Ligjerata a.financiare

ANALIZA FINANCIARE

Dr. Halim GjergjiziViti Shkollor 2008/2009.

Së pari, të prezentohem

2

• Jam Halim Gjergjizi i lindur në Prizren• Shkollën e mesme e kam kryer në vendlindje• Fakultetin e kam kryer në Universitetin e Zagrebit• Shkallën e tretë- në Qendrën Ndërkombëtare për

Studime të Larta (CIHEAM) në Monpellier-Francë -lëminia e metodologjisë së vendosjes

• Doktoraturën- në Universitetin e Tiranës nga lëmia e ekonomisë.

• Përvojë në punë: Në Institutin RIINVEST. Tani e udhëheqi Qendrën për mbështetjen e biznesit ECO project consulting dhe jam ligjerues në Fakultetin e Bujqësisë-dega e ekonomisë

• Specializimi i ngusht: përgaditja e studimeve investive dhe ekonomike per NVM

• Njohja e gjuhëve të huaja: Frengjisht, dhe Anglisht

Përmbajtja1. Prezantimi I lëndës2. Hyrje në analizën financiare3. Analiza e llogarrive të ndërmarrjes4. Elementet e analizës financiare5. Analiza e të ardhuravë6. Ecurit të aktivitetit të firmës7. Testi I Parë8. Analiza e strukturës financiare9. Interpretimi I matjeve të analizës së bilancit10.Raporti standard11.Sistemet e ndryshme të matjeve12.Sistemi I raporteve të bilanceve13.Sistemi I treguesve të bilanceve14.Analiza e flukseve financiare15.Pasqyrat financiare e bankave

Literatura

4

1. Përmbledhja e ligjëratave (literatura bazë)2. V.Karapici, Analiza financiare, Shblu, Tiranë,

2002,3. H,Xhafa, Analiza e pasqyrave financiare,, Pegi,

Tiranë,2008.

Mënyra e ligjerimit

5

• Ligjeratat do të prezentohen përmes projektorit në programin PowerPoint

• Gjatë dhe pasë çdo ligjerate është e dëshirueshme që studentët të shtrojnë pytje dhe të marrin pjesë në diskutim

• Krahas ligjerimit do të organizohen edhe ushtrimet në mësimore dhe në ndërmarrje të cilat do të vizitohen në rastet e caktuara

Vlerësimi i studetave

6

10 pikë - pjesëmarrja në ligjerata10 pikë - Aktiviteti gjatë ligjeratave20 pikë - Detyra projektuese (puna

seminarike), vlerësimi i të cilët bëhet: 10 pikë për analizën e temës, 5 pikë për aplikimin e metodologjisë së punimit dhe 5 pikë për prezentimin me PowerPoint

60 pikë- testi (20 pikë-pasë 5 ligjeratave te para(dhe 40 pikë-pasë përfundimit të ligjeratave)

Për notën kaluese është e domosdoshme nota pozitive (minimum 43 pikë) nga testet dhe nga puna seminarike.

Për përmisimin e suksesit(kompenzimi i pikëve) nga testi i parë do t’i mundësohen studentave pikë shtesë gjatë testit përfundimtar

Vlerësimi I punës të studentit me pikë

7

Ndërtimi i notës

8

Hyrje në analizën financiare• Analiza financiare ka një histori të gjatë.• Fjala analiza ka prejardhjën nga fjala greke

»analysis« që do të thotë ndarje (dekompozim) e një tërësie në pjesët përbërëse.

• Analiza financiare burimin e ka tek bilanci kontabël

• Zhvillimi I analizave financiare është realizuar fal zhvillimit të evidencës statistikore dhe të informatikës.

• Tek analiza financiare janë dy qëllime kryesore: interne i eksterne

• Analiza financiare është një metodë e krahasimit, gjykimit ose e vlerësimit të gjendjes së vlerave të pjesëve të catuara të bilancit, në bazë të cilave mirrën vendimet e rëndësishme

• Pra, analiza financiare, është një analizë e bilancit per te kaluarën, tashmën dhe të ardhmën e firmës.

• Vlerat e pozicioneve te bilancit veç e veç nuk kanë vlerë të lartë analitike . Por, nëse ato I krahasojmë me vlerat e e pozicioneve të tjera të bilancit atëhere vlera e tyre rritët . Psh. Të hyrat nga shitja në raport me numrin e blerësve, atëhere fitojmë një tregues mbi xhiron për një të punsuar.

• Raporti në mes të një pozicioni të bilancit me një pozicion tjetër quajmë racio.

• Analiza e këtyre racio numrave paraqet bazën e analizës finaniare.

• Nëse e përdorimi gjuhën e matematikës, atëhere analiza financiare ka të bëjë me pjestimin e dy pozicioneve të bilancit

• Në bazë të rezulatateve të atijë pjestimi mirrën vendimet të rëndësishme për qeverisje me fianancat e ndërmarrjës për periudha të ndryshme kohore.

• Në përcesin e analizës përdorën metodat, mjetet dhe teknikat të ndryshme analitike

• Analiza financiare mbi arritjet e firmës është një domosdoshmëri në aktivitetin afarist

Specifikat e analizave të bilancit (të analizave financiare) janë:

1. Analizat finaciare mund të zhvillohen nga subjeket brenda firmës dhe nga subjektet jashtë firmës. Kështu kemi analiza të brendshme dhe të jashtme,

2. Analizat që kanë të bëjnë me aspektet (elementet) të ndryshme të kontabilitetit ose të ekuilibrit. Kështu kemi analiza të ardhurave, analiza financiare dhe analiza pronësisë

3. Analizat mund të realizon për një situatë të caktuar ose për një kohë gjatje kohore. Keështu kemi analiza statike dhe dinamike

4. Analiza për të ardhmen. Kështu kemi analiza për perspektivë, retrospektivë (histori)

5. Analiza mbi realitetin e firmës në bazë të bilancit. Analiza formale dhe analiza operative

13

Analiza financiare bazohet në këto dokumentet standarde:

Bilanci i gendjes Llogaritë e fitimit apo të humbjes

(bilanci I suksesit) Rrjedha financiare Paqyra financiare.

Hyrje në analizën financiare

• Qëllimet dhe detyrat e analizave financiare janë të ndryshme varësisht nga ta të cilët I përdorin aato:

• Pronari I ndërmarrjes,• Akcionarët,• Partnerët afarist,• Organet tatimore,• Statistika.• Organet shtetërore

Aktiviteti financiar, nevojat financiare dhe burimet e tyre

• Ativiteti financiar ose administrimi I kapitalit (rezervat, nevojat, furnizimi, efikasiteti, administrimi I burimeve të kapitalit, kontrolli)

• Nevojat financiare (sasia, nevojat e ndryshme-diferenciale financiare për periudha afatshkurtëra, afatgjate, burimet e financimit, kualiteti I mjeteve

Përfshirja e kontabilitetitPërfshirja e kontabilitetit• Prodhimin( pagesat për inpute, pagesat për

taksa, të hyrat)• Investimet (shitblerjen e pasurive afatgjate,

amortizimi, toka kafshët)• Financat (borxhet për biznes).Bilanci kontabël dhe pasqyra e të ardhurave

janë dy dokumente që lidhën me të njejtin biznes.

Bilanci përgaditët në fund çdo viti kurse pasqyra bënë prezentimin e tij.

Përfshirja e kontabilitetitPërfshirja e kontabilitetit

Veprimtaria investuese

Veprimtaria prodhuese

Veprimtaria finaciare

Sistemi I kontabilitetit

Bilanci kontabël Pasqyra

financiare

I. I. Analiza e bilancit të gjendjes dhe te suksesit si të gjendjes dhe te suksesit si burim kryesor mbi afrizëmburim kryesor mbi afrizëm

1. 1. Kualiteti I bilancitKualiteti I bilancit 2. 2. Përmbajtja e bilancit të gjendjesPërmbajtja e bilancit të gjendjes3. 3. Përmbajtja e bilancit të suksesitPërmbajtja e bilancit të suksesitII. II. Llojet e analizave në firmë në firmë Analiza financiareAnaliza financiare Analiza Analiza e vëllimit dhe të struktrës së mjeteve themeloree vëllimit dhe të struktrës së mjeteve themelore Analiza Analiza e vëllimit dhe të struktrës së mjeteve xhirose vëllimit dhe të struktrës së mjeteve xhiros Analiza Analiza e shfrytëzimit të burimeve të finanimite shfrytëzimit të burimeve të finanimit Analiza Analiza e prodhimit, të furnizimeve dhe të shijevee prodhimit, të furnizimeve dhe të shijeve Analiza Analiza e kuadravee kuadrave Analiza Analiza e shpenzimevee shpenzimeve

08/04/23 19

Rëndësia e kontabilitetitRëndësia e kontabilitetit

• Bizesi bashkëhor bazohet në informata

• Informatat nga kontabiliteti janë bazë e suksesit në biznes

• Kontabiliteti siguron informata për: pasurinë, të hyrat, detyrimet dhe shpenzimet

08/04/23 20

Detyrat kryesore të Detyrat kryesore të kontabilitetitkontabilitetit

• Mbledhja dhe formimi i dokumentacionit kontabël

• Klasifikimi dhe kontimi i të dhanave në librat afariste

• Hartimi i raporteve financiare

08/04/23 21

Kush janë përdoruesit e informatave të Kush janë përdoruesit e informatave të kontabilitetitkontabilitetit

• --------fluksi i të mirave dhe shërbimeve• _____fluksi i parave

Ndërmarrja

Klientët

Pronarët

Bankat

ShtetiFurnitorët

PuntorëtOrganizatat shterore

08/04/23 22

Çka duhet të kërkohet nga sistemi i Çka duhet të kërkohet nga sistemi i kontabilitetitkontabilitetit

• Informatat të jenë të sakta-korrekte• T’i përmbushin kërkesat e

menaxhmentit të firmës• Të jenë të kuptushme dhe lehtë për

t’i shfrytëzuar

08/04/23 23

Llojet e kontabilitetit- Llojet e kontabilitetit- nga nga aspekti iaspekti i

përmbajtjespërmbajtjes

• Kontabiliteti i thjeshtë- përcjellje sipërfaqësore

të disa rrjedhave afariste, i përdor librat ndihmëse ( librat e blerjeve, shitjeve, ditarin e arkës, raportet e xhirollogarisë,

kërkesave, detyrimeve etj,

• Kontabiliteti dytësor-regjistrimi detal i gjendjes së pasurisë, të hyrave, shpenzimeve, rezultatet financiare et,

08/04/23 24

Llojet e kontabilitetit- Llojet e kontabilitetit- nga nga aspekti iaspekti i

përdorimit të informacioneve)përdorimit të informacioneve)

• Kontabiliteti i drejtimit (informacionet të cilat përdorën për drejtimin e mbredshëm të subjekteve ekonomike-kostoja e produkteve, të hyrat, buxheti i kapitalit etj)

• Kontabiliteti financiar (ka të bajë me informacionin kontabël i cili pos nevojave mbredshme përdorët edhe për nevojat jashtë ndërmarrjes).

08/04/23 25

Çka është kontabiliteti Çka është kontabiliteti financiar?financiar?

• Pjesë e sistemit të kontabilitetit e cila mirrët me matjen dhe raportimin e gjendjes financiare të një ndërmarrje

• Siguron informacione në lidhje me marrdhanjet financiare të ndërmarrjes me furnitorët, kreditorët, investitorët, shtetin,

• Bazuar nga specifikat e subjektit kemi kontabilitet të ndërmarrjeve, të shtetit, të instutucioneve buxhetore, bankave etj.

08/04/23 26

Çka kuptojmë me kontabilitetin Çka kuptojmë me kontabilitetin financiar financiar (ose të përgjithshëm, ligjor)(ose të përgjithshëm, ligjor) ? ?

• Evidencat për blerjen, shitjen, pagimin e furnitorëve, pagimine e borxhit ndaj bankës, shtetit e shumë transakcione të tjera të përditshme me ambientin e jashtëm,

• Të gjtha transakcionet regjistrohen dhe “memorizohen” ose ruhen me qëllim të sigurimit të informacionit mbi ecurit e biznesit

08/04/23 27

Çka na siguron kontabiliteti financiarÇka na siguron kontabiliteti financiar

• Detyrimet ndaj furnitorëve (shumën, afatin)• Shumën totale të drejtave ndaj klientëve (shumën e

borxhit, vonesat, kamatat etj),

• Shumën dhe natyrën e shpenzimeve, të hyrave,• Obligimet ndaj institucioneve buxhetore,• Situatën ditore financiare,• Situatën financiare të biznesit në periudha të

caktuara kohore

08/04/23 28

Procesi i matjes në Procesi i matjes në kontabilitetkontabilitet

• Kontabiliteti bënë matjen e aktiviteteve ekonomike në kuptimin financiar,

• Njësit matëse mund të jenë pesha, volumi, çmimi, vlera, viti i prodhimit, tipi etj,)

• Për kontabilitetin financiar janë të rëndësishme vetëm veprimet ekonomike në njësi monetare (para).

Analiza e BilancitAnaliza e Bilancit• Fjala bilanc do të thotë(it. billancio) peshore

me dy enë.

• Që do të thot se se bilanci është gjithmonë në barazpeshë ose aktiva dhe pasiva janë të barabarta.

Analiza e BilancitAnaliza e Bilancit• Kjo baraspeshë buron nga fakti se ne

bilanc paraqitet struktura e një ndërmarrjeje por nga dy aspekte të ndryshme (me fjalë të tjera aktiva është ajo se ndërmarrja me çka disponon, ndërsa pasiva përgjigjet në pyetjen nga vije ajo pasuri për ndërmarrjen.

08/04/23 31

Analiza e BilancitAnaliza e Bilancit• Bilansi është paraqitja tabelare e

aktivës dhe e pasivës të një ndërmarrjeje dhe në një kohë të catuar

• Informon për pasurinë e biznesit, burimet e financimit të tyre

Analiza e BilancitAnaliza e Bilancit

• Bilanci paraqitet ne formë të pasqyrës së dyanshme :

Në anen e majtë: AKTIVINë anën e djathtë: PASIVI• Zbërthimi bëhet sipas qëllimeve,

varësisht se çka dëshirohet të arrihet

Parimet e zbërthimit të BilancitParimet e zbërthimit të Bilancita) Parimi I Likuiditetitb) Parimi I raporteve juridikec) Parimi I raporteve prodhueseParimi I Likuiditetit:Klasifikimi I aktivës sipas likuiditetit

d.m.th.sipas mundesisë së shëndrimit të zërave të aktivës në para.

Klasifikimi I pasivës sipas skadimit të burmeve të mjeteve

Kjo mënyrë e zbërthimit ka rëndësi për të konstatuar shkallën e disponibilitetit të mjeteve dhe mbulimit të tyre me burime

Parimi I raporteve juridike Parimi I raporteve juridike (PRJ)(PRJ)

• PRJ nënkupton mundësinë e ndërmarrjes për tu përjegjur detyrimeve të veta

• Qëllimi është konstatimi se ndërmarrja ka mundësi për ti plotësuar detyrimet e veta ndaj të tretëve

• Andaj burimet ndahen në burime vetanake të mjeteve dhe në burime të huaja. Në kete drejtim përllogarritet marzhi I sigurisë

Parimi I raporteve Parimi I raporteve prodhuese (PRP)prodhuese (PRP)

• Zbërthimi sipas PRP nënkupton konstatimin e angazhimit të mjeteve në procesin e prodhimit

• Për këte arsye mjetet rradhitën sipas rrjedhës së procesit të prodhimit ose veprimtarisë ekonomike

36

Analiza e bilancit të gjendjes Aktiva

Pasuria

i

Pasiva

Burimet vetanake

Burimet e huaja

Likuiditeti

08/04/23 37

Si ndërtohet bilanci (aspekti dyfisht i Si ndërtohet bilanci (aspekti dyfisht i paraqitjes)paraqitjes)

• Përbërja ekonomike e biznesit -në anën e majtë

• Burimet e financimit të biznesit – në anën e djathtë

08/04/23 38

Elementet kryesore të Elementet kryesore të bilancitbilancit

• Aktivet(fondet): rezervat në disponim të cilat do të përdorën në të ardhmën

• Aktivet janë: Ndërtesat, makinat, kafshët, matarialet, mjetet monetare etj

• Pasiva( burimet e fondeve)-• Detyrimet dhe kapitali i pronarit• Datyrimet-borxhet të cilat përdorën në biznes

(kreditë, huazimet)• Kaptali i pronarit-Kapitali neto i pronarit si

ndryshim i aktivave dhe detyrimeve

08/04/23 39

Elementet e aktiveve Elementet e aktiveve • Aktivet e qëndrueshme (toka, paisjet,

kafshët)• Aktivet qarkulluese (keshi, stoqet,

parapgimet, kredit)

08/04/23 40

Elementet e pasivitElementet e pasivit• Kapitalet e pronarit• Fitimi ose humbja• Detyrimet(Borxhet)

41

Analiza e bilancit të gjendjes Aktiva

Pasuria afatshkurtër

i

Pasiva

Burimet vetanake•Kapitali•Ftimi

Burimet e huaja

Likuiditeti

Pasuria afatgjatë

•Praja•Kërkesat•Pasuria financiare•Soqet

•Materiale•Jomateriale•Financiare •Kërkesat

08/04/23 42

Bilanci i gjendjes Bilanci i gjendjes

08/04/23 43

Paraqitja vertikale e bilancit të Paraqitja vertikale e bilancit të gjendjesgjendjes

Analiza e bilancit të gjendjesAnaliza e bilancit të gjendjes

• Në pjesën e aktivës marrin pjesë mjetet e ndërmarrjës, si:

Mjetet themelore (MTH)Mjetet e xhiros (MXH)• MTH qendrojnë shumë vite(sipas ligjit

mbi 1 vit), suksesivisht shpenzohen dhe e percjellin vlerën e tyre në produkte.

• Shpenzimi I MTH ëshë amortizimi.

Llojet e analizave financiareLlojet e analizave financiare• Sipas objektit të analizës dallojmë analizën

e Bilancit të gjendjes, analizën e bilancit të suksesit dhe analizën e rrjedhëssë parasë

• Ndërrësa sipas metodave dhe qasjeve dallojmë:

• Analizën vizuele,• Analizën e bilaceve,• Racio analiza,• Cash-flow analiza

Analiza vizueleAnaliza vizuele• Analiza vizuele mund të jetë • statike dhe• komparative (krahasuese)

Analiza vizuele e bilancitAnaliza vizuele e bilancit

Bilanci I suksesitBilanci I suksesit

Analiza komparativaAnaliza komparativa

Analiza komparativaAnaliza komparativa

Lidhmeria e bilancit me te Lidhmeria e bilancit me te hyra dhe e dala hyra dhe e dala

RACIO ANALIZARACIO ANALIZA

• Racio analiza bzohet në disa komponente të bilancit të gjendjes dhe të bilanct të suksesit me qëllim të vlerësimit të pozitës të potisë finananciare (likviditeti, aftësia paguese) dhe rentabilitetit të ndërmarrjës

•

Mjetet-istrumentet e analizës së bilancitMjetet-istrumentet e analizës së bilancit

TreguesitTreguesit - - racio racio numratnumrat fitohen si fitohen si raport I dy dukurive të cilat janë në raport I dy dukurive të cilat janë në varshmëri d.m.th kur një dukuri e varshmëri d.m.th kur një dukuri e kushtëzon dukurinë tjetërkushtëzon dukurinë tjetër

PshPsh. . Për çdo 5 orë puntori prodhon 2 ton Për çdo 5 orë puntori prodhon 2 ton produkteprodukte. . Shpenzimin e lëndës së Shpenzimin e lëndës së parë e paraqesim me këte numër parë e paraqesim me këte numër racionalracional(2 ton(2 tonaa/5 /5 orë puneorë pune=0,4 ton=0,4 tonaa për orë punepër orë pune))

Analiza e likuiditetitAnaliza e likuiditetit

• Likuiditeti shprehë aftësinë e biznesit për t’i përballuar obligimet vijuese financiare nga mjetet likuide

• Përmes formulës së mëposhtme caktohet raporti i pasurisë korrente me detyrimet korrente.

Aftesia pagueseAftesia paguese• Aftësia paguese paraqet mundësinë

e shlyerjës së obligimeve përmes shitjes se pasurise

• Analiaza ka të bëjë me strukturën e kapitalit të firmës dhe mundësisë së saj për t’i mbuluar detyrimet. Kapitali duhet të jetë pozitive ose më e madhe se detyrimet.

•

Formati i një bilanci Formati i një bilanci kontabëlkontabël

Racio analizaRacio analiza• Likuiditeti (aktivi qarkullues/borxhet

vijuese)=220.000/100.000=2,2

• Aftësia paguese (Borxhet/Aktivi)=300.000/2.070.000=0,15

• Aftësia e financimit vetanak(Vlera neto/Pasuri=1.770.000/2.070.000=0,85

Cash flowCash flow

3.Analiza e te ardhurave 3.Analiza e te ardhurave dhe shpenzimevedhe shpenzimeve

Profiti=raporti I të hyrave dhe të

shpenzimeve

Qëllimet e biznesitQëllimet e biznesit

•Rritja e profitit realizohet duke:

I rritë të hyrat dheMe zvoglimin e shpenzimee

Llojet e analizaveLlojet e analizave

Medodat e analizës ete adhurave dhe të shpenzimeve:

1.Horizontale2.Vertikale

Kompania X

Shitjet( në ilion €)

Periudha baze 2004

2007 2006 2005 2005 2004

6,762.1 6,830.1 6,676.6 7,003.7 6,562.0

Analiza horizontale

Vlera vijuese e te hyrave- Vlera bazë të hyrave Vlera bazë të hyrave

7,003.7 - 6,562.0

6,562.0

Rritja e të hyrave për Kompaninë X në vitin 2005 ne krahasim me vitin 2004 është 6.7%

Analiza horizontale

=6.7%

Përqindja e rritjes së shitjesPërqindja e rritjes së shitjes

Përqindja e e ndryshimit të shitjes në peroudhën pesëvjeçare, duke marrë për bazë vitin 2004 është:

Kompania X

Shitjet në milion € Viti bazë 2004

2007 2006 2005 2005 2004

6954.7 6,984.2 6,762.1 6,830.1 6,676.6

104.2% 104.6% 101.3% 102.3% 100.0%

Analiza vertikaleAnaliza vertikale• Analiza vertikale është një teknikë e

vlerësimit të shpejtë të raporteve brenda një periudhe kohore

• Treguesit e analizës vertikale mund të shërbejnë për kahasime të periudhave

Analiza vertikaleAnaliza vertikale

Unit Materials Cost Unit Materials Cost ComputationComputation

Llojet e shpenzimeveLlojet e shpenzimeve• Variabile• Fikse• Të përziera

4.Analizat e ndryshimeve në 4.Analizat e ndryshimeve në të ardhurattë ardhurat

Koncepti i shpenzimeveKoncepti i shpenzimeve

• Çka kuptojmë me nocionin shpenzim?• Cilat janë shpenzimet fikse dhe ato variabile?• Cilat janë shpenzimet direkte dhe indirekte?• Cilat janë shpenzimet e konbtrolluara dhe ato

të pakontrolluara?• Cilat janë shpenzimet oportune dhe ato të

shkaktuara në të kaluarën?• Cilat janë shpenzimet diferenciale dhe ato

margjinale?

Koncepti i meKoncepti i menanaxhimit të xhimit të shpenzimeveshpenzimeve

• Nocioni shpenzim është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim saherë që diskutojmë për blerje të diçkaje.

• Roli i kontabilitetit është të gjejë dhe të klasifikojë shpenzimet në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme,

• Kuptimi i nocionit shpenzim, koncepti dhe klasifikimi janë fundamentale për çdo studim të analizës financare.

Koncepti i Koncepti i analizës së analizës së shpenzimeveshpenzimeve

Marrja e vendimeve Drejtimi

KontrolliPlanifikimi

Informcioni mbi shpenzimet është I domosdoshëm

Koncepti i menaxhimit të Koncepti i menaxhimit të shpenzimeveshpenzimeve

• Shpenzimet si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeve afariste, në ndërmarrje i shfrytëzojmë kryesisht për tri qëllime:

1. si faktor gjatë përcaktimit të të hyrave dhe të dalave të gjithëmbarshme në ndërmarrje,

2. si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes dhe

3. si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes.


• Sa i përket definimit të shpenzimeve, në teori dhe praktikë na paraqiten dy grupe të definicioneve të shpenzimeve, në radhë të parë:

1. Definimi i shpenzimeve sipas botëkuptimeve klasike, definim ky që po zë vend në ekonomitë e të gjitha vendeve natyrisht modifikuar dhe përshtatur atyre ekonomive dhe

2. Definimi i shpenzimeve sipas botëkuptimeve socialiste, që ka dominuar në ish vendet socialiste e që sot gradualisht duke kaluar në ekonominë e tregut, po hiqet nga përdorimi.


• Autorët klasik nisen sipas rregullit nga botëkuptimet kapitaliste dhe i definojnë shpenzimet kryesisht si harxhim i parasë, materialit, shërbimeve dhe pasurisë së patundshme në afarizmin e ndërmarrjes duke u nisur përherë nga aspekti i harxhimit të pasurisë së ndërmarrjes për prodhimin e të mirave materiale dhe shërbimeve për treg, e me qëllim të realizimit të profitit sa më të madh.


• Nga aspekti i pastër kontabël, shpenzimet shprehin vlerat e harxhuara në procesin e prodhimit (produkteve apo shërbimeve) dhe ate:

1. si shpenzim pjesërisht apo tërësisht i bartur në prodhimtari në atë masë sa edhe është vlera e harxhuar,

2. si harxhim i përllogaritur, i cili kur të paraqitet do të ngarkonte procesin e riprodhimit.


• Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i shpenzimeve dhe atë:

në bazë të dispozitave ligjorenë bazë të nevojave interne të ndërmarrjes,në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj

të jashtme e që mund të kenë rëndësi praktike dhe teorike.

Definimi i shpenzimeveDefinimi i shpenzimeve• Shpenzimet paraqesin shprehjen monetare të sasisë së

punës së gjallë, mjeteve të punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave materiale“

• Apo siq thot dr.Babiqi "shpenzimet paraqesin shprehje monetare të faktorëve të harxhuar në procesin e prodhimit dhe të afarizimit në tërësi”.

• Dr.Ivan Turku shpenzimet i definon si shprehje vlerore të harxhimeve të elementeve të procesit të prodhimit të cilat paraqiten me rastin e krijimit të të mirave materiale. Në princip ato janë rezultat i shumëzimit të mjeteve të punës, objektit të punës dhe fuqisë punëtore me çmimet e tyre.

• Definicioni më i përgjithësuar i shpenzimeve nënkupton shpenzimet si shprehje vlerore e harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndëmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj baze.

Definimi i shpenzimeveDefinimi i shpenzimeve• Një definim i tillë i shpenzimeve na drejton në tri

karakteristikat kryesore të tyre:• si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit

të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues), me fjalë tjera duhet të ekzistoj komponenta sasiore e shpenzimeve, të cilën komponentë në rastet më të shpeshta e hasim si harxhim.

• harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin e atyre efekteve (produkteve) dhe se shpenzime mund të konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i efekteve (produkteve).

• sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistoj komponenta çmimore e shpenzimeve.

Definimi i shpenzimeveDefinimi i shpenzimeve

• Shpenzimet paraqesin sakrificën e bërë, zakonisht të matur me burimet e dhëna, për të arritur një qëllim të caktuar.

Klasifikimi i shpenzimeveKlasifikimi i shpenzimeve

Materiali direkt Shpenzimet e Puna direkte

prodhimtarisëShpenzimet Shp. e përgjith. Shpenzime

e tërësishme të prodhimtarisë variabiletë prodhimtarisë

Shpenzimet e shitjes Shpenzimet e

periudhës Shp.administrative

Shp. e përgjithsh. të Shpenzimet prodhimtarisë fikse

Kosto e prodhimtarisëKosto e prodhimtarisë

Produkti

Puna direkte

Materiali direkt

Të dalat e prodhimtarisë

Tregtari Asetet

– Paraja– Të pranueshmet– Shpenzimet e

parapaguara– Inventari i mallit

ProdhuesiProdhuesi Asetet rrjedhëseAsetet rrjedhëse

ParajaParaja Të pranueshmetTë pranueshmet Shpenzimet e parapaguaraShpenzimet e parapaguara IInventari i mallitnventari i mallit

Lënda e parëLënda e parë

GjysmëproduktetGjysmëproduktet

Produktet e gatshmeProduktet e gatshme

KKlasifilasifikimi i kostos sipas kimi i kostos sipas bilancit të gjendjesbilancit të gjendjes

Shpenzimet në pasqyrat Shpenzimet në pasqyrat financiarefinanciare

Nr.Nr. PërshkrimiPërshkrimi ShumaShuma

11

22

33

44

55

77

88

99

1010

1111

1212

1313

1414

1515

ShitjetShitjet

Minus kostoja e shitjesMinus kostoja e shitjes

Profiti brutoProfiti bruto

Minus:Minus:

Shpenzimet Shpenzimet ooperative:perative:

Shpenzimet e shitjes dhe administrativeShpenzimet e shitjes dhe administrative

Shpenzimet e kërkimeve dhe të zhvillimit Shpenzimet e kërkimeve dhe të zhvillimit

Shpenzime të interesit Shpenzime të interesit

Shpenzime tjera operative Shpenzime tjera operative

Profiti operativProfiti operativ

Minus Shpenzime tjeraMinus Shpenzime tjera

Plus Të ardhura tjeraPlus Të ardhura tjera

Profiti para tatimimitProfiti para tatimimit

Minus Provizionet për tatimin në të ardhuraMinus Provizionet për tatimin në të ardhura

Neto profiti Neto profiti

DividendaDividenda

FitimiFitimii i mbajturi i mbajtur

1.000.0001.000.000

700.000700.000

300.000300.000

50.00050.000

20.00020.000

15.00015.000

10.00010.000

205.000205.000

30.00030.000

15.00015.000

190.000190.000

12.00012.000

172.000172.000

Behavior of a Mixed CostsBehavior of a Mixed CostsIllustration 5-5

Break-Even PointBreak-Even Point

87

PRRODevelopment

Programme Categories

Emergency Special Oper.

R&LTF ModelF

undi

ng W

indo

ws m

ultil

ater

aldi

rect

ed

mul

tilat

eral

bila

tera

l

Cost Categories

Direct Operational Cost

Direct Support Cost

Indirect Support Cost

• horizontalna analiza • - usporedba pojedinih stavki aktive (dugotrajna imovina, kratkotrajna

imovina, zalihe, ukupna aktiva), pasive (ukupni kapital, dugoročne obveze, kratkoročne obveze, ukupna pasiva), prihoda (prihodi iz redovnog poslovanja, financijski prihodi i izvanredni prihodi) i rashoda (rashodi iz redovnog poslovanja, financijski rashodi, kamate i izvanredni rashodi) u prvoj i drugoj godini

• vertikalna analiza • - analiza strukture aktive

o udio pojedinih stavki aktive (dugotrajna imovina, kratkotrajna imovina, zalihe) u ukupnoj aktivi, pasive (ukupni kapital, dugoročne obveze, kratkoročne obveze) u ukupnoj pasivi, prihoda (prihodi iz redovnog poslovanja, financijski prihodi i izvanredni prihodi) u ukupnim prihodima i rashoda (rashodi iz redovnog poslovanja, financijski rashodi, kamate i izvanredni rashodi) u ukupnim rashodima u prvoj i drugoj godini

• Treguesit e likuiditetit

• Treguesit e aktivitetit

• Treguesit e strukturës financiare

• Treguesit e rentabilitetit

• Treguesit e vlerës së tregut

• Finansijska analiza se može realizovati primenom različitih metoda, i odgovarajućih grupa finansijskih indikatora. Oni se mogu gripusati u nekoliko osnovnih grupa finansijkih pokazatelja. To su:

1. Indikatori vertikalne strukture aktive,2. Indikatori vertikalne strukture pasive,3. Indikatori likvidnosti,4. Indikatori finansijske stabilnosti i sigurnosti,5. Indikatori aktivnosti,6. Indikatori rentabilnosti, 7. Indikatori strukture prihoda i rashoda, i 8. Indikatori ekonomičnosti poslovanja

• The Concise Encyclopedia of Economics

Documents

Ligjerata a.financiare