Uvod u Organizaciju-P

7/15/2019 Uvod u Organizaciju-P

http://slidepdf.com/reader/full/uvod-u-organizaciju-p 1/42

Uvod u predmet

SESIJA 1

Druga sedmica



Cilj sesije 1:

• Upoznati osnovne pojmove vezane za

organizacijsku teoriju.

• Prepoznati poziciju organizacijske nauke u

odnosu na druge nauke i naučnediscipline.

Prof. dr. Elvir Čizmić



1. DEFINIRANJE ORGANIZACIJE

• Organizacija je svjesno koordinirani socijalni entitet

sa relativno definiranim granicama, koji funkcionira

na relativno kontinuiranoj osnovi, da bi se postigao

cilj ili grupa ciljeva.

• Svjesno koordiniran = menadţment.

• Socijalni entitet = sastavljen od ljudi (koji su uinterakciji, interakcije su smišljene, prema tomekoordinirane)




• Relativno definirane (prepoznatljive) granice = zna seko su, a ko nisu ĉlanovi organizacije.

• Granice se vremenom mijenjaju.

• Obiĉno postoji ugovor za razmjenu rada za plaću.(ako se ne radi za prestiţ, socijalne veze ili pomoćdrugima)

• Kontinuirano funkioniranje = odreĊeno radno

vrijeme i na isti naĉin do definirane promjene • Postizanje ciljeva = svrhe postojanja kroz zajedniĉki

napor.




• Organizacijska struktura je relativno stabilniraspored ĉlanova organizacije i njihovih uloga.

• Njome se formalno koordiniraju interakcije izmeĊu

ĉlanova organizacije. • Struktura odreĊuje kako se rasporeĊuju zadaci, ko je

kome odgovoran i kako djeluju mehanizmikoordinacije

• Tri su kljuĉne komponente strukture: – Kompleksnost

– Formalizacija i

– Centralizacija


2. Definiranje organizacijske strukture



• Kompleksnost pretstavlja diferencijacije uorganizaciji

• Ukljuĉuje: – Podjelu rada

– Specijalizaciju

– Broj nivoa – razina tj. hijerarhiju

– Geografsku rasprostranjenost dijelova

• Formalizacija predstavlja nivo pisanih pravila iprocedura kojima se regulira ponašanje.

• Centralizacija odreĊuje gdje se nalazi mjestoautoriteta odluĉivanja. U decentraliziranoj

organizaciji odluĉivanje je delegirano (na dole ihorizontalno)

• Naĉin na koji je organizacija centralizirana ilidecentralizirana odreĊuje vrstu strukture.




Organizacijski dizajn (dizajniranje organizacije) jekreiranje i mijenjanje organizacijske strukture da bise postigli ciljevi organizacije.

• Dizajniranje se obavlja po odreĊenim pravilimazavisno od ciljeva i strategije.

• Dizajn je menadţerska strana organizacijske teorije. Organizacijska teorija (teorija organizacije) je nauka

(nauĉna disciplina) koja se bavi strukturom i

dizajnom organizacija. Ona opisuje i propisujeorganizaciju – uĉi nas kako da kreiramo organizacijuda bi bila efikasnija.


3. Organizacijska teorija i dizajn



• Veze izmeĊu organizacijske teorije je organizacijskoponašanje

• Teorija organizacije i ponašanje u organizaciji sepreklapaju. Ponašanje u organizaciji se bavipromatranjem pojedinaca i grupa.

• Fokusira se na: – Performanse pojedinaca i grupa

– Produktivnost

– Odsustvovanje sa posla

– Zadovoljstvo na radu

– Vrijednosti

– Uĉenje

– Motivaciju

– Uloge – Moć

– Komuniciranje




• Organizacijska teorija se bavi makro, a ponašanjemikro problemima. Teorija se bavi organizacijom injenim dijelovima, adaptacijom i postizanjem ciljeva,a ponašanje efikasnošću i odnosima. TO i TP se

bave i kombinacijom ovih problema i zato sepreklapaju, ukrštaju i utiĉu jedno na drugo. Postojiodnos strukture i ponašanja.

• Organizacijska teorija se definira i kao nauka ostrukturama, funkcioniranju i performansamaorganizacija i ponašanju pojedinaca i grupa u njima.




Teorija organizacije se dominantno bavi:

1. Grupiranjem zadataka da bi se definisao posao za pojedinca.

2. Grupiranjem poslova u odjeljenja i više organizacione jedinice. 3. Delegiranjem autoriteta, alokacijom odgovornosti, i određivanjem

broja razina u menadžerskoj (rukovodnoj) hijerarhiji. 4. Obezbjeđenjem organizacijske klime i odnosa u kojima će ljudi biti

motivirani na najveće rezultate i ostvarivanje organizacijskihciljeva.

5. Dizajniranjem komunikacionog sistema za efikasno odlučivanje,kontrolu i koordinaciju.

6. Izgradnjom cjelokupne organizacije koja će biti inovativna iadaptivna na promjene u okruženju.

• Prva tri podruĉja je obraĊivala klasiĉna teorija, a zadnja trineoklasišna i suvremena.


4. Teorija organizacije



5. Periodi razvoja teorije organizacije-klasiĉneteorije

1. Klasiĉne teorije

– Strukturni faktori

– Funkcije i aktivnosti za ostvarenje ciljeva

• I danas kljuĉna podruĉja konsultanata.

Sadrţaj: - Identificiranje potrebnih aktivnosti za ostvarenje zadatka

- Grupiranje aktivnosti – definiranje posla pojedincima

- Formiranje organizacionih jedinica

- Specijalizacija

- Standardizacija- Koordiniranje

- Povezivanje izvršilaca u lanac rukovoĊenja

• Definiranje pravila – principa organizacije.




2. Neoklasiĉne teorije – teorije meĊuljudskih odnosa

- Motivacija

- RukovoĊenje – supervizija

- Ponašanje grupa i pojedinaca

• Preporuke za razvoj ponašanja menadţera, politika iorganizaciona klima, stimuliranje na kooperaciju da bi se

ostvarili ciljevi organizacije

• Ne moţe se ostvariti efikasna koordinacija bez volje ljudi dakooperiraju.


6. Periodi razvoja teorije organizacije-

neoklasiĉne teorije



3. Sistemska teorija

• MeĊuzavisnost svih elemenata organizacionog sistema iovisnost od okruţenja

• Razliĉiti pristupi: foKus na poslovne funkcije i na podsiteme – uvijek uzimajući u obzir okruţenje

• Znaĉaj procesa odluĉivanja i IS

• Ne moţe se ostvariti efikasno odluĉivanje i komuniciranje bezefikasnog IS

4. Situacione teorije• Organizacija se mora adaptirati zahtjevima tehnologije,

inovacijama, promjenama u okruţenju. • Nova situacija zahtIjeva novu organizaciju.


7. Sistemska i situaciona teorija



• Zašto se studira organizacija?

• Organizacije su najvaţnije institucije savremenog društva:

• Kako se strukturiraju?

• Kako funkcioniraju?

• Kako mogu ostvariti ciljeve?• Kako povećati njihovu efikasnost?

• Itd.

Obdaništa Poduzeća Vlade Religijske org

Bolnice Banke Policija Sportske org.

Škole Osiguranja Vojska Ostalo


8. Moguće vrste organizacija



• Neophodnost sistematiĉne izgradnje teorije i prakse. • Sistematiĉno:

– Ustanovljavanje odnosa

– Razumijevanje uzroka i posljedica

– Prikupljanje i mjerenje podataka

– Interpretacije• Intuciju i “ĉini mi se” zamijeniti nauĉnom teorijom. • Organizacijska struktura sluţi menadţerima i svim

zaposlenim da bi ostvarili ciljeve

• Biološka metafora

Organizaciju moţemo usporediti (napraviti metaforu)sa ţivim bićima: biljkama, ţivotinjama i ljudima. Organizacije nastaju, rastu, trebaju uslugu zaopstanak, ali ne moraju umirati.


8. Neophodnost izuĉavanja organizacije



9. Poimanje organizacije

• Razliĉito poimanje organizacije – pogledi na organizaciju

• Organizacija je racionalni sistem (entitet) za postizanje ciljeva.

• Pomoću organizacije postiţemo ciljeve racionalnom upotrebomresursa

• Organizacija je jedinstvo povezanih dijelova.

• Organizacija je koalicija pojedinaca i grupa koji imaju ciljeve.Oni nastoje utjecati na upotrebu resursa da bi ostvarili svojeinterese.

• Organizacija je otvoren sistem. To je input – transformacija –

autput sistem• Organizacija je proizvodni sistem koji proizvodi proizvode i/ili

usluge.




• Organizacija je labavo povezan sistem.

Ĉesto je napravljena od relativno samostalnih jedinica koje semogu lako odvojiti.

• Organizacija je politiĉki sistem. Komponirana je od pojedinacakoji koriste moć da bi utjecali na odluke.

• Organizacija je instrument dominacije. U njoj su rukovodioci

“bossovi” koji dominiraju nad drugima.




• Organizacija je jedinica za procesiranje informacija,

interpretira okolinu, omogućava donošenje odluka.

• Organizacija je sistem koji ograniĉava slobodudjelovanja.

• Organizacija je socijalni sistem koji je reguliransocijalnim ugovorima i/ili pravilima.

• Organizacija je multidisciiplinarna nauka.




1. Univerzalno: Jedinstvo povezanih dijelova.2. Institucionalno: Socijalni sistem, unutar društva usmjeren

cilju

3. Strukturno: MeĊusobne veze i uloge sa pravilima ponašanja. 4. Funkcijsko: Plansko korištenje kapitala – ostvarenje

ekonomskih ciljeva.

5. Situaciona veliĉina: Organizaciju odreĊuju situacijski faktori(okolina, veliĉina, tehnologija...)

6. Treći faktor proizvodnje: Rad, kapital, organizacija. 7. Znanost: Poznat predmet istraţivanja i metode. Stvara opće

vaţeća naĉela za postizanje ciljeva. 8. Vještina – sposobnost kojom ĉovjek upotrebom metoda i

sredstava obavlja zadatke.

Upotreba termina je pitanje konvencije!


10. Dodatna generalna poimanja organizacije



• Organizacija ostvaruje ciljeve koje ne mogu ostvariti pojedinci.

• Ciljno orjentirani socijalni entitet, namjerno strukturiran aktivnisistem sa relativno trajnim granicama.

- pojedinci (sa ulogama)

• SOCIJALNI - grupe (interakcija)- dio društva

• CILJNO

ORJENTIRAN - postoji zbog cilja (jednog osnovnog) ili sistema

ciljeva

• NAMJERNO - da ostvari cilj sa odreĊenom strategijom

STRUKTUIRAN - da obavi aktivnosti

- koordiniran preko strukture


11. Dodatni elementi



• RELATIVNO

OGRANIĈEN - veze sa okolinom

- granica: šta je u, a šta izvan

- granice su odreĊene, nisu ĉvrste

• ORGANIZACIJA

PODUZEĆA - strukturni aspekt

- funkcionalni aspekt




TEHNIČKENAUKE

PSIHOLOGIJA

EKONOMIJA POLITIČKE ISOCIJALNENAUKE

ORGANIZACIJA


12. Interdisciplinarsnost poimanja organizacije



• ZNANOST

- Definiranje predmeta istraţivanja

- Razvijanje metoda

• Spoznanja• Izdvajanje podataka i elemenata

• Hipoteze

• Zakoni

• Teorije (više zakona koji objašnjavaju teoriju)

• Veze sa menadţmentom


13. Nauĉni aspekti



• Izbor i definicije problema

• Formiranje hipoteze

• Prikupljanje podatka

• Obrada podataka

• Analiza

• Izrada izvještaja


14. Sadrţaj istraţivanja



15. Sadrţaj izvještaja o istraţivanjuorganizacije

• Naslov

• Saţetak

• Cilj

• Obrazloţenje problema – uvod u problem• Metod – instrumentarij

• Rezultati i interpretacije

• Zakljuĉak

• Bibliografija

• Prilozi




ORGANIZACIJSKI SISTEM

tehniĉki sistem ljudi

• Otkriti zakonitosti

• Postaviti zakone za dobru organizaciju

• Omogućiti promjene i prilagoditi se okruţenju

• Omogućiti mjerenje efekata


16. Organizacija-socio tehniĉki sistem



17. Sistemski pristup organizaciji

• Organizacija je otvoren sistem.

• Sistem je skup meĊusobno povezanih imeĊuzavisnih dijelova koji funkcioniraju zajedno radi

ostvarenja cilja.• Dijelovi primaju ulaze i transformiraju ih u izlaze.

• Osnovna karakteristika sistema je interkcija meĊunjegovim elementima.

• U sistemu djeluju dvije vrste sila:

– diferencijacija i

– integracija




• U organizaciji su to posebni odjeli (diferencijacija) saposebnim aktivnostima i zajedniĉkim naporom(integracija) za ostvarenje cilja.

• Integracija se postiţe: – Hijerarhijom

– Koordinacijom

– Pravilima

– Procedurama i

– Politikama

• Integrirajuće sile spreĉavaju raspad.




• Dvije su ključne vrste sistema:

– Otvoreni, koji komuniciraju sa okolinom

– Zatvoreni, koji ne komuniciraju sa okolinom

TRANSFO-RMACIONIPROCESI

IZLAZIULAZI

SISTEM

GRANICEOKOLINA

• Sistem ne može preživjeti bez veza sa okolinom


18. Sistemski pristup organizaciji



– Svijest o okolini (meĊuzavisnost sistema iokoline)

– Povratna sprega (feedback- na osnovu

informacija poduzimaju se korektivne akcije).

– Cikliĉni karakter (roba – procesi – novac – roba)

– Negativnu entropiju (entropija razara zatvoren

sistem, otvoren nadoknaĊuje gubitke)

– Stalnost (steady state), nadoknaĊuje razlikeizmeĊu ulaza i izlaza i ostaju u funkcionalnomstanju. Ako se dobro upravlja odrţavaju se ufunkciji. Ovo vaţi za jednotavne sisteme.


19. Karakteristike otvorenih organizacijskih

sistema



• Kretanje prema razvoju i ekspanziji.

Podsistemi treba da osiguraju više energije nego jepotrebno samo za izlaze (sprjeĉavaju entropiju).

• Balans odrţavanja i adaptacije

Odrţavanje osigurava balans meĊu elementima. Aktivnosti adaptacije vrše prilagoĊavanje unutarnjimi vanjskim promjenama.

• Za preţivljavanje sistema nuţni su odrţavanje i

adaptacija. Stabilan odrţavan sistem neće preţivjetibez adaptacije.




• Nestabilan, a adaptivan sistem neće preţivjeti.

• Ekvifinalnost, mogućnost da sistem opstane ifunkcionira na razliĉite naĉine, sa istim rezultatima.

• Sistemski pristup omogćava sagledavanje cjeline ipovezivanje sistema sa okolinom.

• Organizacijski sistemi su dinamiĉni i otvoreni.


19. Dodatne karakteristike organizacijskih

sistema



20. Industrijsko poduzeće kao sistem

ULAZI

- Materijali

- Ljudi

- Kapital

TRANSFORMACI-ONI PROCESI

Transformacijeulaza u proizvode

i/ili usluge

IZLAZI

Gotoviproizvodi i/ili

usluge

KUPCI

VLADA

FIN.

INSTITUCIJE

RADNA SNAGA

DOBAVLJAČI

Lobiranje

PRIHODIPovrat kredita

Plaće

Plaćanje dobavljača

savjetipotrošača

Propisi




• Organizacije nastaju, rastu i eventualno nestaju.

• Organizcije nastaju (raĊaju se) i nestaju svakimdanom.

• Ţivotni ciklus nas upućuje na predviĊanje promjena. • Organizacije prolaze kroz odreĊene stepene razvojapo sliĉnom modelu, tranzicija iz jednog stepena udrugi je predvidiva.

• Ţivotni ciklus proizvoda:

– Kreiranje (pojava) – Rast

– Zrelost

– Pad


21. Ţivotni ciklus organizacije



1. Poduzetniĉka faza

Visoka kreativnost, nepotpuni ciljevi, za rastpotrebni resursi.

2. Faza kolektivizmaOdanost organizaciji, misija je jasna.

Komunikacije nisu jasne.

3. Faza formalizacije i kontrola

Struktura je stabilizirana, formalizirano ponašanje,poznate uloge, stabilan sistem odluĉivanja


22. Faze ţivotnog ciklusa organizacije



4. Elaboracija strutkureDiverzifikacija, elaborirana struktura,decentralizacija, odluĉivanje

5. Opadanje – slabljenje (decline)Jaki utjecaji iz okoline, slabljenje rezultata,okretanje novim mogućnostima, ponovnacentralizacija.

• Poduzeća ĉesto nestaju tako što seintegriraju, reorganiziraju, promijenedjelatnost itd.




Poduzetničk a faza

Rast

Zrelost i

Elaborirana

struktura

Opadanje

• Visoka

kreativnost

• Magloviticiljevi

• Neformalna

strukuta

• Neformalnakomunikacij

a

• Visokapripadnost

• Formaliz. kontrole

• Stabilna struktura

• Fokus na efikasn.

• Povećanje komple-

ksnosti – elabori-

rana struktura

• Decentralizacija

• Visoka

fluktuacijaljudi

• Povećankonflikt

• Centrali-zacija

obim

vrijeme




• Zadnji stepen se moţe sprijeĉiti boljimmenadţmentom.

• Period zadrţavanja u pojedinim fazama je razliĉit.

Neke organizacije ţele dugo ostati u drugoj fazi.

• Metafora ţivotnog ciklusa pomaţe menadţerima daznaju gdje su sa poslovanjem i razvojem.




• PITANJA:

1. Kako znamo da li je jedna organizacijauspješna?

2. Šta su komponente jedne organizacije? 3. Šta odreĊuje struktura organizacije?

4. Koje opcije stoje menadţerima naraspolaganju da naprave uspješnuorganizaciju i kada se koja od njih koristi?

5. Kako primjeniti organizacionu teoriju upraksi?




Determinantestrukture

• Ciljevi

• Strategija

• Veličina

• Tehnologija• Okruženje

• Raspored moći

Upravljanje:

• Tehnologijama

• Procesima

• Okolinom

• Org. Promjenama

• Konfliktom

• Kulturom org.

• Razvojem (evolucijom)

Organizacijskastruktura

Efikasnostorganizacije




• PITANJA

1. Šta su kljuĉni organizacijski problemi pri prelaskuiz jedne faze razvoja u drugu?

(malo – srednje – veliko – vrlo veliko poduzeće)

2. Šta su kljuĉni problemi organizacije i

funkcioniranja poduzeća?




IZVOR:

• Hasan Muratović, Senad Softić: Izvodi iz predavanja ivježbi iz Organizacije, Sarajevo, 2006.

• Aziz Šunje: Top menadžer, vizionar i strateg, Tirada,2002.

• Dževad Šehić, Zijada Rahimić, Menadžment,Sarajevo, 2006.

Documents

Uvod u Organizaciju-P