pomoći trebala da se obraćaju nadležnoj Komisiji. Zaključcima Užeg kabineta Vlade izvršena je isplata za 2.149 lica za razne namjene, a pretežno za poboljšanje materijalne situacije i liječenje. Smatramo da postupak dodjele sredstava za poboljšanje materijalne situacije treba vezati isključivo za lica koja su registrovana kao lica u stanju socijalne potrebe i isplaćivati ih preko nadležnih Centara za socijalni rad. Takođe, u prezentiranim zaključcima primjetan je neujednačen odnos u rješavanju zahtjeva za liječenje. Izdaci za nevladine organizacije u ukupnom iznosu od 238.775,00€ ne pripadaju ovoj poziciji i predstavljaju nenamjensku potrošnju te ih treba reklasifikovati na za to predviđen račun 4312 - Transferi nevladinim organizacijama, političkim partijama, strankama i udruženjima. Takođe, potrebno je upućivati NVO da svoja prava ostvaruju u postupku dodjele sredstava koji vrši Komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću.

Revizijom je utvrđeno da su kriterijumi iz člana 2. Pravilnika o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve uopšteni i da ostavljaju prostor za šira tumačenja.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da kroz doradu člana 2. Pravilnika o bližim

kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve izvrši preciziranje kriterijuma za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve kako bi se obezbjedila dosljedna primjena člana 33. Zakona o budžetu da se ista isključivo koriste za hitne i nepredviđene izdatke.

2.6.13. Upravljanje gotovinom Procedure u vezi sa isplatom gotovog novca iz Državne blagajne regulisane su u čl. 150. do 163. Uputstva o radu Državnog trezora („Sl. listCG“, br. 80/08 i 02/09) i Uredbom o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika. U 2011. godini preko Državnog trezora obezbijeđeno je podizanje gotovine za potrebe potrošačkih jedinica u iznosu od 5.551.301,63€ što je za 334.949€ manje nego u 2010. godini, odnosno 5,70°% manje. Revizijom je utvrđeno da su sa budžetske pozicije tekuće rezerve iz blagajne izvršene isplate u iznosu od 25.455,00€, i to: Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija…........................15.000,00€ Generalnom sekretarijatu Vlade…......................................................... 8.400,00€ Tužilaštvu……........................................................................................ 2.060,00€

Tužilaštvo je u svojim finansijskim izvještajima, čiji je sastavni dio i Obrazac O-9 Izvještaj o načinu utroška sredstava iz tekuće rezerve, iskazalo navedenu potrošnju za potrebe službenih putovanja. Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija i Generalni sekretarijat Vlade nijesu u svojim izvještajima iskazali ovu potrošnju i nijesu u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i


Strana 63

podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave („Sl. list CG”, br. 32/10 i 14/11), sastavili Izvještaj o načinu utroška sredstava iz tekuće rezerve na ObrascuO-9. Smatramo da korišćenje rezervi na ovaj način nije transparentno i nije u skladu sa Zakonom o budžetu i Uputstvom o radu Državnog trezora.

Blagajna Ministarstva finansija, osim što vrši blagajničke poslove za Ministarstvo, podiže i opslužuje gotovinom sve potrošačke jedinice budžeta što nije u skladu sa članom 34. tačka 242. Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Ministarstva finansija i članom 76.i 77. Uputstva o radu državnog trezora koji regulišu način čuvanja i prenošenja državnog novca. Smatramo da je neophodno, na osnovu čl. 84. i 85. Uputstva o radu Državnog trezora, donijeti dodatne interne procedure radi čuvanja novca prilikom njegovog prenošenja.

Kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija blagajna Programa: Proces pridruživanja i pristupanja Evropskoj uniji – donacije sa pozicije 4139 – Ugovorene usluge, podignuto je gotovine u iznosu od 25.035,85€. Gotovinu sa Glavnog računa trezora je podizala blagajnica Ministarstva, koja je po osnovu Zahtjeva za službeno putovanje, ovjerenog od strane odgovornog lica, isplaćivala akontaciju dnevnice za službeno putovanje. U blagajni nije evidentiran povraćaj i pravdanje akontacije, niti je razduživan putni nalog po propisanoj proceduri, a isplaćeni iznos akontacije dnevnice je evidentiran kao trošak u Glavnoj knjizi trezora na poziciji 4139 – Ugovorene usluge. Kod ove potrošačke jedinice za svako službeno putovanje treba obezbijediti evidenciju na način kako je to propisano za službena putovanja u zemlji i inostranstvu za državne službenike i namještenike, uz obavezno podnošenje propisanog obrasca – Nalog za službeni put. Rashode za službena putovanja iskazivati na poziciji 4132, a ne na poziciji 4139 - Ugovorene usluge, jer je evidentno da su troškovi nastali po osnovu službenih putovanja. U Ministarstvu ekonomije sredstva za blagajnu su podizana i sa pozicije 4139 – Rashodi za ugovorene usluge u iznosu od 59.895,00€. Sredstva su korišćena za službena putovanja što predstavlja nenamjensko korišćenje budžetskih sredstva preko blagajne .

U Ministarstvu zdravlja nije vršen popis sredstava gotovine u blagajni, Dnevnik blagajne se vodi ali se isplate iz blagajne ne evidentiraju u Glavnoj knjizi potrošačke jedinice prema ekonomskoj klasifikaciji. U Ministarstvu nauke nije vršen popis sredstava gotovine u blagajni i nijesu za pravdanje putnih naloga sačinjavani izvjestaji o službenom putovanju .Takođe, nije izvršen povraćaj neutrošenih sredstava avansa u iznosu od 1.627,74€ poslednjeg dana fiskalne godine na Glavni račun Državnog trezora, kako je propisano članom 162. Uputstva o radu Državnog trezora. U JU Centar savremene umjetnosti pojedine isplate iz blagajne pravdaju se nefiskalnim računima, što nije u skladu sa članom 32. tačka 8. Zakona o porezu na dodatu vrijednost, gdje se navodi da je poreski obaveznik, koji promet proizvoda, odnosno usluga naplaćuje u gotovini, obavezan da taj promet iskaže preko poreske registar kase. Plaćanja za otkup umjetničkih djela vršena su iz blagajne, a mogla su se realizovati i preko ličnih bankovnih računa. Iz blagajne treba isključiti isplate koje se mogu efikasno realizovati bezgotovinski kako bi se smanjile transakcije gotovim novcem. U Upravi za nekretnine su se, u pojedinim slučajevima, priznavali i plaćali troškovi po osnovu nefiskalnih računa, a putni nalozi koji se odnose na terenski rad ne sadrže pismene izvještaje o obavljenom službenom putovanju.


Strana 64

Kod Uprave policije neophodno je obezbijediti da se u svim slučajevima obezbijedi ažurno podizanje i razduživanje naloga za službeno putovanje. Kod Centra za stručno obrazovanje finansijska dokumentacija nije uredno proknjižena i složena. Dokumentacija blagajne nije proknjižena i složena, a na dan 31.12.2011. godine nije vršen popis i sravnjenje blagajne. Isto lice obavlja sva plaćanja, radi posao blagajnika, knjiži svu finansijsku dokumentaciju, izrađuje finansijske izvještaje i član je Upravnog odbora Centra u ime zaposlenih.

Preporučuje se da se u cilju jačanja unutrašnjih kontrola i sprečavanja grešaka, mogućih zloupotreba u raspolaganju sa finansijskim sredstvima, u skladu sa članom 9. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru („Sl. list CG“,br. 73/08, 20/11 i 30/12), izmjenama i dopunama Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji kod potrošačkih jedinica izvrše razdvajanja dužnosti, kojom bi se spriječilo da je jedno lice istovremeno odgovorno za ovlašćivanje, izvršenje, evidentiranje i kontrolu.

Preporučuje se da se gotovinska plaćanja vrše isključivo na osnovu fiskalnih računa i

da se uz račune za pravdanje putnih naloga dostavljaju i posebni izvještaji o službenom putovanju.

U skladu sa čl. 162 Uputstva o radu Državnog trezora,potrošačke jedinice dužne su da, do poslednjeg dana fiskalne godine izvrše povraćaj neutrošenih sredstava na Glavni račun trezora.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih

poslova – Sektor za bezbjedonosno zaštitne poslove i nadzor, na osnovu čl. 84. i 85. Uputstva o radu Državnog trezora, propiše dodatne interne procedure radi čuvanja novca prilikom njegovog fizičkog prenosa.

3. Javne nabavke Kod potrošačkih jedinica budžeta koje su obuhvaćene revizijom utvrđeno je:

U Ministarstvu finansija vode evidenciju javnih nabavki zaključenih neposrednim

sporazumom i iskazana je potrošnja u iznosu od 114.930,96€, ali ovom evidencijom nisu obuhvaćene sve nabavke sprovedene ovim putem. Po Izvještaju Ministarstva finansija, vrijednost javnih nabavki sprovedenih neposrednim sporazumom iznosi 6,51% što bi bilo u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama koji propisuje da ukupna godišnja vrijednost ovih nabavki ne prelazi 10% od ukupnog godišnjeg budžeta za javne nabavke. Međutim, revizijom je utvrđeno da je iznos od 6,51% dobijen s aspekta planiranog, a ne izvršenog godišnjeg budžeta javnih nabavki. Takođe, utvrđeno je da s aspekta realizovanog budžeta procenat javnih nabavki realizovanih neposrednim sporazumom iznosi 24,76%, što nije u skladu čl.78. Zakona o javnim nabavkama.Kako Izvještaj ne sadrži sva plaćanja evidentirana u Glavnoj knjizi Ministarstva finansija, za najmanje 244.690,18€, evidentno je da ne funkcioniše sistem interne kontrole jer sve nabavke izvršene neposrednim sporazumom mora ovjeriti i službenik za javne nabavke. U Ministarstvu ekonomije, Pravilnikom o unutrašnjoj oganizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, nije sistematizovano radno mjesto službenika za javne nabavke.


Strana 65

Ministarstvo ekonomije je Direkciji za javne nabavke dostavilo Izvještaj o dodijeljenim javnim nabavkama u 2011. godini u kojem je prikazana vrijednost ugovorenih i izvršenih javnih nabavki bez zbirnih iznosa po kategorijama nabavki i bez obrazloženja. Nabavke izvršene neposrednim sporazumom prikazane su u Izvještaju u iznosu od 257.685,87€ i čine 22,62% ukupno realizovanih javnih nabavki (1.136.831,39€) prikazanih u Izvještaju, iako je članom 78. Zakona o javnim nabavkama propisan maksimum od 10%.

Subjekat revizije je u toku godine u više slučajeva dijelio predmet javnih nabavki i na taj način izbjegao realizaciju nabavki Zakonom propisanim postupkom (otvoreni postupak ili šoping) i iste realizovao neposrednim sporazumom (popravke i servisiranje vozila - 28.000€ i avio karte - 56.093€). Navedene nabavke nijesu prikazane u Izvještaju o javnim nabavkama.

Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija je za potrebe Diplomatsko konzularnih predstavništava za zakup stanova i poslovnih prostora utrošilo 3.368.998,32€. Ugovori o zakupu zaključeni su po internoj proceduri, propisanoj Pravilnikom donesenim od strane ministra. U skladu sa čl.2. Zakona o javnim nabavkama, Ministarstvo, odnosno Diplomatsko konzularna predstavništva Crne Gore u inostranstvu, bili su obveznici primjene ovog zakona. Izmjenama i dopunama Zakona o javnim nabavkama donijetim 2011. godine sa primjenom od 01.01.2012. godine DKP su izuzeti od primjene odredbi Zakona o javnim nabavkama. Ministarstvo je više puta u toku godine vršilo nabavku računarske opreme, po pojedinačnim računima do 2.000,00€, što ukazuje da je u pitanju dijeljene predmeta javne nabavke. Zakup aviona za potrebe Ministarstva vršen je naposrednim sporazumom, po pojedinačnim računima od 6.000,00€ do 20.880,00€, što nije u skladu sa članom 19. Zakona o javnim nabavkama, već je trebalo sprovoditi odgovarajući postupak javne nabavke. U Izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama, prikazano je da je Ministarstvo sklopilo osam ugovora o nabavci roba i usluga nakon sprovedene šoping metode i to za:

- nabavku roba - četiri ugovora ukupne vrijednosti.......................... 28.855,87€ - nabavku usluga - četiri ugovora ukupne vrijednosti ......................43.927,40€

Državnom revizoru data je na uvid dokumentacija o sprovedenom postupku javne nabavke šoping metodom samo za jedan sklopljeni ugovor i to za nabavku konferencijskog materijala za potrebe Ministarstva. Ugovor je nakon procedure sprovedene u skladu sa Zakonom, sklopljen sa dobavljačem na iznos od 9.970,74€. Državni revizor je uvjerenja da Ministarstvo nije sprovodilo postupak javne nabavke metodom šopinga, za ostalih sedam ugovora prikazanih u Izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama.

U izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama iskazano je da je Ministarstvo tokom 2011. godine izvršilo 133 pojedinačne nabavke, ukupne vrijednosti 77.851,15€ što čini 11,76% od ukupno realizovanih javnih nabavki iskazanih u Izvještaju (661.649,61€), što je u suprotnosti sa čl. 78. Zakona o javnim nabavkama (“Sl. list RCG”, br. 46/06), kojim je propisano da je naručilac obavezan da obezbijedi da ukupna godišnja vrijednost javnih nabavki čija je vrijednost do 2.000,00€ i gdje se koristi postupak neposrednog sporazuma ne prelazi 10% ukupnog budžeta za nabavke. U Ministarstvu zdravlja ukupna vrijednost nabavki ostvarenih putem neposrednih sporazuma, prezentirana u Izvještaju o javnim nabavkama, iznosi 87.518,30€, što čini 29.99%, ukupno realizovanih javnih nabavki za 2011. godinu, što je u suprotnosti sa čl. 78. Zakona o javnim nabavkama (“Sl. list RCG”, br.46/06), kojim je propisano da je naručilac obavezan da obezbijedi da ukupna godišnja vrijednost javnih nabavki čija je vrijednost do 2.000,00€ i gdje se koristi postupak neposrednog sporazuma ne prelazi 10% ukupnog budžeta za nabavke. Uprava za mlade i sport nije imenovala službenika za javne nabavke, što nije u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama.


Strana 66

Kod Uprave policije revizijom je utvrđeno, da su sa pozicije 4139 - Ugovorene usluge,vršena plaćanja dobavljaču na ime mjesečnih usluga konsaltinga, a po nalogu direktora Uprave policije u ukupnom iznosu od 18.252,00€. Plaćanja su vršena po ispostavljenim fakturama, bez prethodno zaključenog Ugovora s vršiocem usluge. Evidentno, riječ je o dijeljenju predmeta javne nabavke u cilju izbjegavanja primjene Zakona i propisanog postupka javne nabavke. Praksa dijeljenja predmeta javne nabavke, po već ustaljenoj proceduri odabira ponuđača od strane Kabineta direktora, a u cilju izbjegavanja primjene Zakonom propisanog postupka javne nabavke, utvrđena je i kod izvršenih usluga izrade sajta Uprave policije u ukupnom iznosu od 4.761,90€. Dijeljenjem jedinstvenog predmeta javne nabavke, u više slučajeva, Uprava za nekretnine krši osnovna načela javnih nabavki: načelo konkurencije, načelo transparentnosti i načelo ravnopravnosti ponuđača ne vodeći računa o budžetskim principima štedljivosti i ekonomičnosti. Shodno članu 32. stav 2. Zakona o javnim nabavkama naručilac je obavezan da se pridržava uslova i načina nabavke određenih ovim Zakonom, prema utvrđenim vrijednostima i ne može, tokom budžetske ili finansijske godine, dijeliti predmet nabavke koja predstavlja jedinstvenu cijelinu, s namjerom izbjegavanja primjene ovog Zakona i propisanog postupka nabavke. Revizijom je utvrđeno dijeljenje jedinstvenog predmeta javne nabavke u toku godine sa ciljem izbjegavanja Zakonom propisanog postupka javne nabavke kod više dobavljača u ukupno utvrđenom iznosu od 92.087,97€. Kod Zaštitnika imovinsko-pravnih interesa Crne Gore ukupna vrijednost dodijeljenih javnih nabavki u 2011. godini iznosi 50.089,92€, od čega je neposrednim sporazumom izvršeno 185 postupaka javnih nabavki u iznosu od 29.229,67€, odnosno 58,35% od ukupnog realizovanog iznosa ostvarenih javnih nabavki, što nije u skladu sa članom 78. Zakona o javnim nabavkama. Kod Agencije za zaštitu ličnih podataka evidencija o javnim nabavkama koje su sprovedenim neposrednog sporazuma nije potpuna tj. nisu obuhvaćene sve nabavke sprovedene ovim postupkom. Po Izvještaju Agencije vrijednost javnih nabavki sprovedenih neposrednim sporazumom iznosi 13,79%, iako Zakon propisuje da ukupna godišnja vrijednost ovih nabavki ne prelazi 10% od ukupnog godišnjeg budžeta za javne nabavke. Ministarstvo nauke donijelo je Plan javnih nabavki 29.09.2011. godine, u skladu sa članom 38. stav 3. Zakona o javnim nabavkama („Sl. list CG“, broj 42/11), dok su podaci o dodijeljenim javnim nabavkama podnijeti Upravi za javne nabavke 12.aprila 2012. godine, u skladu sa članom 117. istog Zakona, koji je u primjeni od 01. januara 2012. godine, a ne u skladu sa tada važećim Zakonom o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, broj 46/06) i u rokovima koji supredviđeni odredbama ovog Zakona (član 27, član 84.). Ministarstvo je osnovano 28.01.2011. godine, u skladu sa Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave, a otpočelo sa radom u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove Uredbe. Ministarstvo je sa zakašnjenjem donijelo Plan javnih nabavki, što je uticalo da u Izvještaju o javnim nabavkama Ministarstvo nauke iskaže potrošnju od 47.498,91€, iako je izvršena potrošnja bila značajno veća.

3.1. Zaključne konstatacije o primjeni Zakona o javnim nabavkama Kod potrošačkih jedinica Ministarstvo finansija, Ministarstvo ekonomije, Ministarstvo nauke i Agencije za zaštitu ličnih podataka, utvrđeno je da Izvještaj o dodijeljenim javnim nabavkama nije tačan, odnosno da ne sadrži podatke o svim realizovanim javnim nabavkama (uglavnom se radi o nabavkama realizovanim neposrednim sporazumom), što nije u skladu sa članom 84. i članom 78. Zakona o javnim nabavkama. Netačni Izvještaji o dodijeljenim javnim nabavkama koji se dostavljaju Direkciji za javne nabavke kao posljedicu imaju netačnost Godišnjeg izvještaja o javnim nabavkama koji sastavlja Direkcija.


Strana 67

Potrošačke jedinice Ministarstvo nauke i Uprava za mlade i sport nijesu imenovale službenika za javne nabavke, dok kod Ministarstva ekonomije nije sistematizovano radno mjesto službenika za javne nabavke. Realizacija javnih nabavki, primjenom neposrednog sporazuma, u obimu koji na godišnjem nivou prelazi propisani limit od 10% u odnosu na godišnji budžet za javne nabavke, što nije u skladu sa članom 78. Zakona o javnim nabavkama utvrđena je kod Ministarstva finansija, Ministarstva ekonomije, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstva zdravlja, Zaštitnika imovinsko-pravnih interesa Crne Gore i Agencije za zaštitu ličnih podataka. Realizacija nabavki vrijednosti veće od 2.000,00€, suprotno članu 19. Zakona o javnim nabavkama i osnovnim načelima javnih nabavki utvrđena je kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija. Potrošačke jedinice, kao obveznici Zakona o javnim nabavkama, dužne su da nabavke realizuju propisanim postupkom, u skladu sa članom 21. Zakona o javnim nabavkama.

Dijeljenje jedinstvenog predmeta javne nabavke u toku godine i na taj način izbjegavanje primjene propisanog postupka javnih nabavki utvrđeno je kod Ministarstva ekonomije, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Uprave policije i Uprave za nekretnine što nije u skladu sa članom 77. Zakona o javnim nabavkama i osnovnim načelima javnih nabavki.

Neophodno je, da potrošačke jedinice kod kojih su utvrđene nepravilnosti u primjeni Zakona o javnim nabavkama preduzmu aktivnosti kojima će unaprijediti sopstveni sistem javnih nabavki i donesu pisane procedure i smjernice kako bi svaki zaposleni znao svoj zadatak i ulogu u sistemu javnih nabavki.

U narednom periodu neophodno je da potrošačke jedinice kod kojih su utvrđene nepravilnosti, imenuju lice za obavljanje poslova službenika za javne nabavke, javne nabavke realizuju primjenom odgovarajućeg postupka u odnosu na prirodu i procijenjenu vrijednost predmeta javne nabavke, izbjegavaju dijeljenje jedinstvenog predmeta javne nabavke i obezbijede tačno evidentiranje potrebnih podataka o dodijeljenim javnim nabavkama.

Potrošačke jedinice u cilju dosljedne primjene Zakona o javnim nabavkama, treba da

preduzmu aktivnosti kojima će unaprijediti sopstveni sistem javnih nabavki i donesu u skladu sa čl. 8. 9. i 10. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola pisane procedure kojima će dodatno urediti ovaj postupak.


Strana 68

4. Državna imovina Evidenciju nepokretnih i pokretnih stvari, na kojima svojinska prava i ovlašćenja vrši Crna Gora, a koja služe za obavljanje funkcije državnih organa, vode organi koji te stvari koriste shodno članu 44. stav 1. Zakona o državnoj imovini („Sl. list CG“, broj 21/09). Državni organi su, shodno članu 50. istog zakona, dužni da podatke o pokretnim i nepokretnim stvarima dostave organu uprave nadležnom za poslove imovine u elektronskoj formi radi vođenja Registra nepokretnosti odnosno računovodstvene evidencije pokretnih stvari.

Ministarstvo finansija izvršilo je popis imovine kojom raspolaže i u blagovremenom roku ga dostavilo Upravi za imovinu. U Izvještaju je obuhvaćena vrijednost pokretne ali ne i nepokretne imovine.

Vlada - Ministarstvo finansija zaključila je sa Crnogorskim Fondom za solidarnu stambenu izgradnju d.o.o. Podgorica Ugovor o preuzimanju duga i ustupanju nepokretnosti, br. 06-3387/1 od 31.08.2011. godine, kojim su preuzete obaveze po osnovu kredita kod Erste bank ad Podgorica u iznosu od 3.800.000,00€, sa svim troškovima koji proizilaze iz Ugovora o kreditu br. LD 10040/00086 od 23.02.2010. godine, počev od 01.01.2011. godine, dok će Vlada - Ministarstvo finansija izvršiti upis neopkretnosti u svoje vlasništvo po katastarskim parcelama iz Lista nepokretnosti 3645 KO Nikšić. Do okončanja postupka revizije nije izvršen upis nepokretnosti u vlasništvu Vlade - Ministarstva finansija, a samim tim nije izvršena evidencija zemljišta kao imovine Crne Gore. Takođe, nije izvršeno planiranje u okviru Kapitalnog budžeta sticanja navedene nepokretnosti u vlasništvu Vlade - Ministarstva finansija. U skladu sa navedenim, potrebno je izvršiti upis nepokretnosti u vlasništvu Crne Gore po katastarskim parcelama iz Lista nepokretnosti 3645 KO Nikšić, kako bi se izvršila evidencija nepokretnosti u Glavnoj knjizi državnog trezora i evidencija u Registru Uprave za imovinu, shodno Uredbi o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini. U Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija se ne vodi knjigovodstvo osnovnih sredstava i sitnog inventara. Za Diplomatsko konzularna predstavništva nije izvršen popis imovine i obaveza. Komisija nije sačinila popis na popisnim listama koje su trebale biti potpisane od strane računopolagača (lica koje je zaduženo imovinom) i svih članova popisne komisije. Komisija nije izvršila popis gotovine i stanja na računima kod banaka i u blagajnama na dan 31.12.2011. godine, popis obaveza Ministarstva i nije usaglasila popisano (stvarno) stanje sa knigovodstvenim stanjem i utvrdila eventualne razlike. Za zakup objekata za ambasade i stanove zaposlenih godišnje se izdvaja 3.395.403,67€. Ugovori o zakupu koji su prezentirani reviziji, nijesu zaključeni po propisanoj proceduri, odnosno izbor dobavljača nije izvršen u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama. U skladu sa čl.2. Zakona o javnim nabavkama, Ministarstvo, odnosno Diplomatsko konzularna predstavništva Crne Gore u inostranstvu, bili su obveznici primjene ovog zakona. Izmjenama i dopunama Zakona o javnim nabavkama donijetim 2011. godine sa primjenom od 01.01.2012. godine DKP su izuzeti od primjene odredbi Zakona o javnim nabavkama. Ministarstvo nauke, zaključno sa 31.12.2011. godine, nije izvršilo evidenciju imovine koja je najvećim dijelom dobijena od Ministarstva prosvjete i nauke, nije obrazovalo komisiju za popis imovine, nije sprovelo popis imovine i nije vršen popis sredstava gotovine u blagajni. Uprava za nekretnine, shodno Zakonu o državnoj imovini, u područnim jedinicama nije vršila procjenu nepokretnih stvari i nije podatke o imovini dostavila Upravi za imovinu u elektronskoj formi, niti je istom organu dostavila sve promjene na pokretnim stvarima nastale u toku godine, čime su postupili suprotno članu 50. stav 1-3 navedenog zakona.


Strana 69

Kod Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva izvršeni otpis i rashodovanje robe u vrijednosti od 250.457,46€ po godišnjem popisu imovine i obaveza sa stanjem na dan 31.12. 2011. godine, nije računovodstveno obuhvaćen u Završnom računu za 2011. godinu, što je suprotno Međunarodnom računovodstvenom standardu 2- Zalihe. U Centru za stručno obrazovanje nije u skladu sa propisima izvršen potpun popis imovine i obaveza. Dokumentacija blagajne za 2011. godinu nije proknjižena i nije vršen popis i sravnjenje blagajne. Uprava policije je postala organ u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova. Smatramo da je bilo cjelishodno prije ponovnog spajanja ovih organa izvršiti popis imovine i obaveza sa presjekom na dan spajanja. U skladu sa Zaključkom Vlade br. 03-10967/3 od 10. novembra 2011. godine i Uredbom o izmjenama i dopunama Uredbe o uslovima i načinu korišćenja prevoznih sredstava u svojini Crne Gore („Sl. list CG”, br. 21/10), Uprava policije je objavila spisak vozila kojima se obavljaju poslovi Uprave policije i isti dostavila Upravi za imovinu. Od ukupno 774 vozila sa kojima raspolaže Uprava policije vidan je veliki broj različitih tipova automobila. Smatramo, da bi zbog navedenog u Upravi policije trebalo standardizovati upotrebne karakteristike koje treba da ispunjava motorno vozilo, pa nakon toga vršiti otvoreni postupak javne nabavke. Na taj način bi se doprinijelo unapređenju poštovanja načela ekonomičnosti i efikasnosti upotrebe motornih vozila, nabavke rezervnih djelova i njihovog servisiranja. U Ministarstvu zdravlja se ne vodi Glavna knjiga potrošačke jedinice. Ne vodi se knjigovodstvo osnovnih sredstava i sitnog inventara i ne knjiži Dnevnik blagajne u okviru Glavne knjige. Rješenje o formiranju komisije za popis donešeno 05.03.2011. godine, a isto je trebalo donjeti u razumnom roku, kako bi komisija mogla izvršiti popis sa stanjem na dan 31.12.2011. godine. Komisija nije sačinila popis na popisnim listama koje su trebale biti potpisane od strane računopolagača (lica koje je zaduženo imovinom) i svih članova popisne komisije, nije izvršila popis gotovine (stanja) na računima kod banaka na dan 31.12.2011. godine. S obzirom da pojedine potrošačke jedinice, nijesu izvršile popis imovine i dostavile podatke, zbirni izvještaj Uprave za imovinu ne sadrži potpune podatke o vrijednosti državne imovine. Na osnovu izloženog proizilazi da je u formiranju i ažuriranju registra državne imovine neophodno da budžetski korisnici vrše potpun popis pokretne i nepokretne imovine, usaglase knjigovodstveno i stvarno (popisano) stanje, utvrde i obrazlože eventualne razlike . Uprava za imovinu je na osnovu Zakona o državnoj imovini („Sl. list RCG“, br. 21/09) i Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave („Sl. list RCG“, br. 59/09) zadužena da vodi evidenciju o državnoj imovini i stara se o namjenskom raspolaganju državnom imovinom. Revizijom je utvrđeno da Uprava još nije počela da formira elektronski registar državne imovine, a razlog u neizvršenju ove zakonske obaveze je kašnjenje sa izradom softvera za elektronski registar koji su trebali da obezbijede Ministarstvo finansija u saradnji sa Ministarstvom za informaciono društvo. Uprava za imovinu, i pored tehničke, stručne i kadrovske opremljenosti, ne stara se o investicionom i tehničkom održavanju objekata i opreme kod nekih potrošačkih jedinica (Ministarstvo prosvjete, Uprava za nekretnine), već se za to angažuju druga pravna lica. Kada je u pitanju investiciono tehničko održavanje, preporuka državnog revizora je da se ti poslovi povjeravaju Upravi za imovinu čiji je to Uredbom definisani zadatak i koja je organizaciono, stručno i kadrovski osposobljena. U praksi se često koriste skuplja rješenja povjeravajući te poslove drugim pravnim i fizičkim licima. Za korišćenje prevoznog sredstva treba izdavati putni nalog (obrazac PN) koji treba da prati i nalog za kontrolu službenog i drugog vozila, kao i potrošnju goriva (obrazac za kontrolu OK), a koji je propisan članom 17. Uredbe o uslovima i načinu korišćenja prevoznih sredstava u svojini Crne Gore („Sl. list CG“, br.21/10). Na taj način bi se mogle ostvariti određene uštede i preduprijediti neracionalan i nezakonit način korišćenja prevoznih sredstava.


Strana 70

Za popisane umjetničke i kulturne predmete neophodno je, od organa uprave nadležnog za zaštitu kulturnih dobara pribaviti mišljenje o vrijednosti tih predmeta i uslovima, načinu njihovog čuvanja, održavanja i korišćenja. Takođe, neophodno je da se u skladu sa članom 43. stav 1. Zakona o državnoj imovini, izvrši procjena nepokretne imovine u državnoj svojini, kako bi se dobila realna slika o vrijednosti nepokretne imovine.

Ministarstvo finansija i Uprava za imovinu, u saradnji sa Ministarstvom za informaciono društvo, u skladu sa članom 17. Uredbe o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini, treba da okončaju aktivnosti oko nabavke softvera za elektronski registar državne imovine i omoguće njegovo stavljanje u upotrebu.

Državni organi treba da, u skladu sa članom 50. Zakona o državnoj imovini, bez

odlaganja dostavljaju Upravi za imovinu podatke o nepokretnoj i pokretnoj državnoj imovini kojom raspolažu, radi stvaranja kvalitetne baze podataka i njihovog unosa u elektronski registar državne imovine. 5. Transakcije finansiranja

5.1. Otplata hartija od vrijednosti i kredita rezidentima

Na poziciji 4611 evidentiraju se zahtjevi za plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se vrši otplata duga po osnovu emitovanih hartija od vrijednosti i korišćenih kredita od rezidentnih finansijskih institucija. Izvršenje je iznosilo 31.950.887,58€, testirano je 100,00% pozicije. Pozicija je realizovana za 17,03% manje u odnosu na planom predviđena sredstva. Sa ove pozicije izvršeni su sljedeći prenosi sredstava: Prenosi sredstava prema Erste bank a.d. Podgorica, po osnovu otplate glavnice u skladu sa ugovorima o kreditima, izvršeni su :

- u iznosu od 1.013.561,09€, po osnovu preuzetog duga Željezničkog prevoza, - u iznosu od 858.256,02€, po osnovu preuzetog duga RTV CG, - u iznosu od 672.639,39€, po osnovu preuzetog duga Crnogorskog Fonda za solidarnu

stambenu izgradnju.

Navedeni prenosi sredstava izvršeni su po osnovu preuzimanja obaveza ovih pravnih lica prema kreditorima po osnovu ugovora o kreditima, od strane Vlade - Ministarstva finansija, a u skladu sa:

- članom 12. Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu („Sl. list CG“, br. 78/10) kojim je predviđeno da će Vlada - Ministarstvo finansija preuzeti dugove u ukupnom iznosu od 20.160.000,00€,

- Odlukom o zaduživanju i davanju garancija Crne Gore za 2011. godinu („Sl. list CG“, br. 16/11),

- Zaključcima Vlade br.03-5462 od 09.06.2011. godine, kojim je Vlada usvojila Informaciju o preuzimanju dugova u ukupnom iznosu od 20.160.000,00€, od čega za: o Željeznički prevoz Crne Gore a.d. Podgorica, u iznosu do 8.500.000,00€, o JP “Regionalni vodovod Crnogorsko primorje“ u iznosu do 7.000.000,00€, o Crnogorski fonda za solidarnu stambenu izgradnju u iznosu do 3.800.000,00€ i o Radio Televiziju Crne Gore u iznosu do 858.256,00€.


Strana 71

U skladu sa navedenim Zaključcima Vlade zaključeni su sljedeći ugovori:

Ugovor o preuzimanju i konverziji duga u akcijski kapital br. 06-2130/1 od 29.06.2011. godine, između Vlade - Ministarstva finansija i Željezničkog prevoza Crne Gore a.d. Podgorica, kojim su preuzete obaveze ovog privrednog društva u iznosu od 8.500.000,00€, i to:

- Kredit kod Erste bank a.d Podgorica, u iznosu od 7.000.000,00€, sa svim troškovima koji

proizilaze iz Ugovora o kreditu br. LD 10117/00002 od 30.04.2010. godine, počev od 01.01.2011. godine.

- Dug Željezničkog prevoza prema Željezničkoj infrastrukturi a.d. Podgorica, po osnovu održavanja Željezničke infrastrukture a.d. Podgorica, u iznosu od 1.500.000,00€.

Za preuzeti iznos duga Željezničkog prevoza, Vlada će u tom preduzeću povećati svoj akcijski

kapital u iznosu od 8.500.000,00€. S obzirom da je Vlada - Ministarstvo finansija za kredit kod Erste bank a.d. Podgorica, u iznosu od 7.000.000,00€, u skladu sa Ugovorom o kreditu br.LD 10117/00002 od 30.04.2010. godine, kao sredstvo obezbjeđenja, izdala Jemstvo br. 06-1524/1 od 30.04.2010. godine, trebalo je istovremeno zaključiti i Ugovor o regulisanju međusobnih odnosa između Vlade - Ministarstva finansija i Željezničkog prevoza Crne Gore a.d. Podgorica kao korisnika garancije, u cilju definisanja međusobnih odnosa, a ne naknadno. Takođe, u skladu sa prethodno navedenim Zaključcima Vlade zaključen je i Ugovor o preuzimanju duga br. 08-2129/1 od 29.06.2011. godine između Vlade - Ministarstva finansija i Radio Televizije Crne Gore kojim su preuzete sljedeće obaveze:

- Radio Televizije Crne Gore, u iznosu od 858.256,00€, po osnovu kredita kod Atlasmont banke a.d. Podgorica, sa svim troškovima koji proizilaze iz Ugovora o kreditu br. 01-4571 od 18.10.2010. godine, počev od 01.01.2011. godine. Za preuzete obaveze Radio Televizije Crne Gore, u iznosu od 858.256,00€, po osnovu Ugovora o kreditu broj 01- 4571 od 18.10.2010. godine kod Atlasmont banke a.d. Podgorica kao i obaveze po osnovu svih ostalih troškova koji proizilaze iz ovog Ugovora, nije izvršeno regulisanje međusobnih odnosa, između Radio Televizije Crne Gore i Vlade - Ministarstva finansija.

- Shodno prethodno navedenim Zaključcima Vlade, zaključen je Ugovor br.06-2128/1 od 29.06.2011. godine, između Vlade - Ministarstva finansija i JP „Regionalni vodovod crnogorsko primorje“, o preuzimanju duga i konverziji u kapital.

- U skladu sa navedenim Ugovorom Vlada će povećati svoj kapital kod JP “Regionalni vodovod crnogorsko primorje“ u iznosu od 7.000.000,00€ i preuzeti obaveze JP “Regionalnog vodovoda crnogorsko primorje“, u iznosu od 7.000.000,00€, po osnovu kredita kod Erste bank a.d. Podgorica, sa svim troškovima koji proizilaze iz Ugovora o kreditu br. LD 10196/00016 od 15.07.2010. godine, počev od 01.01.2011. godine.

- Sredstva dobijena po osnovu ovog kreditnog aranžmana koristit će se za finansiranje projekta „Regionalni vodovod crnogorsko primorje“.

- Za uredno vraćanje obaveza po ovom Ugovoru o kreditu Vlada - Ministarstvo finansija izdala je neopozivo i bezuslovno Jemstvo Erste Bank, broj. 06-2488/1 od 16.07.2010. g.

- Vlada - Ministarstvo finansija, prilikom izdavanja jemstva Erste bank a.d. Podgorica (16.07.2010. god), trebala je da istovremeno zaključi i Ugovor o regulisanju međusobnih odnosa sa JP “Regionalni vodovod crnogorsko primorje“ kao korisnikom garancije, u cilju definisanja međusobnih odnosa, a ne naknadno (29.06.2011. god).


Strana 72

U skladu sa Zaključcima Vlade, zaključen je i Ugovor br. 06-3387/1 od 31.08.2011. godine, između Vlade - Ministarstva finansija i Crnogorskog Fonda za solidarnu stambenu izgradnju doo Podgorica, o preuzimanju duga i ustupanju nepokretnosti, kojim su:

- Preuzete obaveze Crnogorskog fonda za solidarnu stambenu izgradnju d.o.o. Podgorica, u

iznosu od 3.800.000,00€, sa svim troškovima koji proizilaze iz Ugovora o kreditu br. LD 10040/ 00086 od 23.02.2010. godine, kod Erste bank a.d. Podgorica.

- Dok je Crnogorski Fond saglasan da za iznos preuzetog duga, Vlada - Ministarstvo finansija izvrši upis nepokretnosti u svoje vlasništvo, po katastarskim parcelama iz Lista nepokretnosti 3645 KO Nikšić, zaveden pod brojem 103-956-1-836/2011 od 02.02.2011. godine.

- Za uredno vraćanje obaveza po Ugovoru o kreditu kod Erste bank, kao sredstvo obezbjeđenja, Vlada - Ministarstvo finansija izdala je neopozivo i bezuslovno Jemstvo br. 01-1945/1 od 23.02.2010. godine i zaključen je Ugovor o hipoteci broj HPP/04810 od 23.02.2010. godine na predmetnom zemljištu sa „Samostalnim Sindikatom Rudnika boksita“ ad Nikšić.

- Sredstva dobijena po osnovu ovog kreditnog aranžmana namijenjena su za finansiranje kupovine zemljišta, ukupne površine, 46.038m2, upisanog u Listu nepokretnosti br. 3645 KO Nikšić shodno Ugovoru o kupoprodaji nepokretnosti broj 01-293 od 18.02.2010. godine, zaključenim između Samostalnog Sindikata Rudnici Boksita Nikšić i Crnogorskog fonda za solidarnu stambenu izgradnju doo Podgorica. Ukupna cijena zemljišta iznosi 3.683.040,00€, što po jednom metru kvadratnom iznosi 80€. Ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti definisano je da Fond kupuje zemljište sa namjerom izgradnje stambeno poslovnih objekata prema usvojenim urbanističko tehničkim uslovima.

Vlada - Ministarstvo finansija, prilikom izdavanja jemstva Erste bank a. d. Podgorica, trebala je da istovremeno zaključi i Ugovor o regulisanju međusobnih odnosa sa Crnogorskim fondom za solidarnu i stambenu izgradnju kao korisnikom garancije, u cilju definisanja međusobnih odnosa, a ne naknadno.

Takođe, državni revizor se nije mogao uvjeriti da je sprovedena procedura povećanja kapitala Vlade po osnovu Ugovora o preuzimanju i konverziji duga u kapital kod JP “Regionalni vodovod crnogorsko primorje“ i kod „Željezničkog prevoza“ a.d. Podgorica, kao i da je izvršen upis nepokretnosti, po katastarskim parcelama iz Lista nepokretnosti 3645 KO Nikšić u vlasništvu Vlade.

Ostale obaveze prema Erste bank a.d. Podgorica, odnose se na sljedeće:

Obaveze prema Erste Bank a.d. Podgorica, isplaćene u iznosu od 542.050,64€, realizovane su shodno Ugovoru o kreditu br. LD /10103/00110 od 14.04.2010. godine, u iznosu od 5.000.000,00€, zaključenim između Erste bank a.d. Podgorica i Vlade - Ministarstva finansija, koji je odobren za restauraciju spomenika kulture na Cetinju, Obaveze prema Erste bank a.d. Podgorica, u iznosu od 986.260,19€, isplaćene su shodno Ugovoru o kreditu br. LD /10050/00082 od 25.02.2010. godine, zaključenim između Vlade Crne Gore – Ministarstva finansija, koji je odobren za završetak radova na izgradnji zgrade Uprave policije u Podgorici.


Strana 73

Otplata obaveza za realizaciju Programa Direkcije javnih radova, odnosi se na:

Otplatu obaveza prema NLB Monenegro banci a.d. Podgorica, izvršenu u skladu sa sljedećim: Sredstva u iznosu od 730.409,67€ (u 2010. godini 725.801,73€) prenijeta su NLB Montenegro banci a.d. Podgorica, shodno Ugovoruo kreditu br. KR 2007/6326.1 od 16.05.2007. godine zaključenim između NLB Montenegro banke a.d. Podgorica i Opštine Budva za realizaciju programa Direkcije javnih radova - uređenje terena sa infrastrukturnim priključcima i radovi na opremanju objekta Osnovne škole u Budvi - Opština Budva i Ugovoru o građenju br. 06-768 od 04.04.2007. godine zaključenim između Direkcije javnih radova i GP Cetinje d.o.o. Otplatu obaveza prema Crnogorskoj komercijalnoj banci a.d. Podgorica izvršenu u skladu sa sljedećim:

Za isplatu obaveza prema Crnogorskoj komercijalnoj banci a.d. Podgorica shodno Ugovoru o kreditu od 06.10.2008. godine zaključenim sa “Kroling” d.o.o. Danilovgrad, za realizaciju programa Direkcije javnih radova, izrada Glavnog projekta i izvođenje radova na rekonstrukciji postojećeg objekta za potrebe regionalne škole za Državnu upravu (RESPA) u iznosu od 799.988.09€ (u 2010. godini 741.343,14€). Za otplatu glavnice za Državne zapise opredijeljen je iznos od 8.000.000,00€. Za isplatu obaveza prema Telekomu Crne Gore a.d. Podgorica opredijeljeno je 740.656,20€, odnosno na mjesečnom nivou 61.721,35€ (u 2010. godini 740.656,20€). Obaveza je nastala shodno Ugovoru o prenosu udjela (osnivačkih prava u Radio difuznom centru d.o.o. Podgorica) zaključenim između Telekoma Crne Gore A.D. Podgorica i Vlade Republike Crne Gore od decembra 2004. godine. Za realizaciju programa Direkcije za saobraćaj izvršena su sljedeća plaćanja:

- Za izvođenje radova na izgradnji puta Risan - Žabljak dionica: Šavnik – Grabovica - tunel “Ivica“, u skladu sa Ugovorom br. 13/09 od 16.09.2009. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 17.546.059,64€, način plaćanja: u roku od 7 godina, otplaćena obaveza iznosi 2.599.416,08€; - „Putevi Bijelo Polje“ d.o.o. Bijelo Polje, otplaćena obaveza iznosi 2.401.058,36€ (u 2010. godini iznos od 1.800.793,77€) za izvođenje radova na izgradnji zaobilaznice oko Bijelog Polja, u skladu sa Ugovorom br. 19/08 od 05.06.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 13.806.085,54€, način plaćanja: u roku od šest godina). U 2011. godini uplaćene su 4 rate po 600.264,59€, dok su u 2010. godini isplaćene 3 rate.

- Porr Technobau und Umwelt Aktiengesellschaft - Beč, otplaćena obaveza iznosi 3.138.044,76€ (u 2010. godini 3.138.044,76€), za izvođenje radova na izgradnji puta Risan - Žabljak dionica: ulaz u tunel „Ivica“- Motički gaj - Žabljak (KM3+090.5 - KM16+683.17) u skladu sa Ugovorom br. 05/08 od 24.04.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 21.181.802,19€, način plaćanja: u roku od 8 godina, a u skladu sa Aneksom br.1 Ugovora od 27.06.2008. godine: način plaćanja: u roku od 7 godina);

- Alpina Mayerder Bau GMBH, otplaćena obaveza iznosi 2.880.000,00€ (u 2010. godini 2.880.000,00€), za izvođenje radova na rekonstrukciji magistralnog puta M-2 Podgorica- Petrovac, dionica I: Ulica Vojisavljevića - Raskršće za aerodrom; dionica II: Raskršće za aerodrom - Golubovci (početak obilaznice); dionica III: Obilaznica Golubovaca, u skladu sa Ugovorom br. 27/08 od 18.12.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 36.771.688,45€, način plaćanja: u roku od 7 godina).


Strana 74

- AD „Mehanizacija i programat“ Nikšić, otplaćena obaveza iznosi 4.875.285,20€ (u 2010. godini 2.595.415,99€), za izvođenje radova na izgradnji magistralnog puta Risan – Grahovo -Žabljak: dionica Dragalj Polje - Grahovo, (L:7KM), u skladu sa Ugovorom 04/08 od 13.03.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 6.245.666,48€, način plaćanja: u roku od 7 godina, u tekućoj godini otplaćene su 4 rate po 231.320,98€ u skladu sa Ugovorom), dionica Grahovo – Osječenica (L=7,975 km), u skladu sa Ugovorom br. 34/08 od 18.12.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 11.592.660,11€, način plaćanja: u roku od 7 godina, u tekućoj godini otplaćene su 4 rate po 429.357,78€ u skladu sa Ugovorom) dionica Osječenica – Vilusi (L: 5,52km) u skladu sa Ugovorom br. 36/08 od 18.12.2008. godine (vrjednost ugovorenih radova iznosi 6.999.638,90€, način plaćanja: u roku od 7 godina, u tekućoj godini otplaćene su 4 rate po 259.245,89€); - izvođenje radova na izgradnji mini zaobilaznice Nikšić, dionica: Brlja – Petlja 2 – Grebice - Duklo, u skladu sa Ugovorom br. 10/08 od 31.03.2008. godine (vrijednost ugovorenih radova iznosi 3.680.731,54€, način plaćanja: u roku od 4 godine, u tekućoj godini otplaćene su 4 rate po 245.382,10€) i shodno Aneksu I broj 01-9435-1 od 21.10.2011. godine Ugovora br.10/08 za radove na izgradnji mini zaobilaznice Nikšića, dionica: Brlja – Petlja 2 –Grebice - Duklo zbog viška i naknadnih radova, ugovorena cijena se uvećava za iznos od 263.134,62€ sa PDV-om, pri čemu je uplaćen iznos od 214.058,20€ (zbog umanjenja ukupnog duga za iznos od 49.076,42€).

Revizijom Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu utvrđeno je, da su sa ove budžetske pozicije isplaćivani izdaci po osnovu ugovora o izvođenju radova Direkcije za saobraćaj (15.893.804,40€), i izdatke prema Telekomu (740.656,20€). S obzirom da se na ovoj poziciji evidentiraju zahtjevi za plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se vrši otplata duga po osnovu emitovanih hartija od vrijednosti i korišćenih kredita od rezidentnih finansijskih institucija, smatramo da je izdatke u revizijom utvrđenom iznosu po osnovu Ugovora za izvođenje radova za realizaciju programa Direkcije za saobraćaj, u iznosu od 15.893.804,40€ i izdatke prema Telekomu Crne Gore A.D. Podgorica, u iznosu od 740.656,20€, trebalo planirati i iskazati u okviru Kapitalnog budžeta.

5.2. Otplata hartija od vrijednosti i kredita nerezidentima Na poziciji 4612 evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se vrši otplata duga po osnovu emitovanih hartija od vrijednosti i korišćenih kredita nerezidentnih finansijskih i nefinansijskih institucija. Izvršenje je iznosilo 59.510.365,69€, testiran je uzorak od 59.510.365,69€ ili 100%. Pozicija je realizovana za 12,83% iznad planom predviđenih sredstava. Obaveze prema kreditorima uredno su izvršavane. Uplate prema KFW banci - Vodacom, u iznosu od 4.500.000,00€, na poseban račun otvoren kod Crnogorske komercijalne banke a.d. Podgorica, izvršeno je za Projekat vodosnadbijevanja i odvođenja otpadnih voda na Jadranskoj obali Faza III u skladu sa Debt Swap Ugovorom zaključenim dana 05.11.2008. godine između Crne Gore (preko Ministarstva finansija) i Njemačke banke za obnovu i razvoj (KFW), u iznosu od 11.231.704,07€, kojim je predviđeno da Vlada uloži 5.615.852,04€, kao doprinos Crne Gore za izgradnju postrojenja za tretman otpadnih voda u Herceg Novom i mreže za otpadne vode u Kotoru, u okviru Projekta „Vodosnadbijevanje i odvođenje otpadnih voda na Jadranskoj obali“ - Faza III, uplatom na poseban račun kod Crnogorske komercijalne banke a.d. Podgorica, čime će se stvoriti mogućnost da KFW otpiše iznos od 11.231.704,07€ dijela duga koji predstavlja DIO I utvrđen Ugovorom o konsolidaciji, zaključenog 29. novembra 2007. godine između KFW i Crne Gore, a koji ukupno iznosi 12.636.613,47€.


Strana 75

Plaćanja prema Erste bank a.d Podgorica, u iznosu od 7.500.000,00€, za II i III ratu glavnice izvršena su shodno Ugovoru o kreditu potpisanim 26.06.2009. godine. Osim prenosa sredstava ino kreditorima na ime otplate glavnice, vršeni su i prenosi sredstava po osnovu obaveze - članstva Međunarodnim institucijama, kao i prenosi po osnovu provizije i konverzije valuta CBCG.

U cilju realnog prikazivanja otplaćenih obaveza prema ino kreditorima, ostale izdatke nastale po osnovu članarina Međunarodnim institucijama, provizija i troškova konverzije valuta neophodno je planirati i iskazivati na odgovarajućim računima, shodno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžet vanbudžetskih fondova i budžete opština. Kao što je navedeno i u Izvještaju o izvršenoj reviziji Završnog računa budžeta Crne Gore u 2010. godini postojeći informacioni sistem, dobijen kao grant Ministarstva finansija Bosne i Hercegovine, koji koristi Odsjek za upravljanje dugom, predstavlja objedinjeni sistem praćenja ino duga od povlačenja sredstava po osnovu kreditnih zaduženja, preko evidentiranja podataka iz plana za otplatu, kamate, provizije i ostalih pratećih troškova zaduženja, evidentiranje otplate obaveza prema ino kreditorima. Na osnovu podataka unijetih u sistem mogu se dobiti Izvještaji o zaduženjima, o izvršenim plaćanjima prema ino kreditorima i podaci o stanju duga. Navedeni sistem ispoljava i određena ograničenja usljed nedostatka tehničkog osoblja za održavanje sistema kao i nedovoljno prilagođenih formi izvještavanja savremenim potrebama, dok se evidencija domaćeg duga vrši u Excel programu. Na osnovu navedenog, smatramo da je u cilju unapređenja evidencija i izvještavanja u Odsjeku za upravljanje dugom neophodno obezbijediti licencirani informacioni sistem za evidenciju ino i domaćeg duga.

Zbog značajnog iznosa obaveza po osnovu ino-zaduženja i povećanja državnog duga u 2011. godini, kao i zbog rizika realizacije datih državnih garancija i mogućnosti njihovog pretvaranja u javni dug, preporučuje se da:

Ministarstvo finansija, najmanje jednom godišnje, vrši usaglašavanje stanja obaveza

prema ino kreditorima, kao i da zbog mogućih novih zaduživanja, vrši redovnu analizu održivosti duga, a posebno novih zaduženja sa akcentom na kretanje referentnih kamatnih stopa (EURIBOR).

U skladu sa Strategijom za upravljanje dugom cilj upravljanja dugom je finansiranje rashoda državnog budžeta uz maksimalno smanjenje troškova duga.

Kroz politiku zaduživanja neophodno je: racionalizovati troškove zaduživanja, ostale troškove angažovanja sredstava, troškove nepovučenih sredstava-commitment fee i usmjeravati nova kreditna zaduženja za finansiranje investicionih projekata. Takođe, usljed povećanja ino-duga Crne Gore, koji na 31.12.2011. godine, iznosi 1.063,7 mil. eura (u 2010. godini 912,4 mil. eura), što je za 151,3 mil. eura više u odnosu na stanje ino-duga u prethodnoj godini, a usljed smanjenja priliva po osnovu prihoda neophodno je voditi opreznu politiku zaduživanja u cilju redovnog izvršavanja obaveza prema ino kreditorima. U cilju unapređenja rada Odsjeka za upravljanje dugom neophodno je obezbijediti efikasan i pouzdan informacioni sistem, kontinuirano unapređivati procedure što bi doprinijelo efektivnom i efikasnom obavljanju aktivnosti.


Strana 76

5.3. Otplata garancija u zemlji Na poziciji 4621 evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se vrši otplata duga po osnovu datih garancija u zemlji. Ministarstvo finansija je, 26.12.2011. godine, isplatilo 992.274,50€ u korist “Podgoričke banke Societe Generale” a.d. Podgorica, u skladu sa izdatom garancijom br.06-2225/1 od 10.07.2009. godine za korisnika garancije “Pobjeda” a.d. Podgorica, a shodno Ugovoru o kreditu br. 00-421-0400032.5, zaključenim između Pobjeda a.d. Podgorica i „Podgorička banka Societe Generale“ a.d. Podgorica. Za pomoć implementaciji Programa restrukturiranja “Pobjeda” a.d. Podorica, shodno Prijavi za državnu pomoć br.05-1712 od 18.05.2009. godine, koju je podnijelo Ministarstvo kulture, sporta i medija, Rješenju Komisije za kontrolu državne podrške i pomoći, br.01-21/1 od 26.05.2009. godine kojim je “Predlog modela finansijskog restrukturiranja Pobjeda a.d. ”ocijenjen kao usaglašen sa Zakonom o kontroli državne podrške i pomoći i shodno Zaključcima Vlade, br .03-7082 od 29.05.2009. godine kojim je Vlada usvojila Predlog modela finansijskog restrukturiranja, Vlada, Ministarstvo finansija izdalo je garanciju br. 06-2225/1 od 10.07.2009. godine „Podgoričkoj banci Societe Generale“ a.d. Podgorica, u iznosu od 2.970.000,00€ za zaduženje „Pobjede“ a.d. Podgorica. S obzirom da „Pobjeda“ a.d. Podgorica nije izmirivala obaveze po osnovu ovog Ugovora, Ministarstvo finansija, 26.12.2011. godine, isplatilo je sredstva u iznosu od 992.274,50€, u korist “Podgoričke banke Societe Generale” a.d. Podgorica, a prema slijedećoj strukturi: sredstva u iznosu od 679.275,15€ odnose se na dospjelu glavnicu, iznos od 275.575,34€ odnosi se na dospjelu kamatu po istom Ugovoru, iznos od 37.423,99€ odnosi na zateznu kamatu po ovom Ugovoru.

Obračun zatezne kamate, u iznosu od 37.423,99€, obračunat je za period kašnjenja, pri čemu pri obračunu zatezne kamate nije primijenjena zatezna kamatna stopa već ugovorena redovna kamatna stopa. I pored Urgencija Ministarstva finansija, „Pobjeda“ a.d. Podgorica nije izvršila uplatu dospjelih obaveza. Za “Pobjedu” a.d. Podgorica, poslovnim bankama, izdate su sljedeće garancije:

5.4. Otplata garancija u inostranstvu Na poziciji 4622 evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se vrše otplate duga po osnovu datih garancija u inostranstvu.

Sa ove pozicije izvršena su plaćanja 18.05.2011. godine prema Credit Suisse London Branch, u iznosu od 26.300.000,00€, po osnovu glavnice, a u skladu sa Ugovorom o garanciji, u iznosu od 5.055.966,74€, po osnovu kamate i u iznosu od 1.566.922,16€ po osnovu kamate u skladu sa Ugovorom o garanciji. U 2011. godini izvršeno je plaćanje, u iznosu od 26.300.000,00€, po osnovu date državne garancije „Željezari“ a.d. Nikšić. Za pomoć implementaciji Plana restrukturiranja „Željezare“ a.d. Nikšić, shodno Rješenju Komisije za kontrolu državne pomoći, br. 01-S/1 od 03.02.2010. godine, a u cilju održavanja poslovanja i likvidnosti „Željezare“ a.d. Nikšić nakon sprovođenja plana restrukturiranja u


Strana 77

dijelu organizacije, kadrova i finansijskog položaja preduzeća, Vlada je izdala garanciju „Željezari“ a.d Nikšić u iznosu od 26.300.000,00€ za zaduženje kod Suisse international. S obzirom da „Željezara“ a.d Nikšić nije ispoštovala obaveze prema Credit Suisse u 2011. godini sredstva u iznosu od 26.300.000,00€ isplaćena su sa pozicije 462 - Otplata garancija, po osnovu date garancije. U „Željezari“ a.d. Nikšić pokrenut je i sproveden postupak stečaja. Zbog rizika realizacije datih državnih garancija, posebno datih garancija KAP-u i rizika od mogućnosti njihovog pretvaranja u javni dug, kao i zbog povećanja državnog duga Crne Gore u 2011. godini u odnosu na kraj 2010. godine, za iznos od 212,8 mil.€, smatramo da Vlada treba da:

- garancije izdaje za primarne projekte od prioritetnog značaja za opšti društveno-ekonomski i regionalni razvoj države;

- se državne garancije u cilju podrške privredi izdaju privrednim društvima čiji finansijski izvještaji i poslovna politika garantuju uredno izmirivanje kreditnih obaveza;

- se garancije ne izdaju onim privrednim društvima koja bi ih koristila za tekuće izdatke ili pokrivanje gubitaka u poslovanju;

- izradi dodatne kriterijume prema kojima će se definisati način izdavanja i sredstva obezbjeđenja prilikom donošenja odluka o izdavanju državnih garancija;

- da se prilikom zaključivanja ugovora o garanciji, odnosno jemstva sa kreditorima, istovremeno vrši zaključenje ugovora o međusobnom regulisanju odnosa sa korisnikom garancije, u cilju definisanja pravnih razgraničenja;

- zaključivati ugovore sa korisnicima garancija u kojima bi bila definisana odgovarajuća sredstva obezbjeđenja po izdatim garancijama i u kojima bi bilo precizirano da su samo uz saglasnost Vlade - Ministarstva finansija moguća nova zaduženja i nova značajnija investiciona ulaganja i nabavke korisnika garancija;

- zaključivati ugovore o garanciji odnosno ugovore o jemstvu sa kreditorima, nakon uplaćene naknade za rizik od 0,5% od strane korisnika garancije;

- vršiti procjenu kreditnog rizika za izdate i neotplaćene garancije;

- vršiti redovno nadzor realizovanih aktivnosti korisnika garancija po osnovu izdatih garancija;

- dostavljanjem izvještaja o realizovanim aktivnostima nakon izdavanja garancija sa pratećom dokumentacijom kojom se dokazuju realizovane aktivnosti;

- periodičnim i redovnim dostavljanjem podataka o zahtijevanim i otplaćenim obavezama prema kreditorima;

-redovnim dostavljanjem finansijskih iskaza korisnika garancija. 5.5. Otplata obaveza iz prethodnog perioda

Na poziciji 4630 evidentiraju se zahtjevi za plaćanja i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se izmiruju obaveze starije od godinu dana. Planirana sredstva na ovoj poziciji, na nivou budžeta iznosila su 55.587.147,70€. Izvršenje sa ove pozicije na nivou budžeta iskazano je u iznosu od 70.500.202,73€, od čega se na isplatu sudskih sporova odnosi 13.542.855,98€. Testiran je uzorak od 68.241.535,19€ odnosno 96,79% izvršenja na ovoj poziciji. Prenosi sredstava sa ove budžetske pozicije uglavnom se odnosena sljedeće:


Strana 78

Po osnovu obeštećenja korisnika PIO, shodno Zakonu o obeštećenju korisnika prava iz penzijsko invalidskog osiguranja. Sredstva su u skladu sa rješenjima Ministarstva finansija prenošena na račune komercijalnih banaka koje su vršile isplatu krajnjim korisnicima. Isplate dijela duga po osnovu devizne štednje građanima, uzrokovane primjenom Zakona o regulisanju obaveza i potraživanja po osnovu ino duga i devizne štednje građana („Sl. list RCG“, br. 55/03 i 11/03) Zakona o isplati devizne štednje građana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van Republike Crne Gore („Sl. list RCG“, br. 81/06), Uredbe o konverziji devizne štednje građana u obveznice (''Sl. list RCG'', br. 42/04) i na osnovu Zakona o isplati deviznih sredstava građana položenih kod Dafiment banke AD Beograd i Banke privatne privrede DD Podgorica položenih preko preduzeća Jugoskandik DD Beograd („Sl. list CG“, br. 20/08). Isplatu devizne štednje građanima, u ime Ministarstva, vršila je Centralna banka i ovlašćene banke shodno ugovorima o zastupanju u poslovima isplate devizne štednje građana. Revizijom nije obuhvaćena provjera uplata prema krajnjim korisnicima. Po osnovu otkupa obveznica PIO kojima su isplaćeni računi za utrošenu električnu energiju.

Sa ove pozicije izvršena je isplata obaveza, prema Ericsson Nikola Tesla dd Zagreb, u iznosu od 387.147,54€, koju je trebalo planirati i realizovati sa pozicije kapitalnih izdataka Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave, a ne sa pozicije 4630 - Otplata obaveza iz prethodnih godina. Ostale isplate sa pozicije 4630, uglavnom se odnose na sljedeće: Sredstva za isplatu novčane naknade za sprovođenje postupka eksproprijacije, u iznosu od 2.096.530,00€, za područje Kamenoloma, isplaćena su sa pozicije 4630 - Otplata obaveza iz prethodnih godina prenosom na poseban račun Ministarstva finansija - Depozit za exproprijaciju, shodno Zaključcima Vlade br. 03-7924 od 28.07. 2011. godine. Navedena obaveza izvršena je u skladu sa sljedećim: Shodno Ugovoru o zakupu i izgradnji na području Kamenoloma, na poluostrvu Luštica, kojim je, u poglavlju 29, Ostale ugovorene odredbe koje se odnose na Vladu, ugovoreno je da je Vlada obavezna da izdejstvuje sticanje zemljišta u roku od 18 mjeseci od dana potpisivanja ovog Ugovora i da uključi zemljište u ovaj Ugovor o zakupu i izgradnji, tako da Kamenolom postane dio zemljišta koje se daje u zakup Projektnoj kompaniji pod uslovima ovog Ugovora o zakupu i izgradnji i da čini dio lokacije.

U skladu sa poglavljem 2, stav 2.5 Ugovora, sa predstavnicima Projektne kompanije, dogovoreno je produženje roka za sticanje prava svojine na zemljištu, na području Kamenoloma, do 23. oktobra 2011. godine. U cilju realizacije prethodnog, donijeti su sljedeći zaključci, elaborati, odluke:

- Zaključci Vlade Crne Gore br. 03-5004 od 26. maja 2011. godine; - Zaključci Vlade Crne Gore br. 03-7924od 28. jula 2011. godine; - Zaključci Vlade Crne Gore br. 03-8236/1 od 29. septembra 2011. godine; - Odluka o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju nepokretnosti na poluostrvu Luštica,

na području Kamenoloma, objavljena u “Sl. list CG“, br. 44/11 od 28. 08. 2011. godine; - Elaborat Uprave za nekretnine; - Procjena Uprave za nekretnine Crne Gore, br. 02-5226 od 19.09.2011. godine; - Sporazum o razmjeni nepokretnosti na osnovu naknade za eksproprisano zemljište, između

Vlade i a.d. “Račica”, potpisanog od strane Zaštitnika za imovinsko - pravne odnose.

Sredstva za ovu namjenu obezbijeđena su iz Budžeta Crne Gore sa pozicije 4630 - Otplata

obaveza iz prethodnog perioda, a biće nadomještena zaključivanjem Ugovora o prijevremenoj uplati zakupa na poluostrvu Luštica, odmah nakon usvajanja Elaborata i Odluke o eksproprijaciji. Isplatu sredstava, u iznosu od 2.096.530,00€, po osnovu eksproprijacije nepokretnosti na poluostrvu Luštica


Strana 79

na području Kamenoloma, trebalo je planirati Zakonom o Budžetu za 2011. godinu, u okviru Kapitalnog budzeta kako bi se izdaci za ovu namjenu realizovali na teret planiranih pozicija, a ne sa pozicije 4630 - Otplata obaveza iz prethodnog perioda. Otplata obaveza korisnika budžeta, u ukupnom iznosu od 4.272.678.32€, od čega po osnovu poreza na lična primanja u iznosu od 756.025,81€, doprinosa za obavezno socijalno osiguranje u iznosu od 3.423.782,36€, prireza porezu na dohodak fizičkih lica u iznosu od 92.870,15€ izvršena je u skladu sa Zaključcima Vlade, br. 03-5076 od 02. juna 2011. godine. Nijesmo imali na uvid podatke za koje budžetske korisnike su izvršena plaćanja po osnovu poreza na lična primanja, doprinosa na obavezno socijalno osiguranje i prireza porezu na dohodak fizičkih lica. Otplata neizmirenih obaveza Republičkog Fonda za zdravstveno osiguranje sa stanjem na dan 31.12.2010. godine, prema testiranim podacima iznosi 10.443.576,46€, a izvršena je u skladu sa Zaključcima Vlade br. 03-5076, od 02. juna 2011. godine. Otplata obaveza HTP “Onogošt” a.d. Nikšić realizovana je u ukupnom iznosu od 1.030.276,58€, po osnovu poreza i doprinosa u cilju povezivanja radnog staža zaposlenih u ovom preduzeću, na osnovu Plana lične uprave u stečaju, a u cilju realizacije Programa državne pomoći, u skladu sa članom 12. stavom 4 i 5 Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu i Zaključcima Vlade br. 03-1567 od 03.03.2011. godine. Otplata obaveza “Bega Press” d.o.o. Podgorica - u stečaju, izvršena je u ukupnom iznosu od 880.802,32€, u skladu sa članom 12. stavom 4 i 5 Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu, Zaključcima Vlade br. 03-2060 od 10.03.2011. godine, Rješenjem Komisije za dodjelu jednokratne državne pomoći br. 01-5/1 od 25.01.2011. godine u vidu subvencije, a u cilju realizacije Plana restrukturiranja “Bega Press” d.o.o. - u stečaju, na osnovu Zahtjeva Ministarstva ekonomije. Uplate sredstava Agenciji za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost, u iznosu od 492.727,99€ i Radio difuznom centru, u iznosu od 1.655.446,82€, izvršene su po osnovu preuzetog duga emitera/elektronskih medija prema Agenciji za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost i Radio difuznom Centru u skladu sa članom 12. stavom 4 i 5 Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu, Zaključcima Vlade br. 03-2061 od 10.03.2011. godine i u skladu sa Rješenjem Komisije za kontrolu državne pomoći br. 01-19/1 od 23. februara 2011. godine, kojim je Program pomoći elektronskim medijima, ocijenjen kao usklađen sa Zakonom o kontroli državne pomoći. Prijavu za dodjelu državne pomoći svim emiterima/elektronskim medijima u Crnoj Gori kroz Program državne pomoći dostavilo je Ministarstvo kulture. Isplate sredstava u cilju realizacije Programa državne pomoći, u iznosu od 4.059.253,49€, po osnovu dodijeljene državne pomoći prethodno navedenim pravnim licima, nije trebalo realizovati sa pozicije 4630 - Otplate obaveza iz prethodnih godina, jer se ovi izdaci ne odnose na Obaveze Budžeta Crne Gore iz prethodne godine. Na poziciji 4630 - Otplata obaveza iz prethodnih godina evidentirani su i izdaci po osnovu provizija i naknada koje se plaćaju po osnovu obračuna CBCG. S obzirom na značajan iznos ovih izdataka na nivou Budžeta, neophodno je preispitati mogućnost za njihovo smanjenje. Takođe, ove izdatke neophodno je planirati i evidentirati na poziciji 413-7-1 Bankarske usluge - provizije, a u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.


Strana 80

5.6. Sudski sporovi Članom 13. Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu predviđeno je da se ukupne isplate po osnovu sudskih odluka realizuju na teret tekućeg budžeta potrošačke jedinice koja je uzrokovala te troškove do nivoa raspoloživih sredstava. Ovaj izdatak za budžetsku 2011. godinu iznosio je 13.542.855,98€ i predstavlja dalji rast izdataka po ovom osnovu. Analizom podataka iz Glavne knjige utvrđeno je da ovi izdaci predstavljaju obaveze, po osnovu sudskih izvršenja, koje su proistekle iz „rada” 30 državnih organa i da se dalje isplaćuju preko Ministarstva finansija sa pozicije 4630 - Otplata obaveza iz prethodnog perioda. S obzirom da se ovi izdaci kod nekih organa, zbog prirode njihovog posla, iz godine u godinu ponavljaju ipak zabrinjava činjenica da umjesto trenda smanjenja, državni organi bilježe kontinuirani rast izdataka po ovom osnovu. Treba napomenuti da izdaci po osnovu sudskih sporova predstavljaju tekući izdatak jer nastaju u momentu donošenja pravosnažne presude, kako slijedi: Sa ove pozicije je isplaćen izdatak u iznosu od 298.659,86€ radi naplate potraživanja “Mediteran” D.O.O. Subotica kao tužioca u pravnoj stvari protiv tužene NLB Montenegrobanke A.D. Podgorica. Presuda je donešena i izdatak je isplaćen po osnovu Ugovora o kupoprodaji akcija zaključenog između Vlade RCG i Nove Ljubljanske banke D.D. Ljubljana kojim je Vlada RCG preuzela potencijalne obaveze NLB Montenegrobanke A.D. Podgorica po sudskim sporovima. Potencijalne obaveze predstavljaju nepredviđene obaveze i trebalo ih je isplatiti sa računa tekuće budžetske rezerve tim prije što ova obaveza nije evidentirana u Izvještaju o neizmirenim obavezama i predstavlja novonastalu obavezu, odnosno, tekući izdatak. Revizijom je utvrđeno da Ministarstvo finansija nije obezbijedilo primjenu člana 13. Zakona o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu, kojim je predviđeno da se ukupne isplate po osnovu sudskih odluka realizuju na teret tekućeg budžeta potrošačke jedinice koja je uzrokovala te troškove do raspoloživih sredstava.

Polazeći od činjenice da se uvećava iznos isplata na osnovu sudskih odluka, neophodno je da Ministarstvo finansija sistemski uredi da se isplate po osnovu sudskih odluka realizuju na teret tekućeg budžeta potrošačke jedinice koja je prouzrokovala te troškove.

Preporučuje se Vladi, da radi obezbjeđivanja pravilnosti u primjeni zakona i drugih propisa kojima je regulisan rad državnih organa, razmotri mogućnost donošenja propisa kojim bi se uredila finansijska odgovornost nosilaca javnopravnih ovlašćenja kao i prekršajna odgovornost za budžetske korisnike i izvršioce.


Strana 81

III IZVJEŠTAJ O REALIZACIJI ZAKLJUČAKA SKUPŠTINE CRNE GORE POVODOM USVAJANJA ZAKONA O ZAVRŠNOM RAČUNU BUDŽETA CRNE GORE ZA 2010. GODINU.

Uporedo sa postupkom Revizije Završnog računa Budžeta za 2011. godinu izvršena je i kontrola Izvještaja o realizaciji zaključaka Skupštine Crne Gore povodom usvajanja Predloga Zakona o Završnom računu Budžeta Crne Gore za 2010. godinu, koji je Ministarstvo finansija dostavilo Skupštini Crne Gore. Revizijom Završnog računa budžeta Crne Gore za 2010. godinu, DRI je izradila 19 preporuka i struktuirala ih u 5 cjelina i to: 1. Planiranje, evidencija i finansijski iskazi; 2. Prihodi; 3.Tekući izdaci; 4. Transakcije finansiranja, 5. Kapitalni budžet. Ministarstvo finansija je u svom Izvještaju o realizaciji zaključaka Skupštine Crne Gore na bazi odgovora potrošačkih jedinica kod kojih su utvrđene nepravilnosti struktuiralo svoj Izvještaj u 7 cjelina, i to: 1. Planiranje, evidencija i finansijski iskazi; 2. Prihodi; 3. Tekući izdaci; 4. Transakcije finansiranja; 5.Evidencija imovine i obaveza; 6. Revizija efikasnosti programa - Fond za manjine (koja nije bila predmetom revizije Završnog računa); 7. Kapitalni budžet. Na osnovu izvršene kontrole preporuka utvrđeno je:

1. Planiranje, evidencija i finansijski iskazi

U Izvještaju Ministarstva finansija se navodi „U vezi primjedbe Državne revizorske institucije koja se odnosi na preusmjeravanje preko tekuće budžetske rezerve, Ministarstvo finansija nema praksu da vrši ovakvu vrstu preusmjeravanja i ovo predstavlja izuzetak kod veoma značajnih budžetskih korisnika. Imajući u vidu da nije planiran rebalans budžeta, ovaj način preusmjeravanja se pokazao kao adekvatno rješenje za prevazilaženje problema, a u skladu sa Zakonom o budžetu“. Državna revizorska institucija ponovo ukazuje da se preusmjeravanja sredstava moraju vršiti u skladu sa organskim i godišnjim Zakonom o budžetu. Potrošačke jedinice uz odobrenje Ministarstva finansija mogu preusmjeriti sredstva po programima i pojedinim izdacima u visini od 10% od sredstava utvrđenih Zakonom o budžetu. Takođe, Vlada između potrošačkih jedinica može vršiti preusmjeravanje sredstava utvrđenih Zakonom o budžetu u iznosu od 10% od ukupno planiranih sredstava potrošačke jedinice. Sve ostalo je u domenu dobrog budžetskog planiranja, a tekuću rezervu treba koristiti za hitne i nepredviđene izdatke koji se nijesu mogli planirati. Stoga DRI ponovo upućuje na neophodnost realizacije preporuke iz Završnog računa za 2010. godinu u kojima je navedeno da:

o Prilikom planiranja budžeta, Ministarstvo finansija mora dosljedno poštovati načelo sveobuhvatnosti i tačnosti u dozvoljenim zakonskim odstupanjima;

o Neophodno je izvršiti izmjene i dopune Zakona o budžetu u dijelu preusmjeravanja i onemogućiti da se jednom preusmjerena sredstva ponovo vraćaju potrošačkoj jedinici.

Takođe, u Izvještaju Ministarstva finansija povodom Izvještaja o realizaciji preporuka navodi se

i da: „Računi budžetskih korisnika koji nisu bili sadržani u pregledu Ministarstva finansija odnose se na račune javnih ustanova Instituta za standardizaciju i Akreditacionog tijela koje su kao pravna lica registrovane u Centralnom registru Privrednog suda i kao takva imaju pravo na posjedovanje poslovnih računa. U Zakonu o Budžetu Crne Gore za 2011. godinu, Institut za standardizaciju i Akreditaciono tijelo planirani su kao programi Ministarstva ekonomije, a ne kao direktni korisnici Budžeta.


Strana 82

Takođe, promjene na računima Savjeta za privatizaciju, shodno članu 4. Odluke o djelokrugu rada i sastavu Savjeta za privatizaciju i kapitalne projekte evidentiraju se preko Državnog trezora na način što se prilivi na ovim računima sukcesivno prenose na uplatni račun (832) Savjeta za privatizaciju. Savjet za privatizaciju finansira se isključivo iz namjenskih prihoda i po tom osnovu mu se do nivoa priliva otpuštaju sredstva iz Budžeta. Shodno preporuci Državne revizorske institucije, u toku je procedura vezana za gašenje poslovnih računa Savjeta za privatizaciju i kapitalne projekte, izuzev jednog računa koji će služiti za uplatu depozita i njegovog povraćaja učesnicima na tenderima“. Državna revizorska institucija nije sporila pravo potrošačkim jedinicama da otvaraju račune na kojima bi se vršila uplata sopstvenih prihoda, ali je ukazala da kao subjekti koji se u velikoj mjeri finansiraju iz budžeta imaju obavezu i da se pridržavaju principa o budžetskom poslovanju. Revizijom je utvrđeno da nijesu do kraja regulisana pravila evidencije i odnosi Instituta za standardizaciju sa Ministarstvom finansija - Državnim trezorom. U skladu sa Zakonom o standardizaciji (“Sl. list CG”, br. 13/08) Institut za standardizaciju CG je samostalna neprofitna organizacija, iako osim budžetskih ostvaruje i druge prihode: prodajom standarda, srodnih dokumenata i drugih publikacija, naplatom članarine, naplatom usluga i iz drugih izvora. Takođe, utvrđeno je da je Upravni odbor Instituta donio Odluku br. 42/VIII/9 od 14.12.2009. godine, kojom je određeno da se po isteku svake poslovne godine, neutrošena finansijska sredstva dobijena iz Budžeta Crne Gore, prebacuju na podračun Instituta i usmjeravaju u razvoj Instituta. Međutim, dio ovih izdataka u iznosu od 269.911,20€ utrošen je za kupovinu stana, što predstavlja kapitalni, a ne tekući izdatak. Smatramo da ovaj izdatak nije realizovan u skladu sa budžetom opredijeljenim namjenama i da je u ovom slučaju Upravni Odbor prekomjerno koristio svoja ovlašćenja, te da je prekršio Zakon o budžetu. Budžet za 2010. godinu nerealno je planiran i u dijelu „sopstvenih prihoda“ koje je Institut takođe zadržavao i koristio za diskrecionu potrošnju. Svakako da sticanje „sopstvenih prihoda“, ukoliko se poštuje princip sveobuhvatnosti planiranja, zahtijeva da se ova sredstva planiraju budžetom i da se iskažu kroz Predlog Završnog računa Budžeta Crne Gore, a to znači da moraju biti evidentirana u Glavnoj knjizi trezora. Takođe, struktura potrošnje iskazana po Završnom računu Budžeta ne odgovara strukturi potrošnje iskazane po Završnom računu potrošačke jedinice i smatramo neophodnim da Institut za standardizaciju detaljno informiše Ministarstvo finansija i nadležno tijelo Skupštine o potrošnji budžetskih sredstava u prethodnim godinama.

Takođe, smatramo da se prihodi od privatizacije trebaju uplaćivati na za to predviđeni uplatni račun 832 -210 - 52 kod CBCG, pa nakon toga zahtjevima za plaćanje otpuštati Savjetu za privatizaciju. Revizijom je utvrđeno da je i u 2011. godini sa komercijalnog računa Savjeta za privatizaciju i kapitalne projekte br. 520 - 02812 - 78 otvorenog kod Hipotekarne banke izvršen prenos sredstava na uplatni račun 832 - 210 - 52 kod CBCG u iznosu od 923.900,00€, a u 2012.g. (do 13.09.2012. godine) u iznosu od 551.503,01€.

Stoga, DRI ponovo ukazuje na neophodnost izvršenja datih preporuka:

o Neophodno je obavezati potrošačke jedinice da planiraju „sopstvene prihode“ i potrošnju po tom osnovu iskažu kroz Završni račun Budžeta Crne Gore;

o Direktni korisnici budžeta su u pojedinim slučajevima registrovani u Privrednom sudu i kao takvi koriste budžetska sredstva, a svoje poslovanje usklađuju sa zakonima koji su relevantni za komercijalni sektor. Takođe, neophodno je izvršiti izmjene Zakona o budžetu kojim bi se obavezali svi direktni korisnici budžeta, bez obzira na način registracije, da se moraju pridržavati Zakona o budžetu i podzakonskih propisa donesenih u skladu sa ovim Zakonom;


Strana 83

o Ministarstvo finansija će izmjenama Zakona o budžetu uskratiti mogućnost direktnim korisnicima budžeta da koriste komercijalne račune, koji nijesu sastavni dio Konsolidovanog računa trezora i obavezati sve korisnike ovih računa da u skladu sa ekonomskom klasifikacijom, na propisanim obrascima za 2010. godinu dostave izvještaje o potrošnji sa ovih računa nadležnom radnom tijelu Skupštine, a posebno Savjet za privatizaciju, Institut za standardizaciju i Akreditaciono tijelo Crne Gore. Na osnovu navedenog proizilazi da ove preporuke nijesu realizovane. 2. Prihodi

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2010. godinu DRI je izradila pet preporuka kojima je ukazala na neophodnost jačanja naplate javnih prihoda, neohodnost propisivanja bližih uslova i načina povraćaja PDV-a, povećanje broja kontrola kod naplate poreza na dobit (posebno kod velikih poreskih obveznika), dosljedno sprovođenje procedure koncesionih naknada, obezbjeđenje mjera naplate poreza i ažuriranje evidencije o poreskom dugu.

Poreska uprava je krajem 2011. godine obavjestila Ministarstvo finansija da je započeta

kontrola kod jednog broja operatera mobilne telefonije. Nakon izvršenog inspekcijskog nadzora tokom 2012. godine kod mobilnih operatera izvršena je korekcija poreskih obaveza u smislu povećanja u značajnom iznosu, što potvrđuje da je preporuka DRI bila opravdana, a Poreska uprava je realizovala.

Kada se radi o pravnim licima koja se bave prometom naftnih derivata DRI je istakla, u prošlom

revizionom nalazu, da je ukupna korekcija poreskih obaveza u 2010. godini bila samo 3.700,00€. Uvažavajući preporuku DRI, kod ovih poreskih obveznika je u 2011. godini Poreska uprava izvršila kontrolu kod 15 (petnaest) pravnih lica pri čemu je izvršena korekcija poreskih obaveza u iznosu od 774.632,00€, od čega je porez na dobit pravnih lica u iznosu od 54.265,00€. Zajedno sa Upravom carina izvršena je i kontrola kod uvoznika i korisnika lož ulja i ekstra lož ulja pri čemu je pokrenut postupak naknadne naplate akcize i utvrđene dodatne obaveze u iznosu od 2.014.149,00€. Korekcija je utvrđena, jer određeni broj pravnih lica nenamjenski koristi lož ulje kao motorno gorivo ili gorivo za industrijske i komercijalne svrhe (ne za grijanje), a za što je akcizna obaveza propisana u većim iznosima. Navedeno potvrđuje da je preporuka DRI bila opravdana i ista je realizovana od strane Poreske uprave.

Kada je u pitanju preporuka DRI o neophodnosti jačanja administrativnih i stručnih kapaciteta u Poreskoj upravi, ista je izvjestila Ministarstvo finansija krajem 2011. godine da je donešen Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji i izvršena nova sistematizacija radnih mjesta u Poreskoj upravi. U skladu sa navedenim, realizujući preporuke državne revizije, formirana je jedinica za poreske obveznike sa obavezom da prati i vrši nadzor velikih poreskih obveznika. Međutim, i dalje je zastupljen problem nedostatka dovoljno obučenog stručnog poreskog kadra pogotovo kod inspektora naplate u područnim jedinicama. U Poreskoj upravi, po izjašnjenju iste upućeno Ministarstvu finansija, a nakon preporuke državne revizije, uspostavljena je bolja saradnja između državnih organa, te da se poreskom organu urednije dostavljaju ugovori odnosno rješenja kojim se utvrđuju obaveze po osnovu koncesionih naknada za korišćenje mineralnih sirovina.


Strana 84

Takođe, po preporuci državne revizije, u proceduri je izmjena Zakona o igrama na sreću kojim će se regulisati obračun kamata i po osnovu fiksnog dijela koncesione naknade od igara na sreću čime će se omogućiti jedinstvena primjena Zakona o poreskoj administraciji i pravilno evidentiranje na analitičkim karticama poreskih obveznika fiksnog dijela koncesione naknade. S obzirom da do okončanja revizije postupak izmjene navedenog zakona još uvijek nije završen, državna revizija smatra da isti treba što prije okončati. Poreska uprava u svom Izjašnjenju o realizaciji preporuka Ministarstvu finansija navela je: „na osnovu podataka područnih jedinica Poreske uprave, intenzivirana aktivnost na obezbjeđenju poreskih potraživanja i primjeni postupaka blagovremenog korišćenja instrumenata naplate kod poreskog duga“. Od 15. novembra 2011. godine u svim područnim jedinicama ažurirana je evidencija o poreskom dugu koja se prati na mjesečnom nivou kako bi se preduzele mjere za njegovo raščišćavanje. Na osnovu ove evidencije, u područnim jedinicama se pristupilo raščišćavanju nepostojećih i nenaplativih potraživanja iz ranijih godina, kao i primjena dijela Zakona o poreskoj administraciji koji se odnosi na zastarjelost prava na naplatu poreza. Prema podacima Informacionog centra Poreske uprave, poreski dug u 2010. godini porastao je za 66.086.793€, a u 2011. godini za 38.347.445,00€. Rast poreskog duga pokazuje trend pada što cijenimo da je pozitivna okolnost s obzirom na ekonomsku krizu. Takođe, konstatovano je i da pored manjeg unutrašnjeg prometa ukupna naplata javnih prihoda kojima upravlja Poreska uprava ima trend povećanja u odnosu na uporedne periode. Kada je u pitanju povraćaj PDV kredita u Izvještaju o realizaciji zaključaka Skupštine povodom usvajanja Predloga Zakona o Završnom računu Budžeta Crne Gore za 2010. godinu ističe se da je, Pogramom Vlade Crne Gore za 2012. godinu, planirana izmjena Zakona o porezu na dodatu vrijednost za IV kvartal 2012. godine. Državna revizija ponovo ukazuje na neophodnost izmjene navedenog zakona i donošenje vrlo preciznih procedura i uputstava za povraćaj PDV kredita, te na osnovu navedenog proizilazi da ova preporuka nije realizovana.

3. Tekući izdaci Na osnovu preporuka Državne revizorske institucije, korisnici Budžeta su se u svojim pojedinačnim izjašnjenjima Ministarstvu finansija izjasnili da su: „ispoštovali sugestije koje se odnose na isplatu naknada za rad u radnim grupama i obračun poreza, doprinosa i prireza na te naknade, a da su vidovi nenamjenske potrošnje otklonjeni“. Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu, utvrđeno je da su i dalje zastupljene nepravilnosti vezane za formiranje radnih grupa (brojnost radnih grupa, neplaćanje poreza i doprinosa, nepoštovanje utvrđenih limita kod određivanja visina naknada, postojanje fiktivnih radnih grupa, nepostojanje izvještaja ili neadekvatanost izvještaja o radu radne grupe), što ukazuje da ova preporuka nije realizovana što zahtjeva preduzimanje mjera i uspostavljanje adekvatnog nadzora. Kod preporuke DRI o nepravilnosti prilikom zaključivanja ugovora o djelu, revizijom je utvrđeno da je došlo do ograničenja zapošljavanja na način što je neophodno pribaviti saglasnost od Ministarstva finansija o obezbijeđenju finansijskih sredstava za novo zapošljavanje, a da su na drugoj strani potrošačke jedinice izbjegavajući mjere ograničenja zaključivale veći broj ugovora o djelu. U 2011. godini u 352 slučaja izvršeno je zapošljavanje po osnovu ugovora o djelu za vršenje poslova iz redovne nadležnosti organa što nije u skladu sa Zakonom. Iz navedenog proizilazi da navedena preporuka nije realizovana.


Strana 85

Preporuke iz Zaključaka Skupštine CG povodom revizije Završnog računa Budžeta za 2010. godinu, a koje se odnose da sve vladine komisije i radna tijela sredstva za rad planiraju na budžetskom razdjelu Generalnog sekretarijata Vlade, kao i da se još jednom preispita politika davanja subvencija nijesu obuhvaćene Izjašnjenjem Ministarstva finansija o izvršenju preporuka.

4. Transakcije finansiranja U Izvještaju Ministarstva finansija se navodi: „U skladu sa politikom Vlade i Strategijom za upravljanje dugom u 2011. i 2012. godini značajno su smanjene aktivnosti u oblasti izdavanja državnih garancija, te je u 2012. godini shodno Odluci o zaduživanju i davanju garancija Crne Gore za 2012. godinu („Sl. list CG“, broj 18/12) planirano izdavanje samo jedne garancije u iznosu od 10,00 mil. eura za kredit Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) radi realizacije Projekta „Glavna opravka i remont gornjeg stroja pruge Kolašin - Trebešica“. U Izvještaju o Završnom računu Budžeta za 2010. godinu DRI je izradila sljedeće preporuke:

- Izdatke koji su dospjeli za naplatu u 2010. godini, po osnovu ugovora za izvođenje javnih radova, trebalo je planirati i izvršavati u okviru Kapitalnog budžeta kod Direkcije javnih radova i Direkcije za saobraćaj. Za eventualne hitne i nepredviđene izdatke, u skladu sa Zakonom, mogla su se koristiti sredstva tekuće i stalne budžetske rezerve;

- Zbog rizika realizacije datih državnih garancija i mogućnosti njihovog pretvaranja u javni dug,

preporučuje se Vladi da se prilikom planiranja i izdavanja novih državnih garancija pridržava obaveza utvrđenih zakonom i Strategijom za upravljanje dugom.

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu, utvrđeno je da se dio izdataka koji su dospjeli za naplatu u tekućoj godini, po osnovu ugovora za izvođenje javnih radova, ponovo isplaćivali iz budžetskog dijela - Transakcije finansiranja, tako da preporuka da je ove izdatke trebalo planirati i izvršavati u okviru Kapitalnog budžeta kod Direkcije javnih radova i Direkcije za saobraćaj, koja se odnosila na 2010. godinu, nije realizovana ni u budžetskoj 2011. godini. S obzirom da je u 2011. godini došlo do značajnog smanjenja izdatih državnih garancija DRI, na bazi sprovedene revizije, ocjenjuje da je preporuka DRI iz Izvještaja o Završnom računu Budžeta za 2010. godinu, a koja se odnosila na izdavanje garancija realizovana.

DRI preporučuje Vladi da u narednom periodu uz dodatne mjere opreza vrši planiranje i

izdavanje novih državnih garancija i da se: garancije daju za primarne projekte važne za realizaciju aktivnosti od javnog interesa i

opšti društveno - ekonomski i regionalni razvoj države;

državne garancije u cilju podrške privredi izdaju preduzećima čiji finansijski izvještaji i poslovna politika garantuju uredno izmirivanje kreditnih obaveza;

ne daju garancije privrednim društvima koje će ih koristiti za tekuće izdatke ili pokrivanje gubitaka u poslovanju;

kroz izmjenu pravne regulative utvrde dodatni kriterijumi prema kojima će se definisati sredstva obezbjeđenja prilikom donošenja Odluke o izdavanju državne garancije.


Strana 86

5. Evidencija imovine i obaveza

U Izvještaju Ministarstva finansija o realizaciji Zaključaka Skupštine navedeno je: „Zakonski osnov za Registar nepokretnosti je sadržan u članu 46. Zakona o državnoj imovini kojim je, između ostalog, propisano da se nepokretne stvari u državnoj svojini evidentiraju u Registru nepokretnosti koji vodi organ uprave nadležan za poslove imovine, odnosno Uprava za imovinu. Navedeni Registar predstavlja jedinstvenu elektronsku javnu bazu podataka. Imajući u vidu navedene zakonske odredbe Uprava za imovinu je u saradnji sa Ministarstvom finansija, Ministarstvom za informaciono društvo i Upravom za nekretnine pripremila projektni zadatak za navedenu oblast. Projektni zadatak se odnosi na izradu projekta za evidenciju državne imovine. U narednom periodu, Uprava za imovinu će u saradnji sa nadležnim institucijama, intenzivirati aktivnosti na uspostavljanju programa jedinstvene evidencije državne imovine, odnosno Registra nepokretnosti. Shodno preporuci Državne revizorske institucije, Ministarstvo finansija je 18. aprila 2012. godine objavilo Poziv za otvoreni postupak javne nabavke za izbor najpovoljnije ponude za nabavku usluga - izrada aplikativnog softvera za evidenciju obaveza budžetskih korisnika Trezora Ministarstva finansija i implementacija softvera u 15 potrošačkih jedinica“.

Revizijom Završnog računa za 2011. godinu, utvrđeno je da još uvijek nije formiran Registar nepokretnosti u skladu sa članom 46. Zakona o državnoj imovini. Stoga DRI ponovo preporučuje da:

Ministarstvo finansija i Uprava za imovinu, u saradnji sa Ministarstvom za informaciono društvo, u skladu sa članom 17. Uredbe o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini, okončaju aktivnosti oko nabavke softvera za elektronski registar državne imovine i omoguće njegovo stavljanje u upotrebu.

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu, utvrđeno je da Izvještaji o neizmirenim obavezama pojedinih potrošačkih jedinica (Ministarstva zdravlja, Projekta unapređenja zdravstvenog sistema Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Agencije za nacionalnu bezbjednost,....) i dalje ne pružaju dovoljno pouzdanu evidencionu osnovu. Stoga DRI ponovo ukazuje da:

Način evidentiranja otplate obaveza iz ranijeg perioda i podaci iskazani u Izvještaju o neizmirenim obavezama ne pružaju dovoljno pouzdanu evidencionu osnovu, tako da s obzirom da je računovodstveni sistem budžeta koncipiran na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, treba konačno uspostaviti sistem kvalitetnije evidencije obaveza za sve korisnike budžeta.

Na osnovu navedenog, a na bazi Izjašnjenja Ministarstva finansija, proizilazi da su preporuke DRI sadržane u Izvještaju Završnog računa Budžeta za 2010. godinu u fazi realizacije i DRI preporučuje da aktivnosti na njihovom izvršenju treba što prije okončati.

6. Kapitalni budžet

Polazeći od utvrđenih nepravilnosti u realizaciji Kapitalnog budžeta u 2010. godini, revizijom Završnog računa budžeta za 2011. godinu izvršena je provjera planiranja i izvršenja Kapitalnog budžeta, kao i kvaliteta izvještavanja i utvrđeno je sljedeće:


Strana 87

6.1. Nepravilnosti u planiranju Kapitalnog budžeta Vrijednost sredstava koje je Direkcija javnih radova realizovala u 2011. godini iznosila je 36.573.612,13€, što čini 75,84% od ukupno odobrenih sredstava Kapitalnim budžetom za 2011. godinu. Preostala odobrena sredstva za realizaciju kapitalnih projekata nijesu realizovana iz sljedećih razloga:

- nije započeta izgradnja regionalnih sanitarnih deponija i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, iz razloga nezavršenih pripremnih poslova, odnosno procedura dobijanja urbanističko tehničkih uslova, nepribavljanja saglasnosti na projektnu dokumentaciju, neobavljenih revizija, ni obezbjeđenih građevinskih dozvola od strane budućih korisnika deponija i postrojenja tako da nisu stvoreni uslovi za realizaciju kreditnih linija;

- radovi na izgradnji EKO zgrade UN organizacija izvodili su se usporenom dinamikom, s obzirom da je u 2011. godini završena dorada i dopuna projektne dokumentacije, tj. razrada neophodnih tehnoloških detalja izvođenja pojedinih pozicija radova proisteklih iz specifične strukture objekta, tako da je izvršenje iznosilo 17,72% od budžetskog plana. Takođe, na projektu Izrada projektne dokumentacije i izgradnja Eko zgrade Ministarstva održivog razvoja i turizma, zbog izmjena Glavnog projekta plan je realizovan u iznosu od 28,33%. Projekat: Izgradnja objekta MUP-a u Zagoriču, za koji je u 2011. godini planirano 1.000.000,00€, nije ni započet već je Zaključkom Vlade br.03-11760/3 usmjereno opštini Podgorica 1.100.000,00€ za izmirenje obaveza prema Glavnom gradu, dakle 100.000,00€ više nego što je bilo sredstava na ovoj poziciji;

- jedan broj objekata u okviru projekta Objekti kulture na Cetinju, a čijom realizacijom rukovodi i koordinira Ministarstvo kulture, nije realizovan, s obzirom da nijesu stvoreni preduslovi za njihovu realizaciju kao što su: donošenje planske dokumentacije, završetak izrade projektne dokumentacije i sl.;

- za projekte: Izgradnja sportske dvorane u Gusinju, Izrada projektne dokumentacije za objekat sportske dvorane u Ulcinju, Izrada projektne dokumentacije za objekat sportske sale O.Š. ”Lovćenski partizanski odred” na Cetinju tokom 2011. godine nije bilo aktivnosti iz razloga što korisnici nijesu realizovali aktivnosti koje prethode izradi projektne dokumentacije, kao što su: obezbjeđenje urbanističko-planskih pretpostavki, rješavanje imovinsko pravnih odnosa i obezbjeđenje potrebnih uslova za izradu projektne dokumentacije od nadležnih institucija. S druge strane, završena je izrada idejnog projekta spomen kompleksa “ Doli” u Plužinama iako nije planirana budžetom za 2011. godinu. Na projektu 810 -Izgradnja lokalne infrastrukture, Planom budžeta za 2011. godinu nije planiran

podprojekat 4 - Rekonstrukcija i sanacija gradskih saobraćajnica dok je u Predlogu Zakona o završnom računu Crne Gore za 2011. godinu iskazano izvršenje u iznosu od 1,35 mil.€.

Preko Direkcije za saobraćaj uplaćen je iznos od 193.392,01€ za Izgradnju mini obilaznice Kolašin. Ovaj projekat nije predviđen Kapitalnim budžetom za 2011. godinu. Na Projektu 773 - Investiciono održavanje regionalnih i magistralnih puteva (nadzor i projektovanje) utvrđeno je da je za eksproprijaciju obilaznice Žabljak isplaćeno 50.324,10€, iako su Budžetom za 2011. godinu sredstva za predmetnu eksprorijaciju određena na projektu 771 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore - izgradnja mosta na Port Mileni, bulevar Bar, obilaznica Žabljak, most Kolašin i trebalo ih je isplatiti sa tog projekta.


Strana 88

Nije otpočela izrada projekta 755 - Projektovanje Jadransko - jonskog puta u iznosu od 450.000,00€ zbog nepostojanja planske dokumentacije. Takođe, nije otpočela izrada projekta 756 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore u iznosu od 450.000,00€ zbog nekompletne projektne dokumentacije za obilaznicu Kotor, što je bio slučaj i u 2010. godini.

I pored preporuke Državne revizorske institucije iz 2010. godine, da se bez planske dokumentacije, urbanističko tehničkih uslova i revidirane projektne dokumentacije, ne kandiduju projekti za finansiranje iz Kapitalnog budžeta, utvrđeno je da se i u 2011. godini, istina u manjoj mjeri, ponavljaju greške iz prethodnih godina što znači da je preporuka koja se odnosila na realnije planiranje Kapitalnog budžeta djelimično realizovana.

6.2. Avansna plaćanja Preporukama sadržanim u Izvjestaju o reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. g. DRI je preporučila da: „Direkcija za saobraćaj ne vrši avansno plaćanje dobavljačima, iz razloga što se avansnim plaćanjem kreditiraju dobavljači i nerealno iskazuju budžetski izdaci, a istovremeno izmjene ugovorenih obaveza dovode do narušavanja načela ravnopravnosti ponuđača u prethodno sprovodenim postupcima javnih nabavki“.

S obzirom da je revizijom utvrđeno jedno avansno plaćanje u Direkciji za saobraćaj, što

predstavlja poboljšanje u odnosu na prethodnu 2010. godinu, DRI smatra da je ova preporuka djelimično realizovana, ali istovremeno cijeni da je neophodno obezbijediti striktno poštovanje ugovorom zasnovanih obaveza nakon sprovedenih postupaka javnih nabavki, čime bi se obezbijedilo pomenuto načelo ravnopravnosti ponuđača. 6.3. Nadzor nad izvršenjem Kapitalnog budžeta i izvještavanje Revizijom Završnog računa Budžeta za 2010. godinu DRI je preporučila da „Direkcija za saobraćaj i Direkcija javnih radova, u saradnji sa Ministarstvom finansija, treba da pojačaju nadzor nad izvršenjem Kapitalnog budžeta radi obezbijeđenja realnijeg planiranja i relizacije istog po dinamici utvrđenoj budžetskim planom potrošnje“. DRI je, takođe, preporučila da je „Neophodno obezbijediti da se sredstva utvrđena za realizaciju faze izgradnje koriste samo nakon završetka faze pripreme u Kapitalnom budžetu, kao i da se obezbijedi kvalitetnije izvještavanje Ministarstva finansija o stepenu izgrađenosti objekata“.

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu, utvrđeno je da jedan broj projekata

predviđen Kapitalnim budžetom nije realizovan. Takođe, postoji određeni broj projekata čiji je stepen realizacije znatno ispod planiranog, što nije dovoljno jasno naznačeno u Predlogu Zakona o Završnom računu Budžeta CG za 2011. godinu.

Tako je npr. revizijom utvrđeno, da je na budžetskom razdjelu Direkcije javnih radova,

projekat 804 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za rad državnih organa podprojekat 6 - Izrada projektne dokumentacije za zgradu Komande u kasarni „Milovan Šaranović“ u Danilovgradu utrošeno svega 292€, a na podprojektu 7- Izgradnja objekta MUP- a u Zagoriču 3.782€, a izvještava se kao da je došlo do značajne realizacije ovih projekata. S druge strane, kada je u pitanju izvještavanje koje se odnosi na realizaciju značajnijeg iznosa sredstava, imamo slučaj da je na projektu 807 - Izgradnja stambenih objekata podprojekat 3 samo konstatovano da je: “Kapitalnim budžetom za 2011. godinu za potrebe rješavanja stambenih potreba državnih službenika izdvojeno 2,80 mil.€“.


Strana 89

Na projektu 810 - Izgradnja lokalne infrastrukture, podprojekat 3 - Pomoć lokalnim upravama u rješavanju infrastrukturnih objekata iskazan je samo zbirni podatak da je utrošeno 2,31 mil.€, ali nije iskazana analitika troškova po opštinama. Takođe, na podprojektu 4 - Rekonstrukcija i sanacija gradskih saobraćajnica iskazan je zbirni podatak da je utrošeno 1,35 mil.€ i navedeno šta je rađeno, ali ne i koliko je utrošeno sredstava po pojedinim opštinama. Pored toga što smo utvrdili da ovaj podprojekat nije planiran budžetom, smatramo da poslove koji se odnose na: upravljanje, razvoj, gradnju, rekonstrukciju, održavanje i zaštitu državnih puteva kao i ostale poslove u vezi sa putnom infrastrukturom treba dodjeljivati na izvršenje Direkciji za saobraćaj. Na budžetskom razdjelu Direkcije za saobraćaj za projekat 772 - Investiciono presvlačenje magistralnih i regionalnih puteva, budžetom je planirano 450.000,00€, a izvršenje je iznosilo 2.995.965,53€, odnosno 665,77% u odnosu na planirano. Iako je ova mogućnost predviđena Zakonom o budžetu kada su u pitanju kreditna sredstva, smatramo da ovako izražen disbalans između planiranih i izvršenih radova krije u sebi rizik od neracionalne potrošnje javnih sredstava. Takođe, izvještavanje o ovom projektu ne sadrži analitiku izvršenih radova na saobraćajnoj mreži. Stoga, kada je u pitanju realizacija preporuka DRI koja se odnosi na nadzor nad izvršenjem Kapitalnog budžeta i izvještavanje, revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu, utvrđeno je da se određeni broj nepravilnosti i dalje ponavlja, iako u manjoj mjeri, pa je stoga ova preporuka DRI djelimično realizovana, ali DRI ponovo ukazuje da je zbog značaja Kapitalnog budžeta neophodna njihova puna i dosljedna primjena.

6.4. Zaključne konstatacije povodom provjere realizacije Zaključaka Skupštine Crne Gore usvojenih povodom Izvještaja o reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. g.

Na osnovu izvršene revizije Završnog računa Budžeta za 2011. godinu i kontrolom preporuka sadržanih u Zaključcima Skupštine CG usvojenih povodom Izvještaja o reviziji Završnog računa Budžeta za 2010. godinu, utvrđeno je da Vlada još uvijek nije uspostavila dovoljno razvijene procedure radi otklanjanja nepravilnosti konstatovanih u revizijama DRI. Do sada uspostavljeni mehanizam kontrole preporuka zasnivao se na tome da potrošačke jedinice obavještavaju Ministarstvo finansija o preduzetim mjerama na otklanjanju nepravilnosti, bez da se te mjere na adekvatan način provjeravaju.

Navedeno ukazuje da je neophodno radi uspostavljanja suštinske kontrole realizacije preporuka i otklanjanja utvrđenih nedostataka da:

- Ministarstvo finansija uspostavi mehanizam i procedure provjere navoda u izjašnjenju

potrošačkih jedinica; - Ministarstvo finansija podnosi Vladi Izvještaj o realizaciji preporuka i isti nakon njegovog

usvajanja dostavi DRI u cilju dalje kontrole pravilnosti i zakonitosti rada potrošačkih jedinica; - DRI u sklopu revizije Završnog računa Budžeta svake godine izvještava o realizaciji

preporuka koje su bile sadržane u Izvještaju o reviziji Završnog računa za prethodnu godinu; - DRI nastavi sa praksom pojedinačnih kontrolnih revizija kod onih subjekata za koje procjeni

da postoji visok rizik da nijesu realizovane preporuke iz tih pojedinačnih revizija; - Skupština CG, na matičnim odborima, u cilju realizacije svoje kontrolne funkcije, razmatra

Izvještaj DRI o realizaciji preporuka i po potrebi organizuje posebne rasprave za one potrošačke jedinice koje nisu realizovale pomenute preporuke.

Ovako uspostavljen sistem kontrole realizacije preporuka, u značajnoj mjeri, unaprijedio bi

uspješnu realizaciju kontrole i izvještavanja vezano za pomenute preporuke i u suštinskom smislu unaprijedio saradnju između Skupštine, Vlade i DRI, u okviru Ustavom definisanih nadležnosti.


Strana 90

IV MIŠLJENJE, PREPORUKE I MJERE

Na bazi sprovedene revizije, utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja izjašnjenja subjekata revizije na preliminarni Izvještaj DRI (4011 - 01 - 130/149 od 18.09.2012. godine), a u skladu sa čl. 9. Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji i čl. 50. Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu: Miroslav Ivanišević (Predsjednik Senata - rukovodilac Kolegijuma) i dr Branislav Radulović (član Senata - član Kolegijuma), na sjednici održanoj 28.09.2012. godine usvojio je:

KONAČNI IZVJEŠTAJ

o reviziji Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu

M I Š LJ E NJ E

Revizija Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu izvršena je u skladu sa Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (ISSAI standardima) i odgovarajućim propisima Crne Gore.

Revizijom je utvrđeno da je Završni račun Budžeta urađen u skladu sa podacima iz Glavne

knjige Državnog trezora i da su u najvećoj mjeri potvrđeni iznosi iskazani u Završnom računu. Pored evidencije iskazane u Glavnoj knjizi Državnog trezora, revizijom su obuhvaćeni dodatni podaci koji se nalaze u evidenciji potrošačkih jedinica čime je obezbijeđen adekvatan obim i kvalitet informacija o svim relevantnim i materijalno značajnim segmentima vezanim za trošenje budžetskih sredstava.

Revizijom je utvrđeno da Završni račun Budžeta za 2011. godinu u najvećem dijelu daje istinit i

objektivan prikaz iskazanih primitaka i izdataka na gotovinskoj osnovi i da su transakcije evidentirane na osnovu vjerodostojne dokumentacije u vremenu u kojem su realizovane, ali su utvrđena i određena odstupanja koja su opredijelila izraženo mišljenje.

Pomenuta odstupanja prvenstveno se odnose na neprimjenu ili nedosljednu primjenu

zakonskih i podzakonskih propisa, a u manjoj mjeri na nedostatke u sistemu evidentiranja neizmirenih obaveza, prikupljanja pojedinih javnih prihoda, nefunkcionisanja unutrašnjih kontrola u pojedinim slučajevima, kao i nenamjensku potrošnju na pojedinim budžetskim pozicijama utvrđenih u postupku revizije. Shodno tome, a uskladu sa iskazanim primjedbama i rezervama, nadležni Kolegijum izražava uslovno mišljenje.15

15 Iskazano uslovno mišljenje izraženo je u skladu sa tačkom 13. ISSAI 400 revizorskim standardima „Standardi izvještavanja državne revizije“ usvojenim na XX Kongresu INTOSAI-a u Johanesburgu (koji predviđaju četiri vrste mišljenja: pozitivno, uslovno, negativno i suzdržano) i odgovara ranije izraženom mišljenju DRI povodom revizije Završnog računa budžeta za 2010. godinu.


Strana 91

PREPORUKE I MJERE

1. Usklađenost poslovanja subjekata revizije sa propisima

U postupku revizije utvrđeno je da potrošačke jedinice, u revizijom utvrđenim slučajevima, nedosljedno primjenjuju zakonom definisane obaveze i da se u pojedinim slučajevima i pored ranijih preporuka DRI ponavljaju greške u primjeni zakona i drugih nižih pravnih akata. Posebno su karakteristični slučajevi neprimjene ili nedosljedne primjene odredbi sledećih zakonskih propisa:

- čl. 8. Zakona o državnim službenicima i namještenicima (2.3.1. Primjena propisa, iz

Izvještaja o reviziji Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2011. godinu); - čl. 165. i čl. 163. Zakona o radu (2.3.1. Primjena propisa ); - čl. 14. Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica (2.6.2.1. Zaključne konstatacije

vezane za budžetsku poziciju 4129 - Ostala lična primanja); - čl. 18a Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (2.6.1. Bruto zarade i

doprinosi na teret poslodavca ); - čl. 11. Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika (2.6.1. Bruto zarade i

doprinosi na teret poslodavca ); - čl. 52. Zakona o radu, (2.6.1. Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca); - čl. 147 Ustava CG, zabrana povratnog dejstva zakona (2.6.1. Bruto zarade i doprinosi

na teret poslodavca, 2.6.2. Ostala lična primanja i 2.6.12. Tekuća budžetska rezerva); - čl. 7. stav 3. Zakona o budžetu (2.3.1. Primjena propisa); - čl. 11. stav 2. Zakona o budžetu (2.6.11. Kapitalni izdaci); - čl. 31. Zakona o budžetu (2.1. Računovodstveni sistem); - čl. 35. Zakona o budžetu (2.3.3. Planiranje i programski budžet); - čl. 13. godišnjeg Zakona o budžetu (5.6. Sudski sporovi); - čl. 33. Zakona o budžetu (2.6.12. Tekuća budžetska rezerva); - čl. 9. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola (2.3.4. Ocjena pouzdanosti

sistema unutrašnjih finansijskih kontrola); - Zakon o javnim nabavkama (3. Javne nabavke, povreda čl: 2, 19, 27, 30, 32, 77, 78 i

84); - čl. 50. Zakona o državnoj imovini (4. Državna imovina); - čl. 24. i čl. 27. Zakona o kulturi (2.3.1. Primjena propisa); - čl. 74. Zakona o vanjskim poslovima (2.6.1. Bruto zarade i doprinosi na teret

poslodavca).

Potrošačke jedinice trebaju da dosljedno primjenjuju zakonske propise u cilju obezbijeđenja usklađenosti njihovog rada sa važećom regulativom i uspješnog upravljanja i unapređenja ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti korišćenja javnih sredstava.


Strana 92

2. Planiranje budžeta

Revizijom je utvrđeno da planiranje budžeta i njegovo izvršenje, pokazuje da budžeti pojedinih potrošačkih jedinica nijesu u potpunosti utemeljeni na analizama stvarnih potreba po strukturi rashoda i utvrđenim namjenama. Planiranje budžeta podrazumijeva pisano obrazloženje koje opisuje programske aktivnosti i objedinjavanje budžetskih zahtjeva, programske ciljeve i programske indikatore. U Zakonu o Budžetu za 2011. godinu potrošačke jedinice formalno imaju programe, ali programi nemaju programske indikatore kao sredstvo za praćenje rezultata u realizaciji programskih ciljeva, što je predmet posebnog projekta koji još uvijek nije završen i implementiran. Revizijom je utvrđeno, da se nedostaci u planiranju rješavaju na način što se u jednom broju slučajeva koriste preusmjerenja koja prevazilaze zakonom utvrđene limite i namjene.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da nastavi sa aktivnostima na realizaciji i implementaciji Programskog budžeta u skladu sa Odlukom o načinu i sadržini Programskog budžeta („Sl. list CG“, br. 38/08 od 20.06.2008).

Ministarstvo finansija i druga resorna ministarstvima treba da pojačaju kontrolu u ustanovama nad kojima vrše upravni nadzor, u cilju obezbjeđenja blagovremenog usvajanja godišnjih finansijskih planova. Budžetski zahtjevi ministarstava treba da obuhvate i godišnje finansijske planove ustanova koje su u njihovom sastavu i treba da sadrže opšte prihode, namjenske prihode, prihode od djelatnosti i donacije.

3. Sistem unutrašnjih finansijskih kontrola i unutrašnja revizija Nenamjenska potrošnja koja je od strane državnih revizora utvrđena kod više potrošačkih jedinica, ukazuje na nedovoljnu efikasnost uspostavljenog sistema unutrašnje kontrole, što se posebno odnosi na službenika za odobravanje čiji potpis na najvažnijem instrumentu kontrole plaćanja izdataka - Zahtjevu za plaćanje, treba da obezbijedi plaćanje u skladu sa odobrenim budžetom, tj. kontrolu namjenskog korišćenja sredstava.

Državni organi, koji su shodno Zakonu o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru dužni da uvedu sistem unutrašnjih kontrola, treba da obezbijede dosljednu primjenu ovog Zakona.

Preporučuje se Vladi da u skladu sa Zakonom o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru i Uredbom o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru ubrza proces uspostavljanja unutrašnje revizije u javnom sektoru na način što će omogućiti popunjavanje nedostajajućeg broja sistematizovanih radnih mjesta za unutrašnje revizore.

4. Budžetsko računovodstvo

Članom 21. Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji, predviđeno je da Institucija može dati preporuku o izmjeni ili dopuni postojećih propisa u slučaju da je revizijom došla do saznanja da postojeći propisi proizvode ili mogu proizvesti negativne posljedice ili ne dovode do planiranih rezultata. Polazeći od činjenice da u budžetskom računovodstvu postoje određene nedorečenosti DRI preporučuje:


Strana 93

Prilikom pripreme i izvršenja budžeta moraju se poštovati principi efikasnosti i ekonomičnosti, potpunosti, tačnosti i jedinstvene budžetske klasifikacije i iz tog razloga je neophodno dodatno propisati uslove i način vođenja poslovnih knjiga, evidenciju imovine i obaveza, sastavljanje, prikazivanje, dostavljanje i objavljivanje finansijskih izveštaja.

Budžetski korisnici koji svoje finansijsko poslovanje obavljaju preko sopstvenih

računa, trebali bi da u potpunosti prilagode svoje računovodstvene evidencije i omoguće da se podaci iz glavnih knjiga sintetizuju i prikažu kroz izvještaj shodno Pravilniku o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Na ovaj način bi se obezbijedila kontrola svih poslovnih transakcija i konzistentnost računovodstvenih evidencija ovih subjekata sa budžetskim evidencijama i minimizirao rizik od pogrešnog postupanja na prihvatljiv nivo.

Zbog složenosti budžetskog sistema i specifičnosti poslova koje obavljaju budžetski korisnici, finansijsko poslovanje korisnika i računovodstvo koje se koristi u evidentiranju poslovnih promjena treba prilagoditi potrebama budžeta, te iz tog razloga preporučuje se Vladi da donese posebnu Uredbu o budžetskom računovodstvu kojom bi se unaprijedile procedure u postojećem budžetskom poslovanju.

Način evidentiranja otplate obaveza iz ranijeg perioda i podaci iskazani u Izvještaju o neizmirenim obavezama ne pružaju dovoljno pouzdanu evidencionu osnovu tako da, s obzirom da je računovodstveni sistem budžeta koncipiran na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, treba konačno uspostaviti sistem kvalitetnije evidencije obaveza za sve korisnike budžeta.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da izmjeni Uputstvo o radu Državnog trezora u tačkama 120, 121, 122 i 123 i član 2. stav 3. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, na način da primjenu ovih odredbi ograniči samo na devizne račune.

4.1. Ostvarivanje i evidencija prihoda

Revizijom je utvrđeno da u Državnom trezoru ne postoje adekvatne mjere nadzora nad naplatom pojedinih budžetskih prihoda, kao i da informacioni sistem Poreske uprave ne funkcioniše na način koji bi trebao da opslužuje potrebe Poreske uprave, uz istovremeno i dalje prisutne probleme obezbijeđivanja adekvatne kadrovske strukture.

Preporučuje se Vladi da obezbijedi dodatna sredstva za unapređenje kadrovskih potencijala i IT sistema Poreske uprave imajući u vidu njen značaj i direktni uticaj na ostvarivanje budžetskih prihoda.

Preporučuje se da se poreskom kontrolom u narednom periodu dodatno obuhvate pravna i fizička lica koja se bave izdavanjem nepokretnosti diplomatskim i konzularnim tijelima i nastavi kontrola kod banaka i finansijskih institucija u dijelu poreza na prihod od kapitala.


Strana 94

Preporučuje se da se kod naplate poreza na promet nepokretnosti obezbijedi dosljedna primjena člana 13. Zakona o porezu na promet nepokretnosti i da Uprava za nekretnine i notarska služba dostavljaju poreskom organu, na području na kojem se nalazi nepokretnost, akt o promjeni vlasništva nad nepokretnostima. Takođe, neophodno je da Poreska uprava dodatno preduzme mjere i prema poreskim obveznicima koji izbjegavaju zakonsku obavezu prijavljivanja nastanka poreske obaveze.

Preporučuje se da se postupak naplate poreza na promet nepokretnosti prenese

iz nadležnosti Poreske uprave u nadležnost lokalnih samouprava, imajući u vidu da njima pripada najveći dio ovog prihoda. Kod razmjene podataka moguće je izvršiti povezivanje opštinskog servera sa serverom katastra, s obzirom da se većina područnih jedinica Uprave za nekretnine nalaze u zgradi opštine, što pogoduje lakoj tehničkoj izvodljivosti postavljanjem mrežnog kabla. Na taj način bi se obezbijedila razmjena podataka između baza opštine i katastra, što bi upotpunilo opštinsku bazu podataka o nepokretnostima i omogućilo modernizaciju i automatizaciju naplate poreza na promet nepokretnosti.

Preporučuje se Ministarstvu finansija, da u skladu sa zakonskim ovlašćenjima,

razmotri mogućnost objedinjavanja prihodnog modela Ministarstva unutrašnjih poslova i Uprave policije.

5. Zapošljavanje državnih službenika i namještenika i kadrovska

evidencija

Revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi neprimjene ili nedosljene primjene zakona i drugih propisa koji se odnose na zapošljavanje državnih službenika i namještenika čime se nastavlja loša praksa, što je konstatovano i ranijim nalazima DRI izaključcima usvojenim od strane Skupštine CG.

Preporučuje se Vladi da obezbijedi dosljednu primjenu propisa o zasnivanju radnog odnosa u državnim organima i da uskladi zapošljavanje po osnovu ugovora o djelu samo za obavljanje poslova koji su van redovne djelatnosti poslodavca. Ugovore o privremenim i povremenim poslovima zaključivati za obavljanje poslova koji ne zahtijevaju posebno znanje i stručnost, do 120 radnih dana u godini, sa licima koja se nalaze na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, odnosno agencije za posredovanje.

Preporučuje se Upravi za kadrove da obezbijedi unos i redovno ažuriranje podataka u kadrovski informacioni sistem radi obezbjeđivanja evidencija neophodnih za kvalitetnije upravljanje kadrovima.

Preporučuje se Ministarstvu unutrašnjih poslova da pojača nadzor nad sprovođenjem Zakona o državnim službenicima i namještenicima.


Strana 95

5.1. Bruto zarade i ostala ostala lična primanja Revizijom je utvrđeno da postoje slučajevi nedosljedne primjene zakona i drugih propisa kojima je regulisana oblast zarada i ličnih primanja. Takođe, utvrđeno je da je kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija tokom 2011. godine vršen obračun zarada i uplata poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na ukupan iznos primanja zaposlenih u Diplomatsko konzularnim predstavništvima. Obračun zarada u Upravi policije nije do kraja usklađen sa važećom zakonskom regulativom, jer u Upravi policije još uvijek nije izvršen raspored u skladu sa novim Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, donijetim u skladu sa Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika i Odlukom o uvećanju zarade državnim službenicima i namještenicima za obavljanje određenih poslova.

Preporučuje se Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija, da u što kraćem roku, izvrši izmijenjeni obračun zarada zaposlenih u DKP za 2011. godinu, sačini i podnese Poreskoj upravi IOPPD obrasce (Izvještaj o obračunatim i plaćenim porezima i doprinosima), nakon čega će izvršiti sravnjenje sa Poreskom upravom i zapisnički utvrditi iznos više plaćenih doprinosa za socijalno osiguranje. Takođe, neophodno je da se i sa Ministarstvom finansija, radi budžetskog planiranja i evidencije, utvrdi način regulisanja više plaćenih doprinosa sa Poreskom upravom.

S obzirom da je Uprava policije od juna 2012. godine postala organ u sastavu

Ministarstva unutrašnjih poslova i da je donešen novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, neophodno je prilikom raspoređivanja službenika u platne razrede i određivanja njihovih koeficijenata obezbijediti dosljednu primjenu zakonskih propisa.

U narednom periodu, neophodno je kod isplate zarada i ostalih ličnih primanja

obezbijediti zabranu povratnog dejstva za zakone i druge propise, u skladu sa članom 147. Ustava Crne Gore, jer samo izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtjeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo.

5.2. Radne grupe

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja postupcima revizije utvrđeno je da dosadašnji trend formiranja radnih grupa, retroaktivna primjena propisa, kao i diskreciona ovlašćenja predstavljaju jedan od indikatora rizika koji može nepovoljno uticati na ekonomičnost, efikasnost i efektivnost upotrebe resursa.

S obzirom da je revizijom konstatovana praksa formiranja radnih grupa nižim pravnim aktima, a istovremeno obustavljena je isplata zaposlenima po osnovu varijabilnog dijela zarade za izuzetne rezultate i kvalitet rada i po osnovu prekovremenog rada normirana Zakonom o zaradama državnih službenika i namještenika, preporučuje se državnim organima da primjenjuju institute nagrađivanja utvrđene Zakonom.


Strana 96

Potrošačke jedinice prilikom formiranja radnih grupa treba da dosljedno primjenjuju član 55. Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave i Odluku o kriterijumima za utvrđivanje visine naknade za rad članova radnih tijela i timova ili drugog oblika rada, kojima je uređen način formiranja projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada. Aktom o obrazovanju projektne grupe, tima ili drugog oblika rada obavezno treba odrediti nosioca posla, sredstva, sastav radne grupe i konkretizovati poslove za svakog člana, kao i rokove u kojim će se zadatak obaviti i objaviti Izvještaj o radu.

Primanja zaposlenih po osnovu naknada za rad u radnim tijelima imaju karakter prihoda koji su ostvareni od zaposlenja ili su upodobljeni sa radnim odnosom i ukoliko ih isplaćuje isti poslodavac i za ova primanja postoji zakonska obaveza poslodavca da obračuna i uplati porez na dohodak fizičkih lica i doprinose za obavezno socijalno osiguranje.

5.3. Subvencije

Revizijom je utvrđen porast iznosa subvencija u 2011. godini u odnosu na prethodni izvještajni period u iznosu od 6.665.133,84€. Sa pozicije „Subvencije” u 2011. godini vršena su i plaćanja za rješavanje problema viška zaposlenih u A.D. „Željezara“, A.D. „Radvent“ i A.D. „Tehnostil“ u i znosu od 16.106.129,60€. Dodatno je sa iste pozicije, zaključkom Vlade, izvršeno preusmjeravanje na tekuću rezervu u iznosu od 1.512.918,00€ i uplaćeno za rješavanje tehnoloških viškova A.D. „Željezara“ Nikšić.

Preporučuje se Vladi da dodatno preispita politiku davanja subvencija i posebno njihovu strukturu.

Davanja za subvencije, garancije na zaduživanje i odlaganje obaveza prema državi za poreze i doprinose, te za socijalne programe zahtijevaju sveobuhvatnu analizu i određivanje granice do koje država treba da poreskim obveznicima, s jedne strane, omogućava poreske beneficije, a sa druge strane istim poreskim obveznicima daje subvencije i garancije za zaduživanje.

6. Kapitalni izdaci

Revizijom Završnog računa Budžeta za 2011. godinu i kontrolom preporuka iz revizije Završnog računa Budžeta za 2010. godinu, utvrđeno je da se određeni broj nepravilnosti u realizaciji Kapitalnog budžeta ponavlja, pa se stoga preporučuje:

Godišnjim Zakonom o budžetu, obezbijediti realnije planiranje Kapitalnog budžeta, transparentan opis poslova i izvršiti detaljnu razradu projekata po fazama, radi obezbjeđenja njihove realizacije u budžetskoj godini za koju se kandiduju.

Neophodno je u Kapitalnom budžetu, na projektima koji sadrže podprojekte obezbijediti posebne kodove što bi olakšalo analitičko praćenje i razdvajanje svakog troška.

Neophodno je da izvršioci Kapitalnog budžeta kao i njihova nadležna ministarstva ne kandiduju nijedan projekat za finansiranje iz Kapitalnog budžeta, bez planske dokumentacije, urbanističko tehničkih uslova i revidirane projektne dokumentacije.


Strana 97

Preporučuje se Direkciji javnih radova i Direkciji za saobraćaj da u saradnji sa Ministarstvom finansija pojačaju nadzor nad izvršenjem Kapitalnog budžeta, radi obezbjeđivanja realnijeg planiranja i realizacije Kapitalnog budžeta po dinamici utvrđenoj budžetskim planom potrošnje. Takođe, neophodno je obezbijediti kvalitetnije izvještavanje Ministarstva finansija o stepenu izgrađenosti kapitalnih projekata i izvršiti prezentaciju tih podataka kroz Predlog Zakona o Završnom računu budžeta.

6.1. Stambena politika

Odlukama za rješavanje stambenih potreba funkcionera, odnosno državnih službenika i namještenika uređeni su postupci i način rješavanja stambenih potreba. Revizijom je utvrđeno da pojedini segmenti javnog sektora, u praksi nijesu obuhvaćeni raspodjelom sredstava, odnosno stanova ni u prethodnoj ni u ranijim godinama, usled čega ne postoji ravnopravan tretman zaposlenih u javnim službama.

Rješavanje stambenih potreba treba urediti na način da svi zaposleni u javnom sektoru imaju ravnopravan tretman u ostvarivanju prava u ovoj oblasti, na način što će se dodatno unaprijediti kriterijumi i procedure radi obezbjeđenja sveobuhvatnosti pristupa u ostvarivanju prava i transparentnosti postupka dodjele stambenih kredita ili stambenih jedinica.

U godišnjem Zakonu o budžetu, pored novčano iskazanog iznosa za rješavanje stambenih potreba, neophodno je u Obrazloženju godišnjeg Zakona o budžetu transparentno istaći broj stambenih jedinica, koje bi bile predmet raspodjele u narednoj fiskalnoj godini.

7. Korišćenje sredstava tekuće rezerve

Revizijom je utvrđeno da su kriterijumi iz člana 2. Pravilnika o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve uopšteni i da ostavljaju prostor za šira tumačenja.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da kroz doradu člana 2. Pravilnika o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve izvrši preciziranje kriterijuma za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve, kako bi se obezbjedila dosljedna primjena člana 33. Zakona o budžetu da se ista isključivo koriste za hitne i nepredviđene izdatke.

8. Nenamjenska potrošnja

Revizijom je utvrđeno da struktura pojedinih rashoda kod potrošačkih jedinica, kao npr. kod Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstva ekonomije, Ministarstva finansija, Ministarstva zdravlja, Ministarstva nauke, Uprave policije, Uprave za nekretnine, Agencije za zaštitu životne sredine, Zaštitnika imovinsko - pravnih interesa CG, Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva i Direkcije za saobraćaj ne odgovara stvarno izvršenoj budžetskoj potrošnji.

Potrošačke jedinice treba da vrše plaćanja izdataka koja korespondiraju sa budžetom iskazanim namjenama, a da Ministarstvo finansija kroz kontrolu isplata obezbijedi fiskalnu disciplinu i namjensko korišćenje sredstava.


Strana 98

9. Blagajničko poslovanje

Revizijom su utvrđene određene nepravilnosti, kada je u pitanju upravljanje gotovinom i vođenje blagajni potrošačkih jedinica.

U cilju jačanja unutrašnjih kontrola i sprečavanja grešaka, mogućih zloupotreba u raspolaganju sa finansijskim sredstvima, u skladu sa članom 9. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, izmjenama i dopunama Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji kod potrošačkih jedinica izvrše razdvajanje dužnosti, čime se sprečava da je jedno lice istovremeno odgovorno za ovlašćivanje, izvršenje, evidentiranje i kontrolu.

Preporučuje se potrošačkim jedinicama da gotovinska plaćanja vrše na osnovu

fiskalnih računa i da se uz račune za pravdanje putnih naloga dostavljaju i posebni izvještaji o službenom putovanju.

U skladu sa članom 162. Uputstva o radu Državnog trezora, potrošačke jedinice

dužne su da do poslednjeg dana fiskalne godine izvrše povraćaj neutrošenih sredstava na Glavni račun trezora.

Preporučuje se Ministarstvu finansija da u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih

poslova - Sektor za bezbjedonosno zaštitne poslove i nadzor, u skladu sa čl. 84. i 85. Uputstva o radu Državnog trezora, propiše dodatne interne procedure radi čuvanja novca prilikom njegovog fizičkog prenosa.

10. Javne nabavke

Revizijom je utvrđeno, da kod većeg broja kontrolisanih subjekata postoje i ponavljaju se brojne nepravilnosti u primjeni Zakona o javnim nabavkama. Nerealni planovi javnih nabavki, netransparentnost sprovođenja postupka, neimenovanje službenika za javne nabavke, dijeljenje predmeta javnih nabavki i nepotpuno izvještavanje su karakteristika dosadašnjeg sistema javnih nabavki.

U narednom periodu, neophodno je da potrošačke jedinice kod kojih su utvrđene nepravilnosti, imenuju lice za obavljanje poslova službenika za javne nabavke, javne nabavke realizuju primjenom odgovarajućeg postupka u odnosu na prirodu i procijenjenu vrijednost predmeta javne nabavke, izbjegavaju dijeljenje jedinstvenog predmeta javne nabavke i obezbijede tačno evidentiranje potrebnih podataka o dodijeljenim javnim nabavkama.

Potrošačke jedinice u cilju dosljedne primjene Zakona o javnim nabavkama,

treba da preduzmu aktivnosti kojima će unaprijediti sopstveni sistem javnih nabavki i donesu u skladu sa čl. 8, 9 i 10. Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola pisane procedure kojima će dodatno urediti ovaj postupak.


Strana 99

11. Državna imovina

Na kraju fiskalne godine, budžetski korisnici trebaju da vrše popis imovine i obaveza, usaglase knjigovodstveno i stvarno (popisano) stanje i utvrde i obrazlože eventualne razlike.

Ministarstvo finansija i Uprava za imovinu, u saradnji sa Ministarstvom za informaciono društvo, u skladu sa članom 17. Uredbe o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u državnoj svojini, treba da okončaju aktivnosti oko nabavke softvera za elektronski registar državne imovine i omoguće njegovo stavljanje u upotrebu.

Državni organi treba da, u skladu sa članom 50. Zakona o državnoj imovini, bez

odlaganja dostavljaju Upravi za imovinu podatke o nepokretnoj i pokretnoj državnoj imovini kojom raspolažu, radi stvaranja kvalitetne baze podataka i njihovog unosa u elektronski registar državne imovine.

S obzirom da potrošačke jedinice ne koriste kapacitete Uprave za imovinu u

izvršavanju radova na održavanju državne imovine, smatramo cjelishodnim da se propiše obaveza korišćenja kapaciteta Uprave za imovinu kod tekućeg i investicionog održavanja građevinskih objekata ili dobijanje saglasnosti da to obavi neki drugi subjekt, ukoliko specifičnost i obim predmetnih poslova prevazilazi stručne, kadrovske i materijalne resurse ove Uprave.

12. Transakcije finansiranja

Zbog značajnog iznosa obaveza po osnovu ino-zaduženja i povećanja državnog duga u 2011. godini, kao i zbog rizika realizacije datih državnih garancija i mogućnosti njihovog pretvaranja u javni dug, preporučuje se:

Ministarstvo finansija trebalo bi da najmanje jednom godišnje vrši usaglašavanje stanja obaveza prema ino kreditorima, kao i da zbog mogućih novih zaduživanja, vrši redovnu analizu održivosti duga, a posebno novih zaduženja sa akcentom na kretanje referentnih kamatnih stopa.

Preporučuje se Vladi da se:

- državne garancije primarno izdaju za prioritetne projekte važne za realizaciju aktivnosti od javnog interesa i opšti društveno-ekonomski i regionalni razvoj države;

- državne garancije u cilju podrške privredi izdaju privrednim društvima čiji finansijski izvještaji i poslovna politika garantuju uredno izmirivanje kreditnih obaveza;

- državne garancije ne izdaju privrednim društvima koja bi ih koristila za tekuće izdatke ili pokrivanje gubitaka u poslovanju;

- kroz pravnu regulativu donesu dodatni kriterijumi prema kojima će se definisati način izdavanja i sredstva obezbjeđenja prilikom donošenja Odluke o izdavanju državnih garancija.


Strana 100

13. Sudski troškovi

Revizijom je utvrđeno da Ministarstvo finansija nije obezbijedilo primjenu člana 13. Zakona o Budžetu CG za 2011. godinu, kojim je predviđeno da se ukupne isplate po osnovu sudskih odluka realizuju na teret tekućeg budžeta potrošačke jedinice koja je uzrokovala te troškove do raspoloživih sredstava.

Polazeći od činjenice da se uvećava iznos isplata na osnovu sudskih odluka, neophodno je da Ministarstvo finansija sistemski uredi da se isplate po osnovu sudskih odluka realizuju na teret tekućeg budžeta potrošačke jedinice koja je prouzrokovala te troškove.

14. Finansijska odgovornost

Sistemski Zakon o budžetu ne sadrži kaznene odredbe za budžetske korisnike i izvršioce za slučaj neodgovarajućeg postupanja kod planiranja, izvršenja i izvještavanja u budžetskom postupku.

Preporučuje se Vladi da, radi obezbjeđivanja pravilnosti u primjeni zakona i

drugih propisa kojima je regulisan rad državnih organa, razmotri mogućnost donošenja propisa kojim bi se uredila finansijska odgovornost nosilaca javnopravnih ovlašćenja kao i prekršajna odgovornost za budžetske korisnike i izvršioce.


Strana 101

II DIO

IZVODI

IZ KONAČNIH IZVJEŠTAJA O IZVRŠENIM POJEDINAČNIM REVIZIJAMA

ZA PERIOD OKTOBAR 2011 - OKTOBAR 2012. GODINE


Strana 103

IZVOD

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI GODIŠNJEG FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA

AGENCIJE ZA NACIONALNU BEZBJEDNOST CRNE GORE

Vrsta revizije: Opšta revizija (revizija pravilnosti) Subjekat revizije: Agencija za nacionalnu bezbjednost Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj ANB-a za 2011. godinu i usklađenost

finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima Trajanje revizije: 70 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Branislav Radulović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma

g. Miroslav Ivanišević, predsjednik Senata – član Kolegijuma


Strana 105

OSNOVNI ELEMENTI REVIZIJE

1. Pravni osnov za vršenje revizije Pravni osnov za vršenje revizije Godišnjeg finansijskog izvještaja Agencije za nacionalnu

bezbjednost Crne Gore (u daljem tekstu – subjekta revizije ili ANB) sadržan je u: Ustavu Crne Gore, član 144 („Sl. list CG“ br. 01/07); Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji, član 4 („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06 i „Sl. list CG“ br. 17/07, 73/10 i 40/11); Godišnjem planu revizije Državne revizorske institucije, donesenom od strane Senata 01.01. 2012. godine, (br. 4011-06-01/12); Odluci o vršenju revizije Kolegijuma II u sastavu mr Branislav Radulović (rukovodilac kolegijuma) i Miroslav Ivanišević (član kolegijuma) od 11. 01.2012. god. (broj: 40113-02-33 ).

Revizija subjekta revizije izvršena je u skladu sa: Poslovnikom Državne revizorske institucije („Sl. list RCG“ br. 50/07) i Međunarodnim standardima vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI).

2. Predmet i obuhvat revizije

Predmet revizje je Godišnji finansijski izvještaj ANB-a za 2011. godinu i usklađenost

finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. ANB je, u skladu sa članom 4. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, u obavezi da Ministarstvu finansija dostavi godišnje finansijske izvještaje na obrazcima:

- Izvještaj o novčanim tokovima III - Izvještaj o neizmirenim obavezama.

Za neutrošena sredstava na podračunima ili prelaznim računima, koja su evidentirana u

Glavnoj knjizi trezora kao izdatak, subjekt revizije je u obavezi da uz Godišnje finansijske izvještaje dostavi i Izjavu o načinu utroška tih sredstava nakon isteka fiskalne godine na Obrascu 8. Takođe, subjekt revizije (potrošačka jedinica) za utrošena sredstva iz tekuće budžetske rezerve dužna je da dostavi, uz godišnji finansijski izvještaj i Izvještaj o načinu utroška sredstava tekuće budžetske rezerve na Obrazcu 9.

Predmetnom revizijom je obuhvaćena kontrola gotovinskih tokova, zakonitost trošenja sredstava, tačnost iskazanih podataka i stepen njihovog objelodanjivanja, kao i funkcionisanje sistema unutrašnje kontrole. Obuhvat, odnosno obim provjere, je određen u zavisnosti od utvrđenog stepena materijalnosti (značajnosti) i utvrđenog rizika revizije.

3. Cilj revizije

Revizija ANB imala je za cilj izricanje mišljenja o pouzdanosti i tačnosti Godišnjeg finansijskog izvještaja Agencije za nacionalnu bezbjednost Crne Gore za 2011. godinu i usklađenosti poslovanja subjekta revizije sa zakonima i propisima, kao i ocjenu unutrašnjeg sistema finansijskog upravljanja i kontrole.

U skladu sa ciljem revizije izvršeno je: - ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja; - ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa

primicima i izdacima, radi utvrđivanja da li su iskazane transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane namjene;

- ispitivanje sistema unutrašnjih kontrola.


Strana 106

4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija u predmetnoj reviziji obavila je opštu reviziju (reviziju pravilnosti), koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije zaključno sa stanjem na dan 31.12.2011. godine.

5. Djelatnost subjekta revizije

- Subjekat revizije je državni organ - bezbjedonosno obavještajna služba – dio sistema

bezbjednosti Crne Gore - Starješina organa (direktor) u toku kontrolisane 2011. godine bio je g. Vladan Joković. - Sjedište ANB-a je u Podgorici, Bulevar Revolucije broj 1. Odgovorno lice za vođenje računovodstva i sastavljanje finansijskih izvještaja u kontrolisanom

periodu bila je Vesna Ivanović. Kartonom deponovanih potpisa novčanim sredstvima odobrenim Budžetom, raspolagala su lica, ovlašćena za punovažno potpisivanje uz upotrebu pečata: Joković Vladan i Ivanović Vesna u svojstvu službenika za odobravanje i Vuković Ljiljana u svojstvu službenika za ovjeravanje. Agencija vrši kontraobavještajnu zaštitu Skupštine Crne Gore, Vlade Crne Gore, Predsjednika Crne Gore, drugih državnih organa, ministarstava i organa uprave, koja obuhvata aktivnosti od značaja za bezbjednost određenih lica i radnih mjesta u ovim organima, kao i objekata, opreme i prostora koje oni koriste. Agencija vrši bezbjednosne provjere, kao i druge poslove od interesa za nacionalnu bezbjednost, u skladu sa zakonom. O podacima iz stava 1 ovog člana Agencija izvještava Predsjednika Crne Gore, predsjednika Vlade Crne Gore i predsjednika Skupštine Crne Gore. O podacima iz stava 1 tačka 2 ovog člana Agencija izvještava Savjet za odbranu i bezbjednost, kao i ministra odbrane i načelnika Generalštaba Vojske Crne Gore, u skladu sa zakonom. Druge organe u Crnoj Gori o podacima koji se odnose na njihovu nadležnost Agencija izvještava kad to nalažu razlozi nacionalne bezbjednosti. Način vršenja kontraobavještajne zaštite iz stava 2 ovog člana uređuje se propisom Vlade.

6. Metode revizije

Revizija je planirana i izvršena u skladu sa ISSAI standardima, na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da li finansijski izvještaj subjekta revizije sadrže materijalno značajne greške i da li je poslovanje subjekta revizije usklađeno sa zakonskim i podzakonskim aktima i drugim propisima. Revizija uključuje primjenu revizorskih metoda i tehnika u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima. Izbor postupaka je zasnovan na revizorskom prosuđivanju, uključujući procjenu rizika. U skladu sa revizorskom praksom određena je materijalnost na nivou 1% ukupnih izdataka subjekta revizije. Određivanje uzorka za reviziju izdataka za zaposlene (bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca i ostala lična primanja) izvršeno je metodom slučajnog uzorka. Za odabir uzorka za testiranje izdataka (rashodi za materijal i usluge, tekuće održavanje, renta, ostali izdaci i kapitalni izdaci) korišćen je metod Monetarno jedinično uzorkovanje (Monetary Unit Sampling-MUS) uz pomoć revizorskog softvera IDEA.

7. Sistem evidencije Sistem evidencije ANB-a se zasniva na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, a u skladu sa propisima koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika. Subjekat revizije je povezan sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje). ANB primjenjuje Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština16. 16„Sl. list CG“, br. 35/05, 37/05, 81/05


Strana 107

MIŠLJENJE, ZAKLJUČCI I PREPORUKE

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije na preliminarni Izvještaj DRI (250/12-08-3925 od 26.06.2011. god), a u skladu sa članom 50. Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu mr Branislav Radulović (član Senata - rukovodilac Kolegijuma) i g. Miroslav Ivanišević (predsjednik Senata - član Kolegijuma), na sjednici održanoj 03.07.2011. god. usvojio je:

KONAČNI IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja

Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB) Crne Gore za 2011. god.

MIŠLJENJE

Finansijski izvještaji Agencije za nacionalnu bezbjednost za 2011. godinu po svim materijalno značajnim aspektima, daju istinit i objektivan prikaz iskazanih primitaka i izdataka u skladu sa prihvaćenim okvirom finansijskog izvještavanja.

Aktivnosti, transakcije i informacije koje su prikazane u finansijskim izvještajima za 2011.

godinu u skladu su sa važećim propisima, osim odstupanja i neusklađenosti navedenih u preporukama i mjerama DRI.

Na osnovu navedenog Kolegijum DRI izražava – pozitivno mišljenje na finansijski izvještaj i uslovno mišljenje na usklađenost poslovanja subjekta revizije sa propisima.

PREPORUKE I MJERE

1. Revizijom je utvrđen nizak stepen izvršenja (oko 50% ili manje) na pojedinim budžetskim pozicijama i to nakon što su preusmjeravanjem umanjenje za maksimalno dozvoljenih 10%. Nasuprot tome na nekim pozicijama, nakon preusmjerenja, realizacija je veća od 80% do 215% od plana.

Subjekt revizije u narednom periodu treba da realnije planira sredstva po pozicijama i na taj način eliminiše pojavu neusaglašenosti plana sa izvršenjem budžeta, koje može imati negativan uticaj na efikasno korišćenje i raspodjelu budžetskih sredstava.

2. Subjekat revizije u kontrolisanom periodu nije vodio evidenciju obaveza na kontima klase 2 – obaveze.

Subjekt revizije treba da evidentira obaveze na kontima klase 2 i sačini Izvještaj o

neizmirenim obavezama u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave.


Strana 108

3. Za radna mjesta za koja je sistematizacijom predviđeno da se popunjavaju bez javnog oglašavanja ne postoje pisane politike i procedure kojima se propisuje postupak i način prijema.

Subjekt revizije treba da donese pisane politike i procedure kojima će se utvrditi

postupak i način prijema u radni odnos za radna mjesta koja se popunjavaju bez javnog oglašavanja i koje će osigurati da budu izabrani kandidati sa odgovarajućim i najboljim kvalifikacijama i vještinama.

4. Revizijom je utvrđena nepravilnost na način što prilikom isplate jedne otpremnine nije izvršen obračun poreza na isplaćenu otpremninu.

Kod sporazumnog raskida radnog odnosa Zakon o porezu na dohodak fizičkih

lica u članu 5a nije predvidio oslobađanje od plaćanja poreza, pa je na isplaćenu otpremninu potrebno izvršiti obračun i plaćanje poreza.

5. Revizijom je utvrđeno da se za poslove održavanja higijene prostorija angažuju lica na način koji nije u skladu sa Zakonom o radu.

Subjekt revizije treba da prilikom angažovanja lica za poslove održavanja prostorija, obezbijedi primjenu propisa iz oblasti radnih odnosa i razmotri mogućnost sistematizacije radnih mjesta sa nepunim radnim vremenom u skladu sa članom 46 Zakona o radu i članom 30a Zakona o državnim službenicima i namještenicima.

6. Revizijom je utvrđena neusklađenost poslovanja subjekta revizije u odnosu na Zakon o javnim nabavkama koje se odnose na tačnost Izvještaja o realizovanim javnim nabavkama, realizaciju nabavki neposrednim sporazumom u procentu većem od dozvoljenog, sprovođenje postupka javne nabavke šoping metodom i sprovođenje odgovarajućeg postupka javne nabavke u odnosu na član 19 Zakona o javnim nabavkama.

Neophodno je da subjekat revizije u budućem poslovanju otkloni evidentirene

nepravilnosti i obezbijedi poštovanje svih odredbi Zakona o javnim nabavkama.

7. Agencija je u skladu sa čl. 1 Uredbe o bližim uslovima i načinu sprovođenja informatičkih mjera zaštite tajnih podataka, u obavezi da pribavi od Direkcije za zaštitu tajnih podataka certifikat za komunikaciono-informacione sisteme i procese, što u kontrolisanom periodu nije urađeno.

Prihvatajući činjenicu da subjekt revizije nije u mogućnosti, da zbog

nepostojanja potrebnih tehničkih pretpostavki, obezbijedi usklađenost svog poslovanja sa Uredbom o bližim uslovima i načinu sprovođenja informatičkih mjera zaštite tajnih podataka, državni revizor preporučuje Agenciji da u saradnji sa nadležnom Direkcijom preduzme sve potrebne aktivnosti u cilju što skorijeg otklanjanja navedene neusklađenosti.


Strana 109

8. Subjekt revizije ne vodi evidenciju imovine službenika, i ako je ta obaveza propisana članom 37a Zakona o Agenciji za nacionalnu bezbjednost.

Subjekt revizije treba da propiše sadržaj imovinskog kartona službenika i

obezbijedi vođenje evidencije u skladu sa Zakonom.

9. Nepostojanje strategije upravljanja rizicima, manji broj unutrašnjih revizora od zakonom propisanog, nedostatak politika i procedura kojima se propisuje postupak i način prijema za radna mjesta koja se popunjavaju bez oglašavanja, nepostojanje dugoročnog plana upravljanja ljudskim resursima, nedostatak pisanih smjernica kojima su jasno opisani zadaci, odgovornosti i način postupanja prilikom uočenih nepravilnosti svih zaposlenih koji učestvuju u procesu javnih nabavki, neusklađenost poslovanja sa Zakonom o javnim nabavkama, Uredbom o bližim uslovima i načinu sprovođenja informatičkih mjera zaštite tajnih podataka i Zakona o Agenciji za nacionalnu bezbjednost Crne Gore, ukazuju na nedovoljnu efikasnost uspostavljenog sistema upravljanja i unutrašnjih kontrola.

Subjekt revizije treba da, shodno utvrđenim nedostacima u funkcionisanju sistema unutrašnjih kontrola, preduzme odgovarajuće mjere i intenzivira aktivnosti na otklanjanju istih.

10. Subjekat revizije ne vodi u svojoj knjigovodstvenoj evidenciji tri gostinske vile koje koristi u skladu sa Uredbom o uslovima i načinu korišćenja objekata za reprezentativne potrebe u svojini Crne Gore, a što je obavezan shodno članu 44. Zakona o državnoj imovini.

Potrebno je da subjekat revizije, nakon sprovedenog postupka procjene objekata

koje koristi, podatke o istim unese u knjigovodstvenu evidenciju.

Obim i karakter utvrđenih nepravilnosti i nedostataka nalaže:

Da subjekt revizije u roku od 6 mjeseci izvijesti Državnu revizorsku instituciju o preduzetim radnjama po izrađenim i dostavljenim preporukama.


Strana 111

IZVOD


CRNOGORSKE AKADEMIJE NAUKA I UMJETNOSTI

Vrsta revizije: Opšta revizija (revizija pravilnosti) Subjekat revizije: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj CANU-a za 2011. godinu i usklađenost


dr Milan Dabović, član Senata – član Kolegijuma


Strana 113


1. Pravni osnov za vršenje revizije

Pravni osnov za vršenje revizije Godišnjeg finansijskog izvještaja Crnogorske akademije nauka i umjetnosti (u daljem tekstu – subjekat revizije, CANU ili Akademija) sadržan je u:

Ustavu Crne Gore, član 144 („Sl. list CG“ br. 01/07); Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji, član 4 („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06 i

„Sl. list CG“ br. 17/07, 73/10 i 40/11); Godišnjem planu revizije Državne revizorske institucije, donesenom od strane Senata

01.01. 2012. godine, (br. 4011-06-01/12); Odluci o vršenju revizije Kolegijuma u sastavu mr Branislav Radulović (rukovodilac

kolegijuma) i dr Milan Dabović (član kolegijuma) od 13. 01.2012. god. (broj: 40113-02-34 ).

Revizija subjekta je izvršena u skladu sa: Poslovnikom Državne revizorske institucije („Sl. list RCG“ br. 50/07) i Međunarodnim standardima vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI).


Predmet revizije je Godišnji finansijski izvještaj CANU za 2011. godinu i usklađenost finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. CANU je, u skladu sa članom 4. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, u obavezi da Ministarstvu finansija dostavi godišnje finansijske izvještaje na obrascima: Izvještaj o novčanim tokovima III i Izvještaj o neizmirenim obavezama.

Za neutrošena sredstava na podračunima ili prelaznim računima, koja su evidentirana u Glavnoj knjizi trezora kao izdatak, subjekt revizije je u obavezi da uz Godišnje finansijske izvještaje dostavi i Izjavu o načinu utroška tih sredstava nakon isteka fiskalne godine na Obrascu 8. Takođe, subjekt revizije (potrošačka jedinica) za utrošena sredstva iz tekuće budžetske rezerve dužna je da dostavi, uz godišnji finansijski izvještaj i Izvještaj o načinu utroška sredstava tekuće budžetske rezerve na Obrazcu 9. Predmetnom revizijom je obuhvaćena kontrola gotovinskih tokova, zakonitost trošenja sredstava, tačnost iskazanih podataka i stepen njihovog objelodanjivanja, kao i funkcionisanje sistema unutrašnje kontrole. Obuhvat, odnosno obim provjere, je određen u zavisnosti od utvrđenog stepena materijalnosti (značajnosti) i utvrđenog rizika revizije.

3. Cilj revizije

Revizija CANU imala je za cilj izricanje mišljenja o pouzdanosti i tačnosti Godišnjeg finansijskog izvještaja Crnogorske akademije nauka i umjetnosti za 2011. godinu i usklađenosti poslovanja subjekta revizije sa zakonima i propisima, kao i ocjenu unutrašnjeg sistema finansijskog upravljanja i kontrole.

U skladu sa ciljem revizije izvršeno je: - ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja; - ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa



4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija u predmetnoj reviziji obavila je opštu reviziju (reviziju pravilnosti), koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije zaključno sa stanjem na dan 31.12.2011. godine.


Strana 114

5. Djelatnost i organizacija subjekta revizije

Subjekat revizije je državna ustanova – najviša ustanova u oblasti nauke i umjetnosti u Crnoj gori. Akademija je samostalna ustanova sa pravima, obavezama i odgovornostima koje ima na osnovu Ustava, zakona, Statuta Akademije i drugih pozitivnih propisa. Organi Akademije su Skupština i Predsjedništvo. Starješina organa je (predsjednik) Momir Đurović. Sjedište CANU je u Podgorici. Odgovorno lice za vođenje računovodstva i sastavljanje finansijskih izvještaja je Ružica Živaljević. Kartonom deponovanih potpisa, novčanim sredstvima, raspolaže lice ovlašćeno za punovažno potpisivanje uz upotrebu pečata: Momir Đurović. Akademija ima otvorena dva žiro računa kod Podgoričke banke (Societe Generale group):

550-10093-68 – račun na kom se po osnovu zahtjeva za plaćanje uplaćuju sredstva iz budžeta. 550-5608-40 – račun za donatorska sredstva za nagrađivanje mladih stvaralaca.

Zakonom o Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti17 propisano da je Akademija najviša ustanova u oblasti nauke i umjetnosti. Akademija ima za cilj da organizuje, razvija i podstiče naučnoistaživački rad i sve vidove stvaralaštva, njeguje, unapijeđuje i podstiče umjetničku djelatnost. U okviru svoje djelatnosti Akademija sarađuje sa drugim akademijama nauka i umjetnosti, naučnim i visokoškolskim ustanovama, istraživačkim i razvojnim centrima, naučnicima, umjetnicima i drugim stvaraocima, naučnim i umjetničkim zajednicama i drugim oblicima organizovanja naučnika i umjetnika. Svoju djelatnost ostvaruje realizacijom naučnih istraživanja, objavljivanjem naučnih rezultata, organizovanjem naučnih skupova i drugih oblika naučnog i umjetničkog djelovanja.

Akademija svoje aktivnosti ostvaruje i kroz rad naučnoistraživačkih i umjetničkih jedinica, preko odbora i drugih radnih tijela. Akademijom upravljaju njeni članovi, koji mogu biti redovni i vanredni, u ostvarivanju planova i programa učestvuju osim članova i drugi naučnici i umjetnici.

Unutrašnja organizacija , način rada i upravljanja kao druga pitanja značajna za rad Akademije uređena su Statutom i drugim opštim aktima Akademije.

6. Metode revizije

Revizija je planirana i izvršena u skladu sa ISSAI standardima, na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da li finansijski izvještaj subjekta revizije sadrže materijalno značajne greške i da li je poslovanje subjekta revizije usklađeno sa zakonskim i podzakonskim aktima i drugim propisima. Revizija uključuje primjenu revizorskih metoda i tehnika u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima. Izbor postupaka je zasnovan na revizorskom prosuđivanju, uključujući procjenu rizika. U skladu sa revizorskom praksom određena je materijalnost na nivou 1% ukupnih izdataka subjekta revizije. Određivanje uzorka za reviziju izdataka za zaposlene (bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca i ostala lična primanja) izvršeno je metodom slučajnog uzorka. Za odabir uzorka za testiranje izdataka (rashodi za materijal i usluge, tekuće održavanje, renta, ostali izdaci i kapitalni izdaci) korišćen je metod stratifikovanog uzorka uz pomoć revizorskog softvera IDEA.

7. Sistem evidencije

Sistem evidencije CANU-a se zasniva na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, a u skladu sa propisima koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika. Subjekat revizije nije povezan sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje). CANU primjenjuje Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština18.

17 „Službeni list RCG“ br: 24/94, 30/94 18„Sl. list CG“, br.35/05, 37/05, 81/05.


Strana 115


Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije na preliminarni Izvještaj DRI (02-10583 od 20.07.2011. god), a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu mr Branislav Radulović (član Senata – rukovodilac Kolegijuma) i dr Milan Dabović (član Senata – član Kolegijuma), na sjednici održanoj 25.07.2012. usvojio je:

KONAČNI IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja

Crnogorske akademije nauka i umjetnosti (CANU) za 2011. god.

MIŠLJENJE

Godišnji finansijski izvještaj Crnogorske akademije nauka i umjetnosti za 2011. godinu ne sadrži materijalno značajne greške kod zvanično prezentiranih izvještaja, osim u dijelu naznačenih u tačkama 1, 2, 3 i 4 preporuka i mjera DRI navedenih u ovom izvještaju.

Aktivnosti, transakcije i informacije koje su prikazane u finansijskim izvještajima za 2011.

godinu nijesu bile u svim materijalno značajnim aspektima u skladu sa važećim propisima.

Kolegijum DRI izražava – uslovno mišljenje na finansijski izvještaj i negativno mišljenje na usklađenost poslovanja subjekta revizije sa propisima.

PREPORUKE I MJERE

1. Revizijom je utvrđeno da je subjekat revizije sastavio Izvještaj o novčanim tokovima III na osnovu podataka Glavne knjige trezora i da stanje neutrošenih sredstava u iznosu od 106.318,70€, (koja su u Glavnoj knjizi trezora evidentirana kao izdatak) nije prikazao u Izjavi o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine.

Subjekat revizije je obavezan da, u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i

podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, stanje neutrošenih sredstava na kraju fiskalne godine, njihovu potrošnju do dana sastavljanja godišnjeg Izvještaja i stanje na dan sastavljanja Izvještaja prikaže u Izjavi o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine.

2. Subjekat revizije u Izvještaju o novčanim tokovima III nije prikazao sopstvene prihode u iznosu od 16.421,59€, kao ni prihode od donacija u iznosu od 4.996,00€, već je iste prezentovao u napomenama uz finansijske izvještaje što nije u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave.


Strana 116

Subjekat revizije je dužan da, u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, sopstvene prihode i prihode od donacija prikaže u Izvještaju o novčanim tokovima III.

3. Revizijom je utvrđeno da je subjekat revizije na kraju fiskalne godine raspolagao sa 700.000,00€ depozita, kao i da je ostvario prihod od kamate u iznosu od 38.502,36€, koja nije prikazana u Izvještaju o novčanim tokovima III, već u posebnim napomenama uz finansijski izvještaj. Depozit je dijelom formiran od sredstava od donacija a dijelom (282.000,00€) od neutrošenih budžetskih sredstva od projekta „Crna Gora U XXI stoljeću-eri kompetitivnosti“.

Subjekat revizije je bio u obavezi da prihode od kamate prezentuje u Izvještaju o

novčanim tokovima III, posebno iz razloga jer dio depozita predstavljaju neutrošena budžetska sredstva.

Sredstva u iznosu od 282.000,00€ treba da se uključe u Konsolidovani račun trezora i da se koriste u skladu sa Zakonom o budžetu za 2012. godinu. Trošenje ovih sredstava treba da bude izvršeno preko Konsolidovanog računa trezora i evidentirano u Glavnoj knjizi trezora.

4. Revizijom je utvrđeno da pozicija „Ostali izdaci“ Izvještaja o novčanim tokovima III koji je

sastavio subjekat revizije, nije prezentovana u skladu sa Pravilnikom o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, jer su na njoj evidentirani izdaci u iznosu 64.195,06 eura, koji ne pripadaju grupi 418.

Subjekat revizije je obavezan da Izvještaj o novčanim tokovima III popunjava u

skladu sa Uputstvom za popunjavanje koje je sastavni dio Pravilnika o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, i da na poziciju „Ostali izdaci“ prezentira izdatke grupe 418.

5. Revizijom je utvrđena nenamjenska potrošnja, u ukupnom iznosu od 119.948,28€, na način što

je vršeno plaćanje sa pozicija sa kojih Zakonom o budžetu za 2011. godinu nije bila planirana ta vrsta izdataka, što je dovelo do neusklađenosti evidencije izdataka CANU sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Subjekat revizije treba da budžetska sredstva koristi u skladu sa Zakonom

predviđenom namjenom i da izdatke evidentira u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

6. Uvidom u računovodstvenu evidenciju subjekta revizije utvrđeno je da dati avansi na kraju

fiskalne godine iznose 173.053,56€. Subjekat revizije je u toku 2011. godine vršio avansna plaćanja prema dobavljačima (hotelske usluge, usluge štampe, avio karte, električna energija, gorivo itd.) i pored činjenice da je Državna revizorska institucija, prilikom revizije Završnog računa države za 2008. godinu, konstatovala da avansno plaćanje dobavljačima nije u skladu sa tačkom 43 Uputstva o radu državnog trezora.


Strana 117

Subjekat revizije, koji je potrošačka jedinica budžeta, treba da vrši plaćanje (u skladu sa tačkom 43 Uputstva o radu državnog trezora) nakon što službenik za ovjeravanje utvrdi da je „fizičko ili pravno lice izvršilo uslugu ili dostavilo robu“.

7. Prilikom obračuna akademskih dodataka u 2011. godini nije vršen obračun poreza na dohodak.

U članu 4 i 4a Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica koji taksativno navode koja su primanja oslobođena plaćanja poreza, nijesu navedeni akademski dodaci. Nakon što je državni revizor ukazao na navedenu nepravilnost, subjekat revizije je do okončanja revizije obračunao i isplatio porez na akademske dodatke za 2011. godinu.

Subjekat revizije treba da blagovremeno obračunava i plaća porez na akademske

dodatke, u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica.

8. Subjekat revizije nije u toku 2011. godine preduzeo aktivnosti u cilju uspostavljanja sistema unutrašnjih finansijskih kontrola i unutrašnje revizije, odnosne primjene Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru.

Subjekat revizije treba da preduzme aktivnosti na uspostavljanju sistema

unutrašnjih finansijskih kontrola, u skladu sa Zakonom.

9. Subjekat revizije, u kontrolisanom periodu, nije vodio u svojoj knjigovodstvenoj evidenciji poslovne prostorije u kojima obavlja svoju djelatnost, što je obaveza propisana članom 44 Zakona o imovini.

Potrebno je da subjekat revizije, u skladu sa Zakonom o imovini, obezbijedi

evidenciju poslovnih prostorija u kojima obavlja svoju djelatnost, a koje su u državnom vlasništvu.

10. Izvještaj o dodijeljenim javnim nabavkama subjekta revizije nije potpun jer ne sadrži podatke o

svim nabavkama koje su realizovane neposrednim sporazumom. Javne nabavke realizovane neposrednim sporazumom iznose 47,79% i ako je Zakonom propisani limit 10% od ukupno realizovanog budžeta javnih nabavki. Subjekat revizije je u toku 2011. godine u više navrata, neposrednim sporazumom, vršio nabavku računarske opreme u ukupnom iznosu 7.107,78€, što predstavlja dijeljenje predmeta javne nabavke i što nije u skladu sa čl. 19 i čl. 77 Zakona o javnim nabavkama. CANU vrši avansna plaćanja prema određenim dobavljačima i ako je javnim pozivom ili zaključenim ugovorom predviđeno odloženo plaćanje. Subjekat revizije je u stalnom (u toku čitave godine) avansu prema pojedinim dobavljačima što dovodi do narušavanja načela ravnopravnosti ponuđača i nije u skladu sa članom 8 Zakona o javnim nabavkama.

Službenik za javne nabavke je obavezan da u skladu sa čl. 78 Zakona o javnim

nabavkama vodi evidenciju javnih nabavki koje se sprovode putem neposrednog sporazuma i iskaže broj, vrijednost i naziv dobavljača u godišnjem izvještaju nadležnom organu uprave.

Subjekat revizije je obavezan da prilikom svake nabavke sprovede Zakonom predviđeni postupak javne nabavke i obezbijedi primjenu osnovnih načela javnih nabavki.


Strana 118

Subjekat revizije treba da donese pisane smjernice kojima će biti definisane uloge svih zaposlenih koji učestvuju u postupku javnih nabavki i uspostavi kontrolne procedure u sistemu javnih nabavki u cilju obezbjeđenja primjene Zakona.

Obim i karakter utvrđenih nepravilnosti i nedostataka nalaže:

Da subjekt revizije u roku od 6 mjeseci izvijesti Državnu revizorsku instituciju o preduzetim radnjama po izrađenim i dostavljenim preporukama.

Da se o utvrđenoj nepravilnosti navedenoj u tački 3 obavijesti Ministarstvo finansija.


Strana 119

IZVOD


CENTRA ZA EKOTOKSIKOLOŠKA ISPITIVANJA CRNE GORE

Vrsta revizije: Opšta revizija (revizija pravilnosti) Subjekat revizije: Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj CETI-ja za 2011. godinu i usklađenost


g. Dragiša Pešić, član Senata – član Kolegijuma


Strana 121


1. Pravni osnov za vršenje revizije Pravni osnov za vršenje revizije Godišnjeg finansijskog izvještaja JU Centar za ekotoksikološka

ispitivanja Crne Gore (u daljem tekstu – subjekat revizije ili Centar) sadržan je u: Ustavu Crne Gore, član 144 („Sl. list CG“ br. 01/07); Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji, član 4 („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06 i „Sl.

list CG“ br. 17/07, 73/10 i 40/11); Godišnjem planu revizije Državne revizorske institucije, donesenom od strane Senata

01.01. 2012. godine, (br. 4011-06-01/12); Odluci o vršenju revizije Kolegijuma II u sastavu mr Branislav Radulović (rukovodilac

kolegijuma) i Dragiša Pešić (član kolegijuma) od 16.04.2012. god. (br: 40113-02-358). Revizija subjekta revizije izvršena je u skladu sa: Poslovnikom Državne revizorske institucije („Sl. list RCG“ br. 50/07) i Međunarodnim standardima vrhovnih revizorskih institucija (ISSAI).


Predmet revizije je Godišnji finansijski izvještaj Centra za 2011. godinu i usklađenost

finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. Centar je, u skladu sa članom 2 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu19, u obavezi da Ministarstvu finansija dostavi godišnje finansijske izvještaje na obrazcima: Bilans uspjeha (po funkcionalnoj metodi i po prirodi troška), Bilans stanja, Iskaz o promjenama neto imovine, Bilans novčanih tokova, Tabela indikatora poslovanja.

Revizijom je obuhvaćena kontrola gotovinskih tokova, zakonitost trošenja sredstava, tačnost

iskazanih podataka i stepen njihovog objelodanjivanja, kao i funkcionisanje sistema unutrašnje kontrole. Obuhvat, odnosno obim provjere, je određen u zavisnosti od utvrđenog stepena materijalnosti (značajnosti) i utvrđenog rizika revizije.

3. Cilj revizije

Revizija Centra imala je za cilj izricanje mišljenja o pouzdanosti i tačnosti Godišnjeg

finansijskog izvještaja JU Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore za 2011. godinu i usklađenosti poslovanja subjekta revizije sa zakonima i propisima, kao i ocjenu sistema unutrašnjeg finansijskog upravljanja i kontrole. U skladu sa ciljem revizije izvršeno je:

- ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja; - ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa



4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija u predmetnoj reviziji obavila je opštu reviziju (finansijsku reviziju i reviziju zakonitosti), koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije zaključno sa stanjem na dan 31.12.2011. godine.

19 „Sl. list CG“, broj 12/08 i 35/10


Strana 122

5. Djelatnost i organizacija subjekta revizije

Djelatnost Centra20 je obavljanje djelatnosti ekotoksikoloških ispitivanja svih segmenata životne sredine, i to: vazduha, vode, mora, zemljišta, flore i faune, klimatskih promjena, jonizujućeg i nejonizujućeg zračenja, buke i vibracije, kao i izrada posebnih toksikoloških studija, analiza i programa za potrebe državnih organa, naučno istraživačkih ustanova i preduzeća i drugih subjekata. Centar obavlja svoju djelatnost kroz programe monitoringa, analize i ostale djelatnosti.

Subjekat revizije je javna ustanova. Organ upravljanja Centrom je Upravni odbor. Starješina ustanove u toku 2011. godine je direktor, Ana Mišurović do 20.05.2011. godine i Nada Medenica od 20.05.2011. godine. Sjedište Centra je: Put Radomira Ivanovića br. 2, Podgorica.

JU Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore je osnovan Odlukom Vlade Crne Gore21. U skladu sa Odlukom Centrom upravlja Upravni odbor koji ima pet članova, i to: predsjednik i 2

člana su iz reda afirmisanih i stručnih radnika koji doprinose razvoju, zaštiti i unapređenju životne sredine, a 2 člana su iz reda stručnjaka Centra. Direktor Centra je Nada Medenica, imenovana Rješenjem Vlade Crne Gore, broj 03-4210/3 od 28.04.2011. godine22. Odgovorno lice za vođenje računovodstva i sastavljanje finansijskih izvještaja je Mirsada Marković. Kartonom deponovanih potpisa novčanim sredstvima raspolažu lica ovlašćena za punovažno potpisivanje uz upotrebu pečata: Nada Medenica, direktor i Zoran Vučinić, pomoćnik direktora za ekonomske, pravne i opšte poslove.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta broj 00-28-6560 od 12.10.2004. godine sistematizovano je 28 radnih mjesta sa 66 izvršilaca. Pravilnik je poslednji put izmjenjen Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta broj 00-34-3691/1 od 09.09.2011. godine.

Nadzor nad Centrom vrši Ministarstvo održivog razvoja i turizma. CETI je u obavezi kao pravno lice čiji je vlasnik država da primjenjuje Zakon o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru (“Sl. list CG”, br. 73/08, 20/11 I 30/12).

JU Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore je u toku 2012. godine u procesu restruktuiranja i optimizacije poslovanja.

6. Metode revizije

Revizija je planirana i izvršena u skladu sa ISSAI standardima, na način koji omogućava da se državni revizor u razumnoj mjeri uvjeri da li finansijski izvještaji subjekta revizije sadrže materijalno značajne greške i da li je poslovanje subjekta revizije usklađeno sa zakonskim i podzakonskim aktima i drugim propisima. Revizija uključuje primjenu revizorskih metoda i tehnika u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima. Izbor postupaka je zasnovan na revizorskom prosuđivanju, uključujući procjenu rizika. U skladu sa revizorskom praksom određena je materijalnost na nivou 1% ukupnih izdataka subjekta revizije, odnosno 17.014,65€. Određivanje uzorka za reviziju izvršeno je metodom slučajnog uzorka.


Centar je u obavezi da, u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji23, organizaciju poslova računovodstva uredi opštim aktom u skladu sa Zakonom, kao i da sve poslovne transakcije evidentira na obračunskoj osnovi. Sistem evidencije Centra se zasniva na obračunskoj osnovi. Subjekat revizije vodi dnevnik, glavnu knjigu i pomoćne evidencije.

20 Član 3 Odluke o osnivanju Javne Ustanove Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore 21 „Sl. list RCG“, broj 40/96. 22 „Sl. list CG“, broj 25/11 od 20.05.2011. godine. 23 „Sl. list RCG“, broj 69/05 i „Sl. list CG“, broj 80/08 i 32/11, čl. 4


Strana 123


Na bazi sprovedne revizije, utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije na preliminarni Izvještaj DRI od 21.09.2012. godine, a u skladu sa čl. 50 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu dr Branislav Radulović (član Senata – rukovodilac Kolegijuma) i Dragiša Pešić (član Senata – član Kolegijuma), na sjednici održanoj 09.10.2012. godine usvojio je:

KONAČAN IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja

JU Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore (CETI) za 2011. god.

M I Š L J E N J E

Godišnji finansijski izvještaj JU Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore za 2011.

godinu ne sadrži materijalno značajne greške kod zvanično prezentiranih izvještaja, osimu u dijelu naznačenih u tačkama 5, 9, 10, 11, 12, 14 i 16 preporuka i mjera DRI navedenih u ovom Izvještaju, pa stoga Kolegijum DRI izražava uslovno mišljenje na finansijski izvještaj.

PREPORUKE I MJERE

1. Centar nije iskazivao stanje i promjene stanja imovine, kapitala i obaveza, rashode i prihode

prema sadržini računa u Kontnom okviru, što nije u skladu sa Pravilnikom o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica.

Subjekat revizije treba da vodi knjigovodstvenu evidenciju u skladu sa

Pravilnikom o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica.

2. 2011. godine nije izrađen novi cjenovnik usluga, niti je to učinjeno do okončanja revizije, i ako

je Planom rada za 2011. godinu, koji je usvojen od strane Upravnog odbora, predviđena izrada istog, jer je u odnosu na aktuelni cjenovnik iz 2007. godine došlo do promjena cijena na tržištu hemikalija, referentnih materija kao i povećanja obima i vrsta analiza koje CETI obavlja. Primjena postojećeg cjenovnika nije obezbijeđena u praksi, a prilikom određivanja cijena pojedinih usluga formiranje cijena vršeno je (po iskazu subjekta revizije): „u skladu sa tržišnim principima“ i „pretpostavkama menadžmenta o visini cijene koja bi CETI učinila povoljnijim ponuđačem“.

Organi upravljanja Centra treba da obezbijede realizaciju aktivnosti koje će

omogućiti izradu cjenovnika usluga na osnovu relevantnih podataka (cijena koštanja usluge, kalkulacija prodajne cijene), kao i njegovu primjenu u praksi.

3. Subjekat revizije nije uspostavio kvalitetan laboratorijski informacioni sistem koji će moći u potpunosti da podrži proces prijema i obrade uzoraka, izdavanja izvještaja, kreiranja statistike po klijentima, vrstama uzoraka, vrstama analiza, kako je predvidio Planom rada za 2011. godinu.


Strana 124

Upravni odbor i menadžment Centra treba da što prije obezbijede, u cilju optimizacije poslovanja, uspostavljanje kvalitetnog laboratorijskog informacionog sistema koji bi obezbijedio potrebne informacije za Službu računovodstva i menadžment.

4. Subjekat revizije nije u 2011. godini računovodstvenim politikama definisao osnovu za

vrednovanje opreme niti metod po kojem se vrši obračun amortizacije. Pravilnikom o računovodstvu i računovodstvenim politikama, koji je Centar usvojio u decembru 2011. godine, propisana je osnova mjerenja za utvrđivanje bruto knjigovodstvene vrijednosti i metoda amortizacije.

Uvidom u pomoćnu knjigu osnovnih sredstava utvrđeno je da je veliki broj osnovnih sredstava koji je u upotrebi, u potpunosti otpisan, što u situaciji kada Centar godinama posluje sa gubitkom, navodi na mogućnost da su troškovi amortizacije precijenjeni, odnosno nerealno visoki. U pojedinim slučajevima stopa amortizacije je iznosila i do 25%.

Preporučuje se subjektu revizije da:

a) prilikom određivanja stope amortizacije uzme u obzir realan vijek korišćenja

opreme što će omogućiti realnije opterećivanje perioda sa troškovima amortizacije nego što je to bio slučaj u prethodnim godinama;

b) izvrši revalorizaciju osnovnih sredstava u skladu sa MRS 16 – Nekretnine,

postrojenja i oprema. Povećanje knjigovodstvene vrijednosti sredstava koje je rezultat revalorizacije, treba direktno pripisati sopstvenom (državnom) kapitalu kao revalorizacioni višak (rezervu). Povećanje treba priznati kao prihod u bilansu uspjeha do onog iznosa do kojeg se stornira revalorizaciono smanjenje istog sredstva, koje je prethodno priznato kao rashod u bilansu uspjeha.

5. Subjekat revizije nije u 2011. godini usvojio računovodstvenu politiku za odmjeravanje zaliha uključujući i korišćeni metod obračuna izlazne vrijednosti zaliha, niti je to učinio računovodstvenim politikama koje je usvojio u decembru 2011. godine.

Preporučuje se subjektu revizije da usvoji računovodstvenu politiku za

odmjeravanje zaliha i metod obračuna izlazne vrijednosti zaliha u skladu sa MRS 2 – Zalihe, koju treba u skladu sa pomenutim standardom i objelodaniti u finansijskom izvještaju.

6. U računovodstvenom sistemu CETI, ne postoji direktna veza između materijalnog i finansijskog knjigovodstva. Ne postoji precizna evidencija utroška materijala, već se izlaz materijala sa zaliha vrednosno knjiži na troškove materijala u finansijskom knjigovodstvu bez obzira da li je kompletan izdati materijal i utrošen.

Potrebno je uvezati materijalno i finansijsko knjigovodstvo i obezbijediti tačne

podatke o kretanju zaliha koje predstavljaju direktan materijal.


Strana 125

7. Centar nema propisan način obračuna cijene koštanja za usluge koje pruža. S obzirom da nema preciznih podataka o utrošku direktnog materijala i direktnog rada, niti se vrši alokacija indirektnih troškova na mjesta i nosioce troškova, nije moguće izvršiti obračun cijene koštanja za konkretnu uslugu koju Centar vrši i treba da naplati. Menadžment Centra, dakle, nema podatke da li je usluga koju vrši po određenoj prodajnoj cijeni profitabilna ili nije.

Preporučuje se subjektu revizije da usvoji metodologiju obračuna cijene

koštanja, što će omogućiti i utvrđivanje odgovarajućeg cjenovnika usluga. Centar treba da preduzme aktivnosti na poboljšanju informacionog i računovodstvenog sistema kako bi se obezbijedili precizni podaci potrebni za obračun cijene koštanja usluga koje vrši.

8. Provjerom blagajničkog poslovanja utvrđeno je da su vršene isplate razlika u zaradi i stimulansa bez odgovrajuće dokumentacije, preko putnih naloga.

Odgovorna lica u Centru treba da obustave nedozvoljene isplate i usvoje pisane procedure kojima će se propisati koje vrste troškova se mogu isplaćivati iz blagajne kao i spisak potrebne dokumentacije koja prati isplatu.

9. Subjekat revizije je na poziciji Ostale dugoročne obaveze, u Bilansu stanja, prikazao iznos od 6.631€ koji se odnosi na rezervisanje za odloženi porez.

Navedeni iznos u Bilansu stanja trebalo je prikazati na poziciji - Dugoročna

rezervisanja.

10. Subjekat revizije je na poziciji Kratkoročne finansijske obaveze iskazao iznos od 86.657€ što odgovara iznosu iz bruto bilansa koji se odnosi na obaveze prema dobavljačima.

Navedeni iznos u Bilansu stanja trebalo je prikazati na poziciji - Obaveze iz poslovanja.

11. Subjekat revizije je u Bilansu stanja na poziciji Obaveze iz poslovanja prikazao iznos od 50.757€ što odgovara iznosima iz Bruto bilansa koji se odnose na: obaveze po overdraft kreditu u iznosu 17.364,73€ i obaveze za poreze i doprinose na zarade u iznosu 33.391,70.

Obaveze po overdraft kreditu je u Bilansu stanja trebalo prikazati na poziciji -

Kratkoročne finansijske obaveze.

Obaveze za poreze i doprinose na zarade je u Bilansu stanja trebalo prikazati na poziciji - Ostale kratkoročne obaveze i PVR.

12. Subjekat revizije je na poziciji - Ostale kratkoročne obaveze i PVR prikazao iznos od 14.238€ koji odgovara iznosu iz Bruto bilansa sa računa obaveze za porez na dodatu vrijednost.


Strana 126

Iznos obaveze za PDV je trebalo u Bilansu stanja prikazati na poziciji - Obaveze po osnovu poreza na dodatu vrijednost i ostalih javnih prihoda.

13. Revizijom obračuna zarada utvrđene su sledeće nepravilnosti: uvećavane su zarade pojedinim zaposlenim preko 50% od redovne zarade što nije u skladu sa članom 26 Kolektivnog ugovora CETI-ja; pojedinim zaposlenim obračunat je prekovremeni rad više od 40 sati, što nije u skladu sa članom 49 Zakona o radu; pomoćnici direktorke je uvećavana zarada na način koji nije u skladu sa članom 1 i članom 2 Ugovora o zaradi; nijesu plaćeni doprinosi na mjesečnu nadoknadu koju na ime članstva u Upravnom odboru dobijaju dva lica zaposlena u CETI-ju.

Preporučuje se Centru da:

a) obezbijedi striktnu primjenu Zakona o radu, Kolektivnog ugovora i drugih propisa kojima su regulisani radni odnosi;

b) donese pisane procedure za obračun i isplatu zarada, stimulansa i

prekovremenih sati i na taj način obezbijedi vođenje adekvatne evidencije za prekovremene sate i stimulanse kao i kontrolu podataka koji predstavljaju elemente za obračun i samog obračuna;

c) sprovede aktivnosti na uspostavljanju aplikativnih kontrola za obračun

zarada koje neće dozvoljavati unos nepravilnih podataka (br. prekovremenih sati veći od 40%, uvećanje zarade veće od 50% itd.).

14. Državni revizor nije mogao, na osnovu računovodstvene evidencije subjekta revizije (Glavna knjiga), da se u razumnoj mjeri uvjeri u tačnost iznosa priliva i odliva gotovine prikazanih u Iskazu o tokovima gotovine. Državni revizor izražava rezervu u odnosu na iznose priliva i odliva gotovine koji su prikazani u Iskazu o tokovima gotovine.

Subjekat revizije treba da obezbijedi tačnost i ažurnost računovodstvene evidencije i da Iskaz o tokovima gotovine sastavlja na osnovu podataka sa odgovarajućih računa Glavne knjige.

15. Na osnovu sprovedenih analitičkih procedura konstatovano je da Centar poslednjih pet godina ostvaruje negativni poslovni rezultat što direktno utiče na umanjenje vrijednosti državnog kapitala. S druge strane primjetan je trend rasta troškova, posebno troškova zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda koji su najznačajnija stavka u troškovima Centra (u 2011. godini učestvuju sa 55,51% u ukupnim rashodima). U Izvještajima o radu Centra za 2010. i 2011. godinu konstatuje se da su ispunjeni planirani zadaci, ali i ostvaren negativan rezultat poslovanja, što za posledicu ima umanjenje državnog kapitala. Nepostojanje obračuna cijene koštanja usluga, odnosno naplata usluga po cijenama za koje se ne zna da li su profitabilne, izražen trend rasta troškova za zarade zaposlenih, kao i vjerovatno precijenjeni troškovi amortizacije imaju za posljedicu, pored ostalih nedostataka u funkcionisanju Centra, negativan rezultat poslovanja.


Strana 127

Preporučuje se organima upravljanja Centra da poboljšaju kvalitet procesa planiranja, da troškove poslovanja na koje mogu uticati svedu na optimalnu mjeru (u 2011. godini u kojoj je planiran negativan poslovni rezultat troškovi zarada su premašili planirane za 103.972,19€) i obezbijede obračun cijene koštanja usluga.

16. Subjekat revizije nije uz finansijske izvještaje objavio “Napomene”, što nije u skladu sa Pravilnikom o sadržini i formi obrazaca finansijskih iskaza za privredna društva i druga pravna lica.

Neobjavljivanje “Napomena” može negativno uticati na kvalitet informacija namijenjenih eksternim korisnicima Finansijskog izvještaja, posebno donosiocima odluka i stoga je subjekt revizije dužan da u narednom period, u skladu sa čl. 1 i 27 Pravilnika o sadržini i formi obrazaca finansijskih iskaza za privredna društva i druga pravna lica, objavi potrebne informacije.

17. Centar u 2011. godini nije preduzeo aktivnosti (usvajanje godišnje strategije upravljanja rizicima, donošenje plana za uspostavljanje finansijskog upravljanja i kontrola, usvajanje metodologije za sprovođenje plana, podnošenje godišnjeg i kvartalnih izvještaja o sprovođenju planiranih aktivnosti Centralnoj jedinici za harmonizaciju itd.) u cilju uspostavljanja sistema unutrašnjih finansijskih kontrola u skladu sa Zakonom o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru.

Subjekat revizije treba da preduzme aktivnosti na uspostavljanju sistema

unutrašnjih finansijskih kontrola u skladu sa Zakonom o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, Pravilnikom o načinu i postupku uspostavljanja i sprovođenja finansijskog upravljanja i kontrola, kao i Priručnikom za finansijsko upravljanje i kontrole koji je pripremilo Ministarstvo finansija.

Obim i karakter utvrđenih nepravilnosti i nedostataka kod subjekta revizije nalaže: Da subjekt revizije u roku od 6 mjeseci izvijesti Državnu revizorsku instituciju o

preduzetim radnjama po izrađenim i dostavljenim preporukama.

Da se sa sadržajem Izvještaja DRI o izvršenoj reviziji upozna Ministarstvo održivog razvoja i turizma, nadležno za nadzor nad subjektom revizije.


Strana 129

IZVOD


MINISTARSTVA RADA I SOCIJALNOG STARANJA ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Ministarstvo rada i socijalnog staranja Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu Trajanje revizije: 120 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma



Strana 131

I OPŠTI DIO

1. Pravni osnov za vršenje revizije Državna revizorska institucija Crne Gore, (u daljem tekstu Institucija) na osnovu člana 4.

Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji („Sl. list CG“ br. 28/04, 27/06 i 17/07) i Odluke o vršenju revizije donijete od strane Kolegijuma nadležnog za predmetnu reviziju (DRI broj: 40113-03-35 od 01.02.2012. godine) izvršila je reviziju Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva rada i socijalnog staranja (u daljem tekstu Ministarstvo) za 2011. godinu.

Revizija je izvršena u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji, Poslovnikom Državne revizorske institucije24 i Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije25. Postupci revizije su sprovedeni u skladu sa Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI). Ovi standardi nalažu da se revizija vrši u skladu sa etičkim zahtjevima i da reviziju planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se, u razumnoj mjeri, uvjerimo da finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze.

2. Predmet i obuhvat revizije Predmet revizije je Godišnji finansijski izvještaj Ministarstva za 2011. godinu i usklađenost finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. U skladu sa članom 2, 3 i 5 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave,26 Ministarstvo je u obavezi da Ministarstvu finansija dostavlja kvartalne i godišnje finansijske izvještaje.

Revizijom je obuhvaćena kontrola gotovinskih tokova, zakonitost trošenja sredstava, tačnost iskazanih podataka i stepen njihovog objelodanjivanja, kao i funkcionisanje sistema unutrašnjih finansijskih kontrola. Obuhvat, odnosno obim provjere, je određen u zavisnosti od utvrđenog stepena materijalnosti (značajnosti) i utvrđenog rizika revizije.

3. Cilj revizije

Cilj revizije Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva za 2011. godinu je izricanje mišljenja o istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja i zakonitosti poslovanja. U skladu sa ciljem revizije izvršeno je:

Ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja, što podrazumijeva pravilnost

iskazanih podataka.

Ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa primicima i izdacima, radi utvrđivanja da li su iskazane transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane namjene.

4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija je obavila opštu reviziju, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije u 2011. godini.

24 “Sl. list RCG” br. 50/07 25 “Sl. list RCG” br. 02/05 26 “Sl. list RCG” br. 32/10, 14/11


Strana 132

5. Opšti podaci o subjektu revizije Opštim podacima o subjektu revizije obuhvaćene su dvije komponente i to: djelatnost subjekta

revizije i organizacija i sistematizacija radnih mijesta. 5.1. Djelatnost subjekta revizije

U skladu sa članom 18. Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave27 (koja je važila u godini koja je predmet revizije), Ministarstvo rada i socijalnog staranja vrši poslove uprave koji se odnose na: radne odnose, zaštitu na radu, zarade i druga primanja iz rada i po osnovu rada; tržište rada, zapošljavanje i obrazovanje odraslih za potrebe tržišta rada u svim oblicima rada osim u državnim organima; zapošljavanje i rad stranaca u Crnoj Gori; zapošljavanje lica sa invaliditetom; zaštitu građana Crne Gore na radu u inostranstvu; međunarodnu saradnju i međunarodne ugovore iz nadležnosti ministarstva; sistem penzijskog i invalidskog osiguranja i oblast boračke i invalidske zaštite; zaštitu boraca, vojnih invalida, porodica palih boraca, civilnih invalida rata i članova njihovih porodica; socijalnu zaštitu, dječju zaštitu, zaštitu lica sa invaliditetom, zaštitu starih lica, socijalnu zaštitu lica koja traže azil, lica kojima je priznat status izbjeglice i lica kojima je odobrena dodatna zaštita; porodičnu zaštitu; saradnju sa Crvenim krstom Crne Gore, nevladinim organizacijama, agencijama Ujedinjenih nacija i drugim međunarodnim organizacijama; upravni postupak iz nadležnosti ministarstva; prvostepeni prekršajni postupak; vođenje registra Opšteg i granskih kolektivnih ugovora, registra sindikalnih organizacija, registra reprezentativnih sindikata i registra reprezentativnih organizacija udruženja poslodavaca; davanje ovlašćenja za obavljanje poslova iz oblasti poslova zaštite na radu i vođenje registra izdatih ovlašćenja; priznavanje inostranih sertifikata u neformalnom i informalnom obrazovanju sa vođenjem centralnog registra; upravni nadzor u oblastima za koje je ministarstvo osnovano; kao i druge poslove koji su mu određeni u nadležnost. 5.2. Organizacija i sistematizacija radnih mjesta

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Ministarstva rada i socijalnog staranja (akt broj 01-5194 od 24.07.2009. godine) uređena je unutrašnja organizacija i sistematizacija i utvrđene su organizacione jedinice i njihov djelokrug rada, radna mjesta i zapošljavanje pripravnika. Organizacionu strukturu Ministarstva čini 31 organizaciona jedinica, od čega: 5 sektora, 2 odjeljenja, 13 odsjeka, kabinet, služba, kancelarija, biro i 8 područnih jedinica. Izvan organizacionih jedinica obavljaju se poslovi sekretara Ministarstva i savjetnika ministra.

Ukupan broj zaposlenih u januaru mjesecu 2011. godine je iznosio 113 od čega: na neodređeno vrijeme 104 izvršioca na određeno vrijeme 6 izvršilaca i 3 pripravnika.

Ukupan broj zaposlenih u decembru mjesecu 2011. godine je iznosio 110 od čega: na neodređeno vrijeme 102 izvršioca na određeno vrijeme 8 izvršilaca.

27 „Sl. list CG“ br. 07/11 i 40/11


Strana 133

6. Metode revizije, određivanje rizika i procjena materijalnosti

Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima. Revizorski dokazi su pribavljeni na više načina i iz više izvora. Proučena je i analizirana pravna regulativa, kao i dokumentacija i informacije o poslovanju Ministarstva. Metodom uzorka vršena je provjera interne i eksterne dokumentacije i način evidentiranja poslovnih događaja. Korišćenjem analitičkih postupaka vršena je analiza pokazatelja i trendova, kao i promjene i odstupanja od planom utvrđenih vrijednosti. Provjeravana je računska tačnost dokumenata i računovodstvena evidencija.

Određivanje uzorka, na nivou ostvarenih izdataka programa Administracija, programska klasifikacija 13251, vršeno je korišćenjem metodologije za određivanje uzorka, u skladu sa Metodološkim uputstvom za određivanje uzorka u postupku revizije.28 Inherentni rizik (Ri) procijenjen je sa koeficijentom 41,18% (srednji rizik), rizik kontrole (Rk) 54,47% (visok rizik), uz procjenu rizika revizije (Rr) od 0,56% (visok rizik). Shodno tome rizik otkrivanja (Ro) je izveden po formuli Ro = Rr/(Ri x Rk) i znosi 2,50%. Uzorkom od 86,15% su obuhvaćeni izdaci subjekta revizije evidentirani na program Administarcija.

Revizijom programa “Centri za socijalni rad”, programska klasifikacija 2961, obuhvaćena je kontrola finansijskih izvještaja centara za socijalni rad i kontrola izdataka Centra za socijalni rad Podgorica što iznosi 14,85% od iskazanih izdataka. Revizija programa „Socijalna, boračka i invalidska zaštita“ programska klasifikacija 2971, planirana je i izvršena suštinskim testiranjem, na način što smo kontrolisali proces transakcija kroz računovodstveni sistem.


Sistem evidencije Ministarstva zasniva se na gotovinskoj osnovi, u skladu sa propisima koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika. Ministarstvo je povezano sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje).

28 DRI broj 4011-03-1384 od 01.12.2009. godine.


Strana 134

II OCJENA UTVRĐENOG ČINJENIČNOG STANJA SA PREPORUKAMA

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije na Prijedlog Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva rada i socijalnog staranja za 2011. godinu nadležni Kolegijum Institucije u sastavu dr Milan Dabović - rukovodilac Kolegijuma i Dragiša Pešić - član Kolegijuma je usvojio Konačan Izvještaj o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva rada i socijalnog staranja za 2011. godinu. Izvještajem su obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum Institucije donio

USLOVNO MIŠLJENJE

SA PREDLOGOM PREPORUKA I MJERA

Nadležni kolegijum je opredijelio uslovno mišljenje u vezi sa Finansijskim izvještajima

Ministarstva rada i socijalnog staranja za 2011. godinu, iz sljedećih razloga:

1. Finansijski izvještaji Ministarstva nijesu u cjelini usaglašeni sa stvarnim podacima. Revizijom je utvrđeno sledeće činjenično stanje: a. Ministarstvo je u 2011. godini, vršilo preusmjerenje sredstava na način što je uvećalo

izdatke za 6.800.638,40€ i istovremeno umanjilo izdatke za 1.909.359,51€. Ministarstvo nije u cjelosti obezbjedilo i dalo na uvid dokumentaciju na osnovu koje je vršeno preusmjerenje sredstava, pa se ne mogu do kraja konfirmisati preusmjerenja i utvrditi njihova potpuna usklađenost sa članom 35. Zakona o budžetu i ostalim propisima koji regulišu ovu materiju.

b. Centri za socijalni rad imaju otvorene račune kod komercijalnih banaka. Stanja na računima

iznosi 272.200,74€ na početku izvještajnog perioda i 88.943,70€ na kraju izvještajnog perioda. Ova stanja nijesu iskazana u finansijskim izvještajima kod svih centara za socijalni rad.

c. U procesu revizije utvrđeno je da centri za socijalni rad nijesu dostavljali Ministarstvu

kvartalne finansijske izvještaje. Centri za socijalni rad su finansijske izvještaje, u skladu sa članom 3. Pravilnika, sačinili na obrazac 3 – Izvještaj o novčanim tokovima III. Sedam od ukupno 10 centara za socijalni rad je dostavilo godišnji izvještaj u skladu sa članom 5. Pravilnika, dok su ostali centri za socijalni rad dostavli nekompletne finansijske izvještaje. Dva centra za socijalni rad su, u skladu sa članom 2. Pravilnika, dostavili Obrazac 8 – Izvještaj o neutrošenim sredstvima nakon isteka fiskalne godine. U finansijskim izvještajima centara za socijalni rad prilivi iskazani u Izvještajima o novčanim tokovima III iznose 29.257.696,57€, što je za 304.514,27€ ili 1,05% više iskazano od prenešenih sredstava iz budžeta. Na osnovu baze podataka utvrđeno je da je ova razlika nastala tako što su centrima za socijalni rad u 2011. godini prenijeta sredstva od strane drugih potrošačkih jedinica budžeta u iznosu od 58.343,84€ i da su na strani priliva evidentirana sredstva od povraćaja neisplaćenih socijalnih davanja u iznosu od 20.262,16€. U finansijskim izvještajima (Obrazac 3) centara za socijalni rad u iskazanoj strukturi priliva utvrđena je neusaglašenost sa prenešenim sredstvima preko Ministarstva u iznosu od 220.908,27€.


Strana 135

d. Na osnovu analize baze podataka Ministarstva i Izvještaja o novčanim tokovima, sačinjenih od strane centara za socijalni rad, a dostavljenih Instituciji od strane Ministarstva, u finansijskim izvještajima centara za socijalni rad u iskazanoj strukturi priliva utvrđena je neusaglašenost sa podacima iz Glavne knjige trezora. Centri za socijalni rad, u svojim finansijskim izvještajima, su iskazali više ostvarenih priliva u iznosu od 304.514,27€ od prenijetih sredstava iz budžeta, koja se nijesu mogla identifikovati zbog neadekvatnog prezentovanja dokumentacije, izuzev kod Centra za socijalni rad za opštine Pljevlja i Žabljak koji je iskazao sredstva za plate pripravnika na poziciju 1.5. obrazca.

e. Revizijom je utvrđeno da su u Izvještaju o neizmirenim obavezama, iskazane obaveze za

bruto zarade i doprinose na teret poslodavca u iznosu od 17.932,00€, koje subjekat revizije nije mogao dokumentovati, te se Institucija obratila poreskom organu i zatražila potvrdu stanja obaveza po osnovu poreza i doprinosa. Na osnovu dobijene analitičke kartice od poreskog organa utvrđeno je da stanje neizmirenih obaveza po osnovu poreza i doprinosa nijesu usaglašena sa stanjem obaveza kod subjekta revizije. Obaveze za tekuće izdatke, iskazane su u iznosu od 171.088€. Pregledom dokumentacije, na osnovu koje je subjekat revizije sačinio Izvještaj o neizmirenim obavezama, utvrđeno je da se iznos od 25.187€ ne odnosi na neizmirene obaveze za ostale tekuće izdatke, već na neizmirene obaveze za ostala lična primanja. Iznos od 145.901€ se odnosi na neizmirene obaveze prema dobavljačima i na ostale tekuće izdatke.

f. U procesu revizije, u cilju potvrde iskazanih neizmirenih obaveza u Izvještaju o neizmirenim

obavezama, zatražene su konfirmacije od sedam dobavljača metodom slučajnog izbora, u iznosu od 79.599,63€ ili 54,55% od iskazanog iznosa neizmirenih obaveza prema dobavljačima. Dobijene su konfirmacije od dva dobavljača, što predstavlja 2,25% od traženog iznosa, pri čemu je u oba slučaja utvrđeno neslaganje u evidencijama. Iskazane obaveze Ministarstva, prema dobavljačima koji su konfirmisali svoja stanja, su veće za iznos 5.194,42€.

U skladu sa iznijetim nepravilnostima Državna revizorska institucija predlaže da

Ministarstvo obezbjedi centralizovan sistem izvještavanja, konsolidacije i kontrole finansijskih transakcija po centrima za socijalni rad i namjenama u dijelu isplate socijalnih davanja. Neophodno je obezbjediti kvalitetniju kontrolu novčanih tokova, bilo da se vrše direktne isplate krajnjim korisnicima socijalne pomoći preko banaka ili se prenos krajnjim korisnicima vrši preko centara za socijalni rad.

2. Izvršenje budžeta Ministarstva pokazuje visok nivo nenamjenske potrošnje kod Programa Administracija, kao i odstupanja od zakonskih propisa kod dokumentovanja i pravdanja izdataka. Navodimo sljedeće: a. Izdaci u iznosu od 41.706,10€ evidentirani kao ostale naknade, zasnivaju se na ovjerenim

spiskovima Ministarstva za isplatu članovima radnih grupa, bez priloženih rješenja o formiranju radne grupe i visini naknade, te kao takvi nijesu valjan dokaz za pravdanje nastalih izdataka. Zahtjevi za plaćanje uz koje su priloženi spiskovi lica kojima treba izvršiti isplatu naknade, nijesu pravilno popunjeni kako je utvrđeno tačkom 37. poglavlje II - Uputstva o radu državnog trezora. U zahtjevu za plaćanje se kao svrha uplate navodi - po rješenju komisije, iz čega se ne može zaključiti na koju se komisiju odnosi rješenje. Data je na uvid nesređena grupa rješenja bez zahtjeva za plaćanje iz kojih se jedino može zaključiti


Strana 136

da su formirana radna tijela i komisije i da se odnose na naknade članovima tenderske komisije, komisije za popis imovine, naknade za rad članovima radnih grupa, naknadu po osnovu Ugovora o djelu za potrebe Zavoda za zbrinjavanje izbjeglica.

b. Revizijom je utvrđeno da se izdatak u iznosu od 1.335,24€ ne odnosi na rashode za

materijal već na izdatke i to: rashode za reprezentaciju (4133) u iznosu 50,00€; rashode za poštanske usluge (4136) u iznosu 250,00€; rashode za bankarske usluge (4137) u iznosu 484,70€ i na rashode za ugovorene usluge (4139) u iznosu 550,54€, što nije u skladu sa članom 9. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Uz fakture za isporučeni kancelarijski materijal, od više dobavljača, u iznosu od 10.421,36€ nije priložena otpremnica, potpisana od strane službenika odgovornog za prijem robe, na osnovu koje bi se utvrdilo da je roba primljena, odnosno da je izvršena kontrola isporučene robe. Faktura, (f-01964/2011 od 27.09.2011. godine) za nabavku kancelarijskog materijala na osnovu Ugovora broj 01-925/9 od 11.05.2011. godine, sadrži robu koja se razlikuje po vrsti i cijeni datim u ponudi, u iznosu od 430,50€ ili 38% od ukupno fakturisanog iznosa.

c. Izdatak u iznosu od 580,77€ se ne odnosi na rashode za službena putovanja već na

izdatke, i to: rashode za materijal (4131) u iznosu od 67,85€; rashode za reprezentaciju u iznosu od 362,90€ i na rashode za energiju u iznosu od 150,02€, što nije u skladu sa članom 9. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Revizijom je utvrđena i nepravilnost u primjeni člana 17. Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika, vezano za isplatu naknada za troškove službenih putovanja. Od ukupno isplaćenog iznosa po putnim nalozima 60.940,73€ vršene su isplate licima koja nijesu zaposlena u Ministarstvu, u iznosu od 2.226,43€, dok su Zakonom prava definisana samo za lica koja su zasnovala radni odnos u organu. Utvrđena nepravilnost u primjeni člana 10. Uredbe o naknadama i drugim ličnim primanjima državnih službenika i namještenika, kojom je utvrđena obaveza da se uz putni nalog prilaže i karta za prevoz. Nepravilnost se odnosi na putne naloge u inostranstvu isplaćene u iznosu od 25.410,78€. Na taj način nijesu stvoreni uslovi za pravilnu primjenu člana 22. Uredbe, koji propisuje način obračuna dnevnica za službeno putovanje.

d. Kod izdataka evidentiranih kao rashodi za energiju, izvršena su plaćanja koja, prema

ekonomskoj klasifikaciji ne pripadaju ovom računu u iznosu od 2.897,25€, već računu – rashodi za bankarske usluge (4137) u iznosu od 826,93€ i računu – rashodi za kamate (4151) u iznosu od 2.070,32€, što nije u skladu sa navedenim Pravilnikom. Rashodi za kamate se odnose na plaćene zatezne kamate, obračunate u dobijenim Izvještajima o transakcijama koje su obavljenje platnim karticama. Rashodi za bankarske usluge se odnose na provizije banaka obračunate u dobijenim Izvještajima o transakcijama.

e. Rashode za poštanske usluge, teretio je i izdatak plaćen u iznosu od 46.073,72€, shodno

dopisu od dobavljača Pošta Crne Gore broj 04040-2923 od 16.03.2010. godine, u kojem su navedene fakture ispostavljene bivšem Ministarstvu zdravlja, rada i socijalnog staranja, na ime neizmirenih obaveza po osnovu izvršenih usluga u periodu od 16.03.2006. godine do 20.06.2008. godine. Utvrđeno je da nije rađen diobeni bilans o preuzimanju neizmirenih obaveza na dan reorganizacije bivšeg Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja na Ministartsvo zdravlja i Ministarstvo rada i socijalnog staranja, kao i to da su neizmirene obaveze plaćene na osnovu dopisa Pošte Crne Gore, bez prethodne provjere o valjanosti nastanka dužničko-povjerilačkog odnosa.


Strana 137

f. Izdaci za ugovorene usluge, terećeni su izdacima koji ne pripadaju navedenom računu u iznosu od 66.496,87€, i to: rashodi za ostala lična primanja (4129) u iznosu od 5.200,00€, rashodi za material (4131) u iznosu od 3.926,27€, rashodi za službena putovanja (4132) u iznosu 41.756,49€, rashodi za reprezentaciju (4133) u iznosu od 6.950,00€, rashodi za telefonske usluge (4135) u iznosu 58,20€, rashodi za poštanske usluge (4136) u iznosu od 100,00€, tekuće održavanje opreme (4143) u iznosu od 4.248,73€, transferi javnim institucijama (4311) u iznosu od 1.000,00€, izdaci za opremu (4415) u iznosu od 1.805,37€ i otplata obaveza iz prethodnog perioda (463) u iznosu od 1.461,81€, što nije u skladu sa članom 9. Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

g. Izdaci koji se odnose na tekuće održavanje, korišćeni su za nabavku opreme (4415) u

iznosu od 2.889,14€. Istovremeno, uz ovjerene i odobrene zahtjeve za plaćanje nije priložena potpisana dokumentacija o prijemu roba i usluga za izvršena plaćanja u vrijednosti od 2.483,15€, kao ni dokazi da je vršena kontrola u skladu sačlanom 41. Uputstva o radu državnog trezora.

h. Revizijom kapitalnih izdataka utvrđeno je da izdaci u iznosu od 4.331,97€ ne pripadaju

ovom računu, već računima koji se odnose na: rashode za materijal (4131) u iznosu od 1.587,75€, tekuće održavanje opreme (4143) u iznosu od 1.775,52€ i otplatu obaveza (463) iz prethodnog perioda u iznosu od 968,70€, što nije u skladu sa članom 9. Pravilnika. Uz ovjerene i odobrene zahtjeve za plaćanje nije priložena potpisana dokumentacija o prijemu roba i usluga za izvršena plaćanja u vrijednosti od 12.684,74€ ili 79,91% od testiranog uzorka, kao ni dokazi da je vršena kontrola u skladu sa članom 41. Uputstva o radu državnog trezora.

i. Revizijom je utvrđeno da Centar za socijalni rad Podgorica, prihode i rashode nije

evidentirao u skladu sa prenešenim sredstvima od strane Ministarstva i utvrđenim namjenama. U skladu sa članom 79. Zakona o državnoj upravi Ministarstvo je u obavezi da vrši kontrolu nad obavljanjem poslova javnih ustanova čiji je osnivač država. Rješenjem ministra, obrazovana je komisija za kontrolu i nadzor centara za socijalni rad i javnih ustanova socijalne i dječje zaštite za 2010. godinu, ali Izvještaj o radu komisije za kontrolu i nadzor nije dostavljen revizoru na uvid u procesu vršenja revizije.

j. Kontrolom izdataka evidentiranih na računu 4212 - boračko invalidska zaštita u ukupnom iznosu od 8.886.986,28€, utvrđeno je da se izdatak u iznosu od 82.085,00€ ne odnosi na prava utvrđena Zakonom o boračko invalidskoj zaštiti. Izdatak u iznosu od 75.877,00€ evidentiran na račun 4212 – boračko, invalidska zaštita, odnosi se na sredstva prenešena Udruženju penzionera po ugovoru o isporuci prehrambenih proizvoda penzionerima za 2011. godinu. Izdatak se ne odnosi na prava utvrđena Zakonom o boračko invalidskoj zaštiti, pa je iz tih razloga navedeni iznos od 75.877,00€ trebalo evidentirati na računu 4312 - transferi nevladinim organizacijama, političkim partijama, strankama i udruženjima u skladu sa Pravilnikomom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.


Strana 138

U skladu sa utvrđenim nepravilnostima, neophodno je da Ministarstvo hitno obavjesti Ministarstvo finansija o ispravkama, koje treba izvršiti u cilju pravilnog iskazivanja Završnog računa budžeta za 2011. godinu. U narednom periodu potrebno je preciznije planirati budžetsku potrošnju u cilju izbjegavanja nenamjenske potrošnje i visokih preusmjeravanja po linijama izdataka. Ministarstvo mora voditi računa o fiskalnoj disciplini i ne smije dozvoljavati transakcije koje ne prati valjana dokumentacija.

3. Javne nabavke pokazuju određena odstupanja kod primjene zakonskih propisa među kojima ističemo sljedeća: a. Tenderska dokumentacija za otvorene postupke broj 01/11 i 06/11 ne sadrže količinske

specifikacije, opis tražene robe i tehničke specifikacije. b. Ugovor o zakupu poslovnog prostora broj 01-4842/6 je zaključen sa Udruženjem penzionera

dana 01.11.2011. godine. S obzirom da je Odluka o dodjeli ugovora od 26.10.2011. godine, što znači da je ugovor o zakupu sačinjen prije isteka roka za podnošenje prigovora.

c. Ukupna godišnja vrijednost malih nabavki realizovanih putem neposrednog sporazuma

prelazi zakonski dozvoljenih 10% vrijednosti od ukupnog godišnjeg budžeta za nabavke, što nije u skladu sa članom 78. Zakona o javnim nabavkama.

Subjekat revizije je u obavezi da osigura punu primjenu Zakona o javnim

nabavkama koji reguliše postupak nabavke roba, usluga i izvođenja radova, u cilju zakonitog trošenja budžetskih sredstava kako bi proces nabavki bio transparentan i ekonomičan.


Strana 139

IZVOD


FONDA RADA ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Fond rada Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu Trajanje revizije: 70 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma



Strana 141

I OPŠTI DIO


Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji („Sl. list CG“ br. 28/04, 27/06 i 17/07) i Odluke o vršenju revizije donijete od strane Kolegijuma nadležnog za predmetnu reviziju (DRI broj: 40113-03-115 od 13.02.2012. godine) izvršila je reviziju Godišnjeg finansijskog izvještaja Fonda rada za 2011. godinu.

Revizija je izvršena u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji, Poslovnikom Državne revizorske institucije29 i Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije30. Takođe, revizija je izvršena u skladu sa Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI). Ovi standardi nalažu da se revizija vrši u skladu sa etičkim zahtjevima i da reviziju planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se, u razumnoj mjeri, uvjerimo da finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze.

2. Predmet i obuhvat revizije Predmet revizje je Godišnji finansijski izvještaj Fonda rada za 2011. godinu i usklađenost finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. U skladu sa članom 4. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave,31 Fond rada je u obavezi da Ministarstvu finansija dostavi godišnje finansijske izvještaje na obrascima:

Obrazac 3 - Izvještaj o novčanim tokovima III Obrazac 5 – Izvještaj o neizmirenim obavezama Obrazac 9 – Izvještaj o načinu utroška sredstava tekuće budžetske rezerve Obrazac 8 – Izjava o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine.



3. Cilj revizije

Revizija ima za cilj ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti Godišnjeg finansijskog izvještaja Fonda rada i na osnovu toga formira odgovarajuće revizorsko mišljenje. U skladu sa ciljem revizije izvršeno je:

Ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja, što podrazumijeva pravilnost iskazanih podataka.

Ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa primicima i izdacima, radi utvrđivanja da li su iskazane transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane namjene.

29 “Sl. list RCG” br. 50/07 30 “Sl. list RCG” br. 02/05 31 “Sl. list RCG” br. 21/09


Strana 142

4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija je obavila opštu reviziju, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije sa stanjem na dan 31.12.2011. godine.

5. Opšti podaci o subjektu revizije

Fond rada, kao pravni subjekt, osnovan je Zakonom o Fondu rada32, koji je stupio na snagu januara 2010. godine. Shodno odredbama navedenog Zakona, Odluku o osnivanju Fonda rada donijela je Vlada Crne Gore 21.01.2010. godine33. Fond rada ima svojstvo pravnog lica i status državnog fonda. U skladu sa članom 2. Zakona o Fondu rada, Fond rada je osnovan za ostvarivanje prava na isplatu neisplaćenih potraživanja zaposlenih, kojima je radni odnos prestao usljed pokretanja stečaja kod poslodavca.

U skladu sa članom 4. Zakona o Fondu rada, sredstva za rad Fonda rada obezbjeđuju se iz: budžeta Crne Gore; doprinosa u visini od 0,20% na teret poslodavca koji obveznik osiguranja od

nezaposlenosti obračunava na osnovicu koja se odnosi na taj doprinos u skladu sa posebnim zakonom;

sredstava EU fondova donacija, poklona drugih izvora, u skladu sa zakonom.

Organi Fonda su Upravni odbor i direktor. Na osnovu člana 7. Zakona o Fondu rada, Upravni

odbor Fonda je donio Statut Fonda rada broj 01/1-3-10 od 15.02.2010. godine. Na osnovu člana 10. i 27 Statuta Fonda rada, Fond rada je donio Poslovnik o radu Upravnog odbora Fonda rada broj 01/1-6/1-10 od 19.03.2010. godine i Odluku o izmjeni i dopuni Poslovnika o radu Upravnog odbora Fonda rada broj 01-12-12 od 09.02.2012. godine.

5.1 Organizacija i sistematizacija radnih mjesta

Upravni odbor Fonda rada je donio Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta stručne službe Fonda rada broj 01/1-971-10 od 24.03.2010. godine, kao i Pravilnik o izmjenama i dopunama Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta stručne službe Fonda rada broj 0171-98/4-10 od 30.06.2010. godine i Pravilnik o izmjeni i dopuni Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta stručne službe Fonda rada broj 01-4-12 od 25.01.2012. godine. Na navedeni Pravilnik, kao i na izmjene i dopune Pravilnika Vlada je, shodno Zakonu o Fondu rada, dala saglasnost.

Poslovi iz djelokruga rada Fonda, organizuju se preko unutrašnjih organizacionih jedinica – sektora, i to:

Sektor za pravno analitičke poslove Sektor za ekonomsko operativne i informatičke poslove.

Pravilnikom i izmjenom i dopunom Pravilnika sistematizovano je 14 radnih mjesta bez direktora

Fonda rada. 32 („Sl. list CG“ br.88/09) 33 („Sl. list CG“ br.06/10)


Strana 143

6. Metode revizije, određivanje rizika i procjena materijalnosti

Revizija je planirana i izvršena u skladu sa INTOSAI i EUROSAI standardima, na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da li finansijski izvještaji Fonda rada sadrže materijalno značajne greške i da li je poslovanje subjekta revizije usklađeno sa zakonskim i podzakonskim aktima i drugim propisima. Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima.

Određivanje uzorka vršeno je korišćenjem metodologije za određivanje uzorka, u skladu sa Metodološkim uputstvom za određivanje uzorka u postupku revizije.34 Inherentni rizik (Ri) procijenjen je sa koeficijentom 40,27% (srednji rizik), rizik kontrole (Rk) 34,00% (srednji rizik), uz procjenu rizika revizije (Rr) od 0,49% (srednji rizik). Shodno tome rizik otkrivanja (Ro) je izveden po formuli Ro = Rr/(Ri x Rk) i znosi 3,60%. Uzorkom od 77,53% su obuhvaćeni izdaci subjekta revizije, s obzirom da subjekat revizije ne raspolaže sopstvenim prihodima koji mogu biti poseban predmet revizije. Smatramo da su pribavljeni dokazi dovoljni, odgovarajući i da obezbjeđuju valjanu osnovu za izražavanje revizijskog mišljenja.


Sistem evidencije Fonda rada zasniva se na modifikovanoj gotovinskoj osnovi, a u skladu sa propisima koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika. Fond rada je povezan sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje). Fond rada obezbjeđuje knjigovodstvenu evidenciju kroz Glavnu knjigu i pomoćne evidencije. Pomoćne evidencije, evidenciju zarada i osnovnih sredstava, obezbjeđuje uz upotrebu korisničkog softvera. Navedenim sistemom evidencije, subjekat revizije, obezbjeđuje dokumentacionu osnovu za izradu Godišnjeg finansijskog izvještaja.



Strana 144


Na osnovu Zapisnika o reviziji finansijskih izvještaja, urađen je IZVJEŠTAJ O REVIZJI GODIŠNJEG FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA FONDA RADA ZA 2011. GODINU koji je, nakon razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije (broj 03-40113-115/27 od 18.07.2012. godine), usvojio nadležni Kolegijum Institucije u sastavu dr Milan Dabović, rukovodilac Kolegijuma i Miroslav Ivanišević, član Kolegijuma. Izvještajem su obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum Institucije donio sljedeće

MIŠLJENJE


Fond rada uradio je finansijske izvještaje za 2011. godinu u skladu sa zakonom i u propisanom roku dostavio Ministarstvu finansija. Izvještaji ne sadrže materijalno značajne greške i nepravilnosti. Sve transakcije finansirane u 2011. godini izvršene su u skladu sa godišnjim zakonom o budžetu, evidentirane su u Glavnoj knjizi trezora i isplate su registrovane u okviru konsolidovanog računa Trezora. Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja i nalaza revizije, kolegijum nadležan za predmetnu reviziju donosi pozitivno mišljenje.

Evidentno je da Fonda rada predstavlja fiskalno disciplinovanog korisnika budžetskih sredstava i da uočene nepravilnosti nemaju materijalni značaj, te iz tog razloga nijesu navedene u mišljenju već su iskazane u tekstu Izvještaja.

Preporučujemo da Fond rada, bez obzira na nizak nivo materijalne značajnosti, uočene nepravilnosti otkloni u skladu sa nalazima revizije navedenim u tekstu Izvještaja.


Strana 145

IZVOD


FITOSANITARNE UPRAVE ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Fitosanitarna uprava Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu Trajanje revizije: 70 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma

dr Branislav Radulović, član Senata – član Kolegijuma


Strana 147

I OPŠTI DIO


Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji („Sl. list CG“ br. 28/04, 27/06 i 17/07) i Odluke o vršenju revizije donijete od strane Kolegijuma nadležnog za predmetnu reviziju (DRI broj: 40113-03-310 od 23.03.2012. godine) izvršila je reviziju Godišnjeg finansijskog izvještaja Fitosanitarne uprave za 2011. godinu.

Revizija je izvršena u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji, Poslovnikom Državne revizorske institucije35 i Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije36. Postupci revizije su sprovedeni u skladu sa Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI i EUROSAI). Ovi standardi nalažu da se revizija vrši u skladu sa etičkim zahtjevima i da reviziju planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze.

2. Predmet i obuhvat revizije Predmet revizje je Godišnji finansijski izvještaj Fitosanitarne uprave za 2011. godinu i usklađenost finansijskog poslovanja sa važećim zakonskim i drugim propisima. U skladu sa članom 4. Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave,37 Fitosanitarna uprava je u obavezi da Ministarstvu finansija dostavi godišnje finansijske izvještaje na obrazcima:

Obrazac 3 - Izvještaj o novčanim tokovima III Obrazac 5 – Izvještaj o neizmirenim obavezama Obrazac 9 – Izvještaj o načinu utroška sredstava tekuće budžetske rezerve Obrazac 8 – Izjava o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine.



3. Cilj revizije

Revizija ima za cilj ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti Godišnjeg finansijskog izvještaja Fitosanitarne uprave i na osnovu toga formira odgovarajuće revizorsko mišljenje. U skladu sa ciljem revizije izvršeno je:

Ispitivanje istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja, što podrazumijeva pravilnost

iskazanih podataka. Ispitivanje pravilnosti poslovanja, odnosno finansijskih transakcija i odluka u vezi sa primicima i

izdacima, radi utvrđivanja da li su iskazane transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane namjene.

35 “Sl. list RCG” br. 50/07 36 “Sl. list RCG” br. 02/05 37 “Sl. list RCG” br. 21/09


Strana 148

4. Vrsta revizije

Državna revizorska institucija je obavila opštu reviziju, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijsko poslovanje subjekta revizije sa stanjem na dan 31.12.2011. godine.


5.1. Djelatnost subjekta revizije

U skladu sa članom 35. Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave Fitosanitarna uprava vrši upravne i sa njima povezane stručne poslove koji se odnose na: zdravstvenu zaštitu bilja; sredstva za ishranu bilja; sredstva za zaštitu bilja; sjemenski i sadni materijal, zaštitu biljnih sorti, bezbjednost hrane i GMO; pripremu stručnih osnova za godišnji program monitoringa rezidua, godišnji plan kontrole, plan monitoringa i plan za upravljanje kriznim situacijama u oblasti bezbjednosti hrane biljnog porijekla na nivou primarne proizvodnje i za donošenje propisa; kontrolu i inspekcijski nadzor iz oblasti koje su u njenoj nadležnosti; vođenje registra i evidencija; sprovođenje međunarodnih konvencija, ugovora i razmjenu informacija; učešće u međunarodnim organima i organizacijama; uspostavljanje informacionog sistema u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za informaciono društvo, prikupljanje, obradu i čuvanje podataka; pripremanje izvještaja, analiza, informacija i drugih materijala, u skladu sa propisima i međunarodnim ugovorima i sporazumima, kao i druge poslove koji su joj određeni u nadležnost.

Nadzor nad zakonitošću i cjelishodnošću rada Fitosanitarne uprave vrši Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja.

5.2. Organizacija i sistematizacija radnih mjesta

Vlada Crne Gore je 2009. godine, na predlog direktora Fitosanitarne uprave utvrdila Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Fitosanitarne uprave broj 11/09-0101-2 iz februara mjeseca 2009. godine. Unutrašnje organizacione jedinice Uprave su: Sektor za fitosanitarne poslove (Odsjek zdravstvene zaštite bilja, Odsjek za sjeme, sadni material, zaštitu biljnih sorti i GMO, Odsjek za sredstva za zaštitu bilja, sredstva za ishranu bilja i bezbjednost hrane i Odsjek inspekcijskog nadzora) i Služba opštih poslova.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Fitosanitarne uprave, sistematizovano je 38 službeničkih i namješteničkih mjesta. Direktorka Fitosanitarne uprave je imenovana na period od 5 godina.

6. Metode revizije određivanje rizika i procjena materijalnosti

Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o iznosima i informacijama objelodanjenim u finansijskim izvještajima. Revizorski dokazi su pribavljeni na više načina i iz više izvora. Proučena je i analizirana pravna regulativa, kao i dokumentacija i informacije o poslovanju Fitosanitarne uprave. Metodom uzorka vršena je provjera interne i eksterne dokumentacije i način evidentiranja poslovnih događaja. Korišćenjem analitičkih postupaka vršena je analiza pokazatelja i trendova, kao i promjene i odstupanja od planom utvrđenih vrijednosti. Provjeravana je računska tačnost dokumenata i računovodstvena evidencija.


Strana 149

Određivanje uzorka vršeno je korišćenjem metodologije za određivanje uzorka, u skladu sa Metodološkim uputstvom za određivanje uzorka u postupku revizije.38 Inherentni rizik (Ri) procijenjen je sa koeficijentom 30,36% (srednji rizik), rizik kontrole (Rk) 28,67% (srednji rizik), uz procjenu rizika revizije (Rr) od 0,30% (srednji rizik). Shodno tome, rizik otkrivanja (Ro) je izveden po formuli Ro = Rr/(Ri x Rk) i znosi 3,40%. Uzorkom od 68,32% su obuhvaćeni izdaci subjekta revizije. Smatramo da su pribavljeni dokazi dovoljni, odgovarajući i da obezbjeđuju valjanu osnovu za izražavanje revizijskog mišljenja.


Sistem evidencije Fitosanitarne uprave zasniva se na gotovinskoj osnovi, u skladu sa propisima koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika. Fitosanitarna uprava je povezana sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje).



Strana 150


Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja i razmatranja Izjašnjenja subjekta revizije, na Predlog Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja za 2011. godinu, (broj 320712-0101-648/2 od 23.08.2012. godine), a u skladu sa članom 50. Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu dr Milan Dabović, rukovodilac Kolegijuma - član Senata i dr Branislav Radulović, član Kolegijuma - član Senata na sjednici održanoj 12.09.2012. godine usvojio je KONAČNI IZVJEŠTAJ O REVIZJI GODIŠNJEG FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA FITOSANITARNE UPRAVE ZA 2011. GODINU. Izvještajem su obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum donio sljedeće:

MIŠLJENJE


Fitosanitarna uprava je Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu uradila u skladu sa zakonom. Odnosno, transakcije finansiranja u 2011. godini iskazane su u skladu sa godišnjim zakonom o budžetu, evidentirane su u Glavnoj knjizi trezora i isplate su registrovane u okviru konsolidovanog računa Trezora. Aktivnosti i evidencija transakcija po namjenama, koje su prikazane u finansijskim izvještajima za 2011. godinu, nije u svim aspektima u skladu sa važećim propisima, pa Kolegijum nadležan za predmetnu reviziju izražava uslovno mišljenje i daje sledeće preporuke i mjere u cilju otklanjanja nepravilnosti, a u skladu sa nalazima revizije datim u tekstu Izvještaja.

1. Revizijom je utvrđeno da Fitosanitarna uprava nema uređenu evidenciju obaveza, pa se revizor nije mogao uvjeriti u tačnost podataka iskazanih u Izvještaju o neizmirenim obavezama.

Subjekat revizije treba da obezbjedi evidenciju obaveza u skladu sa Pravilnikom o

jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština i Izvještaj o neizmirenim obavezama sačini u skladu sa Uputstvom za popunjavanje Izvještaja o neizmirenim obavezama, koje je sastavni dio Pravilnika o načinu sačinjavanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave.

2. Obračun i isplata naknada po osnovu rada u radnom timu vršena je u neto iznosima sa obračunatim porezom i prirezom, ali bez obračunatih doprinosa za socijalno osiguranje, što nije u skladu sa Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osigaranje.

Primanja zaposlenih po osnovu naknada za rad u radnim grupama i komisijama

imaju karakter zarade ukoliko ih isplaćuje poslodavac koji je formirao radnu grupu ili komisiju, a član radne grupe je zaposlen kod poslodavca, te za ova primanja postoji obaveza poslodavca da obračuna i uplati, pored poreza na dohodak fizičkih lica, i doprinose za obavezno socijalno osiguranje.


Strana 151

3. Fitosanitarna uprava je angažovala lica po osnovu ugovora o djelu za obavljanje poslova koji spadaju u djelatnost poslodavca i utvrđeni su opisom poslova u Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Fitosanitarne uprave. Ugovori o djelu, u skladu sa članom 165. i 166. Zakona o radu, treba zaključiti sa

određenim licem samo za obavljanje poslova koji su van djelatnosti poslodavca i treba da sadrže rokove za završetak posla.

4. Fitosanitarna uprava je zakup poslovnog prostora od 30m² u iznosu od 4.212,00€ platila unaprijed za period 01.01.2012 – 31.12.2012 godine dana 23.12.2011. godine i na taj način teretila period u kojoj usluga nije izvršena. U skladu sa tačkom 43. Uputstva o radu državnog trezora, službenik za ovjeravanje

ovjerava zahtjev za plaćanje, nakon što utvrdi da je fizičko ili pravno lice izvršilo uslugu ili dostavilo robu.

5. Uvidom u računovodstvenu dokumentaciju, kod nabavke opreme, utvrđeno je da su manja plaćanja vršena avansno na osnovu profaktura, da prijem robe ne prati validna dokumentacija koja potvrđuje da je roba isporučena.

Subjekat revizije treba da vrši plaćanja u skladu sa tačkom 41. i 43. Uputstva o radu

državnog trezora, kojom je propisana obaveza da se nakon prijema robe ili korišćenja usluga provjerava ili dobija pisana potvrda da je usluga obavljena ili da je roba isporučena u skladu sa nalogom za nabavku.

6. Revizijom su utvrđene manje nepravilnosti kod evidencije imovine što nije u skladu sa odredbama Zakona o imovini.

Potrebno je da subjekat revizije u narednom periodu, u skladu sa Zakonom o

imovini, obezbjedi evidenciju imovine koja je u državnom vlasništvu.

7. Revizijom je konstatovano nepoštovanje pojedinih odredbi Zakona o javnim nabavkama roba i usluga. Od uočenih nepravilnosti datih u tekstu Izvještaja ističemo sljedeće: - Zapisnik o javnom otvaranju ponuda sačinjen je prije isteka roka za prijem ponuda što nije

u skladu sa članom 77. stav 2. Zakona o javnim nabavkama, kojim je utvrđeno da se zapisnik o otvaranju ponuda sačini 3 dana od isteka roka za prijem ponuda.

- Ugovor o nabavci je zaključen prije isteka zakonskog roka od 8 dana od dana donošenja

Odluke o izboru najpovoljnije ponude, što nije u skladu sa članom 74. stav 3. Zakona o javnim nabavkama.


Strana 152

- Ukupna godišnja vrijednost malih nabavki realizovanih putem neposrednog sporazuma prikazana u Izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama u 2011. godini broj 320/12-0703-105 iznosi 14,3% vrijednosti od realizovanog budžeta za nabavke, što nije u skladu sa članom 78. Zakona o javnim nabakama. Naručilac je u obavezi da nabavke male vrijednosti putem neposrednog sporazuma sprovede u vrijednosti koja ne prelazi 10% vrijednosti od realizovanog budžeta za nabavke.

Subjekat revizije je u obavezi da osigura punu primjenu Zakona o javnim nabavkama koji reguliše postupak nabavke roba, usluga i izvođenja radova, u cilju zakonitog trošenja budžetskih sredstava kako bi proces nabavki bio transparentan i ekonomičan.


Strana 153

IZVOD IZ IZVJEŠTAJA

O REVIZIJI SREDSTAVA DONACIJE KRALJEVINE DANSKE

(PROJEKAT - „PROGRAM RAZVOJA ORGANSKE POLJOPRIVREDE U CRNOJ GORI“)

Vrsta revizije: Revizija pravilnosti izvršenih isplata sa posebnog bankovnog računa za

iznos donatorskih sredstava, kao i računa Državnog trezora u Crnoj Gori Subjekat revizije: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja nosilac projekta

„Program razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori“ Predmet revizije: Predmet su finansijske transakcije pristiglih sredstava od strane danske

Vlade i transakcije Dražavnog trezora Crne Gore u skladu sa Dopisom OADP - Program razvoja organske poljoprivrede MAFWM-DANIDA broj 06-4016/22 od 19.01.2012. godine

Trajanje revizije: 40 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma



Strana 155

I OPŠTI DIO

1.1 Pravni osnov za vršenje revizije

Pravni osnov za vršenje revizije sredstava donacije Kraljevine Danske za finansiranje Projekta „Program razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori“ sadržan je u Ustavu Crne Gore,39 Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji,40 Izmjenama i dopunama Godišnjeg plana revizija za 2012. godinu, donešenom od strane Senata Državne revizorske institucije41 i Odluci o vršenju revizije donacije za Program razvoja organske poljoprivrede (OADP) po Projektu Kraljevine Danske.42

Postupak revizije je sproveden u skladu sa Poslovnikom Državne revizorske institucije,43 Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije44 i Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI/EUROSAI). U procesu revizije poštovani su standardi koji zahtjevaju planiranje i vršenje revizije na način kojim će se steći razumno uvjerenje za izražavanje mišljenja.

1.2 Vrsta i cilj revizije

Institucija je sprovela reviziju pravilnosti izvršenih isplata u 2011. godini, sa posebnog bankovnog računa za iznos donatorskih sredstava, kao i računa Državnog trezora u Crnoj Gori. Nosilac projekta je Ministrastvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (u daljem tekstu MPŠV).

Cilj revizije je da se iskaže nazavisno mišljenje o usklađenosti sistema upravljanja i realizacije programskih aktivnosti sa programskom dokumentacijom i Priručnikom za grant šemu koji je sačinjen za Komponentu 2- Komponenta konkurentnosti i Rezultata 2.1- Formiranje programa investicionih grantova za organsku proizvodnju45. Ovako postavljeni cilj revizije zahtjevao je verifikaciju pristiglih finansijskih sredstava od strane Ministarstva inostranih poslova Kraljevine Danske na bankovnom računu Crnogorske komercijalne banke AD Podgorica broj: 2345011-77-02010658, koja su preko Državnog trezora isplaćena primaocima sredstava, kao i verifikaciju izdataka isplaćenih iz budžeta odobrenog Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u 2011. godini.

1.3 Predmet i obuhvat revizije

Predmet i obuhvat revizije su finansijske transakcije pristiglih sredstava u 2011. godini od strane danske Vlade i transakcije Dražavnog trezora Crne Gore u skladu sa Dopisom OADP - Program razvoja organske poljoprivrede MAFWM-DANIDA br.06-4016-22 od 19.01.2012. godine iz komponente konkurentnosti, odnosno aktivnosti koje treba da dovedu do rezultata 2.1 - Uspostavljanje programa grantova za investiranje u organsku proizvodnju, prema sljedećem tabelarnom pregledu:

39 „Sl. list CG“, broj 01/07 40 „Sl. list CG“, broj 28/04, 27/06 i 78/06 41 DRI: broj 4011-06-01/2 od 16.februra 2012. godine 42 DRI-40113-03-39/2 od 13.02.2012. godine 43 „Sl. list RCG“, broj 50/07 44 „Sl. list RCG“, broj 02/05 45 Program razvoja organske poljoprivrede Crna Gora 2009-2011 i Priručnik za grant šemu iz decembra 2009. godine


Strana 156

Program investicionih grantova se finansira iz: grant sredstava u iznosu od 750.000,00€; sredstava MPŠV u iznosu od 250.000,00€ i sredstava korisnika u visini od 40% ukupne vrijednosti investicije.

1.4 Program razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori Pravni osnov za implementaciju Programa razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori je: Memorandum o razumijevanju između Vlade Kraljevine Danske i Vlade Crne Gore o

implementaciji Programa razvoja organske poljoprivrede (OADP), (u daljem tekstu Memorandum);

Program razvoja organske poljoprivrede u Crnoj Gori, (u daljem tekstu Program); Priručnik za grant šemu iz decembra 2009 godine, (u daljem tekstu Grant šema);

U okviru Programa susjedstva, Vlada Kraljevine Danske je opredijelila 15 miliona DKK za

razvoj organske poljoprivrede u Crnoj Gori za period januar 2009 – decembar 2011. godina. Danska pomoć se realizuje kao razvojni program pod nazivom “Program razvoja organske poljoprivrede (OADP)”. Cilj Programa je da podrži razvoj organske poljoprivrede i potrošnju organskih proizvoda na domaćem tržištu, kroz sektor turizma, kao i izvoz organskih proizvoda. Budžet projekta iznosi 2.250.000,00€, od čega je Vlada Kraljevine Danske dodijelila 2.000.000,00€, dok učešće Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Crne Gore iznosi 250.000,00€.

Donator: Ministarstvo inostranih poslova Kraljevine Danske Budžet projekta: 2.250.000,00€ Partneri: Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Biotehnički fakultet Trajanje projekta: jun 2009 - maj 2012. godina

Aktivnosti na realizaciji Programa razvoja organske poljoprivrede otpočele su 2. juna 2009.

godine. Osnovana je Kancelarija projekta, zaposlen nacionalni savjetnik i asistent na Programu i imenovani su članovi Upravnog odbora. Programom upravlja Stalni viši ekspert za organsku poljoprivredu, kojeg je imenovalo Ministarstvo inostranih poslova Danske, a Kancelarija programa je


Strana 157

smještena na Biotehničkom institutu. Stalni viši savjetnik je odgovoran za upravljanje i implementaciju Programa. Odgovornost za realizaciju Programa snosi Upravni odbor programa i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Crne Gore.

Sačinjen je Memorandum o razumijevanju između Vlade Kraljevine Danske i Vlade Crne Gore o implementaciji Programa razvoja organske poljoprivrede (OADP), koji propisuje uslove za sve programske aktivnosti kao i za međunarodno osoblje i njihove porodice, tj. one koji nemaju crnogorsko državljanstvo.

Urađen je Priručnik za grant šemu koji je stavljen na raspolaganje svima koji su se obavezali da će biti sertifikovani organski proizvođači. Investicioni aranžmani su fokusirani na biljnu proizvodnju, preradu i distribuciju, uz prioritete za proizvodnju, preradu i distribuciju voća i povrća. Šema nije namijenjena za kupovinu inputa kao što su sjeme i đubriva ili za marketing promociju. Program razvoja organske poljoprivrede uključuje dvije komponente, i to:

1. komponenta institucionalnog razvoja 2. komponenta konkurentnost.

U skladu sa srednjoročnim planom Programa i imajući u vidu razvoj sektora organske

poljoprivredne proizvodnje, u narednoj godini grantom će se podržati i investicije iz stočarske organske proizvodnje, prerade i distribucije.

Računovodstvena evidencija se vodi na gotovinskoj osnovi, a računovodstvena dokumenta su iskazana u euro valuti.

Napominjemo da nabavke imovine i inventara koje vrši korisnik, a koje treba da budu usaglašene sa smjernicama za nabavku iz Grant priručnika nijesu predmet naše revizije.

Revizija je planirana i pripremljena na način da se otkriju eventualne greške i provjeri adekvatnost primjene Programom utvrđenih pravila ponašanja. U tom smislu sačinjena je ČEK LISTA za provjeru usaglašenosti procedura dobijanja granta sa Grant priručnikom.


Strana 158


Izvještajem o reviziji sredstava donacije Kraljevine Danske (PROJEKAT- „PROGRAM RAZVOJA ORGANSKE POLJOPRIVREDE U CRNOJ GORI “) za 2011. godinu su obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum Institucije usvojio sljedeće

MIŠLJENJE

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja, konstatovano je da u 2011. godini, u dijelu koji se odnosi na Komponentu 2 - Komponenta konkurentnosti i Rezultata 2.1 - Formiranje programa investicionih grantova za organsku proizvodnju nije bilo nepravilnosti koje bi ukazivale na povredu procedura propisanih Priručnikom za grant šemu i ostalih programskih dokumenata. U skladu sa nalazima revizije nadležni Kolegijum je po predmetnoj reviziji iskazao pozitivno mišljenje.

Smatramo da je potrebno navesti manje nepravilnosti koje se odnose na sljedeće:

1. Revizijom je utvrđeno da nije ispoštovana preporuka Institucije iz Izvještaja urađenog za 2010. godinu i da se ista nepravilnost ponavlja i u 2011. godini, kada je u pitanju planiranje potrošnje i izvršavanje budžeta po ekonomskoj klasifikaciji. Naime, shodno Zakonu o budžetu za 2011. godinu sredstva za realizaciju projekta (sufinansiranje od strane Crne Gore) planirana su na poziciji ugovorenih usluga, a isplaćena na teret subvencija za proizvodnju i pružanje usluga. Ponovo se preporučuje Finansijskoj službi MPŠV da isplate po osnovu državnog granta (sredstva za sufinansiranje Programa od strane države) za realizaciju Programa „Razvoj organske poljoprivrede” vrši u skladu sa budžetski planiranim namjenama.

2. Skrećemo pažnju da Ministarstvo finansija mora blagovremeno ažurirati specimene potpisa,

ukoliko dođe do promjene odgovornih lica za ovlašćivanje i ododbravanje zahtjeva za plaćanja.


Strana 159

IZVOD

IZ IZVJEŠTAJA O KONTROLNOJ REVIZIJI

FONDA ZA ZAŠTITU I OSTVARIVANJE MANJINSKIH PRAVA

Vrsta revizije: Kontrolna revizija Subjekat revizije: Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Predmet revizije: Realizacija preporuka datih u izvještaju o izvršenoj reviziji za 2010 Trajanje revizije: 30 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: dr Branislav Radulović, član Senata – rukovodilac Kolegijuma



Strana 161

I OPŠTI DIO 1. Pravni osnov za vršenje revizije

Pravni osnov za vršenje revizije Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava (u daljem tekstu – Fonda) sadržan je u: Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji, član 4 („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06, 17/07); Godišnjem planu revizije Državne revizorske institucije br. 4011-06-01 od 10.01.2012. godine; Odluci o vršenju revizije nadležnog Kolegijuma broj 40113-04-34 od 17.01.2012. godine;

Kontrolna revizija Fonda izvršena je u skladu sa:

Poslovnikom o radu Državne revizorske institucije („Sl. list RCG“ br. 50/07); Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije; Međunarodnim računovodstvenim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI).

Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava ima svojstvo pravnog lica. Organi Fonda su Upravni odbor i direktor.

2. Predmet revizije

Predmet revizije je:

kontrola realizacije preporuka sadržanih u konačnom Izvještaju o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja i reviziji efektivnosti Fonda za 2010. godinu DRI broj 40113-04-34/10 od 15.06.2011. godine;

provjera istinitosti navoda datih u dopisu Fonda br. 1019/11 od 30.12.2011. godine, o aktivnostima na realizaciji datih preporuka i otklanjanju utvrđenih nepravilnosti;

kontrola finansijskih izvještaja Fonda za 2011. godinu, u cilju sagledavanja poslovanja subjekta revizije u dijelu konstatovanih nepravilnosti utvrđenih prethodnom revizijom.

3. Cilj i predmet revizije

Cilj kontrolne revizije je dobijanje izvještaja o realizaciji preporuka datih od strane Državne revizorske institucije u Izvještaju o reviziji finansijskih izvještaja i reviziji efektivnosti Fonda za 2010. godinu.

4. Vrsta revizije Državna revizorska institucija izvršila je kontrolnu reviziju čiji cilj je bio dobijanje izvještaja o

realizaciji preporuka datih od strane Državne revizorske institucije u Izvještaju o reviziji finansijskih izvještaja i reviziji efektivnosti Fonda za 2010. godinu. 5. Opšti podaci o subjektu revizije

Fond za manjine je osnovan radi podrške aktivnostima značajnim za očuvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etničkih posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica (u daljem tekstu: manjina) i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta.


Strana 162

Sredstva Fonda obezbjeđuju se u Budžetu Crne Gore i iz drugih izvora. Budžetom CG se za ove namjene opredjeljuje najmanje 0,15% od sredstava tekućeg budžeta. Obaveza Fonda je da podnosi Skupštini Crne Gore Godišnji izvještaj o radu i načinu raspodjele sredstava Fonda. Godišnji izvještaj o radu Upravni odbor Fonda utvrđuje najkasnije do 15. februara tekuće godine za prethodnu kalendarsku godinu. Godišnji izvještaj o radu Fonda za 2011. godinu nije u propisanom roku usvojen i dostavljen Skupštini. Sredstva Fonda raspoređuju se, finansijskim planom, na: sredstva za funkcionisanje Fonda i sredstva za finansiranje projekata.

Raspodjela sredstava za finansiranje projekata vrši se putem javnog konkursa. Pravo učešća

na javnom konkursu za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata imaju nevladine organizacije i druga pravna i fizička lica čije su djelatnosti, odnosno aktivnosti usmjerene na očuvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etničkih posebnosti manjinskih naroda ili drugih manjinskih nacionalnih zajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta.

Odluku o korišćenju sredstava Fonda donosi Upravni odbor Fonda, a u donošenju Odluke o

raspodjeli sredstava učestvuju i predstavnici manjina u skladu sa odlukom Savjeta manjina. Sredstva za finansiranje projekata se raspodjeljuju po sledećim kriterijumima:

doprinosa koji projekat daje očuvanju i razvoju nacionalnog, kulturnog, vjerskog, jezičkog i etničkog identiteteta;

kompatibilnosti projekta sa strateškim dokumentima Vlade; transparentnosti i mogućnosti kontrole realizacije projekta; kredibiliteta podnosioca projekta.

6. Metode revizije U predmetnoj reviziji vršena je kontrola kombinovanjem metode dokumentarne i terenske revizije. Nakon analitičkih postupaka, procjene i analize prikupljene dokumentacije, utvrđene su detaljne revizorske tehnike i metode i vršena je njihova primjena (npr: kreiranje upitnika i testova internih kontrola, obavljanje razgovora i intervjua, pregled dosijea i sl.). Revizijom su ispitivani dokazi na bazi provjere uzoraka, kojima su potkrijepljeni iznosi i informacije objelodanjeni u finansijskim izvještajima.

Izdaci koji su izvršeni za obavljanje redovne djelatnosti Fonda (zarade, naknade, troškovi

službenih putovanja, troškovi reprezentacije, kancelarijskog materijala, goriva, telefona, poštanskih usluga i usluga zakupa) kao i javne nabavke državni revizori su revidirali u cjelosti dok su izdaci za finansiranje projekata revidirani shodno dobijenom uzorku primjenom programa IDEA. Iznos testiranih pozicija iznosi 80% od ukupne populacije.

7. Sistem evidencije i godišnji finansijski izvještaji Revizijom je utvrđeno da Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava računovodstvene

evidencije zasnivao na modifikovano - gotovinskoj osnovi u skladu sa propisima koji regulišu poslovanje budžetskih korisnika. Fond je u 2011. godini sastavio i podnio nadležnom Ministarstvu na propisanim obrascima godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu saglasno Pravilniku o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (“Sl. list CG”, br.32/10), i dostavio iste.


Strana 163

II OCJENA UTVRĐENOG ČINJENIČNOG STANJA I ZAKLJUČNE KONSTATACIJE Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i izjašnjenja subjekta revizije (broj 179/12 od 20.04.2012. godine) na izvještaj DRI (broj 40113-04--36/06 od 05.04.2012. godine), a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum za vršenje ove revizije usvojio je:

KONAČAN IZVJEŠTAJ o kontrolnoj reviziji

Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Fond je od ukupno devet ranije datih preporuka u izvještaju DRI za 2010. godinu u potpunosti realizovao četiri, djelimično dvije, a nije realizovao tri preporuke. Broj nerealizovanih ili djelimično realizovanih datih preporuka ukazuje da subjekt revizije veći broj preporuka nije u potpunosti realizovao u skladu sa nalazom DRI.

Realizacijom određenog broja preporuka Fond je unaprijedio poslovanje u dijelu funkcionisanja sistema internih kontrola i rada računovodstveno finansijske službe. Takođe, unaprijeđeno je poslovanje donošenjem novog Pravilnika o utvrđivanju kriterijuma za vrednovanje projekata čiji je sastavni dio novi prijavni list i tabele za bodovanje i ocjenjivanje projekata.

Međutim, kada je u pitanju realizacija preporuka DRI (broj 6, 8 i 9) koje se odnose na unapređenje poslovanja Fonda u dijelu:

izvještavanja korisnika o trošenju sredstava opredijeljenih za finansiranje

projekata; kontrole realizacije finansijski podržanih projekata; praćenja efekata realizovanih projekata (monitoring),

kontrolnom revizijom je utvrđeno da nije došlo do kvalitativnog poboljšanja u radu kontrolisanog

subjekta. Shodno navedenom, neophodno je da subjekt revizije u potpunosti sprovede aktivnosti na koje

ga upućuje DRI u cilju realizacije nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka i o tome u roku od 6 (šest) mjeseci od dana usvajanja Konačnog izvještaja o kontrolnoj reviziji izvijesti Državnu revizorsku instituciju.


Strana 165

IZVOD


REGULATORNE AGENCIJE ZA ENERGETIKU ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Finansijska revizija Subjekat revizije: Agencija za energetiku Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu Trajanje revizije: 45 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: g. Dragiša Pešić, član Senata - rukovodilac Kolegijuma



Strana 167

I UVODNI DIO 1. Pravni osnov Pravni osnov za vršenje finansijske revizije Regulatorne agencije za energetiku (u daljem tekstu – Agencija) za 2011. godinu sadržan je u: Ustavu Crne Gore, član 144 („Sl. list CG“ br. 01/07); Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji, član 4 („Sl. list RCG“ br. 28/04, 27/06, 78/06, 17/07); Godišnjem planu revizija za 2012. godinu Državne revizorske institucije br. 4011-06-01 od 09.01.2012. godine; Odluci o vršenju revizije nadležnog Kolegijuma broj 40113-04-200 od 02.03.2012. godine.

Revizija Godišnjeg finansijskog izvještaja Agencije za energetiku vršena je u skladu sa: Poslovnikom o radu Državne revizorske institucije („Sl. list RCG“ br. 50/07); Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI)

2. Predmet revizije

Predmet revizije je Godišnji finansijski izvještaji Regulatorne agencije za energetiku za 2011. godinu i usklađenost finansijskog poslovanja sa zakonskom i podzakonskom regulativom.

3. Cilj revizije

Cilj revizije je bio da se izrazi mišljenje o istinitosti i vjerodostojnosti Godišnjeg finansijskog

izvještaja Regulatorne agencije za energetiku i pravilnosti (zakonitosti) transakcija o kojima taj Izvještaj izvještava.

PPrrvvii cciilljj je izricanje mišljenja o istinitosti i vjerodostojnosti finansijskih izvještaja, što podrazumijeva pravilnost podataka iskazanih u istim.

DDrruuggii cciilljj je pravilnost poslovanja, što znači ispitivanje finansijskih transakcija i odluka u vezi sa primicima i izdacima, radi utvrđivanja da li su odnosne transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane svrhe.

Uz izvještaj o reviziji, revizor daje i mišljenje o funkcionisanju sistema unutrašnjih kontrola, evidentiranju, pravilnom postupanju i raspolaganju sa državnom imovinom i primjeni Zakona o javnim nabavkama. 4. Vrsta revizije Institucija je obavila finansijsku reviziju Regulatorne agencije za energetiku za 2011. godinu, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u Godišnji finansijski izvještaj i usklađenost finansijskog poslovanja sa zakonskom regulativom. 5. Osnovni podaci o subjektu revizije

Regulatorna agencija za energetiku je osnovana Zakonom o energetici (’'Sl. list RCG’’, br.

39/03, ''Sl. list CG'', br. 28/10) kao samostalna, funkcionalno nezavisna i neprofitna organizacija, koja vrši javna ovlašćenja koja su joj povjerena. Agencija ima svojstvo pravnog lica i upisana je u Centralni registar Privrednog suda u Podgorici. Sjedište Agencije je u Podgorici, Bulevar Svetog Petra Cetinjskog broj 96.


Strana 168

Finansijska nezavisnost se bazira na nezavisnom budžetu kojeg odobrava Skupština Crne Gore, a koji se popunjava naknadama za licence koje Agencija izdaje. Zakon je Agenciji povjerio značajne, složene i obimne poslove koji u njihovoj ukupnosti čine sadržinu regulacije energetskog sektora.

Bliža unutrašnja organizacija rada Agencije, poslovi organizacionih jedinica, sistematizacija

radnih mjesta u organizacionim jedinicama, uslovi za njihovo obavljanje, broj mjesta i opis poslova radnog mjesta u Agenciji utvrđuje se Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Agencije, broj 11/760-2 od 31.03.2011. godine, shodno kojem su sistematizovana 22 radna mjesta, sa ukupno 28 izvršilaca.

Organi Agencije su Odbor Agencije i direktor Agencije. Zakonom je utvrđena i funkcija

zamjenika direktora Agencije. Agencija za energetiku se finansira od naknada za izdavanje i korišćenje licenci za obavljanje

energetskih djelatnosti. Navedeni način finansiranja utvrđen je Zakonom o energetici iz 2010. godine. 6. Metode revizije

Revizija je planirana i izvršena u skladu sa INTOSAI i EUROSAI standardima na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da li finansijski izvještaji Agencije za energetiku sadrže materijalno značajne greške i da li je finansijsko poslovanje subjekta revizije usklađeno sa zakonskim i podzakonskim aktima i drugim propisima. Materijalnost odnosno prag značajnosti do kog nivoa se može tolerisati pogrešno prikazivanje podataka u finansijskim izvještajima, a da to ne utiče značajno na njihovu istitnitost i objektivnost, je procijenjena na 1,14%. Kontrola izdataka Agencije izvršena je na bazi utvrđenog uzorka koji je obuhvatio 84,52% rashoda od ukupne populacije. 7. Sistem evidencije i godišnji finansijski izvještaji

Agencija za energetiku računovodstvene evidencije obezbjeđuje u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji ("Sl. list RCG" br. 69/05 i "Sl. list CG" br. 80/08 i 40/11) i Pravilnikom o kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica ("Sl. list CG" br. 5/11) Agencija kroz glavnu knjigu obezbjeđuje evidentiranje sledećih pozicija, i to: prihoda, rashoda, stalne i obrtne imovine, obaveza i kapitala. Pored glavne knjige Agencija vodi i pomoćne knjige u kojima se obezbjeđuje analitička evidencija: osnovnih sredstava, kupaca, dobavljača, i evidenciju blagajničkog poslovanja.

Godišnji finansijski izvještaj Agencija sastavlja i podnosi Ministarstvu finansija shodno

Pravilniku o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (“Sl. list Crne Gore”, br. 12/08 i 35/10).


Strana 169

II MIŠLJENJE; KONSTATACIJE I PREPORUKE Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i izjašnjenja Regulatorne agencije za energetiku (broj

12/1217-2 od 02.07.2012. godine) na Preliminarni izvještaj DRI (broj 40113-04-200/12 od 15.06.2012. godine) a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum za vršenje ove revizije u sastavu Dragiša Pešić – član Senata (rukovodilac Kolegijuma) i Miroslav Ivanišević – predsjednik Senata (član Kolegijuma), na sjednici održanoj dana 20.07.2012. godine usvojio je KONAČAN IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Agencije za energetiku za 2011. godinu i izrazio:

pozitivno mišljenje

Revizijom je utvrđeno da ne postoje materijalno značajne greške ili značajna odstupanja kod

zvanično prezentiranih finansijskih izvještaja Regulatorne agencije za energetiku za 2011. godinu i da su finansijske transakcije na osnovu kojih su sačinjeni finansijski izvještaji potkrijepljene odgovarajućom dokumentacijom.

Finansijsko poslovanje Agencije u 2011. godini, u svim materijalno značajnim aspektima, bilo je

usklađeno sa važećom zakonskom i drugom regulativom. Pored datog pozitivnog mišljenja ukazujemo i na one elemente koji su sadržani u pregledu mjera i datih preporuka nadležnog Kolegijuma a koje su usmjerene na unapređenje rada subjekta revizije.

PREPORUKE I MJERE

1. Utvrđene nepravilnosti u dijelu funkcionisanja sistema unutrašnjih kontrola Revizijom je utvrđeno da Agencija funkciju nadzora i kontrole u dijelu vršenja finansijsko - računovodstvenih poslova nije uspostavila na adekvatan način, jer nije zadovoljen princip razdvajanja dužnosti iz razloga što jedan zaposleni obavlja više poslova i to: poslove likvidature, poslove blagajne (podizanje i isplate gotovine), knjiženje finansijskih transakcija, pripremanje finansijskog plana i godišnjih izvještaja kao i kreiranje knjigovodstvene dokumentacije. Agencija takođe nije uspostavila internu reviziju shodno Zakonu o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru (“Službeni list CG”, br. 73/08 i 20/11)

Državna revizorska institucija preporučuje Agenciji da uspostavi potpuni nadzor

i kontrolu u dijelu finansijsko - računovodstvenih poslova i izvrši potrebno razdvajanje dužnosti u okviru ovih poslova a naročito poslova blagajne i poslova kreiranja finansijske dokumentacije. Takođe, Agenciji se preporučuje da shodno Zakonu o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru Crne Gore uspostavi unutrašnju reviziju na jedan od propisanih načina.


Strana 170

2. Utvrđene nepravilnosti u dijelu primjene Zakona o javnim nabavkama

Agencija je u 2011. godini od istog dobavljača izvršila nabavku usluga avio karata u iznosu od 11.524,46€, primjenom neposredne pogodbe a imajući u vidu iznos predmetne nabavke istu je trebalo sprovesti primjenom otvorenog postupka javne nabavke shodno članu 18 i 19 važećeg Zakona o javnim nabavkama; Revizijom je utvrđeno da je Agencija u 2011. godini, sprovela 2 (dva) postupka dodjele javne nabavke neposrednim prikupljanjem ponuda (šoping metoda), ukupne vrijednosti od 11.356,02€, bez prikupljene tri ponude kako je to bilo propisano članom 77 Zakona o javnim nabavkama; Agencija nije postupila u skladu sa odredbama člana 78 Zakona o javnim nabavkama, jer je izvršila nabavke primjenom neposredne pogodbe u iznosu većem od 10% budžeta za nabavke Agencije i nije iskazala sve nabavke izvršene neposrednom pogodbom u dostavljenom godišnjem Izvještaju o sprovedenim javnim nabavkama za 2011. godinu nadležnom organu.

DRI preporučuje Agenciji za energetiku da u narednom periodu prilikom

sprovođenja postupaka javnih nabavki striktno primjenjuje odredbe Zakona o javnim nabavkama.


Strana 171

IZVOD

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI ZAVRŠNOG RAČUNA

BUDŽETA OPŠTINE BAR ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Opština Bar Predmet revizije: Završni račun budžeta Opštine Bar za 2011. godinu Trajanje revizije: 60 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: g. Dragiša Pešić, član Senata – rukovodilac Kolegijuma



Strana 173


Opština Bar je konstituisana i funkcioniše shodno Zakonu o lokalnoj samoupravi („Sl. list RCG“ br. 42/03, 28/04, 75/05, 13/06 i „Sl. list Crne Gore“ br. 88/09). Opština Bar ima svojstvo pravnog lica, ima svoje prihode sa kojima slobodno raspolaže u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi i Zakonom o finansiranju lokalne samouprave („Sl. list RCG“ br. 42/03, 44/03, i „Sl list Crne Gore“ br. 05/08, 51/08 i 74/10), i državnu imovinu na korišćenje, upravljanje i raspolaganje u skladu sa Zakonom o državnoj imovini („Sl. list CG“, br. 21/09).

Organi Opštine su: - Skupština opštine, predstavnički organ Opštine, koju čini 36 odbornika izabranih na period

od 4 godine. Konstitutivna sjednica novog saziva Skupštine opštine Bar je održana 18. i 19. juna 2010. godine. Za predsjednika Skupštine opštine je izabrana Branka Nikezić.

- Predsjednik opštine, izvršni organ Opštine. Bira se iz redova odbornika i mandat mu traje 4 godine.

Predsjednik Opštine je Žarko Pavićević. Predsjednik opštine je izabran na VIII sjednici SO Bar,

koja je održana 10.08.2011. godine, sa mandatom od 4 godine.

Sjedište Opštine je u Baru.

Lice ovlašćeno za potpisivanje naloga za plaćanje je Predsjednik opštine Bar Žarko Pavićević.

Opština ima zaključene ugovore o saradnji sa: - Crnogorskom komercijalnom bankom, broj računa 510-7292-86; - Prvom bankom Crne Gore, broj računa: 535-5413-39; - NLB Montenegrobankom, broj računa 530-6711-56; - Atlas bankom, broj računa 505-3821-54;

2. Računovodstvene politike

Zakon o budžetu („Sl. list RCG“, br. 40/01, 44/01, 28/04, 71/05 i „Sl. list Crne Gore“, br. 12/07, 73/08, 53/09, 46/10 i 49/10) daje smjernice za računovodstvene politike svim subjektima u državi koji funkcionišu na gotovinskoj osnovi.

Opština vodi računovodstvenu evidenciju na gotovinskoj osnovi i u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05, 37/05, 81/05).


Strana 174

3. Mišljenje sa pregledom utvrđenih konstatacija i datih preporuka

Državna revizorska institucija na osnovu člana 4 Zakona o Državnoj revizorskoj insituciji i Odluke Kolegijuma nadležnog za predmetnu reviziju, izvršila je reviziju Završnog računa Budžeta Opštine Bar za 2011. godinu. Revizija je izvršena u skladu sa Poslovnikom Državne revizorske insitucije, Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske insitucije i Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI–ISSAI/EUROSAI).

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i izjašnjenja Opštine Bar (br. 031-1250 od 14.09.2012.g.)

na Izvještaj Državne revizorske institucije (br. 40112-05-230/12 od 28.08.2012.g.), a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske inistitucije, nadležni Kolegijum u sastavu Dragiša Pešić (član Senata i rukovodilac Kolegijuma) i Miroslav Ivanišević (član Kolegijuma), je utvrdio da su konačnim Izvještajem o reviziji obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum Institucije, na sjednici održanoj 05.10.2012.g. donio:

MIŠLJENJE SA KVALIFIKACIJOM (USLOVNO MIŠLJENJE)

Revizijom finansijskih izvještaja je konstatovano da ne postoje materijalno značajne greške ili značajna odstupanja kod zvanično prezentiranih izvještaja Opštine Bar za 2011. godinu i da finansijski izvještaji daju istinit i objektivan prikaz poslovanja subjekta po svim materijalno značajnim aspektima: finansijskog stanja subjekta, rezultata poslovanja i izvršenja budžeta za godinu koja se završava sa 31.12.2011. godine u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.

Revizijom pravilnosti poslovanja je konstatovano da sredstva u pojedinim slučajevima nijesu pribavljena i korištena u skladu sa zakonom i podzakonskim propisima i Odlukom o Budžetu Opštine Bar za 2011. Opština Bar nije u potpunosti ispoštovala odredbe Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, 46/06) u dijelu sprovođenja postupka javnih nabavki. Opština Bar nije ispoštovala Zakon o finansiranju lokalne samouprave („Sl. list RCG“ br. 42/03, 44/03, i „Sl list Crne Gore“ br. 05/08, 51/08 i 74/10) u dijelu koji predviđa davanje saglasnosti Vlade odnosno Skupštine Opštine na dugoročno odnosno kratkoročno zaduživanje i u dijelu koji predviđa godišnji limit zaduživanja. Opština Bar nije ispoštovala odredbe člana 21 Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. list Crne Gore“, br. 13/07, 79/08, 86/09, 78/10, 40/11, 14/12). koji predviđa isplatu doprinosa za socijalno osiguranje zajedno sa neto zaradom, kao i član 46 Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica („Sl. list RCG“, br. 65/01, 12/02, 37/04, 29/05 i „Sl. list Crne Gore“, br. 78/06, 04/07, 86/09, 40/11, 14/12) koji predviđa isplatu poreza na lična primanja zajedno sa neto zaradom. Opština Bar nije u potpunosti primijenila Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05, 37/05, 81/05) kod knjiženja pojedinih rashoda.

Zbog efekata pitanja objašnjenih u prethodnom pasusu, finansijsko poslovanje subjekta revizije u toku 2011. godine nije bilo u svim materijalno značajnim aspektima usklađeno sa važećom zakonskom regulativom. Iz tog razloga, nadležni Kolegijum se opredijelio za navedeno mišljenje.


Strana 175

Konstatacije i preporuke za otklanjanje nedostataka

P R I M I C I

1. Ostale naknade su ostvarene u iznosu od 590 hilj. eura. U ovaj iznos nije uključen prihod po osnovu naknade za korišćenje građevinskog zemljišta koji je ostvaren u iznosu od 44 hilj. eura, već je taj prihod prikazan na primitku 714-5 Naknada za korišćenje građevinskog zemljišta. Primitak 714-5 Naknada za korišćenje građevinskog zemljišta nije planiran Budžetom opštine Bar, ali je iskazano ostvarenje u iznosu od 44 hilj. eura, koje je trebalo knjižiti na stavci Ostale naknade. Otvaranje računa novog konta koji nije planiran Budžetom Opštine jedino se može izvršiti Izmjenama i dopunama Odluke o Budžetu.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da u okviru stavke Ostale

naknade uključi prihod po osnovu naknade za korišćenje građevinskog zemljišta kako bi Završni račun budžeta bio propisno urađen.

2. Kod turističke takse naplata je veća u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu zahvaljujući tehničkom rješenju obračuna. Dostava obračuna ovog poreza je sprovedena zajedno sa porezom na nepokretnosti. Obračun turističke takse za 2011. godinu zbog tehničkog rješenja, prepisom podataka iz katastra, nije realan jer postoje i dupla zaduženja u bazi.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da sredi bazu podataka obveznika turističke takse kako ne bi dolazilo da dupliranja podataka i time nerealnog obračuna prihoda po ovom osnovu.

3. Pozajmice i krediti, realizovani su u iznosu od 840.000 eura: - Uzeti kratkoročni kredit kod Prve banke u iznosu od 300.000 eura; - Uzeti dugoročni kredit kod Atlas Mont banke u iznosu od 200.000 eura i - Uzeti kratkoročni kredit kod Atlas Mont banke u iznosu od 340.000 eura. Nije donesena Odluka SO Bar o uzimanju kratkoročnih kredita niti je obezbijeđena saglasnost od Vlade Crne Gore za uzimanje dugoročnog kredita od 200 hilj. eura, što je Opština Bar bila dužna da obezbijedi shodno Zakonu o finansiranju lokalne samouprave, član 63 i 64.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da dosledno primjenjuje

Zakon o finansiranju lokalne samouprave naročito u dijelu donošenja odluke o kratkoročnom zaduženju od strane SO Bar i odobravanja dugoročnog zaduženja Opštine od strane Vlade Crne Gore.

4. Opština Bar nije mogla napraviti precizan plan primitaka po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica i koncesionih naknada, koji su ustupljeni prihodi tako da Opština nema mogućnost kontrole niti ima mogućnost realne procjene ovih prihoda, jer nije dobila pravovremeno informacije od nadležnih državnih organa:

- Poreska uprava Crne Gore nije dostavila Opštini Bar tražene podatke za 2011. godinu o broju poreskih obveznika i visini poreske obaveze vezano za porez na dohodak fizičkih lica.


Strana 176

- Do momenta revizije nije dobijen odgovor od Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja Crne Gore o koncesionarima i konačnom obračunu koncesione naknade za 2011. godinu i planiranim iznosima koncesione naknade za narednu godinu.

Državna revizorska institucija preporučuje Poreskoj upravi Crne Gore i

Ministarstvu ekonomije i regionalnog razvoja Crne Gore da blagovremeno obavještavaju opštine o visini i strukturi prenesenih prihoda, a posebno podatke o broju poreskih obveznika i visini poreske obaveze vezano za porez na dohodak fizičkih lica odnosno obračunu koncesione naknade, kako bi opštine mogle realno planirati budžetski prihod po ovom osnovu.

I Z D A C I

5. Prlikom revizije obračunatih i isplaćenih zarada u opštini Bar za 2011. godinu utvrđeno je da: Iznos od 1.933.414 eura odnosi se na isplaćene zarade za XII mjesec 2010. godine i 11 isplaćenih zarada iz 2011. godine. Porezi i doprinosi su iznosili 1.395.736 eura, i odnosili se na poreze i doprinose za XII mjesec 2010. godine i 12 mjeseci 2011. godine. Porezi i doprinosi nijesu isplaćeni.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da dosledno primjenjuje

član 21 Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje („Sl. list Crne Gore“, br. 13/07, 79/08, 86/09, 78/10, 40/11, 14/12). koji predviđa isplatu doprinosa za socijalno osiguranje zajedno sa neto zaradom, kao i član 46 Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica („Sl. list RCG“, br. 65/01, 12/02, 37/04, 29/05 i „Sl. list Crne Gore“, br. 78/06, 04/07, 86/09, 40/11, 14/12) koji predviđa isplatu poreza na lična primanja zajedno sa neto zaradom.

6. Tokom izvršenja budžeta Opštine Bar za 2011. godinu došlo je do pogrešnog evidentiranja pojedinih rashoda, do plaćanja na bazi nepotpune dokumentacije ili do nepoštovanja odredbi Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06).

U okviru stavke Rashodi za materijal i usluge - ostali troškovi evidentirane su sledeće nepravilnosti:

- Plaćanja prema akademskom slikaru za umjetničku sliku (stavka 41319 - 1.500 eura) trebalo je evidentirati u okviru stavke 4133- reprezentacija, jer se izdaci odnose na poklon;

- Plaćanja prema dobavljaču kompjuterske opreme, stavka 41319 – 1.174 eura) je trebalo evidentirati na konto 44152 - kompjuterska oprema.)

- Plaćanja prema dobavljaču hrane i pića (stavka 41396 - 3.056 eura) trebalo je evidentirati u okviru stavke 4133 - reprezentacija, jer se izdaci odnose na konzumiranje hrane i pića.

Uvidom u obračun putnih naloga, utvrđeno je da se tokom 2011. godine iznos dnevnice u zemlji

kretao između 15 i 18,5 eura sto je trebalo uskladiti sa Opštim kolektivnim ugovorom po kojem dnevnica za službeno putovanje u zemlji iznosi 18 eura (član 26 Opšteg kolektivnog ugovora, „Sl. list Crne Gore“, 65/10). Takođe, konstatovana je i nepotpunost pojedinih putnih naloga, u pogledu informacija vezanih za vrijeme polaska i dolaska na službeni put, koje ujedno i predstavlja osnovu za izračunavanje visine dnevnice (putni nalozi za vozače).


Strana 177

U toku 2011. godine, gotovina je korišćena za plaćanja kao što su: kupovina monitora, radijatora, isplata članarina, naknada za rad Komisija, jednokratne socijalne pomoći, kao i za plaćanja u okviru kapitalnih izdataka – stavka 44131 (administrativne zgrade, po dopisu stanara) i 44143 – (naknade Komisijama). Shodno Uputstvu o radu državnog trezora, član 151 i 157, („Sl. list Crne Gore“, br. 15/11) gotovinu je potrebno koristiti samo radi podmirivanja kontinuiranih potreba koje se ne mogu efikasno obavljati preko uobičajenog sistema plaćanja.

U okviru stavke Tekuće održavanje, koje je iznosilo 70 hilj. eura (ostvarenje je bilo 100% u odnosu na plan), plaćanja su izvršena sa konta 4142- tekuće održavanje građevinskih objekata. Revizijom je utvrđeno da se plaćanja odnose na održavanje opreme, što je trebalo evidentirati u okviru 4143 – tekuće održavanje opreme.

U okviru stavke Transferi javnim institucijama, revizijom metodom uzorka, utvrđene su sledeće

nepravilnosti:

- Plaćanje prema dobavljačima za prevoz učenika i participaciju karata penzionerima je trebalo biti evidentirano preko računa 463 - obaveze iz prethodnih godina, s obzirom da se radi o obavezama iz 2009. godine. - Plaćanje prema preduzeću za rekonstrukciju javne rasvjete i radove na

elektrosnabdijevanju, testiran iznos od 21.228 eura, je trebalo biti evidentirano preko računa 463 - obaveze iz prethodnih godina, s obzirom da se radi o obavezama iz 2009. g.

U okviru stavke Kapitalni izdaci, metodom uzorka, revizijom su utvrđene sledeće nepravilnosti:

- Dobavljaču je isplaćeno 19.148 eura. Utvrđeno je da je dio isplata bio po situacijama 10, 12, 13, 22 za otklanjanje posledica od poplava u Virpazaru.

Zakon o javnim nabavkama, čl. 18, 19 i 78 dopušta mogućnost sklapanja neposrednog sporazuma za javne nabavke čija vrijednost ne prelazi 2.000 eura. Struktura isplata prema dobavljaču je bila sledeća:

1) Zaključena su tri neposredna sporazuma na ukupan iznos od 6.906,77 eura, od čega jedan preko 2.000 eura. Shodno Zakonu, Opština Bar je bila dužna da izvrši nabavku putem šoping metode. Prekršene su odredbe čl. 18 i 19 Zakona o javnim nabavkama;

2) Izvršena je isplata po situaciji br. 12 ukupne vrijednosti 5.380 eura. Shodno Zakonu, Opština Bar je bila dužna da izvrši nabavku putem šoping metode. Prekršene su odredbe čl. 18 i 19 Zakona o javnim nabavkama;

3) Za isplatu od 6.861 eura nije dostavljena dokumentacija na osnovu koje bi se moglo utvrditi što je osnov plaćanja.

- Plaćanja prema JZU „Dom zdravlja Bar“ i JU Dom Učenika „D. Marović” vršena su na osnovu dopisa kojima se JU obraćaju za novčanu pomoć, za krečenja fasade i zatvaranje konstrukcije finansiranja na elektro mreži, pa je shodno tome, ova plaćanja trebalo evidentirati u okviru stavke Transferi javnim institucijama.

- Sa stavke 44143 – Ostalo – planska i projektna dokumentacija, izvršena je gotovinska

isplata (3.300 eura) koja se odnosi na novčane naknade: Komisiji za sprovođenje javnog nadmetanja za davanje u zakup lokacija po Planu postavljanja privremenih objekata za 2011. godinu (600 eura) i Komisiji za procjenu štete od elementarnih nepogoda-poplava (2.700 eura). Plaćanje je trebalo izvršiti sa stavke 4129 - ostale naknade.


Strana 178

- Sa pojedinim dobavljačima nijesu ispoštovane odredbe Zakona o javnim nabavkama u dijelu koji uređuje način vršenja javne nabavke i kriterijume za pojedine vrste javnih nabavki:

- Snimanje i parcelacija zemljišta - 13.011,63 eura, zaključeno je ukupno 9

neposrednih sporazuma od čega dva preko 2.000 eura. Shodno Zakonu o javnim nabavkama Opština Bar je bila dužna da objavi otvoreni postupak javne nabavke budući da vrijednost javne nabavke prevazilazi iznos od 10.000 eura. Prekršene su odredbe čl. 18 i 19 Zakona o javnim nabavkama.

- Procjena vrijednosti parcela – 2.458,31 euro, jedan neposredni sporazum. Prekršena je odredba čl. 18 i 19, stav 1 alineja 3, Zakona o javnim nabavkama.

U slučaju neposrednog sporazuma sa dobavljačem koji je uradio projekat javne rasvjete, zaključena su tri sporazuma ukupne vrijednosti 2.950 eura, čime nije izričito prekršena odredba čl. 18, 19 i 78 Zakona koje se odnose na neposredni sporazum, ali su prekršene odredbe Zakona koje definišu: Načelo konkurencije, član 6; Načelo transparentnosti postupka, član 7 i Načelo ravnopravnosti ponuđača, član 8.

- Sa jednim dobavljačem koji je vršio radove nije poštovana procedura koju predviđa Zakon

o javnim nabavkama. Ukupna vrijednost radova je bila 107.608,43 eura. Preduzeće je bilo angažovano za održavanje lokalnih puteva, sanaciju puteva, klizišta, iskope i sl. 1) Zaključeno je 17 neposrednih sporazuma između Opštine Bar i dobavljača ukupne

vrijednosti 29.996,71 eura. Shodno Zakonu o javnim nabavkama, Opština Bar je bila dužna da izvrši javnu nabavku putem šoping metode budući da vrijednost javne nabavke prevazilazi iznos od 10.000 eura, ali je manja od 30.000 eura, što je gornja granica za javnu nabavku radova putem šoping metode. Prekršene su odredbe čl. 18 i 19 Zakona o javnim nabavkama.

2) Zaključen je Ugovor br. 031-393 od 13.02.2009.g. između Opštine Bar i dobavljača na iznos od 28.819,96 eura i Aneks ugovora br. 031-1396 od 12.05.2009. godine. Aneksom ugovora nije precizirana ukupna vrijednost ugovora. Zakon o javnim nabavkama, član 23 tačka 4, precizira da „ukupna vrijednost ugovora dodijeljenih za dodatne usluge ili radove ne može preći 25% od vrijednosti glavnog ugovora.“. Ukupno je plaćeno 60.810,52 eura čime su prekršene odredbe čl. 23 Zakona o javnim nabavkama.

3) Plaćen je iznos od 16.801,20 eura za sanaciju klizišta po osnovu 5 računa. U ovom slučaju nije izvršen postupak neposrednog prikupljanja ponuda – šoping metoda, niti je obavljen Pregovarački postupak bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje, usled hitnosti izvođenja radova za sanaciju posljedica od nevremena. Time su prekršene odredbe čl. 23 Zakona o javnim nabavkama.

Otplate kredita su evidentirane na računu 461 - Otplata duga za tekuću godinu. Ratu kredita u

iznosu od 76.149 eura čije je dospijeće bilo u 2010. godini je trebalo evidentirati na računu 463 – Otplate obaveza iz prethodnog perioda. Otplatu dospjelih obveznica za 2010. godinu u iznosu od 75.714 eura je trebalo takođe evidentirati preko računa 463.


Strana 179

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da obezbijedi punu primjenu Zakona o javnim nabavkama u svom poslovanju. Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05, 37/08 i 81/05) izvrši preknjižavanje rashoda na odgovarajuća konta u Završnom računu budžeta za 2011. godinu, shodno datim preporukama. Takođe, Opština Bar u narednom periodu treba da izdatke za materijal i usluge i kapitalne izdatke isplaćuje na osnovu validne dokumentacije (ugovora, neposrednog sporazuma) nakon sprovedenog postupka javne nabavke. Opština Bar izdatke koji se odnose na obaveze iz prethodnih godina treba da knjiži na poziciji 463 Otplata obaveza iz prethodnih godina.

7. Iz tabele zaduženja Opštine Bar na dan 31. XII 2011. godine vidi se da su obaveze po svim osnovama zaduženja 26.723.542 eura (obaveze za bruto zarade i doprinose na teret poslodavca 1.961.313 eura, obaveze za ostale tekuće rashode 903.119 eura, obaveze za transfere institucijama, pojedincima i NVO 1.266.803 mil.eura, obaveze za kapitalne izdatke 4.113.816 eura i obaveze po kreditima i obveznicama 18.478.491 eura), od čega je na naplatu u 2012. godini dospio iznos od 13.436.738 eura. Ovaj podatak nam govori o nelikvidnosti Opštine. Nedostajuća likvidna sredstva se osiguravaju iz kratkoročnih kredita i odlaganja u izmirenju dugoročnih obaveza.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da, prilikom planiranja

prihodne i rashodne strane Budžeta, Opština projekciju budućih rashoda, koji treba da uključe i dospjele neplaćene obaveze, prilagode realnim prihodima u cilju ostvarivanja srednjoročne i dugoročne stabilnosti lokalnih javnih finansija, odnosno obezbijede ravnotežu primitaka i izdataka.

8. Opština Bar je izvršila isplate po glavnici, kamatama i ostalim obavezama koje imaju karakter duga u iznosu od 1.925.192 eura (kamate 154.882 eura, otplate duga 900.311 eura i otplate obaveza iz prethodnih godina 870.000 eura ), što prelazi 10% iznosa tekućih primitaka u 2010. godini. Ukupni tekući realizovani primici na dan 31. XII 2010.g. iznosili su 8.069.375 eura. Opština se nije zadužila shodno članu 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave, odnosno zaduženje opštine ne smije preći 10% realizovanih prihoda u godini koja prethodi godini zaduživanja. Takođe, za prevazilaženje finasijskih teškoća Opština Bar nije uradila Sanacioni plan shodno članu 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave, jer je očekivala priliv sredstava od prodaje imovine.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da prilikom planiranja prihodne i rashodne strane Budžeta Opštine projekciju budućih rashoda, koji treba da uključe i otplatu duga, prilagode realnim prihodima u cilju punog poštovanja primjene člana 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave po kome zaduženje opštine ne smije preći 10% realizovanih prihoda u godini koja prethodi godini zaduživanja i da u što skorijem roku, u cilju prevazilaženja finasijskih teškoća, Opština Bar uradi Sanacioni plan shodno članu 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave.


Strana 180

9. Prilikom preusmjeravanja sredstava tokom 2011. godine nije ispoštovan član 51 Zakona o finansiranju lokalne samouprave, jer je preusmjeren veći iznos od dozvoljenih 10% iznosa sredstava predviđenih za namjene čiji se iznos mijenja.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da obezbijedi punu primjenu Zakona o finansiranju lokalne samouprave u dijelu preusmjeravanja budžetskih sredstava između pozicija.

10. Kapitalni primici ostvareni su u iznosu od 5.101.302,74 eura. Kapitalni budžet je realizovan u ukupnom iznosu od 7.374.156,22 eura. Razlika od 2.272.853,48 eura realizovana je iz tekućeg budžeta.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da prilikom planiranja i izvršavanja Budžeta Opštine poštuje princip ravnoteže između dugoročnih izvora finansiranja i prihoda koji su namjenski određeni za kapitalna ulaganja, sa jedne strane, i kapitalnih izdataka, sa druge strane, kako ne bi dolazilo do prelivanja sredstava iz tekućeg budžeta u kapitalni budžet i na taj način se ugrožavala tekuća likvidnost Opštine Bar.

11. U okviru kapitalnog budžeta, Pozajmice i krediti planirani su i izvršeni u ukupnom iznosu od 840.000,00 eura. Dugoročni kredit od Atlas Mont banke u iznosu od 200.000,00 eura, trebalo je planirati u okviru kapitalnih primitaka a ostatak uzetih kratkoročnih kredita u iznosu od 640.000,00 eura u okviru tekućih primitaka.

U okviru kapitalnog budžeta, evidentirane su otplate kamata u iznosu od 149.601 eura. Od ukupnog iznosa kamata na uzete kredite u iznosu od 149.601 eura, na dugoročne kapitalne kredite odnose se kamate u iznosu od 12.414 eura, a ostatak kamata u iznosu od 137.187 eura odnose se na realizovane kamate po kratkoročnim kreditima za održavanje tekuće likvidnosti. Takođe, u okviru kapitalnog budžeta na poziciji 461 – Otplata kredita i hartija od vrijednosti, ostvaren je rashod u ukupnom iznosu od 709.123 eura. Na izmirenje obaveza po dugoročnom kreditu odnosi se iznos od 152.298 eura, uzet od Konzorcijuma banaka čija realizacija i otplata se vrši preko Crnogorske komercijalne banke, kao i na isplaćene obveznice u iznosu od 75.714 eura, koje se odnose na 2010. godinu, što ukupno iznosi 228.012 eura. Ostatak otplate kredita u iznosu od 481.111 eura odnosi na uzete kratkoročne kredite, za održavanje tekuće likvidnosti.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da prilikom usvajanja Završnog računa Opštine Bar za 2011. godinu izvrši korekcije na način da u kapitalnom budžetu budu prikazani dugoročni krediti i otplate dugoročnih kredita i hartija od vrijednosti, kako bi se ispoštovao princip vezivanja dugoročnih izvora finansiranja za kapitalne izdatke i kratkoročnih izvora finansiranja za tekuće izdatke.


Strana 181

12. Kapitalni izdaci izvršeni su u ukupnom iznosu od 5.595.433 eura. Uvidom u tabelarne preglede koji sadrže broj tendera, broj ugovora, datum kad je dokument dat na naplatu i iznos uplaćenih sredstava po vrstama kapitalnih izdataka, koje je sačinila Agencija za investicije i imovinu, utvrđeno je da su u većem iznosu izvršena plaćanja po osnovu raspisanih javnih poziva iz ranijih godina. Iz 2011. godine plaćeni su nastali izdaci po osnovu javnog poziva 01/11 i ostala manja plaćanja koja se odnose na izdatke nastale po osnovu šoping metode i neposrednog sporazuma. Prilikom knjiženja trebalo je plaćanja starija od godinu dana knjižiti na izdatku 463 – Otplata obaveza iz ranijih godina.

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da, u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05, 37/08 i 81/05) izdatke koji se odnose na obaveze iz prethodnih godina, u slučajevima kada su te obaveze starije od 12 mjeseci, treba da knjiži na poziciji 463 Otplata obaveza iz prethodnih godina.

13. Uvidom u Završni račun bužeta Opštine Bar za 2011. godinu, kod potrošačke jedinice Agencija

za investicije i imovinu - izdaci za Kapitalni budžet, u tabelarnom prikazu planirani su i prikazani izdaci 461 – Otplata kredita i hartija od vrijednosti i 463 – Otplata obaveza iz prethodne godine, prije izdatka 441- Kapitalni izdaci. Planirani izdaci se moraju iskazivati redosledom, u skladu sa Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05,37/05 i 81/05).

Državna revizorska institucija preporučuje Opštini Bar da nazive konta koji su

planirani i iskazani u Završnom računu Budžeta Opštine Bar za 2011. godini, unese u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština („Sl. list RCG“, br. 35/05, 37/05 i 81/05).

D R Ž A V N A I M O V I N A

14. Građevinski objekti su prikazani po nabavnoj vrijednosti u iznosu od 1.819 hilj. eura, ispravka vrijednosti je bila u iznosu od 638 hilj. eura, a sadašnja vrijednost je 1.137 hilj. eura.

Kod Zgrade Skupštine Opštine i zgrade pod nazivom Kula A – IV sprat, sadašnja vrijednost nije usklađena sa tržišnom vrijednošću.

Zgrada Skupštine Opštine (C-1) po knjigama ima nabavnu vrijednost 273.630 eura (ispravka vrijednosti 185.228 eura, odnosno sadašnja vrijednost 81.561 eura). Kad podijelimo sadašnju vrijednost sa kvadraturom prostora- 3336 m2 dobije se vrijednost od 24,45 eura/m2, što je ispod tržišne vrijednosti. Ista je situacija i sa dijelom ostalih građevinskih objekata, Kula A-IV sprat, prostor površine 1.211 m2, vrijednost po metru kvadratnom u knjigama je 19,41 eura.

Vrijednost zemljišta koje je u svojini 1/1 ili korišćenju 1/1 Opštine Bar nije procijenjena.

Opština Bar treba da u najkraćem roku izvrši procjenu nepokretnosti – zgrade Skupštine Opštine i zgrade „Kula A – IV sprat“, kako bi knjigovodstvena sadašnja vrijednost odgovarala fer tržišnoj vrijednosti. Takođe, Opština Bar treba da pokrene postupak za procjenu vrijednosti zemljišta koje je u svojini ili korišćenju 1/1 Opštine Bar kako bi imala realan izvještaj o vrijednosti predmetne državne imovine.


Strana 182

J A V N E N A B A V K E

15. U postupku sprovođenja javnih nabavki tokom 2010.g. i 2011.g. došlo je do određenih propusta prilikom procedure predviđene Zakonom o javnim nabavkama („Sl. list CG“, br. 46/06).

Plan javnih nabavki Opštine Bar za 2011. godinu donesen je 11.01.2011. godine, što je u

suprotnosti sa članom 27 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06), shodno kome Plan javnih nabavki za tekuću godinu treba objaviti i donijeti najkasnije do kraja prethodne godine.

Tokom revizije konstatovano je da Plan javnih nabavki za 2011. godinu uključuje i projekte iz

prethodnih godina. S obzirom da je Plan javnih nabavki donesen za period od jedne godine i da je planiran na osnovu Odluke o Budžetu opštine Bar za 2011. godinu, ne može da sadrži projekte za koje je ranije sproveden postupak javnih nabavki.

Nije donesen novi Plan javnih nabavki za 2011. godinu, nakon donesene Odluke o Izmjenama i

dopunama Budžeta za 2011. godinu (“Sl. list RCG – opštinski propisi” br.40/11). Po toj Odluci planirani su izdaci za Kapitalni budžet kod Agencije za investicije i imovinu u iznosu od 7.378.000 eura.

U Planu javne nabavke za 2011. godinu, u okviru rashoda za materijal planirana je nabavka

mehanizacije. Shodno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžeta opština (“Sl. list RCG”, br.35/05, 37/05 i 81/05), mehanizacija je u kontnom planu, planirana u grupu konta 441 Kapitalni izdaci, na sintetičkom kontu 441-5 Izdaci za opremu, a analitičkom kontu 441-5-6, tako da ne može biti planirana u okviru rashoda za material.

Opština Bar treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o javnim nabavkama,

naročito kod procedure donošenja Plana javnih nabavki, usaglašavanja Plana javnih nabavki sa godišnjim Budžetom opštine Bar i poštovanja Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžeta opština.

16. U postupku sprovođenja javnih nabavki tokom 2010.g. i 2011.g. došlo je do određenih propusta prilikom primjene Zakona o javnim nabavkama („Sl. list CG“, br. 46/06) kod određenog broja otvorenih postupaka javnih nabavki.

02/11 Nabavka kancelarijskog materijala za 2011. godinu

Procijenjena i ugovorena vrijednost javne nabavke za kancelarijski materijal utvrđena je u iznosu od 50.000,00 eura, dok je realizovan iznos od 51.829,03 eura. Nema Aneks-a ugovora za prekoračenu vrijednost, što je u suprotno članu 470 Zakona o obligacionim odnosima . Predviđeni obrasci shodno članu 37, 67 i 70 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06) nijesu zavedeni.

03/11 Izgradnja i uređenje šetališta i plaže – kupališta na lokaciji Žukotrlica u Baru.


Strana 183

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki na osnovu člana 93 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06) i člana 219, 221 i 234 Zakona o opštem upravnom postupku („Sl. list RCG“ br. 60/03), rješavajući po žalbi izjavljenoj protiv Rješenja Opštine Bar, donijela Rješenje, kojim se usvaja žalba kao osnovana, pa se poništava Rješenje Opštine Bar, u cjelini, jer prvorangirani ponuđač nije dostavio tražene potvrde, na način izričito zahtjevan javnim pozivom i tenderskom dokumentacijom. Po navedenom Rješenju Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, Opština Bar je bila u obavezi, da u roku od osam dana od dana dostavljanja rješenja, izvrši ponovni pregled, ocjenu, upoređivanje i vrednovanje ponuda, i obavjesti Državnu komisiju u roku od 3 dana od dana donošenja odluke o dodjeli ugovora. Opština Bar nije postupila po Rješenju Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki što je bila dužna učiniti shodno članu 101 Zakona o javnim nabavkama. Opština Bar je po predmetu Izgradnja i uređenje šetališta i plaže – kupališta na lokaciji Žukotrlica u Baru, donijela tek u novembru mjesecu novu Odluku o pokretanju i sprovođenju postupka javne nabavke broj 11/11, shodno članu 28. Zakona o javnim nabavkama, zavedena pod brojem 031-1615/1 dana 10.11.2011. godine.

11/11 Izgradnja i uređenje šetališta i plaže - kupališta na lokaciji Žukotrlica u Baru Nakon poništenog javnog poziva broj 03/11, raspisan je novi javni tender za Izgradnju i uređenje šetališta i plaže - kupališta na lokaciji Žukotrlica u Baru broj 11/11. Nakon sprovedenog javnog tendera broj 11/11 donesena je Odluka o dodjeli ugovora, koja je zavedena pod brojem 031-1845 dana 22.12.2011. godine, najpovoljnijem ponuđaču po najnižoj cijeni od 378.250 eura. Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki 17.02.2012. godine, rješavajući po žalbi konzorcijuma izjavljenoj protiv rješenja Opštine Bar, donijela je Zaključak, da se odbacuju sve žalbe kao neblagovremene. Shodno članu 27. Zakona o javnim nabavkama („Sl list RCG“, br.46/06), Urađen je predmjer i predračun radova. U toku revizije Ugovor nije dat na uvid, jer po iskazu odgovornog lica ugovor nije još potpisan. Shodno članu 74 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06), ukoliko predlog ugovora nije dio dokumentacije za nadmetanje, naručilac predlog ugovora treba da uputi ponuđaču u roku od osam dana od dana konačne odluke o izboru najpovoljnijeg ponuđača. Ponuđač je obavezan da potpiše predlog ugovora u roku od osam dana od dana prijema ugovora i vrati ga naručiocu zajedno sa traženom garancijom za dobro izvršenje ugovora. Odnosno, u ovom slučaju osam dana od dana donošenja Rješenja Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki koje je bilo 17.02.2012. godine.


Strana 184

01/11 Pružanje poštanskih usluga za potrebe organa lokalne uprave Donesena je Odluka o dodjeli Ugovora za pregovarački postupak bez prethodnog objavljivanja za javno nadmetanje 01/11 od 27.06.2011. godine, a po odobrenju Direkcije za javne nabavke broj 01-1900, 01-1900/2 i 01 – 1900/3 od 27.06.2011. godine. Odluka je zavedena pod brojem 031 – 910/1 dana 07.07.2011. godine. Ugovor o dostavljanju poreskih rješenja po cijeni od 49.132 eura je zaključen između: Opštine Bar i Pošte Crne Gore, a zaveden je pod brojem 031-907 dana 05.07.2011. godine. Republika Crna Gora i Agencija za telekomunikacije i poštansku djelatnost, pod datumom datum 15.02.2007. godine, usvojile su Posebnu licencu br.01-1 Pošti Crne Gore DOO Podgorica za obavljanje univerzalne poštanske usluge. Planom javnih nabavki za 2011. godinu, nije planiran predmet javnih nabavki o pružanju poštanskih usluga za potrebe organa lokalne uprave. Uprava za javne nabavke Crne Gore nije ispoštovala član 27 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06), jer je dozvolila odgovornom službeniku Opštine Bar da objavi predmet javne nabavke, koji nije planiran Planom Javnih nabavki Opštine Bar za 2011. godinu.

Javne nabavke putem neposrednog sporazuma u 2011. godini

U Izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama, putem neposrednog sporazuma, navedeno je da je ugovorena vrijednost javnih nabavki u 2011. godini iznosila 236.321 eura i ukupan broj predmeta 221, dok je u tabelarnom prikazu dat ukupan iznos od 250.302 eura i ukupan broj predmeta 224.

02/10 Izvođenje radova na rekonstrukciji i održavanju lokalnih i nekategorisanih puteva i

gradskih saobraćajnica u Opštini Bar. Ugovor je zaključen po jediničnim cijenama sa PDV-om i bez PDV-a između: Opštine Bar i dobavljača. Procijenjena vrijednost javne nabavke sa uračunatim PDV-om je 2.400.000 eura. Shodno članu 1. Ugovora, izvođač se obavezao da shodno Odluci o izboru najpovoljnijeg ponuđača za ustupanje radova na održavanju lokalnih i nekategorisanih puteva, kao i gradskih saobraćajnica, br. 031-371 od 08.03.2010. godine po javnom pozivu br. 02/10 izvede radove na održavanju lokalnih i nekategorisanih puteva i gradskih saobraćajnica po cijenama iz ponude izvođača radova br. 032-04-dj-460-167 od 01.03.2010. godine. U ponudi izvođača radova date su jedinične cijene sa PDV-om i bez PDV-a. U Planu javnih nabavki projekat, Izvođenje radova na rekonstrukciji i održavanju lokalnih i nekategorisanih puteva i gradskih saobraćajnica u Opštini Bar, je planiran u okviru Investicionog održavanja. S obzirom da je u Planu javnih nabavki Invedsticiono održavanje planirano u iznosu od 1.540.000,00 eura a procijenjena vrijednost javne nabavke je utvrđena u iznosu od 2.400.000,00 eura, nije donesen Amandman za promjenu Plana javnih nabavki za 2010. godinu.


Strana 185

Uprava za javne nabavke Crne Gore nije ispoštovala član 27 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06), jer je dozvolila odgovornom službeniku Opštine Bar da objavi predmet javne nabavke, koji je planiran u Planu Javnih nabavki Opštine Bar za 2010. godinu u manjem iznosu od procijenjene vrijednosti objavljenog projekta. Predviđeni obrasci, shodno članu 37, 67 i 70 Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, br. 46/06) nijesu zavedeni.

Opština Bar treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o javnim nabavkama, kod

planiranja, sprovođenja procedure otvorenog postupka javnih nabavki i izvršavanja Zakona.

Uprava za javne nabavke treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o javnim nabavkama u dijelu zabrane odobravanja raspisivanja otvorenih postupaka javnih nabavki kod subjekata koji te nabavke nijesu planirali u godišnjem planu javnih nabavki.


Strana 187

IZVOD


MONTENEGRO AIRLINES AD PODGORICA ZA 2011. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Montenegro Airlines AD Podgorica Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2011. godinu Trajanje revizije: 90 revizorskih dana Sastav Kolegijuma: g. Dragiša Pešić, član Senata – rukovodilac Kolegijuma

dr Milan Dabović,član Senata – član Kolegijuma


Strana 189


Osnivač avio kompanije „Montenegro airlines” AD Podgorica je Vlada Crne Gore čiji ulog je na dan osnivanja iznosio 51% i još 32 osnivača/pravna lica sa 49% osnivačkog uloga koje je upisano u Centralni registar Privrednog suda Rješenjem br. Fi.2141/94 od 24.10.1994. godine. Po Ugovoru o osnivanju Društvo je osnovano radi obavljanja djelatnosti transporta putnika i robe u vazduhoplovnom saobraćaju. Društvo je upisano u Centralnom registru Privrednog suda 14.08.2002.g. kao društvo sa ograničenom odgovornošću, pod brojem 5-0051750/001.

Promjena oblika organizacije Društva nastala je 14.11.2009.g. kada je „Montenegro Airlines“ postao akcionarsko društvo, registrovano u Centralnom registru Privrednog društva pod rednim brojem 4-0008862/001. Vrijednost kapitala nakon procjene koju je izvršio Ekonomski fakultet iz Podgorice je iznosila 25,685 mil.eura i uzeta je kao osnova vrijednosti kapitala, koja i sada figuriše u CDA.

Organi Društva su: Skupština akcionara, Odbor direktora, Izvršni direktor, Sekretar društva.

Organi društva su:

Skupština akcionara (organ vlasnika) - je najviši organ Društva, kojom je u 2011. godini predsjedavala Mirel Radić-Ljubisavljević predstavnik državnog kapitala, pomoćnica Ministra saobraćaja i pomorstva u Vladi CG, imenovana aktom Vlade CG br.02-6181/3 od 17.06.2011.g.

Odbor direktora (organ upravljanja), broji 5 članova: dr Zoran Đurišić; mr Miodrag Ivanović; Rifat Rastoder; Milovan Milić i Džavid Šabović. Članovi Odbora direktora su izabrani na redovnoj skupštini akcionara 2011. godine.

Izvršni direktor (poslovodni organ) - v.d. izvršni direktor je dr Zoran Đurišić.

Član Odbora direktora Zoran Đurišić je Odlukom Odbora direktora br. 7953 od 22.07.2009. godine imenovan za V.d. izvršnog direktora Društva.

Sekretar Društva – Sekretar Društva je Biljana Medojević. Izabrana je na sjednici Odbora direktora 01.06.2010. godine.

2. Računovodstvene politike

Društvo ima obavezu da vodi svoje evidencije i sastavlja finansijske izvještaje u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji CG („Sl. list RCG”, br. 69/05), odnosno na osnovu Odluke o neposrednoj primjeni Međunarodnih računovodstvenih standarda (MRS) u Crnoj Gori („Sl. list RCG“, br. 69/02). Shodno tome, Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja (MSFI) primjenjuju se za finansijske izvještaje koji obuhvataju period od 01.01.2003.g.

Finansijski izvještaji Društva su prikazani u formatu propisanom članom 3 Zakona o računovodstvu i reviziji CG i članom 22 IV Direktive EU (br. 78/660/EEC).

Društvo nema usvojen akt kojim su definisane računovodstvene politike.


Strana 190

3. Mišljenje sa pregledom utvrđenih konstatacija i datih preporuka

Državna revizorska institucija na osnovu člana 4 Zakona o Državnoj revizorskoj insituciji i Odluke Kolegijuma nadležnog za predmetnu reviziju, izvršila je reviziju Godišnjeg finansijskog izvještaja Montenegro Airlines AD Podgorica za 2011. godinu. Revizija je izvršena u skladu sa Poslovnikom Državne revizorske insitucije, Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske insitucije, Međunarodnim računovodstvenim standardima (MRS) i Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI–ISSAI/EUROSAI).

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i izjašnjenja Montenegro Airlines AD (br.8394 od

09.08.2012.g.) na Izvještaj Državne revizorske institucije (br. 40113-05-40/22 od 24.07.2012.g.), a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske inistitucije, nadležni Kolegijum u sastavu Dragiša Pešić (član Senata i rukovodilac Kolegijuma) i dr Milan Dabović (član Kolegijuma), je utvrdio da su konačnim Izvještajem o reviziji obuhvaćeni svi bitni elementi na osnovu kojih je nadležni Kolegijum Institucije, na sjednici održanoj 18.10.2012.g. donio:

MIŠLJENJE SA KVALIFIKACIJOM (USLOVNO MIŠLJENJE)

Revizijom finansijskih izvještaja je konstatovano da finansijski izvještaji u određenim slučajevima ne daju objektivno stanje sredstava i obaveza. Prema našim nalazima, iznos koji nije usaglašen između Društva i značajnih dobavljača i partnera (JP „Aerodromi Crne Gore“, Agencija za kontrolu letenja Srbije i Crne Gore, Republički fond za zdravstveno osiguranje, „JAT Airways“, Lovćen osiguranje Podgorica ) je 1,236 mil.eura i 184 mil.dinara. Takođe, revizijom je utvrđeno da je gubitak Društva u 2011. godini potcijenjen za iznos plaćenih kamata od 905,8 hilj.eura.

Revizijom pravilnosti poslovanja je konstatovano da sredstva u pojedinim slučajevima nijesu korištena u skladu sa zakonom i podzakonskim propisima. Montenegro Airlines AD nije poštovao odredbe Zakona o javnim nabavkama („Sl. list RCG“, 46/06) iako je bio na listi obveznika. Montenegro Airlines AD nije poštovao odredbe Zakona o privrednim društvima („Sl. list RCG“, br. 06/02, „Sl. list CG“, br. 17/07, 80/08, 40/10, 73/10, 36/11 i 40/11), u dijelu izjašnjenja Skupštine akcionara Društva za nabavku iznad 20% vrijednosti imovine Društva i dijelu koji reguliše izbor izvšnog direktora Društva.

Zbog efekata objašnjenih u prethodnom pasusu, finansijsko poslovanje subjekta revizije i finansijsko izvještavanje u toku 2011. godine nije bilo u svim materijalno značajnim aspektima usklađeno sa važećom zakonskom regulativom. Iz tog razloga, nadležni Kolegijum se opredijelio za navedeno mišljenje.


Strana 191

Konstatacije i preporuke za otklanjanje nedostataka

1. Izvršni direktor v.d. dr Zoran Đurišić je istovremeno obavljao funkciju Predsjednika Odbora direktora, što je suprotno članu 42, tačka 2, podtačka 3, Zakona o privrednim društvima („Sl. list RCG“, br. 06/02, „Sl. list CG“, br. 17/07, 80/08, 40/10, 73/10, 36/11 i 40/11).

Odbor direktora Društva treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o privrednim društvima („Sl. list RCG“, br. 06/02, „Sl. list CG“, br. 17/07, 80/08, 40/10, 73/10, 36/11 i 40/11) i punu primjenu Statuta Društva, posebno u dijelu izbora Izvršnog direktora Društva.

2. U Statut Društva nije unesena odredba iz člana 35, tačka 2, podtačka 4b, Zakona o privrednim

društvima, kojom se precizira da: Isključivo pravo skupštine akcionara je da donosi odluku o raspolaganju imovinom društva čija je vrijednost veća od 20% od knjigovodstvene vrijednosti imovine društva. Predsjednik odbora direktora Društva je, u skladu sa zaključcima sa II sjednice Odbora direktora Društva koja je održana 07.07.2010. godine, donio Odluku o nabavci vazduhoplova, br. 7559 od 08.07.2010. godine, u iznosu od 32,940 mil.USD (26,164 mil.eura). Ukupna aktiva Društva bila je na kraju 2009. godine 42,684 mil.eura. Vrijednost vazduhoplova koje je trebalo nabaviti je iznad 20% vrijednosti imovine Društva i o toj Odluci Predsjednika odbora direktora je bila dužna da se izjasni Skupština akcionara Društva, shodno Zakonu o privrednim društvima, član 35, tačka 2, podtačka 4b.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da pokrene proceduru

usklađivanja Statuta Društva sa Zakonom o privrednim društvima („Sl. list RCG“, br. 06/02, „Sl. list CG“, br. 17/07, 80/08, 40/10, 73/10, 36/11 i 40/11). Takođe, Društvo treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o privrednim društvima, posebno u dijelu izjašnjenja Skupštine akcionara Društva za nabavku iznad 20% vrijednosti imovine Društva.

3. Društvo nema usvojen akt kojim su definisane računovodstvene politike.

Društvo nije dostavilo računovodstvene politike i napomene uz godišnje finansijske iskaze, što je bilo dužno uraditi u skladu sa članom 2, Zakona o računovodstvu i reviziji („Sl. list RCG“, br. 69/05, Sl. list CG br. 80/08, 32/11).

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da pokrene proceduru izrade akta kojim će biti definisane računovodstvene politike Društva i da ubuduće uz godišnje finansijske iskaze dostavlja računovodstvene politike i napomene.

4. Shodno Ugovoru o finansijskom lizingu između Društva i brazilske banke „BNDS“, obaveza po finansijskom lizingu izvršiće se u 24 polugodišnje rate, počevši od 16.01.2011.g. Tokom 2011. godine izvršene su dvije otplate. Sa izvršenom otplatom kamata po ovom osnovu u 2011. godini u ukupnom iznosu 905,8 hilj.eura povećana je nabavna vrijednost investicija u toku (EMBRAER E195) i tekuće dospijeće dugoročnih obaveza.


Strana 192

Iz navedenog se može zaključiti da je gubitak Društva potcijenjen za iznos plaćenih kamata u iznosu od 905,8 hilj.eura, a osnovna sredstva precijenjena.

Društvo treba da obezbijedi punu primjenu Međunarodnih računovodstvenih standarda, naročito standarda br. 17 na način da kamata (lizing naknada) tereti troškove tekućeg perioda kroz stavku finansijski rashodi. Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da izvrši ispravku u svojim bilansima i finansijskim izvještajima u skladu sa standardom 17 MRS-a, i da kamatu prikažu kao tekući trošak u okviru stavke finansijski rashodi čime bi došlo do korekcije ukupnog gubitka Društva za 2011. godinu odnosno do povećanja gubitka u iznosu od 905,8 hilj.eura.

5. Društvo je na stavci Dugoročni krediti u zemlji knjižilo 57 hilj.eura koje se odnose na

odobravanje finansijskih zaduženja zaposlenima, shodno zaključku Odbora direktora Društva i odluci v.d. Izvršnog direktora Društva. Društvo nema zakonski osnov za odobravanje finansijskih zaduženja zaposlenima, putem zaključivanja Ugovora o zajmu. Shodno članu 7. Pravilniku o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica („Sl. list CG”, br. 05/11) na računu 034 – Dugoročni krediti u zemlji iskazuju se dugoročni krediti i zajmovi dati pravnim licima u zemlji, osim matičnom, zavisnim i ostalim povezanim pravnim licima. Prema tome, račun 034 nije predviđen za knjiženje kredita i zajmova datih zaposlenim licima. Shodno tome, ne primjenjuje se kontni plan shodno Pravilniku o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica („Sl. list CG”, br. 05/11). Društvo je bilo u obavezi da za dobrena finansijska zaduženja zaposlenima, shodno Zakonu o porezu na dohodak fizičkih lica („Sl. list CG”, br. 40/11), obračuna i redovno plaća porez nadležnom poreskom organu.

Društvo treba da obezbijedi punu primjenu odredbi iz Statuta Društva koje se odnose na djelatnost Društva i ne obavlja finansijske aranžmane putem ugovora o zajmu, zatim punu primjenu Pravilnika o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva i druga pravna lica („Sl. list CG”, br. 05/11) i zatim punu primjenu Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica („Sl. list CG”, br. 40/11).

6. U dijelu evidencije i upravljanja zalihama Društva utvrđeno je da popisne liste ne sadrže cijenu i

finansijsku vrijednost pojedinih roba, nego samo količinu iskazanu pojedinačno po vrstama robe. U izvještajima popisnih komisija nije konstatovano da je popisno stanje usaglašeno sa knjigovodstvenim stanjem.

U procesu revizije nijesu date na uvid popisne liste:

- rezervnih djelova za vazduhoplove, - kao i Zapisnik o izvršenom otpisu alata i inventara.

Nijesu date na uvid kalkulacije cijena ulaza i izlaza roba, na osnovu kojih bi se moglo konstatovati po kojim cijenama se vrši obračun ulaza i izlaza robe na zalihama, odnosno nijesu dostavljeni dokazi na osnovu kojih se može utvrditi na koji način se vrednuju zalihe.


Strana 193

Društvo nije donijelo akt kojim reguliše računovodstvene politike u oblasti upravljanja zalihama.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da izvrši usaglašavanje izvještaja popisnih komisija odnosno popisnih lista sa knjigovodstvenim stanjem i da donese akt kojim bi se regulisale računovodstvene politike u oblasti upravljanja zalihama Društva.

7. Potraživanje od „JAT Airways“ Beograd iznosi, u knjigama Društva, 41 hilj.eura, dok je

konfirmacijom iskazan iznos od 0 eura.

Kod potraživanja od Republičkog fonda zdravstva dobijena je konfirmacija iz koje se vidi da nije priznata obaveza Fonda u iznosu od 112 hilj.eura.

Nezavisnom konfirmacijom dobijenom od JP „Aerodromi Crne Gore“ obaveze prikazane kod Društva su iskazane manje za iznos od 462 hilj.eura.

Konfirmacijom dobijenom od Agencije za kontrolu letenja Srbije i CG obaveze prikazane kod Društva su iskazane manje u iznosu od 464 hilj.eura i 184 mil.dinara (za rutne naknade). Nezavisnom konfirmacijom dobijenom od Lovćen osiguranja, obaveze kod Društva su iskazane u većem iznosu za 157 hilj.eura.

Društvo treba da obezbijedi punu primjenu Zakona o računovodstvu i reviziji („Sl. list CG”, br. 32/11) naročito u dijelu zaključivanja i čuvanja poslovnih knjiga i da pokrene proceduru usaglašavanja salda sa onim kupcima i dobavljačima gdje je stanje neusaglašeno.

8. Društvo je izvršilo uplatu u iznosu od 120 hilj.eura na ime JP „Aerodromi Crne Gore”

Podgorica. Izvršena uplata je proknjižena na date avanse, umjesto na dobavljača JP „Aerodromi Crne Gore” po osnovu izdate fakture u iznosu od 164 hilj.eura, čija je kartica odobrena.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da izvrši korekcije u knjiženju na način da se tereti stavka Dobavljači za iznos od 120 hilj.eura.

9. Potraživanja po osnovu akontacija za službeno putovanje iznose 12 hilj.eura.

Državna revizorska institucija preporučuju Društvu da preuzme radnje za naplatu

potraživanja po osnovu datih a ne vraćenih akontacija za službena putovanja, shodno Uredbi o naknadi troškova državnih službenika i namještenika („Sl. list CG“, 57/11), član 9, gdje se precizira da se akontacija za službeno putovanje treba opravdati najkasnije 3 dana od dana povratka sa službenog puta.

10. Revizijom je konstatovano da Društvo nema interni propis kojim se reguliše blagajničko

poslovanje.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da izradi interni propis kojim bi se detaljno regulisalo blagajničko poslovanje, s obzirom da ova materija nije regulisana pravnim propisima višeg reda.


Strana 194

11. Evidentiran je kumulirani gubitak od 17,869 mil.eura dok je kapital Društva 25,685 mil.eura, odnosno kada se uključe rezerve i neraspoređena dobit 27,945 mil.eura. Kroz kumulirani gubitak obezvrijeđeno je 64% kapitala. Ostatak kapitala iznosi 10,075 mil.eura.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da upozna Skupštinu akcionara društva sa stanjem neto imovine Društva, shodno članu 40, tačka 3, Zakona o privrednim društvima („Sl. list RCG“, br. 06/02, „Sl. list CG“, br. 17/07, 80/08, 40/10, 73/10, 36/11 i 40/11) i da donese hitne mjere sanacije finansijskog stanja Društva.

12. Pojedinačni kolektivni ugovor nije potpisan između poslovodstva i sindikata Društva. Ugovor o

radu definiše ukupan iznos zarade, i nijesu definisani koeficijenti složenosti posla niti vrijednost koeficijenata.

Državna revizorska institucija preporučuje Društvu da ubrza rad na izradi kolektivnog ugovora koji bi vrednovanje radnih mjesta iskazalo kroz koeficijente i koji bi bio usklađen sa Opštim kolektivnim ugovorom, a samim tim preciznije iskazao relaciju između radnih mjesta u kompaniji.

13. Ugovor o pružanju usluga zemaljskog opsluživanja sa JP „Aerodromi Crne Gore“ nije

dostavljen na uvid, prema riječima odgovornih, taj ugovor nije potpisan za 2011. godinu.

Državna revizorska institucija preporučuju Društvu da poslovanje sa JP „Aerodromi Crne Gore“, kao važnim dobavljačem, reguliše ugovornim odnosom što hitnije.

14. Konstatovano je da Društvo nije primjenjivalo odredbe Zakona o javnim nabavkama („Sl. list

CG“, br. 46/06), već je vršilo nabavke na osnovu interne regulative, navedene u Izvještaju. Društvo je tokom revizije dostavilo dokaz da je oslobođeno primjene Zakona o javnim nabavkama („Sl. list CG“, br. 42/11).

S obzirom da je u međuvremenu stupio na snagu novi Zakon o javnim

nabavkama („Sl. list CG“, br. 42/11), shodno kome je Montenegro Airlines AD prestao biti obveznik Zakona, nemamo preporuku već ostajemo kod naprijed navedene konstatacije.


Strana 195

KONTROLA REALIZACIJE PREPORUKA IZ REVIZORSKIH IZVJEŠTAJA


Strana 197

Kontrola realizacije preporuka iz Preliminarne revizije Naplata i raspoređivanje boravišne takse

Nakon izjašnjenja subjekta revizije, provjerom realizacije preporuka konstatovano je da

je Ministarstvo održivog razvoja i turizma od ukupno 7 preporuka realizovalo 2 preporuke, i to sljedeće:

Ministarstvo turizma u saradnji sa Ministarstvom finansija treba da inicira donošenje akta o načinu uplaćivanja i raspoređivanja boravišne takse, kojom bi se utvrdilo da obveznici boravišnu taksu uplaćuju na jedinstveni žiro –račun. Lokalne poreske organizacije po automatizmu uplaćivale bi zakonom predviđene iznose boravišne takse lokalnim i Nacionalnoj turističkoj organizaciji.

Ministarstvo turizma treba da predloži donošenje izmjena zakonskih propisa iz oblasti

turizma u kojima će se definisati status dilera za izdavanje soba, kako bi se uvela obaveza da se ležaji mogu izdavati jedino posredstvom turističkih agencija i info punktova koji će biti locirani u svim turističkim mjestima.

Nerealizovane preporuke:

Potrebno je da se preciziraju odredbe koje se odnose na oslobađanja od plaćanja boravišne takse (član 3) kroz izmjene i dopune Zakona o boravišnoj taksi.

U okviru Ministarstva turizma treba treba da se organizuje funkcija interne kontrole koja će se baviti i pitanjima naplate i raspoređivanja boravišne takse.

Ministarstvo finansija, u saradnji sa lokalnim poreskim upravama i Nacionalnom turističkom organizacijom, treba da pokrene postupak kontrole utvrđivanja neuplaćenih obaveza za boravišnu taksu namijenjenih za Nacionalnu turističku organizaciju za 2007 i 2008 godine.

Treba donijeti Pravilnik na osnovu Zakona o inspekcijskoj kontoli kojim če se bliže definisati način kontrole uplate i raspoređivanje boravišne takse odnosno kontrole boravka lica u registrovanim i neregistrovanim objektima.

Ministarstvo finansija treba da preduzme mjere za vršenje nadzora nad sprovođenjem Zakona o turizmu, Zakona o turističkim organizacijama i Zakona o boravišnoj taksi u zakonom propisanih nadležnosti.


Strana 198

Kontrola realizacije preporuka iz Revizije Završnog računa budžeta Opštine Herceg Novi za 2009. godinu

Nakon izjašnjenja subjekta revizije, provjerom realizacije preporuka konstatovano je da je Opština Herceg Novi od ukupno 8 preporuka realizovala 4 preporuke, i to sljedeće:

Donošenje Statuta Opštine koji je usaglašen sa pozitivnim pravnim propisima države Crne Gore.

Izbor najpovoljnijeg ponuđača revizorske kuće „Mont Audit Plus“ d.o.o. Podgorica za reviziju Završnog računa budžeta za 2010. godinu.

Uspostavljanje evidenciju obaveza po dobavljačima, za 2010. godinu i 2011. godinu, na osnovu prispjele dokumentacije, gdje se obaveze smanjuju za izvršene isplate a salda na računima pokazuju stanje neizmirenih obaveza.

Primjenu Zakona o javnim nabavkama ( „Sl. list CG“, br. 46/06) u postupku sprovođenja javnih nabavki.

Nerealizovane preporuke: Evidencija i formiranje baze podataka o nelegalno izgrađenim objektima na teritoriji

Opštine u cilju adekvatne procjene i naplate prihoda.

Evidencija nepokretne imovine shodno Zakonu o državnoj imovini, u smislu popisa sve nepokretne imovine, kako bi opština uspostavila svoju evidenciju u okviru svog organa uprave.

Rješavanje aktivnih sudskih sporova koji su opredijeljeni u vidu novčanih potraživanja prema Opštini Herceg Novi.

Realizacija Plana javnih nabavki Opštine Herceg Novi za 2010. godinu, nakon čije će se ralizacije imati uvid u realnost procjene.


Strana 199

Kontrola realizacije preporuka iz Revizije Godišnjeg finansijskog izvještaja Javnog preduzeća "Aerodromi Crne Gore" za 2009. godinu

Nakon izjašnjenja subjekta revizije, provjerom realizacije preporuka konstatovano je da je JP „Aerodromi Crne Gore“ od ukupno 14 preporuka realizovala 6 preporuka, i to sljedeće:

Donošenje Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, kojim se

utvrđuje broj izvršilaca po pojedinim radnim mjestima i promjene pri opisu radnih mjesta Stručni saradnik- koordinator za finansijsko-računovodstvene poslove, Stručni saradnik za finansijsko-računovodstvene poslove i Saradnik za kadrovske i zajedničke poslove.

Donošenje Poslovnika o radu Upravnog Odbora.

Obezbjeđenje amortizacionog plana za kredit prema EBRD-u, i prikazivanje tekućeg dospijeća dugoročnih kredita kao kratkoročnu obavezu.

Primjena Zakona o javnim nabavkama.

Raspisivanje tendera za izbor najpovoljnije ponude za nabavku goriva.

Raspisivanje tendera za izbor najpovoljnije ponude za osiguranje odgovornosti iz djelatnosti.

Djelimično realizovane preporuke:

Kompletiranje Upravnog odbora i Nadzornog odbora (Vlada CG, odnosno resorno

ministarstvo još uvijek nije odgovorilo na urgenciju JP ACG za okončanje procedure izbora i imenovanja predsjednika NO).

Upravni odbor donosi: odluke o investicijama - plan javnih nabavki, program rada i razvoja preduzeća, godišnji i periodični računovodstveni izvještaj, mjere i zadatke radi zaštite ugrožavanja životne sredine; Održavanje sjednica Nadzornog odbora, najmanje četiri puta godišnje (Razlog – Procedura izbora i imenovanja predsjednika Nadzornog odbora još uvijek nije završena).

Izvršena je procjena vrijednosti nekretnina i opreme JP „Aerodromi Crne Gore“; Skidanje tereta i ograničenja sa zemljišta Preduzeća na aerodromu Tivat - započeta procedura.


Strana 200

Nerealizovane preporuke:

Izmjena i dopuna Statuta (čeka se na saglasnost Vlade CG, preko resornog Ministarstva

pomorstva, saobraćaja i telekomunikacija).

Donošenje Poslovnika o radu Nadzornog odbora (Vlada CG, odnosno resorno ministarstvo još uvijek nije odgovorilo na urgenciju JP ACG za okončanje procedure izbora i imenovanja predsjednika NO. Dok se ne izabere Predsjednik NO, ne može se ni usvojiti Poslovnik o radu NO).

Usaglašavanje Kolektivnog ugovora Preduzeća sa Zakonom o radu (čeka se saglasnost Vlade, kao trećeg supotpisnika).

Potpisivanje Aneksa ugovora sa izvođačem radova na proširenju platforme za generalnu avijaciju na aerodromu Tivat (ne postoji odgovor ni od Direkcije za javne nabavke ni od Ministarstva finansija).

Sudski spor sa preduzećem „Cyvas General Trade“ ltd. (ne očekuje se okončanje postupka u toku 2011.g.).

.


Strana 201

Kontrola realizacije preporuka iz Revizije finansijskog izvještaja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore za 2008. godinu

Nakon izjašnjenja subjekta revizije, provjerom realizacije preporuka konstatovano je da

je JP za upravljanje morskim dobrom Crne Gore od ukupno 8 preporuka realizovalo 7 preporuka, i to sljedeće:

Iniciranje Upravnog odbora da se donesu izmjene i dopune ili novi Zakon o morskom dobru.

Pitanje registracije u Centralnom registru Privrednog suda, kako bi se definisalo na osnovu kojeg zakonskog propisa funkcioniše javno preduzeće (obije preporuke su sadržane u nacrtu Zakona o Morskom dobru).

Pribavljanje saglasnosti Vlade Crne Gore na plan korišćenja sredstava.

Upotrebu sredstava, po osnovu iskazane dobiti, za zaštitu, uređenje i unapređenje morskog dobra, a po odluci Upravnog odbora i saglasnosti Vlade Crne Gore.

Anilazu i preispitivanje svih dugoročnih ugovora iz prethodnih godina.

Realno planiranje javnih nabavki.

Realizaciju sudske odluke po kojoj AD “Pomorski saobraćaj” svakog mjeseca podnosi mjesečni izvještaj o ostvarenom prihodu od prodatih karata radi obračuna i fakturisanja naknade shodno zaključenom ugovoru između stranaka.

Nije realizovano (procedura u toku):

Uspostavljanje jedinstvenog sistema internih kontrola (donesen je nacrt Pravilnika o

osnovama sistema interne kontrole).


Strana 203

III DIO

OSTALE AKTIVNOSTI DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE


Strana 205

Pored redovnih zadataka koji se odnose na realizaciju Godišnjeg plana revizije, Državna revizorska institucija (DRI) je u izvještajnom periodu sprovodila i aktivnosti usmjerene na dalji institucionalni razvoj i jačanje svojih kapaciteta.

U tom cilju, DRI je donijela Strateški plan razvoja kojim je definisala ciljeve i dalje pravce svog razvoja u periodu 2012 – 2017. godine, u skladu sa zahtjevima međunarodnih revizorskih standarda, dobrom evropskom praksom i sopstvenim potrebama.

Posebnu pažnju DRI je posvetila sprovođenju preporuka iz Mišljenja Evropske komisije, naročito u dijelu koji se odnosi na jačanje finansijske i funkcionalne nezavisnosti. Shodno tome, intenziviran je rad na izmjenama i dopunama Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji koji je prepoznat i podržan od strane Generalnog Direktorata za Budžet Evropske komisije.

U cilju daljeg jačanja razvoja eksterne revizije, DRI je kroz prisustvo konferencijama, seminarima, sastancima nastavila i sa aktivnostima na polju međunarodne i regionalne saradnje.

Aktivnosti na donošenju i sprovođenju Strateškog plana razvoja Državne revizorske institucije

Na bazi sopstvenog iskustva, iskustava Vrhovnih revizorskih institucija zemalja koje su završile

proces pridruživanja EU, kao i preporuka relevantnih međunarodnih organizacija koje su vršile kontrolu dostignutog stepena razvoja Institucije, Senat Državne revizorske institucije konstatovao je potrebu izrade Strateškog plana razvoja Institucije. Strateški plan razvoja DRI usvojen je u aprilu mjesecu ove godine. Usvojena Strategija razvoja DRI daje prikaz ciljeva i aktivnosti, kao i pravca daljeg razvoja i aktivnijeg pozicioniranja Institucije u javnosti, sa definisanjem konkretnih zadataka u cilju ostvarenja svoje osnovne misije. Definisani strateški ciljevi su: unapređenje zakonodavnog okvira Institucije, uvođenje novih vrsta revizija, unapređenje kvaliteta revizija i obezbjeđenje kontrole kvaliteta revizije; jačanje kapaciteta; unapređenje informacionog sistema i komunikacionih politika. Usvojenim Akcionim planom za realizaciju strateških ciljeva odnosno zadataka DRI definisane su konkretne mjere i aktivnosti neophodne za realizaciju strateških ciljeva odnosno zadataka, uz istovremeno definisanje rokova i lica nadležnih za realizaciju svakog pojedinačnog cilja.

Saradnja sa Skupštinom Crne Gore, Vladom Crne Gore i drugim državnim organima i civilnim sektorom

Državna revizorska institucija je nastavila intenzivnu i uspješnu saradnju sa Skupštinom Crne

Gore - Odborom za ekonomiju, finansije i budžet Crne Gore, kroz ostvarivanje svoje kontrolne i savjetodavne funkcije, a posebno na planu izmjena Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji.

U skladu sa Strateškim planom razvoja institucije, do kraja 2012. godine, u planu je i potpisivanje Protokola o saradnji sa Odborom za ekonomiju, finansije i budžet, a Odbor je podržao i prijedlog budžeta DRI za 2013. godinu.

Intenzivirana je saradnja sa nadležnim državnim organima, posebno sa Ministarstvom finansija, Državnim tužilaštvom, Upravom za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, Upravom za antikorupcijsku inicijativu, Komisijom za kontrolu postupka javnih nabavki, Upravom za kadrove, Poreskom upravom i drugim državnim organima.


Strana 206

U izvještajnom periodu, Državna revizorska institucija je učešćem na skupovima, partnerstvom i saradnjom na projektima i kroz dostavljanje informacija, nastavila saradnju sa civilnim sektorom.

Mišljenje Evropske komisije o zahtjevu za članstvo Crne Gore u Evropskoj Uniji (2012. godina) - realizacija preporuka u oblasti eksterne revizije

U Analitičkom izvještaju iz Mišljenja Evropske komisije naglašeno je poboljšanje sveobuhvatne

efikasnosti Državne revizorske institucije i ukazano na neophodnost jačanja njene finansijske nezavisnosti.

Obaveze proistekle iz Mišljenja Evropske komisije vezane za jačanje nezavisnosti i kapaciteta Državne revizorske institucije podrazumijevale su sljedeće aktivnosti:

Izuzimanje nezavisnog Revizorskog tijela za reviziju sredstava fondova Evropske Unije iz okvira DRI

Jačanje finansijske i funkcionalne nezavisnosti DRI Jačanje profesionalnih kapaciteta i nezavisnosti DRI u dijelu vršenja revizije finansijskih

izvještaja političkih partija i izbornih kampanja

Izuzimanje nezavisnog Revizorskog tijela za reviziju sredstava fondova Evropske unije iz okvira DRI

U cilju ispunjavanja obaveza iz Mišljenja Evropske Komisije u dijelu izuzimanja nezavisnog

Revizorskog tijela za reviziju sredstava fondova Evropske unije iz okvira DRI, Vlada je utvrdila Prijedlog Zakona o reviziji sredstava iz fondova Evropske unije koji je Skupština usvojila u februaru. Sredstva za rad ovog tijela su, kao posebnoj potrošačkoj jedinici, obezbijeđena Zakonom o budžetu Crne Gore za 2012. godinu. Generalni revizor je imenovan od strane Vlade Crne Gore u julu, dok je u toku imenovanje njegovog zamjenika.

Jačanje finansijske i funkcionalne nezavisnosti DRI

U cilju jačanja finansijske i funkcionalne nezavisnosti DRI-e, Odbor za ekonomiju, finansije i

budžet je u septembru 2011. godine jednoglasno utvrdio prijedlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji. Podršku predloženim izmjenama dao je i Generalni Direktorat za Budžet Evropske Komisije, posebno u dijelu ostvarivanja finansijske i upravljačke nezavisnosti. Prijedlog je, u novembru, razmatran od strane Odbora za ustavna pitanja i zakonodavstvo, ali nije dobio potrebnu većinu. Dalje aktivnosti na izmjenama i dopunama Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji su precizirane u Strateškom planu razvoja kao i u Akcionom planu za implementaciju strateških ciljeva, a sve u cilju unapređenja nezavisnosti kao i cjelokupnog zakonodavnog okvira Državne revizorske institucije. Kao još jedan korak u ostvarivanju svoje nezavisnosti, DRI je uradila tekst prijedloga amandmana na Ustav Crne Gore kojim bi se obezbijedio funkcionalni imunitet članova Senata, koji je potom uvršten u konačan tekst prijedloga amandmana na Ustav.

Finansijska i funkcionalna nezavisnost je najvažniji preduslov daljeg razvoja DRI, što je prepoznato od strane matičnog Skupštinskog odbora, kao i kroz analitički izvještaj Evropske Komisije, ali aktivnosti na ovom pitanju nijesu dalje napredovale.


Strana 207

Jačanje profesionalnih kapaciteta i nezavisnosti DRI u dijelu vršenja revizije finansijskih izvještaja političkih partija i izbornih kampanja

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju političkih partija čija je primjena počela u januaru, Državnoj revizorskoj instituciji je ustanovljena nova nadležnost - revizija finansijskih izvještaja političkih partija i izbornih kampanja.

Državna revizorska institucija je, uz podršku Kancelarije Programa Ujedinjenih nacija za razvoj u Crnoj Gori (UNDP), a zajedno sa revizorima Ureda za reviziju Hrvatske, u aprilu organizovala radionicu na temu „Revizija finansijskih izvještaja političkih partija i nadzor nad finansiranjem izbornih kampanja“. Radionica je održana sa ciljem razmjene iskustava i prakse na polju revizije finansijskih izvještaja političkih partija i nadzora finansiranja izbornih kampanja sa revizorskim kadrom Državne revizorske institucije Crne Gore.

Takođe, DRI je uz podršku UNDP-a u Crnoj Gori, organizovala i drugu regionalnu konferenciju na temu „Uloga Vrhovnih revizorskih institucija u kontroli finansiranja političkih partija“. Konferencija, kojoj su prisustvovali najviši predstavnici vrhovnih revizorskih institucija Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije i Crne Gore, kao i predstavnici Skupštine Crne Gore, poslaničkih klubova i NVO sektora, je bila prilika da vrhovne revizorske institucije razmijene svoja stečena iskustva u cilju jačanja transparentnosti upravljanja javnim finansijama, sa akcentom na definisanju preporuka za dalje jačanje regionalne saradnje.

DRI je, preko svojih predstavnika u Pregovaračkoj grupi za poglavlje XXIII (Pravosuđe i temeljna prava), uključena u proces pregovora Crne Gore i Evropske Unije vezano za ispunjenje zahtjeva Evropske Komisije u dijelu vršenja revizije finansijskih izvještaja političkih partija i izbornih kampanja.

Realizacija projekta Evropske Unije “Jačanje eksterne revizije u Crnoj Gori“

Sporazumom potpisanim u martu 2010. g. između Delegacije Evropske Unije u Crnoj Gori i Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju (GIZ) sa ciljem jačanja eksterne finansijske kontrole u javnom sektoru, pokrenut je projekat “Jačanje eksterne revizije u Crnoj Gori“. Državna revizorska institucija je 07. juna u saradnji sa GIZ-om organizovala okrugli sto povodom obilježavanja desetogodišnjice saradnje Vlade Njemačke i Crne Gore i uspješnog završetka projekta. Ovom prilikom prezentovan je “Strateški plan razvoja Državne revizorske institucije u periodu 2012 – 2017. godine” koji ujedno predstavlja i prvu aktivnost u sklopu projekta Evropske Unije “Jačanje eksterne revizije u Crnoj Gori”.

Druga aktivnost predviđena projektom, realizovana je u potpunosti u junu izradom „Priručnika o planiranju i vršenju finansijske revizije i revizije pravilnosti“, čime je Državna revizorska institucija učinila bitan korak ka trajnoj modernizaciji i jačanju svojih operativnih sposobnosti.

Razvoj revizije uspjeha, a samim tim i Revizorskog tijela nadležnog za vršenje ove revizije, kao treća projektna aktivnost, odvija se uz mentorstvo Švedskog ureda za reviziju i saradnju sa revizorskim institucijama Bosne i Hercegovine. Kao rezultat dosadašnje uspješne saradnje sa Švedskim uredom za reviziju, iniciran je njen nastavak u vidu pripremljenog nacrta Sporazuma o nastavku institucionalne saradnje ove dvije institucije čije se potpisivanje očekuje do kraja tekuće godine. Revizorsko tijelo, kao


Strana 208

tijelo zaduženo za razvoj i implementaciju procedura za reviziju uspjeha ; sprovođenje pilot revizije uspjeha i razvoj opštih smjernica razvoja za reviziju uspjeha, je nakon uspješno završenih aktivnosti na izradi Predstudije i saglasnosti Švedskog ureda za reviziju, nastavilo rad na pilot reviziji – “ Revizija sistema naplate poreza na dobit”.

U cilju unapređenja kvaliteta rada, Državna revizorska institucija je u ovom izvještajnom periodu izradila i priručnik „Računovodstvo i revizija preduzeća javnog sektora“ koji predstavlja kompilaciju računovodstvenih tehnika, standarda i revizorskih postupaka u realnom sektoru.

Međunarodna i regionalna saradnja

Državna revizorska institucija je nastavila saradnju sa Vrhovnim revizorskim institucijama članicama INTOSAI-a i EUROSAI-a46, kroz aktivno učešće na međunarodnim kongresima, seminarima, konferencijama i radionicama posvećenim razvoju eksterne revizije.

Poseban aspekt međunarodne saradnje predstavlja saradnja koju DRI ostvaruje sa Evropskim računskim sudom, u okviru Mreže zemalja kandidata i potencijalnih kandidata za članstvo u Evropskoj uniji, aktivno učestvujući na sastancima predsjednika Mreže, sastancima službenika Mreže, tematskim radnim grupama.

Budući da je Crna Gora stekla status kandidata za članstvo u Evropskoj uniji, DRI je stekla pravo da kao aktivni posmatrač bude uključena u rad Kontakt Komiteta vrhovnih revizorskih institucija Evropske unije. Shodno tome, DRI je uzela učešće na redovnom sastanku Komiteta, koji je održan u Estorilu, Portugal 18-19. oktobra t. g., na kojem se razgovaralo o izazovima sa kojima se suočavaju Vrhovne revizorske institucije (VRI) u pripremanju višegodišnjeg finansijskog okvira Evropske unije, kao i o najnovijim aktivnostima u vezi sa suočavanjem sa ekonomskom krizom i iskustvima VRI tokom sprovođenja revizija na ovu temu. Posebno je potencirana uloga zemalja članica EU, u dijelu koji se odnosi na ekonomsko rukovođenje, održivost i razvoj javnih finansija.

U aprilu mjesecu, predstavnici DRI-e su učestvovali na redovnom sastanku Službenika za Mrežu vrhovnih revizorskih institucija Evropske Unije i Vrhovnih revizorskih institucija zemalja kandidata i potencijalnih kandidata Evropske Unije i Evropskog Računskog Suda, koji je održan u Rimu. Na sastanku se posebno razgovaralo o zajedničkim strateškim ciljevima u svijetlu budućih pristupanja Evropskoj Uniji, a koji su prepoznati kao prioriteti u budućem radu Mreže za period 2012-2013. godine. Ovom prilikom, DRI je prezentirala aktivnosti koje se tiču trećeg zajedničkog prioriteta iz Okvirnog plana rada Predsjednika Mreže - “Konferencije o značaju jačanja konstruktivnih odnosa između Vrhovnih revizorskih institucija i Parlamenta sa posebnim osvrtom na praćenju preporuka iz revizorskih izvještaja” koja će se održati naredne godine u Crnoj Gori.

Predstavnici DRI-e su učestvovali i na “Seminaru o postizanju kvaliteta revizije”, održanom u Pragu, 23-26. aprila 2012. godine, u organizaciji Vrhovne revizorske institucije Češke. Seminar je bio posvećen kontroli kvaliteta revizije (nadzor i pregled vršenja revizije i primjena ISSAI standard 40) i načinu na koji se postiže kvalitet revizija; identifikovanju mogućih poboljšanja i promovisanju saradnje među članicama Mreže Vrhovnih revizorskih institucija.

46 DRI je članica INTOSAI-a od 2007. godine, dok je od 2008. godine članica EUROSAI-a


Strana 209

Takođe, Državna revizorska institucija kroz seminare, radionice, posjete, razmjenu znanja i iskustava ostvaruje i uspješnu bilateralnu saradnju sa Vrhovnim revizorskim institucijama iz okruženja. Shodno tome, predstavnici DRI su učestvovali na “Radionici o reviziji završnih računa budžeta i konsolidovanih finansijskih izvještaja”, održanoj 01. i 02. decembra 2011. godine u Beogradu, u organizaciji Državne revizorske institucije Srbije. Tom prilikom su članice Mreže potencijalnih kandidata i zemalja kandidata EU i Evropskog računskog suda razmijenile svoja iskustva na polju revizije završnih računa budžeta i predstavile nove ideje u pogledu ocjene rizika od materijalno pogrešnog iskazivanja, materijalnosti u planiranju i vršenju revizije, revizijskog uzorkovanja i formiranja mišljenja i izvještavanja o finansijskim izvještajima. Radionica je, pored navedenog, bila usmjerena i na primjenu i usklađivanje prakse državnih revizorskih institucija sa odgovarajućim međunarodnim standardima (ISSAI).

DRI je nastavila sadržajnu regionalnu saradnju sa DRI Srbije i Uredom za reviziju Republike Hrvatske, Računskim Sudom Republike Slovenije i Uredom za reviziju Bosne i Hercegovine.

Saradnja sa međunarodnom organizacijom SIGMA, nastavljena je i u ovom izvještajnom periodu. Ona se ogleda u kratkoročnoj podršci koju će ova organizacija pružiti DRI u periodu od oktobra 2012. godine do februara 2013. godine kroz realizaciju tri projektne aktivnosti, i to: podrška aplikaciji za twinning light projekat za 2013. godinu; osiguranje kvaliteta revizija i obuka revizorskog kadra za vršenje revizije finansijskih izvještaja političkih partija i izbornih kampanja.

Upravljanje ljudskim resursima

Nastavljen je rad na polju jačanja i unapređenja kapaciteta, što je za posledicu imalo novo zapošljavanje i edukaciju postojećeg kadra. Shodno tome, Državna revizorska institucija je u ovom izvještajnom periodu zaposlila ukupno devet lica, i to: u okviru revizije osam (tri državna revizora, dva mlađa revizora i tri pripravnika), dok je u okviru administrativno stručne službe zaposlila jedno lice. U toku je prijem jednog mlađeg revizora u sektoru nadležnom za reviziju finansijskih izvještaja političkih partija.

Za potrebe Revizorskog tijela za reviziju sredstava fondova Evropske Unije, DRI je izvršila prijem jednog državnog revizora, jednog mlađeg revizora i jednog prevodioca.

Državna revizorska institucija je u decembru 2011. godine, za zaposlene organizovala predavanje eksperta na temu “Računovodstvo realnog sektora” sa posebnim osvrtom na računovodstveni ciklus, regulativu, finansijsko izvještavanje kao i na računovodstvo u funkciji upravljanja i odlučivanja.

Takođe, DRI je u saradnji sa Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju (GIZ) u junu ove godine, za zaposlene organizovala i obuku IDEA programa namijenjenog za prikupljanje, analizu i uzorkovanje podataka za reviziju. Obuka je izvršena u saradnji sa kolegama iz Računskog suda Slovenije.

Saradnju sa Evropskim računskim sudom, Državna revizorska institucija je nastavila i kroz program stažiranja, shodno kojem je jedan državni revizor u periodu mart – avgust boravio u Evropskom računskom sudu.

Kao podrška razvoju revizije uspjeha, u septembru je održan seminar o ulozi ove revizije u javnom sektoru kao i seminari o horizontalnoj i vertikalnoj komunikaciji za revizore uspjeha.


Strana 210

U cilju edukacije odgovornih lica zaduženih za upravljanje i raspolaganje budžetskim sredstvima, Komisija za polaganje ispita za državnog revizora je organizovala dva ispitna roka (decembar 2011. g.i maj 2012. g.). U ovom izvještajnom periodu, zvanje državnog revizora steklo je osam kandidata od čega su pojedini zaposleni i u drugim državnim organima i institucijama.

Saradnja sa Upravom za kadrove nastavljena je i u ovom izvještajnom periodu u okviru “Programa stručnog usavršavanja državnih službenika i namještenika”, shodno kojem su predstavnici DRI-a angažovani kao predavači na seminarima.

Informacioni sistem

Državna revizorska institucija je nastavila sa unapređenjem informacionog sistema s ciljem da se jednostavnije i brže vrše revizije, obrađuju podaci, vrši pretraga zahtijevanih informacija, kao i kvalitetnije razmjenjuju podaci u toku vršenja revizija.

Informacioni sistem DRI (DMS – Document Management System) se sastoji od: Modula za upravljanje dokumentima i procesima u postupku revizije i Modula za kancelarijsko poslovanje. Nova verzija informacionog sistema koja radi na naprednijoj platformi, a postavljena je krajem 2011. godine, je komfornija za rad i sadrži niz novih mogućnosti čija potreba je uočena kroz prethodno testiranje. U 2012. godini sa DMS-om je radio dio zaposlenih u DRI, dok se u narednom periodu planira njegova puna primjena.

Planirane aktivnosti DRI i završne napomene

Mišljenje Evropske Komisije za 2010. godinu sadrži posebno poglavlje koje se odnosi na eksternu reviziju u kojem je navedeno da je: “DRI počela da daje svoj doprinos pravilnom upravljanju javnim finansijama i unapređenju odgovornosti administracije. Kapaciteti za reviziju izvršenja budžeta i unutrašnju finansijsku kontrolu se moraju poboljšati. Dugoročno posmatrano, DRI bi trebalo da dodatno razvije svoje kapacitete. Time bi se unaprijedila njena uloga kao institucionalnog pokretača napretka u državnoj upravi.”

U Mišljenju Evropske Komisije za 2011. godinu navedeno je: “U pogledu eksterne revizije, može se govoriti o daljem napretku. Državna revizorska institucija aktivno traži dodatne mjere kako bi osigurala svoju nezavisnost u skladu sa međunarodnim standardima. Kapaciteti DRI su u stalnom porastu. Mora se osigurati administrativna i upravljačka autonomija DRI “.

Dosadašnji rezultati i razvoj Državne revizorske institucije prezentovani su i u Mišljenju Evropske Komisije za 2012. godinu u kojem je navedeno da je: “U dijelu eksterne revizije ostvaren određeni napredak. Uvođenje revizije uspjeha započelo se sa uspostavljanjem odjeljenja za vršenje revizije uspjeha kao i sa održavanjem obuke za revizore. Godišnji izvještaj o aktivnostima Državne revizorske institucije za period oktobar 2010 – oktobar 2011. godine je objavljen u novembru mjesecu 2011. Državna revizorska intitucija izvšila je 14 revizija, i s toga ispunila svoj plan revizija za tu godinu. Sveobuhvatna efikasnost DRI se nastavlja poboljšavati, i s tim u vezi subjekti revizije su počeli da bolje prihvataju preporuke iz revizorskih izvještaja. Međutim, jasno odvajanje Revizorskog tijela od DRI ostaje da se ispuni uprkos Zakonu o Revizorskom tijelu za reviziju sredstava fondova Evropske unije, koji je usvojen u martu. Strateški plan razvoja DRI i revizorska metodologija su u pripremnoj fazi. Potrebno je da se usvoje izmjene postojećeg Zakona o DRI s ciljem osiguranja finansijske nezavisnosti. Pripreme na ovom polju su u početnoj fazi“.


Strana 211

Polazeći od svojih razvojnih potreba, koje su saglasne sa pomenutim Mišljenjima, Državna revizorska institucija će nastaviti rad na osiguranju svoje finansijske nezavisnosti kroz usvajanje izmjena Zakona o DRI i obezbjeđenja dovoljno sredstava za jačanje kadrovskih kapaciteta kojim će se osnažiti resursi posvećeni kontroli javnih finansija, a time i odgovornost subjekata revizije.

Cijenimo da će izmjenama i dopunama Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji biti zaokružen institucionalni okvir kvalitetne eksterne kontrole javnih finansija, odnosno stvoreni preduslovi za snažnu, kompetentnu, nezavisnu i vrhovnu instituciju eksterne revizije.

Pored nastavka institucionalnog jačanja, zadatak Državne revizorske institucije u narednom periodu biće nastavak transparentnog informisanja Skupštine, Vlade i građana o načinu upravljanja sredstvima i imovinom koje su predmet revizije, dok će se kroz učešće u međunarodnim inicijativama te zajedničkim projektima produbiti međunarodna i regionalna saradnja kao dugoročni interes DRI-a.

Documents

00.005 GI 2012 izvjestaj.pdf · 2017. 10. 13. · - Revizija Državnih garancija Vlade Crne Gore u 2010. i 2011. godini, i - Kontrolna revizija realizacije preporuka i mjera uz Izvještaj