poštanski saobraćaj

UVOD

Ako se osvrnemo na daleku prošlost,primijetićemo da su ljudi oduvijek imali potrebu za prenosom novosti,informacija i poruka. Npr. u starom vijeku ,svima je bila najbitnija karika vladanje i sigurnost države. Da bi to ostvarili ljudi su morali organizovati niz načina za prenos poruka. U daljnjem sadržaju ćemo vidjeti koliko je taj prenos poruka i informacija bio važan i koliko je djelovao na opći razvoj u svijetu. Obrazložićemo da poštanski saobraćaj ima za cilj da brzo, tačno, sigurno i neprekidno vrši prenos pisanih i na drugi način oblikovanih saopštenja, stvari i robe, govornih i negovornih informacija za sve korisnike u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju. Takođe znamo da je poštanski saobraćaj sistem u kojem svi dijelovi funkcionišu povezano, što je omogućeno tehničkim ujedinjenjem poštanske mreže i jedinstvenom tehnologijom u obavljanju poštanskih usluga. Možemo reći da se poštanski saobraćaj javlja kao posrednik između velikog broja korisnika u prenosu informacija, robe, poslovne korespodencije i drugih pošiljaka i time doprinosi unapređenju razvoja zemlje. Riječ pošta je nastala od latinske riječi posita, što znači sagrađena ili postavljena. Španjolci i Portugalci poštu nazivaju carreiro,nastala od currere,što znači trčati. Objašnjeno je da je ta riječ nastala zbog glasnika, koji su morali trčati prenoseći poruke i pošiljke. Objasnićemo nastanak i značaj poštanskog saobraćaja,kao i sve ostale pojmove vezane za poštanski razvoj. Također,važno je spomenuti kako poštanski saobraćaj u svijetu funkcioniše danas. Tu ćemo pojasniti sve opcije i organizacije dostavljačkog programa,tj slanje pošte i pošiljki. Susrest ćemo se sa raznim oblicima pošiljki ,kao što su razne vrste dopisnica,tiskovina,sekograma i malih paketa,te pojasniti njihov značaj.

1

1. Prvi oblici poštanskih službi

Prema historijskim izvorima,prvi oblici poštanskih službi su se pojavili u Egiptu p.n.e ,za vrijeme drevnih faraona. Ispočetka su poštanske službe bile namijenjene u svrhu vojne upotrebe. Ta poštanska služba je bila sastavljena od nekoliko ljudi-glasnika ,koji su imali za zadatak pješačiti do određenih stajališta (današnji Message Relay System) ,gdje su se smijenjivali na svakih šest sati hodanja. Kasnije su u upotrebu uveli konje i deve,pa su glasnici dobijali na vremenu. Također,u vrijeme dinastije Chan u Kini,je nastala glasnička služba. Stara Grčka je imala posebnu poštansku službu . Prva podjela se odnosi na organizaciju dva oblika – glasnik pojedinac i kraljevska konjička organizacija. Druga podjela se odnosi na značaj službi. Gramatophoren je naime,bila služba ,koja je imala lokalni značaj,jer je prenosila poruke i informacije unutar grada. Hemerodromen je bio naziv za službu ,koja je sadržala brze glasnike ,te tako prenosila poruke i informacije na većim udaljenostima. Glavne glasničke organizacije je vodio Aleksandrije duž rijeke Nil. Starogrčki historičari Xenophon i Heradotus prenose da je u Perziji ,u vrijeme vladavine cara Cyrusa ,organizovana glasnička služba ,koja se zvala Angareon . Ta organizacija je bila relejnog tipa ,sa stajalištima međusobno udaljenim jedan dan jahanja. Prenos poruka se odvijao danonoćno,tako što su glasnici jedan drugome predavali pisane ili usmene poruke. Za dobar prenos poruka,zaslužni su bili dobro izgrađeni putevi. Historičari prenose da je najbolja organizovana glasnička organizacija starog vijeka ,bila rimska CURSUS PUBLICUS ( lat. – javna kola) za vrijeme vladavine imperatora Oktavijana Avgusta (40. god. p.n.e.) Sastojala se od stanica,cesta i transportnih sredstava. U toj organizaciji su postijale dvije vrste stanica: mansiones (one koje su služile za razmjenu konja svakih četrnaest kilometara) ; i mutationes (one koje su imale prateće objekte,konačišta,konjušnice i kovačnice,te su se postavljale svakih šezdeset kilometara.) Propašću Rimskog carstva u V st. ,gasi se i ova služba. Vidimo da glasničke organizacije u starom vijeku imaju zajedničke karakteristike, jer su formirane radi istih ciljeva. Organizovane su po relejnom sistemu veza i služe isključivo za potrebe države. One organizovano prenose pošiljke, a neke prevoze putnike i robu. Što se srednjeg vijeka tiče,u početku se smatralo danema potrebe za glasničkim službama,budući da je Rimsko carstvo propalo. No,kasnije,razvitkom trgovine i zanata,dolazi do potrebe za komuniciranjem. Srednjovjekovne poštanske veze obuhvataju period od pada Zapadnog rimskog carstva 476. p.n.e sve do poštanskog saobraćaja u prvoj polovini XVIII vijeka.

Dr. Sc. Ivan Bošnjak, Poštanski promet, Fakultet prometnih znanosti, Zagreb (1998) , str 83

2

Na razvoj glasničkih i poštanskih veza uticali su slijedeći događaji: otkriće Amerike 1492. godine, pad Carigrada 1453 godine,početak reformacije u Njemačkoj 1517 godine ,kao i brojne migracije plemena i raznih naroda,porast moći hrišćanske,naročito katoličke crkve i razvoj gradova. Dominacija Otomanske imperije na našim teritorijama držala je oblike i organizaciju poštanskih veza na niskom stepenu razvoja.

Možemo uopšteno reći da je poštanski saobraćaj Srednjeg vijeka imao slijedeće razvojne oblike:

- Poštanske veze prelaznog perioda od propasti Curcus Publikus i stvaranjem velikih feudalnih država do velike Franačke države Karla Velikog (742-814)

- Poštanske veze crkvenih i svetovnih ustanova

- Univerzitetske poštanske veze

- Trgovačke postanske veze

- Poštanski saobraćaj feudalnih porodica Turn-Taksis i Paar

(slika br.1) curcus publikus


3

2. Porodice Thurn-Taksis i Paar u javnom poštanskom saobraćaju

Javni poštanski saobraćaj je nastajao postepeno. Razvijao se počevši od srednjovjekovnih glasničkih organizacija. Javlja se u XVI vijeku. Povećale su se potrebe za redovne poštanske veze, a i država ugovorom ustupa pravo na eksploataciju poštanskog saobraćaja privatnim licima. Porodica Thurn-Taksis, je prva koja je došla na zamisao da uvede redovnu poštansku službu. Porodica prelazi u Njemačku u XIV vijeku, gdje je prvi Taksis organizovao dvorsku glasničku službu. Prvu je koncesiju dobila od države Njemačke (pravo da na njenom teritoriju organizira prijenos pošte), a potom koncesije od Nizozemske, Španjolske, Francuske i Italije.Car Maksimilijan i vladar ogromnog carstva sklapa ugovor sa Fransoa Taksisom i nagrađuje porodice Taksis radi organizovanja ,dajući im plemićku titulu grofa. Ugovorom se porodica Taksis obavezuje da organizuje brze i neprekidne veze između Beča i nasljednih hamburških zemalja, kao i veze sa značajnim evropskim dvorovima. Ugovorom j porodica Taksis naplaćuje poštarinu za pošiljke privatnih lica, kako bi se pokrili troškovi besplatnog prenosa državnih službi.Kasnije porodica Thurn-Taksis pretvara staru dvorsku glasničku službu u poštansku službu. Punih 300 god. organizuju poštanski saobraćaj u Njemačkoj, sklapaju ugovore i sa drugim evropskim vladarima o organizovanju redovnih međunarodnih poštanskih veza i uspostavljaju međunarodni prenos privatnih pošiljaka i prevoz privatnih lica. Kasnije je sklopljen ugovor sa francuskim kraljem Filipom o održavanju stalnih veza između Francuskog i Njemačkog dvora. Taksisovi se proslavljaju,jer posjeduju sve elemente javnog poštanskog saobraćaja,kao što su dobro utvrđene cijene,dobro poštansko osoblje,sigurne i brze poštanske veze sa relejnim stanicama i dolazak,oprema i odlazak pošte. Ta porodica prva uvodi tkz postiljone,koji predstavljaju lica koja sprovode pošiljke i putnike. Glasnici i kuriri Taxisovih pošta su bili u mogućnosti i imali su pravo kazniti i ukloniti sa puta svakog tko obavlja prijenos pisama, tereta i ljudi.Porodica Paar je imala prilično slično iskustvo kao i Porodica Thurn-Taksis. Ta porodica je dobila pravo 1624.godine za organizovanje redovnog poštanskog prometa na području dijela Hrvatske, Slovenije i Vojvodine. Imala je i pravo za područje Ugarske, Češke i jednog dijela Austrije.


4

Pored vlastite organizacije javnoga poštanskog prometa, porodica Paar je bila u mogućnosti dati dozvolu drugim osobama za otvaranje poštanskih službi. Tako je došlo do pojedinih mjesta sa privatnom poštanskom službom.

(slika br.2) Porodica Thurn-Taksis

3. Uticaj Rowlanda Hilla na poštanski saobraćaj i poštanska marka

U XIX vijeku, države preuzimaju poštanski saobraćaj, organizuju državnu javnu poštansku službu i osnivaju poštanske uprave. Daljnja kočnica razvoja pošte je zapravo bila ta,što je sva tehnika i organizacija bila kao i kod Taksisovih pošta. Potrebe su zapravo bile očite,a to su potrebe za modernijom poštom. Pošiljke su prenosili pješaci i konjanici, a na glavnim relacijama koristile su se diližanse (poštanska kola). No,poštanska mreža biva nedovoljno razvijena. Problem je bio,što su se pošte otvarale samo na glavnim putevima i većim mjestima. Država je poštu smatrala važnom ustanovom kojoj je trebalo da obezbjediti velike prihode,zato su se stalno i povećavale takse poštanskih usluga. Visina poštarine je zavisila od vrste pismonosne pošiljke, njene mase i udaljenosti, odnosno mjesta u koje se pošiljka prenosi. Poštarina se naplaćivala u gotovom novcu, jer nije bilo poštanskih maraka. Pošiljalac je često izbjegavao da plati poštarinu, on je prepuštao plaćanje poštarine primaocu,jer je slanje pošiljki bilo obavljano na taj način, vjerujući da će pošta više paziti da se pošiljka sigurnije uruči. Dešavalo se da poštarinu plate i pošiljalac i primalac pošiljke,jer poštanskih maraka nije bilo,a na njima su oznake naplaćene poštarine.


5

Prve ideje o uvođenju poštanskih marki u promet imao je Slovenac Lovrence Koširo, koji je 1835. godine predložio austrijskom ministarstvu trgovine zamjenu sistema.. Time bi se omogućilo širenje pošte, kao i mogućnost slanja pošiljki i drugim ne tako bogatim staležima. Pošiljke bi se frankirale po uzoru na postojeće taksene marke. Prijedlog je od strane austrijskih službenika odbijen. U isto vrijeme sa istom idejom se bavio i James Chalmers, koji je tri godine kasnije napravio prvi nacrt za poštansku marku. Rowland Hill je proučavajući troškove za prenos pisma, dokazao da je poštanska tarifa visoka, da nije u srazmjeri sa stvarnim troškovima prenosa pisma; da je obračun poštarine spor i utvrdio je da u ukupnoj strukturi troškova cijena prevoza za pismo nije ni približno odgovarala stvarnim troškovima prevoza. Svoje ideje Rowland Hill je predstavio1837. god. u brošuri ''Reforma poštanske službe'', njena vrijednost i praktičnost, kojom je tražio reformu engleske pošte. On je predložio uvođenje jedinstvene tarife od 1 penija za pisma od pola unce, bez obzira na udaljenost, ukidanje prvilegija i izjednačavanje svih građana u pogledu plaćanja poštarine, ukidanje zona udaljenosti za pismonosne pošiljke, plaćanje uvećane poštarine u odredištu ako prilikom predaje nije plaćena poštarina u punom iznosu i plaćanje poštarine unaprijed – od pošiljaoca pošiljke. U početku njegov prijedlog nije bio prihvaćen. Engleska poštanska uprava smatrala je da će pošta pretrpjeti značajne gubitke ako se prijedlog usvoji i da je reforma neostvarljiva. Prijedlog Rolanda Hila sa dopunskim prijedlogom o uvođenju poštanske marke je podnijet vladi, koja 10. januara 1840. god. donosi poseban Zakon o poštanskoj reformi i uvođenju poštanske marke kao obavezne vrijednosnice za plaćanje poštanskih usluga. Pokret za reformu pošte nazvan je ''Peny-post.'' ili ''Peny-black''.Motiv za izgled marke je izabran od 1100 prijedloga, te se na marki nalazio portret kraljice Viktorije na crnoj pozadini i u vrijednosti od jednog pennija. Grafičku izradu obradio je Henry Corbald. Rowland Hill je postavljen na odgovorno mjesto u poštanskoj upravi, sa zadatkom da sprovede poštansku reformu. Reforma Rowlanda Hilla izazvala je pravu revoluciju u poštanskom saobraćaju. Poštanske marke su predstavljale utisnutu novčanu vrijednost poštanske usluge na komadu papira. Pošte su izdavale poštanske marke da bi označile naplaćene troškove za transport pisama, paketa, razglednica ili nekih drugih poštanskih pošiljki. Pošta se označavala sa žigom da je poštanska marka upotrebljena i na žigu se nalazio datum, naziv pošte, kao i ponekad vrijeme poništavanja marke. Marke su bile nazubljene radi lakšeg odvajanja iz bloka. Reforma poštanske službe brzo je prihvaćena i za nekoliko godina je usvojena u svim zemljama svijeta.Što se tiče materijala,razvojem tehnologije, papir za tiskanje marki se od prvobitnog relativno nekvalitetnog papira, razvio u visokokvalitetni papir sa raznim vidovima zaštite.


6

http://www.ljiljan.ba/bs/getwiki/Blok

Najčešće korišteni materijal za tiskanje poštanske marke je bio visokovrijedni papir koji u svom sastavu ima fluoroscentne materije, koje onemogućavaju krivotvorenje, te omogućavaju kontrolu pri automatskom žigosanju na automatima, prilikom otpreme poštanskih pošiljki.

(slika br.4) dio serije redovnih maraka Luksemburga i Rowland Hill

U početku se na marke dodatno utiskivala fluoroscentna zaštita obično u vidu uske fluoroscente trake, te postoje izdanja sa i bez zaštitne trake. Kvalitetni zahtjevi papira odnose se također na trajnost, sposobnost držanja boje, ljepila na poleđini, određenu debljinu papira, kao i mehaničke osobine papira moraju zadovoljavati kriterije koje postavljaju pošte prilikom automatskog očitavanja, žigosanja, sortiranja i otpreme poštanskih pošiljki. Svi drugi materijali osim papira, pokazali su se nepraktičnim za upotrebu, te su ta izdanja više pogodna za filateliste i završavaju obično u albumima, neupotrebljena u poštanskom prometu.


7

4. ’’Pismo’’ u razvoju poštanskog saobraćaja

Značenje pisma možemo predstaviti kao poruka ili pošiljka , koja se treba prenijeti nekom drugom licu. Pismo je skup simbola ili znakova,koji predstavljaju elemente govornog jezika. Ne bi došlo do pojave pošte ,da nije došlo do nastanka pisma. Dakle prenosom saopštenja od primaoca,javljaju se prvi oblici pošte.

Najznačanija četiri pisma , tj četiri faze u razvoju pisma su:

- slikovno pismo

-ideografsko pismo

-slogovno pismo

-glasovno pismo

Najznačajnije vrste pisama su: latinsko,egipatsko,klinasto , feničansko i grčko pismo.

Latinsko pismo – latinica, javlja se u VII vijeku p.n.e. Nastaje prilagođavanjem slova grčkog alfabeta latinskom jeziku. Današnja latinica je nastala u VI vijeku iz rimskog kurzivnog pisma. Rimskim osvajanjima, a kasnije i uticajem rimske crkve širi se i latinsko pismo. Danas je latinica, prilagođena mnogim jezicima, pismo dvije stotine i osamdeset i devet naroda Evrope, Azije i Afrike. Egipatsko pismo - hijeroglifi (sveti znaci), javlja se oko 4000. god. p.n.e. u dolini Nila, u državi egipatskih faraona. U početku ideografsko, egipatsko pismo se razvija, pa ideografski znaci označavaju skup glasova (2-3 glasa), a pojedini ideografski znaci označavaju i samo po jedan glas.

(slika br. 5) egipatsko pismo

Dr. Milan Adamović, Uvod u saobraćaj, Saobraćajniu fakultet Univerziteta u Beogradu (1999)

8

Klinasto pismo javlja se oko 4000. god. p.n.e. Sastavili su ga Sumeri, narod nepoznatog porijekla koji je živio u Mesopotamiji. Klinasto pismo od Sumera preuzimaju Asirci, Vavilonci i još petnaestak naroda staroga svijeta. Klinasto pismo je bila kombinacija ideografskog, slogovnog i glasovnog pisma. U najsavršenijem obliku imalo je četrdeset i jedan znak.

(slika br.6) klinasto pismo

Feničansko pismo prvo je glasovno pismo. Sastavili su ga u XIV vijeku p.n.e. Feničani su prvi svjetski trgovci staroga vijeka, koji su živjeli u priobalnom dijelu današnje Sirije. Feničansko pismo je sastavljeno od starog feničanskog pisma i od nekih znakova egipatskog pisma. Feničansko pismo je prvo glasovno pismo, ali bez samoglasnika.

(slika br. 7) feničansko pism

Grčko pismo su sastavili u IV vijeku p.n.e. Heleni, preci današnjih Grka. Heleni su pismo preuzeli od feničana, naroda starije kulture. Neka slova su izmijenili, prilagodili svojim glasovima, dodali samoglasnike i stvorili prvo potpuno glasovno pismo. Grčko pismo je osnov mnogih pisama, a posebno latinskog.


9

Nastankom pisma,usavršavali su se i materijali za pisanje.Prvi materijal za pisanje su bile glinene pločice , koje su koristili Sumeri ( 4000. godine p.n.e.) , a poslije njif Asirci i Vavilonci. Pismo su pravili ,tako što su na svježe glinene pločice utiskivali znakove klinastog pisma,a poslije su te plčice sušili na suncu,ili su ih pekli u pećima. poslije glinenih pločica,nastale su voštane tablice, i to u Grčkoj,da bi ih kasnije Rimljani prenijeli svom pokorenom narodu. Poslije nastaje materijal papirus , koji je nastao u Egiptu 3000. godine p.n.e. Prenosi se da je izrađivan od stabla biljke koja se zvala papirus,u obliku listova i knjige. Slijedeći materijal je bio pergament ,koji je nastao u II vijeku, u gradu Pergamu u Maloj Aziji. Taj materijal se proizvodio od koža ovaca i koza.Kasnije je pronađena hartija u Kini u I vijeku. pravljena je od kore dudovog drveta, a kasnije i od drugih materijala. Brzo se raširila po svijetu. Po hartiji se pisalo orlovim perima,sve do dana kada je u Njemačkoj napravljeno metalno pero. Današnja olovka je napravljena u Engleskoj u XVI vijeku , a pisaća mašina je napravljena u 1866 godine u Americi.

(slika br.8) grčko pismo

Dr. Enes Arnautović, Tehnologija poštanskog saobraćaja, Javno preduzeće PTT saobraćaja, Sarajevo (1998)

10

5. Poštanski saobraćaj današnjice

Poštanski saobraćaj,kao i sve opcije i službe poštanskog saobraćaja su mnogo uznapredovale.Karaketristike poštanskog saobraćaja u savremenom svijetu su najviše brzina,regularnost i relativno niske cijene. Pošta i njen rad se sad vec mogu nazvati nekom vrstom od važnijih djelatnosti u svijetu,jer postoje organizacije za primanje, prevoženje i isporučivanje raznovrsnih pošiljaka:pisama,dopisnica,telegrama,paketa i platni promet. Najbolji operateri pošiljki današnjice su otprilike DHL,UPS,TNT i FED-EX,zajedno sa dodatnim operaterima s kojima je omogućen transfer novca po svijetu. Pošta se nalazi pod autoritetom javne uprave i kao javna služba zadovoljava određene društvene potrebe. Osnovna uloga tehnoloških dostignuća u sadašnjem poštanskom saobraćaju je rast broja međunardnih telefonskih poziva. 1982 godine , ukupan broj minuta ovakvih razgovora iznosio je 12 milijardi, 1996 godine, taj broj je porastao na više od 67 milijardi minuta.Upotreba interneta je razlog porasta međunardnog telefonskog saobraćaja.Pristup internetu i broj njegovih korisnika bilježi fantastičan porast u prošloj deceniji,zbog sve jeftinijih i dostupnijih on-line aktivnosti.U današnjem poštanskom saobraćaju,poštanske pošiljke mogu biti obične i knjižene. Obična pismonosna pošiljka je pošiljka koju pošiljalac predaje pošti i za koju se pošiljaocu ne izdaje potvrda o prijemu, a uručuje se primaocu, također bez potvrde.Knjižena pošiljka je pošiljka o kojoj pošta vodi evidenciju kako kod njenog prijema tako i prilikom uručenja, s tim da se pošiljaocu takve pošiljke izdaje potvrda o prijemu, odnosno, od primaoca pošiljke se zahtjeva potvrđenje da mu je pošiljka uručena. Mnoge druge dostavljačke opcije,pored interneta su uključene u svijetu,kao što su dopisnice,tiskovine,sekogrami, mali paketi i drugi…

(slika br. 9) izgled dopisnice


11

Dopisnica je pismonosna pošiljka izrađena od tvrdog kartona ili papira u obliku pravougaonika, a šalje se bez omotnice. Najmanje dimenzije dopisnice su 90X140 mm, a najveće 120X235 mm, uz dopušteno odstupanje od 2 mm. Dopisnicama se smatraju sve vrste razglednica i čestitki .

Tiskovina je otvorena pošiljka čiji sadržaj nema karakteristike ličnog ili poslovnog dopisivanja, a odštampan je u više istovjetnih primjeraka na papiru, kartonu ili drugom materijalu. Tiskovinom se smatra i pošiljka koja sadrži knjige i štampu. Tiskovina može biti mase do 2 kg i dimenzija koje odgovaraju dimenzijama pisma. Izuzetno, tiskovina može biti mase do 5 kg, ako je sadržaj nedjeljiv ili čini cjelinu.Tiskovina koju šalje pošiljalac bez adrese primaoca smatra se neadresiranom tiskovinom i ona se ne mora nalaziti u omotnici. Uvjeti i način predaje neadresiranih tiskovina uređuju se ugovorom kojeg sklapa pošiljalac s poštanskim operatorom.

Sekogram je otvorena pošiljka koja sadrži pismo namijenjeno slijepim ili slabovidnim licima, otisnuto na tvrdom papiru ili nekom drugom sličnom materijalu. Sekogramom se smatraju i klišei sa znakovima sekografije i zvučna snimka ili specijalni papir, namijenjen slijepim ili slabovidnim licima. Sekogram može biti mase do 7 kg. U desnom gornjem uglu adresne strane sekograma pošiljalac je obavezan staviti oznaku "SEKOGRAM" ili ‘’CECOGRAMME’’ ili naljepnicu.

(slika br 10.) sekogram


12

Mali paket ili PETIT PAQUET je adresirana pismonosna pošiljka koja sadrži robu ili druge predmete. U mali paket dopušteno je staviti svaki drugi dokument koji ima karakter aktuelnog i ličnog dopisivanja, s tim da je adresiran na primaoca paketa i da ga šalje pošiljalac koji je naveden na malom paketu. Pošiljalac je prilikom predaje malog paketa, u lijevom gornjem dijelu adresne strane obavezan staviti oznaku "MALI PAKET" ("PETIT PAQUET") i svoju adresu.Mali paket može biti mase do 2 kg.

(slika br. 11) mali paket


13

6. ZAKLJUČAK

Možemo zaključiti da je razvoj poštanskih službi i poštanskog saobraćaja imao veliki uticaj na današnjicu.U svom seminarskom radu sam ukratko želio istaći i pokazati historijski značaj prenosa informacija, i načina tog prenosa. Počevši od razvoja pisma,rimskih glasnika i konjanika,pa sve do porodice Thurn-Taksis i Paar,poštanski saobraćaj je postao neophodna karika u svijetu. Možemo li zamisliti život bez protoka informacija i bez pismene komunikacije? Bez razvoja poštanskog saobraćaja i poštanskih službi ,ni druge grane koje su danas neophodne ljudskim životima ne bi bile razvijene.Naravno, poštanski saobraćaj će se i dalje razvijati i postajati napredniji,kao što je napredovao i do dan danas. Npr. danas je aktuelna ‘’Express Mail Service’’ (EMS) - vrsta poštanske usluge koja korisnicima poštanskih usluga omogućava najbrži i najsigurniji prijenos poštanskih pošiljki na određenim relacijama u unutrašnjem i međunarodnom poštanskom saobraćaju. Radi se zapravo o pošiljkama brze pošte.Pošiljka brze pošte je kurirska usluga koja podrazumijeva preuzimanje poštanske pošiljke na osnovu posebnog zahtjeva pošiljaoca ,te se uručuje primaocu na njregovu adresu. U današnjici,informacije teku međusobno,velikom brzinom,i shvatamo koliko smo uznapredovali osvrnuvši se na curcus publikus ili na pisma u obliku hartije, glinenih pločica i slično. Također,danas imamo i elektronsku poštu (email) koja je poznata po brzini prenosa informacija. Email funkcioniše preko interneta.Poruka poslata s bilo kojeg računala, bilo gdje u svijetu stići će do primaoca za najviše nekoliko minuta, uz malu cijenu prijenosa.Najveća vrijednost elektroničkog dopisivanja je upravo ta brzina i mala cijena. Poruka će doći brzo i efikasno, te će čekati primaoca.Još naprednije i bolje je to što uz poruku možemo poslati i neki multimedijalni sadržaj: sliku, snimak glasa ili video-zapis. Slanje poruke na nekoliko adresa takoðer je jako pojednostavljeno, tako da je veoma lako vršiti istraživanje i razmjenu mišljenja u kratkom vremenu. Email je možda po prvi put u historiji pismenog komuniciranja , dopisanje svodi na čistu informaciju. Pored internet usluga,tu su i brze dostave,koje čak omogućavaju i transfer novca po svijetu. Tu su dopisnice i tiskovine. Pa čak je izumljen i sekogram,koji omogućava slijepim licima da pismeno komuniciraju . Pomoću malih paketa,šaljemo stvari i opipljiv sadržaj svugdje po svijetu.Danas više neme potrebe pisati po kori biljke papirus, orlovim perima. Danas nam je na raspolaganju dat ekran,i uz pomoć tipki i klikova ,poruka biva poslata, ili nekoliko koraka do poštanske službe i uručivanje malog paketa ili pisma. Ovaj seminarski rad je kratak sadržaj koji pokazuje napredak poštanskog saobraćaja kroz vijekove i pokazuje nam koliko je rada i ideja uloženo da mi danas ne bismo morali praktikovati dovikivanje s brda na brdo i slično, pri komuniciranju i prenosu informacija.

14

7. LITERATURA

- Dr. Milan Adamović, Uvod u saobraćaj, Saobraćajniu fakultet Univerziteta u Beogradu (1999)

- Dr. Enes Arnautović, Tehnologija poštanskog saobraćaja, Javno preduzeće PTT saobraćaja, Sarajevo (1998)

- Dr. Sc. Ivan Bošnjak, Poštanski promet, Fakultet prometnih znanosti, Zagreb (1998)

- internet (http://www.fsk.unsa.ba/ph/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=90)

(http://www.filatelija.net/povijesnirazvojposte.html)

15

http://www.filatelija.net/povijesnirazvojposte.html

http://www.fsk.unsa.ba/ph/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=90

http://www.fsk.unsa.ba/ph/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=90

Documents

poštanski saobraćaj