PANGKALAHATANG IMPRESYON SA BINASANG SANAYSAY

A)

A

ng Tagapagsalita

Ang tono ng nagsasalita ay seryoso na mayroong himig ng pangangaral. Sa

paggamit niya ng matatalinhaga at malalalim na salitang Tagalog ay naibigay ang

ganitong impresyon sa mambabasa. Sa tono ng pagsasalita ng awtor ay nabanaagan ang

kanyang katauhan. Mula sa kanyang akda ay masasabing isa siyang makabayan,

mapagmalasakit at isang tunay na Pilipinong nais nang kumawala sa tanikalang iginapos

ng mga dayuhang Kastila.

B) Ang Tagapakinig

Ang kausap ng tagapagsalita ay ang mga kapwa niya Pilipino sa panahon ng

propaganda at himagsikan na kapareho niyang sawa na sa mapang-aliping sistema ng

mga Kastila.

C) Ang Tagpuan o Okasyon

Sa panahon ng awtor na si Andres Bonifacio ay talamak na sa lipunan ang mang-

aapi ng mga Espanyol sa mga katutubong Pilipino. Ang mga prayle, mga opisyal ng

pamahalaan at mga encomiendero ay sobra sobra ang pang-aalipusta sa sambayanang

Pilipino kaya ang mga pangyayaring ito ang nag-udyok kay Bonofacio upang isiwalat sa

lahat ang pagndudugahing ginagawa ng mga Kastila at upang magising na sa katotohanan

ang mga Pilipino.

PAG-UNAWA SA NILALAMAN

A) Ang Pangkalahatang Kalikasan ng Paksa

Ang paksa ng sanaysay ay tungkol sa isang masamang karanasan ng isang buong

bansa sa panahong kinabibilangan ng may-akda.

B) Ang Impormasyong Ibinigay ng Awtor Tungkol sa Paksa

Nabanggit sa nilalaman ng sanaysay ang magandang kalagayan ng Pilipinas bago

pa man dumating ang mga Kastila. Maayos noon ang pakikipagkalakalan ng Pilipinas sa

mga karatig nitong bansa gaya ng Tsina at Hapon. Ngunit lahat ng ito ay nagbago sa

pagdaong ng mga Espanyol sa dalampasigan ng bansa. Nangako sila ng magandang

pagkakaibigan subalit pagkaalipin ang ibinigay nilang sukli sa mga kabutihan at

pagtitiwalang iginugol ng mga Pilipino sa kanila. Kaya naman binigyang-diin ng akdang

ito ang natutulog na damdaming makabayan ng mga katutubo.

C) Mga Konkretong Detalye

Sa unang bahagi ng sanaysay ay isinalaysay ng may-akda ang kondisyon ng

Pilipinas, mababatid ito sa mga linyang “Itong katagalugan na pinamamahalaan ng unang

panahon ng tunay na mga kababayan niyaong hindi pa tumutungtong sa mga lupaing ito

ang mga Kastila ay nabubuhay sa lubos na kasaganaan at kaginhawaan. Kasundo niya

ang mga kapit-bayan at lalung-lalo na ang mga taga-Hapon.” Nagsimula lamang ang

pagbabago nang dumating na ang nabigasyon ni Legaspi na pinatotoo ng mga linyang

“Dumating ang mga Kastila at dumulog na nakipag-kaibigan. Sa mabuti nilang hikayat

na di umano, tayo’y aakayin sa lalung kagalingan at lalung imumulat an gating

kaisipan…”, “…sa pamamagitan ng isang panunumpa na kumuha ng kaunting dugo sa

kanilang ugat, ay yao’y inihalut ininom nila kapua tanda ng tunay at lubos na pagtatapat

na di magtataksil sa pinagkayarian. Ito’y siyang tinawag na Pacto de Sangre ng Haring

Sikatuna at ni Legaspi na pinakakatawan sa hari ng Espana.” Ginamit ang mga detalyeng

ito upang laong mabigyang diin ang pang-ta-traydor na ginawa ng mga Kastila sa

Pilipinas at upang mapag-iba ng lubusan ang kalagayan bago sila dumating at sa kanilang

pananakop.

PAG-ALAM SA LAYUNIN, TESIS AT KASANGKOT NA DAMDAMIN

A) Ipinahahayag ng Tagapagsalita Tungkol sa Paksa

Ang pagtingin ng may-akda sa paksa ay isang karansang dapat nang baguhin o

labanan ng mga Pilipino. Mababatid ito sa kanyang panghihikayat sa mga kababayan

niya na gumising na mula sa pang-aalipin. Sa panghuling bahagi ng sanaysay ay

nagbigay ang awtor ng isang pagsubok at rekomendasyon sa kanyang mga kapwa

Pilipino na “idilat ang bulag na kaisipan at kusang igugol sa kagalingan ang ating lakas sa

tunay at lubos na pag-asa na magtatagumpay sa nilalayong kaguinhawan ng bayang

tinubuan.”

B) Damdaming Ipinapahayag ng Tagapagsalita

Isang masidhing damdaming makabayan ang inilahad ng nagsasalita sa loob ng

sanaysay. Makikita rin ang lakas ng loob ng isang Pilipinong ihayag ang kanyang

pagkasawa sa sistemang Kastila. Kahit na hindi ito hayagang sinabi ay mababanaagan ito

sa kabuuan ng kanyang akda. Mayroon ding mararamdamang pagkagalit na itinuon para

sa mga mapang-alipustang Kastila.

C) Damdaming nais ng Awtor na Maangkin ng Mambabasa

Nais ng tagapagsalita na magkaroon rin ang mga mamababasa ng matinding

pagmamahal sa bayang tinubuan. Nais niyang magkaroon sila ng pagkakaisa upang

ipaglaban mula sa mga mananakop ang kanilang mga karapatan bilang mga katutubo ng

Pilipinas. Nais niyang ituon nila ang kanilang kagalingan upang makawala na sila sa

tanikalang mahigpit na iginapos ng mga Kastila sa kanila.

PAGSASAAYOS NG PADRON O ORGANISASYON

A) Ang Layunin ng Kabuuang Sanaysay

Ang layunin ng sanaysay na ito ay gisingin ang natutulog na damdaming

makabayan ng bawat Pilipino, noon man at ngayon. Sa pamamagitan ng paglalahad ng

may-akda ng mga tunay na pangyayari sa panahon ng propaganda at himagsikan ay

naipakita niya sa konkretong paraan ang kalupitan ng mga Kastila at ang paghihirap ng

mga Pilipino sa kamay nila.

B) Ang Paglalahat na Paraang Panretorikang Ginamit

Ang panretorikang pamamaraang ginamit sa sanaysay ay ang paglalahad ng

impormasyon. Ang lahat ng impormasyong ibinigay ng awtor ay binigyan niya ng

pagpapakahulugan upang mai-ugnay sa layunin nito. Nagbigay rin ang awtor ng kanayng

mga opinyon at saloobin ukol sa kanyang paksa.

C) Ang Tiyak na Paraang Panretorikang Ginamit

Ang tiyak na paraang panretorikang ginamit ng tagapagsalita ay ang pagbibigay-

kahulugan at paglalarawan. Ang mga inilahad niyang impormasyon sa sanaysay ay

kanyang binigyan ng sariling pagpapakahuluga. Inilarawan din niya ang tunay na

kalagayan ng mga Pilipino noong bago masakop ng mga Kastila at noong nasakop na nila

ito.

D) Prinsipyo ng Kaayusan

Ginamit ng awtor ang paraang tiyak patungo sa panlahat. Sa panimulang bahagi

ng sanaysay ay nagbigay ang awtor ng mga tiyak at konkretong detalye na pinag-ugnay-

ugnay niya upang makabuo ng panlahat na konklusyon na makikita sa huling bahagi ng

akda. Gumamit din siya ng kronolohikal na pagsasaayos ng mga pangyayari lalo’t mga

totoong kaganapan sa kasaysayan ng Pilipinas ang ginamit niya bilang panimula.

E) Mga Kagamitang Pang-ugnay

Upang mapagkabit-kabit at magkaroon ng kaisahan ang mga kaisipang inilahad

ng may-akda, gumamit siya ng mga salitang pang-ugnay na maghahanda sa mga

mambabasa sa mga kasunod na kaisipan gaya ng:

At Dahil dito

Kaya’t Gayon man

Buhat ng Kahit

Gayon din naman Ngayon

Kaya

Sa paggamit ng mga pang-ugnay na ito ay natamo ang kaugnayan at kaisahan ng

mga talata. Ang paraan ng awtor ay ang mga inilahad sa naunang talata ay binigyang

pagpapakahulugan sa kasunod nitong talata kaya naman maayos ang pagkakabuo ng

sanaysay.