· Web viewMjeseci Minimalni koeficijent dnevne likvidnosti Maksimalni koeficijent dnevne likvidnosti Prosječan koeficijent likvidnosti Januar 10,13 15,69 13,61 Februar 8,13 14,76

GODIŠNJI IZVJEŠTAJ O POSLOVANJUZA 2016. GODINU

GODIŠNJI IZVJEŠTAJ O POSLOVNAJU „KRAJINA OSIGURANJE“ A.D. BANJA LUKA ZA 2016. GODINU

Banja Luka, jun 2017. godine

S A D R Ž A J

PORUKA DIREKTORA...................................................................................................................................................................................... .2 UVOD................................................................................................................................................................................................................... .3 .1. OPŠTE INFORMACIJE O DRUŠTVU............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 31.1. Osnovni podaci............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3 1.2. Organizaciona struktura i struktura radne snage............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .5

2. MIŠLJENJE OVLAŠĆENOG REVIZORA .....................................................................................................................................................11

3. MIŠLJENJE OVLAŠĆENOG AKTUARA......................................................................................................................................................15

4. PRIMJENJENE RAČUNOVODSTVENE POLITIKE I AKTUARSKE METODE......................................................................................16

5. PREMIJA OSIGURANJA............................................................................................................................................................................. ...29

6. LIKVIDIRANE I REZERVISANE ŠTETE.................................................................................................................................................. ...316.1. Analiza adekvatnosti prijavljenih i IBNR-a................................................................................................................................................. .32

7. ANALIZA OSTVARENOG FINANSIJSKOG REZULTATA........................................................................................................................33

8. ANALIZA FINANSIJSKO POLOŽAJA.........................................................................................................................................................408.1. Stalna imovina................................................................................................................................................................................................ 458.2. Tekuća imovina...............................................................................................................................................................................................46

9. TROŠKOVI SPROVOĐENJA OSIGURANJA................................................................................................................................................52

10. IZVJEŠTAJ O PROMJENAMA NA KAPITALU.........................................................................................................................................53

11. POVEZANO PRAVNO LICE.........................................................................................................................................................................54

12. POKAZATELJI POSLOVANJA...................................................................................................................................................................5512.1. Likvidnost..................................................................................................................................................................................................... 5512.2. Mjerodavni tehnički rezultata.......................................................................................................................................................................55

13. ADEKVATNOST KAPITALA I MARGINE SOLVENTNOSTI..................................................................................................................57

14. TEHNIČKE REZERVE...................................................................................................................................................................................5914.1. Strukture tehničkih rezervi............................................................................................................................................................................5914.2. Ulaganje i deponovanje sredstva..................................................................................................................................................................60...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1


...............................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................

15. MINIMALNI GARANTNI FOND..................................................................................................................................................................62

16. OČEKIVANI RAZVOJ DRUŠTVA U BUDUĆNOSTI................................................................................................................................63

17. CILJEVI I POLITIKE DRUŠTVA..................................................................................................................................................................64

18. IZLOŽENOST DRUŠTVA RIZICIMA..........................................................................................................................................................65

19. SAOSIGURANJE I REOSIGURANJE...........................................................................................................................................................70

20. PRAVILA KORPORATIVNO UPRAVLJANJE..........................................................................................................................................70

21. PREGLED VAŽEĆIH USLOVA I TARIFA..................................................................................................................................................71

PORUKA DIREKTORA

Poštovani akcionari i poslovni partneri,

Društvo za osiguranje "Krajina osiguranje" a.d. Banja Luka više od 20 godina stvara uslove za kreativno poslovanje i kvalitetniji život svojih osiguranika. U savremenom svijetu se putem osiguranja obezbjeđuje finansijska zaštita od nastanka štetnog događaja. Poslovi osiguranja koje obavljamo obuhvataju sve vrste neživotnih osiguranja: imovinska osiguranja, osiguranja od posljedica nesretnog slučaja – nezgode i obavezna osiguranja. Strategija poslovanja orijentisana je na dugoročan razvoj Društva i zaposlenih, prateći trend permanentnog poboljšavanja kvaliteta usluga i profitabilnost Društva. Shvatili smo da je razvoj tehnologije u službi, korištenja ljudskih potencijala i resursa, bitan aspekt modernog shvatanja opšteg napretka i razvoja. U planu je proširenje obima poslovanja, zasnovano na uvođenju novih proizvoda osiguranja primjerenih standardu građana i razvijenosti privrede. Zahvaljujući stalnom unapređenju poslovnosti, poboljšanju tehničke opremljenosti i zapošljavanju mladih obrazovanih ljudi "Krajina osiguranje" a.d. Banja Luka predstavlja stručni servis svojih osiguranika. Polazeći od ostvarenih rezultata, kao i od svoje tradicionalne poslovnosti, "Krajina osiguranje" a.d. Banja Luka će u narednom periodu povećati svoju konkurentnost i zauzeti više mjesto na tržištu osiguranja Republike Srpske. Pored usluga osiguranja "Krajina osiguranje" a.d. Banja Luka ja proširilo svoje poslovanje i na druge uslužne djelatnosti, kao što je društvo "Krajina-Kros" d.o.o. koje pruža usluge u oblasti tehničkih pregleda vozila. Konkurencija cijenom, kvalitetom i asortimanom proizvoda otvara put uvođenju nove tehnologije u Društvo, koji će uz veći stepen produktivnosti poslovati ekonomičnije i kvalitetnije. Uprkos negativnim uticajima krize, plan i cilj Društva je daljni rast te ostvarivanje pozitivnih rezultata u svim segmentima poslovanja.

Ciljevi:- obezbjediti kvalitetnu zaštitu osiguranika od rizika,- profitabilnost kompanije,

2


- vrhunske usluge osiguranja svim svojim klijentima.Vizija:

- osvarenje permanentnog razvoja kompanije ka liderskoj poziciji,- razvoj kvalitetnijeg timskog rada i profesionalizacije.

Dalji razvoj našeg Društva zasnivamo na uvođenju novih proizvoda osiguranja i obogaćivanjem ponude sa što povoljnijim uslovima, primjerenim standardu građana i razvijenosti privrede. U "Krajina osiguranju" a.d. možete naći povjerljivog partnera sa kojim je sigurnija budućnost jer smo motivisani povjerenjem naših osiguranika.

DirektorElmedin Đuzel

UVOD

Uticaj recesije osjeća se u čitavoj ekonomiji, osiguranici osiguravaju ono što je nužno, a razlog tome je sve veća štednja. Po svim relevantnim pokazateljima domaće tržište osiguranja u 2016. godini je prebrodilo još jednu izazovnu godinu. Društvo za osiguranje “Krajina osiguranje” a.d. Banja Luka koje posluje preko 20 godina je potvrdilo visok kvalitet u poslovanju i veoma značajnu poziciju na tržištu osiguranja. Društvo se dosljedno pridržava definisanih strategija poslovanja u 2016. godini, bez obzira na okolnosti koje su karakterisale poslovni ambijent tržišta osiguranja. Neživotnim osiguranjima se obezbeđuje zaštita ogromne imovine od opasnosti poput: poplava, udara groma, oluja, a tokođe je pokrivena i opasnost građansko - pravne odgovornosti koja može nastati zbog smrti, povrede tela ili zdravlja, uništenja ili oštećenja imovine drugih osoba. Ove vrste osiguranja predstavljaju kamen temeljac poslovanja savremene privrede.

Takođe težimo povećanju, u narednih nekoliko godina, udjela na tržištu osiguranja Republike Srpske za dodatnih 2 do 3%. Podrazumjeva se da će Društvo nastojati u narednom periodu poslovati racionalno i ostvarivati dobit iz poslovanja.

U vrijeme sve veće nestabilnosti tržišta osiguranja i izražene konkurentnosti, Društvo svojom tradicijom ugledom i kvalitetom i dalje uspjeva povećati tržišno učešće pazeći na potrebe svojih klijenata, kako postojećih tako i budućih. Kontinuirano se radi na unapređenju stalnih i produkciji novih proizvoda sa ciljem postizanja i očuvanja visokog nivoa zadovoljstva osiguranika.

1. OPŠTE INFORMACIJE O DRUŠTVU

1.1.Osnovni podaci o Društvu

3


Tabela 1. Osnovni podaci o društvu

Naziv privrednog društva „KRAJINA OSIGURANJE“ a.d. BANJA LUKA

Adresa Braće Pantića br.2, Banja Luka

Telefon

E- mail

051/228-870, 051/228-844

[email protected]

Direktor Elmedin Đuzel

Pravni status Akcionarsko društvo

Vlasnička strukturaIzvještaj CRHOV AD Banja Luka od

dana 11.04.2017. godine

Akcionari

(podaci od 11.04.2017. godine)% vlasništa

AKCIJSKI FOND RS AD BANJA LUKA 34,88 %AGGARWAL NAVEEN 25,28 %GUPTA NEETE 25,21 %

ZU EURO EX-EURODENTAL B.LUKA 11,02 %IDEAL-KOMPANI DOO BANJA LUKA 3,06 %Ostali akcionara 0,55%Ukupno 100,00 %

Prema Izvještaju Centralnog registra hartija od vrijednosti Republike Srpske od 11.04.2017. godine, zabranjuje se ostvarivanje prava glasa na Skupštini akcionara „Krajina osiguranja“ i to: AGGARWAL NAVEEN od 29.12.2016. godine i GUPTA NEETE od 29.12.2016. godine.

Broj registracije u sudu 1-3788-00

Datum osnivanja 23.06.1992. godine

Osnovni kapital 13.668.191 KM

Datum posljednje dopune registracije 30.03.2017. godine, Rješenje br.057-0-Reg-17-000583

Osnovna djelatnost (šifra i opis) 65.12 – Ostalo osiguranje

Poslovne banke

SBERBANK A.D. BANJA LUKA NOVA BANKA A.D. BANJA LUKAUNICREDIT BANKA A.D. BANJA LUKAKOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKAMF BANKA A.D. BANJA LUKA

Glavno tržište (geografski)

„Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka posluje na teritoriji Republike Srpske. Mreža organizacionih jedinica je prisutna na čitavoj teritoriji Republike Srpske, tako da je cjelokupna teritorija pokrivena. Poslove osiguranja Društvo obavlja na osnovu rješenja Agencije za osiguranje RS broj 05-121-7/07 od 08.12.2008. godine.

4


Glavne usluge

Rješenjem Agencije za osiguranje Republike Srpske broj 05-121-7/07 od 08.12.2008. godine Društvu je odobreno obavljanje poslova osiguranja i to svih vrsta neživotnih osiguranja iz člana 49. stav 2. tačka a, b i c Zakona o društvima za osiguranje kako slijedi:

osiguranje od odgovornosti za motorna vozila, osiguranje od odgovornosti za vazduhoplove, osiguranje od odgovornosti za brodove, osiguranje od opšte građanske odgovornosti, osiguranje kredita, garancijska osiguranja, osiguranje od posljedica nesrećnog slučaja (nezgode), zdravstveno osiguranje, osiguranje putničkih vozila – kasko osiguranje vozila koje se kreću po šinama - kasko, osiguranje vazduhoplova - kasko, osiguranje plovila, osiguranje robe u prevozu, osiguranje od požara i drugih opasnosti (prirodnih sila), osiguranje različitih finansijskih gubitaka, osiguranje turističkih usluga, ostala osiguranja imovine (osiguranje od ost.šteta na

imovini) osiguranje pravne zaštite.

Dodatne usluge

preduzimanje mjera radi sprječavanja i otklanjanja opasnosti

koje ugrožavaju osiguranu imovinu i osobe,

procjena stepena izloženosti riziku osiguranog objekta i

procjena šteta,

obavljanje drugih intelektualnih i tehničkih usluga u vezi

poslova osiguranja,

Povezano pravno lice

Nа osnovu Odluke Skupštine Društvа, broj 02-484/06, od

21.02.2006. godine, osnovаno je društvo sа ogrаničenom

odgovornošću zа tehnički pregled motornih vozilа „KRAJINA-

KROS“ Bаnjа Lukа.

Sjedište nаvedenog društvа je u B. Luci, Brаće Pаntićа br. 2.

Osnivаčki ulog je upisаni i uplаćeni novаc osnivаčа u iznosu

2.000,00 KM.

Osnivаč preduzećа „KRAJINA OSIGURANJE“ a.d. Bаnjа Lukа je

isključivi vlаsnik sа 100% udjelа.

Osnivаč srаzmjerno svom ulogu učestvuje u uprаvljаnju Društvа,

diobi dobiti i riziku poslovаnjа.

Društvo je upisаno u sudski registаr Osnovnog sudа u Bаnjoj Luci u

registаrski uložаk, broj 1-15415-00, oznаkа i broj upisnikа sudа 071-

0-Reg-06-000426 od 17.03.2006. godine.

Direktor „KRAJINA-KROS“ d.o.o. je Jovan Karanović.

5


1.2. Organizaciona struktura i struktura radne snage

Prаvilnikom o unutrašnjoj orgаnizаciji i sistemаtizаciji „Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka broj 02-2299/13 od 25.06.2013. godine, definisаnа je unutrаšnjа orgаnizаcijа i sistemаtizаcijа rаdnih mjestа Društvа. Sve poslovne аktivnosti Društvа obаvljаju se u okviru sljedećih orgаnizаcionih jedinica: sektori, predstavništva, ispostave, poslovne jedinice i poslovna mjesta.

U skladu sa tim u Sektoru preuzimanja i prerade osiguranja formirane su službe:

- Služba preuzimanja i prerade osiguranja- Služba obrade osiguranja, tarifiranja i reosiguranja

U Administrativnom sektoru formirane su dvije službe:

- Služba ekonomskih poslova- Služba pravnih, kadrovskih i opštih poslova

U Sektoru procjene i likvidacije šteta formirana je Služba procjene i likvidacije šteta.

Poslovne jedinice i ispostave organizovane na pojedinim područjima date su u tabeli.

Tabela 2. Pregled poslovnih jedinica i ispostava

SJEDIŠTE DRUŠTVA – BANJA LUKA ul. Braće Pantića br.2

POSLOVNE JEDINICE ISPOSTAVE

BANJA LUKA-TP Direkcija

-TP KROS Banja Luka

GRADIŠKA-TP KROS Gradiška

-TP kancelarija

PRIJEDOR

-TP KROS N.Grad

-TP KROS K.Dubica

-TP KROS Prijedor

LAKTAŠI-Laktaši kancelarija

-TP VS TREJD Srbac

MRKONJIĆ GRAD

-Mrkonjić Grad

-Ribnik

-Šipovo

TESLIĆ-Teslić

6


-Čelinac

-Kotor Varoš

-Kneževo

DERVENTA-Derventa

-Prnjavor

MODRIČA

-Brčko

-Šamac

-TP Tehnograd Modriča

-Brod

-TP KROS Doboj

BIJELJINA

-Bijeljina 1-Zvornik-Ugljevik-Bratunac

ROGATICA

-Rogatica

-Rudo

-Foča

ISTOČNO SARAJEVO-Istočno Sarajevo-Pale

TREBINJE-Trebinje

Društvo svoju poslovnu aktivnost obavlja u sjedištu društva u Banja Luci i poslovnim jedinicama na teritoriji Republike Srpske. Društvo nema posebnih poslovnih segmenata u smislu MRS 14.

Struktura organa nadzora i upravljanja Društva data je u narednoj tabeli.

Tabela 3. članovi Nadzornog odbora i Uprave društva

Nadzorni odbor Uprava

Predrag Buvač, predsjednik – razrješen

19.01.2016. godine

Mila Gromilić, direktor – razrješena 02.03.2016.

godine

Dragiša Mitrović, član – razrješen

19.01.2016. godine

Ranko Simić, izvršni direktor Administrativnog

sektora – mandat istekao 23.03.2016. godine, a

radni odnos prestao 28.11.2016. godine

Boro Luburić, član – razrješen 19.01.2016.

godine

Duško Valan, izvršni direktor Sektora preuzimanja i

prerade osiguranja - mandat istekao 23.03.2016.

godine, a radni odnos prestao 04.07.2016. godine

7


Antonija Dulić, član – razrješena

19.01.2016. godine

Milan Mihajilo, izvršni direktor Sektora procjene i

likvidacije šteta – mandat istekao 23.03.2016.

godine, a radni odnos prestao 20.10.2016. godine

Skupština akcionara »Krajina osiguranje« a.d. Banja Luka na sjednici održanoj dana 19.01.2016. godine donijela je Odluku o razrješenju članova Nadzornog odbora »Krajina osiguranje« a.d. Banja Luka br.02-242/16 od 20.01.2016. godine.

Upravni odbor „Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka na sjednici održanoj 02.03.2016. godine donio je Odluku o razrješenju Mile Gromilić sa funkcije direktora „Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka br.02-975/16 od 02.03.2016. godine.

U 2016. godini Upravni odbor je promijenio više direktora u Društvu.

Direktori Društva:

1. Mila Gromilić, direktor do 17.03.2016. godine,2. Bakir Pekušić, direktor od 17.03.2016. godine do 20.05.2016. godine,3. Vedranko Špirić, v.d. direktora od 20.04.2016. godine nije dobio saglasnost Agencije, te

nije ni upisan u sudski registar,4. Milan Mihajlo, v.d. direktora od 10.05.2016. godine do 29.06.2016. godine,5. Miroslav Lazendić, vanredni upravnik od 21.07.2016. godine do 20.01.2017. godine,6. Branislav Vlačo, direktor od 20.02.2017. godine (odluka o imenovanju 20.01.2017. god.)7. Elmedin Đuzel, direktor od 30.03.2017. godine.

Lica zadužena za računovodstvo i finansijsko izvještavanje:

U toku 2016. godine sledeća lica su obavljala značajne funkcije u računovodstvu:

1. Nada Despot, šef službe računovodstva, do 18.03.2016. godine,2. Mira Mokrić, šef službe računovodstva, plana i statistike, od 03.05.2016.-16.09.2016.god.3. Mira Teodorović, šef službe računovodstva, plana i statistike, od 16.05.2017. godine.

Tabela 4. članovi Odbora za reviziju i Odjeljenja interne revizije

Odbor za reviziju Odjeljenje interne revizije

Nevenka Petrović, predsjednik – razješena

27.04.2016. godine

Siniša Mutić, direktor – raskinut ugovor

07.03.2016. godine

Vesna Pantelić, član - razješena

27.04.2016. godineBrankica Ivić, interni revizor

Slaviša Vasilić, član - razješen 27.04.2016.g. -

Skupština akcionara »Krajina osiguranje« a.d. Banja Luka na vanrednoj sjednici održanoj dana 27.04.2016. godine donijela je Odluku o razrješenju članova Odbora za reviziju »Krajina osiguranje« a.d. Banja Luka broj 02-1898/16 od 10.05.2016. godine.

8


Društvo je dana 30.05.2017. godine podnijelo Zahtjev za izdavanje saglasnosti za imenovanje novih članova Odbora za reviziju: Milkica Jorgić-Vasić, Zoran Blagojević i Gordan Pantić, te Agencija za osiguranje Republike Srpske je dala saglasnost za imenovanje istih. (Rješenje broj: 4.05-515-7,8,9/17 od 12.06.2017. godine).

Direktor, članovi Nadzornog odbora, Uprave, Odbora za reviziju i interni revizor ne posjeduju kvalifikovani udio (udio u kapitalu odnosno glasačka prava) u Društvu za osiguranje u izvještajnom periodu.

Tabela 5. članovi Upravnog odbora

Upravni odbor

1. Naveen Aggarwal, predsjednik

2. Satish Kumar, član

3. Kapil Aggarwal, član

4. Aleksandar Sajić, član

5. Nataša Krejić, član

Odluka Skupštine akcionara o imenovanju članova

Upravnog odbora »Krajina osiguranje« a.d. Banja

Luka broj 02-243/16 od 20.01.2016. godine.

Sajić Aleksandar

Nataša Krejić

Pismena ostavka od 11.03.2016. godine, zbog

sukoba interesa.

Mladen Jovanović Odluka Upravnog odbora o kooptaciji na

upražnjeno mjesto u Upravnom odboru »Krajina

osiguranje« a.d. Banja Luka br.02-1254/16 od

21.03.2016. godine.

Kapil Aggarwal Usmena ostavka dana 22.03.2016. god.

Manish Gouil

Eric Hermann

Odluke o kooptaciji na upražnjena mjesta u

Upravnom odboru »Krajina osiguranje« a.d. Banja

Luka br.02-1266/16 i 02-1267/16 od 22.03.2016.g.

Satish Kumar, član

Kapil Aggarwal, član

Aleksandar Sajić, član

Nataša Krejić, član

Odluka Skupštine akcionara o razrješenju članova



Eric Herman

Ricsha Bansal

Manish Govil

Mladen Janković

Odluka Skupštine akcionara o imenovanju članova



Na osnovu člana 281. Zakona o privrednim

društvima (Sl.gl.RS br.127/08, 58/09, 100/11 i

9


1. Naveen Aggarwal

2. Manish Govil

3. Eric Herman

4. Ricsha Bansal

5. Mladen Janković

67/13) i Rješenja Okružnog privrednog suda

Banja Luka broj 57 0 V 121545 17 V od

31.01.2017. godine, Skupština akcionara na

sjednici održanoj 21.04.2017. godine donijela je

Odluku o razrješenju članova Upravnog odbora

broj 02-669/17 od 21.04.2017. godine. Upravni

odbor se razrješava jer je svojim postupcima

negativno uticao na poslovanje Društva i doveo ga

u situaciju uvođenja vanredne uprave.

1. Dr Goran Gajić

2. Mirko Bošnjak

3. Nenad Đekić

4. Darko Milunović

5. Nataša Atlagić

Odluka Skupštine akcionara o imenovanju novih

članova Upravnog odbora broj 02-670/17 od

21.04.2017. godine

Struktura radne snage

Razvoj ljudskih resursa u „Krajina osigurnju“ a.d. Banja Luka je poslovni proces koji zahtjeva kontinuirani rad i ulaganje a sve u cilju daljnjeg usavršavanja specifičnih znanja i vještina zaposlenih kao temeljnih vrijednosti Društva u cjelini. U narednom tabelarnom pregledu je prikazana kvalifikaciona struktura radnika u pojedinim sektorima (pribava osiguranja, obrada šteta i ostalo).

Tabela 6. Struktura zaposlenih radnika shodno poslovima koje obavljaju na dan 31.12.2016.g.

R/B KVALIFIKACIJABROJ ZAPOSLENIH

PRIBAVA OSIGURANJA

OBRADA ŠTETA OSTALO UKUPNO

1 2 3 4 5 6=(3+4+5)2 NS 0 0 1 1

3 PK 0 0 1 1

4 KV 4 0 2 6

5 SSS 27 4 7 38

6 VKV 1 0 0 1

7 VŠS 2 0 2 4

8 VSS 10 2 3 15

9 MR 0 0 2 2

UKUPNO 44 6 18 68

Grafikon 1. Kvalifikaciona struktura radnika

10


2. MIŠLJENJE OVLAŠĆENOG REVIZORA NA FINANSIJSKI IZVJEŠTAJ I DRUGE IZVJEŠTAJE ZA 2016. GODINU

Skupštini i Upravnom odboru „Krajina osiguranja“ a.d. Banja Luka

Bili smo angažovani da izvršimo reviziju nekonsolidovanih i konsolidovanih finansijskih izvještaja sa stanjem na dan 31.12.2016. godine „Krajina osiguranja“ a.d. Banja Luka (u daljem tekstu: Društvo), koji obuhvataju bilans stanja, bilans uspjeha, bilans novčanih tokova, izvještaj o promjenama na kapitalu i napomene uz finansijske izvještaje, kao i izvještaja koji čine priloge uz finansijske izvještaje (stanje i promjene tehničkih rezervi osiguranja, stanje i struktura ulaganja tehničkih rezervi, stanje i struktura sredstava garantnog fonda).

Odgovornost rukovodstva za finansijske izvještaje

Rukovodstvo je odgovorno za sastavljanje i objektivnu prezentaciju ovih finansijskih izvještaja u skladu sa računovodstvenim propisima Republike Srpske. Ova odgovornost obuhvata: osmišljavanje, primjenu i održavanje internih kontrola koje su relevantne za sastavljanje i objektivnu prezentaciju finansijskih izvještaja koji ne sadrže pogrešne informacije od materijalnog značaja, nastale usljed kriminalne radnje ili greške; odabir i primjenu odgovarajućih računovodstvenih politika, kao i korišćenje najboljih mogućih računovodstvenih procjena.

Odgovornost revizora

Naša odgovornost je da izrazimo mišljenje o priloženim finansijskim izvještajima Društva na osnovu revizije. Reviziju smo obavili u skladu sa Međunarodnim standardima revizije i Zakonom o računovodstvu i reviziji Republike Srpske. Zbog značaja pitanja objašnjenih u Osnovama za

11


uzdržavajuće mišljenje, nismo bili u mogućnosti da prikupimo dovoljno revizorskih dokaza na osnovu kojih bismo izrazili naše mišljenje.Revizor ne preuzima nikakvu odgovornost za istinitost i objektivnost izvještaja koji su bili predmet postupka revizije.

Osnov za uzdržvanje od davanja mišljenja

U toku 2016. godine Društvo je usljed promjene vlasničke strukture, te sudskih sporova između Društva i većinskih vlasnika, mijenjalo nekoliko puta direktora Društva te članove upravnog odbora. Od početka 2016. godine do datuma sastavljanja finansijskih izvještaja za 2016. godinu u sudu je registravano pet promjena lica ovlaštenog za zastupanje društva, od kojih je jedan vanredni upravnik, dok je upravni odbor imenovao 20.04.2016. godine v.d. direktora koji nije dobio saglasnost Agencije za osiguranje, te nije ni upisan u sudski registar. U navedenom periodu Društvo je nekoliko puta ostajalo bez zakonskog zastupnika i potpisnika. Istovremeno, su se dešavale situacije da jedno lice bude upisano u sudski registar kao ovlašteno, dok su dokumenta potpisana od strane drugog lica. U određenom vremenskom periodu pojedini članovi upravnog odbora, suprotno Zakonu u privrednim društvima, su upravljali Društvom i potpisivali određena dokumenta koja su bila osnov za evidentiranje poslovnih transakcija. Navedeno ukazuje na postojanje rizika da nam sva dokumentacija o poslovnim transkcijama u Društvu, iz objektivnih razloga, nije data na uvid, a usljed česte promjene odgovornih lica, te nepostojanja istih u određenim periodima tokom 2016. godine.Nadalje, Agencija za osiguranje Republike Srpske je rješenjem od 20.07.2016. godine uvela vanrednu upravu u Društvo na period od tri mjeseca kojim su prestale nadležnosti direktora, vršilaca dužnosti direktora, prokurista, Upravnog odbora, organa u Društvu koji vrši nadzor i skupštine akcionara Društva i imenovan vanredni upravnik. Vanredna uprava je nadalje produžena do 20.01.2017. godine. Agencija za osiguranje Republike Srpske je sačinila Zapisnik o izvršenoj kontroli Društva od 08.07.2016. godine gdje su predmet kontrole bili dokumentacija vezana za presudu po osnovu priznanja Okružnog privrednog suda u Trebinju broj 62 Ps 010966 16 Ps od 16.05.2016. godine, provjera izvršenja nadzornih mjera Agencije za osiguranje Republike Srpske u periodu od 19.01.2016. godine do 30.06.2016. godine i provjera vršenja izvršnih ovlaštenja od strane neizvršnih članova Upravnog odbora Društva. Navedenim zapisnikom Agencija za osiguranje Republike Srpske je konstatovala brojne nepravilnosti u poslovanju Društva, među kojima se navodi da su pojedini članovi Upravnog odbora vršili nezakonito izvršno upravljanje poslovanjem i radnim procesima u Društvu. Jedan od razloga pokretanja vanredne uprave je i prikrivanje poslovnih knjiga, dokumenata i evidencije ili imovine Društva prema Agenciji.

U navednom periodu mijenjan je Statut Društva bez saglasnosti Skupštine akcionara dok su izmjene Statuta bile u suprotnosti sa odredbama Zakona o privrednim društvima. Izmjenama Statuta ukinut je Odbor za reviziju.

U zapisniku Agencije za osiguranje Republike Srpske od 10.05.2016. godine, konstatovano je da Društvo nije uspostavilo sistem upravljanja rizicima, sistem internih kontrola, te je izloženo visokom poslovnom riziku. Nadalje, Društvo nema internog aktuara, te lice ovlašteno za sastavljenje finansijskih izvještaja.

Prije sačinjavanja finansijskih izvještaja Društvo nije izvršilo usaglašavanje međusobnih potraživanja i obaveza što je u suprotnosti sa članom 18. Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Sprske. Nismo se mogli uvjeriti u vrijednost iskazanih potraživanja od kupaca niti obaveza prema dobavljačima.

12


Kao što je objelodanjeno u napomeni broj 4.1.2, na dan bilansa, rukovodstvo Društva nije analiziralo vrijednost nekretnina, postrojenja i opreme u cilju utvrđivanja potencijalnog obezvređenja u skladu sa MRS 36 – Umanjenje vrijednosti imovine. Nismo se mogli uvjeriti u fer vrijednost ukupno iskazanih nekretnina, postrojenja i opreme u poslovnim knjigama Društva.

Kao što je objelodanjeno u napomeni broj 4.1.3, Društvo nije izvršilo procjenu fer vrijednosti investicionih nekretnina na dan 31.12.2016. godine, prema zahtjevima MRS-40 Investicione nekretnine i Pravilnika o načinu procjenjivanja bilansnih i vanbilansnih pozicija. Nismo se mogli uvjeriti u fer vrijednost investicionih nekretnina.

U periodu od septembar 2016. – maj 2017. godine Društvo nije imalo zaposlenog ovlaštenog računovođu. U cilju sastavljanja finansijskih izvještaja, Društvo je 24.04.2017. godine potpisalo ugovor sa Agencijom za posredničke, informatičke i finansijske usluge o izradi finansijskih izvještaja za 2016. godinu. Prema članu 13. Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Srpske, društvima za osiguranje je zabranjeno povjeravanje vođenja poslovnih knjiga i sačinjavanja finansijskih izvještaja drugom licu. Društvo je finansijske izvještaje za 2016. godinu predalo APIF-u 13.04.2017. godine.

Kao što je objelodanjeno u napomeni broj 13, uz finansijske izvještaje, priloženi finansijski izvještaji Društva su sastavljeni pod pretpostavkom da će Društvo nastaviti svoje poslovanje u skladu sa načelom stalnosti poslovanja. Društvo je u izvještajnom periodu iskazalo neto gubitak u iznosu od 1.110.793 KM, dok je poslovni gubitak u iznosu od 399.649 KM; prihodi od premija osiguranja, saosiguranja i reosiguranja neživotnih osiguranja (9.939.600 KM) manji su u odnosu na isti period prethodne godine za 12% dok negativan novčani tok iz poslovne aktivnosti iznosi 3.737.988 KM. Kratkoročne obaveze Društva na dan 31.12.2016. godine veće su od tekuće imovine za iznos od 2.626.751 KM, dok je racio likvidnosti 0,62. Na osnovu navedenog, Društvo može biti suočeno sa problemima likvidnosti, odnosno sa nemogućnošću da izmiruje svoje kratkoročne obaveze prema dobavljačima i povjeriocima u rokovima dospijeća. Društvo je na dan 31.12.2016. godine iskazalo ukupan gubitak ranijih i tekuće godine u iznosu od 4.424.198 KM što čini 32% osnovnog kapitala registrovanog u sudskom i drugim zakonskim registrima. Takođe, značajno je smanjen obim poslovne aktivnosti Društva u 2016. godini u odnosu na isti period prethodne godine. Usljed navedenog stalnost poslovanja Društva je ugrožena. Društvo nije u skladu sa MRS objavilo u notama plan za prevazilaženje problema likvidnosti i profitabilnosti.

Napomene uz finansijske izvještaje prezentovane od strane Društva nisu u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima. Društvo nije objelodanilo povezane strane niti transakcije sa povezanim stranama, nije objelodanilo postojanje sudskih sporova, niti naknadne događaje.

Ovlašćeni aktuar je dao konačno negativno mišljenje na ulaganja sredstava za pokriće tehničkih rezervi i minimalnog garantnog fonda na dan 31.12.2016. godine. Ovo mišljenje se zasniva na slijedećim činjenicama:„Minimalni garantni fond Društva na dan 31.12.2016. godine iznosi 5.000.000,00 KM. Društvo je sredstva 50% minimalnog garantnog fonda (2.500.000,00 KM) uložilo u oročene depozite i time ispunilo zahtjeve iz člana 18. Pravilnika.Tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine iznose 5.171.174,52 KM. Društvo je obezbijedilo ukupno 3.183.513,12 KM ili 61,56% sredstava za pokriće tehničkih rezervi,

13


odnosno nedostatak sredstava za pokriće tehničkih rezervi iznosi 1.987.661,40 KM u apsolutnom iznosu ili 38,44%.

Na računu Komercijalne banke nalaze se novčana sredstva u iznosu od 3.118.110 KM koja nisu priznata kao sredstva za pokriće tehničkih rezervi shodno članu 11. stav 1) tačka (14) Pravilnika. Da je Društvo izvršilo prealokaciju navedenih sredstava u druge oblike propisane Pravilnikom, imalo bi u potpunosti pokrivene tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine“.

Uzdražavanje od davanja mišljenja Zbog značaja pitanja iskazanih u Osnovama za uzdržavajuće mišljenje, nismo bili u mogućnosti da prikupimo dovoljno odgovarajućih revizorskih dokaza na osnovu kojih bismo izrazili naše mišljenje. U skladu sa navedenim, ne izražavamo mišljenje o priloženim finansijskim izvještajima Društva za poslovnu 2016. godinu.

Skretanje pažnje

Ne izražavajući dalje rezerve u odnosu na dato mišljenje skrećemo pažnju na sljedeće pitanja:

Kao što je objelodanjeno u napomeni 5.1.14, uz finansijske izvještaje, u toku 2016. godine Društvo je isplaćivalo neto lična primanja, poreze i doprinose zaposlenima sa zakašnjenjem. Istovremeno su isplaćivana neto primanja bez plaćanja pripadajućih doprinosa i poreza na lična primanja. Prema odredbama Zakona o porezu na dohodak („Službeni glasnik Republike Srpske” broj 60/15 i 5/16), porez na dohodak se plaća u trenutku isplate svakog pojedinačnog dohotka, dok se prema odredbama Zakona o doprinosima („Službeni glasnik Republike Srpske” broj 116/12 i 103/15), doprinosi socijalnog osiguranja zaposlenih plaćaju u momentu isplate neto ličnih primanja, odnosno najkasnije dva mjeseca od isteka mjeseca za koji se doprinosi obračunavaju.

Ostala pitanja

Reviziju finansijskih izvještaja za godinu koja se završila 31.12.2015. godine, izvršio je drugi revizor i dao nemodifikovano mišljenje o tim izvještajima.

EF REVIZOR d.o.o.Banja Luka, Gajeva broj 12Datum: 26. maj 2017. godine

Ovlašćeni revizori:

Milan Kondić

Srećko Vidović

14


3. MIŠLJENJE OVLAŠĆENOG AKTURA NA FINANSIJSKI IZVJEŠTAJ I IZVJEŠTAJ O POSLOVANJU ZA 2016. GODINU

Saglasno članu 10. Odluke o sadržaju mišljenja ovlašćenog aktuara („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 15/07) i na osnovu svega što je naprijed izloženo, ovlašćeni aktuar daje konačno negativno mišljenje na poslovanje osiguravajućeg društva „Krajina osiguranja“ a.d. Banja Luka za 2016. godinu. Ovo mišljenje se zasniva na sledećim činjenicama:

Tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine obračunate su u iznosu od 5.171.174,52 KM. Društvo je obezbijedilo ukupno 3.185.513,12 KM ili 61,56% sredstava za pokriće tehničkih rezervi, odnosno nedostatak sredstava za pokriće tehničkih rezervi iznosi 1.987.661,40 KM KM u apsolutnom iznosu ili 38,44%.

Ukupni troškovi sprovođenja osiguranja iznose 5.855.740,00 KM i veći su za 4.610.599,19 KM ili 370,29% od dozvoljenog režijskog dodatka. Troškovi sprovođenja osiguranja su veći od bruto fakturisane premije za 1.696.228,64 KM ili 40,78%. Društvo mora da obrati maksimalnu pažnju na smanjenje troškova sprovođenja osiguranja.

Ostvaren je ukupan pozitivan mjerodavni tehnički rezultat u iznosu 3.054.920,43 KM ili 43,81% iz čega proizilazi da su Tarife premija adekvatne.

Postoje mala odstupanja u pogledu dosljedne primjene pojedinih akata poslovne politike. Društvo u narednom periodu mora otkloniti uočene neusaglašenosti, te dosljedno poštovati i primjenjivati usvojena akta poslovne politike.

Ovlašćeni aktuar konstatuje da Društvo raspolaže dovoljnim iznosom sredstava za potpuno pokriće tehničkih rezervi, te u narednom periodu treba da uloži dodatne napore da izvrši njihovu prealokaciju u druge oblike propisane Pravilnikom, vodeći računa o disperziji i ograničenjima ulaganja kao i o principima sigurnosti, utrživosti i isplativosti ulaganja.

15


Banja Luka, 30.05.2017. godine Ovlašćeni aktuar:

_______________________

Maja ČukovićOvlašćenje broj 05-529-5/10

4. PRIMJENJENE RAČUNOVODSTVENE POLITIKE I AKTUARSKE METODE

Sažetak značajnih računovodstvenih politika usvojenih za pripremu finansijskih izvještaja naveden je u nastavku:

Računovodstvene politike su specifični principi, načela, konvencije, pravila i prakse koje je Društvo prihvatilo u pripremi i prikazivanju finansijskih izvještaja u skladu sa MRS/MSFI. Usvojene računovodstvene politike odnose se na priznavanje, ukidanje, mjerenje i procjenjivanje sredstava, obaveza, prihoda i rashoda Društva.Ukoliko dođe do promjene računovodstvene politike, nova računovodstvena politika se primjenjuje prospektivno (unaprijed) u skladu sa MRS 8 pri čemu se ne vrše nikakva prilagođavanja u vezi sa prethodnim periodima nego se nova računovodstvena politika primjenjuje na postojeća salda od datuma promjene. Primjena usvojenih politika je obavezna kada je efekat njihove primjene materijalno značajan.Novi Nadzorni odbor je na XXV (dvadesetpetoj) sjednici održanoj 17.12.2013. godine, donio Pravilnik o izmjenama i dopunama pravilnika o računovodstvu i računovodstvenim politikama, broj 02-4466/13, od 17.12.2013. godine. Ova izmjena i dopuna Pravilnika o računovodstvu i računovodstvenim politikama, se odnosi na član 42 – Nekretnine, postrojenja i oprema, član 44 – Investicione nekretnine, i član 70 – Revalorizacione rezerve, te je stupio na snagu danom donošenja, i primjenjuje se od obračuna koji završava 31.12.2013. godine.

1. Nematerijalna ulaganja

Nematerijalna ulaganja su sredstva koja se mogu identifikovati kao nemonetarna i bez fizičkog obilježja. Kao nematerijalna ulaganja priznaju se i podliježu amortizaciji nematerijalna ulaganja koja ispunjavaju uslove propisane MRS 38-nematerijalna ulaganja i imaju korisni vijek trajanja duži od godinu dana. Ukoliko nematerijalno ulaganje ne ispunjava navedene uslove, priznaje se na teret rashoda perioda u kojem je nastalo.Početno mjerenje – nematerijalno ulaganje se iskazuje po nabavnoj vrijednosti.

16


Naknadno mjerenje - nakon početnog priznavanja, nematerijalno ulaganje se iskazuje po nabavnoj vrednosti umanjenoj za ukupnu amortizaciju i ukupne gubitke (imparitetne) zbog obezvrjeđenja imovine.Naknadni izdatak koji se odnosi na nematerijalno ulaganje nakon njegove nabavke uvećava vrijednost nematerijalnog ulaganja ako ispunjava uslove da se prizna kao stalno sredstvo tj. ako je vijek trajanja duži od godinu dana. Naknadni izdatak koji ne zadovoljava prethodne uslove iskazuje se kao trošak perioda u kojem je nastao.Za naknadni izdatak koji uvećava vrijednost nematerijalnog ulaganja koriguje se nabavna vrijednost.Nematerijalna ulaganja koja su, prema MSFI 5 – Stalna sredstva namijenjena prodaji i prestanak poslovanja, klasifikovana kao sredstva namjenjena prodaji, na dan bilansa iskazuju se kao obrtna i procjenjuju po nižoj vrijednosti između knjigovodstvene vrijednosti i fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje.Amortizacija predstavlja alokaciju iznosa za koji se sredstvo amortizuje tokom procijenjenog vijeka upotrebe. Obračun amortizacije nematerijalnih ulaganja vrši se primjenom proporcionalne metode po stopama propisanim Pravilnikom o nomenklaturi za amortizaciju u roku od 5 godina osim ulaganja čije je vrijeme utvrđeno ugovorom, kada se otpisivanje vrši u rokovima koji proističu iz ugovora. Obračun amortizacije vrši se od početka narednog mjeseca u odnosu na mjesec kada je nematerijalno ulaganje stavljeno u upotrebu. Za nematerijalna ulaganja sa neograničenim vijekom trajanja ne obračunava se amortizacija. Trošak amortizacije se obračunava za svaki period (najduže šestomjesečno), dijeljenjem amortizacione osnove sa brojem računovodstvenih perioda u procijenjenom vijeku. Iznos amortizacije je u svakoj godini isti, akumulisana amortizacija se povećava proporcionalno, knjigovodstveni iznos se smanjuje proporcionalno sve dok ne bude izjednačen sa rezidualnom vrijednošću. Preostala vrijednost nematerijalnih ulaganja smatra se jednakom nuli, osim kada: postoji ugovorena obaveza trećeg lica da otkupi nematerijalno sredstvo na kraju njegovog preostalog vijeka trajanja, ili za to nematerijalno sredstvo, odnosno ulaganje postoji aktivno tržište na kojem se može odrediti preostala vrijednost i to tržište će postojati i na kraju vijeka tog nematerijalnog sredstva, odnosno ulaganja.Ulaganja nastala po osnovu ugovora o zakupu iz kojih Društvo ostvaruje neka prava (pravo korištenja na određeni duži period, pravo na produženje ugovora i prioritet nad ostalim zainteresovanim stranama) predstavlja nematerijalna ulaganja. Ulaganja nastala po osnovu ugovora o zakupu po osnovu kojih Društvo ne ostvaruje druga prava, predstavljaju razmjenu usluga i po tom osnovu računovodstveno se vode na aktivnim vremenskim razgraničenjima - unaprijed plaćena zakupnina. Početni izdaci na nematerijalnim ulaganjima priznaju se kao rashod (osnivački troškovi).

2. Nekretnine, postrojenja i oprema

Nekretnine, postrojenja i oprema su materijalna sredstva koja Društvo drži za upotrebu pri pružanju usluga i za koje očekuje da će se koristiti duže od jednog obračunskog perioda.(MRS 16).Početno mjerenje nekretnina, postrojenja i opreme vrši se po nabavnoj vrijednosti.Elementi nabavne cijene su:- Fakturna vrijednost uključujući uvozne dažbine i nepovratne poreze umanjena za trgovačke popuste i rabate i svi pripadajući direktni troškovi dovođenja u stanje funkcionalne pripravnosti za namjeravanu upotrebu.Naknadno mjerenje nakon početnog priznavanja vrši se po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za ispravke vrijednosti po osnovu kumulirane amortizacije i obezvrjeđenja.

17


Nakon početnog priznavanja, nekretnine se vrednuju metodom revalorizacije, tako da knjigovodstvena vrijednost na dan bilansiranja odgovara fer vrijednosti nekretnina na taj dan umanjenoj za akumulirani trošak amortizacije i akumulirani trošak obezvrjeđenja (Član 1. Pravilnika o izmjenama i dopunama pravilnika o računovodstvu i računovodstvenim politikama broj 02-4466/13, od 17.12.2013. godine).Naknadni izdatak koji se odnosi na nekretnine, postrojenja i opremu nakon njegove nabavke, uvećava vrijednost sredstva ako ispunjava uslove da se prizna kao stalno sredstvo tj. ako je vijek trajanja duži od godinu dana, ako se produžava vijek sredstva, povećava kapacitet, poboljšava kvalitet. Naknadni izdatak ako je nastao pretežno po osnovu rada, potrošnog materijala i sitnijih rezervnih dijelova, taj izdatak se iskazuje kao tekući trošak održavanja. Ako je vijek trajanja ugrađenog dijela, priznatog kao naknadni izdatak, različit od vijeka trajanja sredstva u koji je ugrađen, onda se taj dio vodi kao posebno sredstvo i amortizuje u toku korisnog vijeka trajanja. Odstranjeni dio se rashoduje po procijenjenoj vrijednosti ako nije moguće utvrditi njegovu knjigovodstvenu vrijednost.Amortizacija nekretnina, postrojenja i opreme vrši se primjenom proporcionalnog metoda. Prilikom obračuna amortizacije nekretnina, postrojenja i opreme koristi se sledeći vijek trajanja i stope amortizacije:

Redni broj Opis Korisni vijek

trajanjaStopa

amortizacije1 Građevinski objekti-kamen beton 77 1.302 Građevinski objekti beton 67 1,503 Građevinski objekti-montažni 25 4,004 Putne staze od betona 20 5,005 Nematerijalna ulaganja 5 20,006 Oprema-bife 7 15,007 Oprema za obezbjeđenje 5 20,008 Putnička auta 6,50 15,509 PTT-oprema 14 7,0010 TV-aparati i radio aparati 5 2011 Kancelarijski namještaj -drvo 8 12.5012 Ostala oprema za servisiranje i održavanje 9 11,0013 Klima i ventilacije 6 16,5014 Ostale račun.mašine 7 14,3015 Računari 5 20,0016 Ostala kancelarijska oprema 9 11,0017 Mjerni i kontrolni uređaji

ele.i meh.6 16,60

18 Mjerni i kontrolni uređaji ostali. 8 12,50

Korisni vijek trajanja i stope amortizacije se preispituju na kraju svake godine od strane popisnih komisija.Osnovicu za obračun amortizacije nekretnina, postrojenja i opreme čini nabavna vrijednost umanjena za preostalu (rezidualnu) vrijednost. Rezidualna vrijednost se procjenjuje na dan nabavke. Ukoliko nije istaknuta, smatra se da je rezidualna vrijednost nula.Amortizacija sredstva započinje kada je ono spremno za korištenje. Kada se zbog istrošenosti ili zastarjelosti sredstva ne mogu više koristiti, ona se moraju povući iz upotrebe tako što će

18


se rashodovati, prodati ili zamijeniti za nova. Kada se sredstva povlače iz upotrebe, prvo se knjiže troškovi amortizacije za dio godine do datuma povlačenja. Ako se sredstvo koristi duže od procijenjenog vijeka upotrebe, ono se ne amortizuje nakon tačke u kojoj se knjigovodstveni iznos izjednačava sa rezidualnom vrijednošću.Nekretnine, postrojenja i oprema koji su, prema MSFI 5 –Stalna sredstva namjenjena prodaji i prestanak poslovanja, klasifikovani kao sredstva namjenjena prodaji, na dan bilansa iskazuju se kao obrtna sredstva i procjenjuju se po nižoj vrijednosti između knjigovodstvene i fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje.Nabavna vrijednost sredstva nabavljenog na kredit obuhvata visinu kredita kao i ekvivalente gotovine, dok se kamata i drugi izdaci tretiraju troškovima perioda.

3. Zalihe

Zalihe su sredstva koja se drže u obliku materijala ili pomoćnih sredstava radi pružanja usluga. Mjere se po nabavnoj vrijednosti. Priznaju se kao rashod kada se stave u upotrebu. Iznos ispravke vrijednosti zaliha do visine njihove neto prodajne vrijednosti i svakog otpisa zaliha priznaje se kao rashod u periodu u kojem su ispravka vrijednosti ili otpis izvršeni. Iznos bilo kog ukidanja ispravke vrijednosti zaliha koje nastaje zbog povećanja neto prodajne vrijednosti priznaje se kao smanjenje iznosa ispravki vrijednosti zaliha u periodu u kojem je ukidanje izvršeno.Otpis zaliha inventara čiji je procijenjeni vijek upotrebe do godinu dana vrši se jednokratnim otpisom prilikom njihovog stavljanja u upotrebu.Otpis inventara čiji je procijenjeni vijek upotrebe preko godinu dana vrši se metodom kalkulativnog otpisa.

4. Investicione nekretnine

Investicione nekretnine (zemljišta ili zgrade ili dijelovi zgrada ili i jedno i drugo) su one nekretnine koje Društvo drži radi ostvarenja zarade i od izdavanja nekretnine ili radi uvećanja vrijednosti kapitala ili i jedno i drugo.Početno mjerenje investicione nekretnine prilikom sticanja vrši se po nabavnoj vrijednosti. Nakon početnog priznavanja, naknadno mjerenje investicione nekretnine vrši se po modelu poštene (fer) vrijednosti, primjenom osnovnog postupka predviđenog MRS 40 - investicione nekretnine. Primjena osnovnog postupka podrazumijeva da se prilikom vrednovanja investicionih nekretnina ne vrši obračun amortizacije, revalorizacije ili obezvrjeđenja u skladu sa MRS 36.Vrednovanje po fer vrijednosti, podrazumjeva da se na datum svakog narednog bilansa može očekivati promjena vrijednosti investicione nekretnine, pri čemu povećanje te vrijednosti predstavlja dobitak i priznaje se kao prihod u tom obračunskom periodu, dok njeno smanjenje predstavlja gubitak i priznaje se kao rashod u tom obračunskom periodu.Prevođenje u investicionu nekretninu, ili iz nje vrši se isključivo kada dođe do promjene u namjeni te nekretnine. Pri prevođenju investicione nekretnine, koja je iskazana po fer vrijednosti na nekretninu koju koristi vlasnik ili nekretninu namjenjenu prodaji, nabavnu vrijednost nekretnine za potrebe daljeg vrednovanja u skladu sa MRS 16 ili MRS 2 predstavlja fer vrijednost na dan promjene namjene. (Član 2. Pravilnika o izmjenama i dopunama pravilnika o računovodstvu i računovodstvenim politikama broj 02-4466/13, od 17.12.2013. godine).

19


5. Stalna sredstva namijenjena prodaji i prestanak poslovanja

Društvo priznaje i iskazuje stalno sredstvo (ili raspoloživu grupu) kao sredstvo namijenjeno prodaji u skladu sa MSFI 5-stalna sredstva namjenjena prodaji i prestanak poslovanja ako se njegova knjigovodstvena vrijednost može prvenstveno nadoknaditi kroz prodajnu transakciju, a ne kroz nastavak korištenja i uz uslove:

- da sredstvo mora biti dostupno za momentalnu prodaju u svom trenutnom stanju,

- prodaja sredstva mora biti jako vjerovatna u roku od 1 godine od dana priznavanja kao sredstva namijenjenog prodaji. Da bi se ispunio ovaj uslov, mora biti sačinjen plan prodaje ili da se donese odluka o prodaji sredstva i da se započne sa traženjem kupca (javna prodaja, neposredni pregovori sa potencijalnim kupcima i sl.). Da bi prodaja bila jako vjerovatna, mora da postoji tržište za to sredstvo, a ponuđena cijena mora biti razumno utvrđena, tako da omogućava prodaju sredstva u roku od godinu dana.

Sredstvo koje je otpisano, amortizovano, odnosno ono čija je sadašnja vrijednost (knjigovodstvena) beznačajna, ne priznaje se kao sredstvo namijenjeno prodaji.Stalno sredstvo priznato kao sredstvo namijenjeno prodaji iskazuje se po nižem iznosu od knjigovodstvene vrijednosti i fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje. Fer vrijednost je tržišna vrijednost na dan prodaje.Troškovi prodaje su troškovi koji se mogu direktno pripisati prodaji sredstva i koji ne obuhvataju finansijske troškove i troškove poreza na prihod. Troškovi prodaje odmjeravaju se prema sadašnjoj vrijednosti a ne prema visini koja se očekuje u momentu buduće prodaje. Nekretnine, postrojenja i oprema koji su, prema MSFI 5 – Stalna sredstva namjenjena prodaji i prestanak poslovanja, klasifikovani kao sredstva namijenjena prodaji, na dan bilansa iskazuju se kao obrtna sredstva.

6. Način procjenjivanja plasmana, potraživanja i hartija od vrijednosti

Finansijski plasmani i potraživanja razvrstavaju se u tri kategorije:

- dugoročni finansijski plasmani,- kratkoročni finansijski plasmani,- kratkoročna potraživanja

U okviru dugoročnih finansijskih plasmana iskazuju se učešća u kapitalu zavisnih pravnih lica, učešće u kapitalu povezanih pravnih lica i učešće u kapitalu drugih pravnih lica i dugoročne hartije od vrijednosti raspoložive za prodaju. Takođe u okviru dugoročnih finansijskih plasmana iskazuju se dugoročni krediti, zavisnim, povezanim i drugim pravnim licima, dugoročni krediti u zemlji i inostranstvu, hartije od vrijednosti koje se drže do dospijeća i ostali dugoročni plasmani.Navedeni plasmani predstavljaju finansijska sredstva koja se prilikom početnog priznavanja mjere po njihovoj nabavnoj vrijednosti koja predstavlja poštenu vrijednost nadoknade koja je data za njih. Troškovi transakcije se uključuju u početno mjerenje svih finansijskih sredstava.Za potrebe naknadnog vrednovanja finansijska sredstva nakon početnog vrednovanja klasifikuju se u četiri kategorije:

- finansijska sredstva koja se vrednuju po fer vrijednosti, s tim da se promjene fer vrijednosti odmah priznaju kao prihod ili rashod (priznaju u bilansu uspjeha),

- finansijska sredstva (ulaganja) koja se drže do dospijeća,- zajmovi (krediti) i potraživanja,

20


- finansijska sredstva raspoloživa za prodaju.

Poslije početnog priznavanja, Društvo mjeri finansijska sredstva po njihovoj poštenoj vrijednosti. Priznati dobitak ili gubitak koji proizilazi iz promjene fer vrijednosti finansijskog sredstva, iskazuje se kao dobitak ili gubitak iz finansijskog sredstva koje je raspoloživo za prodaju, koji je:

- uključen u finansijski rezultat u periodu u kojem nastaje, ili- su promjene prikazane kao promjene rezervi u okviru kapitala sve dok se

finansijsko sredstvo ne proda, naplati ili na drugi način otuđi.

Prilikom svakog sastavljanja bilansa stanja na dan 31.12. mora se utvrditi da li postoji gubitak zbog smanjenja vrijednosti finansijskih sredstava, odnosno da li postoje indicije da je neko sredstvo obezvrjeđeno.Iznos obezvrijeđenosti se priznaje kao smanjenje pozitivne rezerve u okviru kapitala ili kao rashod ako te rezerve nema. Poništavanjem ranije priznatog iznosa obezvrjeđenja priznaje se kao povećanje pozitivne rezerve u okviru kapitala.Ulaganja u zavisna društva koja se obuhvataju u konsolidovnim finansijskim izvještajima, kao i ona koja su isključena iz konsolidovanih finansijskih izvještaja iskazuju se po nabavnoj vrijednosti.Metod nabavne vrijednosti je računovodstveni metod po kojem se ulaganje iskazuje po nabavnoj vrijednosti, a u bilansu uspjeha iskazuje se dobitak od ulaganja samo u onoj mjeri u kojoj investitor primi svoj dio iz raspodjele neraspoređene dobiti korisnika ulaganja, koje se vrši nakon sticanja. Investitor priznaje prihod samo u onoj mjeri u kojoj primi svoj dio iz raspodjele neraspoređenog neto dobitka korisnika ulaganja, do koje dođe nakon dana kada ga je investitor stekao. Dio iz raspodjele koji se primi u iznosu koji je viši od takvog dobitka smatra se povraćajem investicije i iskazuje se kao smanjenje nabavne vrijednosti investicije.Učešće u kapitalu pridruženih pravnih lica nad čijim poslovanjem postoji značajan uticaj (učešće u akcijama sa pravom glasa 20% do 50%) i drugi uslovi definisani MRS 28 računovodstveno obuhvatanje ulaganja u pridružena društva, mjeri se prema metodu nabavne vrijednosti. Metod nabavne vrijednosti je računovodstveni metod po kojem se ulaganje iskazuje po nabavnoj vrijednosti, a u bilansu uspjeha iskazuje se dobitak od ulaganja samo u onoj mjeri u kojoj investitor primi svoj dio iz raspodjele neraspoređene dobiti korisnika ulaganja, koje se vrši nakon sticanja.Kratkoročni plasmani obuhvataju kredite, hartije od vrijednosti i ostale kratkoročne plasmane sa rokom dospijeća, odnosno prodaje do godinu dana od dana činidbe, odnosno od dana bilansa.Krediti se procjenjuju po nominalnoj vrijednosti. Krediti se direktno otpisuju za iznos dokumentovane nenaplativosti, a indirektno po odluci Nadzornog odbora Društva u slučaju neizvršenja naplate o roku dospijeća.Kratkoročni finansijski plasmani koji se drže radi trgovanja procjenjuju se po nabavnoj vrijednosti ili tržišnoj vrijednosti ako je niža. Iskazani iznos sredstava umanjuje se do njegove procijenjene vrijednosti koja može da se nadoknadi bilo direktno, bilo korišćenjem računa ispravke vrijednosti. Iznos gubitka uključuje se u neto dobitak ili gubitak perioda.Kratkoročnim potraživanjem smatraju se potraživanja koja nemaju karakter plasmana, kao što su potraživanja po osnovu zaključene premije, izvršenih usluga, potraživanja iz specifičnih poslova i druga kratkoročna potraživanja.Potraživanja se procjenjuju po nominalnoj vrijednosti, umanjenoj indirektno za iznose vjerovatne nenaplativosti potraživanja, a direktno ako je nemogućnost naplate potraživanja izvjesna i dokumentovana.

21


Direktan otpis nenaplaćenih potraživanja podrazumijeva da se vrši konačan pojedinačan otpis vrijednosti potraživanja na osnovu vjerodostojnog dokumenta (izgubljen sudski spor, likvidacija dužnika, korekcije po zapisniku o usklađivanju potraživanja koja su u korist dužnika i sl.) na teret rashoda.Indirektno umanjenje vrijednosti nenaplaćenih potraživanja podrazumijeva ispravku potraživanja na teret rashoda, onda kada je nemoguće predvidjeti koja konkretna potraživanja neće biti naplaćena u trenutku bilansa.Procjenu nenaplativosti potraživanja vrši rukovodilac računovodstva na osnovu objektivnih informacija proizašlih iz analize zasnovane na iskustvu iz prethodnih obračunskih perioda i važećih podzakonskih akata vezanih za procjenu bilansnih pozicija.Indirektno umanjenje potraživanja vršit će se metodom procjenjivanja krajnjeg salda računa ispravke vrijednosti potraživanja, koji indirektno koriguje račun potraživanja na procijenjenu fer vrijednost.

Procijenjeni saldo računa ispravke vrijednosti potraživanja izračunavat će se po metodi zastarjelosti potraživanja. Potraživanja će se klasifikovati u sledeće grupe sa procentom otpisa:

Kategorija potraživanja Starost potraživanja u danima % otpisaPrva kategorija do 90 5,00Druga kategorija 91-150 25,00Treća kategorija 181-270 50,00Četvrta kategorija preko 270 100,00

Odluku o iznosu ispravke vrijednosti potraživanja donosi Uprava društva.

7. Naknadno ustanovljene greške

Ispravka naknadno ustanovljenih materijalno značajnih grešaka vrši se preko računa neraspoređene dobiti iz ranijih godina po MRS –8.Naknadno ustanovljene greške koje nisu materijalno značajne ispravljaju se na teret rashoda odnosno u korist prihoda perioda u kojem su identifikovani.

8. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Gotovinu predstavlja novac na računima i blagajni. Hartije od vrijednosti koje su neposredno unovčljive i plemeniti metali smatraju se gotovinskim ekvivalentima.Hartije od vrijednosti procjenjuju se po nabavnoj vrijednosti, a plemeniti metali procjenjuju se po vrijednosti izvedenoj iz cijene plemenitih metala na svjetskom tržištu.Hartije od vrijednosti, depoziti po viđenju i gotovina u stranoj valuti procjenjuju se po srednjem kursu strane valute na dan bilansa. Obračunate kursne razlike po ovom osnovu knjiže se na teret finansijkih prihoda ili finansijkih rashoda.

9. Aktivna vremenska razgraničenja

Aktivna vremenska razgraničenja obuhvataju unaprijed plaćene, odnosno fakturisane troškove i prihode tekućeg perioda koji nisu mogli biti fakturisani a za koje su nastali troškovi u tekućem periodu, što je u skladu sa načelom uzročnosti prihoda i rashoda.

22


U aktivnim vremenskim razgraničenjima obuhvataju se i kamate obračunate za tekući obračunski period, a koje dospijevaju za plaćanje u budućem periodu.Razgraničavanje troškova vrši se na osnovu odluke Nadzornog odbora, a najduže na period od 12 mjeseci.

10. Kapital

Kapital obuhvata: osnovni kapital, emisionu premiju, rezervni kapital (zakonske i statutarne rezerve), revalorizacione rezerve i neraspoređeni dobitak tekuće i prethodnih godina.Gubitak iz ranijih godina i tekuće godine je ispravka vrijednosti kapitala.Kapital i gubitak procjenjuju se u visini nominalne knjigovodstvene vrijednosti.Revalorizacione rezerve i nerealizovani dobici i gubici po osnovu finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju, iskazuju se efekti promjene fer vrijednosti nekretnina, postrojenja, opreme nematerijalnih ulaganja, učešća u kapitalu u stranoj valuti, hartija od vrijednosti i drugih finansijskih instrumenata, u skladu sa MRS 16, MRS 21, MRS 38, MRS 39 i drugim relevantnim MRS i MSFI.Revalorizacione rezerve po osnovu revalorizacije stalnih materijalnih i nematerijalnih sredstava, iskazuju se pozitivni efekti promjene fer vrijednosti nematerijalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i investicionih nekretnina koje se amortizuju. Društvo je dužno da obezbjedi analitiku revalorizacionih rezervi po konkretnim sredstvima za koju su rezerve formirane.Na teret pozitivnih revalorizacionih efekata iz stava 2.ovog člana knjiže se:

a) Negativni efekti tj. efekti smanjenja fer vrijednosti do visine ranije ostvarenih pozitivnih efekata,

b) Gubitak ostvaren pri prodaji ili rashodovanju sredstva do visine ranije ostvarenog pozitivnog efekta,

c) Prenos ranije ostvarenih pozitivnih efekata u korist računa 340 –Neraspoređeni dobitak ranijih godina, ukoliko se poništavanje pozitivnih efekata revalorizacije za konkretno sredstvo vrši u momentu kada je sredstvo od koga potiče pozitivan efekat prodato ili rashodovano i

d) Prenos ranije ostvarenih pozitivnih efekata u korist računa 341 –Neraspoređeni dobitak tekuće godine, ukoliko se poništavanje pozitivnih efekata revalorizacije za konkretno sredstvo vrši kontinuirano, iz godinu u godinu.

(Član 3. Pravilnika o izmjenama i dopunama pravilnika o računovodstvu i računovodstvenim politikama broj 02-4466/13, od 17.12.2013. godine).

11. Dugoročna rezervisanja

Dugoročna rezervisanja se priznaju kada:a. društvo ima obavezu (pravnu ili stvarnu) koja je nastala kao rezultat prošlog

događaja,b. je vjerovatno da će odliv resursa koji sadrže ekonomske koristi biti potreban za izmirenje obaveza, iv. iznos obaveze može pouzdano da se procijeni.

Ukoliko ovi uslovi nisu ispunjeni rezervisanje se ne priznaje.Dugoročna rezervisanja obuhvataju rezervisanja za troškove u garantnom roku, rezervisanja za troškove obnavljanja prirodnih resursa, rezervisanja za zadržane kaucije i depozite, rezervisanja za troškove restruktuiranja, rezervisanja za naknade i beneficije zaposlenih, ostala rezervisanja za vjerovatne troškove.Rezervisanja se ne priznaju za buduće poslovne gubitke.

23


Dugoročna rezervisanja Društvo procjenjuje na bazi stvarno očekivanih troškova, a ukida ih u momentu nastanka troškova koji terete rezervisanja. Neiskorištena dugoročna rezervisanja za pokriće troškova ukidaju se u korist ostalih prihoda.Rezervisanje se ispituje na dan 31.12. i korigije tako da odražava najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv resursa koji predstavljaju ekonomske koristi biti potreban za izmirenje obaveze, rezervisanje se ukida.

12. Obaveze

Pod obavezom se podrazumijeva sadašnja obaveza društva koja proističe iz prošlih događaja, čije će izmirenje rezultirati odlivom resursa koji stvaraju ekonomske koristi.Sve obaveze Društva obuhvataju: dugoročne obaveze (obaveze prema povezanim pravnim licima, dugoročni krediti, obaveze po dugoročnim hartijama od vrijednosti i ostale dugoročne obaveze), kratkoročne finansijske obaveze (obaveze prema povezanim pravnim licima, kratkoročni krediti i ostale kratkoročne finansijske obaveze) i kratkoročne obaveze iz poslovanja (dobavljači i ostale obaveze iz poslovanja).Podjela obaveza na dugoročne i kratkoročne izvršena je u zavisnosti da li obaveza dospijeva za plaćanje do jedne godine ili preko jedne godine od dana činidbe (nastanka), odnosno od godišnjeg obračuna.Obaveze se procjenjuju u visini nominalne vrijednosti proistekle iz odgovarajuće poslovne ili finansijske transakcije, odnosno u visini očekivane isplate po tom osnovu, ako je ona viša. Zastarjele obaveze se ukidaju (otpisuju) u korist prihoda od smanjenja obavezaPovećanje obaveze može nastati po osnovu kamata ako je ugovorom predviđeno da se kamate pripisuju obavezi. U tom slučaju kamata dijeli sudbinu obaveze po kojoj je obračunata, u pogledu roka dospijeća i načina naplate.Obaveze koje se iskazuju u stranoj valuti procjenjuju se po srednjem kursu strane valute koji važi na dan bilansa.

Na kraju obračunskog perioda, prilikom sastavljanja godišnjeg obračuna, treba utvrditi iznos dospjelih a neplaćenih dugoročnih obaveza i preknjižiti ih sa računa dugoročnih obaveza na račun kratkoročnih obaveza.

13. Pasivna vremenska razgraničenja Pasivna vremanska razgraničenja obuhvataju unaprijed plaćene ili obračunate prihodekoji se odnose na budući period (prenosne premije i sl.), kratkoročna rezervisanja (rezervisane štete), obračunate troškove koji nisu fakturisani i ostala razgraničenja za koja se ukaže potreba.

Smisao pasivnih vremenskih razgraničenja je u tome:

- da se u troškove perioda uključe stvarno nastali troškovi perioda za koji nije primljena knjigovostvena isprava ili za koji nije dospjela obaveza plaćanja,

- da se unaprijed obračunati ili naplaćeni prihodi koji se odnose na naredni period ne iskažu kao prihodi tekućeg perioda, već da se preko pasivnih vremenskih razgraničenja prenesu u naredni period.

14. Tehničke rezerve

Tehničke rezerve se utvrđuju za pokriće obaveza iz ugovora o osiguranju. Opšta pravila o načinu utvrđivanja tehničkih rezervi koriste princip po kojem iznos rezerve mora biti

24


dovoljan da omogući da se ispune obaveze, u onoj mjeri u kojoj je to moguće predvidjeti, kada su u pitanju ugovori o osiguranju, u skladu sa MSFI 4 i nacionalnim zakonodavstvom.Rezerve za prenosne premije se izračunavaju za sve vrste osiguranja, primjenom metode „pro rata temporis“, na osnovu premije fakturisane u posmatranom periodu. Obračun prenosne premije vrši se u skladu sa Pravilnikom o tehničkim rezervama.Prenosna premija formira se i obračunava za one vrste osiguranja kod kojih osiguravajuće pokriće traje i poslije isteka obračunskog perioda, i predstavlja dio premije koji se koristi za pokriće obaveza iz osiguranja koje nastaju u narednom obračunskom periodu.Prenosna premija obračunava se na dan bilansa stanja. Obračun prenosne premije vrši se pojedinačno za svaki ugovor, a osnovicu za obračun predstavlja ukupna premija osiguranja utvrđena ugovorom o osiguranju. Prenosna premija u samopridržaju računa se kao zbir prenosne premije osiguranja sopstvenog portfelja i prenosne premije primljenih saosiguranja, umanjen za prenosnu premiju prenijetu u saosiguranje i reosiguranjeRezervisane štete predstavljaju ukupan iznos obaveze koje su, prema razboritoj procjeni napravljenoj na osnovu objektivnih faktora, potrebne da se izvrši plaćanje šteta ostvarenih na dan bilansa stanja, kao i pripadajući troškovi likvidacije.Rezervisane štete procijenjuju se na osnovu Pravilnika o tehničkim rezervama, uzimajući u obzir sve buduće troškove koji se mogu predvidjeti na osnovu iskustvenih i očekivanih podataka.Rezervisane štete sastoje se od rezervi za nastale prijavljene a neriješene štete i rezervi za nastale neprijavljene štete.Rezerve za nastale prijavljene a neriješene štete do kraja tekućeg obračunskog perioda obarčunava se na osnovu pojedinačne procjene svake štete. Rezerve za nastale prijavljene a neriješene štete koje se isplaćuju ili će se isplaćivati u obliku rente, obračunavaju se u kapitalizivanom iznosu uz korištenje diskontne stope od 5% i demografskih tablica.Rezervacija šteta se vrši u bruto iznosu, uzimajući u obzir direktne i indirektne troškove. Rezervisane štete koje se prikazuju u bilansu stanja rezultat su složene višefazne stručne procjene, koja počinje sa prijavom štete, koja se konačno komisijski procjenjuje na osnovu obaveza iz ugovora o osiguranju, nalaza i mišljenja vještaka, procjenitelja, aktuara i drugih stručnjaka, u skladu sa osiguravajućom i sudskom praksom, sa ciljem utvrđivanja konačnog iznosa obaveze.Rezervisanje sredstava za nastale a neprijavljene štete radi se metodom očekivane kvote šteta, i metoda ulančanih ljestvica ( Chain Ladder metodom). Ove metode se koriste za obračun rezervacije sredstava za nastale neprijavljene štete na kraju poslovne godine, dok na kraju obračunskog perioda kraćeg od godinu dana ovaj iznos ne može biti manji od iznosa rezervi za nastale neprijavljene štete koji je utvrđen na kraju prethodne godine. Ukupan iznos rezervisanih šteta, po vrstama osiguranja, dobije se množenjem zbira iznosa nastalih prijavljenih a neriješenih šteta i nastalih neprijavljenih šteta sa koeficijentom troškova. Koeficijent troškova po vrstama osiguranja utvrđuje se na osnovu knjigovodstvenih podataka o troškovima za period prethodne kalendarske godine. Minimalan iznos indirektne troškove obrade šteta u rezervi je 0,5% od zbira rezervi za nastale prijavljene, nastale neprijavljene štete i direktnih troškova obrade šteta u rezervi za štete. Rezervisane štete u samopridržaju izračunavaju se kao zbir rezervisanih šteta sopstvenog portfelja osiguranja i rezervi šteta primljenih u saosiguranje, umanjen za zbir rezervisanih šteta prenijetih u saosiguranje i reosiguranje.Rezerve za kolebanje šteta (izravnanje rizika) formiraju se za sve vrste neživotnih osiguranja i predstavljaju dugoročna rezervisanja. Ove rezerve se ne formiraju za štete koje su već nastale, već se njima nivelišu buduća odstupanja od prosječnih rezultata. S obzirom da

25


rezerve ne predstavljaju jasnu obavezu iz ugovora o osiguranju, nisu predviđene po MSFI 4 – Ugovori o osiguranju.Rezervisanja za kolebanje šteta procjenjuju se na osnovu Pravilnika o tehničkim rezervama. Rezerve se obrazuju na osnovu standardnog odstupanja kvote šteta obračunskog perioda od prosječne kvote šteta u obračunskom periodu. Osnovica za obračun rezervi za kolebanje šteta je mjerodavna premija u obračunskom periodu, na osnovu koje se računa gornja granica za rezerve za kolebanje šteta.

15. Prihodi

Prihod je definisan kao bruto priliv ekonomskih koristi u toku perioda, koje proizilaze iz redovnih aktivnosti preduzeća, koje dovode do povećanja vlasničkog kapitala, osim onih povećanja koja se odnose na doprinos učesnika u vlasničkom kapitalu.Prihod se mjeri po fer vrijednosti primljene naknade ili potraživanja. Najčešće je naknada u obliku gotovine ili gotovinskih ekvivalenata, a iznos prihoda jednak je iznosu gotovine ili gotovinskih ekvivalenata koji su primljeni ili se realno očekuje da će biti primljeni (izvjesna potraživanja).Prihodi obuhvataju redovne prihode i dobitke.Redovni prihodi pružanjem usluga iz registrovane djelatnosti su usluge neživotnih osiguranja i to:

Osiguranja nezgode Zdravstveno osiguranje Osiguranje vozila koja se kreću po kopnu, osim šinskih vozila Osiguranje vozila koje se kreću po šinama Osiguranje vazduhoplova Osiguranje plovila Osiguranje robe u prevozu Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila Osiguranje ostalih šteta na imovini Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila Osiguranje od građanske odgovornosti za vazduhoplove Osiguranje od opšte odgovornosti za brodove Osiguranje od opšte građanske odgovornosti Osiguranje kredita Osiguranje garancija Osiguranje od različitih finansijskih gubitaka Osiguranje troškova pravne zaštite Osiguranje pomoći

Poslovi osiguranja su zaključivanje i izvršavanje ugovora o osiguranju imovine i lica, kao i poslovi u sprovođenju mjera za sprečavanje i smanjenje rizika koji ugrožavaju osiguranje imovine i lica, te drugi poslovi osiguranja. Drugi poslovi osiguranja su posredovanje u ugovaranju osiguranja, zastupanje u osiguranju, snimanje rizika, snimanje i procjena šteta, prodaja oštećenih stvari, pružanje pravne pomoći i drugih intelektualnih i tehničkih usluga u vezi sa poslovima osiguranja.Prihod od premije osiguranja predstavlja fakturisane iznose premije u tekućem obračunskom periodu, uvećane za prenosne premije na početku godine i umanjene za prenosne premije obračunate na kraju obračunskog perioda.Prihodi od premije osiguranja se unose u ukupan prihod u skladu sa rokovima i periodima pokrivanja rizika iz odgovarajućih ugovora o osiguranju.

26


Prenosna premija se izračunava da se obezbijedi obuhvatanje dijela fakturisanih premija koje se odnose na prihode narednih obračunskih perioda. Prenosna premija obračunava se metodom “pro rata temporis” na fakturisanu ukupnu premiju osiguranja

Korišćenjem sredstava ostvaruje se prihod u obliku:- kamate za korišćenje gotovine srazmjerno vremenu korišćenja,- naknada za korišćenje dugoročnih sredstava.

Prihod od kamata može se ostvariti po osnovu:- kamata na kratkoročne i dugoročne kredite,- ugovorenih kamata na odgođeno plaćanje,- zateznih kamata za potraživanja koja nisu plaćena u roku,- kamata sadržanih u mjenici,- kamata na oročene depozite i depozite po viđenju,- kamata po ostalim finansijskim plasmanima i potraživanjima.

Prihod od kamate utvrđuje se na osnovu knjigovodstvene isprave, odnosno obračuna kamata.Kada se pojavi neizvjesnost u vezi naplativosti već priznatog prihoda, nenaplativi iznos priznaje se kao rashod, a ne kao ispravka izvorno priznatog iznosa prihoda.Državna davanja (donacije) predstavlja pomoć države (vlada, državne agencije i slična tijela bilo da su lokalna, nacionalna ili internacionalna) u obliku prenosa resursa entitetu po osnovu ispunjenih izvjesnih uslova u prošlosti ili budućnosti koji se odnose na poslovne aktivnosti entiteta, a koje se mogu u razumnoj mjeri vrijednosno iskazati kao i razlikovati od uobičajenih poslovnih transakcija entiteta.Državna davanja (donacija) mogu biti

- davanja povezana sa sredstvima i- davanja povezana sa prihodima.

Donacije mogu biti date pod određenim uslovima ili bez bilo kakvih uslova. Uslovljene donacije ne mogu se priznati dok ne postoji prihvatljiva pouzdanost:

- da će Društvo zadovoljiti sve tražene uslove,- da će donacija biti dobivena.

Društvo će donacije tretirati po prihodovnom pristupu. Prihodovni princip priznavanja donacija podrazumijeva da se donacije priznaju kao prihod sistematski i racionalno, kroz period potreban da se povežu s odnosnim troškovima (načelo uzročnosti ili sučeljavanja) koje donacija treba da kompenzira.Donacije povezane sa sredstvima koja se amortizuju, raspoređuju se u prihode u periodima i u srazmjeri u kojoj se obračunava amortizacija tih sredstava.Donacije primljene u tekućem periodu kao nadoknada za rashode koji su već nastali, bilo u tekućem ili prethodnom periodu, raspoređuju se u prihode u periodu kad su primljene (tekući period).Donacije primljene u tekućem periodu za rashode budućeg perioda treba priznati u bilansu stanja kao odgođeni prihod, pasivna vremenska razgraničenja.Ukoliko će u narednom periodu (ne dužem od godinu dana) doći do realizacije aktivnosti vezane za trošenje donacije tj. nastanak troška koji pokriva donacija, takva vrsta donacije iskazuje se u bilansu stanja kao odgođeni prihod – kratkoročno razgraničenje.

16. Rashodi

Definicija rashoda podrazumijeva rashode koji proističu iz redovnih aktivnosti društva kao i gubitke koji čine smanjenje ekonomskih koristi, ali ne potiču iz redovne aktivnosti društva.

27


Rashodi su smanjenja ekonomskih koristi kroz obračunski period u obliku odliva ili iscrljenja sredstava ili stvaranje obaveza, što ima za posljedicu smanjenje kapitala, ali ne ono smanjenje u vezi sa raspodjelom kapitala vlasnicima.Gubici predstavljaju druge stavke koje zadovoljavaju definiciju rashoda, ali ne moraju nastati u toku redovnih aktivnosti. Gubici predstavljaju umanjenje ekonomskih koristi i kao takvi nisu po prirodi drugačiji od ostalih rashoda.

Rashodi se priznaju u bilansu uspjeha kada nastane smanjenje budućih ekonomskih koristi, koje se odnose na smanjenje imovine ili povećanje obaveza i može pouzdano da se izmjeri, što znači da se priznavanje rashoda dešava istovremeno sa priznavanjem povećanja obaveza ili smanjenja imovineRashode možemo podijeliti na : poslovne rashode, finansijske rashode i ostale rashode.Poslovni rashodi uključuju troškve pribave i administrativne troškove. Ove troškove čine: troškovi provizije zastupnika, troškovi materijala, troškovi goriva i energije, troškovi bruto zarada zaposlenih i naknada zaposlenih, troškovi amortizacije i rezervisanja, nematerijalni troškovi, troškovi poreza i doprinosa nezavisno od rezultata.Na dan sastavljanja finansijskih izvještaja troškovi pribave se razgraničavaju srazmjerno učešću režijskog dodatka u prenosnoj premiji.Finansijske rashode čine rashodi po osnovu kamata, negativnih kursnih razlika, rashodi po osnovu efekata valutne klauzule, rashodi iz odnosa sa povezanim pravnim licima, rashodi po osnovu deponovanja i ulaganja sredstava i ostali finansijski rashodi.Ostale rashode čine gubici po osnovu rashodovanja i prodaje nematerijalnih ulaganja, nekretnina i opreme, gubici po osnovu prodaje učešća u kapitalu i dugoročnih hartija od vrijednosti, manjkovi, rashodi efekata ugovorene zaštite od rizika, rashodi po osnovu otpisa potraživanja i ostali nepomenuti rashodi.Rashodi po osnovu obezvrjeđenja imovine obuhvataju rashod po osnovu obezvrjeđenja nematerijalnih sredstava, nekretnina, opreme stalne imovine namijenjene prodaji , rashod po osnovu revalorizacije nematerijalnih sredstava, nekretnina i opreme i ostale rashode po osnovu obezvrjeđenja i revalorizacije.

17. Porez na dobitak

Tekući porez na dobitak predstavlja iznos koji se obračunava primjenom propisane poreske stope na osnovicu utvrđenu poreskim bilansom, koji predstavlja iznos dobitka prije oporezivanja po odbitku efekata usklađivanja prihoda i rashoda saglasno Zakonu o porezu na dobit.

28


5. PREMIJA OSIGURANJA

U narednom grafičkom prikazu je vidljivo da Društvo ima permanentan rast ukupne premije za period 2011-2015. godine, a značajan pad ukupne premije u 2016. godini.

Grafikon 2. Kretanje portfelja 2011.-2016. godine

Ukupno obračunata premija u 2016. godini iznosi 4.159.511 KM, i značajno je smanjena za 5.811.203 KM u apsolutnom iznosu ili 58,28% u odnosu na isti period prethodne godine.

U odnosu na plan I-XII 2016. godine bruto premija u 2016. godini je manja za 61,39%

Tabela 7. Pregled planirane i obračunate premije po vrstama osiguranja 2015/2016

29


ŠIFRA OSIGURANJA PODJELA OSIGURANJA PLAN 2016. I.-XII. 2015. I.-XII. 2016. index

16/16Pindex 16/15

% učešća 2015.

% učešća 2016

1 2 3 4 5 6=5:3 7=5:4 8 9

01 Osiguranje nezgode 380.457 331.200 112.953 29,69 34,10 3,32 2,72

02 Zdrastveno osiguranje 29.717 16.605 6.549 22,04 39,44 0,17 0,16

03

Osiguranje vozila koje se kreću po kopnu, osim šinskih vozila

307.233 275.423 154.029 50,13 55,92 2,76 3,70

07 Osiguranje robe u prevozu 47.800 2.500 4.168 8,72 166,72 0,03 0,10

08 Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila 705.385 238.503 85.237 12,08 35,74 2,39 2,05

09Osiguranje od ostalih šteta na imovini 241.610 130.861 24.773 10,25 18,93 1,31 0,60

10 Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila 9.010.943 8.956.717 3.763.407 41,76 42,02 89,83 90,48

13Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 50.288 18.905 8.395 16,69 44,41 0,19 0,20

UKUPNO 10.773.433 9.970.714 4.159.511 38,61 41,72 100,00 100,00

Tabela 8.Pregled zaključenih osiguranja i obračunate premije po vrstama osiguranja 2015/2016Šifra vrste osig.

Vrsta osiguranja2015 2016

Promjena 2016/2015

Indeks 2016/201

5Broj

polisaObračunata

premijaBroj

polisaObračunata premija

01 Osiguranje nezgode 927 331.200,41 452 112.952,76 -218.247,65 34,10%

02 Zdravstveno osiguranje 623 16.604,54 223 6.5449,73 -10.054,81 39,45%

03 Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu, osim šinskih vozila 318 275.422,63 200 154.029,32 -121.393,31 55,92%

07 Osiguranje robe u prevozu 3 2.500,00 4 4.167,85 1.667,85 166,71%

08 Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila 315 238.503,26 187 85.237,09 -153.266,17 35,74%

09 Osiguranje od ostalih šteta na imovini 136 130.860,70 56 24.773,24 -106.087,46 18,93%

10 Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila 30.995 8.956.717,39 13.398 3.763.406,75 -5.193.310,64 42,02%

13 Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 13 18.905,49 77 8.394,62 -10.510,87 44,40%

Ukupno 33.330 9.970.714,42 14.597 4.159.511,36 -5.811.203,06 41,72%

Obračunata premija u 2016. godini iznosi 4.159.511,36 KM i manja je za 5.811.203,06 KM ili 58,28% u odnosu na prethodnu godinu. Društvo je ugovorilo ukupno 14.597 polisa osiguranja i u odnosu na prethodnu godinu došlo je do značajnog pada zaključenih polisa i to za 18.733 polise ili 56,20%. Društvo je u svim vrstama osiguranja, izuzev osiguranja robe u prevozu, ostvarilo pad obračunate premije, a najveći pad ostvaren je kod osiguranja od autoodgovornosti za 5.193.310,64 KM ili 57,98% i kod osiguranja nezgode za 218.247,65 KM ili 65,90%. Pad premije ostvaren je i kod: osiguranja imovine od požara i prirodnih sila za 153.266,17 KM ili 64,26%, osiguranje auto kaska za 121.393,31 KM ili 44,08%, osiguranje od ostalih šteta na imovini za 106.087,46 KM ili 81,07% i kod drugih vrsta osiguranja. Rast obračunate premije osiguranja ostvaren je jedino kod osiguranja robe u prevozu za 1.667,85 KM ili 66,71%.

30


Tabela 9. Raspodjela ostvarene premije za 2016. godinuŠifra vrste osig.

Vrsta osiguranja

Raspodjela premije

Obračunata premija

Tehnička premija %

Doprinos za

preventiv% Režijski

dodatak %

01 Osiguranje nezgode 112.952,76 77.937,40 69 1.129,53 1 33.885,83 30

02 Zdravstveno osiguranje 6.549,73 4.257,32 65 0,00 0 2.292,41 35

03 Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu, osim

šinskih vozila

154.029,32 107.820,52

70 3.080,59 2 43.128,21 28

07 Osiguranje robe u transportu

4.167,85 2.625,75 63 83,36 2 1.458,75 35

08 Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila

85.237,09 57.961,22 68 1.704,74 2 25.571,13 30

09 Osiguranje od ostalih šteta na imovini

24.773,24 16.845,80 68 495,46 2 7.431,97 30

10 Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila

3.763.406,75 2.634.384,73

70 0,00 0 1.129.022,03

30

13 Osiguranje od opšte građanske odgovornosti

8.394,62 5.876,23 70 167,89 2 2.350,49 28

Ukupno 4.159.511,36 2.907.708,98 6.661,57 1.245.140,81

Izdvojenim režijskim dodatkom Društvo nije moglo da pokrije troškove sprovođenja osiguranja, odnosno pokrivenost TSO režijskim dodatkom u 2016. godini iznosi 21,26%.

6. LIKVIDIRANE I REZERVISANE ŠTETE

U toku posmatrane 2016. godine prijavljeno je 1.049 šteta (prvi put) a reaktivirana 81 šteta, odnosno ukupno je prijavljeno 1.130 šteta. Na dan 31.12.2015. godine rezervisane su 584 štete (3 štete se odnose na rezervisane štete iz perioda ZOIL Sarajevo). Od ukupno 1.714 šteta riješeno je 1.098 šteta odnosno 64,06% (od čega je pozitivno riješeno 1.015 šteta ili 59,22% a odbijeno 83 štete ili 4,84%). Preostali broj od 616 šteta je rezervisan na dan 31.12.2016. godine (3 rezervisane štete se odnose na štete iz perioda ZOIL Sarajevo). Učešće broja rezervisanih šteta u ukupnim iznosi 35,94%.

U toku posmatrane 2016. godine ukupno je likvidirano 1.015 odštetnih zahtjeva u vrijednosti od 3.085.929,42 KM. Od toga, iz rezervi za prijavljene štete iz prethodne godine likvidirano je 255 odštetnih zahtjeva u ukupnom iznosu od 1.504.911,46 KM, a od prijavljenih u tekućem periodu (uključujući i reaktivirane) likvidirano je 760 odštetnih zahtjeva u ukupnom iznosu od 1.581.017,96 KM.

Društvo ima obrađenih šteta koje su ostale neisplaćene do kraja obračunskog perioda u iznosu od 428.755,86 KM.

Tabela 10. Pregled rezervisanih i likvidiranih šteta po vrstama osiguranja

Šifra osiguranja

Rezerve za prijavljene štete (stanje na dan

31.12. predhodne godine)

Prijavljene štete u tekućem obračunskom periodu

UKUPNO

RIJEŠENI ODŠTETNI ZAHTJEVIRezerve za

prijavljene štete na kraju perioda

Prvi put prijavljene Reaktivirane Ukupno Ukupno riješeni

odšteteni zahtjevi

Odbijeni odšteteni zahtjevi

Ukupno riješeno i odbijeno

Broj Iznos Broj Broj Broj Broj Broj Iznos Broj Broj Broj Iznos

01 106 57.474 250 16 266 372 217 187.005 36 253 119 84.730

31


02 1 136 4 0 4 5 4 630 0 4 1 773

03 25 55.333 85 1 86 111 79 226.340 7 86 25 26.394

07 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

08 8 65.919 16 0 16 24 14 91.998 0 14 10 16.416

09 16 22.830 13 0 13 29 13 37.422 3 16 13 16.015

10 426 3.051.849 681 64 745 1.171 687 2.520.618 37 724 447 2.652.411

13 2 22.846 0 0 0 2 1 21.917 0 1 1 0

584 3.276.387 1.049 81 1.130 1.714 1.015 3.085.929 83 1.098 616 2.796.739

6.1. Adekvatnost rezervacija za nastale prijavljene štete

Tabela 11. Adekvatnost rezervisanih šteta na dan 31.12.2016. godine

Vrsta osig. Vrsta osiguranja

Broj šteta rezervisanih na dan 31.12.2015. a

likvidiranih u 2016. godini

Rezervisani iznos na dan

31.12.2015.

Likvidirani iznos u 2016.

godineRazlika

1 2 3 4 5 601 Osiguranje nezgode 36 16.606,16 43.724,05 -27.117,89

03Osiguranje vozila koja se kreću po kopnu osim šinskih vozila

1 136,00 136,91 -0,91

07 Osiguranje robe u prevozu 15 30.652,00 38.594,79 -7.942,79

08 Osiguranje imovine od požaa i pr.sila i ostala osig. imovine 4 63.499,00 63.079,78 419,22

09 Osiguranje ostalih šteta na imovini 8 11.680,00 13.973,15 -2.293,15

13 Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 1 22.846,00 21.817,00 929,00

10 Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila (5.1.+5.2) 190 919.140,90 985.673,93 -66.533,03

10 AO redovne štete 126 389.484,90 401.925,99 -12.441,0910 AO sudske štete 64 529.656,00 583.747,94 -54.091,94

Ukupno 255 1.064.560,06 1.167.099,61 -102.539,55

U cilju provjere adekvatnosti rezervacija za nastale prijavljene štete na dan 31.12.2016. godine u obzir su uzete štete koje su likvidirane u toku 2016. godine iz rezerve za nastale prijavljene štete prethodne godine. Evidentna je mala podcjenjenost rezervi za nastale prijavljene štete u redovnom postupku (126 šteta je rezervisano u iznosu 389.484,90 KM a likvidirano u iznosu od 401.925,99 KM odnosno rezervacija je manja za 12.441,09 KM ili 3,09%), dok se kod sudskih šteta javlja veća podcijenjenost rezervacija (64 sudske štete rezervisane u iznosu 529.656,00 KM dok su iste likvidirane u iznosu 583.747,94 KM odnosno rezervisano je manje za 54.091,94 KM ili 10,21%).

32


Rezerve za nastale neprijavljene štete

Društvo je u skladu sa Pravilnikom, obračun rezervacija nastalih neprijavljenih šteta kod siguranja od autoodgovornosti i kolektivne nezgode izvršilo metodom „ulančanih ljestvica“ dok je kod osiguranja imovine i kasko osiguranja koristilo metodu „očekivana kvota šteta“.Primjenom navedenih metoda obračunati su sledeći iznosi rezervacija za nastale neprijavljene štete:

Tabela 12. Rezerva za nastale neprijavljene šteteŠifra

osiguranja

Vrsta osiguranjaNNŠ na dan 31.12.2015. NNŠ na dan

31.12.2016.

01 Osiguranje nezgode 117.733,77 48.471,82

03 Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu,osim š.v. 13.715,99 12.636,69

08 i 09 Osiguranje imovine 32.276,55 42.786,14

10 Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila 1.186.954,30 966.492,99

Ukupno 1.350.680,61 1.070.387,64

Rezerva za nastale a neprijavljene štete obračunata je u iznosu 1.070.387,64 KM i manja je za 280.292,97 KM ili 20,75 % u odnosu na prethodnu godinu. Učešće nastalih neprijavljenih šteta u bruto rezervama iznosi 27,57%. 7. ANALIZA OSTVARENOG FINANSIJSKOG REZULTATA

Analizu finansijskog rezultata Društva ćemo prezentovati prema šemi bilansa uspjeha:

BILANS USPJEHAna dan 31.12.2016.

- KM

Grupa računa POZICIJA AOP Tekuća godina Predhodna godina

A. POSLOVNI PRIHODI I RASHODI – I POSLOVNI PRIHODI (202+208+209+210+211+212) 201 9.939.600 11.345.561

60

1. Prihod od premije osiguranja, saosiguranja, reosiguranja i retrocesija životnih osiguranja (203 do 207) 202

600, 602, 605a) Prihodi od premija osiguranja, saosiguranja, reosiguranja i retrocesija životnih osiguranja 203

601b) Prihodi od premija dobrovoljnog penzijskog osiguranja 204

603v) Prihodi po osnovu učešća saosiguranja i reosiguranja u naknadi šteta životnih osiguranja 205

604g) Prihodi od ukidanja i smanjenja rezervisanja životnih osiguranja, reosiguranja i retrocsija 206

606 do 609 d) Ostali prihodi po osnovu životnog osiguranja 207

610 do 6192. Prihodi od premije osiguranja, saosiguranja i reosiguranja neživotnih osiguranja 208 7.798.491 9.801.566

620 do 629

3. Prihodi po osnovu učešća saosiguranja, reosiguranja i retrocesija u naknadi šteta neživotnih osiguranja 209 20.985

630 do 6394. Prihodi od ukidanja i smanjenja rezervisanja neživotnih osiguranja 210 1.770.972 612.768

640 do 649

5. Prihodi od povrata poreskih i drugih dažbina i prihodi od premija, subvencija, dotacija, donacija i sl. 211 10.086 6.368

33


650 do 659 6. Drugi poslovni prihodi 212 360.051 903.874

II POSLOVNI RASHODI (214+236) 213 10.339.249 12.993.973

1. Funkcionalni rashodi (215+225+231) 214 4.483.509 5.616.629

501.1. Rashodi za dugoročna rezervisanja i funkcionalne doprinose (216 do 224) 215 158.652 310.914

500a) Matematička rezerva životnih osiguranja, osim dobrovoljnog penzijskog osiguranja 216

501b) Matematička rezerva dobrovoljnog penzijskog osiguranja 217

502 v) Doprinos za preventivu 218 47.906 16.636

503 g) Vatrogasni doprinos 219 3.975 4.538

504 d) Doprinos Zaštitnom fondu 220 106.771 289.740

505đ) Rashodi za dugoročna rezervisnja za izravnanje rizika 221

506 e) Doprinosi propisani posebnim zakonima 222

507 Ž) Povećanje drugih tehničkih rezervi 223

509e) Ostali rashodi za za dugoročna rezervisanja i funkcionalne doprinose 224

511.2. Naknade šteta, ugovorenih iznosa i premija saosiguranja i reosiguranja (226 do 230) 225 1.241 0

510, 513a) Naknade šteta, ugovorenih iznosa i udjela u štetama životnih osiguranja 226

511b) Naknade šteta i ugovorenih suma dobrovoljnog penzijskog osiguranja 227

512, 514

v) Rashodi po osnovu premija i provizija saosiguranja, reosiguranja i retrocesija životnih osiguranja 228 1.241

515, 516, 517g) Rezervisanja za štete, ujele u štetama i ostala rezervisanja po osnovu životnih osiguranja 229

518d) Rashodi po osnovu bonusa i popusta životnih osiguranja 230

521.3. Naknade šteta i ostale naknade neživotnih osiguranja (232 do 235) 231 4.323.616 5.305.715

520, 521, 522, 524

a) Naknade šteta, osiguranih suma, drugih ugovorenih iznosa i udjeli u štetana neživotnih osiguranja 232 3.086.729 3.324.881

523,525

b) Rashodi po osnovu premija i provizija saosiguranja, reosiguranja i retrocesija neživotnih osiguranja 233 229.481 292.275

528v) Rashodi po osnovu bonusa i popusta neživotnih osiguranja 234

526, 527, 529

v) Rezervisanja za štete i udjele u štetama i ostala rezervisanja po osnovu neživotnih osiguranja 235 1.007.406 1.688.559

2. Troškovi sprovođenja osiguranja (237+240+246) 236 5.855.740 7.377.344

532.1. Troškovi amortizacije i rezervisanja (238+239) 237 1.022.476 112.008

530 a) Troškovi amortizacije 238 105.259 112.008

533 do 539 b) Troškovi rezervisanja 239 917.217

542.2. Troškovi materijala, energije, usluga i nematerijalni troškovi (241 do 245) 240 2.425.794 4.149.601

540 a) Troškovi materijala, goriva i energije 241 108.490 166.634

541 b) Troškovi provizija 242 104.239 37.752

542, 543v) Troškovi proizvodnih usluga, reklame i propagande 243 1.677.388 3.443.467

34


544,545,547,548, 549 g) Nematerijalni troškovi 244 420.737 399.231

546 d) Troškovi poreza i doprinosa 245 114.940 102.517

552.3. Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi (247+248) 246 2.407.470 3.115.735

550 a) Troškovi bruto zarada i naknada zarada 247 2.178.277 2.743.635

552 do 559 b) Ostali lični rashodi i naknade 248 229.193 372.100

III POSLOVNI DOBITAK (201-213) 249

IV POSLOVNI GUBITAK (213-201) 250 399.649 1.648.412

66B. FINANSIJSKI PRIHODI I RASHODI - FINANSIJSKI PRIHODI (252 do 255) 251 183.654 211.761

660, 6611. Finansijski prihodi od matičnih , zavisnih pravnih licai ostalih povezanih pravnih lica 252 6.851 315

662 2. Prihodi od kamata 253 138.725 192.456

663 3. Pozitivne kursne razlike 254 305 246

664,665,669 4. Ostali finansijski prihodi 255 37.773 18.744

56 II FINANSIJSKI RASHODI (257 do 260) 256 72.347 336.274

560,5611. Finansijski rashodi iz odnosa sa matičnim , zavisnim i ostalim povezanim pravnim licima 257 24.787 88.996

562 2. Rashodi kamata 258 37.082 60.272

563 3. Negativne kursne razlike 259 133 367

564,565,569 4. Ostali finansijski rashodi 260 10.345 186.639

III DOBITAK REDOVNE AKTIVNOSTI (249+251-256) ili (251-256-250) 261

IV GUBITAK REDOVNE AKTIVNOSTI (250+256-251) ili (256-251-249) 262 288.342 1.772.925

67 V. OSTALI PRIHODI I RASHODI – I OSTALI PRIHODI (264 do 267)

263 32.276 225.790

670, 671

1. Dobici od prodaje nematerijalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i investicionih nekretnina 264 1.703

6722. Dobici od prodaje učešća i dugoročnih hartija od vrijednosti 265

6763. Prihodi po osnovu efekata ugovorene zaštite od rizika 266

673,674,675, 677,678, 679 4. Ostali prihodi 267 32.276 224.087

57 II OSTALI RASHODI (269 do 272) 268 408.205 448.519

570, 571

1. Gubici po osnovu rashodovanja i prodaje nematerijalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i investicionih nekretnina 269 890 5.345

5722. Gubici po onovu prodaje učešća u kapitalu i hartija od vrijednosti 270

5753. Rashodi po osnovu efekata ugovorene zaštite od rizika 271

573,574,576, 577 i 579 4. Ostali rashodi 272 407.315 443.174

III DOBITAK PO OSNOVU OSTALIH PRIHODA I RASHODA (263-268) 273

IV GUBITAK PO OSNOVU OSTALIH PRIHODA I RASHODA (268-263) 274 375.929 222.729

68G. PRIHODI I RASHODI OD USKLAĐIVANJA VRIJEDNOSTI IMOVINE - I PRIHODI OD USKLAĐIVANJA VRIJEDNOSTI IMOVINE (276 do 278)

275 895 0

680,681,682

1. Prihodi od usklađivanja vrijednosti nematerijalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i investicionih nekretnina 276

35


683

2. Prihodi od usklađivanja vrijednosti dugoročnih finansijskih plasmana i finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju 277

684 do 6893. Ostali prihodi od usklađivanja vrijednosti imovine 278 895

58II RASHODI OD USKLAĐIVANJA VRIJEDNOSTI IMOVINE (280 do 282) 279 447.417 110.621

580, 581, 582

1. Obezvrjeđenje nematerijalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i investicionih nekretnina 280 110.621

583

2. Obezvrjeđenje dugoročnih finansijskih plasmana i finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju 281 370.001

584 do 5893. Ostali rashodi po osnovu usklađivanja vrijednosti imovine 282 77.416

III DOBITAK PO OSNOVU USKLAĐIVANJA VRIJEDNOSTI IMOVINE (275-279) 283

IV GUBITAK PO OSNOVU USKLAĐIVANJA VRIJEDNOSTI IMOVINE (279-275) 284 446.522 110.621

690D. DOBITAK POSLOVANJA KOJE SE OBUSTAVLJA 285

590đ. GUBITAK POSLOVANJA KOJE SE OBUSTAVLJA 286

691, 692

E. Prihodi po osnovu promjene računovodstvenih politika i ispravke grešaka iz ranijih godina 287

591, 592

Ž. Rashodi po osnovu promjene računovodstvenih politika i ispravke grešaka iz ranijih godina 288

Z. DOBITAK I GUBITAK PRIJE OPOREZIVANJA - 1. Dobitak prije oporezivanja (261+273+283+285+287-262-274-284-286-288)

289

2. Gubitak prije oporezivanja (262+274+284+286+288-261-273-283-285-287) 290 1.110.793 2.106.275

I. TEKUĆI I ODLOŽENI POREZ NA DOBIT - 1. Poreski rashodi perioda 291 181.985

dio 722 2. Odloženi poreski rashodi perioda 292

dio 722 3. Odloženi poreski prihodi perioda 293

J. NETO DOBITAK I NETO GUBITAK PERIODA - 1. Neto dobitak tekuće godine (289-290-291-292+293)

294

2. Neto gubitak tekuće godine (290-289+291+292-293) 295 1.110.793 2.288.260

K OSTALI DOBICI I GUBICI U PERIODU - I DOBICI UTVRĐENI DIREKTNO U KAPITALU (297 do 302)

296 0 9.718

1. Dobici po osnovu smanjenja revalorizacionih rezervi na stalnim sredstvima, osim HOV raspoloživih za prodaju 297 9.718

2. Dobici po osnovu promjene fer vrijednosti HOV raspoloživih za prodaju 298

3. Dobici po osnovu prevođenja finansijskih izvještaja inostranog poslovanja 299

4. Aktuarski dobici od planova definisanih primanja 300

5. Efektivni dio dobitaka po osnovu zaštite od rizika gotovinskih tokova 301

6. Ostali dobici utvrđeni direktno u kapitalu 302

36


II GUBICI UTVRĐENI DIREKTNO U KAPITALU (304 do 308) 303

1. Gubici po osnovu promjene fer vrijednosti HOV raspoloživih za prodaju 304

2. Gubici po osnovu prevođenja finansijskih izvještaja inostranog poslovanja 305

3. Aktuarski gubici od planova definisanih primanja 306

4. Efektivni dio gubitaka po osnovu zaštite od rizika gotovinskih tokova 307

5. Ostali gubici utvrđeni direktno u kapitalu 308

L. OSTALI DOBICI ILI GUBICI U PERIODU (296-303) ili (303-296) 309 0 9.718

LJ. POREZ NA DOBITAK KOJI SE ODNOSI NA OSTALE DOBITKE I GUBITKE 310

M. NETO REZULTAT PO OSNOVU OSTALIH DOBITAKA I GUBITAKA U PERIODU (309±310) 311 0 9.718

N. UKUPAN NETO REZULTAT U OBRAČUNSKOM PERIODU - I UKUPAN NETO DOBITAK U OBRAČUNSKOM PERIODU (294±311)

312

II UKUPAN NETO GUBITAK U OBRAČUNSKOM PERIODU (295 ±311) 313 1.110.793 2.278.542

Dio neto dobitka/gubitka koji pripada većinskim vlasnicima 341

Dio neto dobitka/gubitka koji pripada manjinskim vlasnicima 315

Obična zarada po akciji 316

Razrijeđena zarada po akciji 317

Prosječan broj zaposlenih po osnovu časova rada 318 92.83 110

Prosječan broj zaposlenih po osnovu stanja na kraju mjeseca 319 68 132

Poslovni prihodi

Opis Iznos u KM Indeks2015. 2016.

1 2 3 4 (3/2)Prihodi od premije osiguranja, saosiguranja i reosiguranja neživotnih osiguranja 9.822.551 7.798.491 79,39Prihodi od ukidanja i smanjenja rezervisanja neživotnih osiguranja 612.768 1.770.972 289,01Prihodi od povrata poreskih i drugih dažbina i prihodi od premija, subvencija, dotacija, donacija i sl. 6.368 10.086 158,39Drugi poslovni prihodi 903.874 360.051 39,83UKUPNO: 11.345.561 9.939.600 87,61

Poslovni rashodi


1 2 3 4 (3/2)Doprinos za preventivu 16.636 47.906 287,97

37


Vatrogasni doprinos 4.538 3.975 87,59Doprinos Zaštitnom fondu, AZORS i Ombudsman 289.740 106.771 36,85Naknade šteta, osiguranih suma, drugih ugovorenih iznosa i udjeli u štetama neživotnih osiguranja 3.324.881 3.086.729 92,83Rashodi po osnovu premija i provizija saosiguranja, reosiguranja i retrocesija neživotnih osiguranja 292.275 229.481 78,52Rezervisanja za štete i udjele u štetama i ostala rezervisanja po osnovu neživotnih osiguranja 1.688.559 1.007.406 59,66Troškovi amortizacije 112.008 105.259 93,97Troškovi rezervisanja 0 917.217 -Troškovi materijala, goriva i energije 166.634 108.490 65,11Troškovi provizija 37.752 104.329 276,35Troškovi proizvodnih usluga, reklame i propagande 3.443.467 1.677.388 48,71Nematerijalni troškovi 399.231 420.737 105,39Troškovi poreza i doprinosa 102.517 114.940 112,12Troškovi bruto zarada i naknada zarada 2.743.635 2.178.277 79,39Ostali lični rashodi i naknade 372.100 229.193 61,59UKUPNO: 12.993.973 10.338.098 79,57

Finansijski prihodi i rashodi


1 2 3 4 (3/2)Prihodi od kamata 193.017 138.725 71,87Ostali finansijski prihodi 18.744 44.929 239,70

Ukupno - Finansijski prihodi 211.761 183.654 86,73Finansijski rashodi iz odnosa sa povezanim p.l. 88.996 24.787 27,85Rashodi kamata 60.639 37.082 61,15Ostali finansijski rashodi 186.639 10.478 5,61Ukupno - Finansijski rashodi 336.274 72.347 21,51

Prihodi od kamata ostvareni su po osnovu kamata na oročene depozite.Finansijski rashodi iz odnosa sa povezanim pravnim licem odnose se na preuzete troškove za zakup i bruto plate ranika koji su radili za Drušvo.

Ostali prihodi i rashodi


1 2 3 4 (3/2)Ostali prihodi 225.790 32.276 14,29Ostali rashodi 448.519 408.205 91,01Ukupno – ostali rezultat -222.729 -375.929 168,78

38


Finansijski rezultat

Opis Iznos u KM2015. 2016.

Poslovni dobitak 0 0Poslovni gubitak 1.648.412 399.649Dobitak po osnovu finansijskih prihoda i rashoda 0 111.307Gubitak po osnovu finansijskih prihoda i rashoda 124.513 0Dobitak redovne aktivnosti 0 0Gubitak redovne aktivnosti 1.772.925 288.342Dobitak po osnovu ostalih prihoda i rashoda 0 0Gubitak po osnovu ostalih prihoda i rashoda 222.729 375.929Dobitak po osnovu usklađivanja vrijednosti imovine 0 0Gubitak po osnovu usklađivanja vrijednosti imovine 110.621 446.522Finansijski rezultat – bruto dobitak -2.106.275 -1.110.793Poreski rashodi 181.985 0Neto dobitak -2.288.260 0Dobici utvrđeni direktno u kapitalu 9.718 0Ukupan neto dobitak -2.278.542 -1.110.793

39


8. ANALIZA FINANSIJSKOG POLOŽAJA

Analizu finansijskog položaja Društva ćemo prezentovati prema šemi bilansa stanja:

BILANS STANJA - aktivana dan 31.12.2016.

- KM

Grupa računa POZICIJA AOP Bruto Ispravka vrijednosti Neto Prethodna

godina

AKTIVA – A.STALNA IMOVINA (002+009+018+028+029) 001 15.732.935 1.978.878 13.754.057 14.153.906

01 I NEMATERIJALNA ULAGANJA (003 do 008) 002 147.508 93.925 53.583 52.002010, dio 019 1. Ulaganja u razvoj 003

011, dio 019 2. Koncesije, patenti, licence i ostala prava 004

012, dio 019 3 Goodwill 005

013, dio 019 4. Softver i ostala prava 006

014, dio 019 5. Ostala nematerijalna ulaganja 007 147.508 93.925 53.583 52.002015 , 016 dio 019 6. Avansi i nematerijalna ulaganja u pripremi 008

02II NEKRETNINE, INVESTICIONE NEKRETNINE, POSTROJENJA, OPREMA I OSTALA OSNOVNA SREDSTVA (010 do 017)

009 11.512.055 1.514.952 9.997.103 9.995.447

020, dio 029 1. Zemljište 010 384.900 384.900 384.900

021, dio 029 2. Biološka sredstva 011

022, dio 029 3. Građevinski objekti 012 4.202.978 554.054 3.648.924 3.707.330023, dio 029 4. Postrojenja i oprema 013 1.009.662 928.833 80.829 116.094024, dio 029 5. Investicione nekretnine 014 5.716.086 5.716.086 5.716.086

025, dio 029 6. Ulaganja na tuđim nekretninama, postrojenjima i opremi 015

026, dio 029 7. Ostala osnovna sredstva 016 32.065 32.065 0

027, 028, dio 029

8. Avansi i nekretnine, biološka sredstva, postrojenja, oprema i investicione nekretnine u pripremi

017166.364 166.364 71.037

03 III DUGOROČNI FINANSIJSKI PLASMANI (019 do 027) 018

3.586.066 370.001 3.216.065 4.106.457

1. Učešće u kapitalu zavisnih pravnih lica 019 2.000

030, dio 039 2. Učešće u kapitalu pridruženih pravnih lica 0202.000 2.000

031, dio 039 3. Učešće u kapitalu ostalih pravnih lica 021

032, dio 039 4. Dugoročni finansijski plasmani matičnim, zavisnim i ostalim povezanim pravnim licima 022

40


033, dio 039 5. Dugoročni finansijski plasmani u zemlji 023 114.065 114.065 114.066

034, dio 039 6. Dugoročni finansijski plasmani u inostranstvu 024 3.470.001 370.001 3.100.000 3.470.001

035, dio 039 7. Finansijska sredstva koja se drže do roka dospijeća 025

036, dio 039 8. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju 026

037, dio 039 9.Ostali dugoročni finansijski plasmani 027520.390

038, dio 039 IV OSTALA DUGOROČNA SREDSTVA 028 487.306 487.306

041, 042, dio 049 V ODLOŽENA PORESKA SREDSTVA 029

040, dio 049 B. TEKUĆA IMOVINA (031+036+062+063) 030 5.633.435 1.300.025 4.333.410 8.586.173

I ZALIHE, STALNA SREDSTVA I SREDSTVA OBUSTAVLJENOG POSLOVANJA NAMIJENJENA PRODAJI (032 do 035)

031

8.697 0 8.697 4.67810 do 15 1. Zalihe materijala 032 8.697 8.697 4.678

100 do 109 2. Zalihe ostataka osiguranih oštećenih stvari 033

130 do 139 3. Stalna sredstva namijenjena prodaji i sredstva poslovanja koje se obustavlja 034

140 do 149 4. Dati avansi 035

150 do 159II KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA, PLASMANI I GOTOVINA (037+046+047+048+058+061)

0364.961.242 1.300.025 3.661.217 7.776.842

20 do 26 1. Potraživanja po osnovu premije, učešća u naknadi šteta i ostali kupci (035 do 042) 037

1.356.539 1.300.025 56.514 243.940

20 a) Potraživanja po osnovu premije životnih osiguranja 038

200, dio 209 b) Potraživanja po osnovu premije neživotnih osiguranja 039

222.723 171.856 50.867 240.554

201, dio 209 v) Potraživanja po osnovu premije saosiguranja, reosiguranja i retrocesija u zemlji 040

202, 203, dio 209

g) Potraživanja po osnovu premije osiguranja, saosiguranja, reosiguranja i retrocesija iz inostranstvu

041

204, dio 209 d) Potraživanja po osnovu učešća u naknadi šteta u zemlji 042

205, dio 209 đ) Potraživanja po osnovu učešća u naknadi šteta u inostranstvu 043

206, dio 209 e) Ostali kupci i ostala potraživanja 044 1.133.816 1.128.169 5.647 3.386

207, dio 209 ž) Potraživanja po osnovu depozitne premije osiguranja, saosiguranja i reosiguranja 045

208, dio 209 2. Potraživanja iz specifičnih poslova 046 50.887 50.887 110.309

210 do 219 3. Druga potraživanja 047 48.473 48.473 42.959

220 do 229 4. Kratkoročni finansijski plasmani (049 do 057) 048 24.999 0 24.999 24.869

23 a) Kratkoročni finansijski plasmani u povezana pravna lica - matična i zavisna 049

20.517 20.517 20.517

230, dio 239 b) Kratkoročni finansijski plasmani -ostala povezana pravna lica 050

231, dio 239 v) Kratkoročni finansijski plasmani u zemlji 051

232, dio 239 g) Kratkoročni finansijski plasmani u inostranstvu 052

41


233, dio 239 d) Dio dugoročnih deponovanja i ulaganja koji dospijeva za naplatu u periodu do godinu dana 053

234, dio 239 đ) Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha namijenjena trgovanju 054

4.482 4.482 4.352

235, dio 239 e) Finansijska sredstva označena po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 055

236, dio 239 ž) Okupljene sopstvene akcije 056

237, z ) Ostali kratkoročni finansijski plasmani 057

238, dio 239 5. Gotovinski ekvivalenti i gotovina (059+060) 058 3.480.344 0 3.480.344 7.354.765

24 a) Gotovinski ekvivalenti- hartije od vrijednosti 059

240 b) Gotovina 060 3.480.344 3.480.344 7.354.765

241 do 249 6. Porez na dodatu vrijednost 061

260 do 269 III AKTIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA 062 663.496 663.496 804.653270 do 279, osim 278 IV ODLOŽENA PORESKA SREDSTVA 063

278 V. GUBITAK IZNAD VISINE KAPITALA 064

290 G. POSLOVNA AKTIVA (001+030+064) 065 21.366.370 3.278.903 18.087.467 22.740.079

D. VANBILANSNA AKTIVA 066

Đ. UKUPNA AKTIVA (065+066) 067 21.366.370 3.278.903 18.087.467 22.740.079

BILANS STANJA – pasivana dan 31.12.2016.

- KM

Grupa računa POZICIJA AOP Tekuća godina Prethodna godina

PASIVA – A. KAPITAL (102-109+110-111+112+118+119-120+121-124) 101

10.212.730 11.333.241

30 I OSNOVNI KAPITAL (103 DO 108) 102 13.668.191 13.668.191300 1. Akcijski kapital 103 13.668.191 13.668.191301 2. Udjeli društva sa ograničenom odgovornošću 104 302 3. Državni kapital 105

303 4. Ulozi društva za uzajamno osiguranje sa ograničenim doprinosom 106

304 5. Ulozi društva za uzajamno osiguranje sa neograničenim doprinosom 107

309 6. Ostali kapital 108

310 do 312 II UPISANI NEUPLAĆENI KAPITAL 109

320 III EMISIONA PREMIJA 110

321 IV EMISIONI GUBITAK 111

dio 32 V REZERVE IZ DOBITKA (113 do 117) 112 94.823 94.823322 1. Zakonske rezerve 113 94.823 94.823323 2. Statutarne rezerve 114

324 3. Druge rezerve utvrđene aktima društva 115

325 4. Rezerve za sopstvene akcije 116

329 5. Ostale rezerve iz dobitka 117

330,331, 332, 334 i 336 VI REVALORIZACIONE REZERVE 118

873.914 883.632

42


333VII NEREALIZOVANI DOBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH SREDSTAVA RASPOLOŽIVIH ZA PRODAJU

119

335VIII NEREALIZOVANI GUBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH SREDSTAVA RASPOLOŽIVIH ZA PRODAJU

120

34 IX NERASPOREĐENI DOBITAK (122+123) 121

340 1. Neraspoređeni dobitak ranijih godina 122

341 2. Neraspoređeni dobitak tekuće godine 123

35 X GUBITAK DO VISINE KAPITALA (125+126) 124 4.424.198 3.313.405350 1. Gubitak ranijih godina 125 3.313.405 1.138.349351 2. Gubitak tekuće godine 126 1.110.793 2.175.056

40 B. DUGOROČNA REZERVISANJA (128 do 136) 127

914.576 162.708400 1. Matematička rezerva životnih osiguranja 128

401 2. Rezervisanja za učešće u dobitku 129

402 3. Rezervisanja za izravnanje rizika 130

403 4. Rezervisanja za zadržane kaucije i depozite 131

404 5. Rezervisanja za troškove restrukturisanja 132

405 6. Rezervisanja za bonuse i popuste 133

406 7. Rezervisanja za naknade i beneficije zaposlenih 134

34.916 56.987407 8. Druge tehničke rezerve osiguranja 135

409 9. Rezervisanja za sudske sporove u toku i ostala dugoročna rezervisanja 136 879.660 105.721

V. OBAVEZE (138+147) 137 6.960.161 11.244.13041 I DUGOROČNE OBAVEZE (139 do 146) 138 0 48.427410 1. Obaveze koje se mogu konvertovati u kapital 139

411 2. Obaveze prema povezanim pravnim licima 140

412 3. Obaveze po emitovanim dugoročnim hartijama od vrijednosti 141

413 i 414 4. Dugoročni krediti 14246.838

415 i 416 5. Dugoročne obaveze po finansijskom lizingu 1431.589

417 6. Dugoročne obaveze po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 144

418 7. Odložene poreske obaveze 145

419 8. Ostale dugoročne obaveze 146

42 do 48 II KRATKOROČNE OBAVEZE (148+156+160+161+164+165+166+167+168) 147

6.960.161 11.195.703

42 1. Kratkoročne finansijske obaveze (149 do 155) 148 302.189 540.191

420 a) Kratkoročne finansijske obaveze prema povezanim pravnim licima 149

421 b) Obaveze po emitovanim kratkoročnim hartijama od vrijednosti 150

422 i 423 v) Kratkoročni krediti 151 100.000 396.427

424 i 425 g) Dio dugoročnih finansijskih obaveza koji dospijeva u periodu do godinu dana 152

58.910 143.764

426 d) Kratkoročne obaveze po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 153

43


427đ) Obaveze po osnovu stalnih sredstava namijenjenih prodaji i sredstava poslovanja koje se obustavlja

154

429 e) Ostale kratkoročne finansijske obaveze 155 143.279

43 2. Obaveze po osnovu šteta i ugovorenih iznosa (157 do 159) 156

428.756 224.296

430 i 431 a) Obaveze po osnovu šteta i ugovorenih iznosa 157 428.756 224.296

432 i 434b) Obaveze po osnovu udjela u štetama i ugovorenim iznosima iz reosiguranja i retrocesije

158

433 i 435 v) Obaveze po osnovu udjela u štetama i ugovorenim iznosima iz saosiguranja 159

440 do 449 3. Obaveze za premiju i specifične obaveze 160 15.242 17.551

45 4. Obaveze po osnovu zarada i naknada zarada (162+163) 161

260.373 166.814

450 do 455 a) Obaveze po osnovu bruto zarada 162 260.373 166.814

456 do 458 b) Obaveze po osnovu bruto naknada zarada 163

460 do 469 5. Druge obaveze iz poslovanja 164 581.194 373.009

47, osim 474 6. Obaveze za poreze, doprinose i druge kratkoročne obaveze 165 51.645 28.527

474 7. Obaveze za porez iz rezultata 166181.985

497 8. Odložene poreske obaveze 167

49, osim 497 9. Pasivna vremenska razgraničenja (169 do 175) 168

5.320.762 9.663.330

490 a) Prenosne premije životnih osiguranja 169

491 b) Prenosne premije neživotnih osiguranja 170 1.288.886 4.906.608

492 v) Prenosne premije saosiguranja i reosiguranja 171

493 g) Rezervisane štete životnih osiguranja 172

494 d) Rezervisane štete neživotnih osiguranja 173 3.882.288 4.645.854

495 đ) Rezervisanja za udjele u štetama po osnovu saosiguranja i reosiguranja 174

496, 498 i 499 e) Druga pasivna vremenska razgraničenja 175149.588 110.868

G. POSLOVNA PASIVA (101+127+137) 176 18.087.467 22.740.079

89 D. VANBILANSNA PASIVA 177

Đ. UKUPNA PASIVA (176+177) 178 18.087.467 22.740.079

44


8.1. Stalna imovina

Stalnu imovinu Društva čine: nematerijalna ulaganja, zemljište; građevinski objekti; postrojenja i oprema; ostala osnovna sredstva; avansi i nekretnine, postrojenja, oprema i investicione nekretnine u pripremi i dugoročni finansijski plasmani. Podaci o nabavnoj, otpisanoj i sadašnjoj vrijednosti stalne imovine dati su u sljedećem tabelarnom pregledu:

Red.broj

O p i s V r i j е d n o s t u КМ

nabavna otpisana sadašnja

I Nematerijalna ulaganja 147.508 93.925 53.583

1. Ulaganja u razvoj 0 0 02. Goodwill 0 0 0

3. Koncesije, patenti i licence 0 0 0

4. Ostala nematerijalna ulaganja 147.508 93.925 53.583II Nekretnine, postrojenja, oprema 5.795.970 1.514.952 4.281.018

1. Zemljište 384.900 0 384.9002. Građevinski objekti 4.202.979 524.054 3.678.9253. Postrojenja i oprema 1.009.662 928.833 80.8294. Ostala osnovna sredstva 32.065 32.065 05. Avansi i nekretnine, postrojenja I

oprema u pripremi166.364 0 166.364

III Investiciona nekretnine 6.097.908 381.822 5.716.086

1. Zemljište 771.300 0 771.3002. Građevinski objekti 5.193.168 381.822 4.811.347

3. Oprema 133.439 0 133.439IV Dugoročni finansijski plasmani 3.586.066 370.001 3.216.065

1. Učešće u kapitalu zavisnih pravnih lica

2.000 0 2.000

2. Učešće u kapitalu drugih pravnih lica

0 0 0

3. Dugoročni fin.plasmani povezanom prav.licu

144.066 0 114.066

4. Dugoročni fin. plasmani u zemlji 3.470.001 370.001 3.100.000

5. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju

0

Ostali dugoročni finansijski 487.306 0 487.306

45


plasmaniV Stalna imovina – ukupno 16.114.758 2.360.700 13.754.058

Vrijednost stalne imovine iskazana na odgovarajućim pozicijama Bilansa stanja odgovara vrijednosti iskazanoj u knjigovodstvenoj evidenciji, odnosno vrijednosti stalne imovine iskazane u dnevniku osnovnih sredstava, na dan 31.12.2016. godine.

Stalna imovina je, u momentu nabavke, vrednovana po nabavnoj cijeni. Nakon početnog priznavanja po nabavnoj vrijednosti građevinski objekti, postrojenja i oprema vrednuju se po sadašnjoj vrijednosti (nabavna vrijednost umanjena za iznos obračunate amortizacije).

Sadašnja vrijednost građevinskih objekata, postrojenja, opreme i investicione imovine uvećana je za naknadne troškove po osnovu troškova adaptacije, zamjene dijelova i troškova generalnih popravki pod uslovom da se ovi troškovi mogu izmjeriti i da oni produžuju korisni vijek ili povećavaju učinak sredstva.Procjena fer vrijednosti stalne imovine, izvršena je na dan 31.12.2013. godine, a procjena investicone imovine izvršena je na dan 31.12.2015. godine, i efekti procjene iskazani su u finansijskim izvještajima za tu godinu. 8.2. Tekuća imovina

Kratkoročna potraživanja i plasmani

Bruto potraživanja po osnovu premija neživotnih osiguranja iznose 222.723 KM, a ispravka vrijednosti istih 171.856 KM, odnosno neto vrijednost 50.867 KM.

Potraživanja od kupaca, u iznosu 1.133.816 KM, odnose se na potraživanja po osnovu zakupa i utužene premije, a ispravka vrijednosti istih u iznosu od 1.128.169 KM, odnosno neto vrijednost 5.647 KM.

Potraživanja iz specifičnih poslova, u iznosu 2.585.668 KM, odnose se na bruto potraživanja po osnovu regresa. Ispravka vrijednosti tih potraživanja je 2.534.781 KM.

Druga kratkoročna i ostala potraživanja, u iznosu 48.473 KM, odnose se na potraživanja od:

- potraživanje za kamatu od Krajina-Kros po plasmanu, 7.684 KM- potraživanje za dobit povezanog pravnog lica , 15.453 KM- radnika po osnovu datih stambenih kredita, 1.206 KM- radnika po osnovu akontacije, 74.386 KM- potraživanja od državnih organa i organizacija 37.388 KM- ostala potraživanja odgođeno plaćanje 519 KM- ispravka ostala potraživanja - 88.363 KM

Kratkoročni plasmani u iznosu 20.517 KM odnose se na dugoročni plasman povezanom pravnom licu koji dospijeva do godinu dana.

Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspijeha odnose se na ulaganja u obveznice RSOD-O-B Obveznice Republike Srpske po unutrašnjem dugu prema dobavljačima – Republika Srpska, nominalne vrijednosti 7.674 КM. Društvo je u bilansu navedene obveznice vrednovalo po fer vrijednosti, tako da je vrijednost obveznica iskazana u iznosu 4.482 КM. Vrijednost obveznica se nije mijenjala u odnosu na izvještaj od 31.12.2016. godine.

46


Gotovinski ekvivalenti i gotovina

OPIS Stanje na dan 31.12.2016.

Hartije od vrijednosti 0Žiro - računi 3.477.366Blagajna 425Devizni računi 2.553Gotovinski ekvivalenti i gotovina - ukupno 3.480.344

Iznos iskazan na bilansnoj poziciji „Gotovinski ekvivalenti i gotovina“ identičan je iznosu iskazanom u računovodstvenoj evidenciji, sa stanjem na dan 31.12.2016. godine.Saldo analitičkog konta Blagajna, na dan 31.12.2016. godine odgovara stanju iskazanom u blagajničkim izvještajima glavne i pomoćnih blagajni na taj dan 31.12.2016. godine.Blagajnički maksimum je određen Odlukom direktora Društva, broj 02-3684/14, od 31.10.2014. godine, u iznosu od 2.000,00 KM.

Aktivna vremenska razgraničenja

OPISIznos u KM

31.12.2015. 31.12.2016.

1. Unaprijed plaćeni troškovi pribavljanja osiguranja 770.806 353.3772. Razgraničeni troškovi članarina institucijama 0 310.119Unaprijed pl. trošk. pribavlj. osiguranja - ukupno 770.806 663.496

Aktivna vremenska razgraničenja u iznosu od 353.377 KM odnose se na troškove sprovođenja osiguranja (lična primanja službe preuzimanja osiguranja), dok iznos od 310.119 KM predstavlja obaveze prema institucijama osiguranja za 2016. godinu.

Kapital

Iznos u KMOPIS 31.12.2015. 31.12.2016.

1 2 31. Akcijski kapital 13.668.191 13.668.1912. Ostale rezerve iz dobitka 94.823 94.8233. Revalorizacione rezerve 883.632 873.9144. Gubitak ranijih godina 1.138.349 3.313.4055. Gubitak tekuće godine 2.175.056 1.110.793Ukupno (1 do 3 minus 4 I 5) 11.333.241 10.212.730

Dugoročna rezervisanja

47


OPIS31.12.2015. 31.12.2016.

Iznos u KM % Iznos u KM %Rezervisanja za naknade i benificije zaposlenih 56.987 100,00 34.916 3,82Rezervisanja za sudske sporove 105.721 879.660 96,18Ukupno 162.708 100,00 914.576 100,00

U skladu sa MRS 19 po obračunu ovlaštenog aktuara Maja Čuković, uknjižena su rezervisanja za primanja radnika u iznosu od 34.916 KM. Najznačajniji iznos rezervacije po sudskim sporovima u iznosu od 914.576 KM (koji uključuje presuđeni iznos, sudske troškove i zateznu kamatu do 31.12.2016. godine), izvršen je po osnovu izvršene presude Okružnog privrednog suda u Trebinju prema tužbi i u korist jednog od većinskih akcionara Naveena Aggarwala.Rezervisanja u iznosu 105.721 KM vezano je za tužbu Boske protiv Krajina osiguranja a.d., zatim tužba Dunav osiguranja protiv Krajina osiguranja 96.882 KM i 13.796 KM radnih sporova u kojima je Krajina osiguranje tužena strana.

Dugoročne obaveze

OPISIznos u KM

31.12.2015. 31.12.2016.Iznos u KM % Iznos u KM %

Dugoročne obaveze po finansijskom lizingu 1.589 3,28 0 0Dugoročni krediti 46.838 96,72 0 0Ostale dugoročne obaveze 0 0,00 0,00Ukupno 48.427 100 0 0

Sve obaveze Društva koje su na dan 31.12.2016. godine klasifikovane kao dugoročne od dana 31.12.2016. godine dospijevaju u roku od godinu dana te su u skladu s tim evidentirane kao kratkoročne, a Društvo u ovom periodu nije imalo novih dugoročnih zaduženja.

Kratkoročne obaveze

R/B

Iznos u KMOPIS 31.12.2015. 31.12.2016.

Iznos u KM % Iznos u KM %1. Kratkoročne finansijske obaveze 540.191 4,82 302.189 4,342. Obaveze po osnovu šteta i ugovorenih

iznosa224.296 2,00 428.756 6,16

3. Obaveze po osnovu premija saosig. i reosig.

17.551 0,16 15.242 0,22

4. Obaveze po osnovu zarada i naknada zar. 166.814 1,49 260.373 3,745. Druge kratkoročne obaveze 583.521 5,21 632.839 9,096. Pasivna vremenska razgraničenja 9.663.330 86,31 5.320.762 76,45

7. Kratkoročne obaveze - ukupno 11.195.703 100 6.960.161 100

Kratkoročne finansijske obaveze

Pregled kratkoročnih finansijskih obaveza, u ukupnom iznosu 302.189 KM, dat je u sljedećoj tabeli:

48


R/B OPISIznos u KM

31.12.2015. 31.12.2016.Iznos u KM % Iznos u KM %

1. Kratkoročni krediti 396.427 73,39 100.000 33,092. Dio dugoročnih finansijskih obaveza koje

dospijevaju u periodu do godinu dana 143.764 26,61 58.910 19,503. Ostale kratkoročne finansijske obaveze 0 0 143.279 47,41

Kratkoročne finansijske obaveze - ukupno 540.191 100 302.189 100

Obaveze po osnovu kratkoročnih kredita u iznosu 100.000 KM, prezentovane su u sljedećoj tabeli:

R/B BANKA Broj ugovora Namjena Iznos u КМ1. SBERBANKA A.D. BANJA LUKA 567-162-24000779-35 Overdraft

kredit 100.000

2. UKUPNO: 100.000

Dio dugoročnih finansijskih obaveza koje dospijevaju u periodu do godinu dana, u iznosu 58.910 KM, odnosi se na dio dugoročnih obaveza po osnovu finansijskog lizinga i dugoročnog kredita kod Nove banke.

Obaveze po osnovu premija za saosiguranje i reosiguranje

Društvo nije izmirilo obaveze za premiju saosiguranja reosiguranja u iznosu 8.162 KM i premiju reosiguranja 7.080 KM.

Ostale kratkoročne obaveze

Ostale kratkoročne obaveze u iznosu od 143.279 KM se odnose na potencijalne obaveze prema dobavljačima i klijentima a koje su najvećim dijelom utvrđene prema izvodima otvorenih stavki na dan 31.12.2016. godine.

Obaveze po osnovu zarada i naknada zarada

Obaveze po osnovu bruto zarada i naknada zarada, u ukupnom iznosu 260.373 KM, odnose se na obaveze po osnovu neisplaćenih ličnih primanja za 2016. godine, kao i poreza i doprinosa za 2016. godine.

Druge obaveze iz poslovanja

Druge kratkoročne obaveze iz poslovanja, u iznosu 581.194 KM, odnose se na:

- obaveze prema članovima Upravnog i Nadzornog odbora, 719 KM - obaveze prema fiz.licima – naknade po ugovorima, 73.343 KM- obaveze prema dobavljačima, 370.483 KM- obaveze prema regulatornim organima, 121.659 KM- ostale obaveze obustave od plate, 14.990 KM

Obaveze prema dobavljačima, u iznosu 370.484 KM, odnose se na obaveze po osnovu nabavke robe i usluga od dobavljača u zemlji.

Obaveze za poreze, doprinose i druge kratkoročne obaveze

49


Obaveze za poreze, doprinose i druge kratkoročne obaveze, u iznosu 51.645 KM, odnose se na:

- obaveze za porez na dodatu vrijednost, 2.219 KM- obaveze za doprinose koji terete troškove (vodoprivreda,šume,PPZ), 31.901 KM- ostale obaveze za poreze, doprinose i druge dažbine, 17.525 KM

Pasivna vremenska razgraničenja

OPIS31.12.2015. 31.12.2016.

Iznos u KM % Iznos u KM %Prenosne premije neživotnih osiguranja 4.906.608 50,78 1.288.886 24,22Rezervisane štete neživotnih osiguranja 4.645.854 48,08 3.882.288 72,97Druga pasivna vremenska razgraničenja 110.868 1,15 149.588 2,81Ukupno 9.663.330 100 5.320.762 100

Prenosna premija neživotnih osiguranja

Društvo ima Pravilnik o formiranju i načinu obračunavanja prenosnih premija, koji je usvojio Upravni odbor Društva, dana 24.05.2007. godine, a uz prethodno pribavljeno pozitivno mišljenje ovlašćenog aktuara Društva.Za sve vrste osiguranja Društvo je obračunalo prenosnu premiju primjenom softvera za obračun prenosne premije po metodu Pro Rata Temporis. Ukupna prenosna premija iznosi 4.159.511 KM, a koeficijent razgraničenja 0,31.

Rezervacija za štete neživotnih osiguranja

Društvo ima Pravilnik o formiranju i načinu obračunavanja rezervacije šteta, koji je usvojio Upravni odbor Društva, dana 21.02.2012. godine, uz prethodno pribavljeno pozitivno mišljenje ovlašćenog aktuara Društva. Rezervisane štete neživotnih osiguranja iznose 3.882.288 KM. Društvo je na dan 31.12.2016. godine iskazalo sljedeći iznos rezervi za štete po vrstama rezervisanja:

OPIS31.12.2015. 31.12.2016.

Iznos u KM % Iznos u KM %1. Rezerve za nastale neprijavljene štete 1.357.434 29,22 1.075.740 27,712. Rezerve za nastale prijavljene štete imovine 47.322 1,02 32.593 0,843. Rezerve za nastale prijavljene štete saobraćaja 783.306 16,86 855.939 22,054. Rezerve štete sudske 1.157.183 24,91 1.022.126 26,335. Kapitalizirane rente 1.196.066 25,74 763.695 19,676. Kapitalizirane rente ZOIL-a 74.795 1,61 71.140 1,837. Rezerve za štete sudske ZOIL-a 29.748 0,64 61.055 1,57 Rezervisane štete – ukupno 4.645.854 100,00 3.882.288 100

Na osnovu podataka o iznosu rezervisanih šteta po vrstama rezervisanja, može se konstatovati da rezerve za nastale neprijavljene štete iznose 1.075.740 KM, a rezerve za nastale prijavljene štete iznose 2.806.548 KM.

50


Druga pasivna vremenska razgraničenja

Druga pasivna vremenska razgraničenja su evidentirana u iznosu od 149.588 KM. Navedeni iznos odnosi se na:

Rezervacije za preventivu, 149.588 KM

Društvo je Pravilnik o preventivi, koji je usvojio Upravni odbor Društva 18.11.2011. godine, uz prethodno pribavljeno pozitivno mišljenje tadašnjeg ovlašćenog aktuara Društva.

9. TROŠKOVI SPROVOĐENJA OSIGURANJA I REŽIJSKI DODATAK

U sledećoj tabeli, prikazan je odnos režijskog dodatka, troškova sprovođenja osiguranja i bruto fakturisane premije u 2016. godini.

Tabela 13. Režijski dodatak i troškovi sprovođenja osiguranja

51


Šifra vrste

osigur.Vrsta osiguranja

Bruto obračunata

premija

Dozvoljeni režijski dodatak

Troškovi sprovođenja osiguranja

(TSO)

Učešće TSO u

režijskom

dodatku

Učešće TSO u bruto

fakturis. premiji

01 Osiguranje nezgode 112.952,76 33.885,83 159.360,77 470,29 141,0902 Zdravstveno osiguranje 6.549,73 2.292,41 10.780,89 470,29 164,60

03

Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu, osim šinskih vozila 154.029,32 43.128,21 202.826,52 470,29 131,68

07Osiguranje robe u transportu 4.167,85 1.458,75 6.860,31 470,29 164,60

08Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila 85.237,09 25.571,13 120.257,78 470,29 141,09

09Osiguranje od ostalih šteta na imovini 24.773,24 7.431,97 34.951,63 470,29 141,09

10

Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila

3.763.406,75

1.129.022,03

5.309.648,02 470,29 141,09

13Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 8.394,62 2.350,49 11.054,07 470,29 131,68

Ukupno4.159.511,

361.245.140

,815.855.740,

00 470,29 140,78

Dozvoljeni režijski dodatak iznosi 1.245.140,81 KM. Troškovi sprovođenja osiguranja su 5.855.740,00 KM i veći su za 4.610.599,19 KM ili 370,29% od dozvoljenog režijskog dodatka, što je svakako imalo negativne posljedice na ostvareni rezultat poslovanja Društva, a samim tim indirektno i na visinu kapitala i garantnog fonda Društva.

S obzirom da u Društvu ne postoji podjela u okviru sektora po pojedinim vrstama osiguranja trenutno nije moguće izvršiti precizniju raspodjelu ukupnih troškova po vrstama osiguranja.

10. IZVJEŠTAJ O PROMJENAMA NA KAPITALU

Sintetizovan pregled promjena na kapitalu prikazan je u narednoj tabeli:

Tabela 14. Pregled promjena na kapitalu

52


POZICIJA

Akcij

ski c

apita

l i

udje

li dr

uštv

a sa

og

rani

čeno

m

odgo

vorn

ošću

Reva

loriz

acio

ne

rese

rve

(MRS

16,

M

RS 2

1 i M

RS38

)

Nere

alizo

vani

do

bici/

gibi

ci po

os

novu

fin

ansij

skih

sr

edst

ava

rasp

olož

ivih

za

prod

aju

Akum

ulisa

ni

nera

spor

eđen

i do

bita

k/ne

pokr

ive

ni g

ubita

k

UKUP

NO:

Ponovno iskazano stanje na dan 01.01.2016. godine 13.668.191 883.632 94.823 -3.313.405 11.333.241

Stanje na dan 31.12.2016. godine 13.668.191 873.914 94.823 -4.424.198 10.212.730

11. POVEZANO PRAVNO LICE

Društvo je u toku 2016. godine imalo poslovne transakcije sa povezanim pravnim licem „Krajina-Kros“d.o.o. Banja Luka, kao što je prezentovano u narednoj tabeli:

53


Tabela 15. Pregled transakcija sa povezanim pravnim licem

Osnov povezanosti

Transakcije kroz bilans stanja Transakcije kroz bilans uspjeha

Početno stanje

Promet duguje

Promet potražuje

Saldo Ukupni prihodi

Ukupni rashodi

3 4 5 6 7=4+5-6 8 9Učešće u kapitalu zavisnih pravnih lica 2.000 0 0 2.000Dugoročni plasmani povezano lice 114.066 114.066Plasmani povezanom licu- do godinu dana 20.517 20.517Potraživanja za kamate na plasmane 3.301 4.383 7.683

Potraživnja za dobit 15.454 15.454Potraživanja po osnovu zakupaObaveze za štete-osiguranje nezgodeObaveze - dobavljači povezano pravno lice 59.857 125.878 -66.021Ostale obaveze i povezano pravno lice

155.338 64.240 125.878 93.700

12. POKAZATELJI POSLOVANJA

12.1. Likvidnost

54


U posmatranom periodu koeficijenti likvidnosti su viši od jedan, što ukazuje da je Društvo sposobno da izmiruje svoje obaveze o u rokovima dospjeća

Pravilnikom o načinu utvrđivanja i praćenja likvidnosti društava za osiguranje („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 38/15) regulisan je način utvrđivanja i praćenja likvidnosti Društva kao i vrijednost pokazatelja likvidnosti.

U skladu sa Pravilnikom, Društvo je pratilo svoju likvidnost izračunavajući koeficijent likvidnosti i početkom svake sedmice planiralo prilive i odlive novčanih sredstava.

U sledećoj tabeli je prikazana vrijednost minimalnog, maksimalnog i prosječnog koeficijenta likvidnosti po mjesecima u 2016. godini:

Tabela 16. Pregled кoeficijenti likvidnosti

MjeseciMinimalni

koeficijent dnevne likvidnosti

Maksimalni koeficijent dnevne

likvidnostiProsječan koeficijent

likvidnosti

Januar 10,13 15,69 13,61Februar 8,13 14,76 10,44Mart 7,52 12,96 9,57April 5,33 8,62 6,33Maj 4,57 6,44 5,04Juni 4,14 6,55 5,24Juli 3,65 4,47 3,91Avgust 2,91 3,11 3,03Septembar 2,76 3,37 3,02Oktobar 3,60 5,27 4,67Novembar 3,64 4,66 3,83Decembar 3,09 4,56 3,66

Koeficijent dnevne likvidnosti na dan 30.12.2016. 3,04

Koeoficijent dnevne likvidnosti je bio veći od jedan u toku cijele posmatrane godine.

12.2. Mjerodavni tehnički rezultat

Tehnički rezultat je pokazatelj dovoljnosti premija za izmirenje obaveza po osnovu ugovora o osiguranju, a računa se kao razlika mjerodavne tehničke premije i mjerodavnih šteta.

U 2015. godini Društvo je ostvarilo negativan tehnički rezultat. Po vrstama osiguranja ostvareni su sledeći tehnički rezultati:

Tabela 17. Tehnički rezultat (bez šteta ZOIL Sarajeva) na dan 31.12.2016. godine

Šifra vrste

osigurVrsta osiguranja

Tehnički rezultatTehnička premija

Likvidirane štete

Tehničkirezultat

01 Osiguranje nezgode 77.937,40 187.004,64 239,94

55


02 Zdravstveno osiguranje 4.257,32 629,76 14,79

03Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu, osim šinskih vozila

107.820,52 226.339,89 209,92

07 Osiguranje robe u transportu 2.625,75 0,00 0,00

08 Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila 57.961,22 91.998,15 158,72

09 Osiguranje od ostalih šteta na imovini 16.845,80 37.422,16 222,15

10 Osiguranje od odgov. za motorna vozila 2.634.384,73 2.520.617,82 95,68

13 Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 5.876,23 21.917,00 372,98

Ukupno: 2.907.708,98 3.085.929,42 106,13

U 2016. godini Društvo je ostvarilo pozitivan mjerodavni tehnički rezultat u iznosu od 3.054.920,43 KM ili 43,81%. Po vrstama osiguranja ostvareni su sledeći mjerodavni tehnički rezultati:

Tabela 18. Mjerodavni tehnički rezultat u samopridržaju u 2016. godini

Šifra vrste Vrsta osiguranjaMjerodavna

tehnička premija

Mjerodavne štete

Mjerodavni tehnički rezultat

MTR racio01 Osiguranje nezgode 158.027,35 148.365,12 9.662,23 93,89%

02 Zdravstveno osiguranje 4.997,53 1.269,95 3.727,59 25,41%

03Osiguranje vozila koja se kreću na kopnu, osim šinskih vozila 163.416,83 196.171,46 -32.754,63

120,04%

07 Osiguranje robu u transportu 2.985,09 0,00 2.985,09 0,00%

08 Osiguranje imovine od požara i prirodnih sila 107.114,17 42.247,63 64.866,54 39,44%

09 Osiguranje od ostalih šteta na imovini 34.493,40 41.135,23 -6.641,82

119,26%

10Osiguranje od odgovornosti za motorna vozila 4.956.785,71 1.953.825,02 3.002.960,69 39,42%

13 Osiguranje od opšte građanske odgovornosti 9.071,51 -1.043,23 10.114,74

-11,50%

Ukupno 5.436.891,602.381.971,1

83.054.920,4

343,81

%

13. ADEKVATNOST KAPITALA I MARGINE SOLVENTNOSTI

Društva za osiguranje dužna su da permanentno održavaju visinu kapitala adekvatnu prema obimu i vrstama poslova osiguranja koje obavljaju, odnosno rizicima kojima su izloženi u obavljanju svojih poslova. Trenutni regulatorni okvir propisuje način obračuna margine solventnosti društava za osiguranje na osnovu većeg od dva kriterija: premijski ili štetni.

56


Margina solventnosti predstavlja višak likvidne imovine nad obavezama Društva i obračunava se po propisima regulatornog organa.Posmatrano u dužem periodu tražena margina solventnosti je obično određena prihodima od premije u periodu povećanja aktivnosti Društva ili prosječnim izdacima za štete u periodu opadanja obima poslovanja Društva. Društvo održava marginu solventnosti u skladu sa zakonskim odredbama što je prikazano u narednom tabelarnom pregledu. U skladu sa Pravilnikom o elementima i kontroli margine solventnosti društava za osiguranje („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 103/12), na dan 31.12.2016. godine Društvo je marginu solventnosti obračunavalo primjenom premijskog indeksa i indeksa šteta, i kao mjerodavan uzela viši od predhodno obračunatih iznosa indeksa.

Tabela 19. Izvještaj o margini solventnosti za poslove u vrstama neživotnih osiguranja Društva na dan 31.12.2016. godine

Red. Br. OPIS

Neživotnaosiguranjaosim

zdrav. osig. /član 6.

Pravilnika/I MARGINA SOLVENTNOSTI PO PREMIJI1 Premijska osnova 7.781.430,02

(1.1) Iznos premijske osnove do 100 milionaKM_____ x 0,18 1.400.657,403 Koeficijent koji se dobije kao količnik mjerodavnih šteta, neto od reosiguranja i

mjerodavnih šteta /taj koeficijent ne može biti manji od 0,50/ 1

4 Margina solventnosti po premiji / (2) x (3) / 1.400.657,40II MARGINA SOLVENTNOSTI PO ŠTETAMA6 Prosječan iznos mjerodavnih šteta za posljednjih 36 mjeseci ili posljednja 84

mjeseca u slučaju društva koja isključivo, odnosno u većem dijelu ugovora pokrivaju rizik kredita, nepogode, grada ili mraza

2.838.440,34

6.1 Prosječan iznos mjerodavnih šteta do 70 miliona KM______ x 0,26 737.994,49

8 Koeficijent koji se dobije kao količnik mjerodavnih šteta, neto od reosiguranja i mjerodavnih šteta /taj koeficijent ne može biti niži od 0,50/ 1

9 Margina solventnosti po štetama / (7) x (8) / 737.994,49III MARGINA SOLVENTNOSTI ZA POSLOVE U VRSTAMA NEŽIVOTNIH OSIGURANJA11 Margina solventnosti / (4) ili (9) u zavisnosti šta je veće/ 1.400.657,40IV Margina solventnosti po premiji ili štetama / (11)+(12)/ 1.400.657,4013 Margina solventnosti na posljednji dan predhodnog izvještajnog perioda 1.760.676,0014 Koeficijent koji se dobije kao količnik rezervi za štete u samopridržaju na

posljedni dan tekućeg izvještajnog perioda i rezervi za štete u samopridržaju na posljedni dan predhodnog izvještajnog perioda / ne smije biti veći od 1/

0,74

V MARGINA SOLVENTNOSTI / (IV) ili (13) x (14)/ 1.400.657,40

Prema Izvještaju o margini solventnosti za poslove u vrstama neživotnih osiguranja na dan 31.12.2016. godine, Društvo je obračunalo marginu solventnosti po premiji u iznosu 1.400.657,40 KM koja je veća od obračunate margine solventnosti po štetama koja iznosi 737.994,49 KM. Obračunata margina solventnosti je niža od minimalnog zakonom propisanog iznosa garantnog fonda te ista nema računskog značaja na test adekvatnosti kapitala.

57


Društvo ispunjava zahtjev adekvatnosti kapitala u skladu sa zakonskim odredbama što je prikazano u narednom tabelarnom pregledu:

Tabela 20. Izvještaj o kapitalu i ispunjavanju zahtjeva adekvatnosti kapitala na dan 31.12.2016. godine

I BAZIČNI KAPITAL (1)+(2)+(3)+(4)+(5)-(6)-(7)-(8) 9.285.232,95(1) Uplaćeni akcionarski kapital, osim kumulativnih povlašćenih akcija 13.668.191,00(4) Zakonske rezerve 94.823,33(7) Nematerijalna ulaganja 53.583,38(8) Preneseni gubitak iz ranijih i tekuće godine 4.424.198,00II DODATNI KAPITAL (9)+(10)+(11)-(12) 0,00III ODBITNE STAVKE (13)+(14)+(15) 1.071.681,06

(15) Nelikvidna sredstva 1.071.681,06IV RASPOLOŽIVI KAPITAL (I)+(II)-(III) 8.213.551,89

ZAHTJEVI ADEKVATNOSTI KAPITALA

(16) Margina solventnosti 1.400.657,40(17) Garantni fond prema margini solventnosti – 1/3 od (16) 466.885,80(18) Garantni fond prema članu 53. Stav 1. Zakona 5.000.000,00(19) Garantni fond - (17) ili (18) u zavisnosti šta je veće 5.000.000,00

V Više ili manje raspoloživog kapitala - iznos pod IV se poredi sa (16) ili (18) u zavisnosti šta je veće 3.213.551,89

VI Više ili manje bazičnog kapitala - iznos pod I se poredi sa (19) 4.285.232,95

Društvo je u skladu sa izvršenom registracijom 2. Emisije akcija - povećanjem osnovnog kapitala kod Centralnog registra hartija od vrijednosti a.d. Banja Luka (prema Rješenju br. 01-21094/15 od 29.12.2015. godine) i prema Rješenju Komisije za HOV broj: 01-03-RE-484-7/15 od 25.12.2015. godine i Izvještaju Centralnog registra HOV sa stanjem na dan 09.01.2016. godine na kontu 300 – akcijski kapital izvršilo knjiženje povećanja akcijskog kapitala u iznosu od 6.899.999 KM.

14. TEHNIČKE REZERVE

Realan obračun tehničkih rezervi, te njihovo adekvatno pokriće osnovni su preduslovi za održavanje solventnosti društava za osiguranje, čime se u krajnjoj liniji doprinosi boljoj zaštiti interesa osiguranika i korisnika osiguranja. Tehničke rezerve se formiraju iz naplaćene premije, i treba da iznose onoliko koliko je potrebno za isplate na ime pokrića nastalih šteta

58


usled ostvarenja osiguranih rizika, isplatu suma osiguranja, i izvršenje drugih ugovornih obaveza.

14.1. Struktura tehničkih rezervi

Ukupno obračunate tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine iznose 5.171.174,52 KM što je za 45,86% manje u odnosu na isti period prethodne godine, a iste se sastoje se od:

Tabela 21. Tehničke rezerve u 2015/2016. godini

Redni broj

Opis Stanje na dan 31.12.2015. Stanje na dan 31.12.2016. Indeks 15/14

Iznos % Iznos %1. Bruto prenosna

premija 4.906.607,78 51,36 1.288.886,45 24,92 26,272. Bruto rezervisane

štete 4.645.854,26 48,64 3.882.288,07 75,08 83,56 UKUPNO (1+2) 9.552.462,04 100,00 5.171.174,52 100,00 54,13

Obračun prenosne premije je vršen računarski, odnosno automatskom obradom podataka po vrstama osiguranja. Služba za procjenu i likvidaciju šteta Društva je na dan 31.12.2016. godine izvršile obračun rezervacija za štete u iznosu 3.882.288,07 KM. Da bi jedno društvo za osiguranje moglo biti osnovano i da bi poslovalo, ono mora da raspolaže sredstvima iz kojih se mogu izvršavati obaveze po osnovu ugovora o osiguranju. Svrha formiranja tehničkih rezervi je da društva za osiguranje mogu da izvršavaju obaveze iz ugovora o osiguranju.Prema priloženoj tabeli, Društvo je na dan 31.12.2016. godine, sredstva za pokriće tehničkih rezervi ulagalo u sledeće oblike:

14.2. Ulaganje i deponovanje sredstava

Tabela 22. Pregled stanja ulaganja sredstava za pokriće tehničkih rezervi (skraćeni ob.US-1)

Redni

brojVrsta (oblik) ulaganja Dozvoljeni %

Ukupno uloženi iznos (u

KM)

Ostvareni %

1.

Hartije od vrijednosti čiji je emitent ili garant BiH, RS, FBiH, Distrikt Brčko, Centralna Banka BiH i fondovi iz člana 8. Zakona o Inves.-razvojnoj banci RS

bez ograničenja 4.481,69 0,09%

2.Nekretnine i druga prava na nekretninama (prava građenja, pravo korišćenja i sl.)

do 40%, a u jednu nekretninu odnosno u više nekretnina koje su međusobno povezane tako da čine jednu cjelinu do 20%

2.068.469,81 40,00%

59


3. Oročeni depoziti kod banaka u RS, odnosno BiH

do 50%, a u jednu banku do 20% 600.000,00 11,60%

4. Sredstva na računima društva za osiguranje

do 10%, a u jednu banku do 5% 362.234,32 7,00%

5.Sredstva u rezervnom fondu i fondu za naknadu šteta Biroa zelene karte u BIH

do visine iznosa obračunatih rezervi za štete po zelenoj

karti148.327,30 2,87%

I UKUPNO 3.183.513,12

61,56 %

Tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine

5.171.174,52

100,00%

Na osnovu podataka koje je Društvo prikazalo na obrascu US1 može se konstatovati da Društvo nema dovoljan iznos plasiranih sredstava za pokriće tehničkih rezervi, odnosno da nedostaju značajna sredstva za pokriće tehničkih rezervi po Pravilniku. Od obračunatih tehničkih rezervi u vrijednosti od 5.171.174,52 KM, Društvo je obezbjedilo 3.183.513,12 KM ili 61,56% sredstava za njihovo pokriće. Nedostatak sredstava za pokriće tehničkih rezervi iznosi 1.987.661,40 KM ili 38,44%.

Međutim, Društvo na računu kod Komercijalne banke ima sredstava u iznosu od 3.118.110,18 KM koja nisu priznata kao sredstvo za pokriće tehničkih rezervi shodno članu 11. stav 1. tačka 14. Pravilnika. Da je Društvo izvršilo prealokaciju navedenih sredstava u druge oblike propisane Pravilnikom (poštujući principe disperzije i raznovrsnosti ulaganja), Društvo bi imalo u potpunosti pokrivene tehničke rezerve na dan 31.12.2016. godine.

U narednom periodu, Uprava Društva će izvršiti prealokaciju navedenih sredstava odnosno ulaganje u druge propisane oblike ulaganja shodno odredbama Pravilnika a uvažavajući principe sigurnosti, isplativosti, utrživosti, raznovrsnosti i disperzije rizika. Ulaganjem sredstva u propisane oblike ulaganja za pokriće tehničkih rezervi u skladu sa Pravilnikom, Društvo će imati u potpunosti pokrivene tehničke rezerve. Prema analitičkim podacima o ulaganjima sredstava za pokriće tehničkih rezervi, Društvo je sredstva za pokriće tehničkih rezervi ulagalo u sledeće oblike:

1.Hartije od vrijednosti čiji je emitent ili garant BiH, RS i CB BiH i fondovi iz čl. 8. Zakona o Inv.-raz. banci RS iz člana 9. stav1. tačka1. Pravilnika

Naziv emitenta

Oznaka HOV Količin

a

Nabavna vrijednos

t

Tržišna vrijednos

t

Prihod od kamate

Datum dospijeć

aObveznice RS dobavlj.

2RSOD-O-

B 7.674 7.674,00 4.481,69 0,00 13.12.2023

Ukupno pokriće tehničkih rezervi obveznicama RS iznosi 0,09%.

2. Nekretnine i druga prava na nekretninama (prava građenja, pravo korišćenja i sl.)

Nekretnine i druga prava na

Datum uknjižbe

Nabavna vrijednost

Vrijednost na dan

Prihod po

Naziv zakupca

60


nekretninama u ZK osnovu zakupa

Gradiška TP 01.12.2008.

720.279,25

627.535,18 0,00

Krajina Kros d.o.o.

Kozarska DubicaTP

04.11.2008.

642.228,66

571.904,98 0,00

Krajina Kros d.o.o.

Banja Luka TP 30.06.2009.

648.305,70

620.472,33 0,00

Krajina Kros d.o.o.

Gradiška - Zgrada SO

29.04.2011.

1.971.046,74

1.856.871,24 1.411,28 SO Gradiška

PO Ul.Veselina M.

01.05.2012.

897.811,06

863.521,57

31.295,21 Ideal Petrol

UKUPNO: 4.879.671,41

4.540.305,30

32.706,49

Za pokriće tehničkih rezervi su priznate vrijednosti slijedećih investicionih nekretnina: poslovna zgrada u Ul.Veselina Masleše 863.521,57 KM, tehnički pregled u BL 620.472,33 KM i dio vrijednosti tehničkog pregleda u Gradišci 584.475,90 KM, što ukupno iznosi 2.068.469,80 KM.

3. Oročeni depoziti kod banaka u RS, odnosno BiH

Naziv banke

Datum zaključenja ugovora o oročenom depozitu

Period oročenja

u mjesecim

a

Broj Ugovora o oročenom depozitu

Iznos oročenih sredstava

(u KM)

Kamatna stopa

Nova banka a.d. 31.12.2012. 60 42651 600.000,00 2,90%

Banka Srpske 10.02.2014. 36 5681715590101153

170.000,74 5,00%

Banka Srpske 10.01.2014. 36 5681635570255151

200.000,00 5,00%

UKUPNO: 970.000,74

Ukupno pokriće tehničkih rezervi oročenim depozitima kod banaka iznosi 600.000,00 KM ili 11,60%.U poslovnim knjigama Društva, iskazan je oročeni depozit kod „Nova banke“ a.d. Banja Luka u iznosu od 600.000 KM i on je priznat kao sredstvo za pokriće tehničkih rezervi. Dva oročena depozita kod „Banke Srpske“ a.d. Banja Luka u ukupnom iznosu od 370.000,74 KM, Društvo je stavilo na ispravku jer nema mogućnost raspolaganja uloženim sredstvima (sredstva su blokirana) a s obzirom da je narušen princip sigurnosti i utrživosti navedena sredstva nisu priznata za pokriće tehničkih rezervi.

4. Sredstva na računima društva za osiguranje

Red.br. Naziv banke Iznos srestava na računima (u KM)

1. KOMERCIJALNA BANKA 3.376.668,912. KOMERCIJALNA BANKA 30,793. NOVA BANKA – izdvojena sredstva 91.222,264. MF BANKA 242,005. RAIFFEISEN BANK (416) 3.698,196. NOVA BANKA BANJA LUKA (423) 5.504,69

61


7. KOMERCIJALNA BANKA dev. EURO 108,258. NOVA BANKA dev. (425) EURO 698,779. KOMERCIJALNA BANKA dev. EURO 1.745,5710. BLAGAJNA 425,07

UKUPNO: 3.480.344,50

Ukupno pokriće tehničkih rezervi sredstvima na računima Društva iznosi 7,00%.Ukupna sredstva Društva na računima kod poslovnih banaka iznose 3.480.344,50 KM na dan 31.12.2016. godine. Od toga iznosa na posebnom računu kod Komercijalne banke se nalazi iznos od 3.376.668,91 KM.

Na dan 31.12.2016. godine, za pokriće tehničkih rezervi su priznata sredstva na računima Društva u iznosu od 362.234,32 KM u skladu sa članom 11. stav 1. tačka 14. Pravilnika. Društvo na računu kod Komercijalne banke ima 3.118.110,18 KM koja nisu priznata za pokriće tehničkih rezervi i navedena sredstva se moraju prealocirati u druge oblike sredstava koje će služiti za pokriće tehničkih rezervi.

5. Društvo je za pokriće tehničkih rezervi koristilo sredstva do visine fonda za naknadu šteta Biroa zelene karte u BiH a koja se odnosi na iznos obračunatih rezervi za štete po zelenoj karti u iznosu od 148.327,30 KM. Ukupno pokriće tehničkih rezervi ovim sredstvima iznosi 2,87%.

15. MINIMALNI GARANTNI GOND

Prema Pravilniku, Društvo je obavezno da, za vrijeme trajanja dozvole za rad, iznos u visini od najmanje 50% minimalnog garantnog fonda (2.500.000 KM), drži u namjenski oročenom depozitu ili hartijama u vrijednosti a koji služi isključivo u svrhu zaštite osiguranika i očuvanja solventnosti Društva.

Tabela 23. Pregled stanja ulaganja sredstava za pokriće minimalnog garantnog fonda

R/B Vrsta (oblik) ulaganja Dozvoljeni %

Ukupno uloženi iznos

(u KM)Ostvareni %

1.Hartije od vrijed. čiji je emitent ili garant BiH, RS i fondovi iz člana 8. Zakona o Inv.-razvojnoj banci RS

bez ograničenja 0,00 0,00%

2.Oročeni depoziti kod banaka u RS i BiH

bez ograničenja a u jednu banku

do 20%2.500.000,00 100,00%

3. Ukupno: 2.500.000,00 100,00%

Shodno tome, Društvo na dan 31.12.2016. godine ispunilo odredbe Pravilnika, koje se odnose na ulaganje sredstava u visini od 50% minimalnog garantnog fonda za poslove neživotnih osiguranja.

Naziv banke

Datum zaključenja ugovora o oročenom depozitu

Period oročenja

u mjesecim

a

Broj Ugovora o oročenom depozitu

Iznos oročenih sredstava

(u KM)

Kamatna

stopa

62


Sberbank a.d. 26.12.2015. 36 5671515570195323

1.600.000,00

3,20%

Unicredit bank a.d.

30.12.2015. 36 80/15 600.000,00 2,30%

Nova banka a.d. 18.12.2015. 36 1001146463

300.000,00 2,40%

UKUPNO: 2.500.000,00

Ulaganjem sredstava u oročene depozite kod Sberbanke a.d. Banja Luka (broj Ugovora 5671515570195323) i Unicredit banke a.d. Banja Luka (broj Ugovora 80/15), Društvo nije ispoštovalo visinu pojedinačnog ulaganja u jednu banku odnosno do 20% sredstava za pokriće 50% minimalnog garantnog fonda prema članu 19. stav 2. Pravilnika.Ugovorom o oročenom depozitu kod Sberbanke a.d. Banja Luka ( broj Ugovora ) uloženo je više 1.100.000,00 KM od dozvoljenog ograničenja, a kod Unicredit banke a.d. Banja Luka (broj Ugovora 80/15) više 100.000,00 od dozvoljenog ograničenja.U narednom periodu Društvo će napraviti Anekse ugovora za promjenu namjene oročenih depozita kod Sberbanke i Unicredit banke za pokriće 50% minimalnog garantnog fonda i pokriće tehničkih rezervi.

16. OČEKIVANI RAZVOJ DRUŠTVA U BUDUĆNOSTI

Po svim relevantnim pokazateljima domaće tržište osiguranja u 2017. godini očekuje još jedna izazovna godina. Uticaj recesije osjeća se u čitavoj ekonomiji, osiguranici osiguravaju ono što je nužno, a razlog tome je sve veća štednja. Zbog toga se pri planiranju premije za 2017. godinu vodilo računa o o stanju unutar domaćeg tržišta osiguranja. Temeljni cilj ostaje kvalitet usluge i očuvanje vjernosti osiguranika. U narednom periodu za očekivati je nastavak procesa liberalizacije tržišta automobilske odgovornosti, a veći interes je predviđen i u segmentu osiguranja od odgovornosti i imovinskih osiguranja. Društvo nastavalja svoju zacrtanu poslovnu politiku i nastoji poslovati još uspješnije nego do sada uz značajnije smanjenje troškova poslovanja i povećanja prodajnih aktivnosti. Uprkos negativnim uticajima krize, plan i cilj Društva je daljni rast te ostvarivanje pozitivnih rezultata u svim segmentima poslovanja. U 2017. godini planiramo daljnju izgradnju prodajne mreže, kao i otvaranje nekoliko prodajnih mjesta u Republici Srpskoj i otvaranje filijale u Federaciji BiH. Nastavlja se permanentan proces edukacije zaposlenih na svim nivoima poslovanja kao i razvoj informatičke podrške. Procjene budućeg razvoja Društva sa osnovnim obrazloženjima pojedinih aktivnosti su date u Strategiji razvoja kao i Planu poslovanja društva kako u kratkoročnom tako i u srednjeročnom periodu. Takođe težimo povećanju, u narednih nekoliko godina, udjela na tržištu osiguranja Republike Srpske za dodatnih 2 do 3%. Podrazumjeva se da će Društvo u narednom periodu poslovati racionalno i ostvarivati dobit iz poslovanja.

17. CILJEVI I POLITIKE DRUŠTVA

63


Ostvarenje profitabilnosti spada u najvažniji strateški cilj imajući u vidu da je osnovni cilj poslovanja ostvarenja profita. Ukupna profitabilnost društva najčešće je određena ukupnim poslovnim naporima, pri čemu ključni aspekt jesu poslovi osiguranja i poslovi investiranja. Imajući u vidu da poslovi osiguranja predstavljaju osnovnu svrhu poslovanja društava za osiguranje, cilj je kontinuirano nastojanje unapređenja svoje profitabilnosti prvenstveno u poslovima osiguranja. Ova nastojanja ostvaruju se kontinuiranim naporima zaposlenih i ostvarenjima u pogledu snižavanja troškova po osnovu šteta i troškova sprovođenja osiguranja (troškovi administracije i akvizicije) uz istovremeno povećanje veličine pripisane premije osiguranja.

Mjere za ostvarenje ovog cilja uključuju:

Poboljšanje kvaliteta zaključenih ugovora o osiguranju, kao rezultat primjene procesa prihvata rizika,

Povećanje kvaliteta procesa preuzimanja rizika u osiguranju u cilju ostvarenja što pozitivnijeg tehničkog rezultata,

Podizanje nivoa kvaliteta procjene štete kroz racionalizaciju procesa utvrđivanja osnova za naknadu štete, unapređenje i striktna primjena uspostavljanih procedura sistemom kvaliteta i povećanje efikasnosti likvidacije štete,

Poboljšanje odnosa naplaćene premije i bruto premije kroz kategorizaciju klijenata prema visini potraživanja i uvođenje posebne kontrole i segmentacije grupe dužnika.

Racionalizacija troškova prodaje kroz maksimalno korištenje kapaciteta interne prodajne mreže,

Dosljednost u primjeni sistema mjerenja rezultata rada i nagrađivanja na osnovu radnog učinka,

Kontinuirano praćenje stanja i promjena na finansijskom tržištu i projektovanih ekonomskih parametara,

Efikasno identifikovanje iznosa slobodnih sredstava Društva za plasiranje imajući u vidu zakonske okvire ulaganje sredstava tehničkih rezervi u oblike imovine koji se priznaju za pokriće tehničkih rezervi,

Opreznost u politici deponovanja i ulaganja, koja polazi od činjenice da rizik pokrića tehničkih rezrvi najdirektnije ugrožava poslovanje Društva na kratak i srednji rok,

Oprezan pristup u postupku ulaganja sredstava u akcije kao učešća u kapitalu drugih pravnih lica (prvenstveno ulaganjem u akcije preduzeća sa dobrim bonitetom, perspektivama i obezbjeđenim odnosno ugovorenim poslovima).

18. IZLOŽENOST DRUŠTVA RIZICIMA

64


Zbog ogromnog značaja koju delatnost osiguranja ima za finansijski sistem i privredu jedne zemlje, savremeno zakonodavstvo punu pažnju poklanja upravljanju rizicima. Društva za osiguranje obavljaju poslove sa tuđim novcem, što zahteva visok stepen povjerenja da će obaveze završiti u vrijeme i na način kako je ugovoreno.Upravljanje rizikom je važna komponenta konkurentnosti svakog društva za osiguranje. U poslednjoj dekadi osiguravajuća društva su sve više izložena uticaju brojnih rizika iz poslovnog okruženja (prirodne katastrofe, nesreće čiji je uzročnik ljudski faktor, negativni trendovi na finansiskom tržištu koji utiču na smanjenje prinosa od investiranja...). Društva za osiguranje se suočavaju sa vrstama rizika koje su specifične za delatnost osiguranja, kao što su: rizik nedovoljnosti premija i rezervi za štete, rizik reosiguranja, rizik katastrofalnih šteta, kao i brojnim operativnim rizicima.Društvo je u fazi sveobuhvatnog sistema upravljanja rizicima koji se sastoje od organizacione strukture, internih akata procedura te metodologiju, a sa ciljem identifikacije i procjene odnosno mjerenja kontrole te izvještavanja o rizicima kao odgovor na cijeli spektar rizika kojima je u svom svakodnevnom poslovanju društvo izloženo. Sistem upravljanja rizicima je potrebno permanentno unapređivati shodno dobrim tržišnim praksama te regulatornim trendovima temeljenim na zahtjevima Direktive Europske unije br. 2009/138/EZ (poznate pod nazivom Solventnost II).Osnovni cilj Društva prilikom upravljanja finansijskim, operativnim i drugim rizicima je održavanje visine kapitala adekvatne opsegu i vrstama poslova koje društvo obavlja održavanje sigurnosti i održivosti poslovanja, pravedne nadoknade štete osiguranicima, ostvarivanje odgovarajuće visine profitabilnosti te pri tome zadovoljavajući zakonske odredbe.Društvo je prepoznalo važnost postojanja efikasnost i efektivnog sistema upravljanja rizicima. Društvo aktivno upravlja svojom imovinom i obavezama koristeći pristup koji stavlja u ravnotežu kvalitete i diversifikaciju portfelja, profil rizičnosti, likvidnost kao i prinos na ulaganja.

U Studiji rizika Odjeljenja za internu reviziju „Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka za 2016. godinu je izvršena procjena rizika koja podrazumijeva identifikovanje, mjerenje i rangiranje rizika. Rizici su podijeljeni u sedam osnovnih grupa i to:

1. Rizici osiguranja2. Tržišni rizici3. Operativni rizici4. Rizici ročne i strukturne neusklađenosti imovine sa obavezama5. Rizici deponovanja i ulaganja sredstava Društva6. Pravni rizici i7. Reputacioni rizici

U nastavku je dat opis i klasifikacija identifikovanih poslovnih rizika u Društvu.

1. Rizik osiguranja

Rizik osiguranja proističe iz nemogućnosti Društva da apsorbuje preuzete rizike svojstvene djelatnosti osiguranja. Ova grupa rizika obuhvata:

1.1. rizik neadekvatno određene premije – cijene osiguranja,1.2. rizik neadekvatne procjene rizika koji se preuzima u osiguranje,

65


1.3. rizik neadekvatnog određivanja nivoa samopridržaja Društva ili preuzimanje rizika u obavljanju djelatnosti većih od iznosa samopridržaja, odnosno neprenošenje viška rizika iznad samopridržaja u saosiguranje, odnosno reosiguranje,

1.4. rizik neusklađene, neprilagođene i ekonomski štetne tarifne politike Društva u vezi s disperzijom (u vremenu i prostoru) rizika koji se preuzimaju u osiguranje, odnosno neadekvatnim određivanjem strukture premije osiguranja,

1.5. rizik neodgovarajućeg utvrđivanja opštih, posebnih, dopunskih ili pojedinačnih uslova osiguranja,

1.6. rizik neadekvatnog obezbjeđenja svih tehničkih rezervi Društva,1.7. ostale rizike osiguranja (profesionalne i tehničke) koji zavise od prirode, obima i

složenosti poslovanja društva.

2. Tržišni rizik

Tržišni rizik proističe iz nepovoljnih promjena na tržištu, i to prije svega na tržištu osiguranja i finansijskom tržištu. Ova grupa rizika obuhvata:

2.1. rizik konkurencije,2.2. rizik neadekvatnog prilagođavanja zahtjevima korisnika usluga osiguranja,2.3. rizik promjene kamatnih stopa,2.4. rizik promjene cijena hartija od vrednosti,2.5. rizik promjene cijena nepokretnosti,2.6. devizni rizik,2.7. ostale tržišne rizike koji zavise od prirode, obima i složenosti poslovanja Društva.

3. Operativni rizik

Operativni rizik proističe iz propusta u radu zaposlenih i organa Društva, neodgovarajućih unutrašnjih procedura i procesa, neadekvatnog upravljanja informacionim i drugim sistemima, kao i usljed nepredvidljivih spoljnih događaja. Ova grupa rizika obuhvata:

3.1. rizik pogrešnog i neodgovarajućeg izbora članova Upravnog odbora, direktora Društva i drugih organa u Društvu koji vrše kontrolu njegovog poslovanja, kao i lica kojima je povjereno rukovođenje pojedinim poslovima Društva,

3.2. rizik neadekvatne organizacije poslovanja, pogrešnog i neadekvatnog izbora, rasporeda i postavljanja zaposlenih u Društvu (kvalifikaciono i brojno),

3.3. rizik pogrešnog i ekonomski štetnog ugovaranja poslova,3.4. rizik ugovaranja, organizovanja i obavljanja poslova osiguranja suprotno pravilima

struke osiguranja,3.5. rizik od prevara, zloupotreba i drugih nezakonitih aktivnosti lica i organa iz odredbe pod

1 ovog stava i zaposlenih u Društvu,3.6. strateški rizik i rizik nesposobnosti Društva da primjeni strategije i poslovne planove i da

donosi odluke o preraspodjeli sredstava,3.7. ostale operativne rizike koji zavise od prirode, obima i složenosti poslovanja Društva.

4. Rizik ročne i strukturne neusklađenosti imovine sa obavezama

Rizik ročne i strukturne neusklađenosti imovine sa obavezama proističe iz nesposobnosti Društva da u cjelini i blagovremeno izmiruje svoje dospjele i buduće obaveze. Ova grupa rizika obuhvata:

4.1. rizik solventnosti i likvidnosti,

66


4.2. rizik neadekvatnog upravljanja imovinom i obavezama (Asset Liability Management – ALM),

4.3. rizik pogrešne procjene, evidentiranja, prezentovanja i objelodanjivanja vrijednosti imovine i izvora sredstava društva, kao i njihovih prihoda, rashoda i rezultata poslovanja,

4.4. rizik nemogućnosti prodaje imovine društva po knjigovodstvenoj vrijednosti, kao i nemogućnosti naplate od izvršene prodaje te imovine,

4.5. rizik ročne neusklađenosti sredstava i njihovih izvora,4.6. rizik nemogućnosti izmirivanja obaveza po osnovu osiguranja i po dr.osnovima,4.7. ostale rizike ročne i strukturne neusklađenosti imovine sa obavezama koji zavise od

prirode, obima i složenosti poslovanja Društva.

5. Rizik deponovanja i ulaganja sredstava Društva

Rizik deponovanja i ulaganja sredstava Društva proističe iz nemogućnosti Društva da u cjelini ili djelimično naplati potraživanja po različitim osnovama. Ova grupa rizika obuhvata:

5.1. nemogućnosti naplate deponovanih i uloženih sredstava Društva,5.2. rizik nemogućnosti naplate ugovorenih i planiranih prinosa od deponovanja i ulaganja

sredstava, kao i od zakupa,5.3. ostale rizike deponovanja i ulaganja i investicione rizike koji zavise od prirode, obima i

složenosti poslovanja Društva.

6. Pravni rizik

Pravni rizik proističe iz neusklađenosti poslovanja i akata Društva s propisima, ugovora koji se ne mogu u cjelini ili djelimično izvršiti (npr. ništavni ugovori), kao i mogućih gubitaka iz sporova. Ova grupa rizika obuhvata:

6.1. nemogućnosti naplate deponovanih i uloženih sredstava Društva,6.2. rizik neusklađenosti opštih akata, akata poslovne politike i ostalih akata sa propisima,6.3. rizik ugovaranja, organizovanja i obavljanja poslova osiguranja, kao i drugih poslova

suprotno propisima,6.4. rizik gubitaka iz sporova iz osnova osiguranja i ostalih sporova, nenaplate regresnih

potraživanja i drugih osnova,6.5. rizik promjene propisa kojim se reguliše djelatnost osiguranja.

7. Reputacioni rizik

Reputacioni rizik proističe iz umanjenog povjerenja javnosti u poslovanje Društva i obuhvata:

7.1. nemogućnosti naplate deponovanih i uloženih sredstava Društva,7.2. rizik poslovanja s licima koja se dovode ili se mogu dovesti u vezu s nezakonitim

poslovima,7.3. rizik ostvarenja gubitka u poslovanju Društva,7.4. rizik promjene vlasničke strukture,7.5. rizik nepoštovanja obaveze čuvanja poslovne tajne od strane zaposlenih,7.6. rizik ostvarenja lične koristi iz odnosa sa klijentom, izuzev ostvarivanja prava na

zastupničku proviziju utvrđenu aktima Društva,7.7. rizik nezadovoljstva osiguranika pruženom uslugom (uključuje rizike upućivanja

prigovora organima Društva ili rizike utuženja za nadoknadu štete ukoliko je šteta u mirnom postupku bila prvobitno prijavljena Društvu),

67


7.8. rizik nepreduzimanja mjera interne kontrole kojima se sprečavaju moguće pronevjere zaposlenih,7.9. rizik nedovoljne edukacije zaposlenih koji bi mogao da dovede do nepružanja usluga

klijentima u skladu sa definisanim internim procedurama,7.10. rizik širenja lažnih informacija o poslovanju Društva.

U nastavku dajemo kratki osvrt na najznačajnije rizike kojima je Društvo izloženo u 2016.g:

Identifikovani rizik Vjerovatnoća nastanka Uticaj

Konačnaocjenarizika(3X4)

Prioritet(rang)

Rizik promjene vlasničke strukture 3 3 9 Visokrizik

Rizik neispunjavanja uslova propisanih zakonom članova Upravnog odbora i direktora Društva (nakon dobijanja saglasnosti Agencije za osiguranje RS)

3 3 9 Visokrizik

Rizik ekonomski štetnih odluka organa upravljanja, drugih organa Društva i lica koja vrše kontrolu poslovanja, odnosno rukovode pojedinim poslovima Društva (direktan uticaj na rizik solventnosti i reputacioni rizik)

3 3 9 Visokrizik

Rizik pogrešnog i ekonomski štetnog ugovaranja poslova investicionih ulaganja

3 3 9 Visokrizik

Rizik ulaganja sredstava u povezana pravna lica

3 3 9 Visokrizik

Rizik neprimenjivanja tarife premija, kao akta poslovne politike

3 3 9 Visokrizik

Rizici nelojalne konkurencije prilikom učestvovanja na tenderima

3 3 9 Visokrizik

Rizik nepokrivenosti TSO (troškova sprovođenja osiguranja) naplaćenim režijskim dodatkom

3 3 9 Visokrizik

Rizik neažurnosti u rješavanju i isplati šteta i rizik neadekvatno obračunate visine štete u postupku procjene, likvidacije i isplate šteta

3 3 9 Visokrizik

Rizik neadekvatne rezervacije nastalih prijavljenih šteta (rizik greške u procjeni visine obaveze Društva i vremenske dimenzije rješavanja štete)

3 3 9 Visokrizik

Rizik gubitaka iz sporova iz osnova osiguranja i ostalih sporova, nenaplate regresnih potraživanja i drgih osnova

3 3 9 Visokrizik

68


Rizik nepokrivenosti tehničkih rezervi

3 3 9 Visokrizik

Rizik neadekvatnog deponovanja i ulaganja sredstava tehničkih rezervi i garantnih rezervi (sa aspekta prinosa, ročnosti i poštovanja propisanih kriterijuma Agencije za osiguranjeRS)

3 3 9 Visokrizik

Rizik nepokrivenosti kratkoročnih obaveza kratkoročnim plasmanima i gotovinom

3 3 9 Visokrizik

Rizik ostvarenja gubitka u poslovanju Društva

3 3 9 Visokrizik

Rizik neblagovremenog proaktivnog djelovanja na značajne promjene u odnosu na planirane veličine u procesu monitoringa

3 3 9 Visokrizik

Rizik širenja lažnih informacija o poslovanju Društva

3 3 9 Visokrizik

Vjerovatnoća nastanka:

1=.... Neznatna vjerovatnoća (mogućnost u periodu 2-5 god.) 2=... Vjerojatan nastanak događaja (mogućnost u periodu 1-2 god.) 3=... Skoro neizbježan nastanak događaja (period 1-12 mjeseci)

Mogući u ticaj:

1=... Mali uticaj 2=...Značajan uticaj ali se može obuzdati 3 =...Jako značajan negativan uticaj

Nakon, utvrđivanja konačne ocjene rizika izvršeno je kvalitativno rangiranje rizika. Rangiranje rizika, odnosno utvrđivanje prioriteta izvršeno je na bazi konačne ocjene rizika, i to:

Konačna ocjena rizika Rang (prioritet)

1-3 Nizak rizik4-6 Srednji rizik7-9 Visok rizik

Sistem upravljanja rizicima se redovno unapređuje u skladu sa dobrim tržišnim prakasama te zahtjevima eksterne regulative.

19. SAOSIGURANJE I REOSIGURANJE

69


Društvo prenosi dio rizika u reosiguranje kako bi kontrolisalo izloženost gubicima i zaštitilo kapitalnu osnovu. Društvo cedira premije rosiguranja u sklopu redovnog poslovanja sa svrhom ograničavanja svog neto potencijalnog gubitka kroz diversifikaciju rizika. Ugovori o reosiguranju ne lišavaju Društvo njegove direktne obaveze prema imateljima polisa.

U 2016. godini Društvo je zaključilo sledeće ugovore o reosiguranju:

- Ugovor o reosiguranju zelene karte, posredstvom Biroa ZK u BiH, sa reosiguravačem „Bosna RE“ d.d. Sarajevo,

- Ugovor o reosiguranju viška štete za domaću autoodgovornost za 2016. godinu zaključen sa „Bosna RE“ d.d. Sarajevo,

- Ugovor o ekscedentnom reosiguranju imovinskih rizika za 2016. godinu zaključen sa „Dunav Re“ a.d.o. Beograd

U cilju zaštite sopstvenog portfelja Društvo je zaključilo Ugovor o ekscedentnom reosiguranju imovinskih rizika za 2016. godinu ali nije vršilo cediranje rizika u reosiguranje.

Pravilnikom o uslovima i načinu saosiguranja i reosiguranja predviđena je obaveza Društva da prije preuzimanja rizika, odnosno potpisivanja ugovora o osiguranju prikupi neophodne elemente za ocjenu rizika. U slučaju da se radi o riziku sa maksimalno mogućom štetom iznad maksimalnog samopridržaja, obaveza Društva je da utvrdi višak rizika koji se prenosi u reosiguranje ili saosiguranje. Društvo je krajem 2011. godine formiralo Centralnu komisiju za snimanje rizika i utvrđivanje MMŠ radi kvalitetnijeg upravljanja rizicima i odlučivanja o plasiranju viškova rizika iznad maksimalnog samopridržaja u saosiguranje ili reosiguranje.Društvo nije zaključilo ni jedan Ugovor o saosiguranju u 2016. godini.

20. PRAVILA KORPORATIVNOG UPRAVLJANJA

U 2016. godini Društvo nije poštovalo načela korporativnog upravljanja u skladu sa pravilima Berze i Statuta Društva, a što se posebno odnosi na organizaciju Skupštine Društva te dostave dokumentacije vezano za održavanje iste. Takođe, Društvo nije učinilo potpuno transparentnim i dostupnim javnosti svoje poslovanje i poslovne rezultate, u skladu sa načelima korporativnog upravljanja.

Uprava Društvo je odlukom Nadzornog odbora od aprila 2012. godine prihvatilo da primjenjuje Standarde korporativnog upravljanja i potpisnik je Izjave o usklađenosti organizacije i djelovanja sa kodeksom ponašanja (standardima korporativnog upravljanja).

„Krajina osiguranje“ a.d. Banja Luka će usmjeriti svoje aktivnosti ka razvoju korporativnog upravljanja što između ostalog podrazumjeva:

Unapređenje upravljanja rizicima, Unapređenje tehnika vrednovanja ulaganja, Adekvatno uspostavljanje sistema internih kontrola, Unapređenja informacionih tehnologija, Fer odnos prema klijentima.

Odgovorno korporativno upravljanje u Društvu smatra se preduslovom stvaranja trajnih vrijednosti kako akcionaru tako i osiguranicima i ostalima kojima je u interesu sigurno i profitabilno poslovanje.

21. PREGLED VAŽEĆIH USLOVA I TARIFA

70


U narednoj tabeli je prikazan pregled važećih uslova i tarifa, sa brojem i datumom usvajanja, po kojima je Društvo obavljalo djelatnost osiguranja u periodu za koji se izvještaj podnosi.

Šifra Naziv akta Datum usvajanja

Broj protokola

01.01 Uslovi za osiguranje lica opšti, dopunski posebni 22.02.2007. 02-620/0701.01 Tarifa premija za osig. lica od posljed. nesrećnog slučaja 22.02.2007. 02-620/0701.99. Uslovi za osiguranje korisnika kredita-penzineri 27.02.2014. 02-612-1/1401.99. Tarife za osiguranje korisnika kredita-penzioneri 27.02.2014. 02-612/1401.99. Uslovi za osiguranje korisnika kredita-nemogućnost plaćanja 27.02.2014. 02-613-1/1401.99. Tarife za osiguranje korisnika kredita-nemogućnost plaćanja 27.02.2014. 02-613/1402.02. Uslovi za putničko zdravstveno osiguranje 22.02.2007. 02-620/0702.02. Tarifa premija za putničko zdravstveno osiguranje 22.02.2007. 02-620/0702.02. Tarifa premija za putničko zdravstveno osiguranje 18.11.2011. 02-3494/1102.02. Uslovi za putničko zdravstveno osiguranje 24.11.2014. 02-4048/1402.02. Tarifa premija za putničko zdravstveno osiguranje 24.11.2014. 02-4048-1/1403.01. Uslovi za komb. osig. mot. vozila 22.02.2007. 02-620/0703.01. Tarife za komb. osig. mot. vozila 22.02.2007. 02-620/0703.01. Odluka o izmjenama i dopunama tarife AK 11.06.2009. -03.01. Odluka o izmjenama i dopunama uslova AK 18.11.2011. 02-3493/1103.01. Odluka o izmjenama i dopunama tarife AK 18.11.2011. 02-3493/1103.01. Uslovi za komb. osig. mot. vozila 24.11.2014. 02-4049/1403.01. Tarife za komb. osig. mot. vozila 24.11.2014. 02-4049-1/1404.01. Uslovi za komb. osig. mot. vozila 24.11.2014. 02-4049/1404.01. Tarife za komb. osig. mot. vozila 24.11.2014. 02-4049-1/1405.01. Uslovi za osig. vazduhoplova- kasko 22.02.2007. 02-620/0705.01. Tarife za osig. vazduhoplova- kasko 22.02.2007. 02-620/0706.01. Uslovi za osig. plovila - kasko 22.02.2007. 02-620/0706.01. Tarife za osig. plovila - kasko 22.02.2007. 02-620/07

07.01. Uslovi za osiguranje robe u domaćem i međ. prevozu ( kopneni, pomorski,vazdušni) 22.02.2007. 02-620/07

07.01. Tarife za osiguranje robe u domaćem i međ. prevozu ( kopneni, pomorski,vazdušni) 22.02.2007. 02-620/07

08.01./02 Opšti uslovi za osiguranje imovine ( civil,industrija) 22.02.2007. 02-620/07

08.01./02Posebni uslovi za osig. građ. objekata i opreme na ug. vrijednost 22.02.2007. 02-620/07

08.01./02. Uslovi za osig od požara i nekih dr. opasnosti 22.02.2007. 02-620/07

08.01./02. Posebni uslovi za osig.zaliha na flot. osnovi 22.02.2007. 02-620/0708.01. Tarifa za osig. od požara ( civil) 22.02.2007. 02-620/0708.02. Tarifa za osig. od požara ( industrija) 22.02.2007. 02-620/0709.01. Uslovi za osig. mašina od loma 22.02.2007. 02-620/0709.02. Uslovi za osig. od prov. krađe i razbojništva 22.02.2007. 02-620/0709.03. Uslovi za osig. stakla od loma 22.02.2007. 02-620/0709.04. Uslovi za osig.stvari domaćinstva 29.05.2009. -09.04. Uslovi za osig.stvari domaćinstva 24.11.2014. 02-4050/1409.05. Uslovi za osig. objekata u izgradnji 22.02.2007. 02-620/0709.06. Uslovi za osig. objekata u montaži 22.02.2007. 02-620/0709.07. Uslovi za osig. filmskih preduzeća 22.02.2007. 02-620/0709.08. Uslovi za osig. stvari u rud. jamama 22.02.2007. 02-620/0709.09. Uslovi za osig. rač. i procesora... 22.02.2007. 02-620/07

71


09.10. Posebni uslovi za osig.zaliha u hladnjačama 22.02.2007. 02-620/0709.11. Opšti i posebni uslovi za osig. usjeva i plodova 22.02.2007. 02-620/0709.12. Opšti i posebni uslovi za osig. životinja 22.02.2007. 02-620/0709.99. Uslovi za osig. pokretne tehnike 22.02.2007. 02-620/0709.99. Osig. imovine elektroprivrednih preduzeća 22.02.2007. 02-620/0709.01. Tarifa za osig. mašina od loma 22.02.2007. 02-620/0709.02. Tarifa za osig. od prov. krađe i razbojništva 22.02.2007. 02-620/0709.03. Tarifa za osig. stakla od loma 22.02.2007. 02-620/0709.04. Tarifa za osig.stvari domaćinstva 29.05.2009. -09.04. Tarifa za osig.stvari domaćinstva 24.11.2014. 02-4050-1/1409.05. Tarifa za osig. objekata u izgradnji 22.02.2007. 02-620/0709.06. Tarifa za osig. objekata u montaži 22.02.2007. 02-620/0709.07. Tarifa za osig. filmskih preduzeća 22.02.2007. 02-620/0709.08. Tarifa za osig. stvari u rud. jamama 22.02.2007. 02-620/0709.09. Tarifa za osig. rač. i procesora... 22.02.2007. 02-620/0709.10. Tarifa za osig.zaliha u hladnjačama 22.02.2007. 02-620/0709.11. Tarifa za osig. usjeva i plodova 22.02.2007. 02-620/0709.12. Tarifa za osig. životinja 22.02.2007. 02-620/0709.99. Tarifa za osig. pokretne tehnike 22.02.2007. 02-620/0709.09. Uslovii Tarife za osiguranje sredstava željeznica 22.02.2007. 02-620/0709.99. Tarifa za osig. imovine elektroprivrednih preduzeća 22.02.2007. 02-620/07

10.01.Uslovi za osig. od odg.vlasnika m/v za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

10.01.Uslovi za osig. od odg.vlasnika m/v za štete prič. trećim licima 27.2.2014. 02-601/14

10.01. Uslovi za osig. od odgovornosti za m/v u RS 22.02.2007. 02-620/0710.03. Uslovi za osig odg. vozara u u kopnenom prevozu 22.02.2007. 02-620/07

10.01.Tarifa premija za osig. od odg.vlasnika m/v za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

10.01.Tarifa premija za osig. od odg.vlasnika m/v za štete prič. trećim licima 27.02.2014 02-602/14

10.01. Tarifa i Cjenovnik za osig. od odgovornosti za m/v u RS 22.02.2007. 02-620/0710.01. Tarifa i Cjenovnik za osig. od odgovornosti za m/v u RS 27.02.2014 02-602/1410.01. Tarifa i Cjenovnik za osig. od odgovornosti za m/v u RS 24.11.2015 02-602/1510.03. Tarifa za osig odg. vozara u u kopnenom prevozu 22.02.2007. 02-620/07

11.01.Uslovi za ob. osig. vlasnika vazduhoplova za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

11.01.Tarifa za ob. osig. vlasnika vazduhoplova za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

12.01.Uslovi za ob. osig. vlasnika plovila za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

12.01.Tarifa za ob. osig. vlasnika plovila za štete prič. trećim licima 22.02.2007. 02-620/07

13.01. Uslovi za osig. odg. iz djelatnosti 22.02.2007. 02-620/0713.02. Uslovi za osig. odg. za proizvode 22.02.2007. 02-620/0713.03. Uslovi za osig. odg. izvođača građ. radova 22.02.2007. 02-620/0713.04. Uslovi za osig. odg. izvođača mont.radova 22.02.2007. 02-620/0713.05. Uslovi za osig. odg. vlasnika op. mat. u toku transporta 22.02.2007. 02-620/0713.06. Uslovi za osig. odg. revizijskih društava 22.02.2007. 02-620/0713.08. Uslovi za osig. odg. advokata 22.02.2007. 02-620/0713.11. Uslovi za osig. odg. notara 22.02.2007. 02-620/07

13.19.Uslovi za osig. odg. obavljanja detekt. poslova i poslova obezbjeđenja 22.02.2007. 02-620/07

13.01. Tarifa za osig. odg. iz djelatnosti 22.02.2007. 02-620/0713.03. Tarifa za osig. odg. izvođača građ. radova 22.02.2007. 02-620/07

72


13.04. Tarifa za osig. odg. izvođača mont.radova 22.02.2007. 02-620/0713.05. Tarifaza osig. odg. vlasnika op. mat. u toku transporta 22.02.2007. 02-620/0713.06. Tarifa za osig. odg. revizijskih društava 22.02.2007. 02-620/0713.08. Tarifa za osig. odg. advokata 22.02.2007. 02-620/0713.11. Tarifa za osig. odg. notara 22.02.2007. 02-620/07

13.19. Tarifa za osig. odg. obavljanja detekt. poslova i poslova obezbjeđenja 22.02.2007. 02-620/07

14.01. Osiguranje novčanih potraživanja 22.02.2007. 02-620/0714.02. Uslovi za osig.potrošačkih kredita 22.02.2007. 02-620/0714.02. Uslovi i Tarifa za osig.potrošačkih kredita 22.02.2007. 02-620/07

14.03.Uslovi za osig. kredita za stamb. izgradnju i unapređ. poljop. i zan. djelatnosti 22.02.2007. 02-620/07

14.03.Tarifa za osig. kredita za stamb. izgradnju i unapređ. poljop. i zan. djelatnosti 22.02.2007. 02-620/07

14.05.Uslovi i Tarifa za osiguranje potraživanja od izvoznih poslova 22.02.2007. 02-620/07

16.01. Uslovi za osig. od opasn. prekida rada usljed požara 22.02.2007. 02-620/0716.01. Tarifa za osig. od opasn. prekida rada usljed požara 22.02.2007. 02-620/07

DirektorElmedin Đuzel

73

Documents

· Web viewMjeseci Minimalni koeficijent dnevne likvidnosti Maksimalni koeficijent dnevne likvidnosti Prosječan koeficijent likvidnosti Januar 10,13 15,69 13,61 Februar 8,13 14,76