Kaantasan, Kailanan, Pamparami, Pamilang at

Panlaping Makauri

Pang-Uri

Fely N. Vicente Maed-1Taga-ulat

Pamantasang Xavier- Ateneo De Cagayan

Kolehiyo ng Sining at AghamKagawaran ng Filipino

Katuturan

• Mga salitang naglalarawan o nagbibigay turing sa pangngalan o panghalip.

• Salitang nagsasaad ng katangian o uri ng tao, hayop, bagay, lunan atbp. na tumutukoy ng pangngalan o panghalip na kasama nito sa loob ng pangungusap.

Kailanan

May tatlong kailanan ng pang-uri: isa, dalawahan at tatluhan

IsahanKalahi ko siya.Kaibigan ko siya.

DalawahanMagkalahi kaming dalawa.Magkaibigan kaming dalawa.

TatluhanMagkakalahi tayong lahat.Magkakaibigan kaming lahat.

Kaantasan

Lantay

~ tinutukoy ang katangiang sarili o panghalip na tinuturingan

Halimbawa:1. magandang dilag2. mayamang lahi3. matalinong bata4. makisig na binata5. masungit na ina

Kaantasan

Pahambing~ para sa pagtutulad ng dalawang tao, bagay o

pangyayari.Magkatulad

~ kung nagtatalaglay ng magkatulad na katangian, kagamitan ng panlaping: sing, kasing at magkasing\

Halimbawa1. magkasing edad2. kasimbilis3. kasinmpalad4. magkasintaas5. sintamis

~ kung ang pang-uring uulapian ay nagsisimula sa d, l, r, s, t ay magiging n ang g.

~ kung ang pang-uring uulapian ay nagsisimula sa p at b nagiging m ang g.

Kaantasan

Di-Magkatulad~ kung hindi magkapantay sa katangian,

gumamit sa salitang di-gaano, higit o lalo bago ang pang-uring sinusundan: tulad, gaya o kaysa.

Halimbawa1. Si Celine ay higit na matalino kaysa kay

Ana.2. Ang pamilyang Montenegro ay lalong

mayaman kaysa sa pamilya Aleman.3. Di-gaanong kagandahan ang bahay nina

Jose di tulad kina Wally.4. Higit na magaling si Angeline kaysa kay

Chantal.5. Lalong maganda ang gown niya kaysa sa

iba.

Kaantasan

Pasukdol~ ginagamit upang ipakita ang kahigitan ng

isang bagay kaysa sa karamihan o sa lahat. Gamitin ang sumusunod na paraan

Pag-uulit na iniuugnay ng, na at nangHalimbawa

1. pabait nang pabait2. mababaw na mababaw3. pamura ng pamura4. pabata nang pabata5. matamis na matamis

Kaantasan

Pagggamit ng Panlaping nag, napaka, pinaka, at anHalimbawa

1. nagtataasan2. napaakapait3. napakasaklap4. napakabait5. pinakamakisig

Paggamit ng salitang gaya ng: masyado, lubha, talaga, at tunayHalimbawa

1. masyadong matapang2. lubhang mainit3. talagang maangas4. tunay na masakit5. masyadong marupok

Pamparami

~ mga salitang ipinapahayag ang daming ni-binibilang. May ibang yaring upang ipahayag ito. Maaaring gamitin din bilang pang-abayang pamparami

Halimbawa1. Buong bayan2. Maraming pera3. Ilang batang lalaki4. Kaunting asin5. Lahat ng babae

Pamilang

Pamilang na Patakaran

HalimbawaIsa = 1 dalawa = 2 tatlo = 3

apat = 4lima = 5 anim = 6 pito = 7walo = 8 siyam = 9 sampu = 10

Pamilang na Panunuran~ binubuo sa pamamagitan ng unlaping ika- at

pang-

Halimbawauna = 1 ikalawa = 2 ikatlo = 3

ikaapat = 4pangalawa = 2 pangatlo = 3pang-apat= 4 panlima = 5

Pamilang

Pamilang na Pamahagi~ binubuo sa pamamagitan ng unlaping

ka-, at sangka-. Maaari ding gamitin ang anyong ika- ng panuring na panunuran sa halip nito. Ginagamit ang salitang bahagdan para sa bahagi ng isang daan (% porsyento)

HalimbawaKaapat (1/4) Kalima (1/5)sangkalima (1/5) sangkapat (1/4)anim na kapito (6/7) limang-kawalo

(5/8)ikasampu (1/10)

dalawampung bahagdan (20%)

Pamilang

Pamilang na Espanyol~ malimit na ginagamit ang pamilang na

patakanag Espanyol lalo na upang ipahayag ang oras at pera. Iniaangkop sa Filipino ang palabaybayan.

Halimbawauno, una = 1 dos = 2

dose = 12 beinte, bente = 20

dos siyentos = 200 disiseis = 16setenta = 70 siyete

siyentos = 700

Pamilang

Pamilang na Maylapi~ sa pamamagitan ng paglalapi, pag-uulit ng pantig

o ugat ay binunuo ang anyong pamilang

Halimbawaika- pamilang na panunuran ika-apatka- pamilang na pamahagi anim na

kapitomag- paghahati mag-apatmaka- beses makaapatpang- pamilang na panunuran pang-apatsangka- pamilang na pamahagi

sangkalima(1/5)tig- patakda tig-isa

Panlaping Makauri

~ binubuo ng salitang-ugat na may panlapi.~  Mga panlaping mapanuring na madalas na

ginagamit:

/Ka-/ ay nagpapahiwatig ng katangian ng relasyon o pag-uugnayan ng higit sa isang taong binabanggit sa pangungusap.            Hal. Kalahi, kasundo        

    /kay-/ ay nagpapakita ng katangian ng isang bagay na inilalarawan.                        Hal. Kayganda, Kaysaya           

 /ma-/ nagpapakita ng katangian ng pangngalan o panghalip                        Hal. Matalino, Mahusay            

/maka-/ nagpapakilala ng pagkikiayon o pakikisama. Gumagamit ng gitling                           kapag,  Ito ay ikinakabit sa pangngalang pantangi.Hal. Makabayan, maka-Diyos/Mala-/ nagbibigay ito ng kahulugang kaanyo o kahawig ng anumang katangiang isinasaad ng salitang-ugat.Hal. Malarosas, malaprinsesa

Panlaping Makauri