Phuong Phap Nghien Cuu Khoa Hoc Tap 1 p2 Le Huy Ba

7/23/2019 Phuong Phap Nghien Cuu Khoa Hoc Tap 1 p2 Le Huy Ba

1/345

Phng phap nghien cu khoa hoc

185

CHNG 10

THU THP SLIU DNGCC THANG IM THI

10.1. CC CHC NNG CA NHNG THANGIM THI

Mt nh nghin cu dng mt bn cu hi hay mt bn danh schphng vn iu tra thi ngi tr li v mt vn no trongnghin cu mi trng sinh thi nhn vn, c thdng mt lot cc cu hihoc cu pht biu chn mt. lm vy, ta phi xy dng hoc la chncc cu hi hoc cu trli phn nh vn ang quan tm. Ngi trlic yu cu chra mc ng / khng ng hoc hi lng/khng hilng bng cch chn mc trli hoc mt strong mt thang im bng sthch hp.

Mt vn c nhiu kha cnh. V d: thi ca cng ng vi viccung cp mt dch vcthno bao gm thi ca hvi nhu cu cadch v, cch phn phi, v tr ca n, trang thit b cung cp cho ngidng, cch hnh x, nng lc ca nhn vin, tc dng v hiu quca dchvvv... Cc v dkhc tng tnhthi ca nhn vin vi vic qun ltrong tchc ca h, thi ca nhn vin vi vic di tha v iu chuyncng vic, thi ca y t vi cheat v hp hi, thi ca ngi tiu dngvi mt sn phm cth, thi ca sinh vin vi mt ging vin, thi ca nhn vin vi mt khoch chin lc ca tchc ca hc thphntch theo cng mt cch.

Ngi trli c thc cc thi khc nhau i vi cc vn khcnhau. Nghin cu vin, khi xc nh chc chn cc thi theo cch thngthng, cu trc cu hi c thit ktm hiu thi ca ngi trlii vi tt c cc kha cnh ny mt cch ring bit trn mt thang imphn theo loi hoc theo s. Gii hn chnh ca phng php ny l rt khrt ra klun vthi chung ca ngi trli tcc phn hi. V d, gi


2/345

GS-TSKH Le Huy Ba (Chu bien)

186

sbn mun tm hiu thi ca cc sinh vin vmt ging vin no .C rt nhiu kha cnh vging dy: ni dung bi ging; cch tchc cchc c; khnng ca ging vin trong cc hc liu dng giao tip; bi vcch trnh by; hiu bit vn ; trch nhim; ng gi; vv. Vi cc khacnh khc nhau, sinh vin c th c cc nh gi khc nhau. l, mtging vin c thc sinh vin nh gi rt cao vhiu bit v khnngv chuyn mn ca c gio nhng li khng cho l ngi truyn t tt.Hn na, sinh vin c thc nhng quan im rt khc nhau vcng mtkha cnh trong vic ging dy ca mt gio vin no . Mt ssinh vincho rng ging vin l ngi truyn t tt v skhc th li khng cho nhth. Vn chnh l lm sao ta c thtm ra thi chung ca sinh vinvging vin? Lm sao ta c thkt hp cc phn hi tnhng kha cnhkhc nhau ca mt vn a ra mt chsphn nh mt thi chungvvn ? Cc thang nh gi thi ng mt vai tr quan trng

vt qua kh khn ny.

Cc thang nh gi thi o lng cng ca thi tnhngngi trli vcc kha cnh khc nhau ca mt tnh hung hay mt vn v cung cp cc k thut kt hp cc thi vnhng kha cnh khcnhau thnh mt chschung. iu ny gim ri ro ca mt vic ngi trli by tquan im li bnh hng ca quan im tmt hoc hai khacnh ca tnh hung hay vn ny.

10.2. CC KH KHN TRONG VIC PHT TRIN THANG NH

GI THI C ba kh khn chnh trong vic pht trin thang nh gi thi :

1.Ta phi cp n nhng kha cnh no ca vn hay tnh hungkhi tm cch c lng mt thi ? V d, trong cc v dnu trn, khacnh no ca vic ging dy nn c nu ln trong mt thang nh gi thisinh vin vi ging vin ca h?

2.

Chng ta phi theo quy trnh no kt hp cc kha cnh khcnhau nhm c mt ci nhn tng qut?


3/345


187

3.Lm sao ta c thm bo rng mt thang nh gi no c th

thc so lng c ci cn o?

Vn u tin v cc kquan trng v n quyt nh vn thba:

Phm vi m mt nhn nh phn nh c vn chnh phthuc chyu

vo gi trca mt thang nh gi. Bn c thgii quyt vn thba bngcch m bo nhn nh ca bn v cc kha cnh khc nhau c mt mi

lin hhp l vi vn chnh ang nghin cu. Lin hcng ln, gi tr

cng cao. Cc thang nh gi khc nhau (Likert, Thurstone, Guttman) cung

cp cu trli cho kh khn thhai. N hng dn bn qu trnh kp hp

cc thi i vi nhng kha cnh khc nhau ca mt vn thng qua

kh ca tng quy trnh, thay i tutng thang nh gi. V d, thang nh

gi Guttman kh lm hn thang ng gi Likert nhiu.

10.3. CC LOI THANG NH GI THI C ba loi thang nh gi thi chnh:

1.Thang nh gi tng hay cn c gi l thang nh gi Likert;

2.Thang nh gi cc khong tng ng hay cn c gi l thang

nh gi Thurstone

3.

Thang nh gi tch ly hay cn c gi l thang nh gi

Guttman.

10.3.1. Thang nh gi tng (hay thang nh gi Likert)Thang nh gi tng, c bit nhiu hn di tn thang nh gi

Likert, dlm nht. Thang nh gi ny da trn ginh mi nhn nh /

khon trong thang nh gi c mt gi tr thi , quan trng hoc

trng lng tng ng phn nh thi vvn ang hi. Ginh

ny cng l gii hn chnh ca thang ng gi ny v cc nhn nh trn mt

thang nh gi him khi c gi trtng ng. V d, trong v dca hnh

10.1 v 10.2, hiu bit vn th khng quan trng vmt mc m n

thhin thi ca sinh vin vi mt cn bchuyn trch mi trng


4/345


188

lm c nhiu th hay mt s nhn vin thch, mt s khng, nhng

trong thang ng gi Likert, mi mc c coi nhc cng trng lng.

Mt nhn vin c thkhng bn khon vic liu mt cn bqun l mi

trng lm c nhiu thkhng, m quan tm hn n hiu bit vn ,

giao tip tt v bit cch lm vic

Ging vin:Rtng

ng

Saocngc

Khngng

Rtkhngng

1 Hiu r vn

2. Khng hng hi cng tc

3. Quan tam n mi ngi

4. i hi v l

5. Giao tip km

6. Bit cch lm vic

7. C th gii thch nhng tngkh bng tngn gin

8. Kh tip cn

9. c mt snhn vin thch, mtskhng

10. Kh ha ng

Hnh 10.1 V dvthang ng gi theo loi


5/345


189

Cn bqun l mi trng 7 6 5 4 3 2 1

1. Bit r vn 7 6 5 4 3 2 1

2. Hng hi cng vic 7 6 5 4 3 2 1

3. Khng quan tm nhn vin 7 6 5 4 3 2 1

4. i hi qu nhiu 7 6 5 4 3 2 1

5. Giao tip tt 7 6 5 4 3 2 1

6. Bit cch qun l 7 6 5 4 3 2 1

7. C thgii thch nhng tngkh bng tngn gin 7 6 5 4 3 2 1

8. Nhn vin kh gp 7 6 5 4 3 2 1

9. c mt s nhn vin thch,mt skhng 7 6 5 4 3 2 1

10. c nhiu thnh tch 7 6 5 4 3 2 1

Hnh 10.2. V dthang nh gi bng sc 7 im.

Vic ghi nhrng thang nh gi Likert khng c lng bn cht thil rt quan trng. N gip t nhng phn hi khc nhau trong mi lin h

ln nhau theo cng ca thi ca hi vi mt vn : N chra cngca mt quan im phn hi trong mi lin hvi mt ci khc.

10.3.2. Cc cn nhc trong vic xy dng mt thang nh gi Likert

C nhiu vn cn cn nhc khi xy dng thang nh gi Likert.u tin, hy quyt nh liu thi c ta c lng c xp vo loimt, hai hay ba hng ( l, liu bn mun xp vo cc vtr tch cc, tiucc, trung tnh trong dn snghin cu) c ch n thi ca hvi vnang nghin cu. K, liu bn mun dng cch phn chia theo sth


6/345


190

thay theo loi. N ty thuc vo vic bn on xem dn sang nghincu tmnh trnh by tt hn theo cch phn chia theo sththay theoloi. Quyt nh sim hay slng cc loi trong mt phn chia theo loity vo vic bn mun c lng cng ca thi ang hi v khnng phn bit ca i tng qun chng c hi tinh tn mc no.Hnh 10.1 cho thy mt cch phn chia theo chloi c 5 im v 3 hngv Hnh 10.2 minh ha cch phn chia theo s th t c 7 im v mthng. i khi, nghin cu vin pht trin nhng nhn nh phn nh quanim vmt vn theo nhng mc khc nhau (Hnh 10.3). Trong v dny, mt ngi trli c yu cu chn la nhn nh no m ttt nht.

1: Ging vin

a.

Bit vn rt r

b.

Bit vn r

c. C kin thc tng ivvn ny

d.

Khng bitvn

e. C kin thc rt kmvvn

Hnh 10.3.V dvthang nh gi bng nhng nhn nh phn nhcc thi khc nhau i vi vn

10.3.3. Quy trnh thc hin mt thang nh gi Likerta. Tnh ton cc tlim thi

Gisbn ang pht trin mt bn cu hi / bn danh sch phng vnc lng thi ca mt lp hc vging vin ca h. Nhvy, gisbn quyt nh dng thang nh gi thi theo loi vi nm loi (cng cthdng mt sln hn hay mt snhhn).


7/345


191

Cn bqun l mi trng: SA A U D SD

1 Hiu r vn (+) 5 4 3 2 1

2 Khng nhit tnh cng tc (-) 1 2 3 4 5

3 Quan tm nhn vin (+) 5 4 3 2 1

4 C yu cu v l (-) 1 2 3 4 5

5 Giao tip km (-)

6 Bit cch truyn t tng cng vic (+)

7 C thgii thch vn kh bng tn gin (+)

8 Kh tip cn (-)

9 c mt snhn vin thch, mt skhng (+/-)

10 Kh ha ng (-)

SA: Rt ng , A; ng , U: Khng chc, D: Khng ng , SD: Rtkhng ng

Hnh 10.4:Cho im cc cu tch cc v tiu cc.

Trong v dtrn, cu s1 l mt nhn nh tch cc, do vy, nu mtngi trli nh vo rt ng , ta githit rng ngi ta c mt thi tch cc vvn ny hn ngi nh du vo ng , vv.. Do vy,ngi nh du vo rt ng c thi tch cc nht cho vi tt c

nhng ngi c cu trli khc. Do , ngi ny c sim cao nht, 5,v chc 5 loi trli. Nu c bn loi trli, bn c thn nh im 4.Tht srng, ta c thn nh bt ksim no min l cng ca mhnh tr li c phn nh trong im v im cao nht c n nh chotrli c cng cao nht.

b. Lp quy trnh

Bc 1 To lp hoc cu trc cc nhn nh phn nh thi vvn chnh ang hi. Cc nhn nh phi c din t phn nh


8/345


192

thi tch cc v tiu cc vi vn , l, chng ng h, cngnhchng li vn . (Nu thang nh gi mt chiu, bn chcncc nhn nh tch cc). Chc chn rng cc nhn nh phi clin khp l vi vn chnh. Bn cng cn quyt nh liu bnmun ngi ta trli theo thang ng gi theo sthc thay theoloi

Bc 2 Dng cc nhn nh ny vi mt t ngi

Bc 3 Phn tch cc phn hi bng cch n nh trng s mt gi trs cho cc phn hi. Cc gi trsny c n nh khc nhau tytheo cc nhn nh tch cc v tiu cc. Vi mt nhn nh tchcc, phn hi c thi thun li nht c im cao nht. V d:Trong mt thang nh gi c 5 im hay 5 loi, 5 c n nhcho thi thun li nht v 1 cho phn hi c thi t thun li

nht. Ngc li, mt ngi rt ng vi mt nhn nh tiu ccsc cho im ngc li, v d1 c n nh cho phn him ngi trli rt ng vi mt nhn nh tiu cc v 5 chotrli m c/anh ta rt phn i.

Bc 4 Tnh ton im thi ca tng phn hi bng cch thm vonhng gi trshc c n nh bc 3 cho cc phn hi doc/anh ta a ra cho tng nhn nh

Bc 5 So snh cc im ca tt ccc phn hi cho mi mc nhn ranhng mc khng thtch bch. Nhng nhn nh khng thtchbch khng gip bn phn bit nhng phn hi theo thi vphn ln trli chng ging nhau (xem sch vit chuyn vclng thi ).

Bc 6 Loi bnhng mc khng thtch bch.

Bc 7 Cu trc mt bn phng vn, bn danh sch trli bng tp hpcc nhn nh / mc c chn lc.

Hnh 10.5. Quy trnh xy dng thang nh gi Likert


9/345


193

Nhn nh s 2 l mt nhn nh tiu cc. Trong trng hp mtngi nh du vo rt khng ng c thi tch cc nht vi mcny, do , c n nh im cao nht, 5. Mt khc, mt ngi trli nhdu vo rt ng c thi t tch cc nht vi mc ny v do cn nh im thp nht, 1. Ta cng theo hthng cho im nhthnhngnhn nh khc.

Lu cu 9, lun c nhng ngi thch mt ging vin no v mts th khng, do vy, loi nhn nh ny trung tnh. Khng c l do g gp chung n v mi ngi thng trli ging nhau.

minh ha cch tnh ton im thi c nhn, chng ta ly v dhai phn hi nh du cc nhn nh khc nhau m ta i din trong v dny bng # v @ (xem hnh 10.6).

Cn bqun l mi trng: SA A U D SD

1 Hiu r vn (+) @ #

2 Khng nhit tnh cng vic (-) # @

3 Quan tm nhn vin vin (+) @ #

4 C yu cu v l (-) # @

5 Giao tip km (-) # @

6 Bit cch truyn t tng (+) @ #

7C th gii thch vn kh bng tn gin(+)

@ #

8 Kh tip cn (-) @#

9c mt snhn vin thch, mt skhng (+/-)

@#

10 Kh ha ng (-) # @

SA: Rt ng , A: ng , U: Khng chc, D: Khng ng , SD: Rtkhng ng

Hnh 10.6. Tnh ton im thi


10/345


194

Tnh ton trn im thi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Phn hi @ = 5 + 5 + 4 + 5 + 4 + 5 + 5 + 2 + 2 + 5 + = 42

Phn hi # = 1 + 2 + 2 + 1 + 1 + 3 + 4 + 2 + 2 + 1 + = 19

Phn tch cho rng, ni chung, phn hi @ c thi tch cc hnvi ging vin l phn hi #. Bn khng thni rng thi ca phn hi @tch cc gp i (42/19 = 2.21) so vi phn hi #. im thi ch tnhng phn hi vo vtr tng i vi mt ci khc. Nhrng thang nhgi Likert khng c lng thc cht thi m gip bn phn loi mtnhm cc c nhn ttrn xung hay tdi ln v thi ca hi vivn ang hi.

10.3.4. Thangnh gi c khong tngng (hay Thurstone)

vt qua kh khn ca thang nh gi Likert, thang nh giThurstone tnh ton mt trng s hay mt gi trthi cho tng nhnnh. Trng s (tng ng vi gi trmedian) cho mi nhn nh ctnh ton da trn csnh gi c n nh bi mt hi ng. Tng nhnnh c cu trli ng (cho trli khng nh) c cho mt im thitng ng vi gi trthi ca nhn nh ny. Qu trnh cu trcthang nh gi Thurstone nhsau:

Bc 1 To lp hoc cu trc cc nhn nh phn nh thi vvn ang hi.

Bc 2 Chn hi ng am hiu lnh vc m ta cn kho st thi .

Bc 3 Gi nhng nhn nh cho hi ng ny, yu cu nh gi quantrng ca nhn nh phn nh thi vi vn ang cnghin cu. Yu cu hphn loi tng nhn nh cho mt thangnh gi 11 im.

Bc 4 Da trn nh gi ca hi ng, tnh ton gi trmedian ca nhgi cho tng mc.


11/345


195

Bc 5 Nu nh gi ca hi ng ri u trn thang nh gi, iu nycho thy ngay cgia cc chuyn gia cng khng c snht tr vmc m nhn nh phn nh thi vi vn ang nghi vn.Loi bnhng nhn nh nhvy.

Bc 6 Tnhng nhn nh cn li, chn nhng mc phn nh tt nhtthi vi cc kha cnh khc nhau ca vn .

Bc 7 Xy dng mt bn cu hi / bn danh sch phng vn bao gmnhng mc c chn la.

Hnh 10.7. Quy trnh xy dng mt thang nh gi Thurstone

u im chnh ca thang nh gi ny l, quan trng ca tngnhn nh c hi ng quyt nh, n phn nh tuyt i hn l thi

tng i ca ngi trli. Do vy, thang nh gi ny c khnng chrcng ca thi v bt kssthay i no trong cng m nghincu ny ti to li. Mt khc, kh xy dng thang nh gi ny v chtrchchyu l hi ng v ngi trli c thc nh tm quan trng ca mtnhn nh cthno khc nhau, v do vy skhng phn nh c thingi trli.

10.3.5. Thang nh gi tch ly (hay thang nh gi Guttman)

Thang nh gi Guttman l mt trong nhng thang nh gi kh xydng nht v do vy t dng nht. Thang nh gi ny khng my lin quan

n nhng ngi mi nghin cu vy nn, khng c tho lun trongquyn sch ny. bit thm thng tin v thang nh gi ny, xin thamkho nhng sch chuyn vcc thang nh gi.

10.3.6. Mi lin hgia thang nh gi thi v thang nh gic lng

Cc thang nh gi thi khc nhau sdng nhng thang nh gic lng khc nhau. Vic bit c thang nh gi thi no thuc vthang nh gi c lng no th rt quan trng v n gip cho bn din


12/345


196

dch c sim ca ngi tr li. Bng 10.1 cho thy quan hca ccthang nh gi thi vi cc thang nh gi c lng

Bng 10.1.Mi lin hthang nh gi thi v thang nh gi c lng

Thang nh gi thi Thang nh gi c lng

Thanganh gia Likert Thang anh gia theo stht

Thang nh gi Thurstone Thang nh gi khong cch

Thang anh gia Guttman Thang anh gia tl

TIU KT

Thang nh gi thi c lng cc thi vmt vn no. u im ca n l tm kh nng c th kt hp cc thi i vi

nhng kha cnh khc nhau ca vn v cung cp mt ch sphn nhc thi tng qut. C nhng kh khn khi pht trin mt thang nhgi thi . Cc kha cnh no nn c cp khi c lng cc thi vmt vn no ? Lm sao nhng phn hi tmt ngi trli ta c thkt hp xc nh mt thi tng qut? Lm sao ta c thchn chn phttrin mt thang nh gi thc s c lng c thi i vi vn ang nghi vn.

C ba loi thang nh gi c lng thi : thang nh gi Likert,Thurstone v Guttman. Thang nh gi Likert phbin nht v n d xy

dng. Gi nh ch yu ca thang nh gi l mi nhn nh u quantrng nh nhau. S quan trng ca tng mc trong thang nh giThurstone c mt hi ng xc nh. Sp xp cc nhn nh theo mtthc ttch ly hon ho l kh khn chyu ca vic pht trin thang nhgi Guttman.


13/345


197

CHNG 11

THIT LP TIN CY V GI TRCA MT CNG C

NGHIN CU QUN TRMI TRNG

11.1. GII THIU

Sau khi phng vn, cc cu trli l nn tng cho nhng tm kim vkt lun ca bn. Nhng cu hi ny to thnh u vo cho nhng ktlun ca bn (u ra). u vo ny tri qua mt chui cc bc - chnmu, thu thp thng tin, xl sliu, p dng cc quy trnh thng k v vitbo co v cch thc hin tt c nhng vic ny c thnh hng n tnhchnh xc v cht lng cc kt lun ca bn. V vy khi nghin cu vinnh xc minh (v v ngi c c cu hi) cht lng ca kt qu, l,tm cch xc minh gi tr. V sthiu chnh xc c thxy ra trong bt kgiai on no ca mt nghin cu, khi nim gi trc thp dng cho tonbhay bt kbc no ca qu trnh nghin cu. Chng ta c thni vgitrca mt cng nghin cu, chin lc ly mu c dng, kt lunrt ra, cc quy trnh thng k hay quy trnh c lng c dng. Ni rngra, c hai vin cnh cho gi tr.

1.iu tra nghin cu ny ang c cung cp cu trli cho cc cuhi nghin cu c c thc hin khng?

2.

Nu c, liu n c ang cung cp cho cc cu trli ny bng cchdng nhng phng php v quy trnh thch hp khng?

Trong chng ny, chng ta quan tm n khi nim ca gi tr khic dng trong cc quy trnh c lng.

11.2. KHI NIM GI TR

xem xt khi nim gi tr, chng ta hy xem mt v d rt n

gin. Gisbn xy dng mt nghin cu xc nh nhu cu vsinh mi

trng ca mt cng ng.


14/345


198

Mun vy, bn phi pht trin mt bng phng vn. Phn ln cc cuhi trong bng phng vn c lin quan n thi ca cng ng nghin

cu vi cc dch vvsinh mi trng m hc cung cp. Lu rng

mc tiu ca bn l tm hiu nhu cu mi trng xanh sch nhng bng

phng vn th tm hiu v thi ca ngi tr li v cc dch v mi

trng, do , cng cny khng c lng ci m n c thit kra c lng. Tc gi tnh c bt gp vi v d tng t trong sinh vin v

nhng nghin cu vin c knng km.

V th, vmt quy trnh c lng, gi trl khnng ca mt cng

cc lng ci m cng c c thit k ra o. Gi trcnh ngha l mc nghin cu vin o lng ci anh ta nh o

(Smith, 1991; 106). Theo Kerlinger: nh ngha thng thng nht ca gi

trc c ng li bng mt cu hi: C phi chng ta ang o lng ci

m chng ta nh o khng? (1973; 457). Babbie vit gi trphn nhmc m mt so lng bng kinh nghim c thphn nh tha ng

ngha ch thc ca tng ang c quan tm (1990:133). Nhng nh

ngha ny lm ny sinh mt vi cu hi:

Ai quyt nh cng cang o lng ang sdng?

Lm sao xc nh c cng cang dng l ph hp?

Hin nhin rng, tr li cho cho hi u chnh l ngi thit k ra

cuc nghin cu v cc chuyn gia trong lnh vc . Cu hi thhai cc

k quan trng. Da vo u m nghin cu vin hoc chuyn gia c thphn xt? Trong khoa hc qun l mi trng ni ring v khoa hc x hi

ni chung, c vnhc hai cch tip cn vic xc nh gi trca mt cng

cnghin cu: logic v bng chng thng k. Vic xc nh gi tr thng

qua logic ng rng, vic chng minh tnh ng n ca tng cu hi clin quan n mc tiu ca nghin cu trong khi cc qu trnh thng k cung

cp cc bng chng khng thbc bc bng cch tnh ton hstng

quan gia cu hi v cc bin skt qu. Vic xc nh mi lin hhp l

gia cc cu hi v mc ch va dva kh. N dcm nhn v rng t


15/345


199

bn dnhn thy mt mi lin hno , v kh v phn xt ca bn c ththiu sng hca cc chuyn gia v bng chng thng k thuyt phc

ngi khc. Xc nh mi lin hhp l gia cc cu hi v mc tiu th d

hn khi cu hi lin quan n nhng vn r rng. V d, tng i dxcnh gi trca cc cu hi nu bn mun tm hiu vtui, thu nhp, chiu

cao hay cn nng, nhng vic xc nh liu mt lot cc cu hi hiu qu

ca mt chng trnh, thi ca mt nhm ngi i vi mt vn no

, hay mc hi lng ca mt nhm ngi tiu dng i vi dch vdo

mt tchc no cung cp th kh hn nhiu. Khi c nhng khi nim tcthhn, nhhu hiu, thi , stha mn, bn cn hi vi cu hi

bao trm cc kha cnh khc nhau vn ca khi nim v chng minh

rng cc cu c hi tht so lng n. Trong trng hp ny, gi tr

kh xc nh hn

Xin nhrng, khi nim gi trchun xc chthch hp vi mt cngccthno v n l mt trng thi l tng m nhng nh nghin cu

nhm t ti.

11.3. CC LOI GI TR

C ba loi gi tr:

1.Gi trbmt v ni dung;

2.Gi trdbo v ng quy;

3.

Gi trcu trc.

11.3.1. Gi trbmt v gi trni dung

Nhn xt rng mt cng cang o lng ci m n nh lm, u

tin, phi da trn mi lin h logic gia cc cu hi v cc mc tiu ca

nghin cu. V th, mt trong nhng u im chnh ca loi gi trny l n

ddng. Tng cu hi hay mc trong thang nh gi phi c mi lin h

hp l vi mt mc tiu no . Vic xc nh mi lin hny c gi lgi trbmt. Vic cc cu hi hay mc ton bvn hay thi ang


16/345


200

c lng cng quan trng tng ng. Vic nh gi cc mc ca cngctheo kha cnh ny c gi l gi trni dung. Thm na, sbao trm

ca vn hay thi ny phi cn bng, l, tng kha cnh nn c c

trnh by y v ging nhau trong cc cu hi hay cc mc. Gi trni

dung c xt on trn csphm vi m nhng nhn nh hay cu hi i

din vn c c lng, khi c xt on bi nhng nh nghin cu

v cc chuyn gia trong lnh vc ny. D da ra l lhp l xc nh

gi tr, vn c vi kh khn cth:

1. Ssuy on da trn logic khch quan, do , ta khng thrt ra cc

kt lun r rng. Nhng ngi khc nhau c nhng quan im khc nhau vgi trni dung v bmt ca mt cng c.

2.Phm vi m cc cu hi phn nh mc tiu ca mt nghin cu c

thkhc nhau. Nu nh nghin cu thay thmt cu hi ny bng mt cu

hi khc, vng chc ca mi lin hc thb thay i. Do vy, gi trhay hon cnh ca n c th thay i theo cc cu hi c la chn chomt cng cno .

11.3.2. Gi trdbo v gi trng quy

Trong trng hp khi mt thang nh gi c pht trin nhmt

chsca mt stiu chun quan st, gi trca thang nh gi c thciu tra bng cch xem xt mt chshot ng tt nhthno (Moser v

Kalton, 1971). Gisbn ang pht trin mt cng cxc nh sthch

hp ca cc ng cvin cho mt vtr nghnghip. Gi trca cng ccthc xc nh bng cch so snh n vi mt hnh thc nh gi khc, v

d, bng mt nh tm l hc, hoc vi mt quan st trong tng lai cc ng

cvin ny lm cng vic tt nh thno. Nu chai nh gi tng t

nhau, cng cc dng nh gi c thc cho rng c gi trcaohn. Nhng cch nh gi ny xc nh hai loi gi tr: d bo v gi tr

ng quy.

Gi trdbo c quyt nh bi mc mt cng cdbo kt

quno .


17/345


201

Gi trng quy c nh gi bi vic cng c so snh vi mthnh thc nh gi khc ng thi lm tt nhthno.

C thdin t c gi trdbo di dng hstng quan gia

tnh hung c dbo v cc tiu chun. Mt hsnhvy c gi l

hsgi tr(Burns, 1994).11.3.3. Gi trcu trc

Gi trcu trc l mt kthut tinh thn xc nh gi trca mt

cng c. N da trn cc quy trnh thng k. N c nh r bng cch xcnh chc chn ng gp ca tng cu trc n bin tng quan st c ca

mt hin tng.

Gisrng bn quan tm n vic thc hin mt nghin cu tm ra

mc tha mn cng vic gia nhn vin v cc tchc. Bn xem xt tnh

trng, bn cht cng vic, tin cng nhl ba yu tquan trng nht chthstha mn trong cng vic. T, bn thit lp cc cu hi nhm xc nh

chc chn, cn nhc n tm quan trng ca tng yu tn s tha mn

trong cng vic . Sau khi thtrc hoc phn tch sliu, bn dng cc

quy trnh thng k xc nh ng gp ca tng cu trc (hin trng cht

thi, sc chu ti nhim, bn cht thnh phn mi trng, khnng tlm

sch...) n bin tng (mc tha mn chn phng php xl hay qun

l cht thi). ng gp ca tng yu tn bin tng l mt chsvmc

gi trca cng c. Bin ny cng nhn c nhiu sng gp ca cc

cu trc, th gi trny ca cng ccng cao.

Mt trong nhng bt li chnh ca gi tr cu trc l ngi nghincu phi bit cc quy trnh thng k ton hc ph hp v cn thit (xem

phn sau).

11.4. KHI NIM VTIN CY CA CNG CNGHIN CU

Chng ta sdng tin cy rt thng xuyn trong cuc sng. Khi

chng ta ni ngi ny ng tin, chng ta hm g? Chng ta hm l


18/345


202

ngi c thtrng cy c, nht qun, c thon trc c, khngdthay i v trung thc.

Khi nim tin cy c lin quan n cng cnghin cu c ngha

tng t: nu mt cng cnghin cu nht qun v n nh, v do vy, c

thdon c v chnh xc, ta ni n ng tin. Mc thch hp v nnh ca cng ccng ln, n cng c tin cy cao. Do , mt thang

nh gi hay mt php thng tin n phm vi m vic lp li o lng

cng mt iu kin khng i, s cho cng mt kt qu (Moser v

Kalton, 1989: 353).

Khi nim tin cy ca mt cng cnghin cu c thc nhn t

hai kha cnh: tin cy c n uv khng thtin cy c n

u?

Kha cnh u nhm ti kh nng ca mt cng c thu cnhng o lng nht qun. Khi bn thu thp cng mt bthng tin hn mt

ln, sdng cng cng c, ra cng kt qu, di cng iu kin nhnhau,

cng cny c coi l ng tin cy. Kha cnh thhai nhm ti mc khng nht qun trong vic o lng do mt cng cthc hin, l, mc

sai bit trong vic o lng khi bn thu thp cng mt tp s liu hn

mt ln, dng cng cng c trong cng nhng iu kin tng t. V th,

mc khng nht qun trong cc o lng khc nhau l mt chsmc

khng chnh xc. Sai lm ny phn nh s khng ng tin cy ca mt

cng c. Do vy, khnng tin cy l sng n hay chnh xc trongvic o lng do mt cng cnghin cu thc hin. Mc sai lm trong

vic o lng cng thp, khnng tin cy cng cao.

Chng ta hy ly mt v d, gisbn pht trin mt bn cu hi

xc nh chc chn nn xrc trong mt cng ng no . Bn dng bn cuhi ny v nhn thy nn xrc phbin mc , v d, l nm phn trm

tng sgia nh. Nu bn lm nhvy vi mt cuc iu tra khc dng cng

mt bn cu hi, trn cng mt dn sdi cng mt iu kin, v khm ph

ra mc xrc trong cng ng y, v d, mi lm phn trm, bn cu hi


19/345


203

khng tha ra mt kt quc thso snh c, iu c ngha l nkhng ng tin. Skhc bit gia hai tp kt qucng t, khnng tin cy ca

cng ccng cao. Mt sv dkhc, bn phn tch hm lng kim loi nng

trong mi trng nc bng phng php kch hot ntron, sau 3 ln phn

tch cng mt mu nc nhng sai sln hn 7%, ta ni phng php ny

khng ng tin cy.

11.5. CC YU TNH HNG N KHNNG TIN CY CAMT CNG CNGHIN CU

Trong cc mn qun l mi trng cng nhsinh thi nhn vn kh

c thc mt cng cnghin cu c tin cy 100 phn trm, khng chdo

trn thc tkhng c mt cng co c chnh xc tuyt i nhvy, m

cn do nghin cu ca bn kh c kh nng khng ch cc yu t mi

trng ngoi cnh nh hng n khnng tin cy. Mt vi trong cc yu t l

Tngca cu hi chmt smhnhtrong tngca cc

cu hi hoc nhn nh c thnh hng n khnng tin cy ca mt cng

c nghin cu v ngi tr li c th din dch cc cu hi khc nhau nhng thi im khc nhau, dn n cc phn hi khc nhau.

Cch btr trong trng hp mt cng cc dng trong mt

cuc phng vn, bt kthay i no trong cch btr vo thi im lp li

phng vn u c thnh hng n phn hi ca ngi trli, m n s

tc ng n khnng tin cy.

Tm trng ngi trli mt sthay i trong tm trng ngi trli khi trli cc cu hi c thnh hng n khnng tin cy ca cng

c.

Bn cht ca giao tip trong mt tnh hung phng vn, giao tip

gia ngi c phng vn v phng vn vin c thnh hng rt ln n

phn hi. Trong sut qu trnh lp li phng vn, cc cu trli a ra c


20/345


204

thkhc nhau do sthay i trong giao tip, m n c thnh hng nkhnng tin cy.

nh hng hi quy ca mt cng c khi mt cng cnghin cuc dng o lng cc thi i vi mt vn , mt sngi trli,

sau khi bc lquan im ca mnh, c thcm thy mnh qu tiu cc hocqu tch cc i vi vn . Ln thhai, hc thbiu t quan imca mnh khc i, lm nh hng n khnng tin cy.

11.6. CC PHNG PHP XC NH KHNNG TIN CY CAMT CNG C

C mt scch xc nh khnng tin cy ca mt cng c. Cc quy

trnh khc nhau ny c thc phn lm hai nhm:

1.Cc quy trnh nht qun bn ngoi

2.Cc quy trnh nht qun bn trong

11.6.1 Cc quy trnh nht qun bn ngoi

Cc quy trnh nht qun bn ngoi so snh cc kt quthtch ly vi

nhau nhmt cch thc xc nh khnng tin cy ca mt o lng. Hai

phng php nhsau:

Th/th li y l mt phng php thng c dng xcnh khnng tin cy ca mt cng cnghin cu. Trong php th/ thli

(php thc thlp li), mt cng cc dng mt ln, v ln na, cciu kin ging nhau hoc tng t. Tsgia cc im sca thv th

li (hoc tt cspht hin khc, v d, sphbin ca nn xrc ni cng

cng, mt bnh mi trng hoc mt tlbnh do ngc mi trng) l

chsca khnng tin cy ca cng c. Gi trca tscng ln, kh

nng tin cy ca cng ccng cao.

Phng trnh:


21/345


205

(im th)/(Thli) = 1

hoc

(im th)/(Thli) = 0

Tsl 1 chra 100% khnng tin cy (khng khc bit gia thvthli) v bt kmt lch no khc cho bit khnng tin cy ca cng

ckm hn. Gi trca tsny cng thp, khnng tin cy ca cng c

cng km. Ni cch khc, khc bit gia cc im sthv thli bng 0 l

mt chsca 100% khng thtin cy. Khc bit gia cc im th/ tm racng ln, khnng khng thtin cy ca cng ccng ln. u im chnh

ca quy trnh th/thli l n cho php cng ctso snh vi chnh mnh,

do vy, trnh cc kh khn ny sinh, khi ta dng cc cng ckhc.

Nhc im chnh l mt ngi trli c thnhli nhng trli m

ngi phng vn a ra ln u, m n c thnh hng n khnngtin cy ca cng c. Khi mt cng ctc ng trli bn cht (khi cng c

chcho ngi trli vci ngi nghin cu ang tm kim), phng php

ny skhng cung cp mt snh gi chnh xc vkhnng tin cy ca

n. Mt cch vt qua trngi ny l tng qung thi gian gia hai ln th,

nhng iu ny c thnh hng n khnng tin cy v nhng l do khc,

nh s chn chn ca ngi tr li, vic kh c th c nhng iu kin

tng tnhnhng iu khin khi ta thc hin cuc phng vn u.

Cc dng song song ca cng php th trong quy trnh ny, ngi

nghin cu xy dng hai cng c o lng cng mt hin tng. Hai

cng cny c p dng cho hai nhm qun thnghin cu tng t. Cckt quthu c tmt php thc them so snh vi nhng g thu c

tci cn li. Nu chng tng tnhau, ta cho rng cc cng cny ng

tin cy.

u im chnh ca quy trnh ny l chng ta khng chu ng nhng

vn do vic gi nhli thy trong trong quy trnh th/thli. Ngoi

ra, ta khng yu cu mt qung thi gian gia hai ln th. Nhc im l


22/345


206

ngi nghin cu cn xy dng hai cng c, thay v mt. Hn na, rt khxy dng hai cng c c thso snh c so lng ca chng cng

mt hin tng. Cng kh tng tc khnng so snh c hai nhm

dn c v hai iu kin thc hin php th. V d, cng phn tch hm

lng KLN trong t ta c th dng phng php quang ph hp thu

nguyn t ng thi vi phng php Kch hot ntron. Kt qu 2

phng php phn tch c thging nhau nhng c thkhc nhau. iu

rt kh so snh. Cho nn khi c sliu phn tch ngi ta lun lun ghi ch:

theo phng php no!

11.6.2. Cc quy trnh nht qun bn trong

tng pha sau ca cc quy trnh nht qun bn trong l cc mc o

lng cng mt hin tng scho cc kt qu tng t. Phng php sau

thng c dng c lng khnng tin cy ca mt cng c.

K thut ct i k thut ny c thit k lm tng quan

phn na ca cc mc vi phn na cn li v n thch hp cho cc cng c

o lng thi cho mt vn hay hin tng. Cc cu hi hoc nhnnh c chia i theo cch bt khai cu hi hoc nhn nh o

lng cng mt kha cnh thnh hai na khc nhau. Cc im c c bng

cch lm hai na ny tng quan vi nhau. Khnng tin cy c tnh ton

bng cch dng tng quan moment sn phm gia sim thu c t

hai na ny. V tng quan moment sn phm c tnh ton chda trn

mt na cng c, nh gi kh nng tin cy ca ton b, n cn phic chnh sa. N c bit nhkhnng tin cy c tng cng. Kh

nng tin cy c tng cng cho ton bcng cc tnh ton bng mt

cng thc c gi l cng thc Spearman-Brown. (Sc gii thiu khn tp 2)

TIU KT

Khi nim gi trcp n cht lng v c thc p dng cho

bt kkha cnh no ca qu trnh nghin cu. i vi cc qu trnh c


23/345


207

lng, n lin quan n vic liu cng cnghin cu c o lng ci m nto ra o. C hai cch tip cn c dng xc nh gi tr ca mt

cng c: xc nh mi lin hlogic gia cc mc tiu ca nghin cu v cc

cu hi c dng trong mt cng c, v vic dng cc phn tch thng kchng minh mi lin hny. C ba loi gi tr: bmt v ni dung, ng

quy v don, v gi trcu trc.

Khnng tin cy ca mt cng ccp n khnng to ra cc o

lng nht qun nhng iu kin ging hoc tng tnhau cho cng i

tng qun thnghin cu v thu c cc kt qutng t, chng ta ni

rng cng cny ng tin. Cc kt qucng tng tnhau, khnng tincy cng ln. Chng ta c thnhn khnng tin cy thai pha: khnng

tin cy (mc chnh xc) v khnng khng th tin cy (mc khng

chnh xc). Trong nghin cu u trc qun l mi trng, smhtrong

tngca cc cu hi, thay i hon cnh thu thp sliu, tm trng ngitrli khi cung cp thng tin, bn cht ca giao tip gia phng vn vin v

ngi c phng vn, v nh hng thoi bca mt cng c, l nhng

yu tc thnh hng n khnng tin cy ca mt cng cnghin cu.

C nhng quy trnh nht qun bn ngoi v bn trong xc nh kh

nng tin cy. Th/ thli v cc thsong song ca cng mt php thl hai

quy trnh xc nh khnng tin cy bn ngoi ca mt cng c, trong khi k

thut ct na c phn loi vcc quy trnh nht qun bn trong.

Cu hi:1.

Githit l g?2. Cc chc nng ca mt githit l g?3. c im ca mt githit l g?4. C bao nhiu loi githit? ni r tng loi githit?5. Sai st trong vic kim tra mt githit l g?6. Mi quan hgia githit v khoa hc l g?7. Cch t mt githit l g?8. Tiu chun cho trong mt githit nghin cu l g?9. Phn on trong githit nghin cu khoa hc cn phi m bo yu

cu g?


24/345


208

10. Phn on trong githit nghin cu khoa hc chia lm my loi?

Ti liu tham kho:1. VCAO M, 2003, Phng Php Lun Nghin Cu Khoa Hc,

Nh xut bn KH & KT. H Ni.

2.

NGUYN NGC KING, 1996, Thng k h

c trong nghin c

ukhoa hc, NXB Gio Dc.

3. NGUYN VN L, 2001, Phng php lun nghin cu khoa hc,NXB Gio Dc.

4. TRUNG NGUYN, 2005, Phng Php Lun Nghin Cu KhoaHc (Cm nang hng dn tng bc dnh cho ngi bt u). Nhxut bn Lao ng - X hi. H Ni.

5. NGUYN THANH PHNG, 2000, Bi ging mn phng phpnghin cu khoa hc, i Hc Cn Th

6. PGS.TS. Nguyn Bo V, ThS. Nguyn Huy Ti, Gio trnh phngphp nghin cu khoa hc i hc Cn Th

7. DNG THIU TNG, 2002, Phng Php Nghin Cu KhoaHc Gio Dc v Tm L, Nh xut bn i Hc Quc Gia TP HCh Minh. HCh Minh.


25/345


208

CHNG 12

LY MU

12.1. KHI NIM LY MU

Chng ta ly mt v dn gin gii thch khi nim ly mu. Gi

sbn mun c lng chiu cao trung bnh ca mt lung ng. C hai

cch lm iu . Phng php thnht l bn o tt ccc cy ng trong

lung cng li, ri chia cho s lng cy ng trong lung (nh

ngha trung bnh). Phng php thhai l chn mt s cy i din, o,

cng li, ri chia cho scy o, c thcho php bn don chiu cao

trung bnh ca cy ng trn clung. V dkhc: gisbn mun bit thu

nhp trung bnh ca cc gia nh trong mt thnh ph. Bn c ththeo ccquy trnh nu trn, nhng hy tng tng cng sc v ngun lc cn tit

i n tng gia nh trong thnh phtm hiu thu nhp ca h! Bn c

ththeo cch thhai, bng cch chn vi gia nh lm nn cho yu cu

ca mnh v sau lp mt don cho thu nhp trung bnh ca cc gia

nh trong thnh ph. Mt v dna l kt qumt cuc bu c: kt qus

c quyt nh sau khi bphiu vo ngy bu c, nhng ngi ta thng

don kt quda trn nhng cuc thm d kin. Nhng thm d da

trn mt nhm ngi rt nhc hi vu tin b phiu ca h. Datrn nhng kt quny, ngi ta a ra don vkt qu.

Do vy, ly mu l mt qu trnh chn la mt (hoc mt vi) mu t

mt tp hp ln hn (Dn sly mu) to ra nhng don hay dbo

vmt stht, tnh trng hay kt quca tp hp ln hn . Mt mu l

mt tp hp con ca qun thnghin cu m bn quan tm.


26/345


209

Hnh 12.1.Khi nim ly mu

Qu trnh chn m

u

i din t

ton b

qu

n th

c nh

ng

u vnhc im. u im l n tit kim thi gian cng nhcc ngun lc ti

chnh v nhn s. Tuy th, nhc im l bn khng tm c sliu thc

tvcc t im ca m bn quan tm, m chc thdon hoc dbo

chng. Do , c thtn ti sai lm trong don ca bn.

Do vy, ly mu l mt snh i gia c v mt. Trong khi v

mt mt no , bn tit kim c thi gian v ngun lc, bn c thlm

tn hi n mc chnh xc ca nhng ci bn tm c. Thng qua vic

ly mu, bn khng chnh gi c tnh hung thc t ph bin trong

ton b qun th t mu c rt ra. Nu bn xc nh chc chn phnthng tin tdn smu tng cng v nu phng php iu tra ca bn l

ng, nhng ci bn tm c skh ng. Tuy vy, nu bn chn mu v

dng n nhcst nh gi tnh trng trong ton bqun th, c

khnng c sai lm.

12.2. HTHNG THUT NGTRONG VIC LY MU

Mt ln na, chng ta hy xem xt li cc v dc dng trn.Mc tiu ca chng ta l tm ra chiu cao trung bnh ca cy ng trong

Mau

Dan so lay mau

Tm ra thong ke

mau


27/345


210

lung, thu nhp trung bnh ca cc gia nh sng trong thnh ph, kt qubu cc thxy ra ca mt tnh hay mt quc gia cthno . Gis

rng, chng ta chn phng php thhai, l, chng ta chn la mt s

cy i din hay khu vc bu c, t c cc mc tiu trn.

Qun thnghin culung ng /thnh ph/khu vc bu c t, bn c thchn ra mt scy ng/gia nh/ctri lm mu i dincho cqun thnghin cu .

Mu nhm nh cy ng, gia nh, hoc c tri t bn thu

lm thng tin to nn don vtui trung bnh, thu nhp trung bnh hay

kt qubu c.

Kch thc mu S lng cy ng, gia nh, c tri bn thu

thp thng tin t.

Kiu ly hay chin lc ly mu - cch chng ta chn cy, gianh, hay ctri.

n vmu tng cy, gia nh hay c tri to nn tng cho vic

chn mu.

Khung ca mu mt danh snh nhn din tng cy, gia nh hay

ctri.

Thng k mu nhng ci bn tm c trn csthng tin thu c

tnhng ngi trli (mu) v d, chiu cao trung bnh cy ng (tnh ton t

thng tin thu c tnhng cy ng c o); thu nhp trung bnh ca cc gianh trong thnh ph(tnh ton tthng tin thu c tnhng gia nh tham

gia vo nghin cu ca bn) v kt qubu ckvng (tnhng phn hi thuc tnhng ngi c hi). Thng k mu l csdbo mc ph

bin ca mt tnh cht no trong qun thnghin cu.

Cc thng shay trung bnh qun th nhng c im qun th

bn mun iu tra, l chiu cao cy ng, thu nhp trung bnh ca cc gianh sng trong mt thnh ph, v kt qukvng ca cuc bu c.


28/345


211

12.3. NGUYN TC LY MU

C ba nguyn tc c bn trong l thuyt ly mu. gii thch rnhng nguyn tc ny, chng ta ly mt v drt n gin. Gisc 4 im

ly mu nhim nc sng Si gn: A, B, C v D. A 180mg BOD/l , B:

200, C: 230 v D: 250. Khi bn bit c nhim BOD ca tng imly mu, bn c th tm ra (tnh ton ra) nhim trung bnh ca dngsng Si Gn bng cch cng 180+200+230+250 v chia cho 4. Ta c

nhim trung bnh ca A, B, C v D l 215 mg BOD/l.

By gigischng ta mun chn ra mt mu gm hai im ly mua ra mt don v nhim trung bnh ca bn im. Nu theo l

thuyt xc sut, chng ta c 6 thp ca hai phn t: A v B; A v C; A v

D; B v C; B v D v C v D. Chng ta ly tng cp ny ra tnh trung

bnh mu:

A+B = 180+200 = 380/2 = 190mgBOD/l

A+C = 180+230 = 410/2 = 205 mgBOD/l

A+D = 180+250 = 430/2 = 215mgBOD/l

B+C = 200+230 = 430/2 = 215mgBOD/l

B+D = 200+250 = 450/2 = 225 mgBOD/l

C+D = 230+250 = 480/2 = 240 mgBOD/l

Lu rng, trong phn ln cc trng hp, nhim biu thquathsBOD trung bnh (thng k mu) c tnh ton da trn cc mu c

hai phn tth khc nhau. By giso snh cc thng k mu ny vi trung

bnh ca bn ly mu trn sng Si gn (thng squn th) l 215 mg/l.

Trong tng ssu thp, chc hai trng hp l khng c khc bit gia

thng k mu v trung bnh qun th. Ni c sai bit, n c cho l do mu

v c gi l sai lm mu. Mt ln na, ln ca sai lm mu thay i

ng k. Chng ta hy lu tm n khc bit trong thng k mu v trungbnh qun thcho tng ci ca su v dny.


29/345


212

Bng 12.1.Sai bit gia cc thng k mu v trung bnh qun thnghincu

Mu

Trung bnh mu

(Thng k mu)

(1)

Trung bnh qun th

(Thng squn th)

(2)

Khc bit gia

(1) v (2)

1 190 215 -25

2 205 215 -15

3 215 215 0

4 215 215 0

5 225 215 +10

6 240 215 +25

Phn tch ny gi mt nguyn tc rt quan trng trong vic ly mu.

Nguyn tc mt Trong phn ln cc trng hp khi ta thc hin

vic ly mu, c s khc bit gia thng k mu v trung bnh thc caqun thnghin cu m n c thl do vic chn la cc phn tca mu.

hiu nguyn tc th hai, chng ta hy tip tc v d trn nhng

thay mu gm hai phn tbng mu cha ba phn t. Ta c thrt ra bn t

hp:

A+B+C = 180+200+230 = 610/3 = 206,7 mgBOD/l A+B+D = 180+200+250 = 630/3 = 200,0 mgBOD/l

A+C+D = 180+230+250 = 660/3 = 220,0 mgBOD/l

B+C+D = 200+230+250 = 680/3 = 226,7 mgBOD/l

By gi, chng ta hy so snh skhc bit gia thng k mu v trung

bnh qun thnghin cu.


30/345


213

Bng 12.2. Sai bit gia cc thng k mu v trung bnh qun thnghin cu

MuTrung bnh mu

(1)

Trung bnh qun th

nghin cu

(2)

Khc bit gia

(1) v (2)

1 206,7 215 -8,3

2 210,0 215 -5,0

3 220,0 215 +5,0

4 226,7 215 +11,7

So snh skhc bit gia sai bit c tnh ton trong bng ny v

bng trc. Trong bng u, sai bit gia thng k mu v trung bnh qunthnghin cu nm trong khong t-25,0 n +25,0 mg/l, trong khi bng

hai, n gia 8,9 n +11,7 mg/l. Sai bit gia thng k mu v trung bnh

qun thnghin cu gim i bn thhai. Sgim bt ny l do vic gia

tng kch cmu. Do vy, iu ny dn n nguyn tc thhai.

Nguyn tc hai Kch cmu cng ln, chnh xc cho don

ca trung bnh dn scng cao.

Nguyn tc thba ca vic ly mu c bit quan trng v n l c

scho mt schin lc ly mu. hiu r nguyn tc ny, chng ta

hy cng tip tc v dtrn nhng dng sliu hi khc i mt cht. Gis mc nhim ca bn v tr ny khc nhau nh k: A = 180

B = 260 C = 320 v D = 400. Ni cch khc, chng ta hnh dung mt dn

s, ni m mc nhim mt khc sng chng lm ta quan tm khc

nhau ng k.

Chng ta thc hin cng mt quy trnh, chn mu c hai v tr v sau

l mu c ba v tr. Nu chng ta thc hin cng quy trnh m t

trn, chng ta snhn thy skhc bit v nhim trung bnh trong trng


31/345


214

hp mu c hai im ly, bin thin gia 70 v +70mg/l BOD, v trongtrng hp mu c ba phn t, bin thin gia 36,7 v +36,7. Trong chai

trng hp, on sai bit u ln hn nhng tnh ton trc y. iu ny

l do ssai bit ln hn v nhim gia 4 vtr khc nhau. Hay ni cch

khc, dn smu c skhng ng nht ln hn v nhim.

Nguyn tc ba vi mt kch cmu cho trc, s sai bit trongmt bin sc nghin cu trong tp hp cng ln, th skhc bit gia

thng k mu v trung bnh tht sca tp hp cng ln.

Vic nh nhng nguyn tc ny rt quan trng khi bn ang quytnh kch c mu cn thit cho mt mc chnh xc c th, v cho mtchin lc ly mu thch hp nht cho nghin cu ca mnh.

12.4.CC YU TNH HNG N NHNG KT LUN RT

RA TMU

Nhng nguyn tc trn gi rng c hai yu tnh hng n tincy ca cc kt lun rt ra tmt mu no .

1.Kch cmu nhng ci tm c da trn nhng mu ln hn c tin cy cao hn khi da trn cc mu nh. Mt quy tc l khi kch c

mu cng ln, chnh xc cng cao.

2.Quy m ca bin smu sbin thin ca c tnh ang nghin

cu trong tp hp cng ln, tnh khng chc chn cng cao (theo tchuyn

mn, vi mt kch cmu cho trc, trong cc c lng ca bn, lchchun cng ln, sai schun cng cao) Nu mt tp hp ng nht vc

tnh c nghin cu, mt mu nh cng c th cho c lng kh tt,

nhng nu n khng ng nht (CV ln), c cng mt chnh xc nh

vy, bn cn chn mu c kch thc ln hn. ng nhin, nu mi phn

ttrong tp hp ging nhau, th vic chn lc, ngay cchmt phn tthi

cng scho ra c lng hn ton chnh xc. Nguyn tc: vi kch cmu

cho trc, bin thin ca ca c im ang c nghin cu trong tp

hp cng cao, tnh khng chc chn cng ln.


32/345


215

12.5. CC MC TIU TRONG VIC CHN MU

Trong vic chn mu, hy lun cgng:

t chnh xc cao nht trong cc c lng ca bn vi mt

kch cmu cho trc.

Trnh nh kin trong vic chn mu.

nh kin trong vic chn mu c thc nu:

+ Ly mu bng mt phng php ngu nhin no , v d, nu s

chn la bnh hng c hay v thc ca chn la ca con ngi.

+ Khung ca mu danh sch, danh mc hoc cc ghi chp tp hp

qun thkhc c dng nhnn tng ca vic chn la, khng bao hm

qun thmu mt cch chnh xc v y .

+ Mt bphn ca qun thmu khng thtm ra hoc tchi cng tc.

12.6.CC HNH THC LY MU

Cc chin lc ly mu c thc phn loi thnh 3 nhm khc

nhau:

Cc kiu ly mu xc sut ngu nhin;

Cc kiu ly mu xc sut khng ngu nhin; v

Cc kiu ly mu hn hp.hiu r cc kiu ny, ta stho lun tng ci ring bit.

12.7. CC KIU LY MU XC SUT NGU NHIN

Vi kiu ly mu c gi l mu xc sut hay ngu nhin, mi phn

ttrong tp hp u c chi tng ng v c lp nhau trong qu trnh

schn la. iu ni rng xc sut la chn ca mi phn ttrong tp

hp l ging nhau, c ngha l, vic chn la mt phn ttrong mu khng

bnh hng bi cc cn nhc khc nh sa thch c nhn. Khi nim


33/345


216

c lp c ngha rng, vic chn la mt phn tny khng ty thuc vovic chn la phn tkhc trong vic ly mu: sla chn hay tchi ca

mt phn tkhng bnh hng bi vic gp vo hay b loi trca mt

ci khc. gii thch khi nim ny, chng ta hy quay vv dv lp

hc.

Gisc 80 sinh vin trong lp. Githit rng 20 trong shtchitham gia nghin cu. Bn mun ton btp hp 80 sinh vin trong nghin

cu ca bn nhng 20 tchi tham d, bn chc thsdng mt mu 60.

20 sinh vin tchi tham gia c thc tnh cm mnh mvi cc vn

bn ang kho st, nhng nhng g bn tm c khng phn nh quan imca h. Vic loi hra khi nghin cu ca bn c ngha rng tng ngi

trong 80 sinh vin khng c c chi c la chn nhnhau. Do vy,

mu ca bn khng ai din cho ton blp.

Cng c th p dng tng t cho mt cng ng. Trong mt cngng, ngoi vic tchi tham gia, chng ta gisrng bn khng thnhdanh tt ccdn strong cng ng. Nu mt phn ln cdn khng th

c bao gm trong tp hp mu bi v hkhng thnhn dng c hoc

tchi tham gia, th bt kmu no c rt ra cng skhng cho tng

phn ttrong dn smu mt chi tng ng nhau trong vic c la

chn trong mu . Do vy, mu nh ly s khng i din cho ton b

cng ng.

hiu r khi nim vchi c lp trong vic chn la, chng tahy gisrng ta ang iu tra ti mi trng nhn vn. Trong qu trnh

ly mu c nm sinh vin trong lp l bn rt thn. Nu mt trong shc la chn nhng tchi tham gia v bn ngi cn li khng c lachn, v do , bn bp buc phi chn cnm hoc khng c ai c th

mu ca bn s khng c coi l mt mu c lp v vic la chn mt

ngi ny ty thuc vo sla chn nhng ngi khc. Vic tng tcng

c thxy ra trong mt cng ng khi mt nhm nhni rng hoc tt cbn h hoc khng mt ai trong h s tham gia vo nghin cu. Trong


34/345


35/345


218

c thln n bn chshay hn (nu tp hp gc l 9 hoc t hn, n lmt chs; nu tp hp gc l 99 hoc t hn, n l hai chs).

Bc 2: nh smi phn tbt u t1.

Bc 3: Nu bng cc sngu nhin c hn mt trang giy, chn

trang bt u bng cch ngu nhin. Mt ln na, vi cch ngu nhin, tachn mt dng hay ct no lm im bt u v bt ngun t theo

hng nh sn.

Bc 4: Cn c theo s lng ch s ca tp hp gc, chn ngunhin cng slng ct hoc dng ca cc chstbng ny.

Bc 5: Quyt nh kch cmu.

Bc 6: Chn slng phn tyu cu cho mu ca bn tbn ny.

Nu bn tnh cchn mt shai ln, hy bn i v di chuyn n ci k

bn. iu ny c thxy ra v bng cc sngu nhin c to thnh bng

cch ly mu thay th.

Bng 12.3.Chn mu bng cch dng bng cc sngu nhin

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1

2

3

4

5

48461

76534

70437

59584

04285

14952

38149

25861

03370

58554

72619

49692

38504

42806

16085

73689

31366

14752

11393

51555

52059

52093

23757

71722

27501

37086

15422

29660

93804

73883

60050

20498

67844

09095

33427

86192

33901

78815

07856

33343

67049

10319

23758

55589

45507

64739

43397

86814

50063

50063

6

7

8

9

10

77340

59183

91800

12066

69907

10412

62687

04281

24817

91751

69189

91778

39979

81099

53512

85171

80354

03927

48940

23748

29802

23512

82564

69554

65906

44785

97219

28777

55925

91385

86368

65921

59049

48379

84983

02583

02035

97532

12866

27915

96483

59487

54540

41232

48491

76553

91403

79472

21580

91068


36/345


219

11

12

13

14

15

80467

78057

05648

22304

61346

04873

67835

39387

39246

50269

54053

28302

78191

01350

67005

25955

45048

88415

99451

40442

48518

56761

60269

61862

33100

13815

97725

94880

78688

16742

37707

58438

58812

30339

61640

68687

91529

42931

60222

21046

15570

24645

71898

74152

31909

08890

18544

61534

25740

72641

16

17

18

19

20

56790

56411

62098

68775

52679

37696

48609

12825

06261

19599

27965

36698

81744

54265

13687

30459

42453

28882

16203

74872

91011

85061

27369

23340

89181

51426

43769

88185

84750

01939

31006

39948

65846

16317

18447

77468

87031

92545

88686

10787

61029

30767

09065

86842

76246

57108

13953

22653

00879

80072

21

22

23

24

25

84096

83964

31191

30545

52573

87152

55937

75131

68523

91001

20719

21417

72386

29850

52315

25215

49944

11689

67833

26430

04349

38356

95727

05622

54175

54434

98404

05414

89975

30122

72344

14850

88727

79042

31796

93008

17994

45583

27142

98842

83282

17161

22568

99257

37600

31670

98981

77700

32349

26025

26

27

28

29

30

16586

81841

43563

19945

79374

81842

88481

66829

84193

23796

01076

61191

72838

57581

16919

99414

25013

08074

77252

99691

31574

30272

57080

83604

80276

94719

23388

15446

45412

32818

34656

22463

11034

43556

62953

80018

65774

98143

27518

78831

86988

10029

74898

90572

54395

79234

58376

26885

00563

30705

31

32

33

34

35

48503

32049

18547

03180

94822

26615

65541

71562

96742

24738

43980

37937

95493

61486

67749

09810

41105

34112

43305

83748

38289

70106

76895

84183

59799

66679

89706

46766

99605

25210

73799

40829

96395

67803

31093

48418

40789

31718

13491

62925

12647

59457

48302

09243

72061

40044

00783

45893

29557

69991

36

37

38

39

40

4330

43770

56908

32787

52441

60599

81537

77192

07189

78392

85828

59527

50623

80539

11733

19152

95674

41215

75927

57703

68499

76692

14311

75475

29133

27977

86420

42834

73965

71164

35611

69930

80651

11796

55355

96240

10020

93750

72140

31006

62747

72881

59957

48944

25526

89529

12592

31211

74156

55790


37/345


220

41

42

43

44

45

22377

18376

53201

34919

33617

54723

73460

28610

78801

92159

18227

88841

87957

59710

21971

28449

39602

21497

27396

16901

04570

34049

64729

02593

57383

18882

20589

64983

05665

34262

00023

05701

71551

11964

41744

67101

08249

99016

44134

60891

06895

74213

87903

00273

57624

08915

25220

63875

76358

06962

46

47

48

49

50

70010

19282

91429

97637

95150

40964

68447

73328

78393

07625

98780

35665

13266

33021

05255

72418

31530

54898

05867

83254

52571

59838

68795

86520

93943

18415

49181

40948

45363

52325

64362

21914

80808

43066

93230

90637

65742

63887

00988

62668

38034

89815

89939

64040

79529

04909

39231

47938

09803

66964

Chng ta hy ly mt v dminh ha vic sdng bn cc sngu

nhin ny. Chng ta hy gisrng tp hp gc gm 256 c th. nh sc

tht1 n 256. Chn ngu nhin trang bt u, sct (1 n 10) hay s

dng tbng ny v sau xc nh ba dng shay ct s.

Gi s bn chn ct s th chn v ba ch s sau cng ca ct ny

(c gch di). Githit rng bn chn 10 phn trm ca tp hp gc chomu ca mnh (25 phn t). Chng ta hy i ti nhng sc gch di

trong ct th chn. Su tin l 049 thp hn 256 (tng dn s), do

phn tth49 l mt phn trong mu ca bn. Sthhai, 319, nhiu hntng scc phn ttrong tp hp ca bn (256), do , bn khng thchp

nhn phn t th319 trong mu. Cng p dng nh th cho phn t tip

theo, 758, v cho nm phn tktip na, 589, 507, 483, 487 v 540. Sau

540 l 232, v v con sny nm trong khung ca mu, c thc chp

nhn nhmt phn ca mu. Tng tth, nu bn theo xung cng ba chstrong cng ct , bn chn ra 052, 029, 065, 246, 161 trc khi bn i

n s029 ln na, v phn tth29 c chn ri, hy i n sktip

v cnhvy cho n khi chn xong 25 phn t. Mt khi bn i n

(Ngun: Rohlf v Sokal, Cc bng thng k, 1969, p.153)


38/345


221

cui ct, bn c thdi chuyn n ct ktip hoc chn la ngu nhin mtci khc bt u qu trnh chn la. V d, 25 phn tsau c chn t

cc ct thchin, mi v nh trong bng 12.3

Bng 12.4. Cc phn tc chn bng cch dng bng cc sngu nhin

Cc phn tc chn la

# 49 232 52 29 65

246 161 243 61 213

34 40

* 63 68 108 72 25

234 44 211 156 220

231 (ct th10)

@ 149 246

# mu chn tct th9

* mu chn tct th10

@ mu chn tct th2 (Ngun: Rohlf v Sokal, 1969)

C th tm thy vi chng trnh my tnh c dng chn mu cn

thit.

12.9. S DNG CC H THNG KHC CHN MU NGUNHIN

C hai cch chn mu ngu nhin l chn mu khng thay thv chn

mu c thay th.

Gi sbn mun chn mt mu 20 sinh vin t tng s80, ta chn

sinh vin u tin ra khi lp, th xc sut chn sinh vin l 1/80. Khi


39/345


222

bn chn sinh vin thnh, chc 79 cn li trong lp v xc sut chn sinhvin thnh ny khng phi l 1/80 m 1/79. Xc sut la chn sinh vin

tip theo l 1/78. Theo thi gian, bn chn c sinh vin th20, xc sut

cho vic chn anh hoc c ta l 1/61. Cch ly mu ny l ly mu khng

thay th. Nhng n ngc li nh ngha cbn vsngu nhin ha: mi

phn tu c chi c chn la tng ng v c lp nhau. h

thng thhai, c gi l ly mu c thay th, phn tc chn la c

thay thtrong tp hp ngun, v nu n c chn li ln na, ngi ta b

n i v chn ci ktip. Nu tp hp ngun ln, xc sut chn li cng mtphn tl rt nh.

12.10. KIU LY MU XC SUT / NGU NHIN C TRNG

C ba kiu ly mu ngu nhin thng dng.

Ly mu hon ton ngu nhin (SRS) y l phng phpchn mu xc sut thng dng nht. Theo nh ngha ca sngu nhin

ha, bi tng phn ttrong tp hp u c mt chi c chn la tngng v c lp nhau, mt mu hon ton ngu nhin c chn theo quy

trnh sau:

Bc 1: nh danh cc phn thoc cc n vly mu trong tp hp

bng mt con s.

Bc 2: Quyt nh kch cmu (n).

Bc 3: Chn (n) bng cch dng cch rt thm ngu nhin, bng ccsngu nhin hay mt chng trnh my tnh.

minh ha, chng ta hy ly v dvlp hc. C 80 sinh vin trong

lp, nn bc u tin l nh s tng sinh vin t1 n 80. Gi sbn

quyt nh chn mt mu c 20 phn tbng cch dng phng php ly

mu hon ton ngu nhin. Ta dng rt thm ngu nhin, bng cc sngu

nhin hoc chng trnh my tnh chn ra 20 sinh vin. 20 sinh vin ny

sl csca nghin cu ca bn.


40/345


223

Ly mu ngu nhin theo loi nh ni, chnh xc ca ccdon ca bn phthuc phn ln vo mc khnng bin thin hay s

khng ng nht ca cc c im trong tp hp nghin cu m chng

tng quan cht chvi c im bn ang cgng xc nh (nguyn tc

ba). Do vy, vi mt kch cmu cho trc, nu bng cch no , sbt

ng nht trong tp hp gim bt, ta sc nhng don vi chnh xc

cao hn. Ly mu ngu nhin theo loi da trn lp lun ny.

Trong ly mu ngu nhin theo loi, ngi nghin cu cgng phn

loi tp hp theo cch m tp hp trong cng mt phn lp sng nht v

c im m da vo ta phn loi. Mt im rt quan trng l nhng cim c chn lm csphn loi c thnh dng ddng trong tp

hp . V d, phn loi dn s da tn gii tnh hn l trn tui, thu

nhp hoc thi . Vic cc c im l c s cho vic phn loi c lin

quan n bin chnh m ngi nghin cu ang kho st cng rt quantrng. Mt khi tp hp mu c phn chia thnh cc nhm khng trng

lp, nh nghin cu chn mt slng cc phn tyu cu tmi phn lp

bng kthut ly mu ngu nhin hon ton.

C hai kiu ly mu theo loi: ly mu theo loi theo tlv khng

theo tl.

- Vi ly mu theo loi theo tl, slng phn ttmi phn lp c

lin quan tng tlca n trong tp hp gc c chn, trong khi

- Phng php ly mu theo loi khng theo tl, ta khng cn nhcti kch cca phn lp.

Quy trnh cho vic chn mu theo loi c trnh by theo gin

trong bng 12.5

Bc 1: nh danh tt ccc phn thoc cc n vly mu trong

tp hp c ly mu.

Bc 2: Xc nh cc phn lp khc nhau (k) m ta mun phn loi

tp hp vo .


41/345


224

Bc 3: Xp tng phn tvo trong phn lp thch hp.

Bc 4: nh sring rcho tng phn ttrong mi phn lp

Bc 5: Xc nh kch cmu (n)

Bc 6: Quyt nh liu ta mun chn phng php ly mu theo loitheo tlhay khng theo tlv hy theo cc bc sau

Bng 12.5:Quy trnh chn mu theo loi

Bc 7 Xc nh s phn t c

chn ttng phn lp =

kch cmu (n)

slng phn lp (k)

Bc 7 Xc nh t l ca tng

phn lp trong tp hp

nghin cu (p) =

S phn t trong miphn lp

Kch ctp hp gc

Bc 8 Chn s phn t yu cu t

mi phn lp vi kthut ly

mu hon ton ngu nhin.

Bc 8 Xc nh sphn tc

chn t tng phn lp =

(kch cmu) x (p).

Bc 9 Chn sphn tyu cu

ttng phn lp bng k

thut ly mu hon ton

ngu nhin.

Ly mu theo loi khng theo tl. Ly mu theo loi theo tl.

V phng php trn khng quan tm

n kch c ca phn lp trong vic

chn mu, n c gi l phng php

ly mu theo loi khng theo tl.

V mu c chn theo t l ca

kch c tng phn lp trong tp

hp, phng php ny gi l ly

mu theo loi theo tl.

Chn mu theo cm cc k thut chn mu theo loi v honton ngu nhin da trn khnng nhn bit tng phn ttrong tp hp ca

nh nghin cu. Lm iu ny rt dnu nhtp hp gc ly mu nh,


42/345


225

nhng nu tp hp ln nhtrong trng hp ca mt thnh ph, bang,hay quc gia, vic xc nh tng n v ly mu skh khn v tn km.

Trong nhng trng hp ny, vic sdng ly mu theo cm sthch hp

hn.

Ly mu theo cm da trn khnng ca nh nghin cu phn chiatp hp c ly mu thnh tng nhm, gi l cm, v sau chn ccphn t trong tng cm bng k thut ly mu hon ton ngu nhin. Cc

cm c thhnh thnh trn cstng cn vmt a l, hoc mt t im

chung no c lin quan n bin chyu ca nghin cu (nhtrong ly

mu theo loi). Ty theo mc chia cm, i khi vic ly mu c thchin nhng mc khc nhau. Nhng mc ny hp thnh nhng giaion khc nhau (mt, hai hay nhiu giai on) ca vic chia cm, sc

gii thch sau.

V dbn mun iu tra thi ca hc sinh trung hc c i vivn gio dc mi trng. Cnc ta c cc gio dc mi trng bccao. Hn na, c nhiu loi hnh khc nhau nh, cc trng i hc khoa

hc tnhin, i hc kthut mi trng, i hc khoa hc x hi v nhn

vn, cao ng v cc trng cao ng cng ng u c chng trnh gio

dc mi trng. Trong tng hc vin, c nhiu chng trnh bc i hc

v cao hc. Tng chng trnh hc ko di khong ba n bn nm. Bn c

thhnh dung ra ln ca nhim v. Trong trng hp ny, ly mu theo

cm rt hu dng chn mt mu ngu nhin.

Mc u tin ca ly mu theo cm c thmin hay vng lnh

th. Cc cm c thc nhm theo cc c im m bo kh nng so

snh ca chng theo slng sinh vin. Nu vic ny khng d, bn c thquyt nh chn tt ccc min (Bc, Trung, Nam hay ng Nam B, Ty

Nam B) v vng lnh thv chn mt mu no cp hc vin. V

d, vi kthut hon ton ngu nhin, ta c thchn mt hc vin tmt

nhm trong tng min, vd, mt vin i hc, mt vin i hc kthut, mttrng cao ng, mt trng cao ng cng ng. iu ny da trn gi


43/345


226

nh rng cc hc vin trong cng mt nhm tng i ging nhau vhssinh vin. Sau , trong mt hc vin, da trn c sngu nhin, ta chn

mt hay nhiu chng trnh hc (kthut MT, qun l MT hay KHMT) ty

theo khnng. Trong mt chng trnh hc, v dQLMT ta chn mt cc

sinh vin hc ti mt nm cthno . Ta c ththc hin thm la chn

vtlsinh vin no . Qu trnh chn mu theo cch ny c gi l ly

mu theo cm nhiu bc.

12.11. CC KIU LY MU XC SUT KHNG NGU NHIN

Cc kiu ly mu xc sut khng ngu nhin khng theo l thuyt xc

sut trong vic chn nhng phn tttp hp ngun. Cc kiu ly mu xc

sut khng ngu nhin khi ta khng bit hay khng thnh danh ring r

mt sphn ttrong mt tp hp no . Trong nhng tnh hung nhvy,

vic chn cc phn t ty thuc vo nhng cn nhc khc. C bn kiu

khng ngu nhin thng c dng trong nhng nghin cu nh lng vnh tnh, m mi kiu u da trn nhng cn nhc khc nhau:

ly mu theo hn ngch;

ly mu tnh c;

ly mu c mc ch hoc c ch; v

ly mu

trn cc i tng nghin cu khc nhau:

i hc,

i hc kthut,

cao ng,

cao ng cng ng.

12.11.1. Ly mu theo hn ngch

Cn nhc cho cho vic ly mu theo hn ngch l vic nh nghin

cu ddng tip cn n dn smu. Ngoi vic tin li, anh ta c hng


44/345


227

dn bi c tnh c thxc nh c, nhgii tnh hoc chng tc, ca tphp c quan tm. Mu c chn tni thun tin cho ngi nghin cu

v bt kkhi no ta thy mt ngi vi nhng c im lin quan c th

xc nh c, ta u yu cu ngi tham dnghin cu. Qu trnh ny

tip tc cho n khi ngi nghin cu c thlin hlng ngi trli

yu cu (hn ngch).

Gisrng bn mun chn mu 20 nam sinh vin tm ra tui trung

bnh ca nam sinh vin trong lp bn. Bn quyt nh ng ti ca lp, viu thun tin, v bt kkhi no c mt nam sinh vin n lp, hy hi

tui anh ta. Qu trnh ny tip tc cho n khi bn hi c tui ca 20 namsinh vin. V d khc, bn mun bit thi ca sinh vin i vi ch

trng cm xrc. ng ti mt ni thun tin, v bt kkhi no bn nhn

thy mt vinh vin thdn no , hy hi thng tin yu cu bng bt k

cch no bn thc hin cho vic nghin cu.Kiu ly mu ny c nhng u im l phng php chn mu t tn

km nht, bn khng cn bt k thng tin g nhkhung ca mu, tng s

cc phn t, vtr ca h, cc thng tin khc vdn smu, v n m bo

bao gm loi ngi bn cn. Nhc im ca phng php ny l mu thuc khng phi l mt mu xc sut, nhng g tm c khng th tng

qut ha cho ton btp hp ngun; nhng c nhn dtip cn nht c th

c nhng c im chung ging nhau, v do vy, khng tht si din cho

ton btp hp gc.

12.11.2. Ly mu tnh c

Vic ly mu tnh ccng da trn vic dtip cn tp hp c ly

mu. Trong khi ly mu theo hn ngch phi i theo mt mu c nh.

Trong khi ly mu theo hn ngch bao gm nhng i tng c nhng cim hin hin/c thquan st c, ly mu tnh ckhng lm nhth.

Phng php ly mu ny phbin trong vic nghin cu qun l mi

trng ng thi hnh vi ng xmi trng. t nhiu g, n cng c nhng

u nhc im nhly mu theo hn ngch. V bn khng c hng dn


45/345


228

bi nhng c tnh hin nhin, nn mt sngi bn lin hc thkhngc thng tin cn thit.

12.11.3. Ly mu c mc ch hay ch

Cn nhc ch yu trong vic ly mu c chch l snh gi t

ngi nghin cu nhngi cung cp thng tin tt nht hon thnh mctiu ca nghin cu. Ngi nghin cu chi n nhng ngi no m theo

quan im ca ngi nghin cu c th c thng tin theo yu cu v vuilng chia sn.

Kiu ly mu ny cc khu dng khi bn mun xy dng mt ln

lp li qu kh, m tmt hin tng hay pht trin ci g t c bit n.

12.11.4. Ly mu theo mng li chui

Ly mu qucu tuyt l qu trnh chn mu bng cch dng mng

li / hi. Bt u vi vic chn la mt t c nhn trong mt nhm hay

mt tchc v thu thp ththng tin yu cu. Sau , hc nhnhndin nhng ngi khc trong nhm hoc t chc, v nhng ngi do h

chn trthnh mt phn ca mu. Thu thp thng tin tnhng ngi ny

v sau nhng ngi ny c yu cu nhn nhin nhng thnh vin

khc trong nhm, v ln lt nh vy, nhng ngi c nhn din tr

thnh c s ca vic thu thp thng tin tip theo. Qu trnh ny tip tc

cho n khi t c sngi cn thit hoc n im bo ha. Bng cch

ny, ta tm kim thng tin.

K thut ly mu ny hu dng nu bn chbit t v nhm hay t

chc bn mun nghin cu, v bn ch cn lin h vi mt t thnh vin,

nhng ngi ny shng bn n nhng thnh vin khc ca nhm .Phng php chn mu ny hu dng khi ta nghin cu nhng kiu giao

tip, cch ra quyt nh hoc s truyn b kin thc mi trng trong mt

nhm no . Tuy th, phng php ny cng c nhng nhc im vic

chn la ton bmu da trn tn vic chn la ca cc c nhn giai on

u. Nu hthuc vmt b phi cthno hoc c nhng thin kin


46/345


229

mnh m, nghin cu c thblch lc. iu ny thhin khi iu tra nhgi tc ng mi trng hay s dng ti nguyn mt i phng, cng

nhkh dng kthut ny khi mu tng i ln.

12.11.5. Cc kiu ly mu hn hp v kiu ly mu i xng

Ly mu i xng c phn trong loi ly mu hn hp v n cnhng tnh cht ca chai kiu ly mu ngu nhin v khng ngu nhin

Trong kiu ly mu hn hp, u tin, khung ca vic ly mu c

chia thnh mt sphn khc, gi l khong. Sau , tkhong u tin, tadng k thut ly mu ngu nhin hon ton chn mt phn t. Vic

chn la cc phn ttip sau tcc khong khc ty thuc vo trt tca

cc phn tc chn trong khong u. Nu trong khong u ta chn

phn tthnm, th nhng phn tthnm ca tng khong tip sau cng

sc chn. Lu rng, vic chn mt phn tkhong u tin da trnc sngu nhin, nhng vic chn la cc phn tcc khong tip sau

ty thuc vo s chn la ca ci u tin. Do vy, khng thc phn

loi l mt mu ngu nhin c. V l do ny, n c phn loi nhcchly mu hn hp. Quy trnh dng trong ly mu i xng nhsau:

Bc 1: Chun bdanh sch tt ccc phn ttrong tp hp nghin

cu (N)

Bc 2: Xc nh kch cmu (n).

Bc 3: Xc nh rng ca khong = Tp hp tng / kch cmu = k.Bc 4: Dng phng php ly mu ngu nhin hon ton, chn mt

phn tkhong u tin (thtthn).

Bc 5, chn nhng phn t c th t ging nhau t mi khong

tip sau.

D cho quy trnh chung cho vic chn mu theo kiu i xng c

m t trn, ngi ta c thbin thn bng cch chn nhng phn tkhc nhau tmi khong bng k thut chn mu hon ton ngu nhin.


47/345


230

Bng cch ny, ly mu i xng c thc phn loi nhcc kiu lymu xc sut.

Ly mu i xng

Khung ly mu

12

3

4

5

1415

2627

28

29

30

3940

Mu c chn

3

8

13

18

23

2833

38

43

48

16

17

18

19

20

41

42

43

44

45

6

78

9

10

31

3233

34

35

21

22

23

24

25

46

47

48

49

50

11

12

13

36

37

38

Hnh 12.2.Chn mu i xng

chn mt mu i xng, ta phi c mt khung ly mu. i khi

vic ny l khng th hoc qu t tin c mt ci nh vy. Tuy th,

trong thc t, c nhng tnh hung c tn ti khung ly mu, v d, cc ghi


48/345


231

chp quan trc mi trng khng kh, mi trng nc, mi trng t,danh sch ghi danh ca sinh vin tham gia chng trnh xanh sch ca thnh

ph, danh sch nhng ngi mc bnh do nhim mi trng trong mt

khu vc no , hsnhn vin lm trong mt tchc qun l ti nguyn

mi trng no . Tt c nhng ci ny c thc dng nhmt mt

khung chn mu bng kthut ly mu i xng. Stin li ca vic c

khung ly mu sn c gi ca n; trong vi trng hp, n khng thc sl

mt danh sch ngu nhin. Cn cvo mt strng hp, phn ln nhng

danh sch ny c xp theo thtbng chci, hoc c sp xp theomt cch no tin li cho ngi dng cc ghi chp ny. Nu chiu rng

ca khong ln, v d, t1 n 30 trng hp, v nu cc trng hp nyc sp xp theo th tbng ch ci, bn c th loi bh ca mt s

ngi bt u cng chci hoc gn thm mt tkhng bao gm trong y.

Gisbn c 50 mu nc thi v bn mun chn 10 mu nhgi bng k thut ly mu i xng ny, bc u tin l chn rng

khong (5/10=5). iu c ngha l tmi nm mu nc thi, bn cn

chn ra mt phn t. Dng k thut ly mu hon ton ngu nhin, t

khong u (cc phn t1-5), hy chn mt trong cc phn t. Gi sbn chn phn tth3. Tcc khong cn li, bn chn cc phn tthba.

(xem hnh 12.2).

12.12. TNH TON KCH CMU

Mu ti chn nn c ln bao nhiu? Kch cmu ca ti l g?Ti cn bao nhiu trng hp?. y l nhng cu thng c hi. C

bn, n ty thuc vo ci bn mun lm vi cc tm kim ca mnh v bn

mun xc nh loi quan h no. Mc ch ca bn trong vic thc hinnghin cu l nhn tquyt nh chyu mc chnh xc m kt quyu

cu. Trong vic xc nh kch cmu ca mnh, bn cn cn nhc nhngiu sau:

tin cy bn mun thkt qu, cc tm kim hoc githit ca

mnh l bao nhiu?


49/345


232

Bn mun mun c lng cc thng sca tp hp vi chnh xcno?

Mc bin thin kvng (lch chun) no cho bin chnh bnang nghin cu trong tp hp?

Bt kvic bn tquyt nh kch cmu hay c mt chuyn gia lmiu thay bn, vic tr li cc cu hi ny l cn thit. Kch thc ca

mu rt quan trng thmt gi thit hay xc nh mt lin kt, nhngcho tt cnghin cu khc, c mt quy lut chung, kch cmu cng ln,

chnh xc bn don cng cao. Thc t, kinh ph nghin cu ca bn

quyt nh kch cmu. Mt khc n cn phthuc vo khnng ca bn

trong vic chn mu. Trong gii hn ca ngn sch, nm vic bn chn

cc phn tca mnh chng i din y v hu hiu tp hp c

ly mu ca bn.

minh ha cho qu trnh ny, chng ta hy ly v dvqu trnh ly

mu nhim t. Gisbn mun tm nhim kim loi nng trung bnh

ca mu t vng nghin cu vi s chnh xc 0,5 ppm, ngha l bn chumt sai lm 0,5ppm cho bt kpha no ln hn (+) hay nhhn (-) ca

nhim kim loi nng trung bnh tht s. Chng ta gisrng, bn mun bit

hm lng kim loi nng trung bnh chnh xc trong 0,5ppm vi tin cy

95%, ngha l bn mun c 95% tin cy nhng g bn tm ra.

Cng thc xc nh gii hn tin cy l

)( 5.0

_

txx =

Trong ,

= gi trkvng ca trung bnh tp hp

x = tui trung bnh tnh tmu

t 0.5 = gi trca t mc tin cy 95%


50/345


233

= sai schun

= lch chun

= kch cmu

= cn bc hai

Nu bn xc nh chu mt sai s0,5 ppm, c ngha l

_

0.5x x (t )

=

Hay ni cch khc, chng ta thch 5.0_

=xx

Hoc tra bng c sn(Gi trca t0.005= 1,96)

Mc 0,02 0,10 0,05? 0,02 0,01 0,001

Gi trt 1.282 1.645 1.960? 2.326 2.576 3.291

5.0

96.1

=

Chc mt shng khng bit trong phng trnh trn:

By givn chnh l lm sao tm c gi trca m khng phi

thu thp sliu. y l vn ln nht trong vic c lng kch cmu.

Bi v iu ny, vic bit c cng nhiu cng tt v tp hp nghin cu

rt quan trng.

Gi trca c thtm c tmt trong cc cch sau

1.on;

2.Tham kho mt chuyn gia no ;


51/345


234

3.Ly gi trca tnhng nghin cu c khnng so snh trc;

hoc

4.Thc hin mt nghin cu thnghim tnh ton gi trny

Chng ta gisl mt ppm (kim loi nng, nhim t)

92.35.0

96.1=

=

= 15.37 hay 16

Do vy, xc nh nhim KLN nng trong t trung bnh ca

mt vng nghin cu chnh xc 95% (gis rng = 1ppm) vi sai

lm 0,5ppm, ta cn ti thiu l 16 mu phn tch.

By gigi s thay v 95%, bn mun tin cy 99% cho tui c

tnh, chu mt sai lm 0,5ppm.

5.0

1576.2 =

= 26,54 hay 27

V vy, nu bn mun tin cy 99% v sn sng chu sai lm

0,5ppm nhim KLN trong t, bn cn chn mt 27 mu t phn tch.

Mt cch tng t, bn c thtnh kch cmu vi nhng gi trthay i.

TIU KT

Trong chng ny, bn hc cch ly mu, qu trnh chn vi phn t

ttp hp phi chn mu. Ly mu, theo mt cch khc, l snh i gia

chnh xc v ngun lc. Thng qua vic ly mu, bn lm mt c on v

thng tin ang quan tm. Bn khng tm trung bnh tht sca tp hp.

Ba nguyn tc hng dn vic ly mu. Mt trong nhng nguyn tc

quan trng nht l: nu nhng ci khc khng thay i, kch thc mu cng

ln, chnh xc cho cc c lng cho trung bnh tp hp tht s cng


52/345


235

cao. Cc kt lun rt ra tmt mu no c thbnh hng bi kch cmu v bin thin trong tp hp c ly mu.

Cc kiu ly mu c thphn loi thnh kiu ly mu ngu nhin hon

ton, kiu ly mu xc sut/ngu nhin, kiu ly mu xc sut / khng ngu

nhin, v kiu ly mu hn hp. Cho mt v dca kiu gi l mu ngunhin, mi phn ttrong tp hp nghin cu u c chi c chn la

nhnhau v c lp. Ba kiu ngu nhin c tho lun: ly mu hon ton

ngu nhin, ly mu ngu nhin theo loi v ly mu ngu nhin theo cm.

Cc quy trnh chn mu theo nhng kiu ny c chi tit tng bc mt.

Vic dng kthut rt thm ngu nhin, bng sngu nhin, v cc chngtrnh my tnh c thit kc bit l ba phng php chn mu xc sut

thng dng nht.

C bn cch ly mu khng xc sut: hn ngch, tnh c, c ch v

cu tuyt. Mi cch c dng cho mt mc ch khc nhau v tnh hungkhc nhau.

Ly mu i xng c xp trong phn hn hp v n c nhng cim ca chai kiu ly mu xc sut v ly mu khng xc sut.

Phn cui cng ca chng m t cc yu tquyt nh ca v ccquy trnh cho vic tnh ton kch cmu. D n hi kh cho ngi mi btu, nhng n vn c gp chung vo y bn nhn thc c cc yut quyt nh c tham gia v ta vn thng hi cc cu hi lin quan tiphn ny.

Cu hi:1. Thno l ly mu?2. Cc thut ngtrong vic ly mu?3. Cc nguyn tc ly mu l g?4. Cc mc tiu trong vic chn mu?5. C my hnh thc ly mu? l nhng hnh thc no?6. Kiu ly mu xc sut ngu nhin v kiu ly mu xc sut khng

ngu nhin c nhng u nhc im nhthno?7. thno l kiu ly mu hn hp? u, nhc im ca kiu ly mu

hn hp?


53/345


236

8. Cc phng php chn mu ngu nhin no thng c s dngnht?

9. Kch cmu c ly nhthno l hp l nht?10.Mt syu tnh hng n kt lun rt ra tmu?

Ti liu tham kho:1.

VCAO M, 2003, Phng Php Lun Nghin Cu Khoa Hc,Nh xut bn KH & KT. H Ni.

2. NGUYN NGC KING, 1996, Thng k hc trong nghin cukhoa hc, NXB Gio Dc.

3. NGUYN VN L, 2001, Phng php lun nghin cu khoa hc,NXB Gio Dc.

4. TRUNG NGUYN, 2005, Phng Php Lun Nghin Cu KhoaHc(Cm nang hng dn tng bc dnh cho ngi bt u). Nhxut bn Lao ng - X hi. H Ni.

5. NGUYN THANH PHNG, 2000, Bi ging mn phng phpnghin cu khoa hc, i Hc Cn Th

6.

PGS.TS. Nguyn Bo V, ThS. Nguyn Huy Ti, Gio trnh phngphp nghin cu khoa hc i hc Cn Th

7. DNG THIU TNG, 2002, Phng Php Nghin Cu KhoaHc Gio Dc v Tm L, Nh xut bn i Hc Quc Gia TP HCh Minh. HCh Minh.


54/345


236

CHNG 13

CCH VIT MT XUTNGHIN CU

13.1. XUT NGHIN CU

Mt xut nghin cu l mt k hoch tng th, mt kt cu, mt

chin lc c vch ra nhm tr li cho cc cu hi nghin cu hoc

nhng vn nghin cu m lp thnh chng trnh nghin cu. Mt

xut nghin cu nn phc tho ra cc nhim vkhc nhau m bn dnh

thc hin hon thnh cc mc tiu nghin cu ca mnh, kim tra cc gi

thit hay thu c nhng cu tr li cho nhng cu hi nghin cu ca

mnh. Ngoi ra, n cn cho bit r cc l do cn thit phi thc hin nghin

cu . Vcng nghin cu, n bo m v ti bo m cho ngi c

gi trca phng php lun i vi cc cu trli thu c tnhng cu

hi nghin cu ng n v khch quan.

thc hin chc nng ny, mt xut nghin cu phi chr cho

bn, ngi gim st nghin cu ca bn v nhng ngi phn bin cc

thng tin sau dy vti ca bn:

xut lm g?

Khoch thc hin ra sao?

Ti sao li chn xut ?

Do , mt xut nghin cu bao gm cc thng tin sau:

Cc mc tiu ca ti.

Danh sch cc githit, nu bn c dnh kim tra chng.

Phc tho khoch nghin cu

Cch sp t, btr cho ti


55/345


237

Nhng cng cnghin cu m bn dnh ssdng.

Thng tin vkch thc mu v dkin ly mu.

Thng tin vcc thtc xl sliu.

Mt mc cc chng dkin cho bo co.

Nhng kh khn v hn ch.

Dkin thi gian thc hin.

xut nghin cu cng chuyn ti mc ch v khoch nghin cu

theo cch:

Cho php ngi nghin cu quay trli vi xut ban u c

c scho trong cc quyt nh hnh ng cc giai on khc nhau

ca qu trnh nghin cu.

Thuyt phc ngi gim st (hng dn) hoc ngi phn binrng phng php lun c xut l hp l, c csvng chc v kh

thi di dng cc cu trli thu c tcc cu hi nghin cu hoc mc

ch nghin cu.

Mt strng i hc hoc cc vin nghin cu c thc nhng yu

cu khc nhau i vi ni dung v hnh thc ca mt xut nghin cu.

Nhng yu cu ny cng rt khc nhau gia cc cquan, gia cc bmn

hoc gia nhng ngi hng dn khc nhau. (V vy, cc nguyn tc ch

o c a ra trong chng ny chcung cp mt bkhung (sn) ca

mt xut nghin cu c thc vit ra).xut c thc thhin di dng cc gch u dng gi hoc

c thc vit ra di dng hc thut (bi lun). N cng phi bao gm

cc ti liu tham kho c sp xp theo nhm mc v mt mc lc sch

tham kho phn kt thc. Vic nghin cu cc ti liu tham kho lin quan

nn tp trung vo cc n phm chnh theo ch xc nh. Cu trc l

thuyt cho nghin cu phi ni bt t vic xem xt li cc ti liu ny v

phi c nn tng l thuyt tkinh nghim. thnh mt quy lut, vic tng

hp ti liu bao gm:


56/345


238

Xc nh c quan im ch o, l thuyt v kinh nghin v

nhng vn chnh c nghin cu.

Mt s pht hin chuyn quan trng lin quan vi ch ca

bn, cc vn nghin cu c nu ln trong ti liu v xc nh nhng

thiu st cha c gii quyt.Vic tng hp ti liu cng nu ln cc vn lin quan vi phng

php lun. V d, n c th thm tra cc nghin cu khc tc ng nh

thno i vi nhng bin i chnh ph hp vi nghin cu ca bn, cc

phng php v cc th tc ph bnh nn c sp xp theo cc tiu

ring tng ng.

Cn ch rng, cng xut khng c cha phn c tiu :

Kho st ti liu hay Tng quan ti liu. L do l v cc ti liu tham

kho sc tp hp theo nhng quan im l lca mnh hn l theo trnh

tthi gian. Cc vn c gii quyt vi phng php lun nghin cu

v nhng vn ph hp vi cc kha cnh khc nhau ca cc th tc

nghin cu cn c xem xt tho lun di nhng tiu ring bit tng

ng vi n. V d, nhng vn gn lin vi vic thit lp cng nghin

cu th di tiu cng nghin cu, nhng vn lin quan n

cng tc mu th c tiu phng php ly mu, v nhng ti liu gn

vi nhng cng cnghin cu th c tiu l chtiu v phng php o

lng phn tch.

13.2. MU HAY LI GII THIU MT XUT NGHIN CU

Mt xut c bt u vi mt li gii thiu bao gm mt s

thng tin c lit k di y. Nn nh rng, mt s ni dung ngh

trong phn ny c thkhng lin quan n nhng nghin cu c thno

, do vy cn thn trng trong vic la chn, chchn nhng vn g

lin quan n nghin cu ca mnh. Trong khi vit phn ny, vic xem xt

tng hp cc ti liu (xem chng 3) l rt quan trng, nhm p ng 2

chc nng chnh:


57/345


239

1.Cho bit nhng ti liu khc nhau trong lnh vc bn nghin cu;

bng cch y, sgip bn mrng thm kin thc cbn ca mnh.

2.Cung cp nhng thng tin vcc phng php v nhng cch thc

khc nhau c mi ngi sdng trong nhng tnh hung tng tv cho

bn bit c nhng ci lm v nhng ci cha lm c.Kiu loi, quy m, cht lng ca ti liu xem xt phn ln phthuc

vo mc hc thut m bn vit cng. Cc ni dung ca phn ny c

thcng bin thin rt ln ty theo cc lnh vc nghin cu.

Mu vi vic tng quan lnh vc nghin cu chnh, trc khi thu

hp dn dn vo trng tm ca vn nghin cu. Lm nhvy sbao trm

nhng kha cnh sau y ca lnh vc nghin cu:

Khi qut lnh vc nghin cu chnh.

Lch shnh thnh, pht trin lin quan n lnh vc nghin cu.

Cc vn mang tnh khoa hc hoc kthut lin quan n ti.

Cc l thuyt cho, nu cn.

Nhng vn chnh v ang gii quyt, nhng vn cha c

gii quyt v nhng bc tin trong lnh vc nghin cu.

Nhng vn l thuyt v thc tin quan trng lin quan ti vn

trng tm nghin cu.

Nhng pht hin chnh lin quan vi cc vn ct li.Di y l 3 v d v phn mu/Li gii thiu cho cc xut

nghin cu vi cc ti:

V dA: Gisbn ang tin hnh iu tra nghin cu tc ng casnhp cln mi trng ti nguyn a phng. Mu/Li gii thiu s

c m tngn gn nhsau:

Ngun gc ca snhp ctrn thgii.


58/345


240

Cc hc thuyt (l thuyt) tng qut c pht trin gii thch

cho hnh vi di c.

Cc l do di c.

Nhng xu hng di chin nay (quy m vng trong quc gia v

thgii).

Tc ng ca s nhp c t do ln mi trng ti nguyn a

phng (mt rng, mt thm ph, gy xi mn, mt nc mt, h su nc

ngm, ph va dng sinh hc, suy thoi kinh t, gy xo trn x hi...).

Sthay i nghnghip

V.v...

V dB:Gi s dn nghin cu ca bn l nghin cu phn bkim loi nng v nh hng ca n ln sc khocng ng ti ng bng

sng Cu Long... (tn ca a phng). Li gii thiu/Mu sbao gm:

Gii thiu c cht KLN, ngun gc, nh hng trn th gii v

Vit Nam

Hnh vi cc KLN trong cc mi trng thnh phn v nhng thay

i theo thi gian.

Nhng l do phi nghin cu KLN v nhng KLN no cn NC

theo thi gian.

V.v...V dC: Gisbn ang lp khoch nghin cu mi quan h

gia thnh tch hc tp v mi trng x hi. Mu/Li gii thiu c th

nhsau:

Vai tr ca gio dc trong mi trng x hi.

Nhng bin i ln trong trit l ca gio dc.

Nhng nhn tmi trng nh hng n gio dc.


59/345


241

Spht trin ca nn gio dc ...

Xu hng bin i ca tltham gia gio dc ni chung v a

im nghin cu ni ring.

Sthay i cc gi trmang tnh gio dc.

Xu hng ca nn gio dc ...

V.v...

13.3. T VN

Chng ta c cung cp mt gii thiu tng quan v lnh vc

nghin cu, by gi ta tp trung vo nhng vn lin quan ti ch

chnh ca n, pht hin nhng thiu st trong hiu bit hin thi, nhn bit

mt scu hi chnh cha c cu trli. chnh l nhng vn nghin

cu chyu m bn phi trli thng qua nghin cu ca mnh. Kin thcc tng ln tcc nghin cu khc v tnhng ti liu vnhng vn

m bn ang xut nghin cu sc tch hp li trong phn ny. C

th, trong phn ny s:

Xc nh nhng vn cbn cho nghin cu ca bn.

Chr cc kha cnh khc nhau/vin cnh khc nhau ca cc vn

.

Xc nh nhng thiu st chnh cn tn ti.

Thm mt scu hi nghin cu chnh m bn mun trli thngqua nghin cu ca mnh.

Xc nh nhng kin thc g lin quan n nhng cu tr li ca

bn, ch r s khc bit ca nhng kin m cc ti liu trc cp

n, nu c.

Pht trin l lun cho nghin cu ca mnh cng vi stham kho

ti liu mt cch tmnhm tm cch lp y cc thiu st tm ra.


60/345


242

Vi cc chnh trn, di y l nhng phc tho m bn ss

dng trong phn t vn :

V dA:

Trong ti Dn ctdo nh hng n ti nguyn mi trng, ta

hy ni v: Nhng vn g xut hin cho ti nguyn mi trng phi imt sau khi nhp ctdo?

Nhng ngi nhp cphi lm g iu chnh hnh vi ca mnh

c li cho bn thn v bo vti nguyn mi trng?

Cc kiu thay i g vmi trng tnhin v x hi c thxut

hin trong trong, sau khi nhp ctdo? (l thuyt)

Nhng tc ng g c thxy ra i vi cc thnh phn mi trng

v cc mi quan h?

V mt tc ng, bn mun tr li nhng cu hi g thng qua

nghin cu ca mnh? Cc ti liu tham kho ni g vnhng vn ny?

Nhng quan im khc nhau vnhng vn ny l g? kin ca bn v

nhng vn ny?

V dB:

Vti xy dng khu du lch sinh thi Giang in, tnh ng Nai

cn a ra:

C nhng vn , nhng cuc tho lun, tranh ci v nhng sphn

bc g i vi vn xy dng khu du lch sinh thi Giang in, ng Nai?

Thi dn chng quanh vng trong x Giang in (ng h, phn

bc, cc ti liu ni g vnhng vn ny (cskhoa hc ca sphn

bc hay ng h).

Cc quan im/trin vng khc nhau i vi s ra i khu DLST

ny?

Nhng cu hi chnh m nghin cu ca bn strli l g?


61/345


243

Nhng pht hin ca bn s gip g cho s ra i khu DLST v

chng trnh pht trin?

V.v...

V dC:

Vti: Mi quan hgia trnh hc vn v hnh vi ng xmi

trng nhn vn. Cc im cn lu :

Nhng hc thuyt g c pht trin gii thch mi quan h

gia trnh hc vn v mi trng x hi, nhn vn, hnh vi mi trng,

o c mi trng.

Mi quan hgia trnh hc vn v mi trng l g? Kiu hc

thuyt no slm cscho nghin cu ca bn?

Nh

ng hc thuy

t tr

cy v nh

ng nghin c

u ni g v

vi

c clin quan ti cc hp phn ca kiu hc thuyt v trnh hc vn, v dnh, v

mi quan hgia trnh hc vn v :

- Lng ttrng v kht vng/ng lc ca 1 hc sinh.

- Nhng nh hng ca nhm ngi cng tui, nhng iu kin mi

trng tnhin.

- Mi trng gia nh (vi cha m) v mi lin h ca n vi tnh

trng kinh t x hi, ca i tng nghin cu.

-

ng lc, nng lc v sthch ca ngi c hc vn khc nhau.-

Trin vng ca mi trng nhn vn trong giai on cng nghip

ha v sau cng nghip ha.

13.4 MC CH NGHIN CU

Phn ny bao gm cmc ch chnh (hay mc ch lu di) v mc

ch ph(hay mc ch trc mt) ca ti nghin cu (xem chng 4).

Mc ch lu di cho bit trng tm chnh m nghin cu cn t n, trong

khi mc tiu trc mt chr nhng vn cthm bn xut thm tra.


62/345


244

Cc mc tiu nghin cu nn trnh by r rng v cthmt cch t

nhin. Vi mi mt mc tiu trc mt nn phc ha chmt vn . Cc

mc tiu trc mt nn s dng cc ng tnh hng hnh ng nh:

xc nh, tm ra, tm hiu... trong cu v nh sthtmi cu cho

mi mc tiu. Nu mc ch l kim tra mt githit, bn phi trnh by gi

thit mt cch r rng, mch lc.

(Xin lu , qua hn 34 nm lm ging dy i hc v trn i hc,

ngi vit thy rt nhiu bn nghin cu khng vit ni cc mc tiu hoc

nhm ln gia mc tiu v ni dung cng vic phi lm. Nht l phn

Phng php lun nghin cu, nhiu bn khng hiu phi vit g).

V dA:Vti: Di dn tdo nh hng ln ti nguyn mi trng(dng rt gn)

- Mc tiu lu di: nh gi tc ng ca vn nhp c t do ln

mi trng ti nguyn v pht trin bn vng ca vng nghin cu.

- Mc tiu trc mt:

1.

Xc nh tc ng ca snhp c ln ti nguyn rng, din tch

t, cht lng t, nc mt, nc ngm.

2.

Tm tc ng ca s nhp c ln cc mi quan h x hi trong

vng.

3.nh gi nhng thoi ho xung cp t rng, kinh trng, kinh t

sinh thi4.Xc nh nhng thay i trong hsinh thi khu vc.

V dB: Vti: Xy dng khu du lch sinh thi Giang in, tnhng Nai th:

- Mc tiu lu di: Nhm xc nh ch tiu, phng cch xy dng

khu du lch sinh thi cho mt vng c tim nng min ng Nam B.

- Mc

Documents

Phuong Phap Nghien Cuu Khoa Hoc Tap 1 p2 Le Huy Ba