GR KA1. PERIODIZACIJA GRCKE? -Kritsko mikensko doba (do 12. st. p.n.e) -Homerska Gr ka (od 12 8 st.) -Klasicno doba (8 4 st) -Helenisticka Grcka (4 do 30. god. p.n.e) 2. ARTUR EVANS? Engleski naucnik koji je vrsio najkompleksnija i najznacajnija iskopavanja krajem 19. st. vezana za ostrvo Krit i njegovu kulturu. On je 1900. god. poceo sa iskopavanjem Knososa. 3. HAJNRIH LIMAN? Njemacki arheolog koji je vrsio velika iskopavanja krajem 19. st. Mikenske kulture, a u Maloj Aziji otkrio rusevine TROJE. 4. KO SU BILI LOGOGRAFI? Grcki historicari stariji od Herodota, najznacajniji su: Hekatej Mile anin, Akusilaj iz Arga, Horon iz Lampak a, Ferekid iz Lera, Helanik... 5. KO JE BIO HESIOD? Gr ki pjesnik koji prvi spominje termin HELEN. U svojim pjesmama opisuje grcke bogove. 6. GRCKE KOLONIJE NA JARDRANU? Issa, Tharos, Apolonija, Trogirijum, Epidarium, Epetion... 7. GRCKE KOLONIJE U AFRICI? JONJANI su u Stratopedi, Miletsko zidu i Naukratisu... DORANI su u Kireni, Plateji, teukeiri, Eusperidi, Barci... 8. GRCKE KOLONIJE U JUZNOJ ITALIJI? Kuma, Kapri, Pantia, Neapdis, Taren, Silabaris, Kroton, Laos, Region, Metauros, Posejdonia. Na Siciliji su: Sirakuza, Gela, Mesana, Katana, Trotilon, Akragas, Panormes, Naksa, Megadri.... itd 9. STA JE POLIS I NAJSTARIJI GRCKI POLISI? Polis je grad-dr ava, drustvena-politicka-ekonomska zajednica, sa jednim glavnim vojnim kultnim i administrativnim sjedistem. Najstariji grcki polisi su: Milet, Efez, Mikena, Sparta, Sirakuzam Atena, Sikion, Megara, Knid, Rodos i dr. 10. NAJSTARIJI GRCKI PISANI SPOMENICI ALFABETSKOG PISMA? Natpisi na vazama iz kraja VIII st. p.n.e, nadjeni u Africi, Egini, Haci i Ishiji. 11. NAJSTARIJI SACUVANI ZAKONIK ANTICKIH GRKA? To je bio tekst Gotinskog zakonika otkriven 1888 god. p.n.e 12. ILIJADA I ODISEJA? 2 starogrcka epa, spomenici anticke literature. ILIJADA je ep o Ilionu (Troji), sa 24 pjevanja i 15.693 stiha, u njoj su otpjevane posljednje godine Trojanskog rata. ODISEJA 24 pjevanja sa 12.116 stihova. U Odiseji su pjevane zgode junaka Odiseja na povratku iz Troje

13. STA SU KLEROSI? Zemljoposjedi koji su ostavljeni najstarijem sinu nasljedniku u nasljedstvo. Nisu se mogli otudjivat. 14. KARAKTERISTIKE HOMERSKOG DOBA? Homerska epoha traje od 1200-800 god.p.n.e, Karakteristike su: grcka plemena: Ahajci, Dorci, Jonci, Eolci, razvoj zemljoradnje i stocarstva, pojava zanatlija i stalnih trgovaca, naturalna privreda, raspadanje rodovskih zajednica, drustvene cjeline, drustveno raslojavanje, uspostava drzavnih organa. 15. STA JE MONARHIJA, ARISTROKACIJA, DEMOKRACIJA, PLUTOKRACIJA, TIRANIJA? Monarhija: oblik vladavine jednog vladara. Aristrokacija: zajedno vladaju najmocniji, najbogatiji, najugledniji rodovski prvaci. Demokracija: oblik vladavine gdje narod slobodno bira svoje predstavnike koji ce ga predstavljat Plutokracija: period grcke historije kada narod postaje mjerilo vrijednosti covjeka Tiranija: politi ki sistem gdje tirani silom dolaze na vlast, zloupotrebljava je i ne silazi s vlasti 16. KO SU BILI DEMAGOZI? Narodne vodje ustanaka koje koriste siroke narodne mase da bi postigli svoje ciljeve i dosli na vlast i postali tirani. 17. STA SU KLERUHIJE? Poseban tip kolonija koje je osnivala drzava i koje su drzavi placale porez. 18. OLIMPIJSKE IGRE? Na Peloponezu u Olimpiji odrzavane su olimpijske igre u cast Zeusa i to svake cetvrte godine od 776 god. p.n.e. Pobjednici se zlatnim slovima upisuju u Zeusov hram 19. STA JE ANTROPOMORFIZAM, KADA I GDJE SE JAVLJA? Vjerovanje u boga sa covjekovim likom javlja se u grckoj u kritsko mikenskoj kulturi. 20. KARAKTERISTIKE KLASICNOG DOBA GRCKE? -doba grcke kolonizacije -grcko perzijski ratovi -doba periklove vladavine -peloponeski rat -hagemonija sparte i tebe 21. KLASE? -Spartijati: zemljoposjednici i ratnici koji su imali svu vlast u Lakedemoskoj drzavi -Perijejci: slobodni gradjani Lakedemonske drzave koji su zivjeli u Sparti, placali veliki porez -Melioti: pokoreni stanovnici Lakonije i Mesenije. Stanuju u selima i kolektivno su vlasnistvo drzave 22. SPARTANSKA VOJNA SKOLA? Spartanci su odgajani u strogoj disciplini i surovim uslovima. Mladi spartanci od 7- 18 god pohadjaju gimaziju gdje savladavaju sportske i vojne vjestine, Spartanska vojska je disciplinovana i dobro naoruzana, a cini je teska naoruzana pjesadija tzv. HOPLITI. 23. I MESENSKI RAT? Krajem 8 i pocetkom 7. st. vodio e I MESENSKI RAT, Spartanci su pod vodstvom kralja Teopomopa uspjeli zauzeti Mesiniju i pokorili Mesinjane koje su ucinili Helotima. 24. II MESENSKI RAT? Oko 640. god. p.n.e pokoreni Mesenjani dizu se na ustanak i otpocinju II rat. Spartanci sa saveznicima tesko savladali Mesenjane.

25. KO JE BIO KODRO? Posljednji aticki kralj koji dolazi iz dinastije Enehteida, poginuo je braneci zemlju, ostavio je oporuku da se nakon njega kraljevi ne biraju vec Kolegij od 9 clanova. 26. GRCKO-PERSIJSKI RATOVI? Trajali su od 499 do 449 god. p.n.e, mogu se podijeliti u II faze: a) faza odbrane od persijskih napada na grcku b) faza borbe za oslobodjenje maloazijskih grka od persijske vlasti. Neposredan povod za rat je pomoc Atenjana maloazijskim grckim gradovima koji digose ustanak protiv persijanaca. Na celu pobunjenika je grad Milet kome su Persijanci grckim polisima u grckoj objavili rat. Zavrsen je potpisom Kalijinim mirom. 27. IZVORI ZA GRCKO-PERSIJSKE RATOVE? Herodot, Pindor, Eshil, Tukidid, Ksenofont, Aristotel, Diodor, Plutorn 28. BITKA NA MARATONSKOM POLJU? Maratonsko polje se nalazi 42 km od Atene, 13. septembra 490. god. p.n.e 10.000 vojnika, Atenjana i saveznika Platejaca pod vodstvom Milijada pobjedise brojniju persijsku vosjku koja je poslije poraza povukla svoje la e prema Atenskoj luci, ali su Atenjani prije stigli, a persijska vojska je odustala od napada. 29. JONSKI USTANAK? Trajao je od 499 do 494 god. p.n.e. Po povratku na Trakijsku obalu Darije je ostavio veliku vosjku pod vodstvom Megebaza. Histijej iz Suze salje poruku Aristagori da digne ustanak u Miletu. Aristagora uz pomoc Edjana i Atenjana i Eretrejaca 499. god. dize Jonski ustanak, i krenuli su krenuli u pohod na Lidijski grad Sard, te ga osvojili i razorili. Ipak, na povratku prema Joniji sustigla ih je perzijska vojska i te ko porazila u bitci kod grada Efeza 30. KO JE BIO DRAKON? Drakon je bio zakonodavac i on je 621. god. p.n.e poceo pisati prve zakone, Bili su veoma strogi. 31. SOLOMOVE REFORME? Solomon je atenski aristokrata, rodjen je oko 640. god. Atenom vlada od 594 do 590 god p.n.e, proveo je reforme koje su po njemu dobile ime. Reforme su se sastojale u tome: -SISHATEJA (ukidanje duznickog ropstva i duznicke hipoteke) -EPITIMIJA (vracanje gradjanske casti svima kome je uzeta) -IMOVINSKI CENZUS (podjela stavnovnistva prema prihodima na: pentakozimedimce,hipeje,zeuglite, tete. -HELILEJA (osnivanje narodnog suda koji zasjeda pod vedrim nebom) -NOV NACIN BIRANJA ARHONATA (4 file daju po 10 = 40 kandidata od kojih se bira 9) -2 VIJECA (Bule=4file 100 kandidata sa mandatom od godinu, daju prijedloge visem vijecu areopasu -REFORME NOVCA (ukida eginski a uvodi eubejski novcano-metrijski sistem) -UVODJENJE TETA U NARODNU SKUPSTINU 32. KLISTENOVE REFORME? Oko 508. god. Klisten dolazi na vlast i sprovodi nove reforme. -Podjelio stanovnistvo na 10 fila, a svaku filu na 3 tritije. -U filu uveo mnoge strance i robove -Podijelio Afriku na 100 dema (opcina) -Osnovao novo vijece od 500 lica -Vojnu komandu cini 10 stratea po jedan iz svake file na celu kojih se nalazi Polemarth

33. BITKA KOD TERMOPILA? Nakon sto je Kserks 480 god. p.n.e stigao do Slinskog zaljeva, presao Tesdiju, morao je proci kroz Termopilski klanac. Sredinom ljeta 480. god. desila se Termopilska bitka u kojoj su Persijanci pobjedili nakon sto su prosli iza ledja. Spartanski odred sa Leonidom na celu je hrabro poginuo. 34. BITKA KOD SALAMINE? Vodjena je 28. septembra kada je Grcka flota napala ogromnu Persijsku flotu i odnijela sjajnu pobjedu 35. KORITSKI RAT? Trajao je od 395 do 387 god. vodi se izmedju Grcko-Perzojskih saveznika i Sparte. Rat se zavrsio Antalkidovim kraljevskim mirom iz 387. god., potpisan je u Suzi. 36. PELOPONESKI RAT? Nakon mira iz 446. god. po kome je Sparta priznala Atenski-pomorski savez, a Atena ne treba traziti sebi clanove na Peloponezu, ubrzo je poceo Peloponeski rat izmedju Atene i Peloponeskog saveza. 432. god. na zahtjev Korinta i Megare, Peloponeski savez je Ateni objavio rat. On se vodio i u Africi i na Peloponezu. Vodje su spartanski kralj Arhimed na jednoj i Periklo na drugoj strani. Spartanci pobijedjuju Atenjane u Beociji. Zakljucen je nikijin mir po kome Sparta i Atina priznaju status iz 431 god. p.n.e. 37. PERIODIZACIJA PELOPONESKOG RATA? Rat se vodio 2 puta prvi dio rata je trajao 431 do 421 zavrsio sa Krhkim mirom, drugi dio vodio 415 do 404 zavrsio se porazom Atene. 38. UZROCI RATA? -Procavat Atene i strah Peloponezana da njihov savez sa Spartom ne izgubi prednost -Atena je demokratska a sparta aristokratska -Trzisna konkurencija (drustveni, politicki, ekonomski uzroci) 39. IZVORI RATA? a) do 411. god. Tukidid b) do 404. god. Ksenofont c) Pesudo-Kesnofontov Atenski ustav d) Drodor e) Plutarh, biografije: Perikla, Nikija, Alkijabada, Lisandra i dr. 40. KRITKSA KULTURA? Kritska kultura cvjeta od 3000 do 1400 god, ima jaku pjesadiju i flotu. Razvijeno je stocarstvo, poljoprivreda, zanatstvo, trgovina. Gradovi su: Knosos, Festos, Malij, Gurnia i dr. Brojne su palace od kojih je Laultin u Knososu najveci, bio je i dvorac kralja Minosa gdje pociva starogrcki minotaur, Prica o Dedalu i Ikaru. Nosioci Kretske kulture su Doliokefali, Brahikefali, Mesokefali. 41. MIKENSKA KULTURA? Nastaje upadom Ahajaca na grcko tlo. Oni idu ka jugu osnivaju gradove Mikenu i Tirint. Mikena se nalazi na Peloponezu, cesto vode ratove. Poznati spomenici ove kulture su Kiklopske zidine, Lavlja kapija, Atikejeva riznica u Tolosu, Kraljeva palaca, podzemne grobnice itd.

HELENIZAM1. STA JE TO HELENIZAM? Helenizam je period grcke civilizacije od 3 stoljeca pocinje pojavom Alexanda Velikog, a zavrsava 30. god. p.n.e 2. OSNIVAC I PRVI KRALJ MAKEDONIJE? Perelika VII st. 3. VLADAVINA FILIPA II? On Makedonijom vlada u periodu od 359 do 336 god. p.n.e, Makedonija postaje najveca vojna sila tada, Nametnuo je hagemoniju Grcima. Osvojio je podrucje oko Ohrida, Amfipolis, Krenidu, Potideju, Metonu itd, ucestvuje u saveznom ratu i u bitci kod Heroneje priprema se za obracun sa Persijom. 4. ALEKSANDAR VELIKI? Vlada od 336 do 323 god. p.n.e. Postaje najveci vojskovoda svih vremena. Ugusio pobunjenike Tebanace. Vodi Makedonce i Grke u rat protiv Persije kojoj je zadao velike poraze. Pokorio Persiju, zauzeo Egipat, stigao do Indije, umro vrlo mlad u 33. godini zivota. 5. ETOLSKI SAVEZ? Osnovan 280. god. p.n.e to je vojno-politicki savez sa sjedistm u Termonu kod hrama Apolona. Clanovi su Focani, Malijci, Etolci. 6. AHEJSKI SAVEZ? Osnovan oko 280 god. p.n.e, clanovi su Dima, Fane, Portre, ovaj savez je bio mocniji od Etolskog.