POVRTARSTVO

Prof. dr Žarko M. Ilin

Žarko IlinPoljoprivredni fakultet, Novi Sad

PROIZVODNJA POVRĆA U ZAŠTIĆENOM PROSTORU

ZNAČAJ PROIZVODNJE POVRĆA UZAŠTIĆENOM PROSTORU

BIOLOŠKI ZNAČAJ

EKONOMSKI ZNAČAJ

ZAŠTIĆENI PROSTOR JE NASTAO IZ:

TOPLE BRAZDE TOPLOG BANKA

TOPLE KUĆICE

LEJE-UKOPANA-PRIZEMNE-NADZEMNE

LEJE-TOPLE-MLAKE-HLADNE

NISKI PLASTIČNI TUNELI-VISINE 30-40-60 cm-ŠIRINE 50-100 cm

POLUVISOKI PLASTIČNI TUNELI-VISINE 70-90 cm-ŠIRINE 50-150 cm

NAJČEŠĆI TIP ZAŠTIĆENOG PROSTORA U SRBIJI

VISOKI PLATIČNITUNELI VISINE

2,0-2,5 m x 4-5,5 m

VISOKI PLASTIČNITUNELI VISINE

2,6-3,5 m x 7-8 m

PLASTENICI

PLASTENICI

STAKLENICI

STAKLENICI

STAKLENICI

PROCENJUJE SE DA PLASTENIKA TUNELSKOG TIPA U SRBIJIIMA OKO 3.000-5.000 ha

U POSLEDNJIH 5 god. PODIGNUTO JE JOŠ MINIMUM 2.000-3.000 ha

PROCENA JE DA PLASTENIKA TUNELSKOG TIPA IMA OKO 5.000-6.000 ha

VISOKOG ZAŠTIĆENOG PROSTORA STAKLENIČKOG I PLASTENIČKOGTIPA U SRBIJI UKUPNO IMA 64 ha

U POSLEDNJIH 5 god. PODIGNUTO JE JOŠ OKO 15 ha

TRENUTNO STANJE U PROIZVODNJI POVRĆA U VISOKOM ZAŠTIĆENOM PROSTORU

OD UKUPNO 64 ha POD STAKLENICIMA I8 ha POD VISOKIM PLASTENICIMA

70 % JE VAN UPOTREBE

NA DESETAK % OD UKUPNIH POVRŠINAODVIJA SE PROIZVODNJA POVRĆA NARUBU EKONOMSKE OPRAVDANOSTI

NA PREOSTALIH 8 % OD UKUPNIH POVRŠINAPOD VISOKIM ZAŠTIĆENIM PROSTOROMSTAKLENIČKOG I PLASTENIČKOG TIPA,

ODNOSNO, NA POVRŠINI OD 5,2 ha STAKLENIKAOKONČANA JE REVITALIZACIJA TEHNOLOGIJE

PROIZVODNJE I GREJANJA TOKOM 2005. GODINE.

REVITALIZOVANA TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE

NA PREOSTALIH58,8 ha TEKPREDSTOJIREVITALIZACIJATEHNOLOGIJEPROIZVODNJE IGREJANJA ZA

UKUPNO POSMATRANO POVRŠINE POD PLASTENICIMAI STAKLENICIMA U SRBIJI SU RELATIVNO MALE UODNOSU NA UKUPNO OBRADIVE POVRŠINE

PA U ČEMU JE ONDA ZNAČAJ OVE PROIZVODNJE?

IMA VIŠE NAČINA DA SE UKAŽE NA INTENZITET,PROIZVODNJE UOPŠTE PA I U PROIZVODNJIPOVRĆA U ZAŠTIĆENOM PROSTORU

JEDAN OD POKAZATELJA MOŽE BITI VREDNOSTPROIZVODNJE PO JEDINICI POVRŠINE

PRIMERA RADI !!!

1.000 ha POD PŠENICOM1 ha SAVREMENIH STAKLENIKA

600 ha POD PŠENICOM1ha REVITALIZOVANE STAKLENIČKE PROIZVODNJE

150 ha POD PŠENICOM1 ha PLASTENIČKE PROIZVODNJE

ODGOVARA VREDNOSTI PROIZVODNJE SA:

1 ha ZAŠTIĆENOG PROSTORA POVREDNOSTI PROIZVODNJE

U PROSEKU SA 5.-6.000 ha PLASTENIČKE PROIZVODNJEOSTVARI SE VREDNOST PROIZVODNJE NA NIVOU OD360 MILIONA EVRA GODIŠNJE.TO ODGOVARA UKUPNOM PRIHODU SA POVRŠINE ODOKO 900.000 ha POD PŠENICOM.

UPOTREBA PLASTIKE I AGROTEKSTILA UPOLJOPRIVREDI SVE VIŠE DOBIJA NA ZNAČAJU

TEMPERATURE VAZDUHA I ZEMLJIŠTAVLAŽNOSTI VAZDUHA I ZEMLJIŠTAINTENZITETA I JAČINE SVETLOSTIKONTROLISANA ISHRANAKONTROLA BOLESTI, ŠTETOČINA I KOROVA

OMOGUĆENA JE KONTROLA MIKROKLIMATSKIHUSLOVA I TO:

ŠŠTA ZNATA ZNAČČI OPTIMUM USLOVA I OPTIMUM USLOVA SREDINE?SREDINE?

Faktori sredineSmanjeno

dejstvo faktoraPovećanje nivoa dejstva faktora

Prinos

SKLADAN ODNOS USLOVA SREDINE npr.:

Svetlo lux

Temp °C

Voda, Ishrana

CO2 ppm

5000 16-19 nizak 300

5-10.000 19-21 srednji 400

10-20.000 21-24 visok 700

20-30.000 24-27 veoma visok 1000

Cilj : OPTIMUM SVIH FAKTORA!

ZAHTEV POVRĆA PREMA SVETLOSTI U ZAŠTIĆENOM PROSTORU

KAKO SVETLOST UTIČE NA MOGUĆNOST GAJENJAPOVRĆA U ZAŠTIĆENOM PROSTORU?

1.) INTENZITETOM I POSEBNO KVALITETOM

2.) DUŽINOM TRAJANJA (DUŽINA DANA)

KOJI DEO SUNČEVOG SPEKTRA UTIČE NA PROCESFOTOSINTEZE ILI PRODUKCIJU ORGANSKE MATERIJE?

NAJVEĆI ZNAČAJ IMA VIDLJIVI DEO SPEKTRAZRACI TALASNE DUŽINE 380-780 MILIMIKRONA (nm)

NA MIKROKLIMU U USEVU POVRĆA ZNAČAJAN UTICAJIMAJU:ULTRALJUBIČASTI ZRACI TALASNE DUŽINE 280-380 nm IINFRACRVENI ZRACI, DUŽINE IZNAD 780 MILIMIKRONA

FOTOAKTIVNE FOLIJE ABSORBUJU, REFLEKTUJUILI EMITUJU RAZLIČIT DEO SPEKTRA SUNČEVOGZRAČENJA. IZRAĐENE SU OD POLIETILENA NISKEGUSTOĆE I ETILEN VINIL ACETATA KOJI SADRŽERAZLIČITE ADITIVE SA TERMIČKIM I ANTIKAPAJUĆIM OSOBINAMA

U NOVIJE VREME U PROCESU KOEKSTRUZIJESE PRAVE NAJČEŠĆE TROSLOJNE, A POSLEDNJIH NEKOLIKO GODINA I PETOSLOJNEFOLIJE UZ KOMBINOVANJE VEĆEG BROJA ADITIVA

U ZAVISNOSTI OD SADRŽAJA RAZLIČITIH ADITIVARAZLIKUJEMO:

FOLIJE SA ADITIVIMA PROTIV KAPANJA I/ILIOROŠAVANJA (AD-ANTI DROP)

FOLIJA SA ADITIVIMA PROTIV MAGLJENJA (AF-ANTI FOG)

FOLIJE SA ADITIVIMA ZA TERMIČKI EFEKAT (IR-INFRA RED)

FOTOSELEKTIVNE ILI ANTIVIRUSNE FOLIJE (UV)ONEMOGUĆUJU NAPAD LISNIH VAŠI, BELE MUŠICE,TRIPSA, MINERA I ŠIRENJE VIRUSNIH ZARAZA

400 W na 5,0 m2

600 W na 7,5 m2

400 W = 5.000 luksa

600 W = 7.500 luksa

1 % SVETLOSTI POVEĆAVA ILISMANJUJE PRINOS ZA 1%

PRANJE STAKLA-Glass blanc

PRANJE STAKLA-Glass blanc

MAŠINA ZA PRANJE STAKLA-Glass blanc

SAVREMENI PLASTENICI IMAJU MOGUĆNOSTUDUVAVANJA VAZDUHA IZMEĐU DVE FOLIJE

PROVETRAVANJECO2O2RVV-PARADAJZ 45-50 %

-KRASTAVAC 60-80 %-PAPRIKA 60-75 %-SALATA 70-80 %-PLAVI PATLIDŽAN 60-70 %

PROVETRAVANJE

GREJANJECO2

GREJANJE

SENČENJEMREŽE ZA SENČENJE

Shadofix+Transfix, ReduSol Xtra, Krečno mleko...SENČENJE

ENERGETSKE ZAVESE

ENERGETSKE ZAVESEDODATNO OSVETLJENJE

ENERGETSKE ZAVESEGREJANJE

KONTRKONTROOLISATI FAKTORE SREDINE I LISATI FAKTORE SREDINE I SMANJITI NJIHOV NEGATIVAN UTICAJ!SMANJITI NJIHOV NEGATIVAN UTICAJ!

KONTROLOM TEMPERATURE,SVETLOSI,MINERALNE ISHRANE (MAKRO I MIKRO ELEMENTE),VODE (KONTROLOM VLAŽNOSTI ZEMLJIŠTA I VAZDUHA),pH,EC,CO2,O2,...

PRINOS

STANJE U PROIZVODNJI POVRĆA U ZAŠTIĆENOM PROSTORU KOD NAS

• NIZAK PRINOS-3-4 kg/biljci, A KAO REZULTAT• NISKOG NIVOA TEHNOLOGIJE-izbor repromaterijala• NARUŠAVANJE POSTOJEĆEG POTENCIJALA-ZEMLJIŠTA• NIZAK NIVO ZNANJA I NEDOSTATAK STRUČNJAKA SPECIJALISTA

ZA PROIZVODNJU POVRĆA U ZAŠTIĆENOM PROSTORU

PROIZVODNJA NA ZEMLJIUZ MALČOVANJE FOLIJAMA RAZNIH BOJA

PROIZVODNJA NA ZEMLJIUZ MALČOVANJE FOLIJAMA RAZNIH BOJAI FERTIGACIJU

PROIZVODNJA NA ZEMLJII UZ FERTIGACIJU

PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU

PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJUREZIDBU I VOĐENJE BILJAKA UZ KANAP

PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJUREZIDBU I VOĐENJE BILJAKA UZ KANAP

PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJUREZIDBU I OPLODNJU BUMBARIMA

PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJUREZIDBU I OPLODNJU BUMBARIMA I PČELAMA

PROIZVODNJA NA ORGANSKIM SUPSTRATIMA

PERLIT

SUPSTRAT

SUPSTRAT

ORGANSKI SUPSTRATGROW BAG

ORGANSKI SUPSTRAT ODKOKOSOVIH VLAKANA

SADNJA N

A NEORGANSKOM S

UPSTRATU-K

AMENA VUNA

SKIDANJELISTOVA

SKIDANJELISTOVA

OPLODNJA BUMBARIMA

TANK A TANK B

Kalcijum nitratAmonijum nitratFe

Kalijum nitratMoni kalijum fosfatMagneyijum sulfatCink sulfatBoraxBakar sulfatMolibden

KVALITET VODE ZA FERTIGACIJUpHUkupne soli,EC,Na+,Cl-,Fe++,Mn++,HCO3

-

RECEPTI

PREVENTIVNE IFITOSANITARNE MERE

PREVENTIVNE IFITOSANITARNE MERE

KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA

KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA

KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA

KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKASA BAZENOM ZA VODU