25.9.2012

1

ORGANOGRAFIJAOrgan- dio biljnog tijela koji vrši odre enu funkciju!

Vegetativni i reproduktivni!

Adventivni!(adventivan= sporedan, ne raste na svom mjestu, pridošao)

Analogni (ista funkcija),

homologni (isto porijeklo).

Metamorfozirani …

izdan

ak

• Pove anje spoljašnje površine• Podjela funkcija• Princip vrsto e biljnog tijela• Princip ekonomi nosti

Osnovni principi gra e biljnog tijelaNivoi tjelesne organizacije

Evolutivni trend

25.9.2012

2

Tipovi grananja

dihotomija anizotomija

dihopodijalno grananje

monopodijalnosimpodijalno

• Simetrija cvijeta: polisimetri an= aktinomorfan, pravilan; monosimetri an= zigomorfan, nepravilan cvijet

Polisimetrija = (radijalna simetrija)

Bilateralna simetrija Asimetrija

25.9.2012

3

Sjemenja a- ovojnica sjemenaEndosperm- hranljivo tkivoKlica- za etak biljke u sjemenu/sjemenom zametkuKotiledoni- klicini listi iEpikotil- vršni dio stabaoceta kliceHipokotil- donji dio stabaoceta klice, od kotiledona do korijenka

Razvi e biljakasjeme (zigot-embrion-klica)- klijanac- biljka - sjeme

Vrste hranljivog tkiva

Endosperm- vodi porijeklo od elija embrionove kese, dio je gametofit generacije (reproduktivno porijeklo).

Perisperm- vodi porijeklo od nucelusa, dio je sporofit generacije (vegetativno porijeklo)

25.9.2012

4

1. Sjemena bez endosperma- kotiledoni apsorbuju sav ili skoro sav endosperm tako da on ne postoji ili se nalazi u vidu jednog ili dva sloja elija (pr. leptirnja e (Fabaceae), glavo ike (Asteraceae), ruže

(Rosaceae), krstašice (Brassicaceae).

2. Sjemena sa endospermom- endosperm ini glavnu masu, a klica samoneznatan deo sjemena (žitarice i sve ostale trave, biljke iz porodice pomo nica (Solanaceae), ljiljana (Liliaceae) i dr.

3. Sjemena sa perispermom koji predstavlja hranljivo tkivo vegetativnog poreklo jer nastaje od nucelusa; imaju ga predstavnici porodice karanfila (Caryophyllaceae), lobode (Chenopodiaceae) i dr.

4. Sjemena sa endospermom i perispermom sadrže hranljivo tkivo dvojnog porekla i re e se javljaju; ima ga npr. biber (Piper).

Tipovi sjemena- u donosu na vrstu hranljivog tkiva

• Plumula- vršni pupoljak klice• Skutelum- kotiledon

monokotila, nalik na cjev icu• Koleoptil- prvi list kod klice

trava, koji se javlja kao tanka opna koja obuhvata plumulu

• Koleoriza- opnasti omota koji obavija korjenak klice trava.

• Dormancija, germinacija (voda, svjetlost, tempetatura)

25.9.2012

5

Razvi e biljakasjeme (zigot-embrion-klica)- klijanac- biljka - sjeme

Pravi listovi

EpikotilKotiledoni

Hipokotil

Korijen

Epigei no klijanje

Hipogei no klijanje

Stabaoce (epikotil, hipokotil)- izdanakKorjenak- korijen

25.9.2012

6

Izdanak(stablo + listovi +

reproduktivne strukture)

izdan

ak

Korijen

Apikalni meristem

pupoljak

nodus

nodus

nodus

nodus

internodus stabla

list

Za eci bo nih grana= za eci pupoljaka

Pupoljak= vegetativna kupa + listovi koji je opkoljavaju

IzdanakFotofilni izdanak

Geofilni izdanakrizom

25.9.2012

7

Terminalni pupoljak

Bo ni pupoljak

Lisni pupoljak

Cvjetni pupoljak

Cvjetni pupoljak

Serijalni pupoljak

Kolateralni pupoljak

Pupoljci....

Zimski pupoljci, pupoljci za obnavljanje, uspavani pupoljci, kauliflorija .... advnetivni pupoljci

Forme stablaDrvo, žbun, polužbun, zeljaste biljke

višegodišnjejednogodišnje

25.9.2012

8

Stablo- primarna gra a

Opšta primarna gra a:Epidermis, primarna kora, centralni cilindar

I EPIDERMISII PRIMARNA KORA

Primarni floem*

Primarni ksilem*

Srž*

*III CENTRALNI CILINDAR

Dikotiledone biljke!

Provodni snopi *

Elementi primarne kore

• Parenhimske elije• Mehani ke elije• Endodermis=

skrobna sara

Elementi centralnog cilindra

• Pericikl• Provodni snopi i

ili provodni cilindar

• Srž

25.9.2012

9

• Pericikl: a) Parenhimske elije b) Prsten od sklerenhimskog i parenhimskog tkivac) Trake sklerenhima i parenhima koje se

naizmjeni no smjenjuju

skrobna sara

Primarna kora

Lamium purpureum-mrtva kopriva

Ranunculus spp.- ljuti

Centralni cilindar

PericiklProvodna tkivaSrž

25.9.2012

10

Aristolochia sipho- vu ja jabuka

pericikl

Helianthus annuus- suncokret

Sklerenhim*

Endodermis

Kolenhim

Parenhim*

Epidermis

dlakaKambijalna zona

Protoksilem

Protoksilemskiparenhim

Elementi sekundarnog

ksilema

Srž

Parenhim*pericikl

25.9.2012

11

Zea mays – kukuruz

MONOKOTILEDONE BILJKE!!!

Uporedna shema primarne gra establa mono- i dikotiledonih biljaka

PRIMARNO STABLO DIKOTILAPRIMARNO STABLO MONOKOTILA

Zatvoreni kolateralni provodni snopi Otvoreni kolateralni

provodni snopi

Sržni zraci

Kambijum

25.9.2012

12

Sekundarna gra astabla

Primarna kora

KoraPrimarni floemVaskularni kambijumPrimarni ksilemSrž

Sekundarni ksilemSekundarni floem

PERIDERMPlutaFelogenFeloderm

Sekundarni floem

Vaskularni kambijum

Sekundarni ksilem

Drveni zraci

Epidermis

Tipovi sekundarnog debljanja: 1. Tilia tip2. Aristolochia tip3. Helianthus prelazni tip

Primarni i sekundarni rastepidermiskora

Primarni floemVaskularni kambijumPrimarni ksilem

srž

sržPrimarni ksilem

Vaskularni kambijumPrimarni floemkora

epidermis

Periderm

Sekundarni floem

Sekundarni ksilem

periderm

Kora (primarna i sekundarna)

pluta

Felogen

pluta

Felogen

Sekundarni floem

Sekundarni ksilemSržni zrak

25.9.2012

13

Sekundarna gra a stabla lipe

peridermpluta

Felogen

Sekundarni floem

Sekundarni kslem

Vaskularni kambijum

Drveni zrak

Jesenje drvoProlje no drvo

Primarni ksilem

srž

Seku

ndar

na k

ora

25.9.2012

14

25.9.2012

15

KATEGORIJE LISTOVA

-Kotiledoni

-Profile

-Brakteje-gornje liš e

-Ljuspasto liš e –donje

-Srednje liš e-asimilaciono (pravo)

-Liš e u zoni cvjetova

LIST

Forma lista

Nervatura …

Zalisci

Raspored listova

25.9.2012

16

list

BIFACIJALNI LISTOVI

EKVIFACIJALAN LIST

UNIFACIJALA LIST

25.9.2012

17

METAMORFOZE LISTA

Metamorfoza lista u rašljiku

Metamorfoza lista u trn

rašljika

Metamorfoza lisne drške u filodije

Listovi kao organi za magacioniranje hrane

Metamorfoze izdanka

Rizomi

(horizontalni, uspravni, monopodijalni, simpodjalni)

Rizom umbira

Rizom kisele paprati

25.9.2012

18

Rizom ur evka(Convallariamajalis)

Rizom pirevine(Agropyron repens)

Zatvoreni kolateralniprov.snopi

3- pericikl u vidu mehani kog prstena

Lukovica Krtola

25.9.2012

19

Metamorfoza izdanka u trn Metamorfoza izdanka u rašljikeFilokladije

Sukulente

• Podzemni organ radijalne simetrije na kojem se ne obrazujuju lisne primordije!

Korijen

Meristemska zonaZona izduživanja

Bo ni korijen

Primarni korijen

Korjenove dlake

Korjenova kapaVrh korjena

Bo ni korijen

Epidermis

Prokambij.

Korjenova kapa

Vršni meristemOsnovni meristem

EndodermisDermatogen

25.9.2012

20

KorjenovadlakaRizodermis (epiblem)

Kora

Floem

Kasparijeva zadebljanja …

Metaksilem

ProtoksilemEndodermis

Srž

elija propusnica

Rast bo nih korjenova

Presjek kroz zonu korjenovih dlaka

Prim.kora

Centralnicilindar

1- prokambijum2- endodermis3- primarna kora4- rizodermis5- ksilem6- floem7- vaskularni kambijum8- pericikl9- sekundarni ksilem10- sekundarni floem11- felogen12- peridermis

Presjek vrha korijena

Presjek kroz zonu iznad korijenovih dlaka

Formiranje prstena od vaskularnog kambijuma

Sekundarno debljanje

25.9.2012

21

KORJEN DIKOTILA KORJEN MONOKOTILA

Korjenova dlaka

Kora

Pericikl

Endodermis

sržFloem Ksilem

Rizodermis

Tipovi korjena i metamorfoze

OsovinskiŽili ast

Repast korijen Korjenove kvržice

Adventivni korjen

Puze e stablo sa adventivnim korjenima

Mikoriza

Korjenske krtole

Kontraktilni korjenoviVazdušni korjenoviKorjenovi za provjetravanjeDaskasti korjenoviAsimilacioni korjenovi