คู่มือSrrt ฉบับปรับปรุง 55

ii มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม (2555)

1. ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)

2. มาตรฐาน

3. แนวทางปฏบตงาน

4. ระบาดวทยา

ISBN : 978-616-11-1336-0

ทปรกษา

นายแพทยสชาต เจตนเสน ทปรกษากรมควบคมโรค

นายแพทยคำานวณ องชศกด นายแพทยทรงคณวฒกรมควบคมโรค

นายแพทยภาสกร อครเสว ผอำานวยการสำานกระบาดวทยา

คณะบรรณาธการ

นางสาวนภาพรรณ สฤษดอภรกษ สำานกระบาดวทยา

นายวนชย อาจเขยน สำานกงานปองกนควบคมโรคท4ราชบร

แพทยหญงวราลกษณ ตงคณะกล สำานกโรคตดตอทวไป

นายอำานวยทพศรราช สำานกงานปองกนควบคมโรคท10เชยงใหม

นางสาวสภาวณ แสงเรอน สำานกระบาดวทยา

จดพมพโดย : สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรค

พมพครงท 1 :สงหาคม2555จำานวน3,000เลม

ออกแบบโดย :สำานกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซน

พมพท :โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย

iiiมาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SurveillanceandRapidResponseTeam:SRRT)เปนกลไกสำาคญใน

การรบมอกบโรคและภยคกคามทเปนปญหาตอสขภาพของประชาชนปพ.ศ.2548เรมมการจดตงทมSRRTระดบอำาเภอ

จงหวดเขตและสวนกลางจำานวน1,030ทมและในปพ.ศ.2554กรมควบคมโรคไดกำาหนดนโยบายอำาเภอควบคม

โรคเขมแขงแบบยงยนจดใหมระบบการเฝาระวงเหตการณสำาหรบSRRTเครอขายระดบตำาบลจำานวน2,775ทมและ

ขยายผลเตมพนทในปงบประมาณพ.ศ.2555ภารกจสำาคญของทมSRRTคอการปองกนควบคมโรคเนนการเฝาระวง

หยดหรอจำากดการแพรระบาดของโรคโดยเรว มความหลากหลายของหนวยงาน ไดแก ทม SRRT ระดบตำาบล/ทองถน

อำาเภอจงหวดเขตและสวนกลางความแตกตางของหนวยงานทำาใหจำาเปนตองมมาตรฐานทมเพอเปนกรอบในการพฒนา

และเปนแนวทางการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานเดยวกน สอดคลองกบกฎอนามยระหวางประเทศ (International

HealthRegulation,IHR2005)และนโยบายอำาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยนผลกดนใหการพฒนาทมSRRTตอไป

ในอนาคตจำาเปนตองเนนคณภาพและมความเปนมออาชพมากยงขน

มาตรฐานSRRTฉบบแรกพ.ศ.2548มสวนทำาใหการจดตงทมเปนรปธรรมชดเจนเพมผลงานเชงปรมาณ

และใชสรางความสมพนธในเครอขาย แตมขอจำากดทใชไดเฉพาะหนวยงานทมงานระบาดวทยาอยเดม มความสบสนกบ

มาตรฐานงานเฝาระวงฯและมาตรฐานไมไดแสดงขดความสามารถของทมทเปนจรงทำาใหจำาเปนตองปรบปรงมาตรฐานใหม

ฉบบท 2พ.ศ.2552 เพอผลกดนการพฒนาความสามารถของทมสทมSRRTมออาชพ (ProfessionalSRRT)จาก

การนำามาตรฐานฉบบท2ไปใชพบวายงขาดรายละเอยดและตวอยางในตวชวดยอยจงนำามาปรบปรงมาตรฐานใหมฉบบท

3พ.ศ.2555ใชประเมนทมSRRTระดบอำาเภอจงหวดเขตและสวนกลางเพอเพมคณภาพการประเมนและงายตอ

การปฏบตงานยงขน

สำานกระบาดวทยาหวงวามาตรฐานSRRTฉบบใหมพ.ศ.2555จะชวยเพมคณภาพการประเมนเพมประสทธภาพ

ของการนำาไปใชงานและชวยพฒนาทมSRRTทกระดบใหมความเปนมออาชพสรางเครอขายทเขมแขงแบบยงยนตอไป

คำ�นำ�

นายแพทยภาสกรอครเสว

ผอำานวยการสำานกระบาดวทยา

iv มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

กตตกรรมประก�ศ

1. ดวยความเคารพอยางสงแด อาจารยนายแพทยสชาต เจตเสน ผบกเบกงานระบาดวทยาภาคสนามใน

ประเทศไทย และผอำานวยการกองระบาดวทยาคนแรก ซงกรณาใหคำาชแนะ ในการพฒนาทมเฝาระวง

สอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)ตลอดมา

2. ดวยความเคารพแดนายแพทยคำานวณองชศกดนายแพทยทรงคณวฒกรมควบคมโรคผนำาและผลกดน

การพฒนาทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)อยางเขมแขงและตอเนอง

3. ขอขอบพระคณ นายแพทยภาสกร อครเสว ผอำานวยการสำานกระบาดวทยา ทไดใหความสำาคญ และคำา

แนะนำาตอการพฒนาทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)ทกระดบ

4. ขอขอบคณ แพทยหญงพจมาน ศรอารยาภรณ นายแพทยโสภณ เอยมศรถาวร แพทยหญงดารนทร

อารยโชคชยซงไดใหคำาแนะนำาใหขอคดเหนในการปรบปรงพฒนามาตรฐานSRRT

5. ขอขอบคณผแทนทมSRRTระดบจงหวดและอำาเภอผแทนทมSRRTสำานกอนามยกรงเทพมหานคร

ผแทนกลมระบาดวทยาและขาวกรองสำานกงานปองกนควบคมโรคท1-12ซงไดใหขอเสนอแนะขอสงเกต

ทวงตงและคำาแนะนำาเพมเตมระหวางการประเมนมาตรฐานและการประชมตางๆ

vมาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

การทำางานสาธารณสขเราเนนงานปองกนควบคมโรคคนททำางานตองใชระบาดวทยาเปนเครองมอ

การทำางานเราตองมหลกฐานตองหาความจรงศพทสมยใหมเรยกกนวาEvidenced-baseตองพสจนได

ตองเปรยบเทยบความแตกตางหาความสมพนธได สวนผรกษา (Clinician) ใช Opinion base จาก

ประสบการณทเหนวาคนไขอาการแบบนรกษาดวยยาอยางนหายแตระบาดวทยาใชการรวบรวมวเคราะห

ขอมลใชMeasurement(การวดทางสาธารณสข)

ระบาดวทยาตองใชศาสตรทกอยางไมไดยดตดศาสตรสมยเกาปจจบนเราอาศยววฒนาการของ

วทยาศาสตรแผนใหมทงเรองPathology,Biology,Microbiology,Molecularbiology

เดมเราทำางานระบาดวทยากนมานานกวา30ปแตยงไมมใครเหนผลงานจนกระทงมการระบาด

ของโรคตดเชออบตใหม เชนSARS, ไขหวดนก, ไขหวดใหญสายพนธใหมม Evidenceทสงผลกระทบ

ชดเจนรฐบาลและประเทศเพอนบานจงเหนความสำาคญของงานทพวกเราทำา

อาจารยนายแพทยสชาตเจตนเสน

มนาคม2555

vi มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

ส�ระสำ�คญของม�ตรฐ�น SRRT ฉบบปรบปรงใหม (2555)

มาตรฐานSRRTฉบบปรบปรงใหม(2555)นจะเรมใชในปงบประมาณพ.ศ.2556สำาหรบทมSRRTระดบ

อำาเภอ จงหวด เขต และสวนกลางเทานน โดยมแนวทางและชอตวชวดยอยเหมอนฉบบป 2552 เพอไมใหผปฏบตเกด

ความสบสน หลกเกณฑอายการรบรองมาตรฐานใชได 3 ปเหมอนเดม แตสามารถเพมระดบการรบรองจากผานระดบ

พนฐานเปนระดบดได โดยพฒนาผลงานและใหประเมนรบรองใหมภายใน 1-3 ป ซงมเนอหาทเพมเตมและปรบเปลยน

เกณฑบางตวดงน

เนอหาเพมเตม

1. เกณฑการสอบสวนโรคทปรบใหมระดบอำาเภอจงหวดเขตและสวนกลาง

2. ความรเกยวกบการควบคมโรคและนยามศพททใชทางระบาดวทยา

3. ตวอยางหลกฐานสำาหรบตวชวดยอยบางตว

4. ตวอยางรายงานสอบสวนโรคฉบบสมบรณ(FullReport)

เกณฑตวชวดทเปลยนไป

ตวชวดท 12, 13 และ 15

เดม

ผานเกณฑตามเงอนไขรอยละ40-59 ผานระดบพนฐาน

ปรบใหมเปน

ผานเกณฑตามเงอนไขรอยละ50-59 ผานระดบพนฐาน

ตวชวดท 14 ผลงานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

เดม

รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพรอยละ40-59 ผานระดบพนฐาน

รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพรอยละ60-79 ผานระดบS1

รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพรอยละ80ขนไป ผานระดบS2


รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพ1เรอง ผานระดบพนฐาน

รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพ2เรอง ผานระดบS1

รายงานสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง ผานระดบS2

ตวชวดท 16 ผลงานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

เดม

การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพรอยละ40-59 ผานระดบพนฐาน

การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพรอยละ60-79 ผานระดบS1

การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพรอยละ80ขนไป ผานระดบS2


การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ1เรอง ผานระดบพนฐาน

การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ2เรอง ผานระดบS1

การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง ผานระดบS2

viiมาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

บทท 1 บทนำา

1.ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว

(SurveillanceandRapidResponseTeam:SRRT)

2.กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548(IHR2005)

3.กรอบแนวคดของมาตรฐานSRRTการพฒนาทมและการประยกตใช

บทท 2 มาตรฐาน SRRT และเกณฑการประเมน

1.มาตรฐานทมตวชวดและตวชวดยอย

2. ระดบทมตามมาตรฐาน

3.การผานเกณฑและการยกระดบมาตรฐาน

4.การรบรองผลการประเมนมาตรฐาน

5.รายการตวชวดยอยและเกณฑผานรายตวชวด

(ใชเฉพาะทมระดบอำาเภอจงหวดเขตสวนกลางเทานน)

บทท 3 รายละเอยดตวชวดมาตรฐาน SRRT (Templates)

ตวชวดท1 การจดตงทมSRRT

ตวชวดท2 ทมมศกยภาพทางวชาการ

ตวชวดท3 ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

ตวชวดท4 ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

ตวชวดท5 ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม

ตวชวดท6 การเฝาระวงและเตอนภย

ตวชวดท7 การประเมนสถานการณและรายงาน

ตวชวดท8 การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

ตวชวดท9 การควบคมโรคขนตน

ตวชวดท10การสนบสนนมาตรการดานอนามยสงแวดลอม

ตวชวดท11การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข

ตวชวดท12ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

ตวชวดท13ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค

ตวชวดท14ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

ตวชวดท15ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

ตวชวดท16ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

ตวชวดท17ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนอง

ทางสาธารณสขทเผยแพรในวารสารเวทวชาการ

ส�รบญ

1

1

4

7

9

9

10

11

12

13

17

17

18

20

21

23

24

25

27

29

31

32

33

34

35

37

38

39

viii มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

บทท 4 แนวทางการปฏบตงานตามมาตรฐาน 1.การพฒนาทมSRRTและการเตรยมความพรอมของทม 2.การเฝาระวงเหตการณ(Event-basedsurveillance) 3.การสอบสวนโรคและภยสขภาพ 4.การควบคมการระบาด

บทท 5 การควบคมโรคไวในพนทเกดโรค (Containment) คำาจำากดความ(Definitions) ธรรมชาตของโรคตดเชอ(Naturalhistoryofcommunicablediseases) ทางทเชอโรคเขาสรางกาย(Modeoftransmissionsofinfection) ทฤษฎทวไปในการควบคมโรค(Generalprinciplesofcontrol) แนวทางการควบคมโรคไวในพนทเกดโรค(Guidelineofcontainment)

บทท 6 มาตรฐาน SRRT และเกณฑการประเมน แบบสรปผลการประเมนมาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT) ตวอยางสรปผลการประเมนมาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT) แบบประเมนตนเองตามมาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT) ตวอยางทะเบยนรบแจงและตรวจสอบขาวการเกดโรคภยและเหตผดปกตของหนวยงาน โรคและกลมอาการทมความสำาคญสงระดบประเทศ(Prioritydiseases) ประจำาปพ.ศ.2555 เงอนไขการออกสอบสวนโรคทสำานกระบาดวทยากำาหนดภายใน24ชวโมงหลงรบแจง ตวอยางรายการวสดอปกรณเวชภณฑและอปกรณปองกนตนเองสำาหรบทมSRRT ตวอยางเกณฑขนตำาของคลงเวชภณฑวสดอปกรณปองกนทจำาเปนเพอรองรบโรคไขหวดนก ไขหวดใหญและโรคตดตออบตใหม ตวอยางรายการวสดอปกรณและเอกสารคมอดานการจดการอนามยสงแวดลอมสำาหรบ ทมSRRTระดบอำาเภอ ตวอยางรายการหนงสอเอกสารคมอแนวทางปฏบตงานสำาหรบทมSRRT ตวอยางการกำาหนดหนาทของสมาชกทมSRRTสวนกลางสำานกระบาดวทยา ตวอยางองคประกอบและหนาทของสมาชกทมRapidResponseTeamกรณการสอบสวน โรคไขหวดนก ตวอยางทำาเนยบรายชอบคคลและหนวยงาน ตวอยางรายการเอกสารในแฟมประวตและผลงานของทมSRRT

เอกสารอางอง

บรรณานกรม

ภาคผนวก ตวอยางหลกฐานประเมนมาตรฐานSRRTตามตวชวดยอย ตวอยางรปแบบการเขยนรายงานสอบสวนโรคแบบFullReport คำาสงแตงตงคณะทำางานการจดทำามาตรฐาน(SRRT)ปงบประมาณ2555

4141515662

707076777879

868788899596

97103106

110

111112113

115116

117

120

121122141157

1มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

1. ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (Surveillance and Rapid Response Team, SRRT) การปองกนควบคมโรคเปนสวนหนงของระบบบรการสาธารณะทรฐพงจดใหกบประชาชน เดมเปนภารกจท

กระทรวงสาธารณสขดำาเนนการผานทางกรมควบคมโรคตดตอสำานกงานสาธารณสขจงหวดสำานกงานสาธารณสขอำาเภอ

และสถานอนามย ตอมาพรบ. กำาหนดแผนและขนตอนการกระจายอำานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542

ไดกำาหนดใหการปองกนโรคและระงบโรคตดตอเปนหนาททองคกรปกครองสวนทองถนตองทำา1 และภายหลงการปฏรป

ระบบราชการพ.ศ.2545กระทรวงสาธารณสขไดปรบบทบาทมาทำาหนาทกำาหนดยทธศาสตรควบคมกำากบและสนบสนน

ทางวชาการ

ทกหนวยงานรวมทงองคกรปกครองสวนทองถนมงานดานปองกนควบคมโรค2ลกษณะ

1.งานควบคมโรคบางหนวยงานอาจจำาแนกยอยเปนรายโรค/ภยสขภาพหรอกลมโรคเปนการดำาเนนมาตรการ

และกลวธตางๆ เพอปองกนควบคมการเกดโรคและภยสขภาพใหอยในระดบปกต และดำาเนนการควบคมการระบาด

เมอมการเกดโรคและภยสขภาพทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2.งานระบาดวทยาทำาหนาทเฝาระวงและตรวจจบการเกดโรค/ภยทฉกเฉนผดปกต สอบสวนหาสาเหต และ

รวมควบคมการระบาดขนตน

เหตการณฉกเฉนทางสาธารณสขหลายครงมความรนแรง ตองมผรวมปฏบตงานจำานวนมากหรอใชความร

ความสามารถหลายดาน ทกหนวยงานจงตองจดกลไกใหเกดทมงานทมกำาลงคนเพยงพอและออกปฏบตงานไดรวดเรว

ทนการณเรยกวา“ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(Surveillance and Rapid Response Team, SRRT)”ซงกระทรวง

สาธารณสขกำาหนดนโยบายใหมทม SRRT ตงแตปงบประมาณ 2548 โดยการจดตงทมระดบอำาเภอ ทมระดบจงหวด

ทมระดบเขตและทมสวนกลางรวม1,030ทมและตอมาในปพ.ศ.2554-2555กรมควบคมโรคมนโยบายจดตงและ

พฒนาทมSRRTเครอขายระดบตำาบลครบทกพนท โดยมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล(รพ.สต.)เปนศนยกลางใน

การรบแจงขาว(รปท1)

รปท1ระดบและจำานวนทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)

บทนำ� 1บทท

2 มาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ฉบบปรบปรงใหม 2555

บทบาทภารกจของทมSRRTมดงน2

1. เฝาระวงโรคตดตอทแพรระบาดรวดเรวรนแรง

2. ตรวจจบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข(Publichealthemergency)

3. สอบสวนโรคอยางมประสทธภาพทนการณ

4. ควบคมโรคขนตน(Containment)ทนท

5. แลกเปลยนขอมลเฝาระวงโรคและรวมมอกนเปนเครอขายทงภายในและตางประเทศผานจดประสานงาน

กฎอนามยระหวางประเทศ

ภารกจของทม SRRT ในการตอบสนองเหตการณ เนนการเฝาระวง หยดหรอจำากดการแพรระบาดของโรค

โดยเรวทมSRRTไมไดมภารกจในการควบคมโรคจนเสรจสมบรณตวอยางเชนกรณสงสยโรคไขหวดนกทมSRRT

เรมดำาเนนการภายใน24ชวโมงแรกทพบผปวยเพอควบคมการแพรกระจายโรคในเบองตน(OutbreakContainment)

และทมSRRTไมไดมภารกจในการกชพรกษาพยาบาลบรรเทาทกขหรอฟนฟสภาพทงกายใจและสงแวดลอมแตทม

SRRTใหขอเสนอแนะประสานและปฏบตงานรวมกบทมหรอหนวยงานทมหนาทเฉพาะได

รปท2แผนทนำาทางการพฒนาทมSRRTและกำาหนดเวลาในกฎอนามยระหวางประเทศ(IHR2005)

ยทธศาสตรการพฒนาทมSRRTไดแก

1. การพฒนานโยบายยทธศาสตรและการสงเสรมสนบสนน

2. การพฒนาบคลากรทงการฝกอบรมและการพฒนาระหวางงาน(Onthejobtraining)

3. การพฒนากระบวนการปฏบตงานดานเฝาระวงโรคสอบสวนโรคและควบคมโรคขนตน

4. การพฒนาเครอขายทมSRRT

กจกรรมเนนหนกทสำาคญของการพฒนาทมSRRTชวงระหวางป2548-2555ไดแก

ป2548จดอบรมทมระดบอำาเภอ(รวมศนยบรการสาธารณสขกรงเทพมหานคร)ทวประเทศ941ทมและ

ทมระดบจงหวด(รวมสำานกอนามยกทม.)76ทมจดทำาและใชมาตรฐานทมSRRTฉบบแรก


ป2549สงเสรมสนบสนนใหทมSRRTระดบอำาเภอมปฏบตการอยางนอยอำาเภอละ1ครง(OneTeamOne

Operation)โดยเรมใหรางวลการสงผลงานสอบสวนโรคปรบวธสงรายงานสอบสวนโรคทางอเลกทรอนกสและสนบสนน

การเรยนรจากผลงานในการประชมเชงปฏบตการเครอขายระดบเขต

ป 2550สงเสรมสนบสนนใหแตละจงหวดมผลงานทมคณภาพ โดยการสนบสนนงบประมาณจากตางประเทศ

ใหทกจงหวดจดอบรมผสอบสวนหลกของทมระดบจงหวดพฒนาระบบสนบสนนการสงตรวจวตถตวอยางและใชผลการ

ประเมนมาตรฐานทมSRRTเปนตวชวดหนงของการตรวจราชการ

ป2551จดอบรมดานบรหารจดการและจดประชมเชงปฏบตการใหกบหวหนาทมSRRTระดบจงหวดหรอนาย

แพทยผเชยวชาญดานเวชกรรมปองกนเรมพฒนารปแบบทมSRRTระดบทองถน(เทศบาลนคร)ใชผลงานสอบสวนโรค

ของทมSRRTระดบอำาเภอเปนตวชวดหนงของการตรวจราชการและเรมตนบรณาการงานพฒนาทมSRRTระหวาง

กรมควบคมโรคกบกรมอนามย

ป2552ปรบใชมาตรฐานและแนวทางปฏบตงานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)ฉบบท2เพอเพม

ขดความสามารถและประสทธภาพผลงานสอดคลองกบกฎอนามยระหวางประเทศและเรมจดประกวดรางวลคนดศรระบาด

ป2553จดทำาหลกสตรการควบคมโรคเบองตนสำาหรบSRRTสนบสนนคมอโรคตดตอทวไปคมอชววทยาและ

การควบคมแมลงทเปนปญหาสาธารณสข ชดหนงสอระบาดบนลอโลกและวดทศนชคนกนยา แก SRRT ระดบอำาเภอ

จงหวดและเขต เปดตวนโยบายอำาเภอควบคมโรคเขมแขงและการพฒนา SRRT เครอขายระดบตำาบล ณ หองประชม

อมแพคเมองทองธานศกษาดงานการเฝาระวงเหตการณทมณฑลยนานสาธารณรฐประชาชนจน

ป 2554มการอบรมSRRT เครอขายระดบตำาบล (เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลอาสาสมคร

สาธารณสขหมบานองคกรปกครองสวนทองถน)โดยผานครก.(เจาหนาทระบาดระดบจงหวดและอำาเภอ)โดยกรมควบคม

โรคสนบสนนงบประมาณให2,775แหงเปนเงน6,973,500บาทและศกษาดงานระบาดวทยากบการตอบโตภาวะฉกเฉน

ทมหานครปกกงสาธารณรฐประชาชนจน

ป 2555 ขยายความครอบคลมการเฝาระวงเหตการณแก SRRT เครอขายระดบตำาบลทกพนททวประเทศ

กรมควบคมโรคสนบสนนงบประมาณสำาหรบการขยายความครอบคลมทกรพ.สต.จดทำาคมอการดำาเนนงานดานระบาดวทยา

และมาตรฐานสำาหรบทม SRRT เครอขายระดบตำาบล และมการปรบปรงคมอมาตรฐาน SRRT ระดบสวนกลาง เขต

จงหวดและอำาเภอ

จากการดำาเนนงานทำาใหทมSRRTระดบอำาเภอ(รวมศนยบรการสาธารณสขกทม.)มผลงานสอบสวนโรค

เพมขนจากจำานวนทสงรายงานสอบสวนโรคในป2548รอยละ20.9เพมเปนรอยละ82.9ในป2554(รปท3)

นอกจากนนการอบรมหลกสตรระบาดวทยาและการบรหารจดการสำาหรบแพทยและผสอบสวนหลกตงแตป

พ.ศ.2548-2555รวม7รนจำานวน250คนกระจายไปทวประเทศ(รปท4)

รปท3ผลงานการสงรายงานสอบสวนโรคของทมSRRTระดบอำาเภอ(รวมศนยบรการสาธารณสขกทม.)

ปงบประมาณ2548–2554


รปท4แพทยและนกวชาการสาธารณสขจากหลกสตรระบาดวทยาและการบรหารจดการสำาหรบแพทยหวหนา

ทมและผสอบสวนหลกรน1-7จำาแนกตามสถานทปฏบตงาน(พ.ศ.2548-2555)

มาตรฐานทมSRRTฉบบแรก(พ.ศ.2548)ม4ดาน14ตวชวดดงน3

1.ดานทมงาน(Team)ม2ตวชวดไดแกการจดตงทมSRRTและศกยภาพทางวชาการของทม

2.ดานความพรอมและความรวดเรว(Rapid)ม2ตวชวดไดแกความพรอมของทมในภาวะปกตและความ

รวดเรวในการออกปฏบตงาน(Responsetime)

3.ดานการเฝาระวงและเตอนภย (Surveillance) เปนการเฝาระวงตามระบบรายงานทางระบาดวทยา (รง.

506) ม 5 ตวชวด ไดแก จดทำาสถานการณโรคทสำาคญและเผยแพรอยางตอเนอง ความครอบคลมของหนวยงานทสง

รายงานผปวยโรคตดตอทตองเฝาระวงอยางตอเนองตามเกณฑทกำาหนดความทนเวลาของการรายงานผปวยโรคตดตอทตอง

เฝาระวงตามเกณฑทกำาหนด การแจงเตอนภยจากการตรวจสอบสถานการณโรค และการทราบขาวเตอนภยและองคความร

ทางเครอขายอเลกทรอนกส

4.ดานการสอบสวนโรค(Response)ม5ตวชวดไดแกความครบถวนของการสอบสวนผปวยเฉพาะราย

ในพนทรบผดชอบความทนเวลาของการไดรบแจงขาวการระบาดความครบถวนของการสอบสวนการระบาดการสอบสวน

โรคทมคณภาพและการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ

มาตรฐานSRRTฉบบแรกมสวนทำาใหการจดตงทมเปนรปธรรมชดเจนเพมผลงานเชงปรมาณและใชสราง

ความสมพนธในเครอขาย โดยเฉพาะระหวางทมระดบอำาเภอกบทมระดบเขตทเปนผประเมน แตมขอจำากดทใชไดเฉพาะ

หนวยงานทมงานระบาดวทยาอยเดมมความสบสนกบมาตรฐานงานเฝาระวงฯและมาตรฐานไมไดแสดงขดความสามารถ

ของทมทเปนจรงทำาใหจำาเปนตองปรบปรงมาตรฐานใหม(ฉบบท2)เพอผลกดนการพฒนาความสามารถของทมส“ทม

SRRTมออาชพ (ProfessionalSRRT)”จากการนำามาตรฐานฉบบท 2 ไปใชพบวายงขาดรายละเอยดและตวอยางใน

ตวชวดยอยจงนำามาปรบปรงมาตรฐานใหม(ฉบบท3)เพอเพมคณภาพการประเมนและงายตอการปฏบตงานยงขน

2. กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 (IHR2005) กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548หรอInternationalHealthRegulation2005เปนขอตกลงระหวาง

ประเทศสมาชกองคการอนามยโลก มวตถประสงคเพอตรวจจบการระบาดของโรคหรอภยคกคามดานสาธารณสข วาง

มาตรการปองกนควบคมโรคลดผลกระทบตอการเดนทางและขนสงระหวางประเทศบงคบใชเมอวนท15มถนายน25504

สาระสำาคญตอการพฒนาทมSRRTมดงน


2.1ขอกำาหนดในการพฒนาสมรรถนะหลกของประเทศดานการเฝาระวงและตอบสนอง5ทประเทศสมาชกตอง

ดำาเนนการจดใหมหนวยเฝาระวงและตอบสนองทางสาธารณสข3ระดบไดแก

2.1.1ระดบทองถนและ/หรอระดบตน (Local community level and/or Primary public health

responselevel)ตองพฒนาสมรรถนะหลกในดาน

1)การตรวจจบเหตการณ(Detectevents)การปวยหรอตายทผดปกต

2)การรายงานขอมลขาวสารทสำาคญ ซงไดแก ลกษณะทางคลนก ผลชนสตรทางหองปฏบตการ

แหลงโรคและชนดความเสยง จำานวนผปวยและผตาย เงอนไขททำาใหระบาดและมาตรการทางสาธารณสขทดำาเนนการ

ขอมลสวนใหญไดจากการสอบสวนโรค

3)การควบคมโรคขนตนทนท

2.1.2ระดบกลาง(Intermediatepublichealthresponselevel)ตองพฒนาสมรรถนะหลกดาน

1)การตรวจสอบยนยนเหตการณทไดรบรายงานจากหนวยระดบตน

2)การสนบสนนหรอดำาเนนมาตรการควบคมโรคเพมเตม

3)การประเมนสถานการณทนทถาเรงดวนรนแรงใหรายงานตอไปสวนกลาง

2.1.3ระดบชาต(Nationallevel)ตองพฒนาสมรรถนะหลกดาน

1)การประเมนสถานการณเรงดวนภายใน48ชวโมงและแจงเหตตอองคการอนามยโลก

2)การตอบสนองทางสาธารณสข(Publichealthresponse)โดย

- ควบคมการแพรกระจายของโรคทงในและระหวางประเทศ

- ใหการสนบสนนผานทางผเชยวชาญการวเคราะหทางหองปฏบตการและสงกำาลงบำารง

- สนบสนนทมสอบสวนควบคมโรค

- รายงานผบรหารระดบสงและประสานเจาหนาทตางๆเพอขอความเหนชอบและอนมต

- ตดตอประสานงานโดยตรงกบกระทรวงอนทเกยวของ

- จดใหมการตดตอสอสารทมประสทธภาพเชอมโยงหนวยงาน/องคกรทเกยวของ

- จดใหมและดำาเนนการตามแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบชาต

- ดำาเนนกจกรรมดงกลาวขางตนไดตลอด24ชวโมง

ประเทศสมาชกตองพฒนาและรกษาระดบความสามารถตามทกำาหนดภายในปพ.ศ.2555

2.2ขอกำาหนดวาดวยภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ(PublicHealthEmergencyofInter-

nationalConcern,PHEIC)5หรอเหตอนตรายททกประเทศตองรวมกนเฝาระวงฯ

2.2.1เกณฑพจารณาเปนเหตการณทเขาไดกบเงอนไขอยางนอย2ใน4เงอนไขดงน

1)ทำาใหเกดผลกระทบทางสขภาพทรนแรง

(Seriousnessofthepublichealthimpact)

2)เปนเหตการณผดปกตหรอไมเคยพบมากอน

(Unusualorunexpectednatureoftheevent)

3)มโอกาสทจะแพรไปสพนทอน

(Potentialfortheeventtospread)

4)อาจตองจำากดการเคลอนทของผคนหรอสนคา

(Theriskthatrestrictionstotravelortrade)

รปท5กฎอนามยระหวางประเทศ

พ.ศ.2548(IHR2005)


2.2.2การจดกลมภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ(PHEIC)จำาแนกเปน3กลม

1)กลมโรคตดเชอรายแรงแมมผปวยรายเดยวกมอนตรายไดแกโรคไขทรพษโปลโอโรคทางเดน

หายใจเฉยบพลนรนแรง(SARS)โรคไขหวดใหญในมนษยจากเชอไวรสสายพนธใหมเปนตน

2)กลมโรคตดเชอทเกดเฉพาะพนท แตมศกยภาพกอใหเกดผลกระทบสงหรอมแนวโนมแพรระบาด

ขามประเทศ เชน อหวาตกโรค กาฬโรคปอด ไขเหลอง ไขเลอดออกจากไวรสชนดตางๆ (อโบลา ลาสซา มารเบรก)

ไขเวสทไนลไขเลอดออกเดงกโรคไขสมองอกเสบโรครฟวลเลยเปนตน

3)เหตการณทไมเขาขาย2กลมแรกรวมถงโรคและภยสขภาพทไมทราบสาเหตแหลงโรคหรอทมา

และตรงกบเงอนไขขางตน

2.2.3เครองมอประเมนเหตการณ (Decision instrument) ซงทม SRRT ควรทราบและใชเครองมอได

(รปท6)

รปท6เครองมอสำาหรบใชประเมนเหตการณ


3. กรอบแนวคดของมาตรฐาน SRRT การพฒนาทม และการประยกตใช 3.1ระบบงานของทมSRRTประกอบดวยกระบวนการของงานหลก 3 งาน ไดแก งานเฝาระวงเหตการณ

(Event-basedsurveillance)งานสอบสวนโรคและภยสขภาพและงานควบคมโรคขนตนสวนงานสงเสรมสนบสนนไดแก

การพฒนาศกยภาพทมและการเตรยมความพรอมของทม

รปท7กระบวนการปฏบตงานของทมSRRT

3.2โครงรางมาตรฐานSRRTม4องคประกอบ17ตวชวด

รปท8แผนผงโครงรางมาตรฐานSRRT

3.3แนวทางการพฒนาทมตามมาตรฐานมาตรฐานSRRTเปนขอกำาหนดเกยวกบรปแบบคณลกษณะความ

สามารถและผลงานทพงประสงครวมถงการพฒนาทมดวยตนเองตงแตการวางแผนหรอกำาหนดเปาหมายพฒนาศกยภาพ

และเตรยมการตางๆจนกระทงการประเมนตนเองตามมาตรฐาน


รปท9แนวทางการพฒนาทมSRRTตามมาตรฐาน

3.4การประยกตใชผลการประเมนมาตรฐานSRRTตวชวดตามมาตรฐานSRRTสามารถนำามาประยกตใช

เปนตวชวดของหนวยงานตวชวดบคคลหรอทกคนทเปนสมาชกทมSRRTตามระบบบรหารผลการปฏบตราชการในพรบ.

ระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551ทกำาหนดใหมการประเมนผลการปฏบตราชการโดยใชองคประกอบ2สวนไดแก

3.4.1การประเมนผลสมฤทธของงานใชตวชวดดานผลงานนำามากำาหนดดงน

1)ตวชวดเชงปรมาณเชนจำานวนหรอรอยละความครบถวนของการสอบสวนโรคฯ

2)ตวชวดเชงคณภาพเชนรอยละของการสอบสวนโรคทมคณภาพฯ

3)ตวชวดเชงเวลาเชนรอยละของการสอบสวนโรคทนเวลาฯ

4)ตวชวดระดบความสำาเรจเชนระดบความสำาเรจของการสงเคราะหองคความรฯ

3.4.2การประเมนสมรรถนะโดยประยกตตวชวดSRRTในการประเมนสมรรถนะตอไปน

1)สมรรถนะหลก(Corecompetency)ไดแก

- ความรวมแรงรวมใจ(Teamwork)

- การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ(Expertise)

2)สมรรถนะประจำากลมงาน(Technicalcompetency)ไดแก

- การคดวเคราะห(AnalyticalThinking)

- การสบเสาะหาขอมล(InformationSeeking)

- ความยดหยนผอนปรน(Flexibility)

- การดำาเนนการเชงรก(Proactiveness)

- ความถกตองของงาน(ConcernforOrder)

- การพฒนาศกยภาพคน(Caring&DevelopingOthers)

- สภาวะผนำา(Leadership)

การประยกตใช หมายถง การใชผลการประเมนตามตวชวด ผลงานทเกยวของกบการประเมน รวมถง

กระบวนการปฏบตงานทมผลตอการประเมน


มาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRTstandard)

หมายถง ขอกำาหนดเกยวกบคณลกษณะ แนวทางปฏบต และผลงานทพงประสงคของทมเฝาระวงสอบสวน

เคลอนทเรว

มาตรฐานSRRTเปนมาตรฐานสำาหรบทมSRRTทกระดบทกทมของทกหนวยงานโดยมความแตกตางดาน

จำานวนตวชวดทใชประกอบมาตรฐานทมแตละระดบ

วตถประสงคของการนำามาตรฐานSRRTมาใช

1. เพอเปนแนวทางในการพฒนาและยกระดบคณภาพของทมSRRT

2. เพอใชเปนเกณฑเปรยบเทยบสมรรถนะหรอBenchmarkระหวางทมSRRT

3. เพอเปนกลไกในการพฒนาขดความสามารถดานการเฝาระวงและตอบสนองทางสาธารณสขของประเทศ

ตามขอกำาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศ(IHR2005)

1. มาตรฐานทม ตวชวด และตวชวดยอย 1.1มาตรฐานทมSRRTม4องคประกอบไดแก

องคประกอบท1:ทมมความเปนทมชดเจนและมศกยภาพในการปฏบตงาน

องคประกอบท2:ทมมความพรอมในการปฏบตงานเมอเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

องคประกอบท3:ทมมความสามารถหลกตามขอกำาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศ(IHR2005)

องคประกอบท4:ทมมผลงานทมคณภาพ

1.2ตวชวด(Indicator)มจำานวน17ตวชวดจำาแนกตามมาตรฐานแตละองคประกอบดงน

1.2.1ทมมความเปนทมชดเจนและมศกยภาพในการปฏบตงานม3ตวชวด

1)การจดตงทมSRRT

2)ทมมศกยภาพทางวชาการ

3)ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

1.2.2ทมมความพรอมในการปฏบตงานเมอเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขม2ตวชวด

1)ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

2)ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม

1.2.3ทมมความสามารถหลกตามขอกำาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศม6ตวชวด

1)การเฝาระวงและเตอนภย

2)การประเมนสถานการณและรายงาน

3)การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

4)การควบคมโรคขนตน

ม�ตรฐ�น SRRT

และเกณฑการประเมน 2บทท


5)การสนบสนนมาตรการดานอนามยสงแวดลอม

6)การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข

1.2.4ทมมผลงานทมคณภาพม6ตวชวด

1)ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

2)ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค

3)ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

4)ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

5)ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

6)ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสขทเผยแพรใน

วารสารเวทวชาการหรอเวบไซต

1.3ตวชวดยอย(Sub-indicator)เปนสวนประกอบของแตละตวชวดม2ลกษณะดงน

1.3.1ตวชวดตามมาตรฐานองคประกอบท1-3มหลายตวชวดยอยและมลกษณะเฉพาะดงน

- องคประกอบดานความเปนทมตวชวดยอยเปนสงทควรกำาหนดหรอควรมณปจจบน

- องคประกอบดานความพรอมตวชวดยอยเปนสงทควรมหรอทำาใหพรอมณปจจบน

- องคประกอบดานความสามารถการปฏบตงานตวชวดยอยเปนขนตอนหรอกจกรรมทแสดงความ

สามารถทควรทำาไดโดยเปนผลงานทจดทำาไวไมเกน3ป

1.3.2ตวชวดตามมาตรฐานองคประกอบท 4 หรอตวชวดผลงาน แตละตวชวดมเพยง 1 ตวชวดยอย

ซงผานเกณฑตามระดบผลงานในรอบ1-3ปทประเมน

2. ระดบทมตามมาตรฐาน ทมSRRTตามมาตรฐานSRRTม5ระดบ

2.1ทมเครอขายระดบตำาบล/ทองถนหมายถงทมSRRTทจดตงขนในทองถนโดยมหนวยงานสาธารณสข

(รพ.สต.)รวมกบหนวยงานอนในทองถน เชนอปท.,อสม., โรงเรยน,คายทหาร, เรอนจำา เปนตนทมเครอขายระดบ

ตำาบล/ทองถนเทยบเทากบLocalcommunitylevelตามกฎอนามยระหวางประเทศ(IHR2005)

2.2ทมระดบอำาเภอหมายถงทมSRRTประจำาพนททมหลายทองถนเชนหนวยงานสาธารณสขระดบอำาเภอ

โซนตำาบล ศนยบรการสาธารณสข กทม. เทศบาล คายทหาร ทมระดบอำาเภอเทยบเทากบ Primary public health

responselevel

2.3ทมระดบจงหวดหมายถงทมSRRTประจำาพนทระดบจงหวดไดแกสำานกงานสาธารณสขจงหวดสำานก

อนามยกทม.องคการบรหารสวนจงหวด(อบจ.)หนวยแพทยของกองทพภาคทมระดบจงหวดเทยบเทากบIntermediate

publichealthresponselevel

2.4ทมระดบเขตหมายถงทมSRRTทสนบสนนพนทหลายจงหวดเชนทมประจำาเขตตรวจราชการกระทรวง

สาธารณสขหรอพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคเขตดานควบคมโรคทสงกดสำานกงานปองกนควบคมโรค

เปนตน

2.5ทมสวนกลางหมายถงทมSRRTททำาหนาทสนบสนนและตอบสนองระดบชาตดวยความเชยวชาญเชน

ทมประจำาสำานกวชาการสวนกลางของกรมควบคมโรคดานฯทขนตรงสำานกในสวนกลางทมประจำาสำานกอนามยสงแวดลอม

กรมอนามยและทมกรมแพทยทหารเปนตน

ทมสวนกลางและทมระดบเขตเทยบเทากบNationalpublichealthresponselevel


ตารางท1มาตรฐานทมSRRTจำาแนกตามองคประกอบตวชวดและระดบทม

องคประกอบ/ตวชวด

องคประกอบดานความเปนทม

1.การจดตงทมSRRT

2.ทมมศกยภาพทางวชาการ

3.ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

องคประกอบดานความพรอม

4.ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

5.ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม

องคประกอบดานความสามารถการปฏบตงาน

6.การเฝาระวงและเตอนภย

7.การประเมนสถานการณและรายงาน

8.การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

9.การควบคมโรคขนตน

10.การสนบสนนมาตรการดานอนามยสงแวดลอม

11.การสนบสนนมาตรการควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข

องคประกอบดานผลงาน

12.ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

13.ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค

14.ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

15.ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

16.ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

17.ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนอง

ทางสาธารณสขทเผยแพรในวารสารเวทวชาการเวบไซตฯ

รวมจำานวนตวชวด

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

11

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

13

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

14

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

15

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

15

ระดบทมSRRT

ตำาบล/ทองถน อำาเภอ จงหวด เขต สวนกลาง

หมายเหต:ทมSRRTเครอขายระดบตำาบลใชมาตรฐานSRRTจำาเพาะแยกจากระดบอนๆ

3. การผานเกณฑ และการยกระดบมาตรฐาน เกณฑ หมายถง เกณฑตามมาตรฐาน ตวชวด และตวชวดยอย สวนการผานเกณฑจำาแนกเปน “ผาน และ

ไมผาน”

3.1การผานเกณฑมาตรฐานพจารณาจากจำานวนตวชวดทผานเกณฑซงแบงเปน3ระดบ

- ผานเกณฑมาตรฐานระดบพนฐานหมายถงทกตวชวดผานเกณฑอยางนอยระดบพนฐาน

- ผานเกณฑมาตรฐานระดบดหมายถงทกตวชวดผานเกณฑระดบด

- ผานเกณฑมาตรฐานระดบดเยยมหมายถงผานเกณฑมาตรฐานระดบดตดตอกนโดยมระยะหางจากครง

กอน1-3ปและมจำานวนตวชวดผลงานระดบS2มากกวาครงกอน

3.2การผานเกณฑตวชวดพจารณาจากจำานวนตวชวดยอยทผานเกณฑซงแบงเปน2ระดบ

- ผานเกณฑตวชวดระดบพนฐานหมายถงมตวชวดยอยระดบพนฐานผานเกณฑทงหมด

- ผานเกณฑตวชวดระดบดหมายถงทกตวชวดยอยผานเกณฑทงหมด


3.3 การผานเกณฑตวชวดยอยสวนใหญพจารณาจากเอกสารตางๆเชนคำาสงแฟมประวตแผนงานตารางเวร

รายการสงสนบสนนเกณฑ/เงอนไขททมกำาหนดทะเบยน/รายงานฯลฯบางตวชวดยอยอาจพจารณาจากหลกฐานอนเชน

ยานพาหนะวสดอปกรณเปนตนตวชวดยอยม2ชนด

- ตวชวดยอยระดบพนฐาน(Basicrequirement,B)เปนรายการหรอขอกำาหนดขนตำาของทม

- ตวชวดยอยระดบด(Specialrequirement,S)แสดงศกยภาพและประสทธภาพทเพมขนของทมเฉพาะ

มาตรฐานองคประกอบท4แบงผลงานทดเปน2ระดบ(S1,S2)

การประเมนมาตรฐานของทมเรมจากระดบใดกไดผลการผานเกณฑแตละระดบใชได3ปเชนประเมน

มาตรฐานผานในปงบประมาณพ.ศ.2556จะมอายการผานมาตรฐานถงสนปงบประมาณพ.ศ.2559เปนตนแตทม

สามารถประเมนใหมไดทกปเพอพฒนามาตรฐานตนเองสงขนโดยเลอนลำาดบมาตรฐานตามภาพ

รปท10ลำาดบมาตรฐานทมSRRT

4. การรบรองผลการประเมนมาตรฐาน ขนตอนการประเมนมาตรฐานSRRT

4.1ประเมนตนเอง

- ทมSRRTทกระดบศกษาเกณฑและตวชวดยอยตามคมอมาตรฐานSRRT

- ทมSRRTแตละระดบทำาการประเมนตนเองหากประเมนแลวผานใหเตรยมหลกฐานเอกสารใหพรอม

และแจงทมระดบเหนอขนไปเพอรบรองการประเมน

4.2รบรองการประเมนโดยทมระดบสงขนไป

- ทมระดบอำาเภอรบรองผลการประเมนมาตรฐานทมระดบตำาบล(ขนตน)ถาผลการประเมนผานใหแจง

ทมระดบจงหวดเปนผรบรองการประเมนอกครง

- ทมระดบจงหวดรบรองผลการประเมนมาตรฐานทมระดบอำาเภอ(ขนตน)ถาผลการประเมนผานใหแจง

ทมระดบเขตเปนผรบรองการประเมนอกครง

- ทมระดบเขต(สำานกงานปองกนควบคมโรคเขต+ศนยอนามยเขต)รบรองมาตรฐานทมระดบจงหวดและ

อำาเภอ

- ทมสวนกลางรบรองมาตรฐานทมระดบเขต

กรณการรบรองผลการประเมนมาตรฐาน มความเหนแตกตางกน ใหใชมตของคณะกรรมการ และ/หรอ

ความเหนเพมเตมจากคณะกรรมการของหนวยงานระดบเหนอขนไป


ตารางท2มาตรฐานทมSRRTและคณะกรรมการรบรองผลการประเมนมาตรฐาน

มาตรฐานทมSRRT

เครอขายระดบตำาบล/ทองถน

ทมSRRTระดบอำาเภอ

ทมSRRTระดบจงหวด

ทมSRRTระดบเขต

คณะกรรมการฯระดบอำาเภอ

คณะกรรมการฯระดบจงหวด

-

-

คณะกรรมการฯระดบจงหวด

คณะกรรมการฯระดบเขต

คณะกรรมการฯระดบเขต

คณะกรรมการฯสวนกลาง

คณะกรรมการรบรองผลการประเมนมาตรฐานขนตน

คณะกรรมการรบรองผลการประเมนมาตรฐานเมอสนสด

5. รายการตวชวดยอย และเกณฑผานรายตวชวด(ใชเฉพาะทมระดบอำาเภอจงหวดเขตสวนกลางเทานน)

องคประกอบ/ตวชวด รายการตวชวดยอย รหส* เกณฑผาน

ดานความเปนทม

1.การจดตงทม SRRT

2.ทมมศกยภาพ ทางวชาการ

3.ทมมศกยภาพ ดานการบรหาร ทมงาน

1)มคำาสงแตงตงทมทมรายชอเปนปจจบนรอยละ80ขนไป2)สมาชกทมมจำานวนตงแต4คนขนไปประกอบดวยผปฏบตงาน ไมนอยกวา3ดาน3)แกนหลกของทมเปนผปฏบตงานระบาดวทยา(เฝาระวง,สอบสวนโรค)

และสมาชกทมอยางนอย1คนมความรพนฐานดานอนามยสงแวดลอม4)หวหนาทมเปนแพทยหรอหวหนาหนวยงาน5)หนวยงานมการระบโครงสรางภายในทชดเจนเพอเปนหนวยรบผดชอบ

การจดตงและเปนแกนดำาเนนงานของทมSRRT

1)ทมมแผนงาน/โครงการพฒนาบคลากรทมSRRTและ/หรอการจดการ ความรอยางนอยปละ1ครง2)สมาชกทมรอยละ80ขนไปไดรบการฝกอบรมดานการเฝาระวง

สอบสวนและควบคมการระบาดตามหลกสตรกอนปฏบตการทางระบาดวทยาหรอเทยบเทาหรอสงกวา

3)หวหนาทมหรอแกนหลกของทมอยางนอย1คนไดรบการฝกอบรม ดานปฏบตการหรอมประสบการณทแสดงถงความชำานาญดานปฏบตการ ภาคสนาม4)สมาชกทมรอยละ50ขนไปไดเขารวมประชมเชงปฏบตการฟนฟ

ความรหรอสมมนาวชาการดานการเฝาระวงสอบสวนและควบคม การระบาดในระยะเวลา3ป

1)กำาหนดหนาทความรบผดชอบของสมาชกทมอยางชดเจนทงขณะปกตและกรณทตองออกสอบสวนโรคหรอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2)จดประชมทมอยางนอย2ครงตอป3)หวหนาทมมสวนรวมในการบรหารจดการทม4)สมาชกทมไมนอยกวารอยละ80เคยเขารวมปฏบตงานกรณทตองออก

สอบสวนโรคหรอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในระยะเวลา3ป5)จดกจกรรมหรอสงสนบสนนทสรางขวญกำาลงใจใหกบสมาชกทมทออก ปฏบตงาน

BB

B

SS

B

B

S

S

B

BBS

S

พนฐาน=3Bด=3B+2S




(ตอ)


ดานความพรอม

4.ทมมความพรอม ในการปฏบตงาน

5.ทมมแผนปฏบต การกรณเรงดวน และการฝกซอม

ดานความสามารถการปฏบตงาน

6.การเฝาระวง และเตอนภย

7.การประเมน สถานการณ และรายงาน

1)มผประสานงานทมตลอดเวลาเพอรบสงขาวสารหรอปฏบตงานกรณเรงดวน

2)มหมายเลขโทรศพทหรอการสอสารอนทสามารถตดตอสมาชกทมทงหมดไดตลอดเวลา

3)มยานพาหนะทสามารถนำาออกปฏบตงานไดทนท4)มแบบพมพ,วสดอปกรณ,เวชภณฑและอปกรณปองกนตนเอง(PPE) ทพรอมใชตามเกณฑทกำาหนด5)มคมอแนวทางปฏบตงานเพอการสอบสวนและควบคมโรคตามเกณฑท

กำาหนด6)มการจดงบประมาณทเพยงพอเพอใชในการสอบสวนควบคมโรค สงวตถตวอยางการสอสารคาตอบแทนปฏบตงานนอกเวลาราชการ

และการซอมแผน

1)มแผนการฝกซอมทมประจำาป2)มการฝกซอมตามแผนฝกซอมประจำาป3)ไดรวมซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกบหนวยงานอน4)มแผนปฏบตการกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉน5)มการฝกซอมแผนปฏบตการเรงดวนฯหรอนำาแผนไปใชจรงกบเหตการณ

อนทใกลเคยง

1)มการกำาหนดรายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญในพนทรบผดชอบ ของทม(Prioritydiseases)และควรมนยามผปวยครบทกโรค2)มการจดทำาทะเบยนรบแจงขาวหรอรบรายงานการเกดโรค/ภยทเปน

ปญหาสำาคญ3)มการแจงเตอนภยการสงขาวหรอรายงานเบองตน4)มการกรองขาวเพอแยกขาวไมมมลและหาสญญาณภย(Signals)5)มการสรางเครอขายแหลงขอมลขาวสารทงในเขตรบผดชอบ พนทใกลเคยงและพนทอนทเกยวของ

1)มการตรวจสอบยนยนโดยใชเครองมอสอสาร2)มการรายงานตอรวมถงการแจงกลบ3)มการตรวจสอบยนยนโดยสงทมSRRTไปทเกดเหต4)มการประเมนสถานการณโดยใชเครองมอประเมน5)มการรวมพจารณาประเมนโดยทปรกษาผเชยวชาญ หรอคณะกรรมการ

B

B

BS S

S

BBBSS

B

B

BSS

BBBSS






(ตอ)


8.การสอบสวนโรค และภยสขภาพ

9.การควบคมโรค ขนตน

10.การสนบสนน มาตรการ ดานอนามย สงแวดลอม

11.การสนบสนน มาตรการ ดานควบคมโรค และตอบสนอง ทางสาธารณสข

1)มการกำาหนดเกณฑของทมในการออกสอบสวนโรคควบคมการระบาดหรอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2)มการรวบรวมขอมลทางระบาดวทยาของผปวยไดถกตองครบถวน3)มการเกบและนำาสงวตถตวอยางไดถกตองและเหมาะสม4)มการกำาหนดนยามผปวยและผสมผสไดอยางถกตอง5)มการเลอกใชวธการศกษาทางระบาดวทยาทเหมาะสมกบเหตการณ6)มการใชสถตรวมถงการนำาเสนอขอมลและการแปลผลทถกตอง

1)ปองกนตนเองจากการตดเชอและ/หรออนตรายขณะสอบสวนโรคและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยและพาหะในชมชนได

2)บอกไดถงสงทเกนขดความสามารถและขอรบการสนบสนนจาก หนวยงานเฉพาะดานหรอทมทเชยวชาญกวา3)จดการดานอนามยสงแวดลอมเบองตนหรอสำารวจความเสยง ดานอนามยสงแวดลอมขณะควบคมโรคได4)ควบคมการระบาดจากแหลงโรครวมได5)ดำาเนนการปองกนกลมเสยงสงขณะทมการระบาดไดอยางเหมาะสม6)สอสารใหชมชนเขาใจสถานการณและรวมมอควบคมการระบาดได

1)ประเมนสถานการณดานอนามยสงแวดลอมขณะมการระบาดหรอเมอเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขได

2)ใหคำาแนะนำาและความรดานสขาภบาลแกผรบผดชอบพนทหรอทองถนได3)ประสานผเกยวของเพอรวมดำาเนนการดานอนามยสงแวดลอมได4)ปฏบตงานทตองการความชำานาญดานอนามยสงแวดลอมได5)ตดตามประเมนผลการดำาเนนงานดานอนามยสงแวดลอมได

1)เปนทมSRRTทมความชำานาญและพรอมรวมปฏบตการสนบสนน2)เปนสอกลางในการตดตอขอความเหนชอบจากผบรหารระดบสงและ

ประสานงานกบหนวยงานทงภาครฐและเอกชนองคกรอาสาสมคร สถานประกอบการและทกภาคสวน3)สนบสนนและประสานงานในการนำาวตถตวอยางสงตรวจและตดตามผล4)มการสำารองสงสนบสนนและตรวจสอบวสดคงคลงทงปรมาณและ

คณภาพอยางสมำาเสมอรวมถงมแผนการจดหาวสดอปกรณเวชภณฑกรณฉกเฉน

5)มการสนบสนนและประสานงานในการขอคำาปรกษาจากผเชยวชาญหรอความชวยเหลอดานปฏบตการจากทมเชยวชาญเฉพาะทางใหกบทมSRRTระดบรอง

B

BBSSS

B

B

B

SSS

B

BBSS

BB

BS

S






(ตอ)

หมายเหต*B=Basicrequirement,S=Specialrequirement


ดานผลงาน 12.ผลงานการแจง เตอนและ รายงาน เหตการณ ทนเวลา

13.ผลงานดาน ความครบถวน ของการ สอบสวนโรค

14.ผลงานดาน คณภาพการ สอบสวนและ ควบคมโรค 15.ผลงานดาน ความรวดเรวใน การสอบสวนโรค (Response time) 16.ผลงานดาน คณภาพการ เขยนรายงาน สอบสวนโรค 17.ผลงานการนำา เสนอความรจาก การสอบสวนโรค หรอการตอบสนอง ทางสาธารณสข ทเผยแพรใน วารสารเวท วชาการหรอ เวบไซต

มการแจงเตอนขาวเกดโรค/ภยไดภายใน24ชม.หรอประเมนสถานการณและรายงานเหตการณไดภายใน48ชม.

1)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ50-59 2)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ60-79 3)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ80ขนไป

มการสอบสวนโรคครบถวน 1)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ50-59 2)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ60-79 3)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ80ขนไป

มการสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพตามเกณฑทกำาหนด 1)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ1เรอง 2)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ2เรอง 3)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง

มการสอบสวนโรคภายใน48ชวโมง 1)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ50-59 2)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ60-79 3)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ80ขนไป

มการเขยนรายงานสอบสวนการระบาดทมคณภาพตามเกณฑทกำาหนด 1)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ1เรอง 2)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ2เรอง 3)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง

มการเผยแพรความรทเปนผลงานวชาการตอเนองจากการสอบสวนโรคหรอ การตอบสนองทางสาธารณสข 1)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระหวางหนวยงานภายในประเทศ 2)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระดบชาต 3)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระดบนานาชาต

BS1S2

BS1S2

BS1S2

BS1S2

BS1S2

BS1S2

พนฐาน=1Bด=S1หรอS2


พนฐาน=1Bด=1S





ตวชวด การจดตงทมSRRT

ความหมาย

วตถประสงคของตวชวด

องคประกอบของตวชวด

คำาอธบาย

หนวยงานมการจดตงทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (Surveillance and RapidResponse Team, SRRT) ทชดเจน สามารถระบผเปนหวหนาและสมาชกทมทงหมดไดรวมถงสามารถระบสวนงานทเปนหนวยรบผดชอบการจดตงทมได เพอใหหนวยงานทมพนทรบผดชอบในการปองกนควบคมโรคมการกำาหนดตวบคคลหรอจดตงทมงานรบผดชอบการเฝาระวงและสอบสวนโรคเปนการประจำา 1)มคำาสงแตงตงทมทมรายชอเปนปจจบนรอยละ80ขนไป [B]2)สมาชกทมมจำานวนตงแต4คนขนไปประกอบดวยผปฏบตงานไมนอยกวา3ดาน [B]3)แกนหลกของทมเปนผปฏบตงานระบาดวทยา(เฝาระวง,สอบสวนโรค)และ [B] สมาชกทมอยางนอย1คนมความรพนฐานดานอนามยสงแวดลอม4)หวหนาทมเปนแพทยหรอหวหนาหนวยงาน [S]5)หนวยงานมการระบโครงสรางภายในทชดเจนเพอเปนหนวยรบผดชอบการจดตง [S] และเปนแกนดำาเนนงานของทมSRRT 1.ทมในทนหมายถง จำานวนสมาชกทมทงหมดททำาหนาทตามบทบาทภารกจ SRRT ของ

หนวยงานโดย1หนวยงานนบเปน1ทม2.คำาสงแตงตงทม มการระบรายชอสมาชกทมชดเจน อาจเปนคำาสงทแตงตงทม SRRT

โดยตรง หรอเปนคำาสงแตงตงคณะกรรมการปองกนควบคมโรคหรอคณะกรรมการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขทมทมSRRTเปนสวนหนงของคำาสง

3.ผปฏบตงานไมนอยกวา 3 ดาน หมายถง ทมเปนสหสาขา (Multi disciplinary) ทมผปฏบตงานหลายดาน/วชาชพ ซงการปฏบตงานอาจไมตรงกบชอตำาแหนงกไดกรณผปฏบตงานวชาชพเดยวกน(เชนพยาบาลฯ)แตแยกรบผดชอบงานเฉพาะดานใหมหลกฐานแสดงงานทรบผดชอบประกอบ

4.แกนหลกของทม หมายถง บคคล/กลมบคคลทรบผดชอบงานระบาดวทยาของหนวยงานทงหมดไมวาจะปฏบตงานภายใตสวนงานใด

5.สมาชกทมทมความรพนฐานดานอนามยสงแวดลอมหมายถงสมาชกทมทมความรความสามารถทจะปฏบตงานดานอนามยสงแวดลอม คอเปนผทมวฒการศกษาทางอนามย

ตวชวดท 1 การจดตงทม SRRT

มาตรฐานSRRTดานความเปนทม

ร�ยละเอยดตวชวดม�ตรฐ�น

SRRT (Templates) 3บทท


ตวชวด

ตวชวด

การจดตงทมSRRT

ทมมศกยภาพทางวชาการ

ตวชวดท 1 การจดตงทม SRRT (ตอ)


ตวชวดท 2 ทมมศกยภาพทางวชาการ


สงแวดลอม หรอเคยปฏบตงานดานสขาภบาลและอนามยสงแวดลอม ไมนอยกวา 3 ปหรอเคยผานการอบรมหลกสตรเฉพาะดานอนามยสงแวดลอม

6.หวหนาทม หมายถง หวหนาทมตามคำาสง โดย 1 หนวยงาน จะมหวหนาทม 1 คนไมรวมถงหวหนาทมยอย หรอผทำาหนาทนำาทมขณะปฏบตการซงเรยกวา ผสอบสวนหลก(PrincipalInvestigator,PI)

7.โครงสรางภายในหมายถงโครงสรางสวนราชการหรอการแบงงานทมคำาสงเปนทางการระบชอกลม/ฝาย/สวน/งานทรบผดชอบการจดตงทมSRRTเชนสำานกงานสาธารณสขอำาเภอหรอเทศบาลกำาหนดใหมงานระบาดวทยา,งานควบคมโรค,งานSRRTเปนตน

1. ประเมนสงทควรกำาหนดหรอควรมเปนปจจบนณวนททำาการประเมน2.พจารณาความจำาเปนในการจดตงทมSRRTของหนวยงานคณลกษณะทแตกตางจากทม

ของหนวยงานอนผรบผดชอบการจดตงทมและการออกคำาสง3. ประเมนจากสำาเนาคำาสงแตงตงทมSRRTของหนวยงานตรวจสอบจำานวนรายชอความ

เปนปจจบนและองคประกอบอนๆตามตวชวดยอย

- คำาสงแตงตงทมSRRT- เอกสารการแบงสวนราชการ,การแบงงานและการมอบหมายหนาทภารกจฯ

ศกยภาพทางวชาการของทมSRRTหมายถงสมาชกทมทกคนมความรความสามารถทเพยงพอตอการปฏบตงานรวมกนรวมถงไดรบการพฒนาความรอยางตอเนองนอกจากนควรมสมาชกทมอยางนอย 1 คน ทมความรความชำานาญในระดบทสามารถเปนหลกใหกบผรวมทมได

เพอสงเสรมสนบสนนใหสมาชกทมSRRTไดรบการพฒนาศกยภาพทางวชาการโดยการฝกอบรมการเรยนรระหวางปฏบตงานและการจดการความร 1)ทมมแผนงาน/โครงการพฒนาบคลากรทมSRRTและ/หรอการจดการความร [B] อยางนอยปละ1ครง2)สมาชกทมรอยละ80ขนไปไดรบการฝกอบรมดานการเฝาระวงสอบสวน [B] และควบคมการระบาดตามหลกสตรกอนปฏบตการทางระบาดวทยาหรอเทยบเทา หรอสงกวา3)หวหนาทมหรอแกนหลกของทมอยางนอย1คนไดรบการฝกอบรมดานปฏบตการ [S] หรอมประสบการณทแสดงถงความชำานาญดานปฏบตการภาคสนาม

แนวทางการประเมน

ขอมล/หลกฐาน





ตวชวด ทมมศกยภาพทางวชาการ

ตวชวดท 2 ทมมศกยภาพทางวชาการ (ตอ)


4)สมาชกทมรอยละ50ขนไปไดเขารวมประชมเชงปฏบตการฟนฟความรหรอ [S] สมมนาวชาการดานการเฝาระวงสอบสวนและควบคมการระบาดในระยะเวลา3ป

1.ทมมแผนงาน/โครงการหมายถงแผนงาน/โครงการในการพฒนาบคลากรหรอแผนการจดการความรของทมSRRTทเกดจากการประเมนตนเองของทมแลวกำาหนดเปนกจกรรมทจะพฒนา ซงอาจทำาไดหลายรปแบบ อาจเปนโครงการของหนวยงานเอง หรอรวมทำาโครงการกบหนวยงานอนหรอเปนเอกสารทแสดงกจกรรมการพฒนาซงไมจำาเปนตองเขยนในรปแบบโครงการ

2.การจดการความรของทมSRRTหมายถงกจกรรมทชวยพฒนาความรและทกษะระหวางการปฏบตงานเชนประชมถอดบทเรยนจากการระบาด(Outbreakconference)ไปรวมสอบสวนโรคกบทมอนชมชนนกปฏบต(CoP)การศกษาดงานเปนตน

3.ไดรบการฝกอบรม หมายถง ไดเขารวมการอบรมตามหลกสตร ซงเปนหลกสตรเดยวกนแตไมจำาเปนตองใชเวลาอบรมตดตอกน และควรมสำาเนาเอกสารรบรองการอบรมในแฟมประวตทม

4.การฝกอบรมทกำาหนดสำาหรบหวหนาทมหรอแกนหลกของทม เปนการอบรมทหลกสตรกำาหนดใหตองมการฝกภาคปฏบตโดยใชเวลารวมกนตงแต3เดอน-2ปเชนหลกสตรFETPหลกสตรแพทยหวหนาทมSRRTและPIของสำานกระบาดวทยา

5.ประสบการณทแสดงถงความชำานาญดานปฏบตการภาคสนาม หมายถง ประสบการณเปนผสอบสวนหลก(PI)ดงน

5.1 มประสบการณเปนผสอบสวนหลกในการสอบสวนการระบาดไมนอยกวา3เรอง และมผลงานสอบสวนโรคเชงวเคราะหทมคณภาพอยางนอย1เรองหรอ 5.2 มประสบการณเปนผสอบสวนหลกยอนหลง5ปและมผลงานสอบสวนการระบาด ทกปซงไมจำาเปนตองเปนผลงานทอยกบทมเดมตลอด6.ประสบการณเปนผสอบสวนหลก(PI)หมายถงประสบการณในการนำาทมปฏบตงานภาค

สนามทกขนตอนตงแตวางแผน ประชมซกซอมทม ออกสอบสวนโรค จนกระทงสรปผลการสอบสวนโรคซงPIตองเขยนรายงานสอบสวนโรคดวยตนเองอยางนอยเปนฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)

1. ประเมนสงทควรกำาหนดหรอควรมเปนปจจบนณวนททำาการประเมน2. ประเมนจากขอมลการฝกอบรมและผลงานจากแฟมประวตและผลงานของทม3. ประเมนจากแผนงาน/โครงการพฒนาบคลากรประจำาป

- แฟมประวตยอของสมาชกทมหรอหลกฐานแสดงการผานการฝกอบรม- ผลงานของผสอบสวนหลก- โครงการพฒนาบคลากรทางดานระบาดวทยาและทมSRRT





ตวชวด ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

ตวชวดท 3 ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน


ศกยภาพดานการบรหารทมงานของทมSRRTหมายถงความสามารถในการบรหารจดการเพอใหสมาชกทมสวนใหญมสวนรวมในการปฏบตงานของทม เพอสงเสรมสนบสนนใหทมSRRTมการทำางานเปนทมไดจรง 1)กำาหนดหนาทความรบผดชอบของสมาชกทมอยางชดเจนทงขณะปกต [B] และกรณทตองออกสอบสวนโรคหรอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข2)จดประชมทมอยางนอย2ครงตอป [B]3)หวหนาทมมสวนรวมในการบรหารจดการทม [B]4)สมาชกทมไมนอยกวารอยละ80เคยเขารวมปฏบตงานกรณทตองออกสอบสวนโรค [S] หรอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในระยะเวลา3ป5)จดกจกรรมหรอสงสนบสนนทสรางขวญกำาลงใจใหกบสมาชกทมทออกปฏบตงาน [S]

1.หนาทความรบผดชอบของสมาชกทมขณะปกต หมายถง บทบาทหนาทในฐานะหวหนาทมของหนวยงาน แกนหลก และผรวมทม หรออาจจำาแนกหนาทตามสวนงานทปฏบตประจำาเชนงานระบาดวทยางานควบคมโรคงานอนามยสงแวดลอมฯลฯ

2.หนาทความรบผดชอบของสมาชกทมกรณทออกสอบสวนโรคหมายถงหนาทในทมยอยหรอทมปฏบตการภาคสนามเชนผสอบสวนหลก(PI)ทปรกษา(Supervisor)ผจดการ(Logistic)ผรวมปฏบตการ(Content)ฯลฯ

3.การประชมทมหมายถงการประชมสมาชกทมSRRTซงปกตควรมการประชมทกตนปงบประมาณหรอเมอมคำาสงแตงตงทมฉบบใหมหรอกรณมการระบาดใหญและเชญสมาชกทงหมดรวมซกซอมการรบมอสถานการณ

4.การบรหารจดการของหวหนาทมแสดงออกไดหลายลกษณะเชน - เปนประธานในการประชมทม - จดการแกไขปญหาของทม - จดสรรสงสนบสนนใหกบทม - นำาทมออกสอบสวนโรค - อำานวยการและควบคมกำากบขณะทมออกปฏบตงานรวมถงการระดมทมเสรม - ขอทราบผลการสอบสวน หลกฐานดานบรหารจดการ ดไดจากรายงานการประชม และหนงสอราชการทเกยวของ

กบการระบาด เชน การเกษยนหรอสงการในบนทกเสนอขาวการระบาดและรายงานสอบสวนโรคเปนตน

5.กจกรรมหรอสงสนบสนนทสรางขวญกำาลงใจใหสมาชกทมทออกปฏบตงาน เชนจดเงนคาใชจายใหทมเปนคาโทรศพทมอถอคาอาหารและคาใชจายอนๆขณะปฏบตงานในพนทจดทำาเสอทมประกาศยกยองกรณทเสยงอนตรายหรอเมอมผลงานดเปนตน

1. ประเมนสงทควรกำาหนดหรอควรมเปนปจจบนณวนททำาการประเมน2. ประเมนจากเอกสารแสดงหนาทความรบผดชอบของสมาชกทมผลงานสอบสวนโรคของทม รายงานการประชมทมและสำาเนาเอกสารดานบรหารจดการจากแฟมประวตและผลงาน ของทม3. สอบถามสมาชกทมเกยวกบขวญกำาลงใจในการปฏบตงาน







ตวชวด ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

ตวชวดท 3 ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน (ตอ) มาตรฐานSRRTดานความเปนทม

- เอกสารแสดงหนาทความรบผดชอบของสมาชกทม- รายงานสอบสวนโรคและบนทกเสนอขาวการระบาดทมการเกษยนและสงการ- รายงานการประชมของหนวยงานและรายงานการประชมทมSRRT- ระเบยบและประกาศของหนวยงานทสนบสนนการสรางขวญกำาลงใจ


ตวชวด ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

ตวชวดท 4 ทมมความพรอมในการปฏบตงาน มาตรฐานSRRTดานความพรอม

ทมSRRTมสมาชกทมทพรอมออกปฏบตงานและมสงสนบสนนตางๆทจำาเปนและเพยงพอตอการปฏบตงานเชนแบบพมพวสดอปกรณอปกรณปองกนตนเองคมอ/แนวทางปฏบตงานยานพาหนะงบประมาณและอปกรณสอสารเปนตน เพอใหทมมความพรอมในการปฏบตงานไดทนทสะดวกปลอดภยและมประสทธภาพ 1)มผประสานงานทมตลอดเวลาเพอรบสงขาวสารหรอปฏบตงานกรณเรงดวน [B]2)มหมายเลขโทรศพทหรอการสอสารอนทสามารถตดตอสมาชกทมทงหมดไดตลอดเวลา[B]3)มยานพาหนะทสามารถนำาออกปฏบตงานไดทนท [B]4)มแบบพมพ,วสดอปกรณ,เวชภณฑและอปกรณปองกนตนเอง(PPE)ทพรอมใช [S] ตามเกณฑทกำาหนด5)มคมอแนวทางปฏบตงานเพอการสอบสวนและควบคมโรคตามเกณฑทกำาหนด [S]6)มการจดงบประมาณทเพยงพอเพอใชในการสอบสวนควบคมโรคสงวตถตวอยาง [S] การสอสารคาตอบแทนปฏบตงานนอกเวลาราชการและการซอมแผน 1.ผประสานงานทมหมายถงผแทนของทมในการตดตอสอสารทงในและนอกเวลาราชการ

ชวงเวลาทมการระบาดของโรคอาจจดเปนเวรประจำาเพอรบแจงตรวจสอบและรายงานขาวการระบาดรวมทงประสานงานในการจดทมSRRTออกปฏบตงานสวนนอกฤดระบาดอาจมอบหมายใหแกนหลกเปนผประสานงานของทมSRRT

2.ยานพาหนะทสามารถนำาออกปฏบตงานไดทนท หมายถง การมยานพาหนะทเหมาะสมและพรอมใชสำาหรบการสอบสวนและควบคมการระบาดเปนกรณเรงดวน โดยไมตองขออนญาตใชรถลวงหนาตามลำาดบปกต หรออำานวยความสะดวกในการเบกคาใชจายสำาหรบยานพาหนะสวนตวทนำามาใชในงาน

3.เกณฑการเตรยมสงสนบสนนการปฏบตงานทงรายการแบบพมพวสดอปกรณเวชภณฑและอปกรณปองกนตนเอง เปนเกณฑทหนวยงานกำาหนดขนเองจากปญหาโรคภยทสำาคญ(Priority diseases) ทงระดบพนทและระดบประเทศ อาจพจารณารวมกบรายการทกรมควบคมโรคและหนวยงานตางๆไดจดทำาขนกได(ตามตวอยาง)






ตวชวด ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

ตวชวดท 4 ทมมความพรอมในการปฏบตงาน(ตอ) มาตรฐานSRRTดานความพรอม

4.เกณฑการเตรยมคมอแนวทางปฏบตงาน เปนเกณฑทหนวยงานกำาหนดขนเอง เพอใหมเอกสารทใชประกอบการสอบสวนและควบคมโรคทเพยงพอ5ดานไดแก

- ดานระบาดวทยา(การเฝาระวงโรคและการสอบสวนโรค) - ดานสถต - ดานการเกบและนำาสงวตถตวอยาง - ดานการปองกนควบคมโรค - ดานการพฒนาและอนๆ เอกสารดงกลาวอยในรปแบบใดกไดเชนคมอแนวทางหนงสอมาตรฐานSOPไฟล

อเลกทรอนกสแฟมเอกสารฯลฯ5.พรอมใช หมายถง มสงของหรอเอกสารทนำามาใชไดทนท โดยเฉพาะสงของทตองจดซอ

จดหาตามระเบยบพสดและสงของหายากบางรายการอาจไมตองจดเตรยมแตควรมวธการใหนำามาใชไดทนทเชนขอเบกขวดเกบวตถตวอยางพรอมอาหารเลยงเชอจากหองปฏบตการทใกลทสดไดทนท สบคนความรและแนวทางจากเวบไซตทรจกและสามารถเขาถงไดทนททตองการใชเปนตน

6.งบประมาณทเพยงพอพจารณาจากแผนงานประจำาปซงควรมโครงการควบคมการระบาดและแกไขเหตการณทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขอยางนอยควรมงบประมาณสำาหรบสอบสวนโรคสงวตถตวอยางและควบคมโรคเบองตน

1. ประเมนสงทควรมหรอทำาใหพรอมเปนปจจบนณวนททำาการประเมน2. สำารวจรายการสงสนบสนนการปฏบตงานทมอยจรงขณะประเมนเปรยบเทยบกบรายการท

จำาเปนตองใชซงไดจดทำาไวลวงหนา3. สอบถามผควบคมยานพาหนะ เพอขอทราบรถยนตของหนวยงานหรอยานพาหนะอนท

สามารถนำาออกปฏบตงานสอบสวนและควบคมการระบาดไดทนท4. สอบถามผรบผดชอบแผนงานและงบประมาณเพอขอทราบจำานวนเงนทสามารถยมทดรอง

หรอเบกจายไดสำาหรบการปฏบตงานสอบสวนและควบคมการระบาด5. ขอดตารางเวรปฏบตงาน ซงอาจมเฉพาะชวงทมการระบาด หรอเฉพาะวนหยดราชการ

หรอเอกสารอนใดทระบใหบคคลผรบผดชอบออกปฏบตงานไดทนทเชนคำาสง,บนทกขออนมตไปราชการเปนตน

6. ประเมนจากแผนการสอสารหรออยางนอยจากรายชอและเบอรโทรศพทของสมาชกทมทงหมดทดสอบการตดตอกบหวหนาทมแกนหลกและสมาชกทมอยางนอย1คน

- รายการสงสนบสนนการปฏบตงานของทมSRRTทหนวยงานจดทำาขน- แบบพมพ,วสดอปกรณ,เอกสารคมอ/แนวทางฯ- ระเบยบ/หลกเกณฑในการขอใชยานพาหนะของหนวยงาน- แผนงานโครงการการควบคมการระบาดและแกไขภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข- แผนการสอสารหรอทำาเนยบรายชอสมาชกทมSRRTและบคคล,หนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐและเอกชน- ตารางเวรหรอคำาสงใหทม/สมาชกทมSRRTปฏบตงาน




ตวชวด ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม

ตวชวดท 5 ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม มาตรฐานSRRTดานความพรอม

ทมSRRTมการจดเตรยมแผนปฏบตการของทมสำาหรบการปฏบตงานในกรณเรงดวน/ฉกเฉนฯ ทงการปฏบตงานเปนเอกเทศ และเมอตองประกอบทมรวมกบทมเฉพาะกจดานอนหรอหนวยงานอน นอกจากนยงควรมแผนการฝกซอมดานตางๆ โดยเฉพาะเรองทเปนจดออนของทม และการนำาแผนปฏบตการสำาหรบเหตการณหนงไปใชจรงกบเหตการณอนทใกลเคยงกน เพอใหทมมความพรอมในการปฏบตงานกรณเรงดวนหรอเมอเกดภาวะฉกเฉนฯไดทนทและมประสทธภาพ 1)มแผนการฝกซอมทมประจำาป [B]2)มการฝกซอมตามแผนฝกซอมประจำาป [B]3)ไดรวมซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกบหนวยงานอน [B]4)มแผนปฏบตการกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉนฯ [S]5)มการฝกซอมแผนปฏบตการเรงดวนฯหรอนำาแผนไปใชจรงกบเหตการณอนทใกลเคยง[S] 1.แผนการฝกซอมประจำาปหมายถงแผนงานพฒนาทกษะของทมSRRTอาจเปนการฝกซอม

จดออนของทม เชน ซอมตรวจสอบความพรอมของสงสนบสนน ซอมเกบวตถตวอยางซอมสวม/ถอดเครองปองกนตนเอง(PPE)ซอมตดตอสอสารและฝกซอมรบเหตการณ

แผนฝกซอม อาจไมจำาเปนตองเขยนเปนโครงการ บางครงไมตองใชงบประมาณจำานวนมาก และอาจเปนแผนเดยวกบแผนพฒนาบคลากรตามตวชวดท 2 นอกจากนแผนการฝกซอมของทมSRRTอาจรวมอยในแผนฝกซอมประจำาปของหนวยงานไดตองมการกำาหนดบทบาทหนาทของทมไวในแผนหนวยงานอยางชดเจน

2.รวมซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกบหนวยงานอน หมายถง การรวมกจกรรมในการฝกซอมตามบทบาทของทมSRRTทงทมหรอบางสวนกบหนวยงานอนเพอพฒนาทกษะในการประกอบทมรวม หนวยงานอนในทน หมายถง 1) หนวยงานดานสาธารณสขทไมใชหนวยงานของทมSRRTเองเชนอำาเภอเมองซอมแผนรวมกบอำาเภออนหรอ2)หนวยงานกระทรวงอนทเกยวของเชนการซอมแผนอคคภยซอมแผนอบตเหตเปนตน

3.แผนปฏบตการกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉนฯ(Actionplan)เปนแผนทเตรยมไวสำาหรบการระบาดของโรคหรอภยทมความรนแรงสงจำาเปนตองมการตอบสนอง(Response)ทนทตวอยางเชนโรคอาหารเปนพษจากโบทลซมโรงงานสารเคมระเบดรวมถงกรณทอาจเกดจากอาวธชวภาพเปนตน

4.การฝกซอมตามแผนปฏบตการเรงดวนของทม เปนการทดสอบความเหมาะสมของแผนและหาจดออนทตองปรบปรงอาจเปนการฝกซอมบนโตะ(Table-topexercise)นำาแผนไปทดลองปฏบต(Drill)หรอนำาแผนไปใชจรงกบเหตการณอนทใกลเคยงกน

1. ประเมนสงทควรมหรอทำาใหพรอมเปนปจจบนณวนททำาการประเมน2. ประเมนจากแผนปฏบตการกรณเรงดวน/ฉกเฉนฯและแผนฝกซอมประจำาปของทมSRRT3. ประเมนจากรายงานการซอมแผนฯ







ตวชวด

ตวชวด

การเฝาระวงและเตอนภย

ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม

ตวชวดท 6 การเฝาระวงและเตอนภย

มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

ตวชวดท 5 ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวนและการฝกซอม(ตอ) มาตรฐานSRRTดานความพรอม

การเฝาระวงโรคของทม SRRT เปน “การเฝาระวงเหตการณ (Event-based surveillance)”เนนการรบรขาวสารเหตการณ(Events)จากทกแหลงขอมลขาวสารรวมทงขอมลจากการเฝาระวงโรคในระบบรายงาน(Indicator-basedsurveillance) ระบบเฝาระวงเหตการณ ใชขาวสารจากสรปรายงานสถานการณหรอรายงานผปวย/ตายทผดปกตจากระบบรายงานโรคทเกยวของขาวสารสาธารณะและขาวลอตางๆนำามากรองขาว(Filter)ตรวจสอบ(Verify)เพอใหตรวจจบ(Detect)การปวย/ตายทผดปกตการระบาดรวมถงภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขไดอยางรวดเรวสามารถแจงเตอนภยเสนอผบรหารบคคลและหนวยงานทเกยวของไดทนเหตการณ เรยกอกอยางวาระบบเตอนภยลวงหนา (Earlywarningsystem)

เพอพฒนาขดความสามารถของทม SRRT ในการตรวจจบการปวย/ตายทผดปกตไดอยางรวดเรวมประสทธภาพ 1)มการกำาหนดรายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญในพนทรบผดชอบของทม [B] (Prioritydiseases)และมนยามผปวยครบทกโรค2)มการจดทำาทะเบยนรบแจงขาวหรอรบรายงานการเกดโรค/ภยทเปนปญหาสำาคญ [B]3)มการแจงเตอนภยการสงขาวหรอรายงานเบองตน [B]4)มการกรองขาวเพอแยกขาวไมมมลและหาสญญาณภย(Signals) [S]5)มการสรางเครอขายแหลงขอมลขาวสารทงในเขตรบผดชอบ [S] พนทใกลเคยงและพนทอนทเกยวของ 1.รายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญในพนท (Priority diseases) หมายถง โรคหรอ

ภยสขภาพททมSRRTพจารณารวมกนและใหความสำาคญเปนพเศษทงดานการเฝาระวงตรวจจบสอบสวนและควบคมการระบาด

รายชอและนยามโรคทหนวยงานจะกำาหนดใหพจารณารวมกบรายชอทสำานกระบาดวทยาแจงวาเปนPrioritydiseasesของประเทศ(ตามตวอยาง)

2.ทะเบยนรบแจงขาว ใหรวมถงแฟมจดเกบขาวสารแบบอนทใชเสมอนรบแจงขาว เชนแฟมรบรายงานผปวยโรคทสำาคญหรอเรงดวน แฟมรบรายงานสถานการณโรค แฟมขาวหนงสอพมพฯแตละแฟมควรมบนทกเพมเตมหรอประทบตรายางทมขอความตามทะเบยนรบแจงขาว

1. แผนปฏบตการกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉนฯของทมSRRT2. แผนฝกซอมประจำาปของทมSRRT3. รายงานการซอมแผนฯ







ตวชวด การเฝาระวงและเตอนภย

ตวชวดท 6 การเฝาระวงและเตอนภย(ตอ) มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

3.การแจงเตอนสงขาวหรอรายงานเบองตนทำาไดหลายรปแบบแตทกรปแบบควรระบวน/เวลาทแจงเตอนไวตวอยางของการแจงเตอนเชนบนทกแจงผบรหาร/หวหนาหนวยงาน/ผเกยวของ การแจงทาง E-mail group/short message ใชทะเบยนรบแจงขาวในการสงขาวหรอใชแบบฟอรมทหนวยงานออกแบบใชเอง

4.การกรองขาวหมายถงการดำาเนนการทนททรบขาวเพอกำาจดขาวลอทเหนชดเจนวาไมถกตองขาวหลอกลวงหรอแหลงขาวไมนาเชอถอและแยกขาวทเหนวาตองแกไขปญหาอยางเรงดวนหรอตองการตรวจสอบยนยนมาดำาเนนการทนท

5.สญญาณภย(Signals)หมายถงสงบอกเหตทชวานาจะมเหตการณบางอยางเกดขนทมSRRT ควรกำาหนดสญญาณภยทใชตรวจจบการระบาด เชน การใชคามธยฐาน 5 ปยอนหลงเปรยบเทยบกบขอมลปจจบนหรอมรายงานผปวยตามรายการโรคทมความสำาคญสงหรอมจำานวนผปวย/ผตายสงกวาเกณฑชวดหรอระดบเตอนภยหรอขาวสารไมเปนทางการทมเนอขาวชดเจนวาเปนเรองผดปกต

สำานกระบาดวทยากำาหนดรายชอโรคทมความสำาคญสงระดบประเทศ และเงอนไขโรคทตองสอบสวน(ตามตวอยาง)ซงทมSRRTใชเปนสวนหนงของสญญาณภยได

6.การสรางเครอขายแหลงขอมลขาวสารหมายถงการขยายจำานวนและรกษาแหลงขาวสารทงแหลงขาวทเปนทางการแหลงขาวสาธารณะและแหลงขาวบคคลโดยเฉพาะในชมชนแหลงขาวสำาคญ ไดแก คร ผนำาชมชน หมอพนบาน ผนำาศาสนา อาสาสมคร ชมรมออกกำาลงกายฯลฯ

1.ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2.แตละขนตอน/กจกรรมใหเลอกผลงานมาแสดงเปนผลงานตางชนไดและไมเกน3ป ยกเวนองคประกอบของตวชวดท 2, 3 และ 4 ใหใชขอมลปจจบน

- รายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญในพนทและนยามผปวย- ทะเบยนรายชอแหลงขอมลขาวสารและชอขอมลขาวสารทไดรบ- ทะเบยนรบแจงขาวหรอรบรายงานการเกดโรค/ภย- เอกสารหลกฐานในการแจงเตอนสงขาวหรอรายงานเบองตน



ตวชวด การประเมนสถานการณและรายงาน

ตวชวดท 7 การประเมนสถานการณ และรายงาน มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

ทมSRRTสามารถดำาเนนการตรวจสอบยนยน(Verify)ประเมนสถานการณ(Assess)และรายงาน (Reporting/notification) รวมถงการแจงกลบ (Feedback) ไดอยางมประสทธภาพ เพอพฒนาขดความสามารถของทมSRRTในการตรวจสอบยนยนประเมนสถานการณและการรายงาน




ตวชวด การประเมนสถานการณและรายงาน

ตวชวดท 7 การประเมนสถานการณ และรายงาน (ตอ) มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

1)มการตรวจสอบยนยนโดยใชเครองมอสอสาร [B]2)มการรายงานตอรวมถงการแจงกลบ [B]3)มการตรวจสอบยนยนโดยสงทมSRRTไปทเกดเหต [B]4)มการประเมนสถานการณโดยใชเครองมอประเมน [S]5)มการรวมพจารณาประเมนโดยทปรกษาผเชยวชาญหรอคณะกรรมการ [S]

1.การตรวจสอบยนยน (Verify) หมายถง การตรวจสอบยนยนความถกตองของขอมลทไดรบวาเปนเหตการณจรงหรอไม เนอหาของขาวทควรตรวจสอบ ไดแก จำานวนผปวยผตายลกษณะอาการชวงเวลาทเกดโรคพนทเกดโรคแนวโนมของสถานการณสาเหตทสงสยฯลฯ

2.การตรวจสอบยนยนโดยใชเครองมอสอสารหมายถงการตรวจสอบโดยทมทตรวจสอบอยในทตงและใชเครองมอสอสารตดตอกบทมทรายงาน รวมถงแหลงขอมลขาวสารตางๆเครองมอสอสารทใชไดแกโทรศพทโทรสารInternetวทยสอสารฯลฯ

3.การรายงานตอ(Reporting/notification)หมายถงการรายงานตอไปยงหนวยงานระดบเหนอขนไปอกภายหลงทตรวจสอบยนยนหรอประเมนสถานการณแลวพบวามความเรงดวนหรอเขาขายเปนPHEICจดสดทายทรบรายงานคอองคการอนามยโลก

4.การตรวจสอบยนยนโดยทม SRRTหมายถง การตรวจสอบโดยสงผแทนทมไปสอบถามและหาขอมลเพมเตมในพนทเกดเหตรวมถงการไปตดตอกบแหลงขอมลตางๆ

5.การประเมนสถานการณ(Assessment)หมายถงการประเมนเหตการณวาเขาขายเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ(PHEIC)หรอเปนเหตการณเรงดวน(urgent)หรอไมศกยภาพทมในพนทเปนอยางไรจำาเปนตองไปใหการชวยเหลอสนบสนนหรอไม

6.เครองมอประเมนสถานการณทสำาคญไดแก“IHRdecisioninstrument”ในกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR2005) ซงชวยประเมนวาโรคหรอภยสขภาพทเกดขนเขาขายเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศหรอไม เครองมออนๆ เชน แผนผงจำาแนกผปวยโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARS)และโรคไขหวดนก

7.ทปรกษาผเชยวชาญหรอคณะกรรมการบางกรณทมSRRTจำาเปนตองขอคำาปรกษาจากทปรกษาทมหรอผเชยวชาญบางกรณมขอกำาหนดใหประเมนดวยคณะกรรมการเชนกลมอาการไมพงประสงคจากการสรางเสรมภมคมกนโรค(AEFIs)เปนตน

1.ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2.แตละขนตอน/กจกรรมใหเลอกผลงานมาแสดงเปนผลงานตางชนไดและไมเกน3ป - รายงานการตรวจสอบยนยนหรอรายงานประเมนสถานการณหรอรายงานสอบสวนโรค เบองตน(Preliminaryreport)- รายงานการประชมคณะกรรมการฯ- เอกสารเครองมอทใชในการประเมนสถานการณ- สำาเนาเอกสารรายงาน/แจงความรวมทงรายงานแจงกลบ






ตวชวด การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

ตวชวดท 8 การสอบสวนโรคและภยสขภาพ


ทม SRRT สามารถสอบสวนโรคจนทำาใหไดขอมลสาระสำาคญครบถวนและมคณภาพสามารถนำาไปใชอธบายการเกดโรคและภยสขภาพการประเมนสถานการณและการควบคมโรคอยางถกตอง เพอพฒนาขดความสามารถของทม SRRT ในการสอบสวนโรคไดตามวธการและขนตอนทถกตอง 1)มการกำาหนดเกณฑของทมในการออกสอบสวนโรคควบคมการระบาดหรอ [B] ตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข2)มการรวบรวมขอมลทางระบาดวทยาของผปวยไดถกตองครบถวน [B]3)มการเกบและนำาสงวตถตวอยางไดถกตองและเหมาะสม [B]4)มการกำาหนดนยามผปวยและผสมผสไดอยางถกตอง [S]5)มการเลอกใชวธการศกษาทางระบาดวทยาทเหมาะสมกบเหตการณ [S]6)มการใชสถตรวมถงการนำาเสนอขอมลและการแปลผลทถกตอง [S]

1.ขอมลสาระสำาคญ(Essentialinformation)ตามขอกำาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศ(IHR2005)ประกอบดวย5

- ลกษณะทางคลนก(Clinicaldescriptions)หรออาการ/อาการแสดง - ผลการชนสตรทางหองปฏบตการ(Laboratoryresults) - แหลงและชนดของความเสยง(Sourcesandtypeofrisk) - จำานวนผปวยและผเสยชวต(Numbersofhumancasesanddeaths) - เงอนไขททำาใหมการระบาด(Conditionsaffectingthespreadofthedisease) - มาตรการทางสาธารณสขทดำาเนนการ(Thehealthmeasuresemployed)2.เกณฑการออกสอบสวนควบคมโรค/ภยสขภาพ หมายถง เกณฑททม SRRT ใชเปน

แนวทางตดสนใจออกปฏบตงาน อยางนอยทสดใหใชเงอนไขทสำานกระบาดวทยากำาหนด(ดงตวอยาง)

การกำาหนดเกณฑเพมเตม นอกเหนอจากทสำานกระบาดวทยากำาหนด ตองระบใหชดเจนเชนโรคตามนโยบายของผบรหารหรอทผบรหารสนใจหมายถงโรคใดโรคใหมทไมเคยพบมากอนหมายถงกรณใด

3.การรวบรวมขอมลทางระบาดวทยาของผปวยไดถกตองครบถวนหมายถงมขอมลตวแปร“บคคล เวลา สถานท” และขอมล “การปวยตามลำาดบเหตการณ ตงแตเรมมอาการการดำาเนนโรค ปจจยเสยงของการปวย ผลการตรวจทางหองปฏบตการ และการรกษา”ซงในรายงานการสอบสวนผปวยเฉพาะราย แสดงดวย “บนทกรายงาน” ไมใช “แบบสอบสวนผปวยเฉพาะราย” สวนในรายงานสอบสวนการระบาด แสดงดวยขอมลผปวยรายแรกและ/หรอผปวยทเปนIndexcase

4.การเกบและนำาสงวตถตวอยางไดถกตองเหมาะสม หมายถง การเกบวตถตวอยางไดเหมาะสมกบการตรวจหาเชอโรคหรอสาเหตทสงสยปรมาณตวอยางเพยงพอวธการนำาสงถกตองสามารถทราบผลการตรวจไดโดยไมมการทวงตงจากหองปฏบตการ






ตวชวด การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

ตวชวดท 8 การสอบสวนโรคและภยสขภาพ (ตอ) มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

5.การกำาหนดนยามผปวยและผสมผสทถกตอง หมายถง การตงนยามไดถกตอง นยามทกำาหนดสามารถนำาไปใชคนหาผปวยในชมชนเพมเตมไดดสามารถแยกผปวยและผสมผสทไมมอาการไดชดเจนและนำาไปสการวเคราะหหาปจจยเสยงทเปนสาเหตได

6.การเลอกใชวธการศกษาทางระบาดวทยาทเหมาะสมกบเหตการณในทนหมายถงวธการศกษาเชงวเคราะหเพอพสจนหาปจจยเสยงทเปนสาเหตการระบาดซงทมSRRTเลอกใชวธการทเหมาะสมกบกลมผสมผสโรคสอดคลองกบลกษณะทางระบาดวทยาของการระบาดและใชจำานวนกลมตวอยางทศกษาพอเหมาะ

7.การใชสถตทถกตองหมายถงการเรยกชอการคำานวณการสรางภาพหรอตารางและการแปลผลถกตองรายงานสอบสวนโรคทวไปควรใหความสำาคญกบสถตดงน

- อตราปวย(Incidencerate)และอตราปวยตาย(Casefatalityrate) - คาเฉลย(Mean)และคามธยฐาน(Median) - กราฟทใชยนยนการระบาด(Epidemiccurve) - อตราปวยเฉพาะกลม(Specificattackrate) - แผนทเกดโรคแบบจด(Spotmap) - การทดสอบสมมตฐานและการหาความสมพนธตามรปแบบการศกษา 1. ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2. แตละขนตอน/กจกรรม ใหเลอกผลงานมาแสดง เปนผลงานตางชนได และไมเกน 3 ป3.ตวอยางผลงานทใชประกอบการประเมนใหใชรายงานสอบสวนโรคเปนหลก4. สำาหรบทมจงหวดทมเขตและทมสวนกลางอาจใชผลงานเพมเตมดงน - การใหขอเสนอแนะรายงานสอบสวนโรค - การใหคำาปรกษาระหวางการสอบสวนโรคกรณทไปเปนพเลยงหรอทปรกษาโดยใช รายงานสอบสวนโรคของทมทไดรบคำาปรกษาประกอบการประเมน5. กรณผลงานระบยงไมชดเจนอาจเขยนคำาอธบายเพมเตมแนบผลงาน - เกณฑการออกสอบสวนควบคมโรค/ภยสขภาพของทม- สำาเนารายงานสอบสวนโรค- สำาเนาการใหขอเสนอแนะรายงานสอบสวนโรค




ตวชวด การควบคมโรคขนตน

ตวชวดท 9 การควบคมโรคขนตน มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

ทมSRRTสามารถดำาเนนการควบคมโรคขนตน(Preliminarycontrolmeasures)ไดอยางรวดเรวมประสทธภาพเพอผลในการจำากดการระบาดระหวางกำาลงสอบสวนหาสาเหตและแหลงโรคทแทจรง การควบคมโรค (Control) จนเสรจสมบรณ ควรดำาเนนการตอโดยหนวยงานทเกยวของหรอทมควบคมโรคทชำานาญเฉพาะทาง

เพอพฒนาขดความสามารถของทม SRRT ดานการควบคมโรค รวมถงการปองกนตนเองใหปลอดภยขณะปฏบตงาน 1)ปองกนตนเองจากการตดเชอและ/หรออนตรายขณะสอบสวนโรค [B] และควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยและพาหะในชมชนได2)บอกไดถงสงทเกนขดความสามารถและขอรบการสนบสนนจากหนวยงานเฉพาะดาน [B] หรอทมทเชยวชาญกวา3)จดการดานอนามยสงแวดลอมเบองตนหรอสำารวจความเสยงดานอนามยสงแวดลอม[B] ขณะควบคมโรคได4)ควบคมการระบาดจากแหลงโรครวมได [S]5)ดำาเนนการปองกนกลมเสยงสงขณะทมการระบาดไดอยางเหมาะสม [S]6)สอสารใหชมชนเขาใจสถานการณและรวมมอควบคมการระบาดได [S] 1.ปองกนตนเองจากการตดเชอและอนตรายขณะสอบสวนโรคหมายถงทมSRRTทราบ

หลกการปองกนการแพรกระจายเชอ (Precautions) และประยกตใชกบตนเองไดโดยเฉพาะอยางยงสามารถใชเครองปองกนตนเอง(PPE)ไดอยางถกตอง

2.ปองกนควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยและพาหะในชมชนหมายถงการแยกผปวยและพาหะออกจากกลมคนปกตมทงมาตรการตอบคคล(การแยกกกการจดการผสมผส)และตอกลมคนหรอชมชนทอาจสมผสโรค(การพกอยกบบานปดสถานท)

3.สงทเกนขดความสามารถของทมหมายถงสงททมSRRTพจารณาแลวเหนวาควรเสนอผบรหารสงการหรอขอรบการสนบสนนไดแกสงทตองดำาเนนการโดยทมทเชยวชาญกวาหรอโดยหนวยงานอนหรอใชระยะเวลานาน

4.การแสดงผลงาน“สงทเกนขดความสามารถ”เขยนในหวขอ“ขอเสนอแนะ”ของรายงานสอบสวนโรคสวนผลงานควบคมโรคขนตนอนๆเขยนในหวขอ“มาตรการปองกนควบคมโรคทดำาเนนการ”โดยแสดงรายละเอยดของกจกรรมตามสมควร

5.การจดการอนามยสงแวดลอมเบองตนตวอยางเชน - การตรวจหาคลอรนอสระคงเหลอในนำาบรโภคของชมชนเชนประปาหมบานฯลฯ - การใชคลอรน2%(หยดทพย)ในนำาดมแกประชาชน - การปรบปรงคณภาพนำาอยางงายโดยใชสารสม - การใชชดทดสอบภาคสนามของกรมอนามยหาการปนเปอนของโคลฟอรมแบคทเรย ในอาหาร/นำาดมภาชนะอปกรณผปรงผเสรฟผสมผสอาหาร - การจดการขยะในเบองตนโดยใชถงดำา - การจดการแหลงเพาะพนธสตวและแมลงนำาโรคเบองตนโดยใชปนขาว






ตวชวด การควบคมโรคขนตน

ตวชวดท 9 การควบคมโรคขนตน(ตอ) มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

6.สำารวจความเสยงดานอนามยสงแวดลอมหมายถงการสำารวจปจจยดานอนามยสงแวดลอมทสนบสนนใหเกดการระบาดแบบแหลงโรครวมเชนสงแวดลอมดานอาหารนำาดมนำาใชสวมแหลงเพาะพนธยงและสตวนำาโรคและอนๆโดยทมSRRT

- สามารถสรปวเคราะหเพอกำาหนดพนททเปนปญหาหรอแหลงรงโรคไดชดเจน - สามารถใชชดทดสอบทางหองปฏบตการเพอทดสอบการปนเปอนในภาคสนามได7.การควบคมการระบาดแบบDiseasecontainmentหมายถงการทำาใหการแพรระบาด

ของโรคหยด ชาลง หรออยในเขตจำากด โดยมหลกการสำาคญ คอ การปองกนการแพรกระจายเชอจากผปวยพาหะและสงแวดลอม

8.ควบคมการระบาดจากแหลงโรครวม(Commonsourceoutbreak)หมายถงความสามารถในการควบคมโรคไดถกตอง โดยใชกลวธเฉพาะตามชนดของแหลงโรครวม เชนอาหารนำาสตวฟนแทะฯลฯ(การพจารณาวาเปนการระบาดจากแหลงโรครวมควรดประกอบกบEpidemiccurve)

9.การปองกนกลมเสยงสงขณะทมการระบาดหมายถงการดำาเนนการเพอปองกนการปวยใหกบกลมเสยงเชนการใหวคซนการใหยาปองกนฯลฯ

10.การสอสารใหชมชนเขาใจและรวมมอหมายถงการสอสารความเสยงขณะทมการระบาด(Outbreakcommunication)ไดแกแจงขาวการระบาดใหชมชนทราบโดยเรวแสดงความรบผดชอบและโปรงใสขณะปฏบตงานและสรางความสมพนธกบชมชนการสอสารทไดผลแสดงออกดวยกจกรรมทชมชนดำาเนนการหรอใหความรวมมอ เชน การรณรงคสรางจตสำานกชมชนไมแสดงการตอตานหรอขดขวางการปฏบตงาน

1. ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2.แตละขนตอน/กจกรรมใหเลอกผลงานมาแสดงเปนผลงานตางชนไดและไมเกน3ป3. ตวอยางผลงานทอาจใชประกอบการประเมน - ปองกนควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยและพาหะกรณไขหวดนก - ควบคมการระบาดจากแหลงโรครวมกรณอหวาตกโรคหรออาหารเปนพษ - การปองกนกลมเสยงสงขณะทมการระบาดกรณAFPคอตบหรอโรคหด4. กรณผลงานระบยงไมชดเจนอาจเขยนคำาอธบายเพมเตมแนบผลงาน - สำาเนารายงานสอบสวนโรคทมรายละเอยดของการดำาเนนงานปองกนควบคมโรค- วสดอปกรณเอกสารแผนพบคมอปองกนควบคมโรคทใชประกอบการปฏบตงาน- ภาพถายขณะปฏบตงานเชนสวมชดPPE,ปฏบตการควบคมโรค,การสอสารกบ ชมชนฯลฯ- เลา/อธบายวธการควบคมโรคขนตนได




ตวชวด การสนบสนนมาตรการดานอนามยสงแวดลอม

ตวชวดท 10 การสนบสนนมาตรการดานอนามยสงแวดลอม


ทมSRRTระดบเขตขนไปสามารถใหการสนบสนนทางวชาการดานอนามยสงแวดลอมใหกบทมในพนทรบผดชอบเชนสนบสนนองคความรดานการจดการอนามยสงแวดลอมคมอการฝกอบรม และวทยากร สนบสนนบคลากรรวมดำาเนนงาน และสนบสนนวสดอปกรณเพอการสาธตหรอดำาเนนการในภาวะฉกเฉน/เรงดวน เพอพฒนาขดความสามารถของทม SRRT ในการสนบสนนและเสรมการปฏบตงานของเครอขายทมSRRTในพนทรบผดชอบทางดานอนามยสงแวดลอมขณะปฏบตการควบคมโรคหรอตอบสนองทางสาธารณสข 1)ประเมนสถานการณดานอนามยสงแวดลอมขณะมการระบาดหรอเมอเกด [B] ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขได2)ใหคำาแนะนำาและความรดานสขาภบาลแกผรบผดชอบพนทหรอทองถนได [B]3)ประสานผเกยวของเพอรวมดำาเนนการดานอนามยสงแวดลอมได [B]4)ปฏบตงานทตองการความชำานาญดานอนามยสงแวดลอมได [S]5)ตดตามประเมนผลการดำาเนนงานดานอนามยสงแวดลอมได [S]

1.อนามยสงแวดลอมหมายถงความสมพนธระหวางสขภาพอนามยของมนษยกบสงแวดลอมทอยรอบตวมนษยดงนนสขภาพอนามยของมนษยยอมไดรบผลจากคณภาพของสงแวดลอมสงแวดลอมทมสภาพเสอมโทรมทำาใหเกดเปนมลพษขน

2.การสขาภบาลหมายถงการปองกนโรคโดยการกำาจดควบคมและปรบปรงสภาวะสงแวดลอมเพอเปนการตดวงจรการตดตอของโรคทจะมาสคน

3 ดำาเนนการดานอนามยสงแวดลอมไดหมายถงการดำาเนนงานหรอใหคำาแนะนำาการจดการอนามยสงแวดลอมเบองตน(ดตวชวดท9การควบคมโรคขนตน)

4.การสนบสนนขณะปกตหมายถงสนบสนนการฝกอบรมหรอรวมพฒนาสมาชกทมSRRTระดบรองใหมความรดานอนามยสงแวดลอมและใหการฟนฟหรอเสรมความรดานอนามยสงแวดลอมตามสถานการณ

5.การสนบสนนขณะปฏบตการหมายถงการสนบสนนบคลากรผมความเชยวชาญหรอรวมเปนทมSRRTทมความชำานาญไปปฏบตการกบทมในพนทดานการสำารวจการประเมนสถานการณ และแกไขปญหาอนามยสงแวดลอมขนพนฐาน นอกจากนยงสนบสนนวสดอปกรณเชนคลอรนชนดเมด/ชนดผง/ชนดนำาสารสมโซดาไฟถงดำาเปนตนเพอดำาเนนการในภาวะฉกเฉนเรงดวน เพอใหทมพนทสามารถดำาเนนการควบคมแกไขปญหาดานอนามยสงแวดลอมเบองตนอยางทนทวงท

1. ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2. แตละขนตอน/กจกรรมใหเลอกผลงานมาแสดงเปนผลงานตางชนไดและไมเกน3ป

- สำาเนารายงานการสำารวจและประเมนสถานการณดานอนามยสงแวดลอมทมรายละเอยด ของการจดการอนามยสงแวดลอมขนพนฐาน- วสดอปกรณและเอกสารแผนพบคมอการปองกนควบคมโรคทใชประกอบการปฏบตงาน








ตวชวด การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข

ตวชวดท 11 การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

ทมSRRTระดบจงหวดขนไปสามารถใหการสนบสนนทมระดบรองในพนทรบผดชอบในรปแบบของเจาหนาทผเชยวชาญ(Specializedstaff)การตรวจวเคราะหวตถตวอยางทางหองปฏบตการ (Laboratory analysis of samples) และการชวยเหลอดานสงสนบสนน(Logisticalassistance)เชนเครองมอวสดอปกรณการขนสงฯนอกจากนยงสนบสนนทมไปรวมปฏบตการสอบสวนโรค(On-siteassistance)และเปนสอกลางในการเสนอขอความเหนชอบจากผบรหารระดบสงรวมทงเจาหนาททเกยวของในดานตางๆเพอใหสามารถดำาเนนมาตรการควบคมโรคไดอยางรวดเรว5

เพอพฒนาขดความสามารถของทม SRRT ในการสนบสนนและเสรมการปฏบตงานของเครอขายทมSRRTระดบรองในพนทรบผดชอบดานการควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข 1)เปนทมSRRTทมความชำานาญและพรอมรวมปฏบตการสนบสนน [B]2)เปนสอกลางในการตดตอขอความเหนชอบจากผบรหารระดบสงและประสานงานกบ [B] หนวยงานทงภาครฐและเอกชนองคกรอาสาสมครสถานประกอบการและทกภาคสวน3)สนบสนนและประสานงานในการนำาวตถตวอยางสงตรวจและตดตามผล [B]4)มการสำารองสงสนบสนนและตรวจสอบวสดคงคลงทงปรมาณและคณภาพ [S] อยางสมำาเสมอรวมถงมแผนการจดหาวสดอปกรณเวชภณฑกรณฉกเฉน5)มการสนบสนนและประสานงานในการขอคำาปรกษาจากผเชยวชาญหรอ [S] ความชวยเหลอดานปฏบตการจากทมเชยวชาญเฉพาะทางใหกบทมSRRTระดบรอง 1.ทมSRRTทมความชำานาญหมายถงทมทจะใหการสนบสนนควรมความรความสามารถ

สงกวาทมระดบรองในพนทรบผดชอบ และควรมความชำานาญเปนพเศษในการสอบสวนควบคมโรค/ภยสขภาพอยางนอย1โรค/ภย(การประเมนความชำานาญของทมสรปตามมตของคณะกรรมการรบรองผลการประเมน)

2.สอกลางในการตดตอหมายถงทมทใหการสนบสนนทำาการแทนทมระดบรองในการตดตอกบผบรหารและหนวยงานระดบเหนอทไมไดอยในพนทเดยวกบทมระดบรองเครองมอชวยในการสนบสนน เชน จงหวดทำาหนาทแทนอำาเภอในการตดตอประสานงานกบระดบเขตเปนตน การมทะเบยนรายชอของบคคลและหนวยงานทงภาครฐและเอกชน พรอมรายละเอยดของทอยและหมายเลขโทรศพท

3.สนบสนนการตรวจวตถตวอยางหมายถงการอำานวยความสะดวกในการตรวจวตถตวอยางททมระดบรองสงมายงหองปฏบตการระดบเหนอขนมา ทงในดานการตดตอเพอสงตรวจการนำาสง รวมถงการตดตามผล เครองมอชวยในการสนบสนนไดแก ทะเบยนรายชอหองปฏบตการดานตางๆ ทงในพนทจนถงศนยปฏบตการอางองระดบประเทศ พรอมรายละเอยดของเจาหนาทและหมายเลขโทรศพททตดตอไดสะดวก

4.การสำารองสงสนบสนนหมายถงการจดเตรยมวสดอปกรณเวชภณฑและอปกรณปองกนตนเองในปรมาณทเพยงพอเพอเบกจายใหกบทมระดบรองในกรณฉกเฉนเรงดวนแตการสำารองเพอการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขหรอStockpilingอาจเปนหนาทของทมSRRT หรอไมกได ขนอยกบระบบงานของแตละหนวยงาน การสำารองในทนรวมถงม






ตวชวด

ตวชวด

การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข

ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

ตวชวดท 11 การสนบสนนมาตรการดานควบคมโรคและตอบสนองทางสาธารณสข(ตอ) มาตรฐานSRRTดานความสามารถการปฏบตงาน

ตวชวดท 12 ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา มาตรฐานSRRTดานผลงาน

แผนการจดหาวสดอปกรณและเวชภณฑกรณฉกเฉนเครองมอชวยในการสนบสนนไดแกบญชวสดอปกรณและแผนจดหากรณฉกเฉน

5.การขอความชวยเหลอจากผเชยวชาญหรอทมเชยวชาญเฉพาะทาง หมายถง กรณเกนขดความสามารถของทมทใหการสนบสนน จำาเปนตองขอคำาปรกษาจากผเชยวชาญ หรอขอความชวยเหลอจากทมระดบเหนอขนไปอกรวมทงจากทมเชยวชาญเฉพาะทางเครองมอชวยการสนบสนนไดแกทำาเนยบรายชอผเชยวชาญและทมเชยวชาญเฉพาะทาง

1. ประเมนสงทควรทำาไดในแตละขนตอน/กจกรรม2. แตละขนตอน/กจกรรมใหเลอกผลงานมาแสดงเปนผลงานตางชนไดและไมเกน3ป

1. รายงานสอบสวนโรคหรอรายงานวชาการทเปนผลงานแสดงความชำานาญของทม2. บญชวสดอปกรณทแสดงปรมาณคงเหลอเปนปจจบน3. แผนการจดหาวสดอปกรณเวชภณฑกรณฉกเฉน4. ทำาเนยบรายชอทมSRRTในพนทรบผดชอบและรายชอผเชยวชาญ(ตามตวอยาง)5. ทำาเนยบรายชอหนวยชนสตรทางหองปฏบตการดานตางๆซงสามารถตดตอเพอนำา วตถตวอยางสงตรวจไดทนท6. ทำาเนยบรายชอหนวยงานทงภาครฐและเอกชนองคกรอาสาสมครสถานประกอบการและ ทกภาคสวนทคาดวาตองตดตอหรอมสวนรวมในการควบคมโรคหรอตอบโตภาวะฉกเฉน

เปนผลงานเชงเวลาดานการเฝาระวงและเตอนภยของทม SRRT โดยการวดประสทธภาพของทมดวยความเรวในการแจงเตอนภายหลงทสามารถตรวจจบการระบาดหรอประเมนสถานการณ เพอเพมศกยภาพของทม SRRT ในการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ รวมถงการตรวจจบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

มการแจงเตอนขาวเกดโรค/ภยไดภายใน24ชม.หรอประเมนสถานการณและรายงานเหตการณไดภายใน48ชม. 1)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ50-59 [B] 2)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ60-79 [S1] 3)มการแจงเตอนฯและรายงานเหตการณรอยละ80ขนไป [S2]

จำานวนการแจงเตอนฯหรอประเมนสถานการณและรายงานไดภายในกำาหนดx100จำานวนขาวการระบาดทตรวจสอบหรอประเมนสถานการณแลวสมควรแจงเตอน/รายงาน






การคำานวณ


ตวชวด ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

ตวชวดท 12 ผลงานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา(ตอ) มาตรฐานSRRTดานผลงาน

1.ผลงานการแจงเตอน เปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท 6 ของทมระดบทองถนและอำาเภอ

2.ผลงานการประเมนสถานการณและรายงานเปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท7ของทมระดบจงหวดขนไป

3.ขาวการระบาดทสมควรแจงเตอนหมายถงขาวการระบาดทกรองขาวแลวนาเชอถอและมสญญาณภย (Signals) ทแสดงความผดปกตของเหตการณ ควรมการแจงเตอนไปยงผเกยวของเพอปองกนแกไข รวมถงแจงทมระดบเหนอขนไปเพอการตรวจสอบยนยนและประเมนสถานการณ

4.การแจงเตอนหรอรายงานภายในกำาหนดหมายถง 4.1 ทมทไดรบขาวเกดโรค/ภยสามารถแจงเตอนไดภายใน24ชม.หรอ 4.2 ทมทตรวจสอบยนยนและประเมนสถานการณสามารถรายงานเหตการณไดภายใน 48ชม.

1. ประเมนผลงานยอนหลง12เดอน(ไมนบเดอนททำาการประเมน)2. นบจำานวนขาวการระบาดทงหมดทกรองขาวตรวจสอบหรอประเมนสถานการณแลวพบ ความผดปกตและสมควรแจงเตอน หรอรายงานตอตามกฎอนามยระหวางประเทศ3.นบจำานวนขาวการระบาดทมการแจงเตอนภายใน24ชวโมงหรอประเมนสถานการณและ รายงานไดภายใน48ชม.4. คำานวณตามสตรทกำาหนด

- ทะเบยนรบแจงขาวหรอแฟมจดเกบขาวสารแบบอนทใชรวมกน- หนงสอหรอเอกสารหลกฐานทแสดงวามการแจงเตอนหรอรายงานโรคและภยสขภาพ




ตวชวด ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค

ตวชวดท 13 ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค มาตรฐานSRRTดานผลงาน

เปนผลงานเชงปรมาณดานการสอบสวนโรคของทมSRRT โดยวดจำานวนผลงานการสอบสวนโรคเปรยบเทยบกบเหตการณทควรสอบสวนตามขาวการเกดโรคทตรวจจบไดทมทมผลงานสอบสวนโรคแสดงวาทมยงมความพรอมในปฏบตงานพนททมการสอบสวนโรคของทมSRRTสมำาเสมอแสดงวาพนทนนยงมการเฝาระวงโรคทดและมหนวยรบผดชอบตดตามดแลเพอสอบสวนควบคมการระบาดของโรคและภยสขภาพ เพอสนบสนนใหทมSRRTมการตอบสนอง(Response)ตอปญหาการระบาดในพนทอยางสมำาเสมอและตอเนอง มการสอบสวนโรคครบถวน 1)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ50-59 [B] 2)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ60-79 [S1] 3)มรายงานสอบสวนโรคครบถวนรอยละ80ขนไป [S2]





ตวชวด

ตวชวด

ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค

ตวชวดท 14 ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค มาตรฐานSRRTดานผลงาน

ตวชวดท 13 ผลงานดานความครบถวนของการสอบสวนโรค(ตอ) มาตรฐานSRRTดานผลงาน

เปนผลงานเชงคณภาพดานการสอบสวนโรคของทมSRRTโดยวดความสามารถของทมในการสอบสวนหาสาเหตหรอทมาของการระบาด รวมถงความสามารถในการควบคมการระบาด(Containment)ผลงานการสอบสวนโรคเชงคณภาพเปนตวชวดสำาคญทแสดงถงศกยภาพและความรความสามารถของทมในการปฏบตงาน เพอเพมคณภาพผลงานของทมSRRTในการออกสอบสวนและควบคมโรค

จำานวนรายงานสอบสวนโรคของทมx100จำานวนเหตการณทเขาเกณฑตองออกสอบสวนโรคของทม

1.ผลงานการสอบสวนโรคเปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท8และ9ของ

ทมระดบทองถนและอำาเภอหรอตวชวดท8,10และ11ของทมระดบจงหวดขนไป2.ผลงานทใชในการประเมน เปนผลงานการสอบสวนโรคทงหมด ทงการสอบสวนผปวย

เฉพาะรายและสอบสวนการระบาด ซงออกสอบสวนตามเหตการณทเขาเกณฑตองออกสอบสวนโรคของทมทงทออกดำาเนนการเองหรอรวมดำาเนนการกบทมอน(จำานวนเหตการณทเขาเกณฑ=100%)

การสอบสวนผปวยเฉพาะรายในทน เปนการสอบสวนผปวยเฉพาะรายตามโรคทสำานกระบาดวทยากำาหนด ซงตองมการสอบสวนโรคในพนท และมการเขยนรายงานสอบสวนโรคพรอมแบบสอบสวนผปวยเฉพาะรายทสมบรณ

3.ผลงานทไมใชในการประเมน ไดแก การเกบขอมลโดยใชแบบสอบสวนผปวยเฉพาะรายทเปนการเกบขอมลในโรงพยาบาลและสถานบรการสาธารณสขอนๆ และไมรวมแบบสอบถามหรอแบบรวบรวมขอมลทใชในการสอบสวนการระบาด

4.เหตการณทเขาเกณฑตองออกสอบสวนโรคของทม หมายถง การนำาขาวการระบาดทตรวจสอบหรอประเมนสถานการณแลวสมควรแจงเตอน/รายงาน(ตามตวชวดท6และ7)มาเปรยบเทยบกบเกณฑทตองออกสอบสวนโรค(ตามตวชวดท8)

1. ประเมนผลงานยอนหลง12เดอน(ไมนบเดอนททำาการประเมนรบรอง)2. นบจำานวนเหตการณทเขาเกณฑตองออกสอบสวนโรคจากทะเบยนรบแจงขาวและ/หรอ เอกสารทเกยวของ3.นบจำานวนรายงานสอบสวนโรคทเปนผลงานของทมทงหมด4.คำานวณตามสตรทกำาหนด

-สำาเนารายงานสอบสวนโรค-ทะเบยนรบแจงขาวหรอแฟมจดเกบขาวสารแบบอนทใชรวมกน








ตวชวด ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

ตวชวดท 14 ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค(ตอ) มาตรฐานSRRTดานผลงาน

มการสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพตามเกณฑทกำาหนด 1)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ1เรอง [B] 2)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ2เรอง [S1] 3)มรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง [S2] 1.ผลงานการสอบสวนโรคเปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท8และ9ของ

ทมระดบทองถนและอำาเภอหรอตวชวดท8,10และ11ของทมระดบจงหวดขนไป2.ผลงานทใชในการประเมน ใชเฉพาะผลงานการสอบสวนการระบาดซงออกสอบสวนตาม

เกณฑทกำาหนดทงทดำาเนนการเองหรอรวมกบทมอนโดยตองเปนผเขยนรายงานเอง3.การสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพตามเกณฑหมายถงไดผลตามขอก.และขออน

อก1ขอไดแก ก.ควบคมโรคสงบไมเกนGenerationท2 ข.หาสาเหตไดหรอยนยนไดดวยผลการตรวจทางหองปฏบตการหรอสรปสาเหตไดจาก การเชอมโยงทางระบาดวทยา ค.สามารถหาแหลงโรคหรอรงโรคหรอทมาของการระบาดได ง. อธบายการถายทอดโรคได4.ควบคมโรคสงบไมเกนGenerationท2หมายถงควบคมโรคไดภายในระยะเวลาสอง

เทาของระยะฟกตวทยาวทสดโดยนบจากวนเรมปวยของผปวยรายแรกถงวนเรมปวยของผปวยรายสดทายในการระบาดเหตการณเดยวกน

5.การเชอมโยงทางระบาดวทยา (Epidemiological linkage)หมายถง บคคลตงแต 2คนขนไปมการสมผสโรคเกยวของกนบางคนไดแสดงใหเหนวามการตดเชอและอยางนอย1คนไดรบการตรวจสอบยนยนทางหองปฏบตการวามการตดเชอจรง

6.ผลการสอบสวนหมายถงการสรปผลโดยใช - การตรวจทางหองปฏบตการหรอ - การทดสอบทางสถตหรอ - หลกฐานเชงประจกษ 1. ประเมนจำานวนผลงานททำาไดตามเกณฑในรอบ12เดอนโดยนบจากเดอนกอนเดอนท ทำาการประเมนยอนหลงขนไป2.นบจำานวนรายงานสอบสวนการระบาดทงหมดโดยไมจำากดโรค3. แยกรายงานสอบสวนการระบาดทมผลการสอบสวนตามเกณฑทกำาหนด สำาเนารายงานสอบสวนการระบาด






ตวชวด ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

ตวชวดท 15 ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค มาตรฐานSRRTดานผลงาน

เปนผลงานเชงเวลาดานการสอบสวนโรคของทม SRRT โดยวดเวลาทใชในการตอบสนองตอเหตการณ(Responsetime)ตงแตทราบวามผปวยหรอการระบาดจนถงเวลาทออกปฏบตงานภายใน24ชวโมงนบจากวนรบแจงขาวการระบาด เพอเพมขดความสามารถในการออกปฏบตงานภาคสนามของทม SRRT ใหมความรวดเรวไดมาตรฐานตามทกำาหนด มการสอบสวนโรคทนเวลา 1)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ50-59 [B] 2)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ60-79 [S1] 3)มรายงานสอบสวนโรคจากการสอบสวนทนเวลารอยละ80ขนไป [S2]

จำานวนรายงานสอบสวนโรคทมการสอบสวนทนเวลาทกำาหนดx100จำานวนรายงานสอบสวนโรคทงหมด

1.ผลงานการสอบสวนโรคเปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท8และ9ของทมระดบทองถนและอำาเภอหรอตวชวดท8,10และ11ของทมระดบจงหวดขนไป

2.ผลงานทใชในการประเมน เปนผลงานการสอบสวนโรคทงหมดทงการสอบสวนผปวยเฉพาะรายและสอบสวนการระบาด(ตามตวชวดท13)

3.ผลงานทไมใชในการประเมนไดแกการเกบขอมลโดยใชแบบสอบสวนผปวยเฉพาะรายทเปนการเกบขอมลในโรงพยาบาลและสถานบรการสาธารณสขอนๆและไมรวมแบบสอบถามหรอแบบรวบรวมขอมลทใชในการสอบสวนการระบาด

4.การสอบสวนโรคทนเวลาทกำาหนด หมายถง การออกปฏบตงานของทม SRRT เพอการสอบสวนและควบคมโรคไดภายใน 24 ชวโมงนบจากเวลาทไดรบแจงขาวการระบาดตามขอมลในทะเบยนรบแจงขาว

5. Response time เปนระยะเวลาตงแตทราบวามผปวยหรอการระบาดจนถงเวลาทออกปฏบตงานการเฝาระวงทดเพมโอกาสใหทราบการปวยตงแตวนทผปวยรบการรกษา

1. ประเมนจำานวนผลงานททำาไดตามเกณฑยอนหลง12เดอน(ไมนบเดอนททำาการประเมนรบรอง)

2. นบจำานวนรายงานสอบสวนโรคทงหมดยกเวนแบบสอบสวนผปวยเฉพาะรายหรอแบบ รวบรวมขอมลการระบาด3. รายงานแตละฉบบเปรยบเทยบระยะหางระหวางวน/เวลาทออกสอบสวนโรคกบวน/เวลา ทรบรกษา/วนจฉยหรอวน/เวลาทรบแจงขาวการระบาดตามระยะเวลาทกำาหนด4. แยกรายงานสอบสวนโรคทมการสอบสวนทนภายในเวลาทกำาหนด5. คำานวณตามสตร

- สำาเนารายงานสอบสวนโรค- ทะเบยนรบแจงขาวหรอแฟมจดเกบขาวสารแบบอนทใชรวมกน









ตวชวด ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

ตวชวดท 16 ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค มาตรฐานSRRTดานผลงาน

ทมSRRTสามารถเขยนรายงานสอบสวนโรคไดอยางมคณภาพซงหมายถงมรปแบบการเขยนรายงานถกตองมขอเสนอแนะในการควบคมโรคทสอดคลองกบผลการสอบสวนและสงรายงานทนเวลาตามเกณฑทกำาหนด ทงรายงานสอบสวนเบองตน (Preliminary report)และรายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)หรอรายงานฉบบสมบรณ(Fullreport)

เพอพฒนาคณภาพของการเขยนรายงานสอบสวนโรค มการเขยนรายงานสอบสวนการระบาดทมคณภาพตามเกณฑทกำาหนด 1)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ1เรอง [B] 2)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพ2เรอง [S1] 3)มการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพมากกวา2เรอง [S2]

1.ผลงานการสอบสวนโรคเปนผลงานทเกดจากการปฏบตงานตามตวชวดท8และ9ของทมระดบทองถนและอำาเภอหรอตวชวดท8,10และ11ของทมระดบจงหวดขนไป

2.ผลงานทใชในการประเมนใชเฉพาะผลงานการสอบสวนการระบาดทงทออกดำาเนนการเองหรอรวมดำาเนนการกบทมอน

3.การเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพหมายถง ก.สงรายงานสอบสวนเบองตน(Preliminaryreport)ทนเวลาตามเกณฑทกำาหนดหรอ ภายใน48ชม.นบจากเรมตนสอบสวน ข.รายงานฉบบสรปผลการสอบสวน (Final report)* มหวขอทสำาคญครบถวน ไดแก

ชอเรอง ผสอบสวน ทมา วตถประสงค วธการ ผลการสอบสวน มาตรการปองกน ควบคมโรคสรปขอเสนอแนะ

ค.รายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)*เขยนเนอหาผลการสอบสวนถกตอง ไดแกบอกขนาดและความรนแรงของเหตการณอธบายลกษณะบคคลเวลาและ สถานททชดเจนอธบายตนเหตแหลงโรคหรอทมาของการระบาดไดสมเหตผล

ง. รายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)*มขอเสนอแนะในการควบคมโรค ทงระยะกลาง/ยาวทสอดคลองผลการสอบสวนฯ จ. สงรายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)*ภายใน15วนหลงสอบสวนเสรจ4.สอบสวนโรคเสรจหมายถงการสอบสวนโรคทดำาเนนการจนไดขอสรปผลการสอบสวนโรค

แลว บางครงอาจตองรอผลการตรวจทางหองปฏบตการ หรอรอขอมลสำาคญบางอยางแตไมรวมเวลาทใชในการเฝาระวงตดตามหรอการควบคมโรคภายหลงการระบาด

1. ประเมนจำานวนผลงานททำาไดตามเกณฑยอนหลง12เดอน(ไมนบเดอนททำาการ ประเมนรบรอง)2. นบจำานวนรายงานสอบสวนการระบาดทงหมดโดยไมจำากดโรค3. แยกรายงานสอบสวนการระบาดทมการเขยนรายงานไดอยางมคณภาพตามเงอนไข4. คำานวณตามสตรทกำาหนด






*หรอรายงานฉบบสมบรณ(Fullreport)


ตวชวด

ตวชวด

ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสข

ทเผยแพรในวารสารเวทวชาการ

ตวชวดท 16 ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค(ตอ) มาตรฐานSRRTดานผลงาน

ตวชวดท 17 ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสข

ทเผยแพรในวารสาร เวทวชาการ มาตรฐานSRRTดานผลงาน

สำาเนารายงานสอบสวนการระบาด ทงรายงานสอบสวนโรคเบองตน (Preliminaryreport)และรายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)

ทม SRRT มการจดทำาผลงานใหม ทตอเนองจากผลงานการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสขเหตการณเดยวหรอหลายเหตการณจดทำาเปนผลงานวชาการและเผยแพรในวารสารเวทวชาการ เพอพฒนาทมSRRTดานการจดการความรทงการถายทอดความรและประสบการณทเปนความรภายใน(Tacitknowledge)และการสงเคราะหความร มการเผยแพรความรท เปนผลงานวชาการ ตอเนองจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสข 1)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระหวางหนวยงานภายในประเทศ [B] 2)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระดบชาต [S1] 3)เผยแพรในวารสารหรอเวทวชาการระดบนานาชาต [S2]

จำาแนกเปนระดบทนำาเสนอ 1.ผลงานการนำาเสนอความร เปนผลงานวชาการทตอเนองหรอสงเคราะหจากผลงาน

การสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสขตวอยางผลงานอาจแสดงไดดงน1.1บทความวชาการบทวจารณและบทความเผยแพรทางสอมวลชน 1.2 รายงานวชาการฉบบสมบรณ 1.3 รายงานการสมมนา/ประชมวชาการ/ประชมเชงปฏบตการ ผลงานทไมนบตามตวชวดน ไดแก รายงานสอบสวนโรคเบองตน และรายงานฉบบ

สรปผลการสอบสวน(Finalreport)ทงฉบบหรอบางสวนโดยไมมการวเคราะหสงเคราะหเพมเตม

2.ระดบการเผยแพรผลงานวชาการไมใชการเผยแพรในวงจำากดเฉพาะหนวยงาน 2.1 การเผยแพรระหวางหนวยงานภายในประเทศเชนการประชมวชาการ/ประชม

เชงปฏบตการระดบเขตหรอภาควารสารวชาการทเปนทยอมรบระหวางหนวยงาน








ตวชวด ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสข

ทเผยแพรในวารสารเวทวชาการ

ตวชวดท 17 ผลงานการนำาเสนอความรจากการสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสข

ทเผยแพรในวารสาร เวทวชาการ(ตอ)

2.2 การเผยแพรระดบชาตเชนการประชมวชาการระดบชาตวารสารวชาการทมชอเสยง ระดบประเทศฯลฯ

2.3 การเผยแพรระดบนานาชาตเชนการประชมวชาการระหวางประเทศวารสารวชาการ ระดบนานาชาตฯลฯ 1. ประเมนระดบผลงานททำาไดตามเกณฑในรอบ3ป(ไมนบเดอนทการประเมนรบรอง)2. ประเมนจากกจกรรมของทมSRRTทดำาเนนการตอเนองหรอสงเคราะหจากผลงาน การสอบสวนโรคหรอการตอบสนองทางสาธารณสขเชนการสงเคราะหความร การประชมเชงปฏบตการเพอศกษาการระบาด(Outbreakconference)ชมชนนกปฏบต (Communityofpractice,CoP)การวจารณรายงานสอบสวนโรคฯลฯ3. ประเมนจากผลงานวชาการของสมาชกทมSRRTทจดทำาและเผยแพร - สำาเนาบทความหรอReprint- สำาเนาบทคดยอทตพมพในหนงสอบทคดยอของการประชมวชาการ- รายงานฉบบสมบรณ(FullReport)- บนทก/หนงสอตอบรบการเผยแพรเอกสาร




1. การพฒนาทม SRRT และการเตรยมความพรอมของทม

แนวทางการปฏบตงาน

ต�มม�ตรฐ�น 4บทท

หมายถงทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SurveillanceandRapidResponse

Team,SRRT)มองคประกอบทแสดงความเปนทม3ประการไดแก

1)เอกสารแตงตงทมเปนทางการ

2)ความรความสามารถของทม

3)การทำางานเปนทม

บทบาทเฝาระวงตดตามขาวการระบาดและตอบสนองเหตการณในชวงตนของการระบาด

1)เฝาระวงโรคตดตอทแพรระบาดรวดเรวรนแรงการระบาดของโรคตดตอทำาใหเกด

ผลกระทบทางสขภาพตอชมชนไดเรวขยายวงงายตองเรงดวนในการแกไขจงเปนภารกจ

สำาคญของทมSRRTทกทมตองชวยกนเฝาระวงแมบางทมจะเปนทมเชยวชาญเฉพาะ

โรค/ภยหรอเปนทมสนบสนนกตาม

2)ตรวจจบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข (Public health emergency) ทงทเปน

โรคระบาดตามขอ 1 โรค/ภยจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมสาธารณภยจาก

วทยาการ(Technologicaldisaster)และภยธรรมชาต(Naturaldisaster)แมเหตการณ

เหลานนจะเกนขดความสามารถของทมในการตอบสนอง

3) สอบสวนโรคอยางมประสทธภาพทนการณ การสอบสวนหาสาเหต ทมา และ

ขอบเขตของการระบาดหรอภยคกคามสขภาพเปนขนตอนแรกของการตอบสนองเหตการณ

(Response)เพราะการแกไขปญหาทมประสทธภาพจำาเปนตองทราบสาเหตและมขอมล

สภาพปญหาโดยละเอยดถกตอง

4)ควบคมโรคขนตน(Containment)ทนทเพอยบยงการแพรระบาดของโรคหรอภย

โดยใชมาตรการพนฐานดานควบคมการตดเชอ อนามยสงแวดลอม และผลการสอบสวน

เบองตนไมจำาเปนตองรอผลสรปการสอบสวนโรคแลวเสนอแนะมาตรการพรอมสงตอการ

ควบคมโรค(Control)ใหกบหนวยงานทรบผดชอบพนทหรอทมควบคมโรค/ภยทเชยวชาญ

ดำาเนนการตอ

5)แลกเปลยนขอมลเฝาระวงโรคและรวมมอกนเปนเครอขายปจจบนการแพรระบาด

ของโรคเปนไปอยางรวดเรวกวางขวางทมSRRTทกทมทกระดบจงตองรวมกนเฝาระวงโรค

และรวมมอกนตอบสนองตอการระบาด โดยเฉพาะทมทอยใกลเคยงกน และทมทมหนาท

ใหการสนบสนน

1.1

1.1.1

ความเปนทม

บทบาทภารกจของ

ทมSRRT


1. ภาวะผนำา(Leadership)ผนำาเปนกญแจสำาคญทจะทำาใหทมปฏบตงานดวยความรวดเรว

และมประสทธภาพ

2. ความรบผดชอบ(Responsibility)ของสมาชกทกคน

3. การสอสาร (Communication) เนองจากการระบาดเปนสงทไมสามารถคาดเดาได

การตดตอสอสารไดตลอดเวลาจงเปนสงจำาเปน

4. การตดสนใจ(Decisionmaking)ทเหมาะสมกบสถานการณ

1. ทมSRRTปฏบตงานภายใตสภาวะททำาใหเกดความเครยดดงน

1)การระบาดสวนใหญเปนเหตการณทไมคาดฝน(Unexpectedevent)

2)ความเรงดวนในการปฏบตงาน

3)การทำางานกบหนวยงานทหลากหลาย

4)ขอกงวลดานความปลอดภย(Securityconcerns)

5)การไดรบบาดเจบจากการปฏบตงานหรอเจบปวยดวยโรคทสอบสวน

6)วฒนธรรมทแตกตางกนในพนท(Localsensitivities)

7)การทำางานบางอยางอาจเปนการละเมดสทธสวนบคคล(Legalconcerns)

8)ทำางานตดตอกนเปนเวลานานขาดการพกผอน

9)ขอกงวลเกยวกบสขภาพอนามยหรอการเจบปวยของสมาชก

2. วธการปองกนแกไขความเครยดของทม

1)การนอนทเพยงพอมอาหารการกนทด

2)การผอนคลายความเครยด(Strategicpauses)เชนหายใจลกๆทำาสมาธ

3)ใชอารมณขน

4)การพดคยกบใครสกคนทไวใจได

5)การดรปภาพทชนชอบเชนภาพทวทศนภาพสมยยงเดก

6)การนวด

7)การสรปการเลาประสบการณใหสมาชกทมผอนฟง

หมายถง หนวยงานมการกำาหนดตวบคคลทรวมทม SRRT ชดเจน สามารถระบ

ผเปนหวหนาและสมาชกทมทงหมดไดทมมองคประกอบโครงสรางทเออตอความสำาเรจ

ของทมรวมถงระบสวนงานทเปนหนวยรบผดชอบการจดตงทมได

ควรเปนคำาสงของผบรหารระดบสงของพนทเชนผวาราชการจงหวด(พนทจงหวด)

หรอนายอำาเภอ(พนทอำาเภอ)หรอนายกเทศมนตร (พนทเทศบาล)แตอาจมอบหมายให

หวหนาหนวยงานสาธารณสขลงนามแทน

รปแบบของคำาสงแตงตงทมม3แบบ

1)แตงตงทมSRRTชดเดยวไมมทมยอยอาจมสมาชกทมจำานวนมากไดการออก

ปฏบตงานภาคสนามใชวธหมนเวยนหรอจดเวรปฏบตงานหวหนาทมหมายถงหวหนาทม

ตามคำาสง

2)แตงตงทมSRRTชดใหญภายในมทมยอยเปนทมปฏบตการหลายชดรวมทงอาจ

มทมอนประกอบเชนทมสขศกษาทมประสานสนบสนนหวหนาทมหมายถงประธานหรอ

หวหนาทมชดใหญ

1.1.2

1.1.3

1.2

1.2.1

ปจจยทมผลตอ

ความสำาเรจของทม6

ปจจยททำาใหทมเกด

ความเครยด

(Stressfactor)และ

การแกไข6

การจดตงทม

คำาสงแตงตงทม


รปท

11โครงสรางศ

นยปฏ

บตการเตรยม

พรอม

ดานก

ารแพ

ทยแล

ะการสา

ธารณ

สขส

วนภม

ภาคระด

บจงห

วด7


3)แตงตงเปนคณะกรรมการปองกนควบคมโรคฉกเฉนหรอศนยปฏบตการเตรยมพรอม

ดานการแพทยและการสาธารณสขเพอรองรบสาธารณภยรวมถงภยทเปนภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสขกรณนจะมคณะกรรมการ/อนกรรมการหรอแบงเปนฝาย/งานหลายชดเชน

คณะกรรมการอำานวยการคณะกรรมการหรออนกรรมการดานปฏบตการดานสงสนบสนน

และสอสารดานแผนและขอมลขาวสารดานการเงนและอนๆซงทมSRRTอยภายใต

ดานปฏบตการเฝาระวงสอบสวนควบคมโรคหวหนาทมไดแกประธานคณะกรรมการ

หรอหวหนางานดานปฏบตการ

ทมทกรปแบบ ไมรวมคณะกรรมการทปรกษาหรอกรรมการอำานวยการททำาหนาท

เปนทปรกษา

โครงสรางทมSRRTประกอบดวย

1)หวหนาทมหมายถงผทำาหนาทบรหารจดการทมใหมความเขมแขงอำานวยการให

ทมออกปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและเปนผนำาทมปฏบตการเองกรณสำาคญเรงดวน

กรณทวไปอาจมอบหมายใหแกนหลกหรอผทเหมาะสมนำาทมแทน ผทำาหนาทนำาทมขณะ

ปฏบตการเรยกวาผสอบสวนหลก(PrincipalInvestigator,PI)

หวหนาทมอาจไดแกผอำานวยการสำานกนายแพทยสาธารณสขจงหวดผเชยวชาญ

ดานเวชกรรมปองกนหรอเทยบเทา ผอำานวยการโรงพยาบาลหรอแพทยทไดรบมอบหมาย

สาธารณสขอำาเภอผอำานวยการกองควบคมโรคสำานกอนามย (กทม.)ผอำานวยการศนย

บรการสาธารณสข(กทม.และเทศบาล)นายกเทศมนตรผอำานวยการกองสาธารณสขและ

สงแวดลอม(เทศบาล)

2)แกนหลกของทม(Coremembers)หมายถงผทปกตจะทำาหนาทเฝาระวงและ

ตรวจจบการระบาดเตรยมความพรอมของทมและเปนแกนจดทมออกปฏบตการสวนใหญ

เปนกลมผรบผดชอบงานระบาดวทยาของหนวยงาน ซงบางแหงอาจแยกสวนงานเปนงาน

เฝาระวงฯงานสอบสวนโรคและ/หรออนๆใหแตงตงแกนหลกจากทกสวน

3)ผรวมทมหมายถงผทปกตจะมงานในหนาทของตนเองซงไมใชงานดานระบาดวทยา

แตจะมารวมทมออกปฏบตการตามขอกำาหนดของหนวยงาน

เปนสหสาขา(Multidisciplinary)หมายถงสมาชกทมมผปฏบตงานหลายดาน/วชาชพเชน

- นกระบาดวทยา/เจาหนาทระบาดวทยา

- แพทย/พยาบาลเวชปฏบต

- ผเชยวชาญทางหองปฏบตการ/นกวทยาศาสตรการแพทย/เจาหนาทหองปฏบตการ

- ผเชยวชาญดานควบคมโรคและการตดเชอ/นกควบคมโรค/พยาบาลควบคมโรค/

พยาบาลควบคมการตดเชอ(ICN)/เจาหนาทควบคมโรค

- นกสอสารความเสยง/นกสขศกษา/เจาหนาทสขศกษา

- นกสขาภบาลและอนามยสงแวดลอมหรอเทยบเทา

- สตวแพทยฯลฯ

หมายถงสวนงานตามโครงสรางหนวยงานทเปนเจาของเรองในการจดใหมทมSRRT

ตามปกตหมายถงหนวยระบาดวทยาหรอสวนงานทรบผดชอบงานเฝาระวงโรคและ/หรอ

งานสอบสวนโรค

1.2.2

1.2.3

1.2.4

โครงสรางทม

(Teamstructure)

องคประกอบทม

(Teamcomposition)

สวนงานทรบผดชอบ

จดตงทม


ศกยภาพทางวชาการหมายถงทมSRRTมองคประกอบทแสดงความรความสามารถ

ในการปฏบตงาน3ประการไดแก

1)สมาชกทมทกคนมความรพนฐานทางระบาดวทยา

2)สมาชกทมอยางนอย1คนมทกษะและความชำานาญทเปนหลกใหทมได

3)มแผนพฒนาบคลากรของทมอยางสมำาเสมอ

สำาหรบผทเรมปฏบตงานทางระบาดวทยารวมถงการเปนสมาชกทมSRRT

1)เนอหาหลกสตรควรประกอบดวย2

- หลกระบาดวทยา : นยาม ความมงหมาย การเกดและการกระจายของโรค

วธการศกษาทางระบาดวทยากจกรรมทางระบาดวทยา

- สถตเบองตนทใชในงานระบาดวทยา : การนบ อตรา/อตราสวน/สดสวน

คาเฉลย/มธยฐาน/ฐานนยม การนำาเสนอขอมลดวยบทความ/ตาราง/กราฟ/แผนภม และ

แบบฝกหด

- การเฝาระวงทางระบาดวทยา:หลกการเฝาระวงฯองคประกอบและขนตอน

การเฝาระวงฯระบบเฝาระวงโรคในประเทศไทยและแบบฝกหด

- การสอบสวนทางระบาดวทยา : หลกการสอบสวนฯ การสอบสวนผปวย

เฉพาะราย การสอบสวนการระบาด การเกบและนำาสงวตถตวอยาง การเขยนรายงาน

สอบสวนโรคและแบบฝกหด

- อนามยสงแวดลอมเบองตน

- อนๆเชนมาตรฐานงานทางระบาดวทยา

2)แนวทางจดฝกอบรม

-อบรมครงเดยวระยะเวลาทใชในการอบรม3-5วน

-บางหลกสตรหรอบางหนวยงานทมขอจำากดไมจำาเปนตองรบการอบรมตดตอกน

แตระยะเวลารวมกนไมควรนอยกวาการอบรมครงเดยว

-การอบรมแบบE-learning

ม2แนวทาง

1)การฝกอบรม เปนหลกสตรทกำาหนดใหตองมการฝกภาคปฏบต โดยใชเวลารวมกน

ตงแต3เดอน-2ปแนวทางของหลกสตร

- หลกการพนฐานทางระบาดวทยางานเฝาระวงและสอบสวนโรค

- การประยกตใชระบาดวทยาในการปองกนควบคมโรคและบรหารจดการ

- ฝกปฏบตตามแบบฝกปฏบตหรอการปฏบตงานในหนาท

- การนำาเสนอผลงานและแลกเปลยนประสบการณ

2)ประสบการณจากการปฏบตงาน เนนการเปนผสอบสวนหลก (PI) หมายถง

ประสบการณในการนำาทมออกปฏบตงานภาคสนามซงดำาเนนการตงแตการวางแผนประชม

ซกซอมทมออกสอบสวนโรคจนกระทงสรปผลการสอบสวนโรคในการระบาดใหญอาจม

ผชวยเรยกวาCo-PIแตPIตองเขยนรายงานสอบสวนโรคดวยตนเองประสบการณของ

ผสอบสวนหลกแสดงดวยผลงานสอบสวนโรคและอยางนอยตองเปนรายงานสอบสวนโรค

ฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)

ประสบการณเปนผสอบสวนหลกเปนผลงานเฉพาะตวไมจำาเปนตองเปนผลงานท

อยกบทมเดมตลอด

1.3

1.3.1

1.3.2

การพฒนาศกยภาพทางวชาการ

การฝกอบรมกอน

ปฏบตการ

การพฒนาความ

ชำานาญของสมาชก

ทมSRRT


เปนการพฒนาสมาชกทม SRRT ใหมทกษะและความชำานาญเพมขน โดยเรยนร

จากประสบการณทไดจากการปฏบตงาน(Actionlearning)หรอจดกจกรรมจดการความร

(Knowledge management, KM) ซงใชความรและขอมลขาวสารจากเหตการณจรง

แนวทางจดกจกรรมไดแก2

1)การสอบสวนโรคขามเขตหรอนอกพนทเปนการสอบสวนโรคนอกเขตรบผดชอบ

ของตนเองเชนทมSRRTอำาเภอไปสอบสวนตางอำาเภอในจงหวดเดยวกนหรอทมจงหวด

สอบสวนรวมกบจงหวดขางเคยง กจกรรมนชวยใหทมในพนททไมมการระบาดไดพฒนา

ทกษะ หรอมประสบการณการสอบสวนโรคทแตกตางไปจากพนทตนเอง และชวยใหทม

คนเคยกบการสนธกำาลงเพอรวมกนรบมอตอปญหาภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขนาดใหญ

2)ระบบพเลยง (Coaching) หมายถง การจดใหมผเชยวชาญหรอผชำานาญ

กวาเปนวทยากรพเลยงในการใหคำาปรกษาแนะนำาแกผสอบสวนหลก(PI)ของทมSRRT

ทกขนตอนตงแตตรวจจบการระบาดการตดสนใจวางแผนออกสอบสวนโรคจนถงเขยน

รายงานรวมทงชวยตดตอประสานงานกบผเชยวชาญเฉพาะทางในการชวยเหลอสนบสนน

เพมเตมใชกจกรรมนรวมกบแนวทางอนได เชน การสอบสวนโรคขามเขต การซอมแผน

สอบสวนโรคการฝกงานฯลฯ

3)การซอมแผนสอบสวนโรค หมายถง การฝกซอมการออกสอบสวนโรคจรง

โดยสมมตเหตการณทมการระบาดของโรคหรอภยในพนท เพอตรวจสอบความพรอมดาน

ทมงาน วสดอปกรณยานพาหนะ งบประมาณและเทคนคขนตอนการปฏบตงาน ในทน

เปนการฝกซอมดานเทคนคเฉพาะทมSRRTไมใชซอมแผนรบการระบาดของโรคซงตอง

รวมกนทกภาคสวนทเกยวของ

4)ชมชนนกปฏบตSRRT(SRRT-CoP)หมายถงสมาชกทมSRRTจากทม

ตางๆ ทรวมตวกนดวยความสมครใจ โดยมเปาหมายรวมกนเพอแลกเปลยนความรใน

การปฏบตงาน แกไขปญหา และหาแนวปฏบตทเปนเลศ (Best practice) การรวมตว

อาจเปนการพบกนจรงโดยการจดประชมหรอพบกนในเวทเสมอนทางเครอขายอเลกทรอนกส

5)การประชมWarroomทมหมายถงการจดประชมทมSRRTอยางสมำาเสมอ

โดยถอเสมอนวาในเขตรบผดชอบมการระบาดของโรคตางๆอยางตอเนองโดยมวตถประสงค

ของการประชมดงน

- วเคราะหและคาดคะเนแนวโนมของสถานการณโรค/ภย

- ตดตามผลควบคมการระบาดและประเมนความรนแรงของสถานการณ

- แลกเปลยนขาวสาร/ความรทบทวนมาตรการรวมกนแกไขปญหา

- เตรยมขอมลขาวสารและขอเสนอแนะเพอเสนอOperationcenter

6)Outbreakconferenceหมายถงการประชมเชงปฏบตการกรณเกดเหตการณ

ทพบผปวยหรอผเสยชวตดวยโรคทสำาคญรนแรงหรอโรคอบตใหมมงเนนการตรวจสอบ

ทางวชาการทกดานอยางเปนระบบและหาวธการปรบปรงใหดขนโดยใชเหตการณเปนกรณ

ศกษารวมกนมผเชยวชาญเฉพาะดานเปนผใหคำาแนะนำาและขอเสนอแนะกจกรรมนเนน

พฒนาเนอหาวชาการเปนหลก

7)การประชมนำาเสนอผลงาน หมายถง การประชมวชาการเพอนำาเสนอผลงาน

ของทม SRRT ดานการสอบสวนโรคและ/หรอเฝาระวงโรค แนวทางสำาคญ คอ มการ

นำาเสนอผลงานดวยวาจา (Oral presentation) และมวทยากรผเชยวชาญเปนผวพากษ

อาจใหมการนำาเสนอผลงานดวยโปสเตอร (Poster presentation) และประกวดผลงาน

1.3.3 การเรยนรระหวาง

ปฏบตงาน(Onthe

jobtraining,OJT)


ดวยไดการนำาเสนอผลงานทำาใหเกดการแลกเปลยนความรและกระตนใหทมSRRTมการ

พฒนาคณภาพผลงานเพมขน

8)การศกษาดงานSRRTหมายถงการประชมเชงปฏบตการกงศกษาดงานใน

พนททมการระบาดของโรคและภยสขภาพสำาคญประกอบดวยกจกรรมการฝกสอบสวนโรค

โดยใชขอมลจรงจากการระบาดทผานมาศกษาสภาพพนททมการระบาดศกษาวธดำาเนนงาน

ของทมSRRTและองคกรตางๆทงภาครฐและเอกชนทมบทบาทในการแกไขปญหาหรอ

ควบคมการระบาด การศกษาดงานทำาใหเกดการแลกเปลยนความร ประสบการณรวมถง

แนวทางและเทคนคการปฏบตงานกบทมSRRTตางพนท

9)ฐานความรSRRTหมายถงการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการ

ความรทชดแจง(Explicitknowledge)โดยจดทำาWebsiteของทมSRRTเพอประโยชน

ในการจดเกบความรการแสวงหาความรการเขาถงความรและการแลกเปลยนเรยนรของ

ทมSRRT

มแนวทางดงน

1)การประเมนชองวางความสามารถ(CompetencyGapAssessment)ของทม

และสมาชกทมรายบคคลโดยประเมนจากตวชวดยอยของตวชวดตามมาตรฐานองคประกอบท3

(ความสามารถในการปฏบตงาน)จะทำาใหทราบวาทมมจดแขงและจดออนทตองพฒนาอยางไร

2)การทบทวนสถานการณและแนวโนมการเกดโรคและภยสขภาพในพนท รวมถง

ความกาวหนาทางวชาการระบาดวทยาและการปองกนควบคมโรคเพอหาประเดนองคความร

ทสมควรเพมเตม

3)การทบทวนผลการปฏบตงานทผานมา และพจารณาแผนงานโครงการในระยะ

ตอไปเพอหาประเดนดานแนวทางปฏบตงานทตองทำาความเขาใจรวมกนและยทธศาสตร/

แผนงานขององคกรรวมถงตวชวดความสำาเรจของงานทเกยวของ

4)จดทำาแผนพฒนาบคลากรของทมจากประเดนการพฒนาทง3ดาน

- เปนแผนประจำาปแตควรมแผนระยะยาวในการพฒนาความสามารถ

- มทงแผนพฒนาทมและสมาชกทมซงอาจบรณาการเขากบแผนพฒนารายบคคล

(Individualdevelopmentplan,IDP)

- กลวธการพฒนา อาจเปนการฝกอบรม การจดการความร และการเรยนร

ระหวางงาน(Onthejobtraining,OJT)ตามแนวทางการพฒนาทมSRRT

ศกยภาพดานบรหารทมงานหมายถงทมSRRTมองคประกอบความเปนทมดงน

1)มผนำาทมทเขมแขง

2)สมาชกทมมบทบาทหนาทชดเจน

3)มการทำางานเปนทม

ม2ลกษณะไดแก

1)หนาทความรบผดชอบขณะปกต หมายถง บทบาทหนาทในฐานะหวหนาทม

ของหนวยงานแกนหลก และผรวมทม หรอหนาทตามสวนงานทปฏบตประจำา เชน

งานระบาดวทยางานควบคมโรคงานอนามยสงแวดลอม

2)หนาทความรบผดชอบขณะออกสอบสวนโรค หมายถง หนาทในทมยอย หรอ

ทมปฏบตการภาคสนาม เชน ผสอบสวนหลก (PI) ทปรกษา (Supervisor) ผจดการ

(Logistic)ผรวมปฏบตการ(Content)

1.3.4

1.4

1.4.1

แผนพฒนาบคลากร

ของทม

การพฒนาดานบรหารทมงาน

การกำาหนดหนาท

ความรบผดชอบ


นอกจากกำาหนดหนาทแลว อาจจดทำาแผนผงแสดงระบบงาน หรอความเชอมโยง

การปฏบตงานของทกตำาแหนงหนาทเปนการแสดงความสมพนธและความสำาคญของสมาชก

ในทมทงหมด

ขณะมการระบาดหรอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขอาจมทมดานอนไปปฏบตงาน

ในพนทเดยวกนเชนทมกชพหรอทมการแพทยฉกเฉน(EMS)ทมบรรเทาทกขทมฟนฟ

เหตการณทมควบคมโรคในสตวฯลฯซงตองแยกบทบาทหนาทใหชดเจน

ในทนหมายถงหวหนาทมตามคำาสงแตงตงทม ซงมความสำาคญสงในการทำาใหทมม

ศกยภาพทเขมแขง หวหนาทมมบทบาททงขณะปกต และเมอมการระบาดของโรคหรอ

เหตการณฉกเฉนการบรหารจดการแสดงออกไดหลายลกษณะเชน

- เปนประธานในการประชมทม

- จดการแกไขปญหาของทมให

- จดสรรสงสนบสนนใหกบทม

- นำาทมออกสอบสวนโรค

- อำานวยการและควบคมกำากบขณะทมออกปฏบตงานรวมถงระดมทมเสรม

- ขอทราบผลการสอบสวน

เปนกจกรรมสำาคญทแสดงความเปนทมของสมาชกทงหมดม3ลกษณะ

1)การประชมทมประจำาป อยางนอยทกตนปหรอเมอมคำาสงแตงตงทมใหมทกครง

ควรมเนอหาตอไปนในวาระการประชม

- คำาสงแตงตงทมและบทบาทหนาทของสมาชกทม

- โรคและภยสขภาพทเปนปญหาสำาคญของพนท(Prioritydiseases)

- เกณฑการออกสอบสวนโรคของทม

- แผนงานโครงการทเกยวของเชนโครงการรองรบการระบาดโครงการพฒนา

บคลากรของทมรวมถงการฝกซอมทมฯ

2)การประชมกรณมการระบาดทสำาคญแยกออกเปน

- การประชมกอนการสอบสวนโรคเปนการเตรยมทมและรวมกนวางแผนแกไข

ปญหาการระบาด

- การประชมหลงการสอบสวนโรคเพอถอดบทเรยนสรางความรใหมและวางแผน

การปองกนควบคมโรคลวงหนา

3)การประชมปรกษาหารอทงทเปนทางการและการพบปะสงสรรคซงถาไดพบปะกน

บอยจะทำาใหทมมความสมพนธดสงผลตอการทำางานเปนทมทด

เปนกจกรรมแสดงความเปนทม SRRT ทแทจรงตามความมงหมายการจดตงทม

ควรกำาหนดเกณฑใหสมาชกทกคนไดมโอกาสออกสอบสวนโรคตวอยางเชน

- กำาหนดใหการออกปฏบตการสอบสวนและควบคมการระบาดเปนกจกรรมทม

ความสำาคญเปนลำาดบตน(Priorityแรก)ของหนวยงาน

- มการหมนเวยนหรอจดเวรออกสอบสวนโรคตามลำาดบ

- กรณสำาคญทไมสามารถออกปฏบตงานไดทนทควรใชวธแลกเวร

- เงอนไขอนๆทสงเสรมสนบสนนใหสมาชกไดออกปฏบตงานทกคน

หนวยงาน และหวหนาทมควรจดใหมกจกรรมหรอสงสนบสนนทสรางขวญกำาลงใจ

ใหกบสมาชกทมทออกปฏบตงาน เชน จดสรรเงนคาใชจายใหทม เปนคาโทรศพทมอถอ

คาอาหารและคาใชจายอนๆขณะปฏบตงานในพนทจดทำาเสอทมประกาศยกยองกรณท

เสยงอนตรายหรอมผลงานดเปนตน

1.4.2

1.4.3

1.4.4

1.4.5

บทบาทของหวหนาทม

การจดประชมทม

การออกปฏบตการ

สอบสวนโรค

การสรางขวญกำาลงใจ


1.5

1.5.1

1.5.2

สงสนบสนนและการสงกำาลงบำารง(Logistics)

จดเตรยมรายการ

สงสนบสนน

การปฏบตงาน

แนวทางการเตรยม

สงสนบสนน

ปจจยทชวยสงเสรมสนบสนนใหการดำาเนนงานเฝาระวงและตอบสนองทางสาธารณสข

มประสทธภาพไดแก8

1)เครองมอวสดอปกรณและเอกสารคมอแนวทางการปฏบตงาน

2)การตดตอสอสาร

3)ยานพาหนะและการเดนทาง

4)งบประมาณ

5)ทพกและสงอำานวยความสะดวกรวมถงอาหารนำาอปโภคบรโภค

6)ความปลอดภยในการปฏบตงาน

บางรายการเปนสงทหนวยงานตองรบผดชอบในภาพรวมหรอจดเตรยมในระบบ

บรหารจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข(PublicHealthEmergencyManagement,

PHEM)ในทนเนนเฉพาะททมSRRTตองคำานงถงและดำาเนนการเอง

การเตรยมสงสนบสนนควรทบทวนและคาดคะเนแนวโนมของสถานการณโรค/ภย

ทเปนปญหาในพนทรวมถงโรค/ภยทอาจแพรระบาดเขามาในเขตรบผดชอบเพอจดเตรยม

สงตางๆใหเหมาะสมกบความจำาเปนรายการทควรจดเตรยมไดแก

1)แบบพมพแบบบนทกและแบบรายงานทเกยวของ

2)วสดอปกรณทใชในการเกบวตถตวอยางและอปกรณปองกนตนเอง

3)เวชภณฑทจำาเปน

4)คมอแนวทางปฏบตงานรวมถงหนงสอ/บทความวชาการเกยวกบโรค/ภย

5)อปกรณสอสารเชนวทยโทรศพทโทรสารอนเตอรเนท

6)การใชยานพาหนะ

7)งบประมาณ

8)รายการอนๆ(ถาม)


1)จดหา/จดซอ/จดทำาสำาหรบรายการทไมสามารถหาไดทนททตองการใชเชนสงของ

ทตองจดซอจดหาตามระเบยบพสดสงของหายากไมเสยงาย

2)เตรยมการและซกซอมวธการนำามาใชไดทนท สำาหรบสงทเสยงาย สงทมการ

ปรบปรงใหมตลอดเวลา หรอสงทหาไดสะดวก ไมจำาเปนตองมภาระในการจดเกบ เชน

ตดตอขอเบกขวดเกบวตถตวอยางพรอมอาหารเลยงเชอจากหองปฏบตการทใกลทสดไว

ลวงหนาสบคนความรและแนวทางปฏบตงานจากเวบไซตทรจกและสามารถเขาถงไดทนท

ทตองการใชเปนตน

3)ปรบปรงระเบยบหรอหลกเกณฑเพออำานวยความสะดวกใหสามารถปฏบตงานแบบ

เรงดวน/ฉกเฉนได เชน ระเบยบการใชยานพาหนะ ระเบยบการเบกจายงบประมาณเมอ

ตองปฏบตงานในพนท

4)จดทำาแผนงานโครงการ เพอประโยชนในการจดสรรงบประมาณ และเตรยม

ความพรอมของสงสนบสนนตางๆ เชน แผนการสอสารในภาวะฉกเฉนฯ แผนเวชภณฑ

แผนความปลอดภยในการปฏบตงาน


1.6

1.6.1

1.6.2

1.7

1.7.1

การฝกซอมทม

รปแบบการฝกซอม

แผนการฝกซอม

ประจำาป

แผนปฏบตการกรณเรงดวน/ฉกเฉนฯ(Actionplan)

สาระสำาคญของ

แผนปฏบตการ

หมายถง การพฒนาทกษะของทม SRRT ดานตางๆ เพอใหเกดความคนเคย

ความชำานาญและคลองตวในการปฏบตงานจรง การฝกซอมเปนสวนหนงของการเตรยม

ความพรอมเชนเดยวกบพนกงานดบเพลงทมการฝกซอมเปนประจำา

มรปแบบดงน9

1)สมมนา(Seminars)เปนการแนะนำาใหทราบบทบาทหนาทยทธศาสตรแผนงาน

นโยบายแนวทางปฏบตงานทรพยากรแนวคด

2)ประชมเชงปฏบตการ(Workshops)ผเขารวมประชมมบทบาทและมผลผลตจาก

การประชมเชนแผนงานแนวทางปฏบตงาน

3)การฝกปฏบตเหตการณสมมต(Drills)เปนกจกรรมทตองการการประสานงานและ

ไดรบคำาปรกษาแนะนำาเปนกจกรรมเฉพาะเรองหรอเฉพาะทม

4)เกมส (Games) เปนการแขงขนระหวาง 2 ทมขนไป โดยใชกฎระเบยบ ขอมล

หรอแนวทางมาตรการตางๆในการแขงขน

5)แบบฝกหดบนโตะ(Table-topexercises)เนนผเขารวมกจกรรมทเปนผบรหาร

ตวแทนเจาหนาทและบคลากรหลก(keypersonnel)เพอซกซอมและประเมนความเหมาะสม

ของแผนงานนโยบายและแนวทางมาตรการตางๆ

6) การฝกซอมตามหนาท (Functional Exercises) เปนการทดสอบและประเมน

ความสามารถของแตละคนหรอฝกซอมการทำาหนาทรวมกน

7)การฝกซอมแผนปฏบตการเตมรปแบบ(Full-ScaleExercises)เปนการฝกซอม

รวมหลายหนวยงานหลายขอบเขตอำานาจหนาท

แผนการฝกซอมสามารถบรณาการเปนแผนเดยวกบแผนพฒนาบคลากรได เรองท

ฝกซอมควรเรมตนจากจดออนของทม เชน ซอมตรวจสอบความพรอมของสงสนบสนน

ซอมเกบวตถตวอยาง ซอมสวม/ถอดเครองปองกนตนเอง (PPE) ซอมตดตอสอสารฯ

การฝกซอมควรกำาหนดผรบผดชอบและระยะเวลาฝกซอมทชดเจนอยางนอยทก 6 เดอน

โดยอาจใชงบประมาณรวมกบโครงการสอบสวนโรค กรณทไมมการสอบสวนโรค ใหปรบ

เปนการฝกซอมปฏบตแทน

หมายถง แผนการปฏบตงานของทม SRRT ในการออกสอบสวนโรคหรอตอบโต

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกรณตางๆ อาจจดทำาเปนแผนเฉพาะโรค/เหตการณ หรอ

เฉพาะดาน (โรค-ภยพบต)และอาจทำาเปนแผนเฉพาะทมSRRTหรอเปนสวนหนงของ

แผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของหนวยงาน

ควรประกอบดวย10

1)โรค/เหตการณและระดบความรนแรงของปญหาทตองใชแผน

2)ขอปฏบตของทมSRRTตามลำาดบเหตการณ(กอนระหวางและหลงเกดเหต)

ซงปกตทม SRRT จะปฏบตการเนนหนกดานการเฝาระวง สอบสวนและควบคม

การระบาด

3)การรวมทมและหนาทของสมาชกทมตามระดบความรนแรงของปญหา

4)การสอสารและการประสานงานของทมในกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉน

5)รายการวสดอปกรณยานพาหนะเครองมอสอสารทตองจดเตรยม

6)บทบาทของทม SRRT เมอตองเขารวมในระบบบญชาการเหตการณ (Incident

CommandSystem)


2.1

2.1.1


การเตอนภยลวงหนาและตอบสนองทางสาธารณสข(EarlyWarningandResponse,EWAR)

กรอบการดำาเนนงาน

(EWARFramework)

2. การเฝาระวงเหตการณ (Event-based surveillance)

1.7.2

แผนปฏบตการกรณเรงดวน ควรเปนแผนทปฏบตได ตลอด 24 ชวโมง รวมถง

วนหยดราชการ

เปนการทดสอบความเหมาะสมของแผนและหาจดออนทตองปรบปรงใหดขนอาจ

ดำาเนนการได3วธคอ

1)การฝกซอมบนโตะ (Table-top exercise) โดยสมมตเหตการณ เพอทดสอบ

ความเขาใจของผเกยวของในแผน

2)การนำาแผนไปทดลองปฏบตโดยสมมตเหตการณเพอทดสอบความเปนไปไดของ

กจกรรมตามขนตอนตางๆ

3)การนำาแผนไปใชจรงกบเหตการณอนทใกลเคยงกน

การฝกซอมตามแผน

ปฏบตการเรงดวน

เปนการเฝาระวงการเกดโรคและภยสขภาพทผดปกต จากทกแหลงขาวทงทเปน

ทางการสอมวลชนและขาวลอตางจากการเฝาระวงโรคในระบบรายงาน(Case-based

หรอIndicator-basedsurveillance)ซงเนนการไดรบขอมลทเปนทางการจากสถานพยาบาล

และหนวยงานตางๆการเฝาระวงเหตการณเปนสวนหนงของระบบเตอนภยลวงหนา(Early

warningsystem)

เปนการบรณาการระบบเฝาระวงทางสาธารณสขเขากบการตอบสนอง(Response)

ทำาใหสามารถตรวจจบเหตการณหรออบตการณทผดปกตไดรวดเรวมการตรวจสอบยนยน

และดำาเนนการควบคมเหตการณไดทนการ นอกจากน EWAR ยงเปนจดเรมตนของ

การแจงความ(Notification)และการขอรบความชวยเหลอสนบสนนจากนานาชาตเมอสามารถ

ตรวจจบเหตการณทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ(PHEIC)ได11

มขนตอนสำาคญ5ขนตอนดงน11

1)การรวบรวมขอมลขาวสารจาก2แหลงใหญคอ

- จากระบบสาธารณสข ทงรายงานการปวยการตาย ขอมลทางหองปฏบตการ

มรณะบตร กจกรรมการบรการสาธารณสข ขอมลการใชยา และขาวสารจากผใหบรการ

ทางสาธารณสข

- แหลงขอมลอน เชน ชมชนหนวยงานของรฐอนๆ สอมวลชนศนยเตอนภย

ธรรมชาตและแหลงขาวสารการปวยการตายระหวางประเทศ

2)การแสดงสญญาณภย เชน มการรายงานโรคในรายการทจดทำาไวกอน มจำานวน

ผปวยมากกวาเกณฑมผปวยทไมทราบสาเหตหรอมเหตการณทเขาใจไดทนทวาผดสงเกต

3)การตรวจสอบยนยนเหตการณและยกระดบการเตอนภย

4)การตอบสนองทางสาธารณสขไดแกการสอบสวนโรคการรกษาพยาบาลสอสาร

การระบาดและการใชมาตรการควบคมโรคทจำาเพาะ

5)การสอสารโดยเฉพาะการแจงใหผเกยวของทราบ


รปท12องคประกอบของการเฝาระวงเตอนภยลวงหนาและตอบสนองทางสาธารณสข12,13

2.2

2.2.1

2.2.2

การเฝาระวงเหตการณของทมSRRT

โรคหรอภยทเปน

ปญหาสำาคญในพนท

(Prioritydiseases)

ขอมลขาวสารใน

การเฝาระวง

เหตการณและ

การจดการ

เปนการดำาเนนงานเฝาระวงเหตการณของทม SRRT เพอใหทมสามารถตรวจจบ

ความผดปกตของโรคและภยสขภาพในพนทไดอยางรวดเรวโดยมองคประกอบทสำาคญไดแก

1)กำาหนดรายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญ(Prioritydiseases)

2)สรางเครอขายแหลงขอมลขาวสาร

3)รบแจงขาวหรอรบรายงานการเกดโรค/ภยทเปนปญหาสำาคญ

4)กรองขาวเพอแยกขาวไมมมลและหาสญญาณภย(Signals)

5)แจงเตอนภยการสงขาวหรอรายงานเบองตน(Alert)

หมายถง โรคหรอภยสขภาพททม SRRT ตองใหความสำาคญเปนพเศษ ทงดาน

เฝาระวงตรวจจบสอบสวนและควบคมการระบาดมการจดทำาแผนงานโครงการรองรบ

เตรยมความพรอมพฒนาความรและทกษะทจำาเพาะตอโรคไดแก

- โรคและภยสขภาพทพบบอยในพนท

- โรคและภยสขภาพทพบปจจยเสยงตอการเกดโรคในพนทสงมาก

- โรคและภยสขภาพทมแนวโนมจะแพรระบาดเขามาในพนทได

- โรคและภยสขภาพทอาจเกดผลกระทบรนแรงทงดานสขภาพและอนๆ

แหลงขอมลขาวสารหรอ“แหลงขาว”จำาแนกเปน

1)แหลงขอมลทเปนทางการเชนระบบรายงานโรคทเฝาระวงทางระบาดวทยา(รง.

506, 506/1, 506/2, IS) ขอมลททม SRRT ควรไดรบมทงขอมลรายบคคลของ

ผปวย/ผตายดวยโรคทสำาคญรายงานสถานการณโรคบนทกแจงขาวการระบาดรายงาน

สอบสวนโรคแหลงขอมลนรวมถงระบบรายงานอนดวยเชนขาวสารทางหองปฏบตการ

การแจงตายฯลฯ

2)แหลงขอมลขาวสารสาธารณะ เชน หนงสอพมพ วทยโทรทศน อนเตอรเนท

ขอมลทเผยแพรสวนใหญเปนขาวการระบาดภยพบตสงทควรระวงจากขาวสารประเภทน

คอจำานวนผปวยหรอผไดรบผลกระทบจะมากหรอรนแรงกวาความเปนจรง


3)แหลงขอมลขาวสารบคคล เชน การแจงขาวจากบคคลในขายงานเฝาระวงโรค

อาสาสมคร ผนำาชมชน ผเหนเหตการณ (การเฝาระวงเหตการณของ SRRT เครอขาย

ระดบตำาบล)การรองเรยนจากประชาชนขอมลทไดรบแจงสวนใหญเปนขอมลการปวย/ตาย

รายบคคลเหตรำาคาญทอาจเปนปจจยเสยงการเกดโรคขอควรระวงคอการแจงขาวดวย

ความเขาใจผดการกลนแกลงขาวลอ

การสรางเครอขายแหลงขอมลหรอแหลงขาวในชมชนแหลงขอมลสำาคญไดแกคร

ผนำาชมชน หมอพนบาน ผนำาศาสนา อาสาสมคร สมาชกทางการเมอง กลมคนเหลาน

สามารถใหความรวมมอในการสงเกตและแจงขาวความผดปกตตางๆทอาจมผลกระทบตอ

สขภาพ เชนมผปวย/ตายมสตวปวย/ตาย (นกหน สนข โคกระบอฯ) มยงชมหรอ

เหตรำาคาญอนๆ ควรชแนะใหแยกแยะความผดปกต สรางความตระหนก และสราง

ชองทางแจงขาว

การรวบรวมขาวสารใช“ทะเบยนรบแจงขาว”เปนเครองมอสำาคญทะเบยนอาจทำา

ดวยกระดาษพมพสมดหรอไฟลอเลกทรอนกสขอมลสำาคญในทะเบยนควรประกอบดวย

“วน/เวลาทรบแจงผแจงหรอแหลงขาวรายละเอยดขอมลทแจง(เกดอะไร-ปวย/ตายดวย

โรคหรออาการอยางไรจำานวนผปวย/ตายรายละเอยดตามบคคล-เวลา-สถานทสาเหตท

สงสย)การดำาเนนการเมอไดรบแจงและรายการอนตามความจำาเปน”

ทะเบยนรบแจงขาว อาจใชบนทกขอมลโดยยอของขอมลขาวสารจากแหลงขอมลท

เปนทางการและขอมลขาวสารสาธารณะไดและนอกจากทะเบยนรบแจงขาวอาจจดแฟม

หรอระบบจดเกบอนเพมเตมทเหมาะสมกบขอมลขาวสารทไดรบ

เปนการดำาเนนการทนททรบขาวเพอ11

1)กำาจดขาวลอทเหนชดเจนวาไมถกตองขาวโกหกหลอกลวงหรอแหลงขาวไมนาเชอถอ

2)แยกขาวทเหนวาตองแกไขปญหาอยางเรงดวนหรอตองตรวจสอบยนยน

หมายถง สงบอกเหตทชวาจะมเหตการณบางอยางเกดขน เชนมแผนดนไหวเปน

สญญาณภยวาอาจม สนาม (Tsunami) ตามมา หรออาจไมมกได สญญาณภยบางครง

ไมจำาเปนตองมเหตการณตามหลงแตการมสญญาณภยมประโยชนมากกวาไมมสญญาณภย

สำาหรบตรวจจบการระบาดแบงไดดงน

1)รายงานผปวยตามรายการโรคทมความสำาคญสงระดบประเทศ (Priority

diseases) รวมถงโรคทจดเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (Public

HealthEmergencyofInternationalConcern,PHEIC)เชนผปวยโรคทางเดนหายใจ

เฉยบพลนรนแรง (SARS) ไขหวดนก อหวาตกโรค กลมผปวยรนแรงทไมทราบสาเหต

ชดเจน

2)เกณฑชวดหรอระดบเตอนภย(Threshold)กำาหนดจากจำานวนผปวยหรอตาย

ตามระบบรายงานซงมากกวาคาทคาดไวในแตละพนทหรอชวงเวลาเชน

- โรคทไมควรมจำานวนผปวยแมแตรายเดยวในทกพนท เชน อหวาตกโรค

กาฬโรคไขเหลองไขกาฬหลงแอนพษสนขบาคอตบไอกรนฯลฯ

- โรคทการเสยชวตแสดงถงความผดปกตเชนอจจาระรวง(ผใหญ)ไขหวดใหญ

ปอดอกเสบไขเลอดออกสกใสตาแดงฯลฯ

- โรคทกำาหนดเงอนไขเปนพนท(ชมชน)เชนโรคไขเลอดออกรายแรกของพนท

โรคมอเทาปากตงแต2รายจากชมชนเดยวกนใน1สปดาหโรคปอดอกเสบตงแต2ราย

จากชมชนเดยวกนใน1สปดาหและม1รายAdmittedฯลฯ

2.2.3

2.2.4

การกรองขาว

สญญาณภย

(Signals)11


2.2.5

2.3

การแจงเตอนสงขาว

หรอรายงานเบองตน

(Alert)

การตรวจสอบยนยน(Verify)

- โรคทวไป เมอมจำานวนผปวยเปนกลม (Cluster) หรอมจำานวนมากกวา

คามธยฐานหรอมากกวาอตราปวยทกำาหนด

3)ขาวสารไมเปนทางการทชดเจนวาเปนเรองผดปกตเชนขาวลอวามเจาหนาท

โรงพยาบาลปวยเปนหมดวยโรคทางเดนหายใจสวนลางแบบเฉยบพลนไมทราบสาเหต

มโทรศพทแจงวานกเรยนขาดเรยนจำานวนมากพรอมกน สอมวลชนลงขาววามผตาย

หลายรายในพนทแหงหนง ผนำาชมชนแจงวามชาวบานอาชพเลยงสตวแสดงอาการปวย

ผดปกตฯลฯ

ขาวสารทควรแจงเตอนเปนขาวสารทกรองขาวแลวนาเชอถอ เปนเหตการณผด

ปกตตองการการแกไขหรอรบมอสวนใหญเปนขาวสารดงน11

1)การปวยการตายเชนมผปวยเปนกลมหรอผดปกตซงรายงานจากเจาหนาท

สาธารณสขหรอแหลงขาวหลกทเชอถอไดในพนท

2)การสมผสกบสงทอาจทำาใหเจบปวย เชนสตวปวย/ตายอาหารหรอนำาหรอสง

แวดลอมทมการปนเปอนเชอโรคหรอสารอนตราย

สาระสำาคญหรอเนอหาทแจงเตอนหรอรายงานควรม3สวนไดแก

1)สรปขอเทจจรงจากขาวสารททราบสนตรงประเดนปญหาคออะไรไมจำาเปน

ตองเสนอรายละเอยดทงหมดการใชตารางกราฟแผนภมแผนทและภาพประกอบไมใช

หรอใชแตนอยเทาทจำาเปนและควรเปนภาพทเขาใจไดทนทไมตองใชเวลาในการวเคราะห

หรอตความ

2)ขอพจารณาจากการประเมนสถานการณแนวโนมเพมขนหรอลดลงพนทเสยง

อยบรเวณไหนหรอกลมเสยงทกำาลงประสบปญหาคอใคร

3)ขอเสนอแนะทางเลอกหรอความเหนในการแกปญหา

หลกฐานการแจงเตอน สงขาวหรอรายงานเบองตนทำาไดหลายรปแบบแตทก

รปแบบควรระบวน/เวลาทแจงเตอนไวดวยตวอยางไดแก

- บนทกแจงผบรหาร/หวหนาหนวยงาน/ผเกยวของ

- รายงานการประชมศนยปฏบตการ(Operationcenter)หรอWarroom

- แจงทางE-mailgroup,Shortmessage

- บนทก(รบ)สงขาว

- ใชแบบฟอรมแจงเตอนสงขาวหรอรายงานทหนวยงานออกแบบใชเอง

เปนการตรวจสอบขาวทไดรบแจงวาเปนเหตการณจรงหรอขาวลอและเปนการตรวจสอบ

ยนยนขอมลทไดรบโดยเฉพาะจำานวนผปวยผตายพนทเกดโรคแนวโนมของสถานการณ

และสาเหตทสงสย

แหลงขอมลทควรตดตอเพอการตรวจสอบยนยนไดแก

- หนวยงานทรบผดชอบพนทเกดโรค

- แหลงขอมลอนทเกยวของกบเหตการณเชนสถานทรกษาพยาบาลหองปฏบตการ

โรงเรยนศนยเดกเลกหนวยงานดานปศสตวฯลฯ

วธการทใชในการตรวจสอบยนยนไดแก

- การสอบถามหรอขอขอมลเพมเตมโดยใชเครองมอสอสาร

- การตรวจสอบสถานการณและขอเทจจรงในพนทโดยผแทนทมSRRT


2.4

2.4.1

2.4.2

2.4.3

2.5

การประเมนสถานการณ(Assessment)


สถานการณ

การประเมน

ความเรงดวน

(Urgent)ของปญหา

วธการประเมน

สถานการณ

การรายงานและแจงความ(Reportingandnotification)

หมายถง การประเมนเหตการณวาเขาขายเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

ระหวางประเทศหรอเปนเหตการณเรงดวน(Urgent)หรอไมและศกยภาพของทมในพนท

เปนอยางไรจำาเปนตองไปใหการชวยเหลอสนบสนนหรอไม

มสงทตองประเมนตามลำาดบดงน

1)เปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศหรอไม

2)เปนเหตการณเรงดวน(Urgent)หรอไม

3)สงทเปนตนเหตปจจยเสยงทสำาคญหรอสงกำาหนด(Determinant)คออะไร

4)กลมเสยง(Riskgroup)ทกำาลงเผชญเหตการณเปนใครจำานวนเทาไร

5)ศกยภาพของทมพนท สามารถรบมอกบเหตการณไดไหม จำาเปนตองไปใหการ

ชวยเหลอสนบสนนหรอไม

ใชเกณฑในการประเมนดงน5

1)ทำาใหเกดผลกระทบทางสขภาพทรนแรงและ/หรอ

2)เปนเหตการณทไมปกตหรอเกนความคาดหมายเมอเปรยบเทยบกบคาทเปนระดบ

เตอนภย(Threshold)

3)มศกยภาพสงในการแพรระบาด

ไดแก

1)ประเมนความสอดคลองของขอมลขาวสารจากแหลงขาวตางๆ

2)ใชเครองมอในการประเมนเชน

- IHRdecisioninstrumentเปนเครองมอทกำาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศ

(IHR2005)เพอชวยในการประเมนวาโรคหรอภยสขภาพทสงสยเขาขายเปน“ภาวะฉกเฉน

ทางสาธารณสขระหวางประเทศ (PHEIC)” หรอไม เครองมอประกอบดวยผงขนตอน

การพจารณา และรายการตรวจสอบ หรอ Check list ตามเงอนไขสำาคญ 4 เงอนไข

ตามภาคผนวกของIHR2005

- เครองมออนๆตวอยางเชนแผนผงการจำาแนกผปวยโรคทางเดนหายใจเฉยบพลน

รนแรง(SARS)และโรคไขหวดนก

3)การประเมนดวยผทรงคณวฒบางกรณทมSRRTไมสามารถประเมนสถานการณ

ไดเอง จำาเปนตองขอคำาปรกษาจากทปรกษาทม (ถาม) หรอผเชยวชาญดานตางๆ เชน

ดานระบาดวทยาการแพทยหองปฏบตการและดานสงคมและชมชนบางกรณมขอกำาหนด

ใหประเมนดวยคณะกรรมการเชนกลมอาการไมพงประสงคจากการสรางเสรมภมคมกนโรค

(AEFI)เปนตน

เปนการดำาเนนงานเมอประเมนสถานการณแลวพบวามความเรงดวนหรอเขาขาย

เปนPHEICตามปกตควรมการรายงานดงน

1)ทมระดบจงหวด แจงสำานกงานปองกนควบคมโรค สำานกระบาดวทยา และ

สำานกโรคทเกยวของในฐานะทมเขตและทมสวนกลางทพรอมสนบสนน

2)ทมระดบเขตและทมสวนกลางแจงศนยประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศ

(IHRfocalpoint)

3)ศนยประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศรายงานองคการอนามยโลก

อปกรณทใชในการรายงานและสอสารไดแกวทยโทรศพทโทรสารอนเตอรเนท

เครองคอมพวเตอรควรอยในสภาพพรอมใช


3. การสอบสวนโรคและภยสขภาพ

3.1

3.1.1

3.1.2

3.1.3


การสอบสวนผปวยเฉพาะราย(Individualcaseinvestigation)

วตถประสงคของ

การสอบสวนผปวย

เฉพาะราย

ขนตอนของ


เฉพาะราย

แบบสอบสวน

ผปวยเฉพาะราย

การคนหาขอเทจจรงทเกยวกบการเกดโรคภยไขเจบทเปนปญหาสาธารณสขดวยการ

รวบรวมขอมลรายละเอยดดานระบาดวทยาสงแวดลอมและการชนสตรทางหองปฏบตการ

เพอใหไดปจจยสำาคญทจะอธบายถงสาเหตของการเกดโรค หรอการระบาดของโรค หรอ

เหตการณนน มการดำาเนนการ 2 ลกษณะคอ การสอบสวนผปวยเฉพาะราย และการ

สอบสวนการระบาด14

เปนการหาขอมลรายละเอยดเกยวกบโรคทสนใจหรอเปนปญหาสำาคญจากผปวยทละราย

ขณะทยงไมเกดการระบาดซงนอกจากจะไดขอมลรายละเอยดมากกวาขอมลจากบตรรายงาน

ผปวยแลว ยงทราบรายละเอยดการตรวจชนสตรผปวยจากแพทยผใหการดแลรกษาและ

จากการเกบตวอยางเพมเตม14

สวนใหญทำาการสอบสวนผปวยเฉพาะรายในโรคทมอบตการณตำา(Rarediseases)

รายทผดปกตของโรคทพบทวไป โรคทเคยควบคม (หรอกำาจด) ไดแลว สำาหรบโรคทม

อบตการณสง การสอบสวนผปวยเฉพาะรายจะชวยตรวจสอบความเทยงตรง (Validity)

ของรายงานการปวยและการตาย15

1)เพอยนยนการรายงานโรค

2)เพอปองกนไมใหเกดการแพรกระจายของโรคตอไป

3)เพอเขาใจถงลกษณะการเกดโรคในผปวยแตละราย

มขนตอนการสอบสวนผปวยดงน14,16

1)รวบรวมขอมลการปวยไปพบผปวยหรอญาตทสถานทรกษาพยาบาลพบแพทย/

ผใหการรกษาและสอบสวนเพมเตมทบานผปวยโดยรวบรวมขอมล

- ประวตอาการและอาการแสดง

- การวนจฉยของแพทย

- ผลการตรวจทางหองชนสตร

- สภาพแวดลอมของผปวย

- ขอมลอนตามชนดของโรค เชน โรคทปองกนไดดวยวคซนตองมขอมลประวต

การไดรบวคซนในผปวยและความครอบคลมการไดรบวคซนในพนทเปนตน

2)คนหาขอบเขตการกระจายของโรคในคน เนนผสมผสในครอบครวของผปวยและ

ผสมผสในชมชนคนหาผทมอาการปวยกอนและหลงรายทสอบสวน(Indexcase)ถาพบ

ผปวยรายอนอกควรตรวจสอบขอมลการเฝาระวงโรคของพนทหากมลกษณะของการระบาด

ใหเปลยนเปนสอบสวนการระบาดแทน

3)เกบตวอยางสงตรวจ ชวยใหมนใจวาการมผปวยเพยงรายเดยวนน เชอโรคสาเหต

ไดกระจายไปในสงแวดลอมและผสมผสมากนอยเพยงไร

4)ควบคมโรค (ขนตน) รบดำาเนนการทำาลายเชอในสงแวดลอมและผสมผส รวมถง

มาตรการควบคมโรคอนๆเชนรณรงคสรางเสรมภมคมกนโรคเพอใหเกดภมคมกนตอชมชน

(Herdimmunity)

5)เขยนรายงานเปนการเสนอรายละเอยดทงหมดใหผเกยวของไดรบทราบพรอมกบ

“แบบสอบสวนผปวยเฉพาะราย”ทสมบรณ

เปนเครองมอทชวยใหรวบรวมขอมลไดรายละเอยดในประเดนสำาคญครบถวนและ

ชวยในการเรยบเรยงวเคราะหสงเคราะหขอมลผปวยจากการสอบสวนโรคหลายๆครง


แบบสอบสวนผปวยเฉพาะรายในทน ควรแยกออกจากแบบสอบถามหรอแบบเกบ

ขอมลผปวยขณะทมการระบาด

ไดแก

1)การรวบรวมขอมลทางระบาดวทยาของผปวยไดถกตองครบถวน ซงแสดงผานทาง

รายงานการสอบสวนผปวยเฉพาะราย ทมการเขยนขอมลการปวยแตละรายอยางละเอยด

ตามลำาดบเหตการณ ตงแตเรมมอาการ การดำาเนนโรค ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

และการรกษา

2)การเกบวตถตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการมหลกการดงน

- เลอกเกบตวอยางอะไร

- บรเวณไหนทจะมโอกาสพบเชอสง

- ชวงระยะเวลาทเกบเมอใด

- ใสภาชนะอะไร

- อาหารเกบรกษาเชอทเหมาะสม

- นำาวตถตวอยางสงตรวจอยางไร

- ขอมลของคนไข(ในใบนำาสงเพอใหจบคผลตรวจกบขอมลผปวยได)

- อหวาตกโรค

- อจจาระรวงทอายมากกวา15ปแลวเสยชวต

- โปลโอคอตบไอกรนบาดทะยกในเดกแรกเกด

- พษสนขบา

- โรคหด

- โรคอนๆทสำาคญหรอนาสนใจ

เปนการรวบรวมขอมลองคประกอบตางๆทเกยวของกบการระบาดทเกดขนในชมชน

เพอใหไดรายละเอยดทเปนสภาพทแทจรงของการระบาดครงนนเปนกจกรรมทประกอบดวย

“การศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา”เพอใหเหนขนาดขอบเขตและการกระจายของปญหา

และ“ระบาดวทยาเชงวเคราะห”ทชวยใหเขาใจวาทำาไมจงเกดการระบาดขน14

มลกษณะอยางใดอยางหนงดงน

1)Epidemic หมายถง เหตการณทมความถหรอจำานวนของผทไดรบผลกระทบตอ

สขภาพอนามย มากผดปกตเกนกวาจำานวนทเคยรวบรวมไวเดมในชวงระยะเวลาเดยวกน

ของปกอนๆ (Mean + 2 S.D.) หรอปกตมผปวยอจจาระรวงมารกษาวนละ 1-2 ราย

แตถามผปวยเพมเปน5รายในวนเดยวกนเรยกวา“โรคอจจาระรวงระบาด”

2)Outbreak หมายถง เหตการณทมผลตอสขภาพอนามย เกดขนกบคนตงแต 2

คนขนไปในระยะเวลาอนสนหลงจากรวมกจกรรมดวยกนมา (Commonactivity) เชน

มผปวยโรคอาหารเปนพษพรอมกน 10 ราย หลงจากทไปรวมงานเลยงแหงหนงเรยกวา

“โรคอาหารเปนพษระบาด”

คำาวา Outbreak และ Epidemic บางครงใชแทนกนได แต Epidemic จะให

ความรสกวาเปนสถานการณทใหญกวา16

3.มผปวยเปนโรคทกระทรวงสาธารณสขกำาหนดวาเปนโรคอนตรายแมเพยง1ราย

เชนอหวาตกโรคโรคไขหวดนกโรคโปลโอโรคพษสนขบาเปนตน

4.โรคทไมรจกหรอไมเคยพบในพนทมากอนใหนบวาเปนการระบาดไวกอน

3.1.4

3.1.5

3.2

3.2.1

ทกษะสำาคญใน


เฉพาะราย16

ตวอยางโรคทกำาหนด

ใหสอบสวนผปวย

เฉพาะราย16

การสอบสวนการระบาด(Outbreakinvestigation)

คำาจำากดความของ



ม2ชนดดงน16

1)ชนดแหลงโรครวม(Commonsourceoutbreak)คอการทผปวยสวนใหญไดรบ

เชอจากแหลงโรคเดยวกนยงแบงไดเปน2แบบคอ

- Pointsourceเปนการไดรบเชอณชวงเวลาสนๆเชนการระบาดจากการกน

อาหารในงานเลยงแตงงาน

- Continuous source เปนการแพรเชอแบบตอเนอง เชน มการปนเปอนใน

โรงฆาสตวโดยแพรจากสวมลงไปในนำาบอนำาทนำามาใชกซมลงดนกลบไปในบอตอเนองไป

เรอยๆ

2)ชนดแหลงโรคแพรกระจาย(Propagatedsourceoutbreak)เปนการแพรตอเนอง

ไปเรอยๆจากคนหนงไปสอกคนหนง

ทเกยวของกบการสอบสวนการระบาด

1)สาเหต(Etiologicalagent)หมายถงเชอโรคปจจยทางกายภาพสารเคมหรอ

สงอนๆททำาใหเกดโรคและภย

2)แหลงโรค(Sourceofinfection)หมายถงคนสตวสงของทมเชอโรคอยและ

สามารถตดตอถงโฮสทไดทนท

3)รงโรค (Reservoir) หมายถง คน สตว แมลง พช ดน หรอทอนใดทเชอโรค

อาศยอยและสามารถเจรญเตบโตแพรพนธได

4)ทมาของการระบาด หมายถง ปจจยททำาใหเกดการระบาดขน เชน งานเลยง

การเดนทางระบบประปาชำารดฯลฯ

5)ผลยนยนทางหองปฏบตการ(Confirmedlab)เปนผลการตรวจจำาเพาะทยนยนถง

สาเหตการระบาดมทงการตรวจพบเชอ และทไมใชการตรวจพบตวเชอโรคโดยตรง เชน

ผลการทดสอบปฏกรยานำาเหลอง

6)การถายทอดโรค(Modeoftransmission)หรอการตดตอของโรคอาจจำาแนก

เปนการถายทอดทางตรง (Direct transmission) และการถายทอดทางออม (Indirect

transmission)เชนแมลงนำาโรค,อาหารและนำา,ฝนละอองในอากาศ

7)การเชอมโยงทางระบาดวทยา(Epidemiologicallinkage)หมายถงเหตการณท

บคคลตงแต2คนขนไปนาเชอไดวามการสมผสโรคทเกยวของกนบางคนไดแสดงใหเหน

วามการตดเชอบางคนแสดงอาการปวยในชวงระยะฟกตวของโรคและอยางนอย1คน

ไดรบการตรวจสอบยนยนทางหองปฏบตการวามการตดเชอจรง

3.2.2

3.2.3

ชนดของการระบาด

(Outbreakpatterns)

ความหมายของคำา

รปท13ตวอยางแผนผงการเชอมโยงทางระบาดวทยา(Epidemiologicallinkage)17


1)เพอหาขอมลรายละเอยดของการระบาดไดแกกลมประชากรทเสยงตอการระบาด

ระยะเวลาการระบาดการกระจายของโรคสาเหตการระบาดแหลงโรคและการถายทอดโรค14

2)เพอยนยนประสทธภาพของมาตรการควบคมโรคทใชขณะนน14

3)เพอเปนแนวทางในการปรบปรงมาตรการปองกนควบคมโรค14

4)เพอใหไดความรทไมเคยรมากอน(Gainingunknownknowledge)

5)เพอพฒนาบคลากร(Humancapacitybuilding)เรยนรจากการปฏบตงานจรง

ทสำาคญมดงน16

1)ยนยนการวนจฉยโรค(Confirmdiagnosis)

2)ยนยนวามการระบาดจรง(Outbreakverification)

3)รวบรวมขอมลระบาดวทยาเชงพรรณนา(Descriptiveepidemiology)

- รวบรวมจำานวนผปวย/ตายและแสดงขนาดของปญหา

- วเคราะหอาการปวยทสำาคญ

- วเคราะหการกระจายตามเวลาบคคลและสถานท

4)ตงสมมตฐานของการระบาด(Hypothesisformation)

- โรคแพรไดอยางไร(Transmission)

- แหลงแพรเชออยทไหน(Source)

- ปจจยเสยงของบคคล(Riskfactor)คออะไร

5)ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห(Analyticepidemiology)เพอพสจนสมมตฐาน

6)ศกษาสภาพแวดลอมและสงประกอบอนๆ(Environmentalstudy)

7)ดำาเนนการควบคมการระบาดและขอเสนอแนะ

8)สรปสาเหตและเขยนรายงาน

นยามผปวยชวยในการคนหาผปวยรายใหมโดยสมาชกทมSRRTซงอาจไมใชแพทย

นยามทไมถกตอง จะทำาใหการคนหาผปวยในพนทผดพลาด มผลตอการทราบขนาดและ

ขอบเขตของปญหาทแทจรงและนยามทงสองกลมมผลตอการวเคราะหหาปจจยเสยงทเปน

สาเหตจากการเปรยบเทยบทางสถตนยามทใชในการสอบสวนโรคกำาหนดจากอาการและ

อาการแสดงระยะเวลาและสถานททคาดวาจะมการตดเชอไมควรกำาหนดปจจยเสยงไว

ในนยาม


1) วธการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive study) ใชสำาหรบการสอบสวนผปวย

เฉพาะราย การสอบสวนผปวยเปนกลมเลก การสอบสวนทไมไดมวตถประสงคสำาคญใน

การพสจนหาสาเหตของการเกดโรคหรอภยสขภาพ

2)วธการศกษาเชงวเคราะห(Analyticalstudy)ใชสำาหรบการสอบสวนการระบาด

และการสอบสวนทมวตถประสงคสำาคญในการพสจนหาสาเหต แหลงโรค หรอทมาของ

การระบาดการศกษาเชงวเคราะหแบงไดอกเปน

- แบบ Cross-sectional study ใชหาความสมพนธระหวางปจจยบางอยางกบ

การปวยแตอาจระบไมไดวาเปนสาเหต

- แบบ Cohort study ใชหาความสมพนธระหวางปจจยทสงสยวาเปนสาเหต

กบการปวยเหมาะสำาหรบกลมผสมผสทมการรวมกลมกนหรอในกรณทผสมผสโรคมโอกาส

ปวยสงศกษาการระบาดจากผสมผสทงหมด

3.2.4

3.2.5

3.2.6

3.2.7

วตถประสงคของ

การสอบสวนการ

ระบาด

ขนตอนการสอบสวน


การกำาหนดนยาม

ผปวยและผสมผส

การเลอกใชวธการ

ศกษาทางระบาด

วทยา


- แบบCase-controlstudyใชหาความสมพนธระหวางปจจยทสงสยวาเปนสาเหต

กบการปวยเหมาะสำาหรบกลมผสมผสทมจำานวนมากกระจายเปนบรเวณกวางหรอกรณ

ทผสมผสโรคมโอกาสปวยนอย ใชวธศกษาจากผปวยจำานวนหนง แลวหาผสมผสทไมปวย

อกจำานวนหนงเปนกลมเปรยบเทยบ

มการใชสถตประกอบดงน

1)สถตเชงพรรณนา ใชแสดงขนาดและความรนแรงของปญหาอธบายลกษณะทาง

ระบาดวทยาของกลมผปวยจำาแนกตามบคคล เวลาสถานท สถตทใชไดแก การคำานวณ

เลขดชน(อตราอตราสวนสดสวน)คาตวแทน(คาเฉลยมธยฐานฐานนยม)และการ

นำาเสนอขอมล(บทความตารางกราฟแผนภม)

2)สถตเชงอนมานใชพสจนหาสาเหตการระบาดกบการปวยสถตทใชไดแกการคำานวณ

ขนาดตวอยางทดสอบสมมตฐานและการหาความสมพนธ

1)Responsetimeเปนระยะเวลาตงแตทราบวามผปวยหรอการระบาดจนถงเวลาท

ออกปฏบตงานซงแตกตางกนตามความสำาคญของโรค

- โรคหรอกลมอาการทมความสำาคญสงของประเทศไทยสำานกระบาดวทยากำาหนด

ใหตองสอบสวนโรคภายใน48ชวโมงนบจากวนรบรกษา

- การระบาดโดยทวไป สวนใหญกำาหนดใหตองสอบสวนโรคภายใน 24 ชวโมง

นบจากวนทไดรบแจงขาวการระบาด

2)วนททราบวามผปวยในทางระบาดวทยาหมายถงวน/เวลาทรบรกษาหรอมการวนจฉย

วาเปนโรคทกำาหนดโดยเฉพาะระบบทะเบยนผปวยทไมไดบนทกวนทวนจฉยโรคโดยอนมาน

วามการวนจฉยโรคไดตงแตวนทรบรกษา และการวนจฉยโรคใหนบตงแตการสงสยวาเปน

โรคนน(เปนSuspectedcase)

3)วนททราบวามการระบาดหมายถงวน/เวลาททมSRRTไดรบแจงขาวการระบาด

ซงตองมการบนทกในทะเบยนรบแจงขาว ถาไมมทะเบยนรบแจงขาว ใหอนโลมใชวนรบ

รกษาในทะเบยนผปวยแทน

มหลายรปแบบไดแก

1) รายงานสอบสวนโรคเบองตน (Preliminary report) เปนรายงานทเสนอหวหนา

หนวยงานใหทราบเหตการณและความกาวหนาของการดำาเนนงาน

2)รายงานฉบบสรปผลการสอบสวน(Finalreport)จดทำาเมอสนสดการสอบสวนแลว

โดยสรปรายละเอยดของผลการสอบสวนโรค รายละเอยดเหตการณ และผลการควบคม

ปองกนโรคเพอใชเปนหลกฐานอางอง

3) รายงานสอบสวนโรคฉบบสมบรณ (Full report) เปนรายงานในรปแบบรายงาน

การศกษาวจยโดยเพมเนอหาจากแบบท2ในสวนของการทบทวนวรรณกรรมการอภปราย

และอางองทางวชาการ

4)รายงานบทความวชาการ(Scientificarticle)เปนการนำาเสนอผลการสอบสวนโรค

ทงหมดหรอบางสวนทางวารสารวชาการเพอเผยแพรในวงกวาง

ทมSRRTควรจดทำารายงานสอบสวนโรคเบองตนอยางนอย1ฉบบและรายงาน

ฉบบสรปผลการสอบสวนทงสองรายงานใชในการประเมนมาตรฐาน

3.2.8

3.2.9

3.3

การใชสถตใน

การสอบสวนโรค

ระยะเวลาท

เกยวของกบ


การเขยนรายงานสอบสวนการระบาด


เปนรายงานทจดทำาเสนอผบรหารงานสาธารณสขทนทโดยเรว เมอกลบจากการ

สอบสวนในพนทแตละครงซงแมจะขาดความสมบรณดานเนอหาแตมความสำาคญอยางยง

ตอการดำาเนนงานควบคมและปองกนโรคใหทนทวงทตอสถานการณโรคขณะนน

ประกอบดวย6หวขอหลกไดแก1)ความเปนมา2)ผลการสอบสวนทเนนเฉพาะ

ประเดนสำาคญทพบระหวางการสอบสวนโรค 3) แนวโนมของการระบาด 4) กจกรรม

ควบคมโรคทไดดำาเนนไปแลว5)สรปความสำาคญและเรงดวนและ6)ขอเสนอเพอพจารณา

ดำาเนนการตอไป

ความยาวของรายงานสวนใหญไมเกน2หนากระดาษ

อยางนอยควรม9หวขอไดแก

1)ชอเรอง(โรค/กลมอาการอะไรเกดเหตทไหนเวลาเรมปวยรายแรก-รายสดทาย

เมอไร)

2)ผสอบสวน

3)ทมา(การรบแจงขาวขอมลเบองตนทมสอบสวนวนทสอบสวน)

4)วตถประสงค

5)วธการ

6)ผลการสอบสวน (จำานวนผปวย/ผตายการจำาแนกบคคล-เวลา-สถานท ปจจย

เสยงหรอสาเหตทตรวจพบ)

7)มาตรการปองกนควบคมโรคขนตน(Containment)ททมSRRTดำาเนนการแลว

8)สรป(ความสำาคญ/แนวโนมของการระบาด)

9)ขอเสนอแนะเพอพจารณาดำาเนนการหรอสงการสวนใหญเปนสงททมSRRT

ไมสามารถดำาเนนการไดเองและการปองกนควบคมโรคระยะกลาง-ยาวทตองสงการหรอ

ประสานงานกบหนวยงานอน

พจารณาดงน

1)เสนอแนะใหดำาเนนการกบกลมเปาหมายหรอพนทเสยงหรอชวงเวลาทเหมาะสม

ตามลกษณะบคคลสถานทและเวลาทวเคราะหพบความผดปกต

2)เสนอแนะมาตรการ/วธการทตรงกบสาเหต/แหลงโรค/วธการถายทอดโรค/ปจจย

เสยงททราบจากการสอบสวนโรคเชน“เสนอใหปดหรอปรบปรงบอนำาทสอบสวนพบวา

เปนแหลงโรค” ไมใชเสนอ “ควรปรบปรงสขาภบาลนำาสะอาด” โดยไมมรายละเอยด

อยางอนทเจาะจงวาควรดำาเนนการอยางไร

3)เสนอแนะมาตรการทวไปบางอยางทจำาเปนสำาหรบโรคนนๆ เชน การตดตาม

เชงรก10วนสำาหรบอหวาตกโรค

กำาหนดดงน

1)รายงานเบองตนใหเสนอผบรหารและผเกยวของภายใน 48 ชวโมงภายหลงการ

(เรมตน) สอบสวน โดยจดทำาเปนบนทกเสนอ และควรแจงสำานกระบาดวทยาโดยทาง

E-mailหรอโทรสาร

2)รายงานฉบบสรปผลการสอบสวนสงภายใน15วนหลงการสอบสวนโรคเสรจสน

โดยสงเปนเอกสารตามระเบยบ และสงเปนไฟลอเลกทรอนกสใหหนวยงานตางๆ ตาม

ขอตกลงรวมทงสำานกระบาดวทยาท[email protected]

3.3.1

3.3.2

3.3.3

3.3.4

รปแบบการเขยน

รายงานสอบสวนโรค

เบองตน

(Preliminaryreport)

รปแบบการเขยน

รายงานฉบบสรปผล

การสอบสวน(Final

report)

ขอเสนอแนะใน

การควบคมโรคท

สอดคลองกบผล


การสงรายงาน



4.1

4.2

4.3

หลกการควบคมการระบาด(Outbreakcontrol)10,18

การควบคมการระบาดแบบDiseasecontainment19

Standardprecautions

4. การควบคมการระบาด

โดยทวไปประกอบดวย

1)การควบคมแหลงโรค (Controlling the source) เชน การปรบปรงปรมาณ

และคณภาพนำา (ตวอยางอหวาตกโรค) การวนจฉยและรกษาทนท (ตวอยางมาลาเรย)

การแยกผปวย (ตวอยางโรคบด)การควบคมแหลงโรคในสตว (ตวอยางกาฬโรค เลปโต-

สไปโรซส)ฯลฯ

2)การปองกนกลมเสยง(Protectingsusceptiblegroups)เชนการใหภมคมกน

(ตวอยางโรคหดไขกาฬหลงแอนไขเหลอง)การใหยาปองกน(ตวอยางการปองกนมาลาเรย

ในหญงตงครรภ) การปรบปรงภาวะโภชนาการ (ตวอยางการตดเชอระบบทางเดนหายใจ

เฉยบพลน)ฯลฯ

3)การตดการถายทอดโรค(Interruptingtransmission)เชนการสงเสรมสขภาพ

(ตวอยางโรคตดตอทางอาหารและนำาทกโรค) การควบคมแมลง (ตวอยางไขเลอดออก

มาลาเรย)ฯลฯ

ทำาใหการแพรระบาดของโรคหยดชาลงหรออยในเขตจำากดโดยมกลวธดงน

1)มาตรการตอบคคลไดแก

- การแยกกกผทมอาการปวย(Isolationofsymptomaticpersons)

- การกกกนผตดเชอ(Quarantineofexposedpersons)

- การจดการผสมผส(ManagementofContacts)

2)มาตรการตอกลมคนหรอชมชนทอาจสมผสโรค เชนผทอาจรบเชอจากบคคลใน

ครอบครวผปวยกลมคนทมาชมนมกนผโดยสารยานพาหนะหรอเรยนหรอทำางานทเดยว

กบผปวยและผทรกษาพยาบาลผปวยมาตรการทใช

- การแยกตวอยกบบานโดยสมครใจ

- การปดอาคารสถานท หางสรรพสนคา ระงบการใชระบบขนสงสาธารณะ

งดการแสดงหรอแขงขนกฬาปดสระวายนำาสาธารณะหรอสถานทออกกำาลงกาย

3)การปองกนเปนกลม(MassProphylaxis)โดยใหยาในกลมเสยงอยางระมดระวง

หรอสรางเสรมภมคมกนเปนกลมโดยรอบศนยกลางทมการระบาด

4)การใหความรตอชมชน (Public education) เปนสวนหนงของการสอสารความ

เสยงกรณการระบาดทสำาคญไดแก

- เนนความสำาคญของการลางมอ

- สนบสนนใหพกอยกบบานเมอมอาการปวย

- สนบสนนใหระวงเมอตองเขาไปในทชมนมชน

- เนนความสำาคญของวธการปองกนโรคทด เชน การใชกระดาษเชดหนาเมอไอ

หรอจามการลางมอเมอสมผสสงปนเปอนตางๆ

เปนวธปองกนการแพรกระจายเชอในผปวยทกราย โดยใหคำานงวาทกรายอาจจะม

เชอโรคทตดตอไดทางเลอด สารคดหลงทกชนด (Body fluid, Secretion, Excretion

ยกเวนเหงอ)ผวหนงทมแผลและเยอบมาตรฐานทกำาหนดไวเดม20และขอกำาหนดลาสด

(HICPAP/CDCprecautions)18มดงน


4.4 Transmissionbasedprecautions

1)การลางมอ(Handwashing)ทถกวธกอนและหลงสมผสผปวย

2)การสวมเครองปองกนรางกาย(UseofPPE-PersonalProtectiveEquipment)

เชน ผาปดปาก/จมก (Mask) หนากาก (Face shield) แวนตา (Goggles) เสอคลม

(Gown)และถงมอ

3)การดแลอปกรณ-เครองมอเครองใชของผปวย (Appropriate handling of

patientscareequipment)ทำาความสะอาดอยางระมดระวงทำาลายเชออยางถกตอง

4)การจดการผาทใชในการดแลผปวยทปนเปอนเลอดสารคดหลงและสงขบถาย

อยางระมดระวง(Appropriatehandlingofwaste)

5)การควบคมดแลสงแวดลอม (Environmental control) ทำาความสะอาดและ

ทำาลายเชอในสงแวดลอมเชนเตยงอปกรณขางเตยงหองผปวย

6)การปองกนการตดเชอจากเลอดและสารคดหลงจากของมคมขณะปฏบตงาน

(Preventionofneedlestick/sharpinjuries)

7)การสรางเสรมสขนสยในการไอหรอเมอมนำามก(RespiratoryHygiene/Cough

Etiquette)ปดปากและจมกดวยกระดาษเชดหนาแลวทงทนทใชMaskลางมอเมอสมผส

นำามกและอยหางผปวยโรคตดเชอทางเดนหายใจมากกวา3ฟต

8)การฉดยาทปลอดภย (Safe Injection Practices) โดยการใชเขมฉดยาทใช

ครงเดยว และใชสำาหรบผปวยคนเดยวเทานน รวมถงปองกนการปนเปอนในอปกรณและ

เวชภณฑขณะฉดยา

9)การควบคมการตดเชอขณะเจาะหลง (Infection Control Practices for

SpecialLumbarPunctureProcedure)โดยใชผาปดปาก/จมกขณะปฏบตการ

เปนวธปองกนการแพรกระจายเชอจากผปวยททราบหรอสงสยวาตดเชอจากเชอท

ทราบชนดเปนมาตรการเพมเตมจากStandard precaution โดยเพมการปองกนตามวธ

การถายทอดโรคบางโรคอาจใชมากกวา1วธจากทงหมด3วธ

1)Contactprecautionsเปนวธปองกนเชอโรคทตดตอโดยการสมผสทงทางตรง

และทางออม เชน โรคอจจาระรวงจาก rotavirus แผลตดเชอและฝ ตาแดงจากไวรส

โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SARS)และไขหวดนกหดและเหาฯลฯการปองกนไดแก

- สวมถงมอและเสอคลม(Gown)เมอตองสมผสกบรางกายสารคดหลงหรอ

สงของของผปวย

- วสดอปกรณทไมใชแลวในหองตรวจหรอบานผปวยใหกำาจดทนทสวนทนำา

กลบมาใชใหมไดใหทำาความสะอาดและทำาลายเชอกอนนำามาใชใหม

2)Droplet precautions เปนวธการปองกนเชอโรคทแพรกระจายทางละออง

เสมหะ และการสมผสเยอบตา เยอบปากและจมก เชน หดเยอรมน คางทม ไอกรน

ไขกาฬหลงแอน ไขหวดใหญ การปองกนทสำาคญไดแก การสวมผาปดปาก/จมก ชนด

Surgicalmaskเมอเขาใกลผปวยในระยะ3ฟต

3)Airborneprecautionsเปนวธการปองกนเชอโรคทมขนาดเลกมากซงแพรไป

ดวยกระแสลมเชนวณโรคโรคหดโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง(SevereAcute

RespiratorySyndrome;SARS)การปองกนทสำาคญคอการสวมผาปดปาก/จมกชนด

ทมคณสมบตกรองเชอโรคไดเมอเขาไปในหองผปวยหรอเขาใกลผปวยเชนใชหนากาก

N-95respiratorเปนตน


เจาหนาททเกยวของกบการรกษาพยาบาล การอพยพเคลอนยายผปวย การเกบ

ตวอยาง การตรวจทางหองปฏบตการ การผาตรวจศพ และทมงานสอบสวนควบคมโรค

จะตองรจกระวงปองกนตนเองรวมถงควรเปนผทมภมคมกนตอโรคตางๆเพอปองกนการ

ตดเชอขณะปฏบตงาน

โดยทวไปการปองกนควบคมการระบาดทแพรจากคนสคน จำาแนกเปนการปองกน

ควบคมในกลมผปวยกลมผสมผสและในชมชน

มาตรการทใชไดแกการปองกนการแพรกระจายของโรค(Precaution)การแยกกก

(Isolation)และการทำาลายเชอ(Disinfection)ในสงขบถายอาเจยนปสสาวะสงคดหลง

นำามกนำาลายเสอผาและผาปทนอนหมอนมงโดยเฉพาะประเภทของการแยกกกจะขนอย

กบระดบความรนแรงของผปวย

4.5

4.5.1

การปองกนควบคมการระบาดทแพรจากคนสคน(Person-to-persontransmission)21,22

กลมผปวย

ตารางท3การปองกนการแพรกระจายเชอระหวางการระบาดจำาแนกตามระดบความรนแรงของผปวย

ความรนแรง

ปานกลาง

รนแรง

รนแรง

รนแรงมาก

สมผสโดยตรงและโดยออม

(Directandindirectcontact)

กบอจจาระปสสาวะสารคดหลง

จากปากเยอเมอกเลอดและ

สงของปนเปอน

สมผสโดยตรง(Directcontact)

กบบคคลและกบอจจาระและ

สารคดหลงจากปาก


กบบคคลหรอสารคดหลงจากปาก

และละอองฝอย


กบบคคลและทางอากาศ

(Airborne)จากละอองฝอย

ตดเชอ

A.Standardprecautionเชน

การลางมอสวมถงมอ-เสอ

คลม-ผาปดปาก/จมกการกำาจด

สงปนเปอนดวยวธทปลอดภย

และใหผเขาเยยมเฉพาะทไดรบ

อนญาต

B.Entericisolationจดหอง

แยกตางหากใชContact

precautionควบคมผเขาเยยม

C.Respiratoryisolationจด

หองแยกตางหากสวมผาปดปาก/

จมกใชContactprecaution

ควบคมผเขาเยยม

D.Strictisolationจดหอง

แยกตางหากใชอปกรณและ

หองปองกนการตดเชอระดบความ

ปลอดภยสงสดหามเยยมเดดขาด

โรคตดเชอสวนใหญ(ยกเวนโรคตาม

รายการดานลาง)ขนอยกบเสนทางแพร

กระจายเชอรวมถงสกใสและตบอกเสบB

หรอตบอกเสบไมระบชนด

อหวาตกโรค(ในเขตทไมใชโรคประจำาถน)

โรคทางเดนอาหารอกเสบในเดกจากเชอ

Escherichia coliอจจาระรวงจาก

RotavirusตบอกเสบAหรอตบอกเสบ

ไมระบชนดSalmonella, Shigella,

Staphylococcus, Yersinia

enterocolitica,ไขไทฟอยด

โรคคอตบไอกรนหดไขกาฬหลงแอน

หดเยอรมนปอดบวมจากเชอ

Staphylococci, Tularaemia

โรคแอนแทรกซ(ปอด)งสวดกระจาย

ทวตวกาฬโรค(ปอด)พษสนขบา

สงสยไขทรพษไขเลอดออกจากไวรส

(Crimean-Congo,Ebola,Lassa,

Marburgหรอไวรสทยงไมทราบชนด)

เสนทางแพรกระจายเชอ ประเภทและชนดของมาตรการ โรค*

หมายเหต*รายการโรคนเปนเพยงขอบงชอาจเปลยนแปลงไดขนอยกบสถานการณจรงในพนท


มาตรการทใชไดแกการประเมนความเสยงและการกกกน

1)การประเมนความเสยงของการตดเชอ(Assessmentoftheriskofinfection)

จากปจจยตอไปน

- ระยะเวลาทสมผสผปวยโดยเฉพาะอยางยงในชวงระยะตดตอของโรค

- ระยะหางหรอความใกลชดของการสมผสและวธการถายทอดโรค

- ระดบความรายแรงของโรค

- ภมคมกนโรคทจำาเพาะและไมจำาเพาะของบคคลทเกยวของ

ปจจยสองอยางแรกมความสำาคญมากในการประเมนความเสยงของการตดเชอและ

การปองกนซงชวยในการแยกผสมผสเปนสองกลมไดแก

ก.ผสมผสใกลชด(Closecontact)เปนบคคลทสมผสแบบตรงหนากบผปวยเชน

ผดแลการปวยกนอาหารรวมกนนอนหองเดยวกนเคยถอสงของใหผปวย

ข.ผอาจจะสมผสโรค(Possiblecontact)เปนบคคลทอาจสมผสโรคในระยะหาง

จากกลมแรกเชนโดยสารยานพาหนะรวมกนนอนเตยงถดไปในโรงพยาบาลอยททำางาน

เดยวกน เปนตน นอกจากนอาจหมายถงผใกลชด แตไมไดสมผสชวงระยะตดตอของโรค

หรอบางทไมแนใจวามการสมผสชวงใด

2)การกกกน(Quarantine)เปนการจำากดการเดนทางของผสมผสโรคจนกวาจะแนใจ

วาไมมการปวยเกดขน การกกกนตองระมดระวง ไมมากจนเกนเหตดานมนษยธรรมหรอ

กระทบตอเศรษฐกจ

บางครงไมสามารถคนหาผปวยและผสมผสไดหมด จำาเปนตองมมาตรการโดยรวม

ตอชมชนไดแก

1)การรณรงคสรางเสรมภมคมกนโรค (Mass immunization) แมวาการทำาให

รางกายสรางภมคมกนโรคตองใชเวลาแตการสรางเสรมภมคมกนใหชมชนกเปนสงจำาเปน

สำาหรบหลายโรคเชนโปลโอไขทรพษหดโดยทวไปกลมประชากรทเสยงรอบศนยกลาง

ทมการระบาดจะตองสรางเสรมภมคมกนทงหมด(Ringvaccination)

2)การสงหามผคนจำานวนมากมาชมนมกน เชน การปดโรงเรยนศนยเดกเลก

สระวายนำาสาธารณะฯลฯ

4.5.2

4.5.3

กลมผสมผส

ชมชน

ตารางท4ประเภทของการกกกนจำาแนกตามกลมผสมผส

กลมผสมผส

ผอาจจะสมผสโรค

(หรอผสมผสทอยใน

ชวงระยะฟกตวของโรค)

ผอาจจะสมผสโรค

ผสมผสใกลชด

ผสมผสใกลชด

A.การเฝาระวงตนเอง

(Self-surveillance)

B.การเฝาระวงทางการแพทย

(Medicalsurveillance)

C.การแยกกกมาตรฐาน

(Standardisolation)

D.การแยกกกแบบเขมงวด

(Strictisolation)

ขอรองใหผสมผสอยกบบานใหตดตอกบคนรจกในจำานวนจำากด

และเปลยนเปนการกกกนแบบถดไปเมอเรมแสดงอาการปวย

ระยะเรมตน(เชนมไข)

ผสมผสไปรายงานตวทสถานบรการสาธารณสขหรอมแพทยไป

ตรวจเยยมทบานทกวน

ใชEntericหรอRespiratoryisolationเชนเดยวกบผปวย

พกรกษาตวในหองแยกและมเจาหนาทรกษาพยาบาลท

เชยวชาญเฉพาะ

มาตรการเดยวกบผปวยทรนแรงมากมการใชอปกรณและ

หองปองกนการตดเชอระดบความปลอดภยสงสด

ประเภทของการกกกน สงทตองดำาเนนการ


3)การจำากดการเดนทางรวมถงการจดตงเขตหามเดนทางออกนอกพนท(Cordon

sanitaire)เพอปองกนคนจากเขตโรคระบาดเดนทางไปสวนอนของประเทศการจดตงเขต

ดงกลาวสนเปลองคาใชจายและตองอาศยความรวมมออยางใกลชดระหวางหนวยบรการ

สาธารณสขและตำารวจทหารนอกจากนอาจเกดผลกระทบทางเศรษฐกจและความไม

สะดวกของผถกจำากดสทธ

4)การสรางความเขมแขงของระบบเฝาระวงทางระบาดวทยาเปนวธทมประสทธผล

และประหยดกวาการจำากดเขต ซงเมอเฝาระวงพบผปวยทสงสย จะมผลใหกจกรรม

การคนหาผปวยผสมผสและการปองกนการถายทอดโรคมความเขมแขงตามไปดวย

5)การมสวนรวมของชมชนการกระจายขาวสารใหชมชนรบรเปนระยะสามารถ

ชวยลดการตนตระหนกไดและถาชมชนมสวนรวมในการควบคมโรคจะทำาใหประสทธผล

ของการควบคมการระบาดเพมขน

การระบาดจากแหลงโรครวม (Common source) ตองควบคมโดยลดแหลงโรค

และตดตอนการแพรเชอใหมากทสดอาจตองขอความชวยเหลอจากนกกฏวทยานกสตววทยา

หรอสตวแพทยและนกสขาภบาล

การระบาดทพบบอยอาจจำาแนกเปน

มการระบาด 2 ลกษณะ คอ เกดจากพษ และจากการตดเชอ สวนใหญพบการ

ระบาดจากเชอ Staphylococcus aureus, Vibrio parahemolyticus. Salmonella,

Clostridium perfringens, Bacillus cereus, Clostridium botulinum มาตรการโดย

ทวไปไดแก

- คนหาและสงเกบอาหารทสงสยวาเปนตนเหต

- คนหาและรกษาผสมผสถามการแพรกระจายแบบคนสคนตามมา

- คนหาผประกอบอาหารและผบรการอาหารทตดเชอ

- คนหาการประกอบอาหารและการเกบรกษาทไมถกตอง

- ปรบปรงสขาภบาลอาหารใหถกสขลกษณะ

4.6

4.6.1

การควบคมการระบาดจากแหลงโรครวม(Commonsource)21,22

โรคตดตอทางอาหาร

(Food-borne

diseases)

รปท14แผนผงเสนทางเดนของอาหารทอาจมสาเหตหรอปนเปอนกบเชอทเปนสาเหตของโรคตดตอทางอาหาร


เชนไขเลอดออกไขเดงกมาลาเรยไขสมองอกเสบเทาชางฯลฯการควบคมการ

ระบาดขนอยกบชนดของยงพาหะมาตรการโดยทวไปประกอบดวย

1)การพนยาฆาแมลง เพอลดบรเวณยงชกชม และลดการแพรกระจายโรคสคน

อยางรวดเรว

2)การปองกนยงกด โดยใชมงและมงลวด สวมเสอแขนยาวและกางเกงขายาว

สำาหรบยาทากนยงมฤทธปองกนไดชวคราว

3)ความรวมมอจากประชาชนในการลดแหลงโรค เชน รวมกนกำาจดแหลง

เพาะพนธฉดพนยาฆาแมลงรวมถงชวยสอดสองสภาพภมประเทศตางๆทอาจเปนแหลงโรค

4)การจดการสงแวดลอมเชนทำาทางระบายนำาไหลไมใหมแองนำาขงถมหลมบอ

ตางๆภาชนะเกบนำาทงนำาดมนำาใชตองมฝาปดรวมถงนำาใชในสวม

เชนกาฬโรคเลปโตสไปโรซสการแพรเชอสคนอาจผานทางแมลงพาหะนำาโรคหรอ

ทางอาหารและนำาทปนเปอนปสสาวะของสตวมาตรการทวไป

1)การปรบปรงสงแวดลอมเชนเกบอาหารในภาชนะทกนสตวฟนแทะไดเกบเศษ

อาหารใหหมดและทงขยะใหไกลจากทพกอาศยปรบปรงโรงเกบสนคารวมถงกำาจดสถานท

ทสตวใชทำารงเชนกองไมกองขยะ

2)การปองกนโดยอดรทกรทสตวฟนแทะใชเขาออกเชนชองใตประตหรอบรเวณ

ททอเจาะผานกำาแพงทอระบายนำาเสยและทอเดนสายไฟตองปดใหสนท

3)การกำาจดเชนใชกรงดกหนใชเหยอพษ

เชนแอนแทรกซบรเซลโลซสพษสนขบาซาลโมเนลโลซสเสนทางการแพรเชอ

จากสตวสคนมหลายทาง ทงทางตรง ผานแมลงและสตวฟนแทะ ผานอาหารและ

สงแวดลอมมาตรการโดยทวไปประกอบดวย

1)ระมดระวงการสมผสสตวทตดเชอผลตภณฑจากสตวและสงแวดลอมทปนเปอน

2)การทำาลายสตวปวยและกกกนฝงสตวทเหลอ

3)การควบคมสตวเลยงรวมถงสตวฟนแทะทอยรอบบานและจำากดจำานวนนกใน

ทสาธารณะ

สงแวดลอมไดแกนำาดนฝนละอองหรออากาศโรคทพบบอยเชนอหวาตกโรค

ไขไทฟอยดตบอกเสบAเลปโตสไปโรซสMelioidosisบาดทะยกลเจยนแนรมาตรการ

โดยทวไปประกอบดวย

1)จดหานำาดมทสะอาดทำาใหปราศจากเชอเชนการตมการกรองการเตมคลอรน

2)ตรวจสอบดแลความสะอาดของแหลงนำาหรอระบบจายนำาในชมชน เชน

สระนำาบอนำาคลองชลประทานระบบประปาและรถสงนำาเปนตน

3)งดใชนำาเพอนนทนาการเชนสระวายนำาสาธารณะ

4)ตรวจสอบดแลความสะอาดและสภาพของสวมและทอระบายของเสย ทอาจ

ชำารดรวซม

5)ตรวจสอบดแลการกำาจดนำาเสย ทงแองรบนำาเสยในชมชน ทอระบายนำา

ระบบบำาบดนำาเสยการนำานำาเสยทผานการบำาบดแลวไปใชประโยชนตางๆ

6)ตรวจสอบดแลการกำาจดขยะ ตงแตการทงขยะตามสถานทตางๆ สถานททง

หรอกองขยะวธกำาจดและการนำาขยะกลบไปใชประโยชนใหม

7)ตรวจสอบดแลสขลกษณะของทพกอาศยทงบานพกโรงแรมวดโรงเรอนทพก

ชวคราวและอนๆ

8)แหลงโรคอนๆเชนการจดการศพผเสยชวตขณะทมโรคระบาด

4.6.2

4.6.3

4.6.4

4.6.5

โรคตดตอโดยยง

(Mosquito-borne

diseases)

โรคตดตอจาก

สตวฟนแทะ

(Rodent-borne

diseases)

โรคตดตอจาก

สตวสคน

(Zoonoses)

โรคทมสงแวดลอม

เปนแหลงโรค

(Diseaseswithan

environmental

sourceof

infection)


เปนรปแบบหนงของการสอสารความเสยงในภาวะวกฤต ซงตองใชทกษะทำาใหเกด

การปองกนโรคพรอมกบการจดการเพอลดความรนแรงของโรค เพราะระหวางการระบาด

ประชาชนบางกลมอาจยงนงเฉย จำาเปนตองกระตนและชกชวนใหรวมมอปองกนโรค

ขณะทบางกลมโกรธเคองและตกใจกบความสญเสย อาจกระจายขาวทบดเบอนความจรง

การสอสารการระบาดทมประสทธภาพสามารถชวยสงบความตนตระหนกทำาใหประชาชน

รวมมอสนบสนนรวมถงชวยลดการปวยตายไดมากหลกการสอสารการระบาดมดงน

1)ความเชอใจ(Trust)สอสารในลกษณะทกอใหเกดความไววางใจและรกษาความ

เชอใจใหคงอยความเชอใจอยเหนอวฒนธรรมระบบการเมองและระดบของการพฒนา

ปจจยหลกทสรางความเชอใจไดแกแสดงความรบผดชอบ(Accountability)ความสมพนธ

(Involvement)และความโปรงใส

2)การแจงขาวแตเนนๆ (Announcing early) การระบาดของโรคเปนสงทไม

ควรปกปดตองแจงตอสาธารณชนใหเรวทสดการประกาศขาวการระบาดครงแรกเปนหวใจ

สำาคญของความเชอใจเนอหาขาวสารตองถกเวลาเปดเผยตรงไปตรงมา(Condour)และ

ครอบคลม(Comprehensiveness)

3)ความโปรงใส (Transparency) ไดแก การสอสารทตรงไปตรงมา เขาใจงาย

ครบถวนสมบรณ และถกตองตามความจรง ความโปรงใสสรางความสมพนธระหวาง

ผควบคมการระบาดกบประชาชนทำาใหประชาชนเหนวาเขาไดรบรอะไรประเมนความเสยงเอง

และชวยตดสนใจในการใหความรวมมอควบคมโรคอปสรรคของความโปรงใสคอการกลว

ผลกระทบทางเศรษฐกจทงการคาและการทองเทยว ขาดการวางแผนและเตรยมการทด

ดานเนอหาและการตอบคำาถามและการกลวทจะเปดเผยจดออนของระบบงาน

4)เขาใจกลมชน(Thepublic)การสอสารทดจะตองเขาใจถงความเชอความเหน

และความรของกลมชนตอโรคภยและความเสยงตางๆเพราะเปนการยากทจะเปลยนแปลง

ความเชอดงเดมของกลมชน และคอนขางยากทจะถายทอดขาวสารจากนกวชาการไปส

ประชาชนโดยตรง ถาไมทราบวาเขาคดอยางไร การเขาใจกลมชนเปนพนฐานสำาคญของ

การสอสารการระบาด

5)มการวางแผน(Planning)การตดสนใจและการดำาเนนการของหนวยงานมผล

ตอความไววางใจและการรบรของประชาชนมากกวาวธสอสาร การสอสารความเสยงจะม

ประสทธผลสงสดเมอบรณาการกบการวเคราะหความเสยงและบรหารความเสยงจงควรม

เรองสอสารความเสยงในแผนการเตรยมความพรอมของทกเหตการณ และทกแงมมของ

การควบคมการระบาด

เขยนในรายงานสอบสวนโรคดงน

1)ผลงานควบคมโรคขนตนเขยนในหวขอ“มาตรการปองกนควบคมโรคทดำาเนนการ”

โดยแสดงรายละเอยดของกจกรรมตามสมควรเชนไดทำาอะไรอยางไรเพอจะไดทราบวา

ถกเทคนคและจะไดผลหรอไม

2)สงทเกนขดความสามารถของทมเขยนในหวขอ“ขอเสนอแนะ”เพอเสนอผบรหาร

ตดสนใจสงการหรอขอความสนบสนนจากหนวยงานอนไดแก

- เปนเหตการณทรนแรงซบซอนจำาเปนตองใชทมทเชยวชาญกวา

4.7

4.8

การสอสารการระบาด(Outbreakcommunication)23,24

การแสดงผลงานและขอเสนอแนะ


4.9 การควบคมการระบาดทไดผล

- ตองใชมาตรการควบคมโรคทดำาเนนการตอระบบงานขนาดใหญหรอปจจยทสง

ผลกระทบกบชมชนโดยรวมเพอแกไขตนเหตของการระบาดทงพนทเชนปรบปรงระบบ

ประปาในเขตเทศบาล ปรบปรงสขาภบาลของตลาดและโรงฆาสตว กวดขนโรงงานผลต

อาหารและราน

ไมมหลกเกณฑตายตวในการบอกวาโรคระบาดสงบลงแลว แตอาจจะใชมาตรฐาน

ตอไปนได21,22

1)โรคทแพรโดยตรงจากคนสคน : เมอระยะฟกตวทยาวทสดสนสดลงโดยไมม

ผปวยเกดใหม(หรอใชระยะสองเทาของระยะฟกตวเฉลย)โดยมขอแมวาไมมพาหะนำาโรค

ทไมแสดงอาการเกยวของดวย

2)โรคทเกดจากแหลงโรครวม:เมอควบคมแหลงโรครวมไดแลว

3)โรคทนำาโดยแมลง:ไมมผปวยใหมเกดขนในระยะเวลาทเทากบผลรวมของระยะ

ทมไวรสในเลอดของมนษย หรอสตวมกระดกสนหลงชนดอน และระยะฟกตว Intrincis

ของคน(สำาหรบบางโรคแมลงทเปนพาหะอาจตดเชออยนานหลงระยะฟกตวสนสดหรอ

อาจตดเชอตลอดชวตกได)

สำาหรบประเทศไทยนยมใชระยะเวลา2เทาของระยะฟกตวทยาวทสดหรอสอง

generationเปนดชนแสดงวาสามารถควบคมการระบาดไดเชนอหวาตกโรคมระยะฟกตว

1-5วนสองgenerationทใชคอ10วนเปนตน


การควบคมโรคไวในพนทเกดโรค

(CONTAINMENT)

สำาหรบทมเฝาระวง สอบสวน เคลอนทเรว (SRRT)

การจะควบคมโรคในพนทเกดโรคไดด SRRT ทกระดบตองมความร ความเขาใจ หลกการควบคมโรคเบองตน

จนสามารถนำาไปใชควบคมโรคในสถานการณทมโรคระบาดในชมชนไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนใชเปนเครองมอใน

การสนบสนน/สงเสรมมาตรการการควบคมโรคไวในพนทเกดโรคทไดรบความรวมมอของทกภาคสวน เปนตนวาองคกร

ปกครองสวนทองถนอาสาสมครสาธารณสข(อสม)เจาหนาทหนวยงานภาครฐและเอกชนตลอดจนองคกรพฒนาเอกชน

(NGOs)ใหสามารถจดการควบคมโรคไวในพนทเกดโรคไดดวยตนเองซงจะสงผลใหระบบควบคมโรคในภาพรวมของประเทศ

มประสทธภาพ ทนตอสถานการณ อกทงยงเปนการปองกนการแพรระบาดไปในระดบทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

ตามคำาจำากดความของกฎอนามยระหวางประเทศได

ตามกฎอนามยระหวางประเทศป2548(InternationalHealthRegulations/IHR2005)ซงเปนขอตกลงท

มสถานะเปนกฎหมายระหวางประเทศ และเปนเครองมอในการดำาเนนการยทธศาสตรความปลอดภยของโลก (Global

healthsecurity)ไดกำาหนดใหประเทศสมาชกพฒนาสมรรถนะในการเฝาระวงสอบสวนควบคมโรคดงนนการควบคมโรค

ไวในพนทเกดโรคจงเปนการทำาลายเชอและ/หรอในสงของตางๆทไดรบผลกระทบ(Affected)จากการทมโรคในพนท

เกดขนทนทโดยทมSRRTทกระดบตองทำาลายเชอในสงทไดรบผลกระทบ(Affected)ตามคำาจำากดความในมาตรา1

ของกฎอนามยระหวางประเทศ ทม SRRT จงจำาเปนตองเขาใจคำาจำากดความ (Definitions) ตางๆ ในการดำาเนนการ

ในฐานะนกระบาดวทยาภาคสนาม(Fieldepidemiology)ความรพนฐานทเกยวของกบธรรมชาตของการตดเชอ(Natural

history of communicable diseases) การเกดโรค และเชอโรคสำาคญตามทางทเชอโรคเขาสรางกาย (Mode of

transmissions)วธการทใชในการควบคมโรคไวในพนทเกดโรค(Containment)และยาฆาเชอโรค(Disinfection)ตลอดจน

การสวมใสอปกรณปองกนตนเอง(Personalprotectiveequipment)ทมSRRTจงจะมสมรรถนะไดมาตรฐานนานาชาต

ตามทกฎอนามยระหวางประเทศกำาหนด

คำาจำากดความ (Definitions) ความหมายคำาจำากดความของคำาตางๆ ททม SRRT เครอขายทกระดบ ตองมความรพนฐาน เพอใหสามารถ

ทำาความเขาใจรายละเอยดของการควบคมโรคและ/หรอภยสขภาพไวในพนทเกดโรคและใชในการสอสารกบชาวตางชาต

โดยเฉพาะเจาหนาทSRRTบรเวณพนทชายแดนคำาจำากดความดงกลาวแปลจากพจนานกรมระบาดวทยา(Adictionary

ofepidemiology)และอางองจากหนงสอกฎอนามยระหวางประเทศป2548โดยเรยงตามลำาดบตวอกษรในภาษาองกฤษ

5บทท

แพทยหญงวราลกษณตงคณะกลสำานกโรคตดตอทวไปกรมควบคมโรค


1.สงทไดรบผลกระทบ(Affected)หมายถงบคคลกระเปาเดนทางสนคาบรรทกตบรรทกสนคายานพาหนะ

สนคาหบหอพสดไปรษณยภณฑหรอศพทตดเชอหรอปนเปอนหรอเปนแหลงนำาพาการตดเชอหรอการปนเปอนซงอาจ

ทำาใหเกดความเสยงทางสาธารณสข

2.พนททไดรบผลกระทบ(Affectedarea)หมายถงพนททางภมศาสตรทองคการอนามยโลกแนะนำาใหดำาเนน

มาตรการดานสาธารณสขภายใตกฎอนามยน

3.พาหะ(Carrier)หมายถงบคคลหรอสตวทมเชอโรคชนดใดชนดหนงอยในตว เพมจำานวนได โดยทไมม

อาการทางคลนกของโรคใหเหน และสามารถเปนแหลงของการสงตอเชอไปยงบคคลอนได ซงในระยะทเปนพาหะอาจจะ

เกดจากการทตดเชอโดยไมปรากฏอาการจากตนจนจบ(เปนทรกนวาเปนพาหะทแขงแรงหรอไมมอาการ)หรอในชวงระยะ

เวลาฟกตวกำาลงหายปวยหรอภายหลงจากหายจากอาการของโรค(ซงเปนทรจกกนดในชอพาหะระยะฟกตวหรอระยะท

กำาลงหายปวย) ภายใตสถานการณทเปนพาหะแบบใดแบบหนงน อาจจะมระยะเวลาของการเปนพาหะสนหรอยาวกได

(หมายถงพาหะแบบชวคราวชวครหรอถาวรกได)

4.ผปวย(Case)หมายถงบคคลในประชากรหรอกลมทศกษาทถกระบวามโรคความผดปกตทางสขภาพหรอ

สภาวะทกำาลงสบสวนอยเกณฑการวนจฉยในแบบตางๆอาจจะนำามาใชระบการเปนผปวยเชนการวนจฉยโรคของแพทย

ทะเบยนหรอรายงานโรคบนทกอาการทางคลนกของผปวยการสำารวจในประชากรการคดกรองในประชากรการรายงาน

พบความผดปกตในบนทกทนตกรรมนยามทางระบาดวทยาเกยวกบผปวยไมจำาเปนตองเหมอนกบนยามทางคลนกตามปกต

5.นยามผปวย (Case definition) หมายถง ชดของเกณฑการวนจฉยทจำาเปนตองมเพอทจะระบไดวา

คนใดคนหนงเปนผปวยของโรคใดโรคหนง นยามผปวย สามารถกำาหนดโดยใชอาการทางคลนก ผลการตรวจทาง

หองปฏบตการหรอทงสองอยางรวมกนหรอระบบคะแนนทเปนไปตามเกณฑแตละอยางทตรงกบลกษณะของโรคเมอการ

วนจฉยโรคขนอยกบระบบคะแนนเชนโรคMultiplesclerosisการใชนยามแบบนสำาหรบวตถประสงคของการเฝาระวง

ควรจะคงทไมเปลยนแปลงเมอถงเวลาตองตดสนใจวาจะนบรวมหรอตดผปวยรายใดออกในเวลาททำาการศกษาทาง

ระบาดวทยาโดยเฉพาะอยางยงในการสอบสวนโรคนยามผปวยกำาหนดโดยใชเกณฑทางคลนกรวมกบรายละเอยดดานบคคล

เวลาสถานท

6.การจดกลมผปวย (Case classification) หมายถง การจดกลมผปวย ในการเฝาระวงทางระบาดวทยา

ระดบของความนาจะเปนผปวยเชนสงสย(Suspected)หรอนาจะเปน(Probable)หรอยนยน(Confirm)เปนวธการ

ทมประโยชนเมอการรายงานผปวยทเรวทนเวลามความสำาคญ ตวอยางเชน โรคไขเลอดออกอโบลา และกรณทยากทจะ

ใหการวนจฉยโรคทแนนอนเนองจากตองใชการตรวจทางหองปฏบตการพเศษหรอการวนจฉยขนอยกบระบบคะแนนเชน

กรณโรคMultiplesclerosis

7.การสอบสวนเฉพาะราย (Case investigation) หมายถง การสอบสวนเฉพาะราย ในทางระบาดวทยา

และการเฝาระวงการสอบสวนเพอใหรวาบคคลใดบคคลหนงมสวนเกยวของกบการระบาดในครงนนหรอไมโดยเฉพาะอยางยง

ผปวยรายแรก(Indexcase)

8.การปนเปอน (Contamination) หมายถง การมเชอโรค หรอสารพษ หรอวตถมพษอยบนรางกายคน

หรอสตวหรอบนหรอในผลตภณฑทเตรยมไวเพอบรโภคหรออยบนสงของอนๆรวมถงยานพาหนะทอาจมสวนทำาใหเกด

ความเสยงดานสาธารณสข

9.การควบคมไว หรอ การเกบไวในทจำากด (Containment) หมายถง การควบคมโรค หรอภยสขภาพ

ไวในทจำากดเกดจากแนวคดทการกำาจดไขทรพษเมอปค.ศ.1949การควบคมการระบาดของโรคตดตอไปทวโลกจำาเปน

ตองมการควบคมโรคไวในพนททไดรบผลกระทบและมการขดขวางการแพรกระจายไปในพนทอนๆ

10.การควบคมโรค (Control) หมายถง โปรแกรมหรอการดำาเนนการทตอเนอง ซงมวตถประสงคเพอให

อบตการณหรอความชกของโรคตดตอหรอโรคไมตดตอและภยสขภาพไดรบการจำากดหรอดแลจดการใหหมดไป

11.การกำาจดการปนเปอน(Decontamination)หมายถงขนตอนของมาตรการดานสาธารณสขทดำาเนนการ

เพอกำาจดเชอโรคหรอสารพษหรอวตถอนบนรางกายคนหรอสตวหรอในผลตภณฑทเตรยมไวเพอบรโภคหรออยบนสงของ

อนๆรวมถงยานพาหนะทอาจมสวนทำาใหเกดความเสยงดานสาธารณสข


12.การกำาจดหน(Deratting)หมายถงวธการดำาเนนการตามมาตรการดานสาธารณสขทใชเพอควบคมหรอ

ทำาลายสตวฟนแทะทเปนพาหะนำาโรคสคน ทพบในกระเปาเดนทาง สนคาบรรทก ตบรรทกสนคา ยานพาหนะ อปกรณ

อำานวยความสะดวกตางๆสนคาอนและพสดไปรษณยภณฑทชองทางเขาออกประเทศ

13.โรค (Disease) หมายถง ภาวะผดปกตทางรางกายและ/หรอจตใจ ตางจากภาวะทรสกวาตวเองไมสบาย

(Illness)และภาวะทไมสามารถปฏบตกจวตรทางสงคมทควรทำาไดเชนไมสามารถไปทำางานเมอเจบปวย(Sickness)

14.การทำาลายเชอ (Disinfection) หมายถง การทำาลายเชอเปนกระบวนการทำาลายจลชพภายนอกรางกาย

โดยใชสารเคมหรอทางกายภาพแบงไดเปน2ประเภทตามระยะเวลาการทำาลายเชอ

14.1การทำาลายเชอทนท (Concurrent disinfection) เปนการทำาลายเชอทนททมสารคดหลงออกจาก

ตวผตดเชอ รวมทงสงของเครองใชทปนเปอน บคลากรหรอผเกยวของควรระมดระวงการสมผสสารคดหลงหรอสงของ

เครองใชทปนเปอนใหนอยทสด

14.2การทำาลายเชอเมอผปวยเสยชวต นำาสงโรงพยาบาล หรอสนสดเปนแหลงแพรโรค (Terminal

disinfection) ปกตไมไดปฏบตกนมากนก โดยทวไปการลางทำาความสะอาดมกเพยงพอ โดยใชการระบายอากาศและ

แสงแดดชวย อยางไรกตามการทำาลายเชอมความจำาเปนสำาหรบโรคทแพรโดยการสมผสทางออม เชน มสงของเครองใช

เปนสอในการแพรเชอได การทำาใหปราศจากเชอดวยไอนำารอนหรอการเผาสงของเครองใชอาจเหมาะสมกบบางโรค เชน

กาฬโรคแอนแทรกซ

15.กระบวนการกำาจดหรอทำาลายสตวเลกๆ (Disinfestation) หมายถง กระบวนการกำาจดหรอทำาลายสตวเลกๆ

ทไมพงประสงคโดยเฉพาะแมลงหรอหนทพบในคนสตวเลยงเสอผาหรอสงแวดลอมโดยใชสารเคมหรอวธทางกายภาพ

16.การกำาจดแมลง(Disinsection)หมายถงวธการดำาเนนการตามมาตรการดานสาธารณสขทใชเพอควบคม

หรอกำาจดแมลงโรคทพบในกระเปาเดนทางสนคาบรรทกตบรรทกสนคายานพาหนะสนคาและพสดไปรษณยภณฑ

17.อนภาคทแพรทางอากาศได (Droplet nuclei) หมายถง ละอองทแหงของสารทมเชอโรค ซงสามารถ

หายใจเขาสรางกายและหายใจออกสบรรยากาศและสามารถลอยในอากาศไดระยะเวลาหนงหรออาจลอยไปไดไกลๆมขนาดเลก

(1-10ไมครอน)เปนละอองทแหงซงอาจเกดจาก(1)การระเหยของละอองการไอหรอจามหรอ(2)การลอยในอากาศ

ของสารทมเชอโรค

18.ประสทธผล(Effectiveness)หมายถงความสามารถของวธการหรอโครงการทใหผลตามทคาดหวงหรอ

ผลทตงไวในการดำาเนนการจรงในภาคสนาม

19.ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง ผลลพธในขนสดทายทเกดจากการดำาเนนการทอาจวดจากยอดเงน

ทรพยากรและเวลาทใชในโครงการทำาใหเกดการประหยดในรปแบบการดำาเนนการเกณฑการดแลผปวยหรอการใหบรการ

ททราบประสทธภาพและประสทธผล การวดในเชงเศรษฐศาสตร (หรอคาใชจายของทรพยากร) ตอวธการททราบ

ประสทธภาพและประสทธผลเปนการดำาเนนการทใชประโยชนสงสดจากทรพยากรทมอยจำากด

20.การกำาจด (Elimination) หมายถง การลดการแพรกระจายโรคใหนอยลงมาก ตวอยางเชนการกำาจดวณโรค

ทเปนปญหาทางสาธารณสข ตามคำาจำากดความขององคการอนามยโลกในป ค.ศ. 1991 คอการลดอตราความชกจนม

อตราปวยตำากวา1รายตอประชากรลานคน

21.ระบาดวทยา (Epidemiology)หมายถงการศกษาถงการกระจายและตวแปรของสภาวะทางสขภาพหรอ

เหตการณในประชากรกลมจำาเพาะและการประยกตนำาผลการศกษามาใชในการควบคมปญหาสาธารณสขโดยมรายละเอยด

ของคำาจำากดความดงน การศกษารวมถงการเฝาระวง การสงเกตการณ การสรางสมมตฐาน การวจยเชงวเคราะหและ

เชงทดลองการกระจายหมายถงการวเคราะหขอมลตามตวแปรเวลาสถานทและบคคลตวแปรหมายถงปจจยดานกายภาพ

ชวภาพ สงคม วฒนธรรมและพฤตกรรมทมผลตอสขภาพ สภาวะทางสขภาพหรอเหตการณรวมถงโรค สาเหตการตาย

พฤตกรรมเสยงเชนการสบบหรการปฏบตตามมาตรการปองกนและการใหและรบบรการดานสขภาพประชากรกลมจำาเพาะ

คอกลมประชากรทมลกษณะทระบไดเชนจำานวนประชากรสวนการประยกตนำาผลการศกษามาใชในการควบคมคอการนำา

ระบาดวทยามาใชในการสงเสรมปองกนหรอรกษาสขภาพ


22.โรคตดเชออบตใหม (Emerging infection หรอ Emerging Pathogens) หมายถง ชอทใชเรยก

โรคตดเชอทเพงมการคนพบและจดกลมใหม ในชวงปลายศตวรรษท 20 มการคนพบโรคตางๆ มากกวา 30 โรค ซง

สวนใหญสามารถกอใหเกดการระบาดทรนแรงไดแกเชอเอชไอวไวรสอโบลาฮนตาไวรสทกอใหเกดกลมอาการในปอดและ

ไวรสทกอใหมอาการไขรวมกบเลอดออกการตดเชอแคมปโลแบคเตอรเชอหลายชนดทกอใหเกดสมองอกเสบโรคลเจยนแนร

และโรคไลมโรคหลายชนดถอเปนโรคทพบใหมในมนษยไดแกการตดเชอเอชไอวซงอาจทำาใหเกดอาการในมนษยตงแต

ชวงกลางถงปลายศตวรรษท 20 อกหลายโรค เชน ไขเลอดออกจากไวรส อาจมมานานหลายศตวรรษแลวแตมารจกกน

ไมนานเนองจากการเปลยนแปลงในนเวศนวทยาหรอสงแวดลอมทำาใหเพมความเสยงตอการตดเชอในมนษย

23.โรคประจำาถน(Endemicdisease)หมายถงการคงอยของโรคหรอเชอโรคในพนทหนงๆหรอในประชากร

กลมเสยงจำาเพาะอาจหมายถงอตราความชกของโรคหนงในพนทหรอประชากรกลมหนงมคำาทนยมใชอก2คำาคอ

23.1Hyperendemicหมายถงการคงอยของโรคในประชากรทกกลมอายในอตราอบตการณทคอนขางสง

23.2Holoendemic(เปนคำาทมกใชกบไขมาลาเรย)หมายถงการคงอยของโรคในประชากรทกกลมอายใน

อตราความชกของมามโตในเดกทคอนขางสงแตความชกตำาในผใหญ

24.โรคระบาด (Epidemic) หมายถง การพบจำานวนผปวย พฤตกรรมทเกยวของกบสขภาพ หรอเหตการณ

ทเกยวของกบสขภาพในชมชนสงกวาคาทพบในยามปกตอยางชดเจน ระยะเวลาทพบผปวยในชมชนเปนชวงระยะเวลาท

กำาหนดไวจำานวนผปวยเปนตวชวดวามการระบาดหรอไมและมกแปรตามชนดของเชอขนาดของประชากรกลมทสมผสเชอ

การมภมคมกนในประชากรและเวลารวมทงสถานทเกดโรคการระบาดจงมความสมพนธกบโรคทมอยในพนทในยามปกต

ในกลมประชากรจำาเพาะและชวงเวลาทเกยวของกบฤดกาลเดยวกนของปผปวยโรคตดเชอเพยงหนงรายทเกดในประชากร

ทไมพบโรคนนมาเปนเวลานานหรอเพงพบเปนครงแรกควรไดรบความสนใจรายงานทนทและทำาการสอบสวนบางครงการ

พบผปวยมากกวาหนงรายทมความสมพนธดานเวลาและสถานทกอาจจะเพยงพอททำาใหสงสยวาอาจมการระบาดเกดขน

25.โรคระบาดทมแหลงโรครวม (Epidemic, Common source หรอ Common vehicle epidemic)

หมายถง การระบาดทเกดจากการสมผสโรคของกลมบคคลตอเชอโรค เมอการสมผสเปนชวงเวลาสนและสวนใหญมก

จะเปนเวลาทใกลเคยงกน ทำาใหเกดผปวยในชวงหนงระยะฟกตว (Incubation period) อาจเรยกวาการระบาดจาก

แหลงโรครวม(“Point”หรอ“Pointsource”Epidemic)

26.นกระบาดวทยา (Epidemiologist) หมายถง บคลากรทางสาธารณสขททำาหนาทศกษาการเกดโรคหรอ

สภาวะหรอเหตการณทางดานสขภาพในประชากรทกำาหนดนอกจากนนกระบาดวทยายงทำาหนาทควบคมโรคนกระบาดวทยา

อาจทำางานเปนผเชยวชาญเฉพาะดานเชนนกระบาดวทยาโรคมาลาเรยนกระบาดวทยายงอาจทำาการศกษาโรคในสตวหรอพช

นอกเหนอไปจากโรคทเกดในมนษย

27.การสมผส(Exposure)หมายถงการใกลชดและ/หรอการสมผสกบแหลงเชอโรคในลกษณะททำาใหการแพร

เชอเปนไปไดอยางมประสทธภาพหรออาจกอใหเกดผลอนตรายได

28.ระยะฟกตวในพาหะ(Extrinsicincubationperiod)หมายถงระยะเวลาทนบจากเชอโรคเขาสพาหะจนถง

ภาวะการตดเชอในพาหะ

29.ระบาดวทยาภาคสนามหรอการปฏบตงานดานระบาดวทยาในภาคสนาม(Fieldepidemiology)หมายถง

การสอบสวนทางระบาดวทยาในชมชน โดยทวไปเปนการบรการดานสาธารณสข โดยหนวยงานของรฐหรอสถาบนทม

ความสมพนธกนนบเปนเครองมอในการปองกนและปรบปรงดานสขภาพในงานสาธารณสขนกระบาดวทยาภาคสนามตอง

เกยวของกบสถานการณตางๆเชนปญหาเรงดวนซงตองการการแกปญหาอยางทนทวธการตางๆในงานระบาดวทยา

ภาคสนามไดถกออกแบบเพอตอบคำาถามดานระบาดวทยาโดยเฉพาะเพอจะวางแผนดำาเนนการและ/หรอประเมนกจกรรม

ดานสาธารณสขการศกษาเหลานตองพจารณาความจำาเปนวาผใดเปนผใชผลการศกษางานของนกระบาดวทยาภาคสนาม

จะไมเสรจสนสมบรณ จนกวาการศกษานนจะไดถกสอสารเผยแพร ไปยงบคคลผรบผดชอบในการปรบปรงระบบงานดาน

สาธารณสข


30.สงไมมชวตทเปนตวกลางในการแพรเชอไปสคนได (Fomites) หมายถง สงทเปนตวนำาพาการตดเชอไป

ยงทตางๆเพราะสงนนมการปนเปอนดวยเชอจลชพตวอยางเชนผาเชดหนาแกวนำาลกบดประตเสอผาและของเลน

หมายถงวตถไมมชวตซงสามารถเปนพาหนะหรอตวนำาการแพรเชอจลชพเชนผาปทนอนเครองมอผาตด

31.มาตรการดานสาธารณสข (Health measure) หมายถง วธการทใชเพอปองกนการแพรกระจาย

ของโรคหรอการปนเปอน มาตรการดานสาธารณสขไมรวมการบงคบใชกฎหมายหรอมาตรการรกษาความปลอดภย หรอ

ความมนคง

32.ภมคมกนโรค(Immunity)หมายถงสภาวะทโฮสทมความตานทานตอสารสงแปลกปลอมสามารถจำาแนก

ไดจากกลไกททำาใหโฮสทมความตานทานดงกลาวได5ประเภท

32.1Immunity, Acquired หมายถง ภมคมกนโรคของบคคลซงเกดขนจากการสมผสกบสงททำาใหเกดโรค

ตามธรรมชาตซงเปนสงแปลกปลอมตวอยางเชนภมคมกนของโรคหดซงเกดขนหลงการตดเชอของไวรสหด

32.2Immunity, Activeหมายถง ภมคมกนโรคทสรางขนเพอตอบสนองตอสารแอนตเจน (เชอโรคหรอ

วคซน)และโดยทวไปแสดงออกโดยการตรวจพบภาวะภมตานทานซงสรางขนโดยบคคล

32.3Immunity,Naturalหมายถงภมคมกนเฉพาะชนดซงสรางขนเพอตอตานกบสงซงกอใหเกดโรคเชน

ภมคมกนของคนตอเชอไวรสทกอใหเกดโรคพษสนขบา

32.4Immunity,Passiveหมายถงภมคมกนโรคทไดรบจากภมคมกนทสรางขนจากบคคลอนเชนภมคมกน

ทถายทอดจากมารดาสทารกในธรรมชาตหรอไดรบสารประกอบของภมคมกนทเตรยมขนโดยวธซงไมเปนไปตามธรรมชาต

เชนAntiserumหรอImmuneglobulin

32.5Immunity, Specific หมายถง ภาวะเปลยนแปลงทเกดขนเพอตอบสนองตอสารเฉพาะชนดทเกดขน

จากการฉดภมคมกนหรอจากการตดเชอตามธรรมชาตสำาหรบโรคบางชนด(ตวอยางเชนโรคหดโรคสกใส)ภมคมกนโรค

ทเกดขนจะสามารถปองกนการตดเชอในบคคลนนไดตลอดชวต

33.การฉดวคซน (Immunization) หมายถง ภมคมกนตอโรคตดตอทเกดขนในบคคลทไวตอการเกดโรคจาก

การฉดเชอทมชวต(เชนโรคไขเหลอง)สารซงเตรยมจากเชอทถกฆา(เชนโรคไอกรน)หรอทอกซนทถกทำาใหออนลง(เชน

โรคบาดทะยก)ในบางสภาวะภมคมกนแบบชวคราวสามารถสรางขนไดจากการใหภมคมกนในรปของImmuneglobulin

34.การตดเชอไรอาการ (Inapparent infection) หมายถง สภาพการตดเชอในบคคลโดยไมปรากฏ

ลกษณะอาการหรออาการแสดงทางคลนก การตดเชอไมมอาการจำาแนกไดตองอาศยการตรวจทางหองปฏบตการเทานน

เชนการตรวจเลอดหรอการเกดปฏกรยาตอการทดสอบเฉพาะทางผวหนง(Synonyms,Asymptomatic,Subclinical,

Occult infection) มความสำาคญทางระบาดวทยา คอ กลมผตดเชอแตไมมอาการจะเปนกลมเงยบทกอใหเกดการแพร

กระจายของเชอ

35.ระยะฟกตว (Incubation period) หมายถง ชวงระยะเวลาตงแตเรมสมผสกบเชอทกอใหเกดโรคจน

เรมปรากฏอาการหรออาการแสดงทเกยวของกบเชอชนดนนๆเปนครงแรกในตวนำาโรค(Vector)คอระยะเวลาตงแต

เชอเขาสตวนำาจนถงเวลาทตวนำาสามารถถายทอดการตดเชอนน หรอระยะเวลาทเชอใชจนสามารถถายทอดจากตวนำาโรค

สHostสดทายได(Extrinsicincubationperiod)สำาหรบระยะเวลาตงแตไดรบเชอจนถงเวลาทสามารถตรวจพบเชอนน

ในเลอดหรออจจาระเรยกวาPrepatentperiod

36.ผปวยดชน (Indexcase)หมายถงผปวยรายแรกในครอบครวหรอกลมทกำาหนดทนำาไปสความสนใจของ

ผสอบสวนโรค

37.การตดเชอ(Infection)หมายถงการไดรบและการพฒนาหรอแบงตวของเชอในรางกายของมนษยหรอสตว

การตดเชอไมใชคำาเดยวกบโรคตดเชอ ผลของการตดเชออาจเกดอาการหรอไมเกดอาการกได การตรวจพบเชอทมชวต

ในบรเวณผวสวนนอกของรางกายเรยกวา Infestation(ตวอยางเชนโลนหด)การตรวจพบเชอทมชวตบนเสอผาหรอ

รอยเปอนไมนบเปนการตดเชอแตจะแสดงถงภาวะปนเปอนของวตถ


38.ความสามารถในการตดเชอ (Infectivity) หมายถง ลกษณะความสามารถของเชอในการเขาสรางกาย

มชวตและแบงตวใน Host ความสามารถในการตดเชอหาไดจากสดสวนของผสมผสตอเชอแลวกอใหเกดการตดเชอขน

(อตราการปวยในกลมทตยภมหรอSecondaryattackrate)

39.บญชจำาแนกโรคระหวางประเทศ (International classification of diseaseหรอ ICD) หมายถง

การจำาแนกการเจบปวยหรอกลมการเจบปวยทมลกษณะเฉพาะโดยตวแทนของผเชยวชาญระดบนานาชาตใหคำาแนะนำา

ตอองคการอนามยโลกเพอตพมพและทบทวนเปนระยะๆทกโรคจะไดรหสกำาหนดเปนตวเลขการตพมพครงท10ไดแบง

โรคออกเปน21กลมใหญและจดแบงเปนกลมยอยลงไปบางกลมโรคจะถกจำาแนกโดยสาเหตเชนเชอหรอพยาธทเปน

สาเหตบางกลมโรคจะถกจำาแนกตามระบบของรางกายตวอยางเชนระบบไหลเวยนโลหตและบางกลมโรคถกจำาแนกตาม

ลกษณะทเกดเชนเนองอกการบาดเจบความแตกตางของแตละหมวดหมจะแสดงใหเหนสาเหตทกอใหเกดโรคการจำาแนก

กลมโดยอาศยสาเหตทตพมพครงท10ของICD-10จดทำาโดยองคการอนามยโลกเมอป2533หลงการใหสตยาบนในป

พ.ศ.2532

40.การเดนทางระหวางประเทศ(Internationalvoyage)หมายถงการเดนทางทผเดนทางผานเขาประเทศ

อนทไมใชประเทศทผเดนทางเรมตนเดนทาง ในกรณยานพาหนะ หมายถง การเดนทางระหวางชองทางเขาออกประเทศ

มากกวาหนงประเทศ หรอการเดนทางระหวางเขตแดนภายในประเทศเดยวกน โดยมขอตกลงกบเขตแดนหรอประเทศท

เดนทางผาน

41.การแยกกก (Isolation) หมายถง การแยกผปวย การกกผปวยเพอแยกการสมผสกบบคคลอนการแยก

ผปวยหรอสตวทตดเชออยในหองตองทำาอยางนอยนานเทากบระยะเวลาทโรคสามารถแพรกระจายไดเพอปองกนหรอจำากด

การถายทอดเชอทงทางตรงและทางออมจากผปวยไปยงผทไวตอการเกดโรคหรอจากผทอาจแพรกระจายเชอไปยงผอน

42.ระบาดวทยาเชงโมเลกล (Molecular epidemiology)หมายถง การใชวธการศกษาทางระบาดวทยากบ

เทคนคของชววทยาเชงโมเลกลวธการเชนการหาชนดของDNAใชเพอตรวจหาคนหาและวดโครงสรางของโมเลกล

ซงอาจจะเปนปกตหรอกลายพนธ หรอถกทำาลายโดยโรค หรอการสมผสกบสงแวดลอม การวดจะหมายถงวดการสมผส

การตอบสนองทางชววทยาลกษณะของHostซงสงผลตอการตอบสนอง(ความไวรบ)หรอเหตทางชววทยาไดมการใชวธ

การของระบาดวทยาเชงโมเลกลเพอคนหาลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตทกอใหเกดโรคและเพอทจะตดตามตรวจหา

สายพนธในการทำาใหเกดการตดเชอในกลมชนการวดDNAของเชอไวรสสามารถทำาไดในเซลลและยนของHostวธการ

ทางโมเลกล ถกใชไปในการศกษาระบาดวทยาของมะเรง เพอจะคนหาและอธบายลกษณะ และวดการเปลยนแปลงของ

โมเลกลทเกยวของทำาใหเกดโรคมะเรง(XenobioticDNAabducts,Somaticgeneticmutations)ความหลากหลาย

ของยนซงสามารถถายทอดสรนลกและเกยวของกบ ความไวรบตอระบบเผาผลาญ ; และยนทเปนกลมยนของมะเรง

วชาระบาดวทยาเชงโมเลกลเปนระดบและวธการของการวดมากกวาจะเปนระเบยบวธการศกษา โดยมพนฐานทาง

วทยาศาสตรและเปนวชาทจะมผลสำาคญในอนาคต

43.ชองทางเขาออก (Point of entry) หมายถง ชองทางเขาออกระหวางประเทศสำาหรบผเดนทางกระเปา

เดนทางสนคาบรรทกตบรรทกสนคา ยานพาหนะสนคาและหบหอพสดไปรษณยภณฑ รวมถงหนวยงานทใหบรการ

เหลานและพนททจดไวเพอใหบรการดงกลาว

44.ภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศ(Publichealthemergencyofinternationalconcern/

PHEIC)หมายถงเหตการณดานสาธารณสขทพจารณาแลววามความสำาคญอยางยงทกำาหนดไวในกฎอนามยระหวางประเทศ

ป2548นเพราะกอใหเกดความเสยงตอประเทศอนๆจากโรคทแพรระบาดระหวางประเทศและตองอาศยความรวมมอ

ระหวางประเทศในการจดการ

45.การปองกน (Prevention) หมายถง การดำาเนนการเพอไมใหเกดโรค หรอการดำาเนนการเพอการกวาดลาง

การกำาจดและลดผลกระทบจากการเกดโรค

46.ความเสยงดานสาธารณสข (Public health risk) หมายถง ความเปนไปไดทจะเกดเหตการณทอาจเปน

อนตรายตอสขภาพประชาชนโดยเนนทเหตการณทอาจแพรกระจายระหวางประเทศหรออาจเกดเหตการณรายแรงและ

เปนอนตรายโดยตรง


47.การระบาด(Outbreak)หมายถงโรคระบาดทถกจำากดเฉพาะพนท

48.การกกกน(Quarantine)หมายถงการกำาจดกจกรรมและ/หรอแยกผตองสงสยทยงไมมอาการปวยออกจาก

ผอน ทไมปวยรวมถงการแยกกระเปาเดนทาง ตบรรทกสนคา ยานพาหนะหรอสนคา ในลกษณะเดยวกน เพอปองกน

การแพรเชอหรอการปนเปอนเชอทอาจเกดขนได

49.รงโรค (Reservoir)หมายถงสตวพชหรอสงของใดๆทมเชอโรคอาศยอยเปนปกตและอาจกอใหเกด

ความเสยงดานสาธารณสข

50.โรคตดเชออบตซำา(RE-Emerginginfections)หมายถงโรคตดเชอทเคยมมาแตเดมเชนวณโรคและ

ซฟลส แตมการแพรกระจายเพมขนมาอกเนองจากการเปลยนแปลงความสมดลยระหวาง คน เชอโรคและสภาวะ

สงแวดลอม

51.การเฝาระวง (Surveillance) หมายถง การดำาเนนการเกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ

เพอวตถประสงคดานสาธารณสขและเผยแพรขอมลดานสาธารณสขใหผเกยวของทนเวลาเพอประเมนและตำาเนนมาตรการ

ดานสาธารณสขตางๆตามความจำาเปน

52.ผตองสงสย(Suspect)หมายถงบคคลกระเปาเดนทางตบรรทกสนคายานพาหนะหรอสนคาหรอพสด

ไปรษณยภณฑททางการสงสยวามหรออาจมความเสยงดานสาธารณสขซงอาจเปนแหลงแพรโรค

ธรรมชาตของโรคตดเชอ (Natural history of communicable diseases) การตดเชอจะเรมจากผไวตอการรบเชอโรค(Susceptiblehost)หรอตดโรคงายไดรบเชอโรค(ไวรสแบคทเรย

ปาราสต หรอเชอราชนดใดชนดหนง หรอหลายชนดรวมกน) จากแหลงของเชอโรคไดแก ผปวย (Case) ผเปนพาหะ

(Carrier) ผสมผส (Expose) และสงอนๆทมเชอโรค (Fomites,Contamination) ตามทางทเชอกอโรคเขาสรางกาย

ไดแกตาหระบบหายใจระบบทางเดนอาหารระบบการถายปสสาวะและการสบพนธแผลเปดและทางกลไกตางๆเชน

ออกมาทางสายสะดอเขาสทารก จากการบรจาคโลหต หรอถกยงกด เมอเชอกอโรคเขาสรางกายผไวตอการรบเชอโรคจน

พนระยะฟกตวผไวตอการรบเชอโรคอาจแสดงอาการตดเชอไดทงทเปนการตดเชอแบบไรอาการ(Inapparentinfection)

มอาการจนกระทงเสยชวตไดความรนแรงของอาการดงกลาวขนกบปจจยตางๆไดแกความรนแรงและปรมาณของเชอ

กอโรคภมคมกนและภมตานทานของผไวตอการรบเชอโรคการไดรบการรกษาและวนจฉยอยางมประสทธภาพเปนตน

การแพรกระจายของเชอกอโรคจากผปวยสามารถแพรกระจายไดตงแตระยะทไมมอาการมอาการและหลงจาก

หายปวยดงนนจดบอดของการควบคมโรคไวในพนทเกดโรคสำาหรบทมSRRTคอการทไมสามารถคนหาแหลงโรคไดแก

ผปวย(Case)ผเปนพาหะ(Carrier)ผสมผส(Expose)เพอลดการแพรกระจายเชอจากการทำาลายเชอกอโรคในรางกาย

ผตดเชอการแยกกก(Isolation)การกกกน(Quarantine)และทำาลายเชอกอโรค(Disinfection)ในสงอนๆทมเชอโรค

(Fomites,contamination)รวมทงในพาหะ(Vector)ไดอยางครอบคลมและทนทวงทอยางไรกดความรจากธรรมชาต

วทยาของโรคการใหสขศกษาเพอปองกนโรคและใชแนวทางปฏบตในการปองกนตนเองและดแลผปวยผเปนพาหะและ

ผสมผสโดยถอวาเปนผตดเชอ(Universalprecautions)จะเปนการลดการแพรกระจายของโรคตดเชอได(รปท15)


รปท15ธรรมชาตของการตดเชอและการเกดโรค

ทางทเชอโรคเขาสรางกาย (Mode of transmissions of infection) ทางทเชอโรคเขาสรางกายผไวตอการรบเชอโรคแบงไดเปน5ทางไดแก

1.การตดเชอจากคนสคน(Persontopersonspread)เกดจากการสมผสโดยตรง(Directcontact)เชน

โรคตดตอทางเพศสมพนธ (Sexual transmitted diseases/STDs) ซงโดยทวไปตองมการสมผสในสวนทเปนเยอบผว

(Mucousmembrane)สวนโรคหด(Scabies)ซงเปนโรคตดเชอผวหนงทพบบอยโดยเฉพาะอยางยงในเดกในชมชนเมอง

และในสภาวะทมความเปนอยแออดและเชอรามกตดเชอจากการสมผสโดยตรงกบรางกายในกรณเหา(แมลงขนาดเลก

มสขาวซงอาศยอยตามบรเวณทมขนหรอผม ดดเลอดคนและสตว) มการตดเชอจากการสมผสทางตรงกบผวหนงมากกวา

สมผสกบเยอบผว เหาสามารถแพรกระจายได แมจะเปนบคคลทพถพถน ในกรณทไมสามารถจะรกษาสขอนามย

สวนบคคลไดเชนเมอเกดภาวะภยพบต(Disaster)เปนตน

นอกจากนการตดเชอจากคนสคนสามารถตดไดจากการสมผสโดยทางออม(Indirectcontact)จากอนภาค

ทแพรทางอากาศได (Droplet nuclei) ซงตดอยตามอปกรณเครองใช เสอผา รวมไปถงสงไมมชวตทเปนตวกลางใน

การแพรเชอไปสคนได (Fomites)การแพรกระจายเชอจากคนสคนพบบอยในคายผอพยพสถานทพกพงโดยเฉพาะเมอ

สถานทดงกลาวไมมสาธารณปโภคทเพยงพอตอผอพยพหรอผพกพงเพยงพอตอการรกษาสขอนามยสวนบคคล

การแพรกระจายเชอจากอนภาคทแพรทางอากาศได (Droplet spread) เปนทางแพรกระจายโรคตดเชอท

กอใหเกดอาการไขในเดกจากการไอจามพดททำาใหเชอทอยในอนภาคฯ(นำามกนำาลาย)ดงกลาวแพรกระจายไปสผไว

ตอการรบเชอโรคผานการหายใจหรอการกลนเชอเขาสรายกายผานทางเซลลบผวทปากจมกเยอบตา(Conjunctiva)เชอ

บางชนดเชนเชอวณโรคมชวตอยไดแมนำามกนำาลายถกทำาใหแหงสนท(Desiccateddroplet)หรอแขวนลอยอยใน

อากาศในลกษณะของฝนตามบานเรอน

2.การแพรกระจายเชอโดยการผานสอนำา (Common vehicle transmission) เปนการแพรกระจายเชอ

กอโรคโดยผานสอนำาเชนอาหารนำายาสารนำาทใหทางหลอดเลอดดำาวคซนซรมเลอดและผลตภณฑจากเลอดรวมไป

ถงอากาศเชนโรคลเจยนแนร(Legionaires’disease)การแพรเชอโดยการผานสอนำาเปนวธการทมประสทธภาพมาก

ของเชอกอโรคสามารถแพรกระจายไดในวงกวางเพราะเชอสามารถอยรอดไดนานกวา


ตวอยางทดในการแพรกระจายของเชอโดยการผานสอนำา ไดแก ไขไทฟอยด เกดเชอ Salmonella typhi

สามารถแพรกระจายผานทางนำาดมทมมลพษ (Polluted drinking water) นม อาหารกระปองทมสภาพไมเหมาะสม

โดยมหลกฐานการระบาดของไขไทฟอยดในสกอตแลนดในปค.ศ.1964ผลการสอบสวนการระบาดพบวาเกดจากการ

ปนเปอนของนำาในแมนำาผานรเลกๆของเนอววกระปองทผลตในอารเจนตนา

3.โรคทมแมลงเปนพาหะ(Vectorbornedisease)เปนการแพรกระจายเชอกอโรคโดยสงมชวตสวนใหญ

เปนแมลง เชอกอโรคจะมการเตบโต และพฒนาการในแมลง เชน เชอมาลาเรย และรคเกตเซย เปนตน ในกรณอน

พบวาแมลงวนเปนทางขนสง(Transport)ของเชอชเกลลาและ/หรอเชอกอโรคตดตอทางอาหารและนำาอนๆเทานน

4.โรคสตวสคน (Zoonoses) สวนใหญเชอกอโรคมผลตอสตว มนษยเปนเพยงทางเลอกหนงเทานน เชน

กาฬโรคตอมนำาเหลองโรคพษสนขบาโรคบรเซลโลซส

5.การลกลามของเชอกอโรค หรอสารพษของเชอกอโรคเขาสรางกาย เปนการเขาสรางกายของเชอกอโรค

หรอสารพษจากเชอกอโรคทไมไดเขาสรางกายตามทางทกลาวมาขางตน เชนการปวยเปนโรคบาดทะยกจากการทสปอร

ของเชอClostridium tetani ซงโดยทวไปเปนแบคทเรยทกนของเนาเปอย (Saprophytic bacteria) เขาสแผลทำาให

ผปวยมอาการกระตกและชกแขงหลงแอนโดยมากถงตาย

ทฤษฎทวไปในการควบคมโรค (General principles of control) ทฤษฎทวไปในการควบคมโรคคอการทำาลายหวงโซของการทเชอกอโรคเขาสรางกาย(Chainofinfection)ซง

สามารถทำาไดโดยการทำาลายหยดยงหรอชะลอการเพมจำานวนและการผลตสารพษของเชอกอโรคเชอกอโรคทปนเปอน

ในอาหารนำานมถกทำาลายไดดวยความรอนการทำาใหปราศจากเชอ(Sterilization)การถนอมอาหารดวยวธพาสเจอรไรส

(Pasteurization) หรอการปรงประกอบอาหาร การเพมจำานวนของเชอกอโรคสามารถหยดยงดวยการทำาใหเยอกเยนและ

แขงตว(Freezing)หรอทำาใหแหง(Drying)เชอกอโรคในพาหะทมโอกาสแพรเชอใหผไวตอการรบเชอโรคสามารถใหยา

ปองกน(Chemoprophylaxis)เชนยาปฏชวนะเพอทำาลายเชอในรางกายของพาหะและผปวยไดการแยกกก(Isolation)

หรอการกกกน(Quarantine)ชวยลดโอกาสการแพรกระจายเชอจากผทตดเชอไดในกรณทไมสามารถแยกกกหรอกกกน

ผตดเชอการลดโอกาสการตดเชอทำาไดโดยใหผมโอกาสสมผสโรคและ/หรอผไวตอการรบเชอโรครบสวมใสอปกรณปองกน

เพอปองกนการสมผสเชอกอโรคเชนการใสถงยางอนามยเพอปองกนโรคหนองในและเอดสการใสหนากากอนามยประเภท

ตางๆเพอปองกนโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเปนตน

การเพมภมคมกนของผไวตอการรบเชอโรคสามารถดำาเนนการเพอควบคมโรคไดหลายโรคเชนการกวาดลางไขทรพษ

(Thesmallpoxeradication)ซงใชกลยทธหลายกลยทธตามทฤษฎทวไปในการควบคมโรคในปค.ศ.1949FredL.Soper

ไดเสนอกลยทธการควบคมโรคไวในพนทเกดโรค(Thestrategyofcontainment)และผแทนสหภาพโซเวยตไดนำาเสนอ

กลยทธดงกลาวในทประชมสมชชาองคการอนามยโลก ในป ค.ศ. 1958 ไขทรพษเปนโรคทมอาการทางคลนกทชดแจง

ดงนนทกคนทสมผส และผปวยทเจาหนาทสาธารณสขสามารถระบได จะไดรบการฉดวคซน (Immunization) เพอเพม

ภมคมกนกอนทจะปรากฏอาการของโรคและปองกนแพรโรคไปสบคคลอนเปนตนวาเพอนบานหรอชมชนทเปนผไวตอ

การรบเชอโรค โดยทการแพรกระจายของเชอไมเกยวของกบภมคมกนในประชากร (Herd immunity) กลยทธนม

ประสทธภาพ(Efficiency)และประสทธผล(Effectiveness)สงมากในระยะทายของการกวาดลางไขทรพษปจจยหลกท

ทำาใหกลยทธดงกลาวไดผลด เกดจากธรรมชาตวทยาของไขทรพษทมระยะฟกตวยาวเมอเทยบกบไวรสหด และอสกอใส

และอาการทางคลนกทชด

ประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดาสนบสนนกลยทธการควบคมโรคไวในพนทเกดโรคนในการกำาจด(Elimination)

โรคหด(Measles)และหดเยอรมน(Rubella)โดยการใหฉดวคซนในเดกทไวตอการรบเชอโรคทกคนอยางไรกดไมไดรบ

การสนบสนนจากประเทศตางๆมากเทาทควรแมวาผลขางเคยงของการฉดวคซนโรคหดและหดเยอรมนจะไมรนแรงเทา

ไขทรพษ แตระยะฟกตวทสน และความสามารถของเชอทงสองชนดในการทำาใหเกดการตดเชอในผไวตอการรบเชอโรค

(Infectivity)สงทำาใหคาดวาประสทธภาพของวธนจะตำาในโรคดงกลาวอยางไรกดกลยทธนไดผลดในนโยบายกวาดลาง


(Eradication) โรคโปลโอขององคการอนามยโลก โดยการใหวคซน เพอลดอบตการณของโรคโปลโอใหตำากวาระดบทผตดเชอ

จะแพรกระจายเชอใหประชากร(อตราปวยตำากวา1ตอแสนประชากร)

วธการสำาคญในการลดความเสยงของการแพรกระจายเชอกอโรค คอการใหสขศกษาเกยวกบการถายทอดโรค

ตวอยางเชนโรคทปองกนไดดวยการฉดวคซนการใหสขศกษาในวงกวางโดยเฉพาะมารดา ทบตรยงเปนทารกหรอเดกเลก

เพอใหมารดานำาบตรไปรบการฉดวคซนถอเปนปจจยสำาคญในการลดความเสยงจากการตดเชอสำาหรบโรคตดตอทางอาหาร

และนำา การใหความรผปรงประกอบอาหาร ในดานสขาภบาลอาหาร และสขอนามยสวนบคคลระดบพนฐาน จะชวยลด

ความเสยงของการแพรกระจายเชอไดอยางมนยสำาคญนอกจากนการจดการสงแวดลอมใหถกสขาภบาลเปนวธการทำาลาย

หวงโซของโรคทมแมลงเปนพาหะเชนการระบายนำาจากแหลงนำาขงซงเปนแหลงแพรพนธของยงพาหะเปนสงสำาคญใน

การควบคมโรคมาลาเรย(Malaria)ไขเหลอง(Yellowfever)และโรคเทาชาง(Filariasis)รวมกบการสเปรยยาฆาแมลง

ในบานเพอทำาลายยงพาหะ การผสมผสานวธการกำาจดยงพาหะ ทงการกำาจดแหลงแพรพนธ และการสเปรยยาฆาแมลง

ไดผลในการกำาจดไขมาลาเรยในพนททมาลาเรยเปนปญหาสาธารณสขทสำาคญอยางไรกดเมอยงพาหะเรมดอตอยาฆาแมลง

ทำาใหการควบคมโรคเปนไปไดยาก ในประเทศสงคโปร การควบคมโรคไขเลอดออก (Dengue) และโรคไขสมองอกเสบ

(JapaneseBencephalitis)ซงมยงเปนพาหะไดผลดจากนโยบายการทำาลายแหลงแพรพนธของยงพาหะอยางเขมงวด

กวดขนแตวธการดงกลาวมขอจำากดในพนทอนๆเชนประเทศบงคลาเทศเนองจากลกษณะทางนเวศวทยาและสงแวดลอม

ทแตกตางกบประเทศสงคโปรอยางมาก

ในประเทศจนซงมแรงงานมากประสบความสำาเรจในการควบคมหอยพาหะโรคพยาธใบไมเลอด(Schistosomiasis)

โดยใชวธการทางนเวศวทยาและการปรบปรงสงแวดลอมดวยการทำาใหขอบสระอยในแนวดง(Verticalwalls)มผลทำาให

หอยพาหะไมสามารถผสมพนธไดเนองจากขอบสระไมมความลาดเอยงอยางไรกดพบวาเปนเรองยากในการใชกลวธดงกลาว

ในแอฟรกา เนองจากหอยพาหะมพฤตกรรมการแพรพนธทแตกตางจากหอยพาหะในประเทศจน การปรบปรงสภาพ

สงแวดลอมในบานใหถกสขลกษณะการมภาวะโภชนาการทดการมระบบสาธารณปโภคทไดมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอม

การมนำาสะอาดใชอยางพอเพยงมผลมากตอการลดอตราปวยของโรคทรายแรงหลายชนดเชนโรควณโรค(Tuberculosis)

โรคคอตบ (Diphtheria) ตลอดจนโรคตดตอทางอาหารและนำา เชน โรคไขไทฟอยด (Typhoid) โรคซลโมเนลลา

(Salmonellosis)และชเกลลา(Shigella)

กลาวโดยสรปทฤษฎทวไปของการควบคมโรคตามอวยวะทตดเชอไดแก1)โรคตดเชอทระบบทางเดนหายใจ

(Respiratoryinfections)สามารถทำาไดโดยการลดโอกาสตดเชอจากการสมผสนำามกนำาลายการแยกกกผปวยการให

ยาปองกนการตดเชอและแสดงอาการ(Chemoprophylaxis)และการใสอปกรณปองกนตนเองโดยเฉพาะหนากากอนามย

2)โรคตดเชอทระบบทางเดนอาหาร(Gastrointestinalinfections)ลดความเสยงโดยการปรบปรงสขอนามยสงแวดลอม

และสขอนามยสวนบคคล โดยเฉพาะในผปรงประกอบอาหาร การควบคมแมลงวน และอาหารปลอดภย 3) โรคตดตอ

ทางเพศสมพนธ (Sexual transmitted diseases/STDs) โดยการหลกเลยงการรวมประเวณโดยไมเลอกหนา (Avoid

promiscuity) การสวมถงยางอนามย (Use condoms) 4) โรคตดตอทมแมลงเปนพาหะ (Vectorborne diseases)

สามารถปองกนและควบคมโรคไดโดยการควบคมแมลงพาหะการปรบปรงนเวศวทยาเพอลดแหลงแพรพนธการใชอปกรณ

ปองกนแมลงเชนมงการใชยาฆาแมลงตลอดจนการรบประทานยาปองกนโรคเมอเขาไปในพนททเสยง5)โรคตดตอจาก

สตวสคน (Zoonoses) ทำาไดโดยการควบคมการตดเชอในสตวรงโรค การทำาลาย หรอแยกกกสตวทตดเชอ การหาม

การเคลอนยายสตวจากพนททเกดโรค การทำาลายเชอในสารคดหลง ปสสาวะ และอจจาระของสตวทอาจปนเปอนเชอ

การฉดวคซนปองกนโรคในสตวและการสนบสนนเพาะเลยงสตวใหไดมาตรฐานเพอเปนการปองกนและควบคมการแพร

กระจายโรค

แนวทางการควบคมโรคไวในพนทเกดโรค (Guideline of containment) การควบคมโรคไวในพนทเกดโรค(Containment)เปนสวนสำาคญของการควบคมโรคเมอภาวะผดปกตและ/หรอ

โรคระบาดเกดขนแลว ดงนนการดำาเนนการดงกลาวจะประสบความสำาเรจหรอไม ขนกบความไวของระบบเฝาระวงโรค


(Sensitivityofsurveillancesystem)ในการตรวจจบการเพมขนผดปกตของโรครวมไปถงความไวของระบบเฝาระวง

เหตการณทอาจทำาใหมการระบาดของโรค(Sensitivityofeventbasedsurveillance)การตรวจจบผปวยดชน(Index

case) ไดในระยะฟกตวแรกๆของเหตการณและ/หรอโรคระบาดไดทนเวลาตลอดจนความสามารถของหองปฏบตการ

ทจะใหการวนจฉยทางหองปฏบตการเพอระบชนดของเชอกอโรคและทสำาคญคอความรพนฐานของทมเฝาระวงสอบสวน

เคลอนทเรว(SRRT)ในการควบคมโรคในพนทเกดโรค(Containment)ซงในทนจะกลาวถงเฉพาะหลกการในการดำาเนน

การทสำาคญมดงน

1.การแยกกก(Isolation)

การแยกกกผปวยหรอสตวในชวงเวลาทสามารถแพรกระจายเชอเพอปองกนหรอจำากดการถายทอดเชอจาก

ผปวยไปยงผทไวตอการเกดโรคหรอจากผทอาจแพรกระจายเชอไปยงผอนสามารถแบงประเภทการควบคมโรคตดตอดวย

วธการแยกโรคเปน7กลมดงน

a. Strict isolation : การแยกโรคอยางเขมงวด เพอปองกนการถายทอดจากเชอทตดตอไดงายหรอม

ความรนแรงของโรคสงซงอาจตดตอไดทงการสมผสและอากาศขอกำาหนดรวมถงการใชหองแยกเฉพาะสวมใสผาปดจมก

และเสอกาวนและถงมอสำาหรบทกคนทจะเขาไปในหองแยกโรคมการกำาหนดการจดระบบหมนเวยนอากาศแบบพเศษให

มความดนภายในหองตำากวา(เปนลบ)ภายนอก

b.Contactisolation:สำาหรบโรคทแพรกระจายไดยากกวาหรอมความรนแรงนอยกวาหรอโรคทแพรจาก

การสมผสอยางใกลชดเทานนหองแยกเฉพาะเปนขอกำาหนดแตผปวยโรคเดยวกนสามารถอยหองรวมกนไดควรใชผาปด

จมกสำาหรบผเยยมผปวยอยางใกลชดการใสเสอกาวนในกรณทมรองรอยของคราบสกปรกและใสถงมอถาตองสมผสผปวย

และ/หรอสมผสกบวตถทปนเปอนเชอ

c. Respiratoryisolation:เพอปองกนการถายทอดเชอทางอากาศในระยะใกลชดหองแยกเปนขอกำาหนด

แตผปวยโรคเดยวกนสามารถอยในหองรวมกนไดการใชผาปดจมกเปนสงเพมเตมถาเขาใกลชดกบผปวยแตเสอกาวนและ

ถงมอไมมความจำาเปน

d.Tuberculosisisolation(AFBisolation):สำาหรบผปวยวณโรคปอดซงตรวจพบเชอในเสมหะหรอจาก

การเอกซเรย(x-rayปอด)พบลกษณะทบงชวาเปนวณโรคทรนแรงขอกำาหนดรวมถงการใชหองทมระบบการถายเทอากาศ

พเศษและประตทปดสนทผาปดจมกเฉพาะผปวยทมอาการไอและไมแนใจวาสามารถปดปากไดควรใสเสอกาวนเพอปองกน

การปนเปอนบนเสอผาไมจำาเปนตองใสถงมอ

e. Entericprecautions :สำาหรบโรคทตดตอโดยการสมผสทงทางตรงและทางออมกบอจจาระของผปวย

กำาหนดใหอยในหองแยกถาสขอนามยของผปวยไมดผาปดจมกไมมความจำาเปนการใสเสอกาวนมขอบงชถามโอกาสสมผส

กบคราบสกปรกของผปวยสวมใสถงมอเมอตองสมผสกบสงปนเปอน

f. Drainage/secretionprecaution :เพอปองกนการถายทอดเชอโดยการสมผสทงทางตรงและทางออม

กบหนองหรอสารคดหลงจากตำาแหนงทตดเชอหองแยกและการใชผาปดจมกไมมความจำาเปนสวมใสเสอกาวนและถงมอ

ถามโอกาสสมผสกบสงปนเปอน

g.Blood/body fluid precautions : เพอปองกนการตดเชอจากการสมผสโดยตรงหรอโดยออมกบเลอด

หรอสารคดหลงจากรางกาย ใชหองแยกถาผปวยมสขอนามยไมด ไมจำาเปนตองใสผาปดจมก สวมใสเสอกาวนในกรณท

เสอผามโอกาสสมผสกบเลอดหรอสงคดหลงจากผปวยการระมดระวงการสมผสเลอดและสารคดหลงจากผปวยจำาเปนตอง

ทำาอยางตอเนองโดยไมจำาเปนตองทราบวาผปวยนนปวยดวยโรคทตดตอทางเลอดหรอไม (Universal blood and body

fluidprecautions)มาตรการเหลานมจดประสงคเพอปองกนการตดตอทางเลอดเนอเยอมวคสMucousmembrane)

และผวหนงทเปนแผลของบคลากรทดแลผปวยการปองกนรวมถงการใสถงมอการใสเสอกาวนการใสผาปดจมกและการ

ใสแวน

การแยกผปวยหรอสตวทตดเชออยในหอง ตองทำาอยางนอยนานเทากบระยะเวลาทโรคสามารถแพรกระจายได

เพอปองกนหรอลดการตดตอทงทางตรงและทางออมจากผปวยไปยงผทไวตอการตดเชอUniversalprecautionsควรทำา

อยางสมำาเสมอเมอดแลผปวยทกคนในโรงพยาบาลรวมถงผปวยนอก โดยไมตองคำานงวาผปวยเปนโรคทตดตอทางเลอด


หรอไมการปฏบตอยในความเชอวาเลอดและสารคดหลง(เลอดนำากามของเหลวจากชองคลอดนำาไขสนหลงนำาจากขอ

ของเหลวจากชองปอดชองทองเยอหมหวใจและนำาครำา)ของผปวยทกรายมโอกาสจะตดเชอHIVHBVและโรคทตดตอ

ทางเลอด Universal precautions ดำาเนนไปเพอปองกนบคลากรทางการแพทยจากการสมผสทางเลอด เนอเยอมวคส

(Mucousmembrane)และแผลทผวหนงมาตรการปองกนไดแกการใสถงมอการใสผาปดจมกการใสแวนและหนากาก

ปองกนใบหนา การใชหองแยกโรคในกรณทผปวยมสขอนามยทไมด การกำาหนดบคลากรทองถนและสวนกลางขนในการ

จดการของเสยจากโรงพยาบาลขอกำาหนดขนพนฐานในการดแลผปวยทตดเชอม2ขอไดแก1)การลางมอหลงการสมผส

กบผปวยหรอวตถทปนเปอน กอนดแลผปวยรายตอไป และ 2) วตถทปนเปอนกบเชอตองไดรบการดแลอยางเหมาะสม

ทงหรอใสถงรวมถงการเขยนบงบอกชนดกอนเรมกระบวนการทำาลายเชอ

2.การตรวจคดกรอง(Screening)เรมใชคำานในปค.ศ.1951โดยU.S.CommissiononChronicIllness

เปนวธการระบ บคคล และ/หรอสตวทเปนไปไดวาจะเปนผตดเชอโดยใชอปกรณในการตรวจคดกรองทสามารถนำามา

ประยกตใชในภาคสนาม และ/หรอหนวยงานทใหผลไดอยางรวดเรว เครองมอคดกรองไมไดถกใชเปนเครองมอในการ

วนจฉยโรคการตรวจคดกรองจงเปนเพยงการคนหาบคคลและ/หรอสตวทเปนไปไดวาจะตดเชอจากประชากรและ/หรอ

ฝงสตวทไมมอาการปวย(Healthypopulation)แลวสงไปพบแพทยเพอรบการวนจฉยโรคและรกษาอกครงในกรณจำาเปน

การคดกรองมกใชในโรคเรอรง(Chronicillness)เพอระบผเปนโรคทยงไมทราบและไมไดรบการรกษาการคดกรองชวย

ในการระบความเสยงของการเปนโรคเรอรง กรรมพนธ ทเปนปจจยเสยง ตลอดจนคนหาอาการปวยในระยะเรมแรกทไม

ชดเจนของผปวยได

การคดกรองเพอการควบคมโรคไวในพนท มกเรมตนจากหนวยงานทเกยวของในการควบคมโรคพจารณา

แลววามความจำาเปนตองดำาเนนการเพอปองกนการแพรระบาดของโรคและ/หรอภยสขภาพตวอยางการคดกรองในกรณ

โรคตดตอทชดเจนคอการดำาเนนการคดกรองโรคไขหวดใหญสายพนธใหม2009โดยใชเครองอนฟราเรดเทอรโมสแกน

(Infraredthermoscanner)เพอวดอณหภมผวกายทบรเวณหนาผากรวมกบประวตการสมผสกบผปวยและ/หรอการเดน

ทางระหวางประเทศจากประเทศทองคการอนามยโลกประกาศวามการระบาดของโรคในการคดกรองผเดนทางทชองทาง

เขาออกประเทศ(Pointofentry)ตลอดจนบคลากรในชมชน/โรงเรยน/สถานทจดการประชม

ตวอยางการคดกรองในกรณภยสขภาพในประเทศไทย ไดแก การคดกรองการปนเปอนของผเดนทางขาเขา

(On arrival screening) ในเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟคชมา ทประเทศญปน ซงกระทรวงสาธารณสขใหผเดนทาง

ขาเขา(Arrivalpassenger)ประเมนความเสยงของการสมผสกมมนตภาพรงสโดยสมครใจ(Voluntary)จากประวตของ

เวลาทอยในประเทศญปนและระยะหางของสถานทพกในประเทศญปนกบโรงงานไฟฟาฯผทประเมนแลวพบวามความเสยง

สามารถไปทสถานบรการสาธารณสขเพอขอรบการปรกษา และตรวจคดกรองโดยใชเครองไกเกอร เคานเตอร (Geiger

counter)ซงมหลกการงายๆวาเมออนภาคทมประจไฟฟาจากสารกมมนตรงสวงเขาไปในหลอดไกเกอรกจะทำาใหอากาศ

หรอแกสทอยภายในหลอดนนแตกตวเปนไอออนทมประจบวกและไอออนทมประจลบจากนนไอออนทงสองกวงไปทขวไฟฟา

เกดสญญาณไฟฟาไปทำาใหเขมกระดกหรอเกดเสยงดงขน การคดกรองโดยใชเครองดงกลาวททาอากาศยานสวรรณภม

ใชระดบของการคดกรอง(Screeninglevel)ทสงกวาระดบของกมมนตรงสในบรรยากาศจากปกต5เทาแตยงเปนระดบ

ทไมมผลตอสขภาพนอกจากนยงมการคดกรองเพอการปองกนโดยใหยาปองกนในกรณนคอการคดกรองผเดนทางขาออก

(Pre departure screening) โดยใหผเดนทางประเมนโอกาสทจะไดรบสารกมมนตรงส จากขอมลการปนเปอนสาร

กมมนตรงสในพนททจะเดนทางไปในประเทศญปนผทประเมนตนเองวาเสยงและไมสามารถหลกเลยงการเดนทางไปใน

พนททไดรบผลกระทบ(Affectedarea)สามารถไปรบยาปองกน(โปแตสเซยมไอโอไดด)ทโรงพยาบาลทกำาหนดได

การคดกรองทางการแพทยสามารถแบงไดตามจดประสงคเปน1)การคดกรองในประชากรทงหมด(Mass

screening)2)การคดกรองโดยใชเครองมอคดกรองทหลากหลาย(Multipleormultiphasicscreening)เชนการคด

กรองผปวยในกรณไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ทวดอณหภมของผทตรวจพบอณหภมทผวหนงโดยเครองอนฟราเรด

เทอรโมสแกนสงกวาคาคดกรอง (37.5 องศาเซลเซยส) ซำาอกครงโดยใชเครองวดอณหภมทางห (Ear thermometer)

หลงจากนงพก30นาท3)การสงคดกรองโดยแพทย(Prescriptivescreening)เพอวตถประสงคในการคนพบผปวยใน

ระยะเบองตน ทตรวจจบไดเมอใชเครองมอคดกรองและการคนพบระยะแรกมประสทธผลในการควบคมโรค เครองมอใน


การตรวจคดกรองควรมความสามารถในการวดใหไดผลใกลเคยงกนทกครง(Reproducibility)ความไว(Sensitivity)ความ

จำาเพาะ(Specificity)และความเทยง(Validity)ทเหมาะสมกบเหตการณทใช

3.การกกกน (Quarantine)มาจากภาษาอตาลquarantaหมายถงสสบ (Meaning forty)และถกอาง

อยางไมมกฎเกณฑวาระยะเวลาสงทสดในการกกกนเปน 40 วน อยางไรกดปจจบนการกกกนขนกบระยะฟกตวของ

เชอกอโรค การกกกนเปนการจำากดกจกรรมของบคคล และ/หรอสตวทมสขภาพด เนองจากสมผส (Expose) กบผปวย

โรคตดเชอระหวางชวงทแพรเชอ(Periodofcommunicability)โดยมวตถประสงคเพอปองกนการแพรกระจายของเชอ

ในชวงระยะฟกตว(Incubationperiod)ถาบคคลและ/หรอสตวทมสขภาพดตดเชออยางไรกดระยะเวลากกกนไมควร

นานเกนกวาระยะฟกตวทยาวทสดของเชอกอโรคสามารถจำาแนกวธการกกกนไดเปน2ประเภทดงนคอ

a. การกกกนโดยเขมงวดทกๆทาง(Absoluteorcompletequarantine)เปนการควบคมอยางเขมงวด

โดยไมใหมการเดนทางอยางเดดขาดถาไมจำาเปนในผทสมผสผปวยมาแลวจะโดยถกตองรางกายหรอเครองใชผปวยจรงๆ

หรอเพยงรวมงานหรอสถานทของโรคแลวแตชนดของโรคอยางเขมงวดเชนกรณผปวยเดนทางบนอากาศยาน(Aircraft)

ถามการตดตอของโรคทแพรโดยอากาศทรนแรงมาก อาจจำาเปนตองกกกนผเดนทางทนงมารวมหองผโดยสารเดยวกนกบ

ผปวยดชนทงหมดเพราะในหองผโดยสารแตละหองจะมเครองกรอง-ทำาลายเชอโรคในอากาศดวยHEPAFilterแยกกน

จากสวนอนๆ

b.การกกกนโดยมการผอนคลายบางอยางบาง (Modified quarantine) เปนการกกกนทมการผอนคลาย

โดยอนญาตใหผสมผสมการเดนทางอยางมอสระบางระดบของความผอนคลายขนกบระดบของความไวตอการรบเชอกอโรค

ในผสมผสและความรนแรงของโรคเพราะไมแนใจวาผสมผสรบเชอกอโรคเขาสรางกายมากหรอนอยตางกนนนอาจจะม

อาการของโรคทไปสมผสมาไดและถงแมบางกลมไดใหการฉดวคซนเพมภมคมกนแลวอาจจะครอบคลมไมครบทกคนผท

ไมรบการใหภมคมกนโรคหรอไดรบชาเกนไปนน อาจเกดโรคขนไดในเวลาตอมา ดวยเหตนการกกกนแบบน ตองมวธการ

เฝาระวงผสมผสโรคเพอใหสามารถทราบไดวามการตดเชอและ/หรอการปวยเกดขนทนทนอกจากนอาจแยกกลมประชาชน

(Segregation)บางสวนหรอการจำากดเขตไมมการเคลอนไหวหรอเคลอนยายของประชาการหรอฝงสตวจากพนททเกด

โรคไปอกแหง หรอจากแหลงอนเขาไปในพนทเกดโรค ตวอยางเชนการหามเคลอนยายสตวปกจากพนททมการระบาดของ

ไขหวดนกหรอการกกกนเดกทปวยดวยโรคมอเทาปาก(HandFootMouthDisease)ทบานเปนตน

การกกกนโรคตดตอระหวางประเทศจะสามารถกกกนไดตอเมอผทมาจากประเทศทมโรคระบาดตามทกฎหมาย

กำาหนดเชนในประเทศไทยพระราชบญญตตรวจคนเขาเมองปพ.ศ.2522มาตรา12(4)หามมใหคนตางดาวซงมลกษณะ

อยางใดอยางหนงดงตอไปนเขามาในราชอาณาจกร เปนผวกลจรตหรอมโรคอยางใดอยางหนงตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

1)โรคเรอน2)วณโรคในระยะอนตราย3)โรคเทาชางในระยะทปรากฏอาการเปนทรงเกยจแกสงคม4)โรคยาเสพตด

ใหโทษ5)โรคซฟลสในระยะท3และมาตรา12(5)ยงมไดปลกฝปองกนไขทรพษหรอฉดวคซนหรอปฏบตการอยางอน

ตามวชาการแพทยเพอปองกนโรคตดตอตามทกฎหมายบญญตและไมยอมใหแพทยตรวจคนเขาเมองกระทำาการเชนวานน

การตรวจวนจฉยโรครางกายหรอจตตลอดจนการปฏบตการเพอปองกนโรคตดตอใหใชแพทยตรวจคนเขาเมองสำาหรบโรค

ระบาดอนๆทตองกกกนเจาพนกงานสาธารณสขประจำาดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศซงไดรบการแตงตงและใช

อำานาจแทนอธบดกรมควบคมโรคสามารถใชอำานาจตามพระราชบญญตโรคตดตอปพ.ศ.2523มาตรา13ถง15ดำาเนน

การกกกนเมอไดรบคำาสง

ในบางทองทการกกกนระหวางประเทศทำาไดลำาบากเชนชายแดนของประเทศบางตอนบางจดทประชาชน

เขาออกโดยเสร (จดผอนปรน)ยากแกการตรวจตราไดทวถงในกรณนตองใหผปกครองในทองถนนนๆเปนผดแลกำากบ

หรอประชาชนคอยเปนหเปนตาคอยดแลการเขาออกในเขตภายใตความดแลรบผดชอบของตนเจาหนาทควรหมนออกไป

ตรวจตราไตถามทกขสขและเกยวกบการเจบไขไดปวยของคนเหลานนจงจะเปนการควบคมโรคไวในพนทชายแดนไมแพร

กระจายมาในชมชนในประเทศไดทนทวงทการกกกนระหวางประเทศจะสำาเรจไดดตองมการประสานงานและความสมพนธ

ทดกบผายตรวจคนเขาเมอง(Immigrationofficers)และฝายศลกากร(Customofficers)


4.การทำาลายเชอ(Disinfection)โดยทวไปการทำาลายเชอจะม3ระดบไดแกระดบท1การทำาความสะอาด

(Cleaning) ถาเปนบาน อปกรณทวไป ทำาความสะอาดโดยใชสารฟอกขาว หรอผงซกฟอก สำาหรบการทำาความสะอาด

อปกรณทางการแพทยทำาไดโดย1)การลางดวยมอ(Manualcleaning)กอนจะทำาการฆาเชอดวยนำายาใดๆตองขจด

สงนนออกและลางใหสะอาดกอน เวลาลางอยาเปดนำาใหเชอกระจายออกไปทว ขดถอปกรณใตนำา ใหใชถงมอแบบหนา

ไมใชแบบบางเพราะแบบบางทำาจากLatexแตกงายตรวจสอบดวาเครองมอพรอมใชหรอไมเชนนอตหลดและปฏบต

งานดวยความระมดระวง2)การลางดวยเครองมอเชนUltrasonicCleanerการลางดวยWasher-Decontaminator/

Disinfectors ลางไปดวยใสนำายาฆาเชอไปดวย หรอการลางดวย Washer-Sterilizer ลางเสรจปราศจากเชอ (Sterile)

ระดบท 2การทำาลายเชอ (Disinfection) ระดบท 3การทำาใหปราศจากเชอ (Sterilization) เปนการทำาลายจลชพทก

รปแบบโดยวธทางกายภาพหรอทางเคมเชนการใชความรอนรงสแกสหรอนำายาสารเคม

การทำาลายเชอ เปนกระบวนการทำาลายจลชพภายนอกรางกาย โดยใชสารเคมหรอทางกายภาพอนงความ

สำาเรจของการควบคมโรคตดตอทเปนผลจากการทำาลายเชอกอโรคขนกบ3ปจจยทสำาคญดงน1)ชนดของยาฆาเชอม

ประสทธภาพไมอนตรายตอคนผใช2)เทคนควธทใชตองถกหลกวชาและ3)เวลาสอดคลองตองกนในขณะทมการระบาด

ประสทธภาพของสารเคมทสามารถทำาลายเชอแบงได3ระดบไดแก

a.High-level disinfection เปนการทำาลายเชอทมประสทธภาพสง โดยอาจทำาลายเชอจลชพไดหมด

(Bacterialspores,Vegetativebacteria,Allfungi,Allviruses,Mycobacteria)ยกเวนสปอรของแบคทเรยบางตว

การเพมโอกาสสมผสการทำาลายเชอใหมากขนจะชวยใหการทำาลายสปอรของเชอถกทำาลายไดมากทสด การทำาลายเชอทม

ประสทธภาพสงจะไดผลดควรผานการลางทำาความสะอาดกอนโดยใชสารเคมทใชชำาระลางแลวนำาไปผานนำายาทำาลายเชอ

ทมประสทธภาพดวยความเขมขนเหมาะสม เชน Formaldehyde, 2% glutaraldehyde, 6% stabilized hydrogen

peroxideและ1%peraceticacidเปนเวลาอยางนอย20นาท

b. Intermediate-leveldisinfectionเปนการทำาลายเชอทมประสทธภาพปานกลางไดแกMycobacterium

tuberculosisไวรสสวนใหญVegetativebacteriaเชอราสวนใหญยกเวนสปอรของแบคทเรยตวอยางเชนLodophors,

ChlorinecompoundsและAlcohol60-90%รวมถงการพาสเจอรไรเซชน(Pasteurization)โดยใชความรอน75°C[167°F]เปนเวลา30นาท c. Low-leveldisinfectionเปนการทำาลายเชอทมประสทธภาพปานกลางไดแกทำาลายเชอแบคทเรยไวรส

(Lipid virus) และราบางชนด แตไมสามารถทำาลายเชอ Tubercle bacilli สปอรของแบคทเรย ไดแก Quaternary

ammoniumcompoundsและPhenolics

นอกจากน ยงมยาฆาเชอทควรจะมไว เพราะเปนยาทหาไดงาย จำาหนายในลกษณะยาสามญประจำาบาน

สำาหรบกรณภยพบตหรอการกกกนตามแนวชายแดนคอ

1)นำาเกลอใชเกลอ1ชอนโตะ/ตอนำา1ลตรใชสำาหรบลางแผล

2)นำาตมเดอดและทำาใหอนลงใชลางบาดแผลเพอทำาใหแผลสะอาด

3)แอลกอฮอลใชขนาดความแรง70%ใชเชดแผลลางมอ

4)นำายาดางทบทมใชขนาดความแรง1:1,000ใชลางแผลการผสมใชเกลดดางทบทมใสลงไปในนำาอน

จนมสชมพออนๆกใชได

5)ทงเจอรไอโอดนโดยใชขนาด2.5%แตเดกๆใช1%กเพยงพอเพราะผวหนงเดกบางถาใชขนาดแรงๆ

อาจไหมใชเชดแผล

6)ไลโซลใชขนาดความแรง1-2%ใชแชเครองมอควรทงไวใหทำาลายเชอ(Detentiontime)15-30นาท

7)เดทตอลใชขนาดความแรง1%ลางผวหนงทลยนำาทวม

8)นำายาบอรคขนาดความแรง3%ใชลางตาหรอชะแผล

9)ยาเหลอง(Acriflavine)ใชขนาด1:1,000ใชลางแผลหรอชบปดแผล

10)ยาแดง(Mercurochrome)ใชขนาด2-4%ใชเชดแผลหรอชปปดแผล

11)ผงซลฟาไดอะซนใชโรยแผลสดหรอเปอย


5. กระบวนการกำาจดหรอทำาลายสตวเลกๆ (Disinfestation) เปนกระบวนการกำาจดหรอทำาลายสตวเลกๆ

ทไมพงประสงค โดยเฉพาะแมลง (Disinsection) หรอหน (Deratification) เพอลดการแพรกระจายเชอจากสตวเลกๆ

ดงกลาวเพอเปนการทำาลายหวงโซของการแพรกระจายโรค

6. การใหสขศกษา(Healtheducation)เพอควบคมโรคไวในพนทเกดโรคทมSRRTในฐานะนกระบาดวทยา

ภาคสนามเปนผมบทบาทสำาคญ ในการเตรยมเนอหาสำาคญในการควบคมโรค โดยเฉพาะในกรณทมความจำาเปนตอง

สอบสวนโรค และ/หรอกกกนโรคระหวางจงหวด (Interprovincial quarantine) หรอระหวางอำาเภอ (Interdistrict

quarantine) ภายในประเทศ เพอลดความตนตระหนก เพราะการกกกนโรคมกจะไมไดผลสมบรณตามความมงหมาย

เนองจากเจาหนาทสาธารณสขจำาเปนตองไดรบความรวมมอการประสานจากหนวยงานตางๆหลายสวนเชนฝายปกครอง

ฝายตำารวจฝายคมนาคมเปนตนและในบางครงกอาจไดรบความขดขวางจากฝายบรหารเสยเองเนองจากความไมเขาใจ

หรอไมเหนความสำาคญของการกกกนโรคและการสอบสวนการระบาดของโรคดงนนการใหสขศกษาประชาสมพนธจงม

ความสำาคญในการควบคมโรคมาก การทจะใหสขศกษาไดผลด มหลกการ 2 ประการ คอ 1) ตองใหสขศกษาอยางม

ประสทธภาพ สำาเนยงพด ตองเราใจ เขาใจงาย และใชภาษา ทเหมาะกบชมชนและทองถน 2) ตองใหสขศกษาอยาง

ทวถงในพนทเกดโรคตงแตทกครวเรอนกลมประชากรโดยเฉพาะกลมประชากรเสยง

รปท16การตรวจผปวยโดยแพทยในหองแยกกก

ทมา:โรงพยาบาลบำาราศนาดรกรมควบคมโรค

รปท17การทำาลายเชอโดยใชยาทำาลายเชอกรณไขหวดนก

ทมา:ทมSRRTสสจ.นครปฐม

Airborne Infection Isolation Room (AIIR)


รปท18การทำาลายยงพาหะของโรคดวยการสเปรยยาฆาแมลง

ดำาเนนการควบคมโรคโดยใชเครองพนฝอยละอองตดรถยนตพนลอมรอบหมบานดานนอกรวมกบการใชเครอง

พนละอองฝอยแบบสะพายหลงพนดานในหมบานครอบคลมทกหลงคาเรอน

ทมา:ทมSRRTเจดเสมยนจ.ราชบรสอบสวนโรคชคนกนยากนยายน2552

รปท19กจกรรมการคดกรองผเดนทางขาเขาทาอากาศยานสวรรณภม16มนาคม-30เมษายน2554


•แบบสรปผลการประเมนมาตรฐานและตวอยางการสรปผล •แบบประเมนตนเองตามมาตรฐานSRRT •ตวอยางทะเบยนรบแจงขาวการเกดโรคภยและเหตผดปกตของหนวยงาน •โรคและกลมอาการทมความสำาคญสงระดบประเทศ(Prioritydiseases)ประจำาปพ.ศ.2551 •เงอนไขการออกสอบสวนโรคทสำานกระบาดวทยากำาหนด •ตวอยางเกณฑการออกสอบสวนโรค

•ตวอยางรายการวสดอปกรณเวชภณฑและอปกรณปองกนตนเองสำาหรบทมSRRT

•เกณฑขนตำาของคลงเวชภณฑวสดอปกรณปองกนทจำาเปนเพอรองรบโรคไขหวดนกไขหวดใหญ

และโรคตดตออบตใหม

•ตวอยางรายการวสดอปกรณและเอกสารคมอดานการจดการอนามยสงแวดลอม

•ตวอยางรายการหนงสอเอกสารคมอแนวทางปฏบตงานสำาหรบทมSRRT •เครองมอประเมนสถานการณ(IHRdecisioninstrument)ตามกฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548

•ตวอยางการกำาหนดหนาทของสมาชกทมSRRTสวนกลางสำานกระบาดวทยา •ตวอยางองคประกอบและหนาทของสมาชกทมRapidResponseTeamกรณโรคไขหวดนก

•ตวอยางทำาเนยบรายชอบคคลและหนวยงาน •ตวอยางรายการเอกสารในแฟมประวตและผลงานของทมSRRT

6บทท

ม�ตรฐ�น SRRT

และเกณฑการประเมน


แบบสรปผลการประเมนมาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT)

หนวยงาน.............................................................................................อำาเภอ........................................................จงหวด.........................................................พนทสคร..............................

ระดบทมทขอประเมน ระดบพนท/ทองถน ระดบอำาเภอและศบส.กทม.

ระดบจงหวดและสำานกอนามยกทม. ระดบเขตและสวนกลาง

ผลการประเมนครงกอน ไมม มระดบทม.............................ผานเกณฑระดบ..................................เมอ.............................

ผลการประเมนครงน ไมผาน ผานระดบทม.................................................................ผานเกณฑระดบ..................................

ผแทนทมทรวมการประเมน..........................................................................................................................................................................................................................................................................

วนทประเมน/รบรองผลการประเมน..................................................................................................................................................................................................................................................

สรปและขอเสนอแนะ......................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ลงชอ).............................................................................................


มาตรฐานดานความเปนทม

1. การจดตงทมSRRT

2. ทมมศกยภาพทางวชาการ

3. ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

มาตรฐานดานความพรอม

4. ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

5.ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวน,การฝกซอม

มาตรฐานดานความสามารถการปฏบตงาน

6. การเฝาระวงและเตอนภย



9. การควบคมโรคขนตน

10.การสนบสนนมาตรการอนามยสงแวดลอม

11.การสนบสนนมาตรการควบคมโรค,ตอบสนองฯ

มาตรฐานดานผลงาน

12.ผลงานแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

13.ผลงานความครบถวนของการสอบสวนโรค

14.ผลงานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

15.ผลงานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

16.ผลงานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

17.ผลงานการนำาเสนอความรฯ

3B/2S

2B/2S

3B/2S

3B/3S

3B/2S

3B/2S

3B/2S

3B/3S

3B/3S

3B/2S

3B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

.............B/.............S

BหรอS.............

BหรอS.............

BหรอS.............

BหรอS.............

BหรอS.............

BหรอS.............

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

.............

ตวชวดยอย(B/S)

จำานวน ทผานเกณฑ ไมผาน ผาน

พนฐาน ด

ตวชวดทผาน() ขอคดเหนตอ

ผลการประเมน

รวมจำานวนตวชวดทประเมน


ตวอยางแบบสรปผลการประเมนมาตรฐานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT)

หนวยงาน...........................สสอ./รพช.ก............................อำาเภอ.........................ก...............................จงหวด.............................ข............................พนทสคร........15..........

ระดบทมทขอประเมน ระดบพนท/ทองถน ระดบอำาเภอและศบส.กทม.

ระดบจงหวดและสำานกอนามยกทม. ระดบเขตและสวนกลาง

ผลการประเมนครงกอน ไมม มระดบทม.............................ผานเกณฑระดบ..................................เมอ.............................

ผลการประเมนครงน ไมผาน ผานระดบทม.................................................................ผานเกณฑระดบ..................................

ผแทนทมทรวมการประเมน..........................................................................................................................................................................................................................................................................

วนทประเมน/รบรองผลการประเมน..................................................................................................................................................................................................................................................

สรปและขอเสนอแนะ......................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ลงชอ).............................................................................................


มาตรฐานดานความเปนทม

1. การจดตงทมSRRT

2. ทมมศกยภาพทางวชาการ

3. ทมมศกยภาพดานการบรหารทมงาน

มาตรฐานดานความพรอม

4. ทมมความพรอมในการปฏบตงาน

5.ทมมแผนปฏบตการกรณเรงดวน,การฝกซอม

มาตรฐานดานความสามารถการปฏบตงาน

6. การเฝาระวงและเตอนภย



9. การควบคมโรคขนตน

10.การสนบสนนมาตรการอนามยสงแวดลอม

11.การสนบสนนมาตรการควบคมโรค,ตอบสนองฯ

มาตรฐานดานผลงาน

12.ผลงานแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา

13.ผลงานความครบถวนของการสอบสวนโรค

14.ผลงานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค

15.ผลงานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

16.ผลงานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

17.ผลงานการนำาเสนอความรฯ

3B/2S

2B/2S

3B/2S

3B/3S

3B/2S

3B/2S

3B/2S

3B/3S

3B/3S

3B/2S

3B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

B/2S

.....3.....B/.....1.....S

.....2.....B/.....2.....S

.....3.....B/.............S

.....3.....B/.....1.....S

.....3.....B/.............S

.....3.....B/.............S

.............B/.............S

.....3.....B/.....3.....S

.....3.....B/.....1.....S

.............B/.............S

.............B/.............S

BหรอS.............

BหรอS.....1.....

BหรอS.....2.....

BหรอS.....2.....

BหรอS.....2.....

BหรอS.............

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

......................

56.8%

87.5%

ม4เรอง

95.4%

ม3เรอง

..........

................

..........

..........

..........

..........

................

..........

..........

................

................

................

................

................

.............

........

.............

.............

.............

.............

........

.............

.............

........

........

........

........

ตวชวดยอย(B/S)

จำานวน ทผานเกณฑ ไมผาน ผาน

พนฐาน ด

ตวชวดทผาน() ขอคดเหนตอ

ผลการประเมน

รวมจำานวนตวชวดทประเมน 13 7 6

อำาเภอ พนฐาน

นายตงใจชอบธรรม

นายตงใจชอบธรรม,นางสาวมาตราเทยงตรง

สรปทม:SRRTอำาเภอกผานมาตรฐานระดบพนฐานปงบประมาณพ.ศ.2556มาตรฐาน

ดานผลงานทำาไดดมากผานระดบด4ตว

ขอเสนอแนะ:ควรพฒนาตอยอดตวชวดทผานมาตรฐานระดบพนฐานใหเปนระดบดตอไป

25ธนวาคม2555


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

องคป

ระกอ

บดาน

ความ

เปนท

ม

การจดต

งทม

SRRT

1)ม

คำาสงแต

งตงท

มทม

รายช

อเปน

ปจจบ

นรอย

ละ80ขน

ไป

2)ส

มาชก

ทมมจ

ำานวน

ตงแต

4ค

นขนไป

ประก

อบดว

ยผปฏ

บตงานไมน

อยกว

า3ดาน

3)แ

กนหล

กของทม

เปนผ

ปฏบต

งานร

ะบาดวท

ยา(เฝาระวง,ส

อบสว

นโรค)แ

ละสม

าชกท

มอยางน

อย1

คนมค

วามร

พนฐานด

านอน

ามยส

งแวด

ลอม

4)ห

วหนา

ทมเปนแ

พทยหร

อหวห

นาหน

วยงาน

5)ห

นวยงาน

มการระบโครงสรางภายในทช

ดเจน

เพอ

เปนห

นวยรบผ

ดชอบ

การจดต

งและ

เปนแ

กน

ดำาเนนง

านขอ

งทม

SRRT

ทมมศ

กยภา

พทา

งวชา

การ

1)ท

มมแผ

นงาน

/โครงการพฒ

นาบค

ลากรแล

ะ/หร

อการจด

การความร

อยางนอ

ยปละ

1ค

รง

2)ส

มาชก

ทมรอยล

ะ80ขนไป

ไดรบ

การฝกอ

บรมด

านการเฝาระวงส

อบสว

นและ

ควบค

มการระบา

ด

ตามห

ลกสต

รกอน

ปฏบต

การท

างระบา

ดวทย

าหรอเทยบ

เทา

3)ห

วหนา

ทมหร

อแกน

หลกข

องทม

อยางนอ

ย1คน

ไดรบก

ารฝก

อบรม

ดานป

ฏบตก

ารหร

อม

ประส

บการณทแ

สดงถงความช

ำานาญ

ดานป

ฏบตก

ารภา

คสนา

ม

1. 2.

B B B S S B B S*ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

แบบป

ระเม

นตนเ

องตา

มมาต

รฐาน

ทมเฝาร

ะวงส

อบสว

นเคล

อนทเ

รว (SR

RT)

ทมS

RRTขอ

งหนว

ยงาน

.....................................................................................................อำาเภอ..............................................................จ

งหวด

..............................................................เขตพ

นทสำา

นกงานป

องกน

ควบค

มโรคท.

.............................................................

ระดบ

ทม

พนท

/ทองถน

ศนย

บรการส

าธารณสข

(กท

ม.)

สำาน

กอนา

มยกทม

.

อำาเภอ

จงห

วด

เข

ต

สวน

กลาง

ผลการป

ระเมนค

รงกอ

น

ไมม

ม

ระดบ

ทม...............................................................ผานเกณ

ฑระด

บ(พนฐ

าน,ด,ด

เยยม

).................................................เมอ..............................................................

ผลการป

ระเมนค

รงน

ไมผ

าน

ผาน

ระดบ

ทม................................................................ผาน

เกณฑร

ะดบ.

............................................................................................................................................................................................

ขอคด

เหน/ขอ

สงเกต.

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ผแทน

ทมทท

ำาการปร

ะเมน

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

วนทป

ระเมน.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

4)ส

มาชก

ทมรอยล

ะ50ขนไป

ไดเขารวม

ประช

มเชงปฏ

บตการฟน

ฟความร

หรอสม

มนาวชาการดาน

การเฝาระวงส

อบสว

นและ

ควบค


ดในระยะ

เวลา3ป

ทมมศ

กยภา

พดา

นการบร

หารท

มงาน

1)ก

ำาหนด

หนาท

ความ

รบผด

ชอบข

องสม

าชกท

มอยางชดเจน

ทงขณะป

กตแล

ะกรณ

ทตองออ

กสอบ

สวน

โรคห

รอตอ

บโตภ

าวะฉ

กเฉน


2)จ

ดประชม

ทมอย

างนอ

ย2ครงตอป

3)ห

วหนา

ทมมส

วนรวมในก

ารบร

หารจดก

ารทม

4)ส

มาชก

ทมไมนอ

ยกวารอยล

ะ80เคย

เขารวม

ปฏบต

งานก

รณทต

องออ

กสอบ

สวนโรคหร

อตอบ

โต

ภาวะฉก

เฉนท

างสา

ธารณ

สขในร

ะยะเวล

า3ป

5)จ

ดกจก

รรมห

รอสงสน

บสนน

ทสรางขวญ

กำาลงใจใหกบ

สมาชกท

มทออ

กปฏบ

ตงาน

องคป

ระกอ

บดาน

ความ

พรอ

ม

ทมมค

วามพ

รอมในก

ารปฏ

บตงาน

1)ม

ผประสา

นงาน

ทมตล

อดเวลาเพอ

รบสงขาวส

ารหร

อปฏบ

ตงาน

กรณเรงดวน

2)ม

หมายเลขโทร

ศพทห

รอการส

อสารอน

ทสาม

ารถต

ดตอส

มาชก

ทมทง

หมดไดต

ลอดเวล

า

3)ม

ยานพ

าหนะ

ทสาม

ารถน

ำาออก

ปฏบต

งานไดท

นท

4)ม

แบบพ

มพ,ว

สดอป

กรณ,เวช

ภณฑ

และอ

ปกรณ

ปองกนต

นเอง(PP

E)ท

พรอม

ใชตามเกณ

ฑทกำาหน

ด

5)ม

คมอแ

นวทา

งปฏบ

ตงาน

เพอ

การส

อบสว

นและ

ควบค

มโรคตามเกณ

ฑทกำาหน

ด

6)ม

การจดงบป

ระมา

ณทเพย

งพอเพอใชในก

ารสอ

บสวน

ควบค

มโรคส

งวตถ

ตวอย

างการสอ

สาร

คาตอ

บแทน

ปฏบต

งานน

อกเวลาราชก

ารแ

ละการซ

อมแผ

น

ทมมแ

ผนปฏ

บตการก

รณเรงด

วนแล

ะการฝก

ซอม

1)ม

แผนก

ารฝก

ซอมท

มประจำาป

2)ม

การฝกซ

อมตามแ

ผนฝก

ซอมป

ระจำาป

3)ไดรวม

ซอมแ

ผนตอ

บโตภ

าวะฉ

กเฉน


กบหน

วยงานอ

น

4)ม

แผนป

ฏบตก

ารกรณเรงดวน

/ภาวะฉ

กเฉน

5)ม

การฝกซ

อมแผ

นปฏบ

ตการเรงดวน

หรอนำา

แผนไปใชจ

รงกบ

เหตก

ารณอน

ทใกล

เคยง

3. 4. 5.

S B B B S S B B B S S S B B B S S *ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

(ตอ)


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

องคป

ระกอ

บดาน

การป

ฏบตง

าน

การเฝา

ระวงแล

ะเตอ

นภย

1)ม

การกำาห

นดรายช

อโรคหร

อภยท

เปนป

ญหา

สำาคญ

ในพน

ทรบผ

ดชอบ

ของท

ม(Prio

ritydiseases)

และค

วรมน

ยามผ

ปวยค

รบทก

โรค

2)ม

การจดท

ำาทะเบย

นรบแ

จงขาวหร

อรบร

ายงานก

ารเกดโรค/ภยท

เปนป

ญหา

สำาคญ

3)ม

การแ

จงเตอน

ภยการสงขาวหร

อรายงานเบอ

งตน

4)ม

การกรองขาวเพอแ

ยกขาวไมม

มลแล

ะหาส

ญญาณ

ภย(Sign

als)

5)ม

การส

รางเครอข

ายแห

ลงขอ

มลขาวส

ารทงในเขตรบผ

ดชอบ

พนท

ใกลเคย

งแล

ะพนท

อนทเกย

วของ

การป

ระเมนส

ถานก

ารณแล

ะรายงาน

1)ม

การตรวจส

อบยน

ยนโดยใชเครองมอ

สอสา

ร

2)ม

การรายงานต

อรวม

ถงการแ

จงกล

บ

3)ม

การตรวจส

อบยน

ยนโดยส

งทม

SRRT

ไปท

เกดเหต

4)ม

การป

ระเมนส

ถานก

ารณโดยใชเครองมอ

ประเมน

5)ม

การรวม

พจารณาป

ระเมนโดย

ทปรกษา

ผเชยว

ชาญห

รอคณ

ะกรรมก

าร

การส

อบสว

นโรค

และภ

ยสขภ

าพ

1)ม


นดเกณฑข

องทม

ในการออก

สอบส

วนโรค

ควบค


ดหรอตอ

บโตภ

าวะฉ

กเฉน

ทาง

สาธารณ

สข

2)ม

การรวบ

รวมข

อมลท

างระบา

ดวทย

าของผป

วยไดถก

ตองครบ

ถวน

3)ม

การเกบ

และน

ำาสงวตถ

ตวอย

างไดถก

ตองแ

ละเหมา

ะสม

4)ม


นดนย

ามผป

วยแ

ละผส

มผสไดอ

ยางถกต

อง

5)ม

การเลอ

กใชว

ธการศก

ษาทา

งระบ

าดวท

ยาทเหม

าะสม

กบเหตก

ารณ

6)ม

การใชส

ถตรวม

ถงการน

ำาเสน

อขอม

ลและ

การแ

ปลผล

ทถกต

อง

6. 7. 8.

B B B S S B B B S S B B B S S S*ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

(ตอ)


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

การค

วบคม

โรคข

นตน

1)ป

องกน

ตนเองจากการตดเชอ

และ/หร

ออนต

รายข

ณะส

อบสว

นโรคแ

ละคว

บคมก

ารแพ

รกระจายเชอ

จากผ

ปวยแ

ละพา

หะในชม

ชนได

2)บ

อกไดถงสงทเกน

ขดคว

ามสา

มารถแล

ะขอรบก

ารสน

บสนน

จากห

นวยงาน

เฉพา

ะดาน

หรอท

มท

เชยว

ชาญกว

า

3)จ

ดการดานอ

นามย

สงแว

ดลอม

เบองตน

หรอสำา

รวจค

วามเสย

งดาน

อนาม

ยสงแ

วดลอ

มขณะ

คว

บคมโรคได

4)ค

วบคม

การระบ

าดจากแ

หลงโรครวมได

5)ด

ำาเนน

การป

องกน

กลมเสย

งสงขณะท


ดไดอ

ยางเหม

าะสม

6)ส

อสารใหชม

ชนเขาใจส

ถานก

ารณแ

ละรวมม

อควบ

คมการระบ

าดได

การส

นบสน

นมาต

รการดา

นอนา

มยสง

แวดล

อม

1)ป

ระเมนส

ถานก

ารณดานอ

นามย

สงแว

ดลอม

ขณะม

การระบ

าดหร

อเมอ

เกดภ

าวะฉ

กเฉน

ทาง

สาธารณ

สขได

2)ใหค

ำาแนะ

นำาแล

ะความร

ดานส

ขาภบ

าลแก

ผรบผ

ดชอบ

พนทห

รอทอ

งถนได

3)ป

ระสา

นผเกยว

ของเพอ

รวมด

ำาเนน

การดาน

อนาม

ยสงแ

วดลอ

มได

4)ป

ฏบตงาน

ทตองการความช

ำานาญ

ดานอ

นามย

สงแว

ดลอม

ได

5)ต

ดตาม

ประเมน

ผลการดำาเนน

งานด

านอน

ามยส

งแวด

ลอมได

การส

นบสน

นมาต

รการดา

นควบ

คมโรคแ

ละตอ

บสนอ

งทางสา

ธารณ

สข

1)เปน

ทมS

RRTทม

ความ

ชำานา

ญแล

ะพรอมร

วมปฏ

บตการส

นบสน

น

2)เปน

สอกล

างในการตดต

อขอค

วามเหน

ชอบจ

ากผบ

รหารระดบ

สงแ

ละปร

ะสาน

งานก

บหนว

ยงาน

ทง

ภาครฐแ

ละเอกช

นองคก

รอาส

าสมค

รสถ

านปร

ะกอบ

การแล

ะทกภ

าคสว

น

3)ส

นบสน

นและ

ประส

านงานในก

ารนำา

วตถต

วอยางสงตรวจแ

ละตด

ตามผ

ล

4)ม

การส

ำารองสงสน

บสนน

และ

ตรวจสอ

บวสด

คงคล

งทงป

รมาณ

และค

ณภา

พอยางสมำา

เสมอ

รวม

ถงม

แผนก

ารจด

หาวส

ดอปก

รณเวช

ภณฑ

กรณฉก

เฉน

9. 10.

11.

B B B S S S

B B B S S B B B S*ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

(ตอ)


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

5)ม

การส

นบสน

นและ

ประส

านงานในก

ารขอ

คำาปร

กษาจากผเชย

วชาญ

หรอคว

ามชว

ยเหล

อดาน

ปฏบต

การจากทม

เชยว

ชาญเฉพา

ะทางใหก

บทม

SRRT

ระด

บรอง

องคป

ระกอ

บดาน

ผลงาน

ผลงานก

ารแจ

งเตอ

นและ

รายงาน

เหตก

ารณทน

เวลา

มการแจ

งเตอ

นขาวเกดโรค/ภยไดภ

ายใน24ชม

.หร

อประเมนส

ถานก

ารณแล

ะรายงานเหต

การณ

ได

ภายใน

48ช

ม.

1)ม

การแ

จงเตอน

ฯและ

รายงาน

เหตก

ารณรอย

ละ50-59

2)ม

การแ

จงเตอน

ฯและ

รายงาน

เหตก

ารณรอย

ละ60-79

3)ม

การแ

จงเตอน

ฯและ

รายงาน

เหตก

ารณรอย

ละ80ขน

ไป

ผลงานด

านคว

ามคร

บถวน

ของการสอ

บสวน

โรค

มการสอ

บสวน

โรคค

รบถว

น

1)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคค

รบถว

นรอยล

ะ50-59

2)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคค

รบถว

นรอยล

ะ60-79

3)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคค

รบถว

นรอยล

ะ80ขนไป

ผลงานด

านคณ

ภาพการส

อบสว

นและ

ควบค

มโรค

มการสอ

บสวน

และค

วบคม

โรคท

มคณภา

พตาม

เกณฑท

กำาหน

ด

1)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคท

มคณภา

พ1เรอง

2)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคท

มคณภา

พ2เรอง

3)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคท

มคณภา

พมา

กกวา2เรอง

ผลงานด

านคว

ามรวดเรวในการส

อบสว

นโรค

(Re

spon

setim

e)

มการสอ

บสวน

โรคภ

ายใน48ชวโมง

1)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคจ

ากการส

อบสว

นทนเวล

ารอยล

ะ50-59

2)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคจ

ากการส

อบสว

นทนเวล

ารอยล

ะ60-79

3)ม

รายงาน

สอบส

วนโรคจ

ากการส

อบสว

นทนเวล

ารอยล

ะ80ขนไป

12.

13.

14.

15.

S B S1 S2

B S1 S2

B S1 S2

B S1 S2

*ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

(ตอ)


องคป

ระกอ

บ/ตว

ชวด/ตว

ชวดย

อย

ผลงานด

านคณ

ภาพการเขย

นรายงานส

อบสว

นโรค

มการเขยน

รายงาน

สอบส

วนการระบ

าดทม

คณภา

พตาม

เกณฑท

กำาหน

ด

1)ม

การเขย


อบสว

นโรคทม

คณภา

พ1เรอง

2)ม

การเขย


อบสว

นโรคทม

คณภา

พ2เรอง

3)ม

การเขย


อบสว

นโรคทม

คณภา

พมา

กกวา2เรอง

ผลงานก

ารนำา

เสน

อความร

จากก

ารสอ

บสวน

โรคห

รอการต

อบสน

องทา

งสาธารณสข

ทเผยแ

พรใน

วารส

ารเวท

วชาการหร

อเวบ

ไซต

มการเผยแ

พรคว

ามรท

เปนผ

ลงาน

วชาการตอ

เนองจากก

ารสอ

บสวน

โรคห

รอการตอบ

สนองทา

ง

สาธารณ

สข

1)เผย

แพรในว

ารสา

รหรอเวทว

ชาการระห

วางห

นวยงาน

ภายในป

ระเทศ

2)เผย

แพรในว

ารสา


ชาการระด

บชาต

3)เผย

แพรในว

ารสา


ชาการระด

บนาน

าชาต

16.

17.

B S1 S2

B S1 S2

หมายเหต

*B

=B

asicreq

uirement,S

=Sp

ecialrequ

irement

*ไมผา

นผา

นหล

กฐาน

หรอ

เหตผ

ลสนบ

สนน

(ตอ)


วนเดอน

ป

ประเภท

ขาว

()โรคห

รอกล

มอาการทว

ไปทพ

บบอย

()โรคใหม

หรอกล

มอาการทไมเคย

พบ

ในพน

ท

()เหตก

ารณทเปน

ปจจย

เสยงตอ

สขภา

พหรอ

การเกด

โรคในค

น

ชอผป

วย.................................................................................

อาย.............................อาชพ

.................................................

ทอย.............................................................................................

.........................................................................................................

เบอรโทร(ถาม

)..............................................................

โรค/อาการส

ำาคญ/เห

ตการณสำา

คญ

.........................................................................................................

.........................................................................................................

วนเรมป

วย............................................................................

วนพบ

ผปวย

.........................................................................

การรกษ

า................................................................................

เหตก

ารณอน

ๆเพมเตม

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

.........................................................................................................

ยนยน

การเกด

โรค/เหตก

ารณ

()เปนโรคตด

ตอจรง

คอ

โรค..............................................................

()เปนโรคทย

งไมส

ามารถระบ

ชน

ดได

()เปนก

ารเจบป

วยทผ

ดปกต

()เปนเหต

การณ

ผดปก

ต

ผลการตรวจส

อบ

-พบ

ผปวย

.........................................................คน

-พบ

ผเสย

ชวต...............................................คน

-พบ

ผมอาการส

งสย................................คน

-พบ

เหตก

ารณทอ

าจเปนอ

นตราย

ตอ

สขภา

พดงน

..................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

วธตรวจสอ

บขาว

()ต

รวจส

อบดว

ยตนเอง

()ส

อบถาม..........................................................

()แ

จงS

RRTตำาบล

()แ

จงS

RRTอำาเภอ

()แ

จงS

RRTจงหว

ด

()แ

จงอปท

.

กจกรรม

ทดำาเนน

การ

()สอ

บสวน

โรค

()คว

บคมโรค

()ระงบ

เหตอ

นตราย

โดย..........................................

.....................................................................

()อนๆ

.......................................

.....................................................................

.....................................................................

.....................................................................

.....................................................................

ชอผแ

จง-แ

หลงข

าว/

ทอย/โทร.

ทเนอห

าขาวสา

รทไดรบ

แจง

ชอผร

บแจง/

เวลา

การต

รวจส

อบขา

วสาร

(วธ

การแ

ละผล

)

สรปค

วามเหน

และ

การป

ฏบต

ชอผป

ฏบต/

วนเวล

า

ตวอย

างทะ

เบยน

รบแจ

งและ

ตรวจ

สอบข

าวกา

รเกด

โรค

ภย แ

ละเห

ตผดป

กต ข

องหน

วยงา

น........................................................................................................

ทมา:นา

ยฉตรชย

เหล

ากรงเกานก

วชาการสา

ธารณ

สขชำานา

ญการสำา

นกงานส

าธารณสข

อำาเภอด

อนตม

จงห

วดนค

รปฐม


โรคและกลมอาการทมความสำาคญสงระดบประเทศ (Priority diseases)ประจำาป พ.ศ. 2555

โรคทตองแจงสำานกระบาดวทยารวมทงออกสอบสวนและควบคมโรคภายใน24ชวโมงหลงจากไดรบแจงผปวย

สงสย/เหตการณสงสยโดยไมตองรอผลการตรวจทางหองปฏบตการ

1.อหวาตกโรค(Cholera)

2.โบทลซม(Botulism)

3.การระบาดของโรคอาหารเปนพษ(Foodpoisoningoutbreak)

4.พษสนขบา(Rabies)

5.ไขเลอดออก(Dengueinfection)

6.หด(Measles)

7.คอตบ(Diphtheria)

8.กลมอาการกลามเนอออนปลวกเปยกเฉยบพลน(AcuteFlaccidParalysis:AFP)

9.บาดทะยกในทารกแรกเกด(Tetanusneonatorum)

10.ไขกาฬหลงแอน(Meningococcalinfection)

11.ไขสมองอกเสบและไขสมองอกเสบเจแปนนส(EncephalitisandJapaneseencephalitis)

12.ปอดอกเสบเฉยบพลนรนแรง(Severeacutepneumonia)

13.อาการไมพงประสงคภายหลงไดรบการสรางเสรมภมคมกนโรค(AdverseEventFollowingImmunization:

AEFIs)

14.เสยชวตไมทราบสาเหตสงสยสาเหตจากโรคตดตอรายแรง

15.เหตการณการระบาดเปนกลมกอน(Clusterofillnesses)

ทมา:คมอแนวทางการรายงานโรคทมความสำาคญสงประเทศไทยสำานกระบาดวทยา


เงอนไขการออกสอบสวนโรคทสำานกระบาดวทยากำาหนดภายใน 24 ชวโมงหลงรบแจง

โรค

อหวาตกโรค

อจจาระรวง

อาหารเปนพษ

บด,

ไขเอนเทอรค

Botulism

ตบอกเสบA

ตาแดง

ไขหวดใหญ

ทกราย

มClusterตงแต

5รายขนไปภายใน

2วนหรอเสยชวต

มClusterทเหนได

ชดเจนเชนปวยจาก

รบประทานอาหาร

รวมกน

กรณเสยชวตหรอ

มClusterทเหนได

ชดเจนเชนตงแต

5รายขนไป

ภายใน2วน

ทกราย

กรณมผปวยCluster

ตงแต5รายขนไปใน

ชมชนเดยวกนภายใน

1เดอน


ทมคนอยรวมกน

จำานวนมากเชน

โรงเรยนคายทหาร

เรอนจำา


ตงแต5รายขนไป

ภายใน1สปดาหหรอ

กรณเสยชวต

ตงแต2ราย

(ทงจงหวด)

ภายใน10วนหรอ




โดยทไมทราบสาเหต

หรอควบคมการ

ระบาดไมไดหรอกรณ

เสยชวต



โดยทไมทราบสาเหต

หรอควบคมการ


เสยชวต

กรณควบคมการ


เสยชวต

ทกราย



ทหาสาเหตไมไดหรอ


กรณClusterท

ควบคมการระบาด

ไมได



เสยชวต


ไมไดภายใน10วน

นบจากวนทจงหวด

รบแจง




ทกราย


ระบาดไมไดหรอ

กรณทหาสาเหตไม

ไดหรอกรณเสยชวต

-


สงสยไขหวดนกหรอ

ไขหวดใหญ

สายพนธใหม

ควบคมการระบาดไม

ไดโดยมผปวยตงแต


ภายใน3สปดาห


เหตการณเดยวกน

ตงแต2จงหวดขนไป







ทกราย

กรณทมการระบาด

หลายอำาเภอหรอ

หลายจงหวด

-

กรณมเชอไขหวดใหญ

สายพนธใหม

ดจาก506

ดจาก506

และทะเบยน

รบแจง

ทะเบยน

รบแจง

ดจาก506


รบแจง

ทกราย

ดจาก506


รบแจง

ทะเบยน

รบแจง

ทะเบยน

รบแจง(ด

506สำาหรบ

กรณเสยชวต)

อำาเภอ/ศบส. จงหวด/กทม. เขต สวนกลาง หมายเหต


โรค

ปอดอกเสบ

หดเยอรมน

สกใส

ไขกาฬหลงแอน

AFP

หด

คอตบ

ไอกรน

บาดทะยกใน

เดกแรกเกด

กรณมผปวยสงสยไข

หวดนกหรอไขหวด

ใหญสายพนธใหมๆ


หรอกรณเสยชวต

ทกราย


Cluster5รายขนไป

ในชมชนเดยวกนใน

3สปดาห

ทกราย

ทกราย

ทกราย

ทกราย

ทกราย

ทกราย

กรณมผปวยสงสย

ไขหวดนกหรอไขหวด

ใหญสายพนธใหมๆ






ทกราย

กรณพบเชอโปลโอ

แบบSabintype

และWildtype


ทเกดในสถานททมคน

อยรวมกนจำานวนมาก

เชนโรงเรยน,

สถานประกอบการ,

เรอนจำา,คายทหาร

ทกราย(ยกเวน

จงหวดทมความเสยง

ในการเขาพนทเชน

ปตตานใหสอบสวน

รายแรกของอำาเภอ)

ผปวยเปนcluster

เกดซำาในอำาเภอ

เดยวกน

รายแรกของแตละ

จงหวดกรณมผปวย

สงสยไขหวดนก

หรอไขหวดใหญ

สายพนธใหมๆ




ระบาดไมไดภายใน

3สปดาห

-



2สปดาห


แบบWildtype

กรณมผปวย

Clusterตงแต2

อำาเภอขนไปภายใน

14วนหรอกรณเสย

ชวตหรอควบคมการ


28วน

รายแรกของจงหวด

ทไมเคยมรายงาน

ผปวย

-

-



กรณมผปวยสงสย

ไขหวดนกหรอ

ไขหวดใหญสายพนธใหมๆ

กรณมการระบาดหลาย

จงหวด

-

กรณทมการระบาดและ

เสยชวต


แบบWildtype



ไมไดภายใน28วน

พบผปวย2รายขนไป

ในจงหวดทไมเคย

มรายงานผปวยในระยะ

เวลา2ปทผานมา

-

-

ทะเบยน

รบแจง(ด

506สำาหรบ

กรณเสยชวต)

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

506

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ฐานขอมล

AFP1

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง


(ตอ)


โรค

ไขสมองอกเสบ

(อายตำากวา

15ป)

ไขสมองอกเสบ

(JE)

ไขเลอดออก

มาลาเรย

พษสนขบา

เลปโตสไปโรซส

สครบไทฟส

แอนแทรกซ

ทกราย

ทกราย

รายแรกของชมชน

(เชนหมบานหรอพนท

ซอย)นบจากวนเรม

ปวยของผปวย

รายสดทาย28วน

หรอเสยชวต

ทกรายในพนท

Nonendemicarea

(nonA,nonB)

ทกราย

รายแรกในพนทหรอ

เสยชวต

เสยชวตหรอเปน

Clusterตงแต2ราย

จากชมชนเดยวกนใน3

สปดาห

ทกราย



เสยชวต

ตงแต2รายขนไปใน

พนทnonendemic

areaในชมชน

เดยวกนใน2สปดาห

-กรณเสยชวต

-กรณควบคมการ

ระบาดไมได

ทกราย

เปนClusterหรอ

เสยชวต

เสยชวต

ทกราย


ไมได(1เดอน)



ไดรบแจงการ

ระบาดในพนททม

ขอบเขตชดเจน

เชนวดโรงเรยน

ทมผปวยตงแต5

รายขนไป

-

พบผปวยหรอ

ผสมผสในหลาย

จงหวดจาก


มผปวยCluster

มากกวา10ราย

และควบคมการ


1เดอน

-

ทกราย

กรณทสงสยเปนเชอ

อบตใหมหรอควบคม

การระบาดไมได

(1เดอน)



ไดรบแจงการระบาดใน

พนททมขอบเขตชดเจน

ควบคมไมไดภายใน

28วน

-

พบผปวยหรอผสมผส

ขามเขตสคร.

เสยชวตตงแต2ราย

ขนไปทไมใชกลมเสยง

โดยปกตภายใน1

เดอน

-

ทกราย

ควรพยายาม

หาเชอสาเหต

เทาทเปนไปได

ดวาไดรบ

วคซนหรอไม

ดแหลงโรค

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง


(ตอ)


โรค

ทรคโนซส

มอเทาปาก

โรคเทาชาง

AEFI

ทกราย

ผปวยจากชมชนเดยวกน

หรอสถานททมขอบเขต

ชดเจนเชนโรงเรยน

ศนยรบเลยงเดกตงแต

2รายใน1สปดาห

ทกราย

1.สอบสวนโรคเบอง

ตนทกรายภายใน

24ชวโมงแลว

บนทกขอมลลงใน

แบบAEFI1สง

มายงสำานกระบาด

วทยาและสำานกงาน

ปองกนควบคมโรค

ภายใน48ชวโมง

นบจากวนพบผปวย

2.สอบสวนเชงลกกรณ

เสยชวตหรอผปวย

ในทสงสยวาจะ

เกยวของกบวคซน

หรอผปวยเปน

กลมกอนหรอกรณ

ทประชาชนเชอวา


โดยสอบสวนภายใน



แบบAEFI2สง

มายงสำานกระบาด




เปนClusterตงแต


(มแหลงโรคเดยวกน)

เสยชวตหรอมภาวะ

แทรกซอนรนแรง

เชนปอดหวใจ

สมอง

ทกรายในพนททไมได

ตดชายแดนไทย-พมา

สอบสวนเชงลกกรณ

เสยชวตหรอผปวย

ในทสงสยวาจะ


หรอผปวยเปน

กลมกอนหรอกรณท

ประชาชนเชอวา


โดยสอบสวนภายใน



แบบAEFI2

สงมายงสำานกระบาด





และจดทำารายงาน

สอบสวนโรคเบองตน

สงมายงสำานกระบาด



ภายใน5วนนบ

จากวนพบผปวย

เปนCluster


ขามจงหวด(ม

แหลงโรคเดยวกน)



เชนปอดหวใจ

สมอง

-

1.เปนทปรกษา

ใหกบทม


ระดบจงหวด/

กทม.

2.รวมสอบสวนโรค

กรณสอบสวน

เชงลก

อำาเภอทมCluster

เกดซำาภายใน3ป



มากกวา1รายใน

จงหวดเดยวกน

-

1.เปนทปรกษาใหกบ

ทมสอบสวนโรค

ระดบจงหวด/กทม.

2.รวมสอบสวนโรค

กรณเชงลกท

ตองการความ

เชยวชาญ

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง


(ตอ)


โรค

Streptococcus

suis

บรเซลโลซส

ชคนกนยา

คางทม

เสยชวตไมทราบ

สาเหตทสงสย

โรคตดตอ

บาดเจบจากการ

ตกนำา/จมนำา


และจดทำารายงาน

สอบสวนโรคเบอง

ตนสงมายงสำานก

ระบาดวทยาและ

สำานกงานปองกน

ควบคมโรคภายใน

5วนนบจากวนพบ

ผปวย

ทกราย

ทกราย

รายแรกของชมชน

(เชนหมบานหรอ

พนทซอย)

เปนClusterใน

สถานททมขอบเขต

ชดเจนเชนโรงเรยน

ทกราย

ทกรายในกลมอายตำา

กวา15ป


Clusterขามอำาเภอ

(มแหลงโรคเดยวกน)


Cluster


ไดภายใน20วน


ไมไดภายใน6

สปดาห

ทกราย

- เปนทสนใจของ

สาธารณชน

- เปนแหลงทอง

เทยวสำาคญและไม

เคยเกดเหตการณ

มากอน

- มผบาดเจบตงแต

5คนขนไป

- กรณควบคมการ

ระบาดไมได

ภายใน2สปดาห

- เปนCluster


ขามจงหวด

(มแหลงโรค

เดยวกน)


Cluster


ไมไดภายใน

20วนในอำาเภอ

แรกของจงหวดนน

-


สาธารณชน


สาธารณชนระดบ

ประเทศ

- เปนแหลงทอง

เทยวสำาคญและ

ไมเคยเกด

เหตการณมากอน

- มผบาดเจบตงแต

เปนClusterใน

จงหวดใหมทไมเคย

รายงานมากอนและ


ไดภายใน1เดอน

เปนClusterท

เกยวของกบฟารม

ขนาดใหญ

มการระบาดหลาย

จงหวด

-


สาธารณชนระดบ

ประเทศ

มผเสยชวต10คน

ขนไปในเหตการณ

เดยวกน

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง

ด506และ

ทะเบยน

รบแจง


(ตอ)


โรค

- มผเสยชวต2คน

ขนไป

- เปนจดทเกดเหต

ทำาใหบาดเจบหรอ

เสยชวตทกป

5คนขนไป

- มผเสยชวต

2คนขนไป

- เปนจดทเกดเหต

ทำาใหบาดเจบ

หรอเสยชวตทกป


(ตอ)

หมายเหต:ควบคมการระบาดไมไดหมายถงยงมจำานวนผปวยมากกวาคาRoของโรคนนใน“1ระยะฟกตวของโรค”

-จงหวดใหดgenerationท2

-สคร.ใหดgenerationท3


ตวอยางรายการวสดอปกรณ เวชภณฑ และอปกรณปองกนตนเองสำาหรบทม SRRT

1.อปกรณสอบสวนโรคระบบทางเดนอาหาร

1)สำาล

2)แอลกอฮอล

3)ถงมอยาง

4)DisposableMask

5)สตกเกอรตดหลอดแกว

6)CaryBlair

7)ไมสวอป

8)ถงพลาสตก(แบบซปลอก)

9)กระตกนำาแขง+Ice-pack

10)ไฟฉาย

11)หนงสอนำาสงตวอยาง

12)แบบบนทกE1

13)แบบสอบสวนโรค

14)ขวดเกบนำา500CC

15)ไฟแกสใชรนกอกนำา

16)ปากกาเคม(Permanentmarker)

17)นำายาไลโซน

2. อปกรณเกบอาหาร

1)ถงรอนSterileขนาด“8x9”

2)หนงยางวง

3)กระตกนำาแขง+Ice-pack

4)กระดาษกาวLabel

5)แบบบนทกรายการ

3. อปกรณเกบนำา

1)ขวดเกบนำาSterileขนาดความจ250-500ccหรอ>500cc

2)กระดาษLabelตดขวดนำา

3)ไฟแกสสำาหรบฆาเชอบรเวณหวกอก

4)แบบบนทกรายการ

4. อปกรณสอบสวนโรคระบบทางเดนหายใจ

1)สำาล



4)DisposableMask

5)สตกเกอรตดหลอดแกว

6)ไมกดลน


8)Nasopharyngealswab


9)กระตกนำาแขง+Ice-pack 10)ไฟฉาย 11)หนงสอนำาสงตวอยาง 12)แบบบนทกE1 13)แบบสอบสวนโรค 14)ทนเก 15)กระบอกฉดยา 16)เขม 17)Tube,EDTA 18)ปากกาเคม(Permanentmarker) 19)พลาสเตอรปดแผล 20)Rack 21)ถงดำาใสขยะ 22)ถงพลาสตก(แบบซปลอก) 23)พาราฟลม 24)กรรไกร 25)เทอรโมมเตอร 26)สกอตเทป 5. อปกรณเจาะเลอด 1)ทนเก 2)กระบอกฉดยา 3)เขม 4)Tube,EdtaTubeแบงSerum 5)สำาล 6)แอลกอฮอล 7)ถงมอยาง 8)Disposablemask 9)สตกเกอรตดหลอดแกว 10)ไฟฉาย 11)พลาสเตอรปดแผล 12)ปากกาเคม(Permanentmarker) 13)Rack 14)ถงดำาใสขยะ 15)ถงพลาสตก(แบบซปลอก) 16)พาราฟลม 17)กรรไกร 18)เทอรโมมเตอร 19)กระตกนำาแขง+Ice-pack 20)นำายาลางมอ 21)หนงสอนำาสงตวอยาง 22)แบบบนทกE1

23)แบบสอบสวนโรค


6. อปกรณชดปองกนตนเอง

1)ชดปองกน

2)หนากากN95

3)แวนตานรภย(Goggles)

4)รองเทาบท

5)กระบงหนา(Faceshield)

6)ถงมอDisposable

ทมา:คมอปฏบตงานทมSRRTสำานกระบาดวทยา2006


ตวอยางเกณฑขนตำาของคลงเวชภณฑ วสด อปกรณปองกนทจำาเปนเพอรองรบโรคไขหวดนก ไขหวดใหญ และโรคตดตออบตใหม

เกณฑการสนบสนนยาตานไวรสOseltamivir

สำาหรบโรคไขหวดนกโรคไขหวดใหญและโรคตดตออบตใหมณวนท1เมษายน2554

รายการ/หนวยงาน

1. ยาOseltamivir75mg(แคปซล)

เกณฑขอเบก(Reorderpoint)

เกณฑขนตำา(Safetystock)

เกณฑขนสง(Maximumpoint)

จำานวนจาย(Shipmentquantity)











1,000

1,000

2,000

1,000

500

500

1,000

500

500

500

1,000

500

200

200

400

200

100

100

200

100

100

100

200

100

500

500

1,000

500

300

300

600

300

300

300

600

300

500

500

1,000

500

200

200

400

200

200

200

400

200

50,000

50,000

100,000

50,000

30,000

30,000

60,000

30,000

30,000

30,000

60,000

30,000

สำานกงานโรคตดตออบตใหม

สำานกงานปองกน

ควบคมโรคท1-12

สำานกงานสาธารณสขจงหวด

โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป/

โรงพยาบาลขนาดใหญ

โรงพยาบาลชมชน

หมายแหต

1. การสนบสนนยาตานไวรสพจารณาจากสถานการณการระบาดของโรคและปรมาณการใช รวมทงปรมาณท

สำารองไวทวประเทศในปจจบนซงอาจมการเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสมกบสถานการณโรคทเปลยนแปลงไป

2. การสนบสนนยาตานไวรส ใหโรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขทมขนาดใหญ (200 เตยงขนไป)

ใชเกณฑโรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาดเลก (นอยกวา 200 เตยง) ใชเกณฑ

โรงพยาบาลชมชนและสนบสนนผานระบบVMI

3. ยาตานไวรสZanamivirโดยไดจดสงไปยงสำานกงานปองกนควบคมโรคท1-12โรงพยาบาลศนยโรงพยาบาล

ทวไปและโรงพยาบาลขนาดใหญในกรงเทพมหานครในเดอนสงหาคม2554ดงน


หนวยงาน

• สำานกงานปองกนควบคมโรคท1-12

• โรงพยาบาลทวไปทกแหง

• โรงพยาบาลศนยทกแหง

• หนวยงานและโรงพยาบาลในกรงเทพมหานคร

1,152

20,448

9,600

14,976

76

288

384

384

2

6

8

8

12

71

25

39

จำานวน(แหง) จำานวนหนวยงานละ(ลง)

จำานวนหนวยงานละ(dose)

จำานวนรวม(dose)

การบรหารจดการวสดอปกรณปองกนตน (Personal Protective Equipment)

การควบคมโรค ไดจดทำาแนวทางการจดเตรยมวสดอปกรณปองกนตนใหพรอมตอการปองกนและควบคมโรค

ไขหวดนกโรคไขหวดใหญและโรคตดตออบตใหมในคนใหไดอยางเพยงพอและทนเหตการณตามยทธศาสตรการเตรยม

ความพรอมของประเทศโดยไดกำาหนดกลมเปาหมายและการใชวสดอปกรณปองกนตนดงน

กลมเปาหมาย

1. เจาหนาททปฎบตงานดแลรกษาผปวยสงสยและเจาหนาทหองปฎบตการในทกโรงพยาบาลของรฐ โดยม

อปกรณปองกนตนทใหการสนบสนนไดแกหนากากN95แวนครอบตากระบงหนาเลนสใสเสอกาวนกนนำาชนดนำากลบ

มาใชใหมไดและหนากากอนามย(Surgicalmask)

2. เจาหนาททมสอบสวนและควบคมโรคในทกระดบ (สวนกลาง/เขต/จงหวด) โดยมอปกรณปองกนตนท

ใหการสนบสนนไดแกหนากากN95แวนครอบตากระบงหนาเลนสใสชดปองกนตนและหนากากอนามย(Surgical

mask)

การใชวสดมอปกรณปองกนตน(PersonalProtectiveEquipment)

บคลากรทหนาทเกยวของกบการดแลรกษาหรอสอบสวนโรคผปวยสงสย หรอผปวยยนยนโรคไขหวดนกหรอ

โรคไขหวดใหญตองมการสวมอปกรณปองกนทจำาเปนไดแกหนากาก(N95maskหรอSurgicalmask)เสอกาวน

แขนยาวรดขอมอหรอชดปองกนแวนครอบตา(Goggles)หรอกระบงหนาเลนสใส(Faceshield)ถงมอ(Gloves)และ

ควรมการฝกซอมในการใสและถอดอปกรณปองกนตนอยางถกวธเพอปองกนการปนเปอน

1.หนากาก(Mask)

1.1 บคลากรสวมN95mask/Surgicalmaskเสมอเมออยใกลผปวยในระยะ3ฟตหรออยในหอง

เดยวกบผปวยหากใชN95maskตองทำาFitcheckเสมอ(พจารณาใชN95maskตามความเสยงของกจกรรมทอาจ

จะทำาใหเกดการฟงกระจายของสารคดหลงเชนใสทอชวยหายใจดดเสมหะพนยาเกบสงสงตรวจจากทางเดนหายใจ)

1.2 หนากากทใชแลวใหทงเปนขยะตดเชอไมแนะนำาการใชซำา

1.3 ผปวยสวมSurgicalmaskเสมอโดยเฉพาะเมอมอาการไอจามหรออยในหองเดยวกบผอนหรอ

อยในทสาธารณะ

1.4ญาตผดแลผปวยควรสวมSurgicalmaskหากอยใกลผปวยในระยะ3ฟตหรออยในหองเดยว

กบผปวยและแนะนำาใหญาตหลกเลยงการใกลชดผปวยในระยะ3ฟตโดยไมจำาเปน

2.ถงมอ(Gloves)

2.1 ในระยะการระบาดใหญ ถงมออาจไมมความจำาเปนตองใชในการดแลผปวยตามปกตแตใหทำาความ

สะอาดมอกอนและหลงสมผสผปวย ยกเวนกรณทบคลากรมบาดแผลบนมอตองสวมถงมอเสมอ เมอตองดแลหรอสมผส

ผปวย

2.2 สวมถงมอเสมอหากตองสมผสเลอดสารคดหลงเยอเมอกหรอผวหนงทมแผลของผปวย

2.3 ถอดถงมอเมอหมดความจำาเปนเปลยนถงมอและลางมอเมอจะไปดแลผอนอกคนหนง

2.4 ถงมอไมควรใชซำาหรอลางเมอใชแลวใหทงเปนขยะตดเชอ

2.5 ลางมอเสมอหลงถอดถงมอ


3.กาวนผาแขนยาวหรอชดปองกน

3.1 ในระยะการระบาดใหญบคลากรอาจไมตองใชกาวนในการดแลผปวยทวไป

3.2 สวมกาวนผาแขนยาวหากกจกรรมทดแลผปวยอาจมการกระเดนของเลอดหรอสารคดหลง

3.3 บคลากรทมบาดแผลบนผวหนงนอกรมผาตองปดแผล(Drydressing)ตลอดเวลา

3.4 หากบคลากรมการสมผสถกเลอด เสมหะหรอสารคดหลงกระเดนใส ตองลางทนท ดวยนำาและ

Chlorhexidineหรอสบ

3.5 ถอดกาวนหรอชดปองกนกอนออกจากหองผปวย

4.แวนครอบตา(Goggles)หรอกระบงหนาเลนสใส(FaceShield)

บคลากรควรสวมแวนครอบตาและ/หรอกระบงหนาเลนสใสหากทำากจกรรมทอาจมการกระเดนของเลอด

เสมหะหรอสารคดหลงจากผปวย

5.หมวกพจารณาตามความจำาเปนของกจกรรมทดำาเนนการกบผปวย

การสนบสนนวสดอปกรณปองกนตนในปงบประมาณพ.ศ.2554

อนงเพอเปนการลดขนตอนใหเกดความสะดวกรวดเรวและมความคลองตวตอการปฎบตงานการสนบสนนวสด

อปกรณปองกนตน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2554 กรมควบคมโรคไดสนบสนนวสดอปกรณปองกนตนใหหนวยงานสงกด

กรมควบคมโรคเชนสำานกโรคตดตออบตใหมสำานกงานปองกนควบคมโรคท1-12และสำานกงานสาธารณสขจงหวดเพอ

ใชในการสอบสวนและควบคมโรครวมทงกรณทหนวยงานในสวนกลางและสำานกงานปองกนควบคมโรคท1-12ตองลงไป

ปฎบตงานรวมกบพนทและสำารองไวกรณฉกเฉนหรอสนคาขาดตลาด

หากหนวยงานตองการวสดอปกรณปองกนตนเพมเตมในภาวะปกตขอใหหนวยงานจดซอโดยใชงบประมาณ

ของหนวยงานเองตามเกณฑขนตำา(Safetystock)

ปงบประมาณ พ.ศ 2554 กรมควบคมโรคไดจดซอวสดอปกรณปองกนตน สนบสนนไปยงหนวยงานตางๆ

ดงน

รายการ

กระบงหนาเลนสใส(อน)

แวนครอบตา(อน)

ชดปองกน(ชด)

เสอกาวนซกได(ตว)

เสอกาวนใชแลวทง(ตว)

Throatswab(อน)

ไมกดลน(อน)

17

26

26

10

10

108

108

120

180

180

60

60

800

800

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

สคร.(12แหงแหงละ) สสจ.(75แหงแหงละ)


- สคร.ยอมาจากสำานกงานปองกนควบคมโรค

- สสจ.ยอมาจากสำานกงานสาธารณสขจงหวด


เกณฑขนตำา(SafetyStock)วสดอปกรณปองกนตนสำาหรบโรคตดตออบตใหมณวนท1เมษายน2554

รายการ

หนากากN95(ชน)

แวนครอบตา(อน)

ชดปองกน(ชด)

หนากากอนามย(ชน)

กระบงเลนสหนาใส(อน)

เสอกาวนกนนำาชนดนำากลบมาใชใหมได(ตว)

ลวดเยบThroatswab&ไมกดลน(ชด)

300

300

300

2,000

200

20

200

200

200

200

1,000

200

10

200

100

100

100

2,000

100

50

500

30

30

30

500

30

5

200

5,000

5,000

5,000

100,000

5,000

1,000

5,000

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

สอม. สสจ. รพช.สคร. รพศ./รพท./รพ.ขนาดใหญ


- สอม.ยอมาจากสำานกโรคตดตออบตใหม

- สคร.ยอมาจากสำานกงานปองกนควบคมโรค

- สสจ.ยอมาจากสำานกงานสาธารณสขจงหวด

- รพศ.ยอมาจากโรงพยาบาลศนย

- รพท.ยอมาจากโรงพยาบาลทวไป

- รพช.ยอมาจากโรงพยาบาลชมชน

ทมา:คมอการบรหารจดการยาตานไวรสและวสดอปกรณปองกนตนในงานปองกนควบคมโรคไขหวดนก

โรคไขหวดใหญและโรคตดตออบตใหมพ.ศ.2554สำานกโรคตดตออบตใหม


ตวอยางรายการวสดอปกรณและเอกสารคมอดานการจดการอนามยสงแวดลอม สำาหรบทม SRRT ระดบอำาเภอ

1.วสดอปกรณตรวจสอบเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอมทวไป

1.1 แบบสำารวจสภาพปญหาดานสขาภบาลสงแวดลอม(สงปฏกล/ขยะ/นำาเสย/สภาพทอยอาศยของชมชน/

สตวพาหะนำาโรคฯลฯ)

1.2 กลองบนทกภาพ

2.อปกรณตรวจสอบเฝาระวงและปรบปรงคณภาพนำา

2.1 ชดทดสอบคณภาพนำาสนาม

- ชดทดสอบคลอรนอสระคงเหลอในนำา(อ31)

2.2 หยดทพย(อ32)สำาหรบปรบปรงคณภาพนำาดม

2.3 คลอรนชนดเมด/ผงสำาหรบปรบปรงคณภาพนำาดม/นำาใช

3.อปกรณตรวจสอบเฝาระวงคณภาพอาหาร

3.1 ชดตรวจสอบโคลฟอรมแบคทเรย(SI-2)

3.2 ชดตรวจสอบวบรโอสปซส(V-Medium)

3.3 ชดตรวจสอบสแตฟฟโลคอคคสออเรยส(SA-Medium)

3.4 ชดตรวจสอบซลโมเนลลา(อ11)

4.คมอ/แบบตรวจเฝาระวง/เอกสารเผยแพร

4.1 คมอการจดการดานอนามยสงแวดลอมสำาหรบเจาหนาท/ประชาชน

4.2 คมอการใชอปกรณตรวจสอบเฝาระวงคณภาพอาหารและนำา

4.3 แบบตรวจแนะนำาดานสขาภบาลอาหาร

4.4 แผนพบโรคอจจาระรวงปองกนไดโดยควบคมความสะอาดปลอดภยของอาหารและนำา

4.5 แผนพบการเลอกนำาดมสำาหรบประชาชน

4.6 แผนพบดมนำาอยางไรใหสขภาพด

ทมา:สำานกอนามยสงแวดลอมกรมอนามย2552


ตวอยางรายการหนงสอ เอกสาร คมอ แนวทางปฏบตงาน สำาหรบทม SRRT

ตวอยางรายการสำาหรบเปนแนวทางในการจดหาเอกสารประกอบการปฏบตงาน สวนใหญไมใชชอหนงสอ ทม

SRRTสามารถกำาหนดชอหนงสอไดเองตามความจำาเปนเหมาะสมและเพยงพอ

1.ดานระบาดวทยาการเฝาระวงโรคและการสอบสวนโรคเชน

- หลกระบาดวทยาวทยาการระบาด

- คมอการดำาเนนงานทางระบาดวทยา

- การสอบสวนทางระบาดวทยา

- การเขยนรายงานการสอบสวนทางระบาดวทยา

- นยามโรคตดเชอ

- คมอการปฏบตงานในระบบเฝาระวงตางๆ

- คมอการเฝาระวงและสอบสวนโรคเฉพาะโรคเชนโรคไขหวดนกอาการภายหลงการสรางเสรมภมคมกน

โรค(AEFIs)AcuteFlaccidParalysis(AFP)โรคเลปโตสไปโรซสฯลฯ

2.ดานสถตเชน

- หลกสถตชวสถตเชงพรรณนาสถตเชงอนมาน

- สถตประยกตทางการแพทยสถตทใชในงานระบาดวทยา

3.ดานการเกบและนำาสงวตถตวอยาง

- คมอการชนสตรทางหองปฏบตการของกรมวทยาศาสตรการแพทย

- แนวทางการเกบและสงตวอยางตรวจทางหองปฏบตการกรณการสอบสวนโรค/ภย สำาหรบ SRRT

(สำานกระบาดวทยา)

4.ดานการปองกนควบคมโรค

- การดำาเนนมาตรการทางสาธารณสขในภาวะฉกเฉนจากโรคระบาด

- เอกสารการสอนชดวชาวทยาการระบาดและการควบคมโรคมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

- แนวทางการปองกนควบคมโรคของโรคตางๆ

5.ดานการพฒนาและอนๆเชน

- มาตรฐานSRRTมาตรฐานงานเฝาระวงโรคและมาตรฐานงานควบคมโรคทเกยวของ

- คมอพฒนาบคลากรทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT)

- กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548(InternationalHealthRegulation,IHR2005)

- คมอกฎหมายสำาหรบทมSRRT

หมายเหตเวบไซตทสามารถสบคนรายการหนงสอและเอกสารเพมเตม

- สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรค(http://www.boe.moph.go.th/)

- สำานกโรคตดตอทวไปกรมควบคมโรค(http://thaigcd.ddc.moph.go.th/)

- กรมวทยาศาสตรการแพทย(http://www.dmsc.moph.go.th/2008/)

- กองสขาภบาลชมชนและประเมนผลกระทบตอสขภาพกรมอนามย(http://san.anamai.moph.go.th/)

- หนวยงานสวนกลางกระทรวงสาธารณสข(http://www.moph.go.th/moph-links-central-2.php)

- InformationCenterforEmergingInfectiousDiseaseจฬาลงกรณมหาวทยาลย

(http://www.cueid.org/)


ตวอยางการกำาหนดหนาทของสมาชกทม SRRT สวนกลาง สำานกระบาดวทยา

สำานกระบาดวทยาจดทมSRRTสวนกลางเปนเวรประจำาสปดาหประกอบดวย 1.ทปรกษาทม(Supervisor) ควรเปนนายแพทยหรอผเชยวชาญทสามารถใหคำาปรกษาและชวยแกปญหาในการออกสอบสวนได มหนาทดงน 1)ใหคำาปรกษาและชวยแกไขปญหาตางๆเพอใหการสอบสวนการระบาดดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพ 2)ตดตามผลการสอบสวนเพอใหบรรลวตถประสงค 3)พจารณารวมออกสอบสวนตามความเหมาะสม(เชนเหตการณทUrgent,Intensive) 2.หวหนาทม(PrincipalInvestigator,PI)มหนาทดงน 1)ตรวจจบการระบาดและรบแจงการระบาด 2)ประสานผรวมทมเพอออกสอบสวนการระบาด 3)ประสานเจาหนาทในพนทเพอวางแผนดำาเนนงาน 4)ประสานหนวยงานทเกยวของเพอสนบสนนการสอบสวน (เชน กรมวทยาศาสตรการแพทย ปศสตวจงหวดฯลฯ) 5)มอบหมายงานใหแกสมาชกในทม 6)กรณทมปญหาใหปรกษาทปรกษาทม 7)นำาทมออกสอบสวนและตดตามผลขอมลทยงไมไดรบพรอมสรปผลและเขยนรายงานการสอบสวนโรค 8)นำาเสนอผลการสอบสวนแกผบรหารและผเกยวของ 3.ผจดการทม(Logistic)มหนาทดงน 1)จดเตรยมวสดอปกรณทจำาเปนใหพรอมใชอยเสมอ 2)ตรวจเชคอปกรณทใชแลวหลงกลบจากพนทโดยทำาความสะอาดใหปลอดเชอ(Steriletechnique) 3)จดการดานธรการเชนหนงสออนมตเงนยานพาหนะ 4)จดทำาบญชการรบจายเงนทใชสำาหรบการสอบสวนโรค 5)ปฏบตงานอนๆตามทไดรบมอบหมายจากหวหนาทม 4.ผรบผดชอบเนอหา(Content)มหนาทดงน 1)รวมตรวจจบการระบาดและรบแจงขาว 2)ทบทวนวรรณกรรมตางๆทจำาเปนกบการสอบสวนโรค 3)จดเตรยมเอกสารทตองใชเชนแนวทางการดำาเนนงาน 4)รวมออกสอบสวนโรคใหขอคดเหนแกทมเพอสอบสวนโรคและรวมเขยนรายงานสอบสวนโรค 5)รวมดำาเนนการควบคมโรคเบองตนในพนท 6)ปฏบตงานอนๆตามทไดรบมอบหมายจากหวหนาทม 5.พนกงานขบรถยนต(Driver)มหนาทดงน 1)เตรยมความพรอมของยานพาหนะและตวพนกงานขบรถยนตเพอออกสอบสวนโรค 2)อำานวยความสะดวกและชวยเหลอยกอปกรณเกบวสดตวอยางเทาททำาได 3)ทำาความสะอาดและฆาเชอยานพาหนะภายนอก 4)ปฏบตงานอนๆตามทไดรบมอบหมายจากหวหนาทม

หมายเหต1คนอาจทำาไดมากกวา1หนาท

ทมา:คมอปฏบตงานทมSRRTสำานกระบาดวทยา2006


ตวอยางองคประกอบและหนาทของสมาชกทม Rapid Response Teamกรณการสอบสวนโรคไขหวดนก

องคประกอบทมจำานวนสมาชกทมขนตำา5คนประกอบดวย

1.สมาชกหลกของทม(Coreteammembers)ไดแก

- นายแพทยสาธารณสขจงหวดหรอผแทน(หวหนาทม)

- นกระบาดวทยาหรอนกวชาการสาธารณสข

- ผอำานวยการโรงพยาบาลหรอผแทน(แพทย)

- พยาบาลผเชยวชาญ(Seniorhospitalnurse)

- ผเชยวชาญทางหองปฏบตการ(Seniorlaboratorytechnician)

2.สมาชกทมเพมเตม(Expandedteammembers)ไดแก

- เจาหนาทสงกำาลงบำารง(Logisticians)หรอเจาหนาทบรหารจดการ(Administrators)

- พนกงานสมภาษณ

- ผเชยวชาญดานการสอสาร(Communicationspecialist)

- สตวแพทยหรอผแทนกระทรวงเกษตรฯ

- เจาหนาทความปลอดภย(SecurityOfficer)ฯลฯ

หมายเหตสมาชกในทมอาจจะแตกตางกนไปในระหวางพนท

บทบาทหนาทของสมาชกทมมดงน

1.หวหนาทม

- แจงขอมลขาวสารทมอยใหสมาชกในทมทราบ

- กำาหนดแผนการสอบสวนโรค

- มอบหมายหนาทและความรบผดชอบใหกบสมาชกทม

- กำากบดแลการปฏบตงานของสมาชกทม

- สอสารกบสอมวลชนและอาจมอบหมายใหมสมาชกตดตามการเสนอขาวของสอมวลชน

- จดทำารายงานเสนอ(โดยเฉพาะการรายงานระดบนานาชาต)

- สอสารกบหนวยงานอน

2.นกระบาดวทยาหรอนกวชาการสาธารณสข

- ตรวจสอบยนยนการระบาดของโรค

- กำาหนดนยามผปวย

- ดำาเนนการคนหาผปวย

- บงชปจจยเสยง(Identifiesriskfactors)

- กำาหนดและประสานงานมาตรการควบคมโรค

- เสนอแนะมาตรการการดแลผปวยเพอลดการตาย

- ใหคำาปรกษาแนะนำาในการรวบรวมและวเคราะหขอมล

3.แพทย

- ใหคำาแนะนำาและรวมดแลรกษาผปวย

- ใหความรคำาแนะนำาและดำาเนนการควบคมการตดเชอ

- ทราบขดความสามารถของโรงพยาบาลในการรบผปวยและศกยภาพทางการแพทยในพนท


4.พยาบาล

- ใหคำาแนะนำาและชวยในการเกบตวอยางสงสงตรวจทางคลนกจากผปวย

- ใหคำาแนะนำาเกยวกบกระบวนการควบคมการตดเชอ

5.นกวทยาศาสตรการแพทยหรอนกวชาการดานจลชววทยา

- ใหคำาแนะนำาและดแลการจดเกบตวอยางสงสงตรวจการขนสงและการเกบรกษาตวอยาง

- ยนยนผลการตรวจเพอชวยใหนยามผปวยชดเจนขน

- ทราบถงขดความสามารถทางหองปฏบตการในพนท

- ทราบหรอสามารถวางแผนแบงปนตวอยางสงสงตรวจโดยเฉพาะกรณทตองสงตรวจยนยนเพมเตมทาง

หองปฏบตการอางอง

6.สตวแพทยหรอนกชววทยา

- สำารวจหรอระบสตวปกทเปนแหลงโรคในพนท

- แนะนำาการควบคมโรคในสตวปก

- ชวยในการวนจฉยสตวปกทปวยเปนโรคไขหวดนก

- แนะนำาและใหคำาปรกษาเกยวกบมาตรการควบคมโรค

7.เจาหนาทบรหารจดการหรอผจดการทม(Operationsmanager)

- จดการเรองวสดอปกรณ

- ทำางานรวมกบเจาหนาทความปลอดภย

- กำากบดแลดานการเงนคาใชจายตางๆ

- จดเตรยมยานพาหนะ/การเดนทาง

- กำากบดแลดานการสอสาร

8.พนกงานสมภาษณ

- เยยมผปวย,บคลากรสาธารณสข

- เกบขอมลโดยการสมภาษณผปวยแพทยและผอนทเกยวของ

9.ผเชยวชาญดานการสอสารเพอดำาเนนการสอสารความเสยงทเหมาะสมบางทมอาจจดใหมผเชยวชาญดาน

การเคลอนไหวสงคม(Socialmobilizationpersonnel)

10. เจาหนาทรกษาความปลอดภย สำาหรบพนททเสยงอนตราย บางทมอาจจดใหมผดแลสขภาพของสมาชก

ในทม

ทมา:Module1หลกสตรTheRegionalAvianInfluenzaResponseTeamTraininginSoutheastAsia


ตวอยางทำาเนยบรายชอบคคลและหนวยงาน

1.ทำาเนยบรายชอผเชยวชาญรวมถงทมเชยวชาญเฉพาะทางทเปนปจจบนเพอใหสามารถตดตอขอคำาปรกษา

หรอความชวยเหลอดานปฏบตการไดทนทสาขาความเชยวชาญทควรพจารณาจดทำาทำาเนยบไดแก6

- นกระบาดวทยา(Epidemiologist)

- ผเชยวชาญดานกระบวนการเคลอนไหวสงคม(Socialmobilizationexpert)

- แพทย(Clinician)

- ผมความรดานสขภาพสตว(Animalhealth)

- ผเชยวชาญดานหองปฏบตการ(Labexpert)

- ผเชยวชาญดานClinicaltoxicology

- ผเชยวชาญดานInfectioncontrol

- ผเชยวชาญดานChemicalsafety

- ผเชยวชาญดานนำา(Waterexpert)

- ผเชยวชาญดานรงส(Radiologicalexpert)

2.ทำาเนยบรายชอหนวยชนสตรทางหองปฏบตการดานตางๆควรมทกระดบตงแตหองปฏบตการในพนทจนถง

หองปฏบตการอางองระดบประเทศรายการหองปฏบตการทอาจใชพจารณาจดทำาทำาเนยบไดแก6

- หองปฏบตการของโรงพยาบาล(Hospitallabs)

- หองปฏบตการดานพษวทยา(Toxicologylabs)

- หองปฏบตการดานอาหาร(Foodsafety)

- หองปฏบตการดานชวเคม(Biochemistry)

- หองปฏบตการดานไวรส(Virology)

- ศนยอางองดานสารพษ(Poisoncenters)

- หองปฏบตการโรคสตว(Veterinarylabs)

- ศนยตรวจสอบดานรงส(Radionucleartesting)

3.ทำาเนยบรายชอบคคลและหนวยงานทกภาคสวนทคาดวาจะตองตดตอหรอมสวนรวมในการควบคมโรคหรอ

ตอบโตภาวะฉกเฉนไดแก

- รายชอหวหนาทมและแกนหลกของทมSRRTทกทมในพนทรบผดชอบ

- รายชอโรงพยาบาลศนยบรการสาธารณสขและคลนก

- หนวยงานราชการเชนหนวยงานดานสาธารณสขการปกครองปองกนและบรรเทาสาธารณภยปศสตว

ประชาสมพนธฯลฯ

- หนวยงานเอกชนเชนองคกรอาสาสมครมลนธฯลฯ

- สถานประกอบการเชนรานอาหารบรษทการเดนทางและขนสงบรษทจำาหนายวสดอปกรณและเวชภณฑ

หางสรรพสนคาโรงงานฯลฯ


ตวอยางรายการเอกสารในแฟมประวตและผลงานของทม SRRT

1. คำาสงแตงตงทม

2. เอกสารแสดงหนาทความรบผดชอบของสมาชกทม

3. สำาเนาประวตยอของสมาชกทม(ถาม)

4. สำาเนาแผนพฒนาบคลากรประจำาปแผนการฝกซอมและแผนงานโครงการทเกยวของ

5. ทะเบยนการพฒนาบคลากรของสมาชกทมและสำาเนาเอกสารแสดงคณวฒหรอผานการอบรม

6. สำาเนาผลงานทสำาคญของทม

7. สำาเนาสรปผลงานและผลการประเมนมาตรฐาน

8. รายงานการประชมทมSRRT

9. เอกสารดานการบรหารจดการทม

10. ฯลฯ

หมายเหตกรณทบางรายการมเอกสารจำานวนมากสามารถแยกแฟมจดเกบตางหากได



และบรรณานกรม


เอกสารอางอง 1. พรบ.กำาหนดแผนและขนตอนการกระจายอำานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนพ.ศ.2542:http://

www.thailandlawyercenter.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=538973904&Ntype=19

2. วนชยอาจเขยนและคณะ,บรรณาธการ.คมอพฒนาบคลากรทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว(SRRT).

กรงเทพมหานคร:องคการสงเคราะหทหารผานศก;2549.

3. วนชยอาจเขยน,ลดารตนผาตนาวน.มาตรฐานSRRT.กรงเทพมหานคร:องคการรบสงสนคาและ

พสดภณฑ;2548.

4. ปรชาเปรมปรและคณะ,บรรณาธการ.แผนพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548

(2005)ในชวงปพ.ศ.2551-2555.กรงเทพมหานคร:องคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรม-

ราชปถมภ;2551.

5. วนยวตตวโรจน,ผแปล.กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548(2005).กรงเทพมหานคร:องคการ

สงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ;2550.

6. ThaiMOPH-U.S.CDCCollaboration.Module1:Teamcompositionandstandardsof

conduct.In:RapidResponseforAvianandPandemicInfluenzaTrainingofTrainers

Workshop;July17-21;Bangkok,Thailand;2006.

7. กรมสนบสนนบรการสขภาพ.คมอการบรหารจดการงานสาธารณภย.นนทบร:กระทรวงสาธารณสข;

2549.

8. WorldHealthOrganization,EpidemicandPandemicAlertandResponse(EPR).Outbreak

responselogistics.Availablefrom:http://www.who.int/csr/alertresponse/logistics/en/index.

html

9. TheO’GaraGroup.HomelandSecurityExercise&EvaluationPlanning(HSEEP).Available

from:http://www.ogarasecuritytraining.com/exercises_evaluation.php

10. TheSphereProject.HumanitarianCharterandMinimumStandardsinDiasterResponse.

London:OxfamPublishing;2004.

11.World Health Organization, Regional Office for South-East Asia. EarlyWarning and

ResponsetoOutbreaksandotherPublicHealthEvents :AGuide.Available from:

http://www.searo.who.int/LinkFiles/Publication_CD-178.pdf

12. DenisCoulombier.EpidemicIntelligence.Availablefrom:www.epinorth.org/dav/491158BECB.

ppt

13. IntegratedDiseaseSurveillanceProgramme(IDSP).Detectionofunusualevents.Available

from : http://idsp.nic.in/idsp/nicd/IDSP_2WeekCourse_DSO_Sept08/detecting_

unusual_events_files/UnusualEventsIDSP.ppt

14. ศภชยฤกษงาม.การสอบสวนทางระบาดวทยา.กรงเทพมหานคร:องคการสงเคราะหทหารผานศก;

2532.

15. DeclichS,CarterAO.Publichealthsurveillance:historicalorigin,methodsandevaluation.

WHOBulletin.1994;72(2):285-304.

16. พจมานศรอารยาภรณ.การสอบสวนทางระบาดวทยา.เอกสารและสอประกอบการอบรมหลกสตรทม

SRRTระดบอำาเภอ.นนทบร:สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรค;2548.


17. DepartmentofHealthandAgeing,AustralianGovernment.Australiannotifiablediseases

casedefinitions-AppendicesCandD.Availablefrom:http://www.health.gov.au/internet/

main/cda-surveil-nndss-casedefs-epilink.htm

18. Siegel JD,Rhinehart E, JacksonM,Chiarello L.Guideline for IsolationPrecautions:

PreventingTransmissionofInfectiousAgentsinHealthcareSettings2007.Availablefrom:

http://www.cdc.gov/ncidod/dhqp/pdf/isolation2007.pdf

19. TheKansasDepartmentofHealthandEnvironment.DiseaseContainment.Availablefrom

:http://www.kdheks.gov/cphp/download/Disease_Containment_Primer.ppt

20. สายสมร พลดงนอก, เพลนจนทร เชษฐโชตศกด. การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอใน

โรงพยาบาล.ขอนแกน:คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.(เอกสารอดสำาเนา).

21. วนยวตตวโรจน, เรยบเรยง.โรคตดตอทเปนปญหาใหม :4การดำาเนนมาตรการทางสาธารณสขใน

ภาวะฉกเฉนจากโรคระบาด.กรงเทพมหานคร:ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำากด;2542.

22. P.Brès.PublicHealthActioninEmergenciesCausedbyEpidemics(WHO-OMS,1986,

285p.).Availablefrom:http://nzdl.sadl.uleth.ca/cgibin/library?a=p&p=about&c=who

23. SandmanPM.Riskcommunicationisatype;outbreakcommunicationisasubtype.

Availablefrom:http://www.psandman.com/gst2008.htm#categories.


บรรณานกรม1. สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548(2005).

ในปรชาเปรมปร,อภชาตเมฆมาสน,รงนภาประสานทอง,ชวลตตนตนมตกล,บรรณาธการ.พมพ

ครงท1.กรงเทพมหานคร:สำานกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมป;

2550.

2. International epidemiology association. A dictionary of epidemiology. In: Porta M.,

GreenlandS,LastMJ,editors.5thed.London:Oxforduniversitypress;2008

3. สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.หลกการควบคมโรคเบองตนสำาหรบSRRT.

ใน สมศกด วฒนศร บรรณาธการ. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหง

ประเทศไทย;2554หนา30-39.

4. LastMJ.PublicHealthandHumanecology.2ndedition.Appleton&LangePublishers;

1998.

5. กรมวทยาศาสตรการแพทยกระทรวงสาธารณสข.ชววทยาและการควบคมแมลง.ในอษาวดถาวระ

บรรณาธการ.พมพครงท3.กรงเทพมหานคร:บรษทดไซรจำากด;2548.

6. ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศทาอากาศยานสวรรณภม.ประสบการณการตอบโตไขหวดใหญสาย

พนธใหม2009ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศทาอากาศยานสวรรณภมระหวางวนท27เมษายน

ถง22กรกฎาคมป2552.(เอกสารอดสำาเนา)

7.พระราชบญญตโรคตดตอป2523.ราชกจจานเบกษาเลมท97,ตอนท52.(ลงวนท3เมษายน2543).

8.พระราชบญญตตรวจคนเขาเมองป2522.ราชกจจานเบกษาเลมท19,ตอนท20.(ลงวนท20กมภาพนธ

2535).

9.WHO. Control of communicable diseases manual. In: Heymann DL. editor. 19th ed.

Washington,DC:AmericanPublicHealthAssociation;2008.


ภาคผนวก


ตวอยางหลกฐานประเมนมาตรฐาน SRRT ตามตวชวดยอย

ตวอยางตวชวดท 2.1 การจดการความรของทม

ลำาดบ

แผน/โครงการจดการความรฯ:กระบวนการจดการความร(KMProcess)งานควบคมโรคSRRT

ชอหนวยงานงานควบคมโรคSRRTแผน/โครงการจดการความรเรองไขหวดใหญสายพนธใหมA(H1N1)ประจำาปงบประมาณพ.ศ.2552ตวชวดผลสำาเรจของแผน/โครงการ80%ของทมSRRTมองคความรเรองไขหวดใหญสายพนธใหมชนดA(H1N1)

1

2

3

4

5

6

การระบความร/

บงชความร

การสรางและ

แสวงหาความร

การจดการความร

ใหเปนระบบ

การเขาถงความร

การแบงปน

แลกเปลยนความร

การเรยนร

ประชมทมSRRTและให

ความรเรองไขหวดใหญสาย

พนธใหมชนดA(H1N1)

- จดทำาWorkshopเพอ

ระดมความคดเหนจาก

การปฏบตงาน

- การแตงตงคณะทำางาน

จดการความรเฉพาะทาง

- จดทำาระบบความรทไดใน

รปแบบเอกสาร

- จดเกบในรปแบบCD

- นำาความรลงWebsite

ศนยฯ37

- จดทำามมความรโดยการ

จดหาหนงสอ/รวบรวม

ความรทไดมาจดวางให

ผสนใจเขามาอานคนควา

หรอขอยมไปศกษาได

การเลาเรอง

(StoryTelling)

- การนำาเสนอกรณศกษา

- ทดสอบความรความเขาใจ

หวหนาทม

SRRT

เลขา

เลขา

คณะทำางาน

จดการ

ความร

เฉพาะทาง



มเอกสารระบ

ความร

-

-

-

-

นำาความรไปใช

ในการปฏบต

งานประจำาวน

1ชด

-1ครง

-1คณะ

1เรอง

-ม

-ม

1ครง/

เดอน

1ครง/

เดอน

เอกสารระบ

ความร

-การจด

Workshop

เพอระดมความ

คดเหน

-คำาสงแตงตง


จดการความร

เฉพาะทาง

ความรในรป

แบบเอกสาร

และCD

-มWebsite

-มมความร

จดประชมให

ความรและ

ปฏบต

จดประชม

ใหความรและ

ปฏบต

15ก.ค.

2552

3ส.ค.

2552

3-10

ส.ค.2552

11ส.ค.

2552

1ครง/

เดอน

1ครง/

เดอน

ระยะเวลาดำาเนนการ

กจกรรม วธดำาเนนการ ตวชวด เปาหมายตวชวด

ผรบผดชอบ สถานะ


ลำาดบ

7 การประมวลและ

กลนกรองความร

- แตงตงทมงานประมวล

ความรและกลนกรอง

ความร

- จดเกบความรในรปแบบ

เอกสาร

ประธาน ดำาเนนการ

เรยบเรยง

ปรบปรงเนอหา

ความรใหเปน

มาตรฐาน

พรอมใชปฏบต

งานแลว

1คณะคำาสง-แตงตง

ทมงาน

ประมวลความร

และกลนกรอง

ความร

-

ระยะเวลาดำาเนนการ

กจกรรม วธดำาเนนการ ตวชวด เปาหมายตวชวด

ผรบผดชอบ สถานะ


ตวอยางตวชวดท 2.2 สมาชกทมไดรบการฝกอบรม

การพฒนาบคลากรทมSRRTศนยบรการสาธารณสข37ประสงค-สดสาครตจนดา

ลำาดบ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

การประมวลและกลนกรอง

ความร

นายแพทย8

พยาบาลวชาชพ7วช.



พยาบาลวชาชพ6ว

พยาบาลวชาชพ5

ฝายระบาดวทยา

กองควบคมโรค

สำานกอนามย



















23,25,27

ก.ค.2550

1-3ส.ค.2550

25-27ม.ย.

2551

25-27ม.ย.

2551

20,24,26

ก.ค.2550

1-3และ9-10

ก.ค.2552

4-7ก.ย.2550

การพฒนาบคลากร

ทมเฝาระวงสอบสวน


กรงเทพมหานคร

การพฒนาบคลากร




อบรมหลกสตรทางระบาด

วทยาในโครงการพฒนา




อบรมหลกสตรทางระบาด

วทยาในโครงการพฒนา




-การพฒนาบคลากร




-ประชมเชงปฏบตการ

เพอพฒนาบคลากร




ประชมเชงปฏบตการเพอ

พฒนาศกยภาพพยาบาล

อนามยโรงเรยนเตรยม

พรอมรบภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสข

ชอหลกสตรชอ-สกล ตำาแหนง วน/เดอน/ปทอบรม

จดโดย


ตวอยางตวชวดท 3.1 การกำาหนดหนาทของสมาชกทมขณะออกสอบสวนโรคหรอตอบโตภาวะฉกเฉนฯ

มาตรฐานการปฏบตงานทมSRRTสอบสวนการระบาดโรคตางๆ

กจกรรมทแสดงบทบาทของหวหนาทม

หนาทความรบผดชอบของทมSRRTศนยบรการสาธารณสข37ประสงค-สดสาคร

ลำาดบ

1. นายแพทย 1.ตรวจจบการระบาดและรบแจงการระบาด

2.ประสานผรวมทมเพอออกสอบสวนการระบาด

3.ประสานเจาหนาทในพนทเพอวางแผนดำาเนนงาน

4.ประสานหนวยงานทเกยงของเพอสนบสนนการ

สอบสวน(เชนกรมวทยาศาสตรการแพทย

กรมปศสตวจงหวดฯลฯ)

5.มอบหมายใหแกสมาชกในทม

6.กรณมปญหาใหปรกษาทปรกษาทม

7.นำาทมออกสอบสวนและตดตามขอมลทยงไมได

รบพรอมสรปผลและเขยนรายงานการสอบสวน

โรค

8.นำาเสนอผลการสอบสวนแกผบรหารและผ

เกยวของ

ผอำานวยการ

ศนยบรการสาธารณสข

37ประสงค-สดสาคร

ตจนดา

หวหนาทม

หนาทรบผดชอบรายชอ ตำาแหนง


ตวอยางตวชวดท 3.2 จดประชมทมอยางนอย 2 ครงตอป

ตวอยางตวชวดท 3.3 หวหนาทมมสวนรวมในการบรหารจดการทม

การบรหารจดการของหวหนาทม

1. เปนประธานในการประชมทม

2. จดการแกไขปญหาของทม

3. จดสรรสงสนบสนนใหกบทมเชนจดเงนคาใชจายใหทมเปนคาโทรศพทมอถอ

4.นำาทมออกสอบสวนโรค

5. อำานวยการและควบคมกำากบขณะทมออกปฏบตงาน


ตวอยางตวชวดท 3.5 การสรางขวญและแรงจงใจ


ตวอยางตวชวดท 4.1-4.2 มผประสานงานทมตลอดเวลา และมหมายเลขโทรศพททตดตอสมาชกทมทงหมดได

ตลอดเวลา

รายชอเจาหนาททมเฝาระวงสอบสวนเคลอนท(SRRT)

วนเสารวนอาทตยและวนนกขตฤกษเวลา80.00-16.00น.

วนเดอนป

เสารท4กรกฎาคม52

อาทตยท5กรกฎาคม52

องคารท7กรกฎาคม52

พธท8กรกฎาคม52

เสารท11กรกฎาคม52

-

0-2903-1043

0-2415-0591

0-2887-9059

-

-

0-2424-1287

-

0-2411-3801

-

-

0-2889-1566

0-2403-7123

-

-

-

0-2903-1043

0-2415-0591

0-2887-9095

-

-

0-2424-1287

-

0-2411-3801

-

086-306-4818

086-970-3269

081-995-3436

080-995-3436

081-554-5940

086-306-4818

081-811-7347

087-106-0040

087-514-8671

081-438-0201

086-306-4818

081-207-5838

081-875-9571

081-513-7021

081-492-1796

086-306-4818

086-970-3269

081-995-3436

080-955-3436

089-405-4030

086-306-4818

081-811-7347

087-106-0040

087-514-8671

086-770-7683

แพทยหวหนาทม




พนกงานขบรถยนต








พยาบาลวชาชพ6ว













เบอรโทรศพท/โทรศพทเคลอนทรายชอ ตำาแหนง


ตวอยางตวชวดท 4.3 หนงสอ/ระเบยบ/หลกเกณฑ/ขอตกลงในการใชยานพาหนะทสามารถนำาออกสอบสวนและ

ควบคมการระบาดไดทนท

บนทก

สวน ศนยบรการสาธารณสข57บญเรองลำาเลศโทร.023961866

ท กท0713/130 วนท16มกราคม2555

เรอง ขออนมตใชรถยนต

เรยน ผอำานวยการสำานกอนามย

ตามโครงการทไดรบอนมตใหดำาเนนการออกหนวยแพทยเคลอนทโครงการปองกนและควบคมโรคไขหวดนกใน

พนทเขตกรงเทพมหานครระหวางเดอนเมษายน–เดอนพฤษภาคม2552ระหวางเวลา16.00-20.00เพอเปนการปองกน

และควบคมโรคไขหวดนกในพนทเขตประเวศนน

ศนยบรการสาธารณสข57บญเรองลำาเลศจงขออนมต รถยนตยหอ โตโยตา ไฮเอดหมายเลขทะเบยน

อห6283เพอรวมกจกรรมตามโครงการดงกลาวตามรายละเอยดทแนบมาพรอมน

จงเรยนมาเพอโปรดอนมตอำานาจการอนมตเปนของผอำานวยการสำานกตามคำาสงกรงเทพมหานครท81/2550

เรองมอบหมายอำานาจใหผอำานวยการสำานกปฏบตราชการแทนปลดกรงเทพมหานคร

นายแพทย8

ผอำานวยการสาธารณสข57บญเรองลำาเลศ


วนเดอนป

ส4ก.ค.52

อา5ก.ค.52

จ6ก.ค.52

อ7ก.ค.52

พ8ก.ค.52

ส11ก.ค.52

อา12ก.ค.52

081-834-4611

083-035-1066

084-028-4088

089-130-2389

081-834-4511

084-101-1632

085-110-8647

081-920-1590

081-834-4611

083-244-5284,086-093-3083

089-991-9231

089-130-2389

081-834-4611

081-314-9009

081-890-4233

081-920-1590

081-834-4611

089-031-1933

084-028-4088

089-130-2389

081-834-4611

081-820-4836

085-110-8647

081-920-1590

081-834-4611

089-148-0926

089-991-9231

089-130-2389

*ใชรถหมายเลขทะเบยน

อท6285


ฮศ5035


อท6285


ฮศ5035


อท6285


ฮศ5035


อท6285

โทรศพทรายชอ หมายเหต

(รายละเอยดแนบทายคำาสงศนยฯ37ท/2552)

ตารางการออกปฏบตงานของทมสอบสวนโรคเรว

ศนยบรการสาธารณสข37ประสงค-สดสาครตจนดา

ประจำาเดอนกรกฎาคม2552(วนเสารอาทตยและวนนกขตฤกษ)


ตวอยางตวชวดท 4.4 เกณฑการเตรยมสงสนบสนนการปฏบตงาน (แบบพมพ วสดอปกรณ เวชภณฑ อปกรณปองกน

ตนเอง เอกสารคมอ และแนวทางปฏบตงาน)

1)Syringe,SCC10cc

2)เขม

3)สำาล


5)หลอดใสเลอด

6)ตะแกรงวางเลอด

7)สายยางรดแขน

8)สตกเกอรปายชอ

9)กระตกนำาแขง

10)Icepack

11)ทาราฟลม

12)กรรไกร

13)ลวดพนสำาลปายจมก


15)อาหารเลยงเชอโรคระบบทางเดนหายใจ

16)อาหารเลยงเชอโรคระบบทางเดนอาหาร

17)ถงพลาสตกสะอาด(ถงรอน)สำาหรบเกบตวอยางอาหาร

18)นำายาลางมอ


20)Mask

21)แวน

22)หนากาก(N95)

23)รองเทาบท

24)ชดปองกนDisposable

25)แบบสอบสวนโรคทกชนด

อยางละ5,5อน

10อน

2หอ

1ขวด

10หลอด

1 อน

1 อน

1แผน

1ใบ

5อน

10อน

1 อน

10อน

10อน

3อน

10อน

10ใบ

1ขวด

1กลอง

1กลอง

4อน

10อน

4ค

4ตว

ตวอยาง4ชด

อยางละ5,5อน

10อน

2หอ

1ขวด

10หลอด

1 อน

1 อน

1แผน

1ใบ

5อน

10อน

1 อน

10อน

10อน

3อน

10อน

10ใบ

1ขวด

1กลอง

1กลอง

4อน

10อน

4ค

4ตว

ตวอยาง4ชด

จำานวนขนตำารายการ

ศนยบรการสาธารณสข63สมาคมแตจวแหงประเทศไทย

รายการวสดอปกรณขนตำาทใชในการประเมนงานปองกนและควบคมโรค

หมายเลขเอกสารES8

คมอเอกสารปฏบตงานเรอง:งานควบคมปองกนโรคในชมชน

สำาเนาฉบบท:หนาท:36

คงเหลอ

แกไขครงท

ผจดเตรยมเอกสาร

.....................................................................................

.........................../.........................../...........................

ผตรวจเอกสาร

.....................................................................................

.........................../.........................../...........................

อนมตโดย

.....................................................................................

.........................../.........................../...........................


การจดชดอปกรณสอบสวนโรคของกทม.


ตวอยางตวชวดท 4.5 เอกสารแนวทาง/ขนตอนปฏบตงานมาตรฐาน (SOP)


หมายเลขเอกสาร คมอเอกสารปฏบตงานเรอง:งานควบคมปองกนโรคในชมชน

สำาเนาฉบบท:หนาท:



.....................................................................................

.........................../.........................../...........................


.....................................................................................

.........................../.........................../...........................


.....................................................................................

.........................../.........................../...........................



หมายเลขเอกสารES8

คมอเอกสารปฏบตงานเรอง:งานควบคมปองกนโรคในชมชน

สำาเนาฉบบท:หนาท:



.....................................................................................

.........................../.........................../...........................


.....................................................................................

.........................../.........................../...........................


.....................................................................................

.........................../.........................../...........................



ตวอยางตวชวดท 4.6 มการจดงบประมาณทเพยงพอ เพอการสอบสวนควบคมโรค สงวตถตวอยาง การสอสาร

คาตอบแทนและการซอมแผน

แบบฟอรมการขออนมตดำาเนนงาน

โครงการตามแผนพฒนาจงหวดลพบร

งบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณพ.ศ.2552

**********************

จงหวดลพบร กลมจงหวดลพบร

ชอโครงการ สรางความเขมแขงของภาคเครอขายและแกนนำาในการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอ

อำาเภอพฒนานคมป2552งบประมาณงบAreabased.112,440บาท

งบPP.community247,200บาท

หนวยงานรบผดชอบหลกคปสอ.พฒนานคม

วตถประสงค

1. เพอลดอตราปวยดวยโรคไขเลอดออกไมนอยกวารอยละ20ของคามธยฐาน5ปยอนหลง(ป2546-

2550)

2. เพอสงเสรมการมสวนรวมในการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคของภาคเครอขาย

3. เพอเตรยมความพรอมรบการแพรระบาดของโรคไขหวดนก

**********************************************************************************************

ชอกจกรรมหลก

3.สงเสรมการมสวนรวม

ในการเฝาระวง

ปองกนสอบสวนและ

ควบคมโรคตดตอท

สำาคญและโรคทเปน

ปญหาระดบพนทของ

ภาคเครอขายใน

ระดบโซน

-คาอาหารทมสอบสวนโรคกรณท

มการระบาด(Onthejob

training)15คนๆละ90บาท

x5ครงเปนเงน6,750บาท

- คาอาหารกลางวนและอาหารวาง

ในการจดประชมWarroom

กรณเกดการระบาดและเกดโรค

เรงดวน15คนๆละ90บาท

x3ครงเปนเงน4,050บาท

รวมเปนเงน10,800บาท

(งบAreabased)

- จดตงทมสอบสวนเคลอนทเรว

(SRRT)ระดบโซนและ

กำาหนดบทบาทหนาท

- ประชมWarroomกรณเกด

การระบาดของโรคและ

ภยสขภาพและเกดโรค

เรงดวนในพนท

- สอบสวนควบคมโรคกรณเกด

การระบาดของโรคทสำาคญ

โรคอบตใหมอบตซำาและโรค

เรงดวน

- เกดการแลกเปลยน

เรยนรและเพมทกษะ

ดานการสอบสวน

ควบคมโรคแกเจาหนาท

ระดบตำาบลและภาค

เครอขาย

- เจาหนาทเกยวของรบ

ทราบสถานการณของ

โรคและภยสขภาพใน

พนทรวมทงมการแลก

เปลยนเรยนรดานการ

เฝาระวงและปองกน

โรคดวย

วธการปฏบตกจกรรมจำานวนงบประมาณ(บาท) ผลลพธตามกจกรรม


ตวอยางตวชวดท 5.1 แผนการฝกซอมทมประจำาป

แผนการฝกซอมประจำาป2552

แผนงานพฒนาทกษะของทมSRRT

การซอมสวม/ถอดเครองปองกนตนเอง(PPE)

ผสาธต น.พ.

ผเขารวมซอม ทมSRRT

เนอหา อางองในภาคผนวกคมอการดำาเนนงาน

ปองกนและควบคมโรคไขหวดนก

ในกรงเทพมหานคร

กจกรรม

1.ซอมสวม/ถอดเครองปองกนตนเอง

2.ขนตอนการสอบสวนโรคและ

ซอมแผนบนโตะโรคไขหวดใหญ2009

3.ซอมตรวจสอบความพรอมของสงสนบสนน

4.ฝกสอบสวนโรคทพบบอยในพนท

5.ซอมเกบวตถตวอยาง

6.ซอมตดตอสอสาร

เดอน

ก.ค. ต.ค.ก.ย. ธ.ค.ส.ค. พ.ย.



ตวอยางตวชวดท 5.2 แผนปฏบตการกรณเรงดวน/ภาวะฉกเฉนฯ หรอ Action plan สำาหรบโรค/ภยทสำาคญ

แผนปฏบตงานระบาดวทยาในภาวะฉกเฉน

ของศนยระบาดวทยาอำาเภอบางระจน

ประจำาปพ.ศ.2551

1.หลกการและเหตผล

ดวยในภาวะปจจบนปญหาฉกเฉนทางสาธารณสข(PublicHealthEmergency)มมากขนทงในดานความถ

ขนาดและความรนแรงรวมถงขดความสามารถในการแพรกระจายปญหาไปยงพนทอนๆทกพนทจงมความจำาเปนตองม

ความพรอมในการเฝาระวง และตอบสนองตอปญหาไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ การทำาใหทกหนวยงาน และ

บคลากรทกหนวยงานมความเขาใจและปฏบตงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพจงไดจดทำาแผนปฏบตงานระบาดวทยา

ในภาวะฉกเฉนของศนยระบาดวทยาอำาเภอบางระจนขนเพอเปนการเตรยมความพรอมในดานตางๆ

2.วตถประสงค

เพอใหปญหาฉกเฉนทางสาธารณสขทเกดขน ลดขนาด ความรนแรง และลดผลกระทบตอประชาชนในพนท

อำาเภอบางระจนและพนทใกลเคยงตลอดจนแกไขปญหาสาธารณสขทเกดขนใหกลบสสภาวะปกตโดยเรว

3.เปาหมาย

พนทอำาเภอบางระจนจำานวน8ตำาบล77หมบาน

4.ระยะเวลา

มกราคม2551-ธนวาคม2551

5.วธดำาเนนการ

5.1 ขนเตรยมพรอมรบสถานการณ

5.1.1 ตงศนยปฏบตงานระบาดวทยาในสภาวะฉกเฉนในสำานกสาธารณสขอำาเภอบางระจน

5.1.2 ใหสถานบรการสาธารณสขทกแหงเฝาระวงตดตามสถานการณอยางใกลชด

5.1.3 ใหสถานบรการสาธารณสขทกแหงวางแผนปองกนและบรรเทาปญหาดานสาธารณสขโดยเนนเรอง

- การปองกนการแพรระบาด และการควบคมโรค โดยเตรยมความพรอมดานครภณฑ เคมภณฑ

ยาและเวชภณฑ

- เตรยมชวยเหลอประชาชนทประสบปญหาสาธารณสขโดย

1. จดเตรยมพาหะวสดอปกรณครภณฑยาและเวชภณฑใหพรอมปฏบตงานทกเวลา

2. ตรวจสภาพอปกรณสอสารทกชนดใหอยในสภาพพรอมตลอดจนมเจาหนาทอยเวรยามตลอด

24ชวโมง

5.2 ขนดำาเนนการเมอเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

5.2.1 จดตงศนยอำานวยการและคณะกรรมการอำานวยการแกไขภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของ คปสอ.

บางระจนขนดงน

สำานกงานสาธารณสขอำาเภอบางระจน เปนทตงศนยอำานวยการชวยเหลอบรรเทา

สาธารณภยดานสาธารณสข

สาธารณสขอำาเภอบางระจน เปนผอำานวยการศนย

ผอำานวยการโรงพยาบาลบางระจน เปนรองผอำานวยการศนย

นางศวพรการะเวท กรรมการ


ตวอยางตวชวดท 6.1 กำาหนดรายชอโรคหรอภยทเปนปญหาสำาคญในพนทรบผดชอบ (Priority diseases)

รายชอโรคภยทเปนปญหาในพนทเขตบางกอกใหญ

- ไขเลอดออก

- ชคนกนยา

- หด

- สกใส

- แอนแทรกซ

- ไขหวดใหญ

- มอเทาปาก

- อจจาระรวงเฉยบพลน

- อหวาตกโรค

ตวอยางตวชวดท 6.2 การจดทำาทะเบยนรบแจงขาว แฟมขาวสาร หรอฐานขอมลทด


ใบรบแจงขาวการเกดโรคจากชมชน/โรงเรยน

กองสาธารณสขและสงแวดลอมเทศบาลนครลำาปาง

***********************************************

วนทรบแจง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ผแจง......................................................................................ตำาแหนง(ถาม)............................................................................ชมชน/หนวยงาน............................................................................

เบอรโทรศพทตดตอกลบ...................................................................................................................................................................................................................................................................................

เนอขาว/เหตการณ/ลกษณะความผดปกตทพบ......................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

สถานทเกดเหต.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เวลาทเกดเหต.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

จำานวนผปวย....................................................................................................รายจำานวนผเสยชวต....................................................................................................ราย

ผรบแจงขาวชอ....................................................................................................ตำาแหนง.........................................................................หนวยงาน..........................................................................

การดำาเนนงานหลงไดรบแจงขาว...........................................................................................................................................................................................................................................................

แจง โรงพยาบาลลำาปาง SRRTเทศบาลลำาปาง

สสจ.ลำาปาง

กจกรรมทไดดำาเนนการ

1. ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


ตวอยางรปแบบการเขยนรายงานสอบสวนโรคแบบ Full Report

การระบาดของโรคอาหารเปนพษในนกเรยนโรงเรยนแหงหนง

ตำาบลเกาะแกว อำาเภอเมอง จงหวดภเกต

วนท 18-20 กรกฎาคม 2554

บทคดยอ

การสอบสวนการระบาดของโรคอาหารเปนพษทเกดขนในโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวด

ภเกตวนท 18-20กรกฎาคม2554มวตถประสงคเพอยนยนการวนจฉยและการระบาดของโรคลกษณะการเกดโรค

หาสาเหตของการระบาดแหลงโรคและวธถายทอดโรคเพอหาแนวทางในการปองกนและควบคมการระบาดโดยทำาการ

ศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนาและเชงวเคราะหแบบUnmatchedCase-controlStudyเกบขอมลดวยการสมภาษณ

และบนทกลงในแบบสอบสวนผลการสอบสวนพบผปวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนแหงนจำานวน63คนเปนเดกนกเรยน

จำานวน62คนคร1คนอตราปวยรอยละ3.6พบอตราปวยสงสดในนกเรยนชนประถมศกษาปท4รอยละ17.12ม

ลกษณะการแพรกระจายเชอแบบมแหลงโรครวม (Intermittent common source) ผปวยสวนใหญมอาการปวดทอง

คลนไสอาเจยนปวดศรษะมไขและถายเหลวตามลำาดบซงผปวยไดดมนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตโดยพบ

วาเครองดมดงกลาวเปนปจจยเสยงของการระบาดอยางมนยสำาคญทางสถตโดยมคาAdjustedOddsRatioเปน98.46,

95%CI=18.38,527.51สวนสาเหตททำาใหนมเสอมคณภาพพบวากระบวนการขนสงและการเกบเครองดมไมไดมาตรฐาน

โดยไมไดควบคมอณหภมระหวางขนสงตามคำาแนะนำาขางกลอง (เกบทอณหภม 2-5 องศาเซลเซยส ตลอดเวลา) จงได

แนะนำาใหโรงเรยนและผประกอบการปรบปรงการเกบรกษาและขนสงนมพาสเจอรไรสใหมอณหภมเหมาะสมตรวจสภาพ

กลองหรอบรรจภณฑกอนจำาหนาย/แจกจาย แนะนำานกเรยนใหสงเกตลกษณะของอาหาร/เครองดมกอนรบประทาน และ

ใหคำาแนะนำาเกยวกบการสขาภบาลอาหารและสงแวดลอมของโรงเรยน

บทนำา

วนท19กรกฎาคม2554เวลา14.53น.งานระบาดวทยาสำานกงานสาธารณสขอำาเภอเมองภเกตไดรบแจง

ทางโทรศพทจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเกาะแกว วาพบผปวยเปนนกเรยนของโรงเรยนประถมแหงหนง ตำาบล

เกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกตเขารบการรกษาดวยอาการปวดทองคลนไสอาเจยนจำานวน7รายดงนนทมเฝาระวง

น.ส.ศรแพรเองฉวน1,น.ส.สนสาระงบทกข1,นายผดงเกยรตอทกเสนย1,นางอรนดาพทธรกษ2,นายเอกชยเสยงลำา2,นายปรชารางมณ2,นายสมบตสงฆาฬะ3,น.ส.วลาวลยรงคสกล3,นายนเชษฐชนรอด3,นายววฒนบญชวย4,น.ส.เกษณเปรยบเหมอน5,น.ส.วนดา

กสคณ6,นายภเมศรคงเกต7และน.ส.กสมาสวางพนธ8

1 สำานกงานสาธารณสขอำาเภอเมองภเกต2 โรงพยาบาลวชระภเกต3 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเกาะแกว4 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลวชต5โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลกะรน6โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลราไวย7 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเฉลมพระเกยรตฯตำาบลฉลอง8 สำานกงานสาธารณสขจงหวดภเกต


สอบสวนเคลอนทเรว(SurveillanceandRapidResponseTeam/SRRT)อำาเภอเมองภเกตจงไดออกสอบสวนและ

ควบคมปองกนโรคระหวางวนท19-21กรกฎาคม2554

วตถประสงค

1. เพอยนยนการวนจฉยและการระบาดของโรค

2. เพออธบายลกษณะการระบาดของโรคและการกระจายของโรค

3. เพอหาสาเหตของการระบาดแหลงโรคและวธถายทอดโรค

4. เพอหาแนวทางในการควบคมและปองกนการระบาดของโรคในครงน

วธการศกษา

1.การศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา

1.1 รวบรวมขอมลประวตการเจบปวยจากบนทกเวชระเบยนของผปวยทเขารบการรกษาทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำาบลเกาะแกว โรงพยาบาลวชระภเกตและทะเบยนการเขารบการรกษาทหองพยาบาลของโรงเรยนรวมทง

การสมภาษณผปวยและครเกยวกบอาการประวตการรบประทานอาหารยอนหลง 3 วน โดยใชแบบสอบสวนโรคอาหาร

เปนพษของสำานกระบาดวทยา1

1.2 คนหาผปวยเพมเตมในโรงเรยน(Activecasefinding)โดยกำาหนดนยามผปวยดงน

ผปวย (Case) หมายถง ครและนกเรยนในโรงเรยนแหงนทมอาการใดอาการหนงดงน ปวดทอง

ถายเหลวคลนไสอาเจยนปวดหวหรอมไขระหวางวนท18-20กรกฎาคม2554

2.การศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห

ทำาการศกษาแบบมกลมควบคม(UnmatchedCase-controlStudy)สดสวนกลมผปวยตอกลมควบคม1:2

โดยเขาไปในทกหองเรยนสอบถามถงอาการปวยตามนยามเพอคดเลอกเปนผปวยสมภาษณเดกทปวยในชนประถมศกษา

ปท 1- 6ทกคนและสมภาษณเดกทไมปวยจำานวน2 เทาของเดกทปวยในแตละชนเรยน โดยมนยามผปวยและมนยาม

กลมควบคมดงน

ผปวย (Case) หมายถง นกเรยนประถมศกษาปท 1-6 ในโรงเรยนแหงนทมอาการใดอาการหนงดงน

ปวดทองถายเหลวคลนไสอาเจยนปวดหวหรอมไขระหวางวนท18-20กรกฎาคม2554

กลมควบคม (Control) หมายถงนกเรยนประถมศกษาปท 1-6 ในโรงเรยนแหงน ทไมมอาการปวดทอง

ถายเหลวคลนไสอาเจยนปวดหวหรอมไขในวนท18-20กรกฎาคม2554

เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามทประยกตจากแบบสอบสวนโรคอาหารเปนพษของสำานกระบาดวทยา โดยม

รายละเอยดเกยวกบอาหารอาการปวยระยะเวลาเรมอาการเพอศกษาความสมพนธของอาหารแตละชนดกบการเกดโรค

อาหารเปนพษ

3.การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ

3.1 เกบตวอยางอจาระโดยวธRectalswabculture(RSC)ผปวยจำานวน20รายเพอสงตรวจแบคทเรย

กอโรคอาหารเปนพษณโรงพยาบาลวชระภเกต

3.2 เกบตวอยางเครองดมนมโรงเรยนและนำาดมอยางละ1ตวอยางเพอสงตรวจเชอStaphylococcus

aureus, Salmonella spp., Vibrio choleraeณศนยวทยาศาสตรการแพทยท14(ภเกต)กรมวทยาศาสตรการแพทย

4.การศกษาขอมลทางดานสงแวดลอมและกระบวนการจดเกบนม

4.1 ตรวจรางกายผสมผสอาหารโดยดลกษณะทวไปความสะอาดของรางกายแผลหรอผวหนงมอใบหนา

และเลบจำานวน12รายและตรวจการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรยในมอของผสมผสอาหารโดยใชชดทดสอบSI-2จำานวน

12ตวอยาง


4.2 ศกษาสงแวดลอมในโรงเรยน โดยการสงเกตและสอบถามผทเกยวของเกยวกบ ลกษณะสขาภบาล

สงแวดลอมของหองครวสขอนามยของแมครวและผเกยวของกบอาหารสถานทรบประทานอาหารนำาดมนำาใชหองนำา

หองสวมสภาพแวดลอมทวไปรอบๆโรงเรยนแหลงทมาของอาหารทสงสยกระบวนการขนสงการจดเกบนมโรงเรยนและ

เครองดมเพอประเมนจดเสยงทเปนสาเหตของการเกดการระบาด

• เครองมอสถตทใชและการวเคราะหขอมล

แบบสอบสวนโรคอาหารเปนพษของสำานกระบาดวทยา ในการเกบรวบรวมขอมลทางระบาดวทยา

เชงพรรณนาและแบบสอบถามสรางขนเองในการวเคราะหหาปจจยทเกยวของกบการระบาดของโรคจดทำาฐานขอมลและ

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมSoftwareสำาเรจรปEpiInfo2version3.3.2สถตทใชในการศกษาไดแก

1. สถตเชงพรรณนาเพออธบายลกษณะทวไปของกลมตวอยางไดแกจำานวนรอยละอตราอตราสวน

คาเฉลย

2. สถตเชงวเคราะห เพอศกษาความสมพนธของอาหารแตละชนดกบการเกดโรคอาหารเปนพษโดย

ใชChi-square testอตราความเสยงสมพนธ (OddsRatio:OR)และชวงความเชอมน95%CIและกำาจดตวกวน

(Confounders)โดยวธMultiplelogisticregression(AdjustedOR)

ผลการศกษา

1.ขอมลทวไป

โรงเรยนททำาการศกษาเปนโรงเรยนระดบประถมศกษา เปดสอนตงแตระดบชนอนบาล-ประถมศกษาปท 6

มนกเรยนทงหมดจำานวน883คนครและบคลากรทวไป50คนรวม933คนและโรงเรยนแหงนตงอยในบรเวณเดยว

กบโรงเรยนระดบมธยมศกษาซงเปดสอนระดบมธยมศกษาปท1-6มจำานวนนกเรยนทงหมด753คนมครและบคลากร

ทวไป60คนรวม813คนโรงเรยนทงสองแหงใชสนามหญาโรงอาหารและสหกรณโรงเรยนรวมกน

การจดบรการอาหารของโรงเรยน โรงเรยนมหองสหกรณจำาหนายเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท เชน

นำาหวานนำาผลไมนมกลองและนำาดมรวมทงขนมกรบกรอบสวนโรงอาหารมจำานวน2แหงแหงแรกใหบรการเฉพาะ

เดกอนบาลมแมครวปรงอาหารและมครกำากบดแลโรงอาหารแหงท2จำาหนายอาหารแกนกเรยนระดบประถมศกษาและ

มธยมศกษาโดยมรานคาจำานวน6รานจำาหนายประเภทขาวราดแกงอาหารตามสงและเครองดมตางๆ

ชวงเวลาทมการจำาหนายอาหารใหนกเรยนในแตละวนดงน

เวลา07.00น.-07.50น. สหกรณและโรงอาหารจำาหนายอาหารใหแกนกเรยน

เวลา08.15น.-08.20น. นกเรยนระดบประถมศกษาดมนมสดพลาสเจอรไรสรสจด(นมโรงเรยน)

เวลา09.10น.-09.20น. เวลาพกเชาสหกรณและโรงอาหารจำาหนายอาหารใหแกนกเรยน

เวลา11.00น.-11.40น. พกกลางวนสหกรณและโรงอาหารจำาหนายอาหารใหแกนกเรยน

เวลา12.00น.-12.10น. นกเรยนระดบอนบาลศกษาดมนมสดพลาสเจอรไรสรสจด(นมโรงเรยน)

เวลา13.20น.-14.00น. เวลาพกบาย/ละหมาดสหกรณและโรงอาหารจำาหนายอาหาร

เวลา15.30น.-16.00น. เวลาละหมาด/เลกเรยนสหกรณและโรงอาหารจำาหนายอาหาร

วนจนทรท18กรกฎาคม2554โรงเรยนประถมศกษาเปดการเรยนการสอนเปนปกตหลงจากปดเรยนไป

3วนตงแตวนทศกรท15กรกฎาคม2554(วนอาสาฬหบชา)-วนอาทตยท17กรกฎาคม2554

2.ขอมลสถานการณโรค

จากการทบทวนรายงานการเฝาระวงโรคทางระบาดวทยาของสำานกงานสาธารณสขอำาเภอเมองภเกตตงแต

ปพ.ศ.2549-2554พบวาสถานการณของโรคอาหารเปนพษในเขตอำาเภอเมองจงหวดภเกตมอตราปวย96.75,100.64,

88.32, 94.08, 105.76และ37.96ตอแสนประชากรตามลำาดบ โดยตำาบลเกาะแกวเปนตำาบลหนงทตองเฝาระวงโรค

อาหารเปนพษ(ตารางท1)


ตารางท1อตราปวยดวยโรคอาหารเปนพษในอำาเภอเมองจงหวดภเกตป2549-2554จำาแนกรายป

ตำาบล

ตำาบลเกาะแกว

ตำาบลฉลอง

ตำาบลวชต

ตำาบลราไวย

ตำาบลรษฎา

ตำาบลกะรน

ตำาบลตลาดเหนอ

ตำาบลตลาดใหญ

85.97

102.05

85.59

103.27

117.62

67.02

90.71

92.11

91.95

114.16

105.89

93.87

87.54

145.62

117.64

80.33

44.14

47.24

44.86

25.97

35.75

37.75

12.89

43.71

113.05

86.05

93.83

89.68

84.03

106.76

117.58

73.30

138.12

113.32

121.44

44.27

51.38

197.35

93.88

89.82

88.89

103.69

93.83

75.40

50.33

110.41

98.76

58.92

อตราปวยตอแสนประชากร

ป2554(1มค.-30พค.54)

ป2553ป2552ป2551ป2550ป2549

3.ผลการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา

จากการสมภาษณผปวยจำานวน63รายซงเปนนกเรยนชนประถมศกษา58รายนกเรยนชนมธยมศกษา

จำานวน4รายครประถมศกษาจำานวน1รายผลการทบทวนบนทกเวชระเบยนของผปวยทเขารบการรกษาทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำาบลเกาะแกว โรงพยาบาลวชระภเกต หองพยาบาลของโรงเรยน และสมภาษณครพยาบาล พบผปวย

จำานวน27รายโดยทงหมดเขารบการรกษาวนท19กรกฎาคม2554จงไดคนหาผปวยเพมเตมในโรงเรยนพบผปวยเพม

อก36รายผปวยทกรายทงทไดรบการรกษาและไมไดรบการรกษาหายจากอาการปวยภายใน1-3วน

ขอมลการเขารบการรกษาของผปวยผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลถลางจำานวน11รายโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำาบลเกาะแกวจำานวน7รายซอยากนเองจำานวน4รายโรงพยาบาลวชระภเกตจำานวน3รายคลนก

เอกชนจำานวน2ราย(รปท1)

รปท1แสดงสถานทรกษาพยาบาลของผปวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนแหงหนง

ตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกตวนท18-20กรกฎาคม2554

ลกษณะการกระจายของโรคตามบคคล

พบผปวยตามนยามจำานวน63รายผปวยเปนเพศชาย27รายและเพศหญง36ราย(อตราสวนผปวย

ชายตอหญงเทากบ1:1.3)อายเฉลย9ป(อายระหวาง6-21ป)และพบผปวยมากทสดในกลมอาย10ป(รอยละ

30.16)(ตารางท2และตารางท3)


ตารางท2 การกระจายของผปวยโรคอาหารเปนพษตามอายโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกต

วนท18-20กรกฎาคม2554

อาย

6ป

7ป

8ป

9ป

10ป

11ป

12ป

14ป

16ป

21ป

1

13

2

5

19

14

4

3

1

1

1.59

20.63

3.17

7.94

30.16

22.22

6.35

4.76

1.59

1.59

จำานวน(n=63) รอยละ

ตารางท3 อตราปวยของผปวยโรคอาหารเปนพษจำาแนกตามเพศโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมอง

จงหวดภเกตวนท18-20กรกฎาคม2554

เพศ

ชาย

หญง

รวม

795

951

1,746

3.40

3.79

3.61

27

36

63

จำานวนทงหมด(คน) จำานวนผปวย(คน) อตราปวย(%)

ผปวยรอยละ68.25มอาการปวดทองคลนไสอาเจยนตามมาดวยอาการถายเหลวปวดศรษะมไขและ

ถายเปนนำาตามลำาดบ(รปท2)

รปท2รอยละของอาการและอาการแสดงของผปวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนแหงหนง



ลกษณะการกระจายของโรคตามสถานท

การกระจายของโรคตามชนเรยนพบวาชนเรยนทมอตราปวยสงสดคอชนประถมศกษาปท4รอยละ17.12

รองลงมาคอชนประถมศกษาปท1รอยละ11.30และชนประถมศกษาปท5รอยละ10.48สวนชนเรยนทไมมผปวยคอ

ชนอนบาล(ตารางท4)

ตารางท4 อตราปวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกตวนท18-20

กรกฎาคม2554จำาแนกตามชนเรยน

ระดบชน/ตำาแหนง

-อนบาล

-ประถมศกษาปท1






-มธยมศกษาตอนตน

-มธยมศกษาตอนปลาย

-คร

รวม

225

115

113

113

111

105

101

481

272

110

1746

0

11.30

2.65

4.42

17.12

10.48

6.93

0.62

0.37

0.91

3.61

0

13

3

5

19

11

7

3

1

1

63

จำานวนทงหมด(คน) ผปวย(คน) อตราปวย(%)

จากขอมลดงกลาวจงไดทำาการสอบถามประวตการรบประทานอาหารรวมกนของกลมผปวย พบวามขอมล

การรบประทานอาหารในวนท18-19กรกฎาคม2554ดงน

ตารางท5 จำานวนและรอยละของผปวยโรคอาหารเปนพษโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกต

จำาแนกตามชนดอาหารในวนท18-19กรกฎาคม2554(n=63)

ชนดของอาหาร

นมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต

นมโรงเรยน(นมพาสเจอรไรสรสจด)

ขนมกรบกรอบ

ชาเยน

ไกพะโล

ขาวมนไก

กระเพราไก

ไขดาว

ชาดำาเยน

ไขเจยว

โอวลตนชงเยน

มามา

61

45

11

10

9

8

8

7

7

5

5

5

96.83

71.43

17.46

15.87

14.29

12.70

12.70

11.11

11.11

7.94

7.94

7.94

จำานวนผปวยทรบประทาน(ราย) รอยละ


ตารางท5 จำานวนและรอยละของผปวยโรคอาหารเปนพษโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกต

จำาแนกตามชนดอาหารในวนท18-19กรกฎาคม2554(n=63)(ตอ)

ชนดของอาหาร

ขาวตมไก

ขนมโตเกยว

กระเพราปลาดก

ตมยำาไก

ไกทอด

เครป

ขาวมนไกทอด

กวยเตยว

แกงเหลอง

นมเปรยว

ผดเผดไก

แกงปลาดก

ไขปลาทอด

5

5

4

4

3

3

3

3

2

2

1

1

1

7.94

7.94

6.35

6.35

4.76

4.76

4.76

4.76

3.17

3.17

1.59

1.59

1.59

จำานวนผปวยทรบประทาน(ราย) รอยละ

ลกษณะการกระจายของโรคตามเวลา

ผปวยสวนใหญ(รอยละ96.83)ดมนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตซงจำาหนายในหองสหกรณโรงเรยน

จากการศกษาขอมลพบวาสหกรณโรงเรยนรบนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตมาจำาหนายเปนวนแรกในวนท18

กรกฎาคม2554เวลาประมาณ14.00น.-16.00น.และเรมจำาหนายอกครงในเชาวนท19กรกฎาคม2554จนถงชวง

บายสหกรณโรงเรยนไดรบแจงจากครวานมมรสเปรยวใหหยดจำาหนาย

ผปวยรายแรกเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท4เรมปวยวนท18กรกฎาคม2554เวลาประมาณ16.00น.

ในเวลาไลเลยกนพบนกเรยนปวยอก12รายโดยผปวยกลมนดมนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตในเวลาประมาณ

14.00น.

วนท19กรกฎาคม2554เรมมนกเรยนปวยเวลาประมาณ07.30น.หลงดมนมพาสเจอรไรสรสมอลต

ชอกโกแลตจากนนพบผปวยเพมขนเรอยๆโดยชวงเวลาทพบผปวยมากทสดคอเวลา12.00น.-13.00น.ระยะฟกตว

เฉลย4ชวโมง45นาทระยะฟกตวทสนทสด30นาทเมอพจารณาเสนโคงการระบาดมลกษณะเขาไดกบการระบาดท

มแหลงโรครวมกนชนดIntermittentcommonsourceoutbreakเนองจากมการจำาหนายนมเพยงสองวนและเปนระยะสนๆ

จงทำาใหลกษณะเสนโคงเหมอนกบPointcommonsourceในแตละวน(รปท3)


รปท3จำานวนผปวยโรคอาหารเปนพษจำาแนกตามเวลาเรมปวยในโรงเรยนแหงหนง


จากการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนาไดขอสรปเบองตนวาการระบาดของโรคอาหารเปนพษมอาหารทสงสย

เปนสาเหตของการเกดโรคคอนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตเนองจากผทดมนมดงกลาวมอตราปวยสงสดเมอเทยบ

กบรายการอาหารอนๆ (รอยละ 96.83) และพบวานกเรยนระดบมธยมจำานวน 3 คนและคร 1 คนทมประวตดมนม

พาสเจอรไรส รสมอลตชอกโกแลตเพยงอยางเดยว มอาการปวยเชนเดยวกน ในทางกลบกนนกเรยนชนอนบาลซงไมได

ดมนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต ไมมอาการปวย จงไดทำาการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะหเพอหาความสมพนธ

ของอาหารตอการเกดโรคตอไป

4.ผลการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห

จากการศกษาแบบมกลมควบคม (Unmatched Case-control Study) พบผปวยซงเปนนกเรยนประถม

ศกษาปท1-6จำานวน58รายและกลมควบคมจำานวน116ราย

ผลการวเคราะหหาชนดของอาหารและความสมพนธตอการเกดโรคพบอาหารทเปนปจจยเสยงคอนมพาส

เจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต(OR=59.78,95%CI=13.83,258.33)และขนมโตเกยว(OR=10.85,95%CI=

1.24,95.17)สวนนมโรงเรยน(OR=0.11,95%CI=0.04,0.28)ไกทอด(OR=0.28,95%CI=0.08,0.98)

กระเพราไก(OR=0.30,95%CI=0.13,0.70)และชาเยน(OR=0.31,95%CI=0.14,0.66)เปนปจจยปองกน

การเกดโรคอยางมนยสำาคญทางสถต(ตารางท6)

แตเมอนำาปจจยตางๆจำานวน11ชนดอาหารทมคาp<0.20มาเขาmodelสดทายเพอกำาจดตวกวน

ระหวางปจจยตางๆโดยวธMultiplelogisticregressionพบวาเหลออาหารทเปนปจจยเสยงเพยงชนดเดยวไดแกเครองดม

รสมอลต (Adjusted OR = 98.46, 95% CI = 18.38, 527.51) และเหลอปจจยปองกนสองชนดคอนมโรงเรยน

(AdjustedOR=0.04, 95%CI=0.01, 0.18)และชาเยน (AdjustedOR=0.25, 95%CI=0.07, 0.86)

ตามลำาดบซงปจจยทงสามตางเปนปจจยตอการเกดและปองกนโรคทอสระตอกน(ตารางท7)


ตารางท6 ความสมพนธระหวางอาหารกบการปวยดวยโรคอาหารเปนพษของผปวยในโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกว

อำาเภอเมองจงหวดภเกตวนท18-20กรกฎาคม2554(UnivariateAnalysis)

รายการอาหาร(18-19ก.ค.54)

นมโรงเรยน

ขนมกรบกรอบ

ไขเจยว

โอวลตนชงเยน

ไกทอด


เครป

ขาวมนไกทอด

กระเพราปลาดก

ตมยำาไก

ไขดาว


นมพาสเจอรไรสรสมอลตฯ

ไกพะโล

ชาเยน

มามา


ขาวตม

กวยเตยว

แกงเหลอง



ไขปลาทอด

ผดเผดไก

45

11

5

5

3

8

3

3

4

4

7

8

56

9

10

5

7

5

3

2

2

5

1

1

13

47

53

53

55

50

55

55

54

54

51

50

2

49

48

53

51

53

55

56

56

53

57

57

113

15

17

17

19

8

17

3

7

8

17

40

37

22

47

8

5

4

5

4

11

1

0

0

3

101

99

99

97

108

99

113

109

108

99

76

79

94

69

108

111

112

111

112

105

115

116

116

0.11*

1.58

0.55

0.55

0.28*

2.16

0.32

2.05

0.39

1.00

0.80

0.30*

59.78*

0.78

0.31*

1.27

3.04

2.64

1.21

1.00

0.34

10.85*

undefined

undefined

0.04,0.28

0.67,3.70

0.19,1.57

0.19,1.57

0.08,0.98

0.77,6.08

0.09,1.13

0.40,10.51

0.04,3.41

0.22,3.47

0.31,2.05

0.13,0.70

13.83,258.33

0.34,1.83

0.14,0.66

0.40,4.08

0.92,10.06

0.68,10.24

0.28,5.25

0.18,5.62

0.07,1.59

1.24,95.17

undefined

undefined

<0.001

0.292

0.259

0.259

0.036

0.138

0.060

0.317

0.347

0.612

0.640

0.004

<0.001

0.575

0.002

0.448

0.059

0.138

0.534

0.652

0.129

0.016

0.333

0.333

กลมผปวยn=58

กน กนไมกน ไมกน

กลมควบคมn=116 95%CIOR p-value

หมายเหต*มนยสำาคญทางสถต


อำาเภอเมองจงหวดภเกตวนท18-20กรกฎาคม2554(Multiplelogisticregressionanalysis)

รายการอาหาร

นมโรงเรยน

ไกทอด


เครป


0.11*

0.28*

2.16

0.32

0.30*

0.04,0.28

0.08,0.98

0.77,6.08

0.09,1.13

0.13,0.70

0.04*

0.80

4.45

0.54

0.54

0.01,0.18

0.12,5.09

0.71,27.86

0.07,4.08

0.14,2.07

<0.001

0.811

0.110

0.553

0.368

OR 95%CI 95%CIAdj.OR p-value



อำาเภอเมองจงหวดภเกตวนท18-20กรกฎาคม2554(Multiplelogisticregressionanalysis)(ตอ)

รายการอาหาร

นมพาสเจอรไรสรสมอลตฯ

ชาเยน


ขาวตม



59.78*

0.31*

3.04

2.64

0.34

10.85*

13.83,258.33

0.14,0.66

0.92,10.06

0.68,10.24

0.07,1.59

1.24,95.17

98.46*

0.25*

2.85

2.55

0.44

38.51

18.38,527.51

0.07,0.86

0.21,37.74

0.22,28.72

0.05,3.59

0.54,2735.51

<0.001

0.028

0.425

0.447

0.443

0.093

OR 95%CI 95%CIAdj.OR p-value

หมายเหต*มนยสำาคญทางสถต

5.ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

5.1 ผลการตรวจตวอยางอจจาระผปวยจำานวน20รายโดยวธRectalswabcultureไมพบแบคทเรยกอ

โรคอาหารเปนพษ

5.2 ผลการตรวจตวอยางนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตนมพาสเจอรไรสรสจด (นมโรงเรยน) และ

นำาดมณศนยวทยาศาสตรการแพทยท14(ภเกต)กรมวทยาศาสตรการแพทยไมพบเชอStaphylococcus aureus,

Salmonella spp., Vibrio cholerae

6.ผลการศกษาสงแวดลอมทโรงเรยนและกระบวนการจดเกบผลตภณฑนม

6.1 ผลจาการตรวจรางกายผสมผสอาหาร จำานวน 12 ราย ไมพบผมอาการผดปกต และผลตรวจการ

ปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรยในมอของผสมผสอาหารโดยใชชดทดสอบSI-2จำานวน12ตวอยางพบการปนเปอนโคลฟอรม

แบคทเรยจำานวน9ตวอยาง

6.2 ผลการศกษาสงแวดลอมในโรงเรยนสภาพโรงอาหารสะอาดแตขาดการปกปดอาหารบรเวณลางภาชนะ

ไมเหมาะสมถงขยะไมมฝาปดหองสวมไมสะอาดไมมสบลางมอมถงใสขยะรอกำาจดจำานวนมากสวนหองสหกรณโรงเรยน

ไมตดเครองปรบอากาศทำาใหรอนอบอาว

กระบวนการขนสงและจดเกบนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต

วนท17กรกฎาคม2554เวลาประมาณ08.00น.ผประกอบการซอนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต

จำานวน120กลองจากจงหวดกระบบรรจในถงพลาสตกเทนำาแขงบดบนกลองเครองดมเดนทางถงตำาบลเกาะแกวอำาเภอ

เมองภเกตเวลาประมาณ10.30น.และไดนำาเครองดมรสมอลตจดเกบในหองเยน

วนท18กรกฎาคม2554เวลาประมาณ13.30น.ผประกอบการขนยายนมจำานวน117กลองโดยไมได

แชเยน มาจดเกบในตแชเยนของสหกรณโรงเรยน และเรมจำาหนาย เวลาประมาณ14.00น.-16.00น. ของวนท 18

กรกฎาคม2554และเวลา07.00น.-14.00น.วนท19กรกฎาคม2554(ดงรปท4)


กระบวนการขนสงและการจดเกบนมพาสเจอรไรส รสมอลตชอกโกแลต

รปท4กระบวนการขนสงและจดเกบนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตวนท17-18กรกฎาคม2554

การตรวจสอบหองเยนพบลกษณะไมเหมาะสมหลายประการไดแกตดตงในทโดนแดดสองไมมมานพลาสตก

ปองกนการเปลยนแปลงของอณหภม มการเปดปดระหวางขนยายนมเขา-ออกหลายๆ ครง จากการตรวจสอบอณหภม

พบวามการตงคาอณหภมไวท5องศาเซลเซยสโดยเครองทำาความเยนจะทำางานจนความเยนเทากบ5องศาเซลเซยส

แลวตดการทำางานและจะเรมทำางานอกครงทอณหภม13องศาเซลเซยสทงนพบวาในแตละครงทปดเปดหองเยนอณหภม

จะสงขนมากกวา15องศาเซลเซยสและใชเวลาไมนอยกวา30นาทในการทำาความเยนใหอยในระดบปกต

การตรวจสอบตแชเยนในโรงเรยนพบวามอณหภม4-5องศาเซลเซยสแตจากการสงเกตพบวามการปดเปด

บอยครงซงทำาใหอณหภมสงขน

นมรสมอลตชอกโกแลตเปนผลตภณฑนมพาสเจอไรสผลตโดยบรษทเอกชนบรรจในกลองกระดาษขนาด

กลองละ200มลลลตรสวนประกอบนมโค88.97%เครองดมมอลตสกดรสชอกโกแลต6%นำาตาล5%วตะมนผสม

0.027%เลขทะเบยนอย.10-1-08023-1-0014lot.no.210754:13:53วนหมดอายวนท21กรกฎาคม2554คำาแนะนำา

ขางกลองแนะนำาใหเกบไวทอณหภม2-5องศาเซลเซยสตลอดเวลา

ผลการเฝาระวงโรค ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรวไดดำาเนนการเฝาระวงโรคในกลมนกเรยน จนถงวนท

30กรกฎาคม2554ไมพบผปวยรายใหมเกดขน


มาตรการควบคมปองกนโรค

1. แนะนำาเจาหนาทสหกรณใหตรวจสอบสภาพกลองนมและการขนสงกอนรบมาจำาหนาย

2. แนะนำาเจาหนาทของโรงเรยนใหจดเกบนมหรออาหารทตองควบคมอณหภมตามคำาแนะนำาขางกลอง

3. แนะนำานกเรยนใหสงเกตรสชาตและลกษณะของอาหารถาผดปกตควรงดรบประทานและแจงครประจำาชน

4. ตรวจแนะนำาสขาภบาลอาหารและสงแวดลอมและสอนการลางมอแกแมคา

5. แจงบรษทผผลตนมรสมอลตฯใหมมาตรการจดเกบและการขนสงทงจากบรษทหรอตวแทนจำาหนาย

6. ตรวจแนะนำาผประกอบการทจดสงนมใหมความรในการจดเกบผลตภณฑนมและการขนสงตามมาตรฐานการ

เกบรกษานมโรงเรยน

วจารณผล

จากการทบทวนเอกสารวชาการพบวาผลตภณฑนมมกประสบปญหาการเสอมเสยเนาบดแมจะมมาตรฐาน

ตามหลกเกณฑวธการผลตทด(Goodmanufacturingpractice,GMP)แตการจดการใหเกดความปลอดภยตองอาศย

ความรวมมอในการควบคมระบบขนสงและเกบรกษาอยางถกตองเหมาะสมตลอดหวงโซโดยเฉพาะอยางยงผลตภณฑนม

ทผานกรรมวธการฆาเชอดวยความรอนโดยวธพาสเจอรไรสซงมกมปญหาทางดานจลนทรย

การพาสเจอรไรส3 เปนกระบวนการทำาลายเชอแบคทเรยโดยใชเวลาและอณหภมแตกตางกน 2วธคอ การใช

อณหภมไมตำากวา63องศาเซลเซยสและคงอยทอณหภมนไมนอยกวา30นาท(Lowtemperaturelongtime)แลว

ทำาใหเยนลงทนททอณหภม5องศาเซลเซยสหรอตำากวาหรอใชอณหภมไมตำากวา72องศาเซลเซยสและคงอยทอณหภม

นไมนอยกวา 15 วนาท (High temperature short time) แลวทำาใหเยนลงทนททอณหภม 5 องศาเซลเซยส หรอ

ตำากวา

การพาสเจอรไรสเปนการถนอมอาหารแบบชวคราวเพราะสามารถปองกนมใหจลชพเจรญในชวระยะเวลาหนง

แตสารอาหารยงอยครบถวนหรอเกอบครบถวนดงนนจงมประโยชนตออาหารทตองรบประทานเปนประจำาแตไมเกบไวนานๆ

เชนนมนำาผลไมอาหารทผานกระบวนการนมขอควรปฏบตดงน

1. เกบไวในตเยนเสมอ เพราะจลชพบางสวนยงคงมอยในนำานมหากไมเกบนมไวในตเยนนมอาจจะเสยภายใน

1-7วนเทานนและตองเกบทอณหภมประมาณ5องศาเซลเซยส

2. สงเกตลกษณะของนมกอนดมควรรนนมใสแกวสงเกตดวาถามตะกอนเปนเมดขาวๆแสดงวานมเสยแตถา

ไมมเมดขาวๆควรตรวจสอบดวยการชมถามรสเปรยวเกดขนไมควรดม

3. ไมควรเกบนมสดไวนานเกนไปถงแมจะเกบนมพาสเจอรไรสไวในตเยนกอาจเสยไดทงนเพราะหลงจากการ

บรรจแลวกวานมจะถกนำามาสงทบานอาจจะมอณหภมสงนานเกนไปจลชพจงเจรญเตบโตจนทำาใหนมเกอบจะเสยแมเกบ

ไวในตเยนอก2วนจลชพกยงสามารถเจรญเตบโตพอทจะทำาใหนมเสยไดดงนนหากเปนไปไดควรดมใหหมดภายใน1วน

ผลตภณฑนมทจำาหนายในโรงเรยนควรมการเกบรกษาและขนสงอยางถกตองเชนเดยวกบนมโรงเรยน4(รปท5)เพอคงไว

ซงคณภาพของผลตภณฑและเพอความปลอดภยของเดกนกเรยนกระบวนการขนสงทเหมาะสมนนผขนสงตองตรวจสอบ

นมพาสเจอรไรสหนาโรงงานจดเรยงผลตภณฑในรปแบบทเหมาะสมควบคมอณหภมระหวางขนสงจนถงโรงเรยน


วธการเกบรกษาและขนสงผลตภณฑนมพาสเจอรไรส

รปท5วธการเกบรกษาและขนสงผลตภณฑนมพาสเจอรไรสทเหมาะสม(ทมา:คมอมารกษาคณภาพ

นมโรงเรยนกนเถอะฉบบผประกอบการ.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณสข)

อนตรายของจลนทรยทพบในการผลตนมพาสเจอรไรส5สาเหตอาจเกดจากนำานมดบไมมคณภาพเครองมอเครองใช

ไมสะอาดการควบคมการผลตไมดพอและการปฏบตงานของพนกงานไมถกสขลกษณะจงทำาใหเกดการปนเปอนระหวาง

กระบวนการผลตและขนสง

จลนทรยททำาใหเกดโรคซงปนเปอนในนำานมมหลายชนดจลนทรยสำาคญทพบบอยไดแกSalmonella, Bacillus

cereus, Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenesและEscherichia colil

ลกษณะการเสยของนำานมมไดหลายลกษณะหลายสาเหตไดแกนำานมมกลนรสเปลยนไปเกดจากจลนทรยท

ทำาใหสผดปกต นำานมมกลนหน เกดจากการยอยสลายไขมนโดยจลนทรย นำานมเปนยางเหนยว เกดจากแบคทเรยสราง

แคปซลระหวางการเจรญนำานมมรสขมเกดจากจลนทรยยอยโปรตนในนำานมทำาใหโปรตนสลายตวเปนของเหลวใสรสขม

สวนการทนมมรสเปรยวเชนเหตการณเกดโรคอาหารเปนพษในครงนเกดจากการจลนทรยผลตกาซทำาใหนำานมเปนฟอง

รสเปรยว

ปจจยทมผลทำาใหจลนทรยเจรญเตบโตและเพมจำานวนจนอาจทำาใหเกดอนตรายในการบรโภคนมมหลายปจจย

โดยอณหภมเปนปจจยทสำาคญ เนองจากแบคทเรยททำาใหเกดอาหารเปนพษสวนใหญสามารถเจรญเตบโตไดดทอณหภม

อบอน เชนBacillus cereus (30-45องศาเซลเซยส),Staphylococcus aureus (35-40องศาเซลเซยส) ในขณะ

เดยวกนอณหภมยงเปนสาเหตสำาคญททำาใหเกดการปนเปอนหลงการพาสเจอรไรส ดงนนกระบวนการผลต การเกบรกษา

และการขนสงจนถงมอผบรโภคตองรกษาอณหภมไมใหเกน8องศาเซลเซยสจงจำาเปนทตคอนเทนเนอรและถงเยนทใช

ขนสงตองควบคมอณหภมไดตลอดระยะเวลาททำาการขนสง


จากการศกษาผลการตรวจทางหองปฏบตการไมพบแบคทเรยกอโรคอาหารเปนพษแตเมอพจารณาอาการทาง

คลนกและระยะฟกตวพบวาอาจเกดจากเชอStaphylococcus aureus6ซงมระยะฟกตว30นาท-8ชวโมง(2-4

ชวโมง)ผปวยมอาการเกดขนอยางรวดเรวไดแกปวดทองบดรนแรงคลนไสอาเจยนอจจาระรวงเปนนำามกไมมไขแต

อาจพบไขตำาๆไดบางเปนบางราย

ผลการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะหบงชวาการปวยมความสมพนธกบอาหารทนกเรยนรบประทานโดยพบวา

นกเรยนทดมนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลต มโอกาสปวยมากกวาคนทไมดม อยางมนยสำาคญทางสถต และมนม

โรงเรยนและชาเยนเปนปจจยปองกนทงนอาจเกดจากเดกนกเรยนทดมนมโรงเรยนและชาเยนไมไดซอนมรสมอลต มารบ

ประทานเพมเตมรวมถงการทไมพบเดกอนบาลปวยเปนเพราะเดกอนบาลไมสามารถซอนมรสมอลตมารบประทาน

นอกจากนจากการสมภาษณนกเรยนพบขอมลวาเครองดมดงกลาวบางกลองมรสเปรยวแตเนองจากเปนครงแรก

ทมการจำาหนายเครองดมนในโรงเรยนนกเรยนสวนใหญไมเคยรบประทานจงไมเคยทราบวารสชาตจรงของเครองดมนเปน

อยางไร อยางไรกตาม จากการประสานบรษทผผลต ซงใหขอมลวาไมพบปญหาจากสายการผลต และผลการตรวจสอบ

ตวอยางผลตภณฑทเกบไวในโรงงาน พบวาคาวเคราะหเชอจลนทรยอยในเกณฑมาตรฐาน รวมทงบรษทไมพบขอมลการ

รองเรยนเรองคณภาพของผลตภณฑในสนคาทผลตในครงทผลตเดยวกน

จงเปนไปไดวาสาเหตการเกดโรคอาหารเปนพษครงนนาจะเกดจากนมพาสเจอรไรสรสมอลตชอกโกแลตทม

สภาวะอณหภมจากการขนสงและการเกบรกษาไมเหมาะสม คอมอณหภมพอเหมาะทจะทำาใหเชอแบคทเรยเจรญเตบโต

เพมจำานวนจนสามารถสรางพษและทำาใหเกดอาการของโรคได

ขอจำากดในการศกษา

1. การศกษาครงนมขอจำากดดานการเกบตวอยางอาเจยนและอาหารสงตรวจและการทมตวอยางอาหารจำากด

ทำาใหหองปฏบตการเลอกตรวจเฉพาะเชอทกอโรคและแสดงอาการตรงกบผปวย

2. การสอบถามประวตอาหารและการเจบปวยในเดกอาจไดขอมลไมครบถวน

3. การเกบขอมลในเดกรวมทงการกำาหนดนยามทมความไวสงและความผดพลาดในการศกษา(Bias)อาจทำาให

เกดคาผดปกตของขอมล(Outlier)และขอมลมความคลาดเคลอนได

4. เนองจากโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษาใชโรงอาหารและสหกรณรวมกนจงเปนไปไดวาจะม

นกเรยนระดบมธยมศกษามอาการปวยรวมดวย แตโรงเรยนมธยมศกษาอยระหวางการสอบ ทำาใหไมสามารถสมภาษณ

นกเรยนได

สรปผลการสอบสวน

การระบาดของโรคอาหารเปนพษในนกเรยนโรงเรยนแหงหนงตำาบลเกาะแกวอำาเภอเมองจงหวดภเกตระหวาง

วนท18-20กรกฎาคม2554มผปวยตามนยาม63รายอตราสวนผปวยเพศชายตอเพศหญงเทากบ1:1.3อายเฉลย

ผปวย9ปผปวยสวนใหญมอาการปวดทองคลนไสอาเจยนการระบาดมลกษณะแบบแหลงโรครวมกนชนดintermittent

common source ผลการวเคราะหปจจยเสยงพบวาผทดมนมพาสเจอรไรส รสมอลตชอกโกแลต ทจำาหนายในสหกรณ

โรงเรยนมโอกาสปวยมากกวาผทไมไดดมมากกวาอาหารประเภทอนอยางมนยสำาคญทางสถตโดยมคาAdjustedOdds

Ratioเปน98.46,95%CI=18.38,527.51และจากการเฝาระวงโรคตออกเปนเวลา10วนไมพบผปวยรายใหมเกดขนอก

ในการศกษาครงนผลการตรวจทางหองปฏบตการไมพบเชอกอโรคในRectalSwabcultureของผปวยและตวอยางอาหาร


ขอเสนอแนะ

1. ปรบปรงระบบการจดเกบนมโรงเรยนและเครองดมในโรงเรยนใหมอณหภมทเหมาะสม

2. ปรบปรงรานคาทจำาหนายอาหารในโรงเรยนใหมมาตรฐานสขาภบาลอาหาร

3. ควรมการตรวจสขภาพผจำาหนายอาหารในโรงเรยนทกป

4.พฒนาระบบการเฝาระวงโรคในโรงเรยน หากพบนกเรยนปวยเปนกลมกอนใหแจงหนวยงานสาธารณสขใน

พนทโดยเรว

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณศนยวทยาศาสตรการแพทยท14(ภเกต)กรมวทยาศาสตรการแพทยกลมงานคมครองผบรโภคและ

เภสชสาธารณสขสำานกงานสาธารณสขจงหวดภเกตคณะครและนกเรยนทใหความรวมมอทำาใหการสอบสวนโรคในครงน

สำาเรจลลวงดวยดและขอขอบคณนพ.กฤษณสกลแพทยโรงพยาบาลวชระภเกตพญ.วราลกษณตงคณะกลและนพ.โรม

บวทองสำานกระบาดวทยาทใหคำาแนะนำาในการศกษาน


1. สำานกระบาดวทยากรมควบคมโรคนยามโรคตดเชอประเทศไทย2544. (ออนไลน) เขาถงไดจาก : http://epid.

moph.go.th/publish/comd/cdsur/home.htm(เขาถง:19กรกฎาคม2554)

2.คมอการใชงานโปรแกรมEpi InfoforWindows. (ออนไลน). เขาถงไดจาก :http://home.kku.ac.th/spongd/

EpiInfo_unit01.pdf(เขาถง:20กรกฎาคม2554)

3.การพาสเจอรไรส.(ออนไลน). เขาถงไดจาก :http://web.ku.ac.th/schoolnet/snet4/cell/past.htm(เขาถง :20

กรกฎาคม2554)

4. สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณสข.มารกษาคณภาพนมโรงเรยนกนเถอะฉบบผประกอบการ.

5. กองควบคมอาหาร สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข. คมอ GMP ผลตภณฑนมพรอม

บรโภคชนดเหลวทผานกรรมวธฆาเชอดวยความรอนโดยวธพาสเจอรไรซสำาหรบผประกอบการ.2550

6. สำานกโรคตดตอทวไปกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.การปองกนควบคมและรกษาโรคอาหารเปนพษ.2551

ขอคดเหนจากคณะกรรมการตดสนการประกวดรายงานสอบสวนโรคประจำาป2555

รายงานสอบสวนโรคฉบบนเรยบเรยงขอมลไดครบถวนสมบรณอานเขาใจไดงายมวธการศกษาท

เปนขนตอนชดเจน และนำาเสนอผลการศกษาทลอไปกบวธการศกษา สามารถใชขอมลจากระบาดวทยา

เชงพรรณนามาวเคราะหเพอตงสมมตฐานของการเกดโรคไดอยางดรวมทงพสจนสมมตฐานดวยวธการศกษา

ทเหมาะสมนาเชอถอนอกจากนยงอธบายทมาและกระบวนการผลตและขนสงนมโรงเรยนซงเปนสาเหตของ

การเกดโรคไดโดยละเอยดนำาไปสการควบคมโรคทเฉพาะเจาะจงตอการระบาดไดสวนเชอโรคทเปนสาเหต

ของการระบาดนนแมไมสามารถเพาะเชอหรอตรวจหาสารพษไดแตจากลกษณะอาการทางคลนกและขอมล

ทางระบาดวทยา(ระยะฟกตวและปจจยเสยง)เชอไดวาเปนการระบาดทเกดจากเชอแบคทเรยทสรางสารพษ

เชนStaphylococcus aureusหรอBacillus cereusในการสอบสวนโรคทนททไดรบแจงการรบแจง

สถานบรการทพบผปวยใหเกบตวอยางอาเจยนไวทนทจะทำาใหสามารถตรวจจบเชอโรคทเปนสาเหตของการ

ระบาดไดมากขน




Documents

คู่มือSrrt ฉบับปรับปรุง 55