Faruk Čupović

PARAMETARSKO MODELIRANJE ZUPČANIKA U CATII

UPUTSTVO ZA IZRADU

Zadatak: Modelirati cilindrični zupčanik sa pravim zupcima, ako je broj zubaca z=20 i modul m=4 mmm.

1. U Formulas editoru definisati slijedeće parametre:

Tip parametra

Parametar(oznaka)

Vrijednost Formula

Real z 20Angle a 20 degLength m 4 mmLength r Add Formula m*z/2Length rb Add Formula r*cos(a)Length rk Add Formula r+mLength rf Add Formula r-1.2*mLength rr Add Formula 0.38*m

2. Zadati parametarske jednačine evolvente

Sa palete alata Knowledge izabrati →u polju Name of Law upisati x→OK;zadati parametre t i x, i to: t-real i x-length ; u predviđeno polje upisati parametarsku jednačinu za x: x= rb * ( cos( t * PI * 1rad ) + sin( t * PI * 1rad ) * t * PI )

Ponoviti postupak za y: y= rb * ( sin( t * PI * 1rad ) - cos( t * PI * 1rad ) * t * PI )

3. Kreirati tačke evolvente u xy ravni, koristeći zadane formule:- Izabrati alat Point-Point type: Coordinates- Desni klik miša u polje za x i izabrati Edit Formula- U ponuđeno polje novootvorenog dijalog prozora upisati: Relations\x ->Evaluate(0)

→OK→Yes- Ponoviti postupak za y i upisati: Relations\y ->Evaluate(0) →OK→Yes- Vrijednost koordinate z ostaviti 0- OK- Zadati još pet tačaka na isti način, mijenjajući vrijednost parametra t, tj. za Evaluate(0.1) ,

0.2, 0.3, 0.4 i 0.5.

Postupak zadavanja parametara:

- sa palete Knowledge izabrati alat - U polju New Parameter of type izabrati tip

parametra, npr. Real- Kliknuti na New Parameter of type- U poljima ispod Edit name or value of the

current parameter upisati oznaku i vrijednost;

- za parametre koji se zadaju formulom umjesto vrijednosti kliknuti na dugme Add Formula-upisati formulu-OK

Faruk Čupović

4. Kroz kreirane tačke konstruisati evolventu: izabrati alat sa palete Wireframe → izabrati kreirane tačke (najbolje iz konfiguracijskog stabla počev od Point 1, pa do Point 6).

5. Nacrtati podnožni krug zupčanika (kružni luk): izabrati circle , sa palete Wireframe i polja u dijalog boksu popuniti na slijedeći način:- Circle type: Center and radius; - Center: desni klik→izabrati „Create Point“ i zadati tačku (0,0,0)→OK;- Support: XY Plane; - Radius: desni klik i izabrati „Edit formula“→upisati rf→OK

- Circle Limitations: opcija Start: -45deg, End: 45deg6. Za zupčanike sa brojem zubaca manjim od 40 podnožni krug ima manji prečnik od osnovnog, pa

je potrebno produžiti evolventu upotrebom alata sa palete Operations. U dijalog prozoru upisati:Boundary: Point 1 (može se izabrati i iz konfiguracijskog stabla)Extrapolated: Spline.1LimitType: LengthLength: desni klik→Edit formula→(rb-rf)*1.5 (razlika poluprečnika povećana 50%)Continuity: CrvatureOK

7. Odrezati višak evolvente i kružnice naredbom, uz odgovarajuće zaobljenje, upotrebom alata

Corner ; uključiti opcije Trim element 1 i 2 i selektovati evolventu i kružni luk (pri selekciji kliknuti na dio koji treba ostati; ostaje). Support: XY Plane (nije neophodno)Radius: desni klik→Edit formula→rr→OK. Ok.

8. Kreiranje kontaktne tačke (nalazi se u presjeku evolvente i podione kružnice)- I način: kreirati tačku koristeći parametarske jednačine evolvente za vrijednost parametra

a/180deg: Relations\x.Evaluate (a/180deg) i Relations\x.Evaluate (a/180deg)- II način: nacrtati podionu kružnicu na način opisan u tačci 5, sa poluprečnikom „r“:

Radius: desni klik i izabrati „Edit formula“→upisati rf→OK, naći presjek između nacrtane

kružnice i evolvente (Spline) koristeći naredbu sa palete Wireframe, sakriti (Hide) podionu kružnicu)

Faruk Čupović

9. Kreirati podionu ravan(Plane ) kroz upravo kreiranu tačku i osu z: - Plane type: Trough point and lene- Point: izabrati zadnju kreiranu tačku (Point.7 ili Intersect.1)- Line: desni klik→izabrati Z Axis.

10. Kreirati još dvije ravni tipa Angle/Normal to plane za slijedeće podatke:- Rotation axis: desni klik→ izabrati Z Axis- Reference: izabrati kreiranu ravan Plane.1 (izbor se može izvršiti i u konfiguracijskom stablu)- Angle: desni klik→Edit formula→upisati: za jednu ravan 90deg/z, a za drugu -90deg/z

→OK

11. Izvršiti odsijecanje dijela podnožne kružnice alatom sa palete Operations:- Element to cut: izabrati nacrtani profil (Corner.1)- Cutting elements: izabrati Plane.3

12. Preslikati nacrtani bok zupca oko ravni Plane.2, koristeći alat sa palete Operations.

13. Izvršiti odsjecanje viška evolventi (bokova zubaca) koristeći alat Trim sa palete Operations

14. Nacrtati tjemenu kružnicu:- -Circle→ Circle type: Center and radius; Center: desni klik→izabrati „Create Point“ i zadati

tačku (0,0,0)→OK; Support: XY Plane; Radius: desni klik i izabrati „Edit formula“→upisati rk→OK

15. Izvršiti međusobno odsijecanje (Trim) bokova zupca i tjemene kružnice

16. Kopirati dobiveni zubac z- puta, koristeći alat Circular Pattern sa palete Replication. Odabrane opcije u dijalog prozoru su:- Parameters: Complete crown- Instance(s): desni klik→Edit formula→z→Ok- Reference element: desni klik→ izabrati Z Axis- Object: Trim.2 (kreirani zubac)- OK.

17. Spojiti sve zupce u jednu cjelinu (krivu), upotrebom alata Join sa palete Operations: selektovati CircPattern.1 i Trim.2.

Napomena: narandžasti označeni dio ostaje. Promjena selekcije dijela koji se uklanja vrši se tasterom Other side

Faruk Čupović

Rezultat spajanja ( povezivanja ) :

18. Preći u Part DesignKreirati zupčanik naredbom Pad, „izvlačeći nacrtani profil, sa slijedećim ograničenjima (First Limit):- Type: Dimension- Length: desni klik→Edit formula→10*m- OK

19. Dodati materijal: čelik.